Ataki samotnych wilków jako przykład terroryzmu prawicowego w UE

Paulina Hrynaszkiewicz
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich
Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni
Tytuł: Ataki samotnych wilków jako przykład terroryzmu prawicowego w Unii Europejskiej
Słowa kluczowe: Terroryzm, Terroryzm Prawicowy, Terroryzm Skrajnej Prawicy, Samotnych Wilk,
Terroryzm Samotnych Wilków
Abstrakt: Artykuł swoim zakresem obejmuje tematykę terroryzmu samotnych wilków ze
szczególnym uwzględnieniem terroryzmu skrajnej prawicy. Głównym założeniem i celem pracy było
ukazanie i próba analizy jednego z najszybciej rozwijających się form terroryzmu: terroryzmu
samotnych wilków w tym również działających w myśl skrajnie prawicowych przekonań i idei.
Analizie poddano obszar państw Unii Europejskiej, aby dowieść, że działania samotnych terrorystów
stanowią równie poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa współczesnej Europy jak dobrze
zorganizowane grupy terrorystyczne. Autorka dąży do udowodnienia, że problem dotyczący
terroryzmu samotnych wilków nie może być unikany i bagatelizowany. Jest zagrożeniem, które w
dobie Internetu oraz dzięki rozwojowi nauki, techniki i procesu globalizacji, stale rośnie. Należy więc
nie tylko skupiać się na działaniach terrorystów zrzeszonych w grupach, ale i pojedynczej jednostce –
samotnym wilku.
Title: Lone wolves attacks as an example of right-wing terrorism in the European Union
Key words: terrorism, right-wing terrorism, far-right terrorism, lone wolf, lone wolves terrorism
Abstract: The article covers the topic of lone wolves terrorism with emphasis on far-right terrorism.
The main goal was to show and analyze one of the fastest developing form of terrorism – lone wolves
terrorism including individuals influenced by far-right beliefs and ideas. The territory of the European
Union has been analyzed to prove that lone terrorists activity is a serious threat for present-day
european safety, as much as well-organised terrorist groups. Authoress attempts to prove that the
problem concerning lone wolves terrorism cannot be avoided or even ignored. It is a threat which
nowadays, at times of the Internet, rapid development of science and technology and globalization, is
constantly growing. It is now necessary not only to focus on whole terrorist groups but also single
individuals – lone wolves.
WSTĘP
Terroryzm stanowi jedno z największych i najniebezpieczniejszych zjawisk współczesnego
świata. Niniejszy artykuł dotyczy terroryzmu prawicowego samotnych wilków na terenie państw Unii
Europejskiej. W ostatnich latach, został uznany za poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa
publicznego. Samotny wilk to osoba, która jest odpowiedzialna za przygotowanie lub też dokonanie
aktu przemocy przeciwko określonym grupom społecznym. Nie jest członkiem organizacji
1
terrorystycznych i z tego powodu jej działania są trudne do zdemaskowania. Ponadto, autorka stara się
przedstawić terroryzm samotnego wilka w aspekcie terroryzmu prawicy, która należy do jednego z
czerech głównych nurtów terroryzmu politycznego. Umotywowana jest szeregiem skrajnie
prawicowych poglądów i odstaw takich jak: neofaszyzm, ksenofobia, sprzeciw wobec imigracji.
Bardzo często zdarza się, że ataki samotnych wilków wynikają z powyższych przekonań i ideologii.
Autorka podjęła się napisania artykułu dotyczącego terroryzmu samotnych wilków, ponieważ
uważa, że wraz z rozwojem nowych technologii i zjawiska globalizacji może stać się jedną z
najniebezpieczniejszych jego form.
1. Definicja terroryzmu
Terroryzm współczesny narodził się w XX wieku. Został wtedy bowiem określony mianem
„terroryzmu światowego”. Największy rozkwit przypada natomiast na drugą połową ubiegłego wieku.
Wtedy też nastąpiła względna stabilizacja biorąc pod uwagę konflikty o charakterze globalnym lecz w
zamian pojawił szereg zjawisk nazywanych ruchami narodowowyzwoleńczymi1. Terroryzm jest we
współczesnym świecie największym zagrożeniem. Niemal wszystkie państwa europejskie dokładają
wszelkich starań, aby wdrożyć jak najlepszy sposób walki z tym niebezpiecznym zjawiskiem.
Działania terrorystyczne mogą dotyczyć niemal wszystkich grup społecznych, co świadczy o jego
szerokiej skali. Nie tylko stanowią niebezpieczeństwo dla życia pojedynczych jednostek. Mogą
negatywnie wpłynąć i zachwiać porządek publiczny oraz stosunki międzynarodowe. W przypadku
zastosowania przez terrorystów broni masowej zagłady mogą stać się niebezpieczeństwem nawet dla
całej ludzkości. Można uznać go za akt gwałtu, który nabiera znaczenia na arenie międzynarodowej.
Nowoczesna forma terroryzmu poprzez nacechowanie agresją i przemocą zyskuje rozgłos w
opinii publicznej i mediach. Głównym zadaniem każdego zamachu terrorystycznego jest zaistnienie w
środkach masowego przekazu. Każdy zamach terrorysty musi być więc na pewien sposób
„wyjątkowy”, aby był zauważony2. Obecnie skala zjawiska terroryzmu stale rośnie. Jak twierdzi
doktor nauk prawnych i specjalista z zakresu prawa międzynarodowego publicznego, Tomasz
Aleksandrowicz, pojęcie terroryzmu zaczęło ewoluować w wielki zbiór wszystkich aktów przemocy
nacechowanych odrazą, brutalnością i efektywnością. Niejednokrotnie środki masowego przekazu
mylnie kwalifikują przestępstwa do aktów terroryzmu bez względu na to, czy dokonane zostały przez
kartele narkotykowe, zbuntowany tłum czy fanatyków religijnych3.
Trudną i złożoną kwestią jest zdefiniowanie samego pojęcia terroryzmu. Jest tak
wszechstronnym pojęciem, że nie ma jednej, ogólnoprzyjętej definicji. Pomimo upływu czasu i prób
M. Żuber, Terroryzm współczesny zagrożeniem o charakterze globalnym, [w:] Katastrofy naturalne
i cywilizacyjne. Terroryzm współczesny. Aspekty polityczne, społeczne i ekonomiczne, red. nauk. M. Żuber,
Wrocław 2006, s. 9.
2
Polityczne metody zwalczania terroryzmu, red. nauk. K. Liedel, J. Marszałek – Kawa, Sz. Wudarski, Dom
Wydawniczy Duet; Toruń 2006, s. 5.
3
T. Aleksandrowicz, Terroryzm międzynarodowy, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008,
s. 13.
1
2
trwających wiele lat udało się sformułować dziesiątki definicji terroryzmu, jednak nadal brak
uniwersalnej formuły. Powodem tego jest fakt, że terroryzm jest bardzo dynamicznym i złożonym
zjawiskiem. Ulega nieustannym, licznym przemianom i transformacjom, które wpływają na jego
różnorodność i cechy chaotyczności. Interpretacje tego zjawiska przez poszczególne zbiorowości i
państwa są bardzo różne. To co dla jednych jest terroryzmem, drudzy mogą uważać za walkę
narodowowyzwoleńczą albo też obronę swojej religii i uczuć do niej. Często jest zamiennie stosowany
w określeniu walki partyzanckiej czy działań anarchistycznych. Terroryzm jest ukierunkowany na
wywołanie chaosu, destabilizacji i psychozy strachu w społeczeństwie, a tym samym zagraża
bezpieczeństwu wewnętrznemu państwa. Inny wymiar miały ataki terrorystyczne z 11 września z 2001
które miały wpływ na globalną gospodarkę, a inne perturbacje w Madrycie w 2004 roku. Poprzez
wywołanie strachu i paniki, społeczeństwo nawet nie zdaje sobie sprawy, że oddziałuje na władzę.
Można zauważyć, że publikacje dotyczące zjawiska terroryzmu zawierają często odmienne definicje.
Trzeba jednak przyznać, że pomimo, że są różne, posiadają elementy i cechy wspólne4.
Zdaniem autorki definiowanie zjawiska terroryzmu jest tak samo trudne jak jego zrozumienie.
Chociaż nie ma jednej powszechnie obowiązującej definicji, wiele z nich zawiera kluczowe pojęcia i
kryteria, które go charakteryzują: przemoc, wywołanie paniki strachu, skutków psychologicznych,
cele polityczne, bezprawność. Przyczyną niemożności stworzenia definicji jest fakt, że zjawisko to jest
dynamiczne i ciągle się rozwija. W dobie globalizacji i rozwoju technologicznego, rozwijają się
również sposoby i metody terrorystów, którzy sięgają po coraz nowsze i innowacyjne sposoby na
przeprowadzania ataków. Aby prawidłowo postrzegać zjawisko terroryzmu autor zaleca połączenie
następujących elementów takich jak:
 działania zaplanowane przez jedną osobę bądź grupę;
 działania są przemyślane, sprzeczne z prawem i mają charakter destrukcyjny;
 umotywowane różnymi przyczynami: politycznymi, religijnymi, osobistymi;
 ich celem jest uderzenie w struktury państwowe, organizacje międzynarodowe, infrastrukturę, osoby
publiczne lub obywateli.
Kumulacja powyższych elementów w uproszczony sposób wyjaśnia na czym polega zjawisko
terroryzmu.
2. Charakterystyka i próba zdefiniowania terroryzmu prawicowego
Terroryzm prawicowy jest jednym z czterech głównych nurtów terroryzmu politycznego. Jest
motywowany przez szereg skrajnie prawicowych ideologii i przekonań takich jak: neofaszyzm,
neonazizm, ksenofobia, sprzeciw wobec imigracji. W myśl idei prawicowych terrorystów państwo
musi pozbyć się imigrantów, mniejszości kulturowych i etnicznych, aby tym samym ochronić
prawowitych obywateli.
4
D. Duda, Terroryzm islamski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 9.
3
Współczesne zjawisko terroryzmu prawicowego jest w literaturze często lekceważone,
ponieważ przemoc prawicowa jest zazwyczaj słabo zorganizowana. Współczesna odmiana
prawicowego terroryzmu politycznego jest głównie zjawiskiem europejskim, które pojawiło się w
zachodniej Europie na początku lat osiemdziesiątych, a w Europie Wschodniej na przełomie
osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, następując po rozpadzie Związku Radzieckiego5. Grupy
powiązane z terroryzmem prawicowym to także neonaziści oraz neofaszystowskie gangi, które za cel
obierają imigrantów i uchodźców. Obie grupy są rasistowskie i antysemickie i otwarcie nawołują do
zniesienia rządów demokratycznych i zastąpienia ich rządami totalitarnymi opartymi na modelu
faszystowskich Włoch lub nazistowskich Niemiec. Krytykują system demokratyczny za jego
zróżnicowane poglądy, polityki socjalne, stosunkowo luźne polityki imigracyjne i wobec uchodźców.
Podstawą tego ruchu, w którym znajdują się skinheadzi, prawicowi chuligani, młodzieżowi sympatycy
oraz intelektualni przywódcy, istnieje wiara, że jedynie kiedy państwo będzie w stanie poradzić sobie
z obcymi „elementami” które niszczą je od środka, będzie w stanie zadbać o prawowitych,
naturalnych mieszkańców. Współcześni neonaziści i neofaszyści często nie mają ścisłego
ideologicznego systemu przekonań. Zjawisko terroryzmu prawicowego zdaje się być po części
manifestacją szeroko rozpowszechnionego młodzieżowego rozczarowania i "egocentrycznej
przyjemności czerpanej z zamieszek i bombardowań". Nie należy jednak minimalizować śmiertelnego
zagrożenia jakie stanowi współczesny ruch prawicowy zarówno dla tych części społeczeństwa które
uważa za 'niższe' jak również dla całych systemów demokratycznych.
Aby znaleźć przyczynę zwracania się młodzieży w kierunku poglądów skrajnie prawicowych,
można wyróżnić czynniki, które na to wpłynęły. Komunizm przestaje być wzorcowym modelem
przemian społecznych w latach osiemdziesiątych XX wieku, ponieważ nastał wtedy koniec dominacji
Związku Radzieckiego. Młodzi ludzie chcą być częścią grup społecznych, które nadadzą im dany
status, a cechy rasy i pochodzenia można z łatwością określić. Imigranci masowo napływający do
państw stają się przyczyną starć i konfliktów na tle rasowym. Wpływ na rozwój grup o skrajnie
prawicowych poglądach miała również utrata zaufania do ówcześnie rządzącej władzy, co dało
możliwość wyrażania własnych, odmiennych opinii w porównaniu do głoszonych przez rządzących6.
Scharakteryzowanie ugrupowań terrorystycznych należących do skrajnej prawicy stanowi nie
lada wyzwanie, ponieważ definicja pojęcia prawicy, może ulegać zmianom na przestrzeni lat. Można
jednak wyróżnić podstawowe elementy, które składają się na ekstremizm prawicowy, jednak nie
znaczy to, że istota prawicowego ekstremizmu jest jedna i wspólna dla wszystkich. Do kluczowym
elementów można zaliczyć takie jak:

idea wyższości i niższości określonej grupy ludzi jest podstawą tej ideologii;

autorytaryzm, przekonanie, że społeczeństwo potrzebuje jednego, charyzmatycznego
przywódcy;
5
6
A. Moghadam, Korzenie terroryzmu, Nowy Jork 2006, s. 56.
Encyklopedia terroryzmu, wyd. Bellona, Warszawa 2004, s. 199.
4

szerzenie nienawiści do socjalizmu i komunizmu;

przemoc i agresja stanowią twórczą i oczyszczająca siłę;

kreowanie mitu „złotego wieku”, który polega na wierze w zaistnienie okresu czasu, kiedy
ugrupowanie będzie żyło w idealnych warunkach, zdobędzie władzę, po gigantycznym
kataklizmie, który zmieni kształt świata7.
W nawiązaniu do ideologii skrajnej prawicy, można wyróżnić konkretne grupy działające w
myśl tej idei. Klasyfikacja zawiera zasady działające wewnątrz ich organizacji jak i także pod
względem stosunków i relacji z mniejszościami narodowymi i panująca władzą. Wśród działaczy
skrajnej prawicy można wyróżnić takie grupy jak:

grupy nacjonalistyczne (neofaszystowskie, neonazistowskie);

rasistowscy rewolucjoniści;

grupy terroryzmu reakcyjnego;

grupy terroryzmu millenaryjnego;

skinheadzi i subkultury młodzieżowe8.
Pierwszą z nich tworzą grupy działające w myśl ideologii włoskiego faszyzmu
i niemieckiego nazizmu – nacjonalistyczne. Mają one na celu zniszczenie istniejącego porządku i
obalenie panującej władzy. Program jaki postulują opiera się przede wszystkim na zaprowadzeniu
rządów „silnej ręki”. Stosują nielegalne i zbrodnicze metody, aby przejąć kontrolę nad aparatem
państwowym. Wyznają faszystowskie i szowinistyczne idee i poglądy. Zwolennikami ugrupowań o
charakterze nacjonalistycznym są często reakcyjne środowiska wojska, policji, a także politycy.
Metoda działania jaką się posługują jest najczęściej bojówkarstwo.
Rasistowscy rewolucjoniści tworzą grupy wierzące w Syjonistyczny Rząd Okupacyjny, który
zrzesza Żydów w jedną, zorganizowaną sieć i kontroluje politykę całego świata. Uczestnicy tych grup
wierzą, że Żydów można powstrzymać za pomocą fizycznej eliminacji poprzez wojnę na tle rasowym.
Istnieją również grupy tak zwanych millenarystów, którzy wierzą w nastąpienie globalnej katastrofy,
która zmieni porządek świata i przekaże im władzę. czasami sami chcą ją sprowokować stosując
agresję
i przemoc.
Grupy terroryzmu reakcyjnego w przeciwieństwie do rewolucjonistów nie dążą do zmian.
Ich celem jest utrzymanie istniejącego systemu. Wśród nich istnieje obawa przed możliwością
nadchodzących zmian i utratą posiadanych w danym systemie prerogatyw.
Twórcami grup o charakterze millenaryjnym zbrojni utopiści. Oczekują wielkiej katastrofy,
która zakończy istnienie obecnego świata i zastąpi go nowym. Zostali wybrani aby zbudować go od
podstaw i uczynić lepszym. Nie wszyscy członkowie tych grup biernie oczekują na nadejście końca
7
8
Ibidem s. 199.
Encyklopedia terroryzmu, op. cit., s. 199.
5
świata. Istnieją członkowie, którzy wierzą, że przemocą i agresją sami sprowokują jego szybsze
nadejście. Innym rodzajem grup millenarystycznych stanowią ekoterroryści. Ich podstawowym
złożeniem jest zło świata wynikające z wszechobecnej cywilizacji. Działania polegają na niszczeniu
wszystkiego, co związane jest z postępem technicznym.
Kolejną grupą o skrajnie prawicowych poglądach jest grupy skinheadów. Grupy te zrzeszają
młodzież szerząca nienawiść do innych narodów, homoseksualistów, imigrantów czy komunistów.
Cechuje ich wyobcowanie z istniejącego społeczeństwa i są odpowiedzialni za większość wypadków
na tle rasowym w Europie. Ich przemoc jest związana z artykułami szerzącymi nienawiść pism
fanowskich oraz utworów muzycznych.
Opracowanie autorki miało na celu przybliżenie i scharakteryzowanie zjawiska jakim jest
terroryzm prawicowy. Pomimo trudności, wynikających z braku jednej jasnej definicji terroryzmu
prawicowego autorka postarała się stworzyć ją na podstawie zgromadzonych informacji. Biorąc pod
uwagę kluczowe elementy które wchodzą w skład ekstremizmu prawicowego, według autorki
terroryzmem prawicowym można określić formę terroryzmu politycznego polegającą na stosowaniu
przemocy wobec określonych grup ludzi i dążeniu do ich eliminacji ze społeczeństwa za pomocą
zbrodniczych metod. Celem prawicowych terrorystów jest stworzenie silnego państwa opierającego
się na autorytarnych rządach charyzmatycznego przywódcy, gdzie przemoc i agresja stanowią metody
oczyszczenia i uwolnienia świata od destrukcyjnej fali demokratyzacji. Charakterystyka dotycząca
grup o skrajnie prawicowych poglądach pozwoli na przybliżeniu różnic jakie się z nimi wiążą. Na
przestrzeni lat skrajna prawica ewoluowała przyjmując różne oblicza w poszczególnych grupach
przytoczonych i przybliżonych przez autora. Opis wymienionych ugrupowań i próba stworzenia
definicji terroryzmu prawicowego pozwoli na szersze zrozumienie nowego rodzaju terroryzmu
zaliczanego również do skrzydła prawicy: terroryzmu samotnych wilków.
3. Charakterystyka terroryzmu samotnego wilka
3.1. Próba stworzenia definicji
W ostatnich latach zjawisko terroryzmu samotnych wilków zostało uznane za poważne
zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego. Obecnie ten rodzaj terroryzmu jest najszybciej
rozwijająca się formą i staje się jeszcze groźniejszy niż dobrze skoordynowane działania całych
organizacji terrorystycznych, ponieważ realne zagrożenie pochodzi od pojedynczej jednostki
funkcjonującej w społeczeństwie9.
Tak jak w przypadku ogólnego zjawiska terroryzmu nie ma jednej powszechnie akceptowanej
definicji jednak po analizie źródeł, według autora mianem „samotnego wilka” można określić osobę,
która przygotowuje lub popełnia akty przemocy skierowane przeciwko określonym grupom
społecznym, nie współpracująca z oficjalnymi organizacjami terrorystycznymi, ale która korzystająca
9
R. Baters, Dancing with Wolves: Today lone-wolf terrorists,
http://digitalcommons.kennesaw.edu/jpps/vol4/iss1/1/, 16.02.2014 r.
6
z ich tradycyjnych taktyk. Jego działania opierają się głównie na atakach na cywilów w celu
osiągnięcia celów politycznych lub na rzecz wyznawanej ideologii. Ten rodzaj terrorystów wyróżnia
fakt, że z powodu braku przynależności do organizacji mogą swobodnie działać, nie są kontrolowani
przez przywódców, sami podejmują działania i decyzje. Kreatywność i zdolność przekraczania
wszelkich barier owocuje realizacją niebezpiecznych i trudnych do wykrycia przedsięwzięć i ataków
terrorystycznych. Pracują w pojedynkę, co utrudnia ich rozpoznanie i przechwycenie przez organy
ścigania. Podsumowując autorka wymienia główne cechy,
określające „samotnego wilka”. To
terrorysta który:

działa indywidualnie;

nie należy do zorganizowanej grupy terrorystycznej lub sieci;

działa bez bezpośredniego wpływu lidera i hierarchii;

jego taktyka i metody są stworzone przez niego samego i kierowane bez bezpośredniego
polecenia z zewnątrz lub kierunku.
3.2. Wpływ Internetu na ataki samotnych wilków
Internet pozwala w nieograniczony niemal sposób na kreowanie i rozpowszechnianie
wszelkich informacji przez terrorystów. Największą zaletą jest to, że pozostają anonimowi, a ich
działania znajdują się poza kontrolą państwa i jego instytucji. Dzięki niemu możliwe jest
manifestowanie i wyrażanie poglądów często budzących kontrowersje i sprzeciw. Ten środek
masowego przekazu dzięki udostępnianym blogom, forom czy portali daje nieograniczone możliwości
rozpowszechniania nawet nielegalnym i niedozwolonych treści. Jego zaleta jest również to, że
wszelkie komentarze, opinie, poglądy można wyrazić bez ponoszenia kosztów. Internet jest również
miejscem zawierającym nieograniczoną ilość niezbędnych informacji, które ułatwiają terrorystom
działanie10.
W działaniach samotnych wilków Internet odgrywa istotną rolę. To skuteczne narzędzie, które
umożliwia zdobycie szeregu informacji dotyczących ładunków wybuchowych, potrzebnych do ich
skonstruowaniu materiałów. Terrorysta ma łatwy dostęp do całych podręczników i filmów
szkoleniowych. Podsumowując, samotny wilk bez opuszczenia miejsca zamieszkania potrafi przy
pomocy „tylko” Internetu szczegółowo zaplanować atak. Ma dostęp do osób i społeczności na całym
świecie, z którymi może wymieniać swoje poglądy, szerzyć ideologię i zaczerpnąć rady. Wiele
samotnych wilków traktuje Internet jako ich naturalne środowisko społeczne, tylko on pozwala im
nawiązywać i utrzymywać kontakty z innymi ludźmi pozostając anonimowym, ponieważ w
prawdziwym świecie terrorysta samotny wilk wykazuje najczęściej pewien poziom alienacji
P. Wojtyniuk, Strategie i cele wykorzystywania mediów przez organizacje terrorystyczne,
www.bbn.gov.pl/download/1/1967/zeszyt9wojtunik.pdf, s. 15
10
7
społecznej11. Często kontakt z innymi użytkownikami Internetu o podobnych poglądach stanowi
pomoc w przygotowaniach do planowanych ataków, co skutkuje ich szybszą realizacją.
Na podstawie przeanalizowanych źródeł autor może stwierdzić, że Internet stał się głównym
środkiem komunikacji między członkami grup ekstremistycznych i terrorystycznych głównie dzięki
anonimowości i braku kosztów użytkowania. Samotne wilki korzystają z niego w celu szerzenia
propagandy, pozyskiwania funduszy, wymiany poglądów, a interaktywne możliwości forów, czatów,
blogów, portali społecznościowych umożliwiają to w nieograniczonym stopniu.
3.3. Typologia samotnych wilków
Jeffrey Simon, wykładowca na Uniwersytecie Kalifornijskim, ekspert do spraw terroryzmu i
przemocy politycznej w swojej niedawno wydanej książce pt: Terroryzm samotnych wilków.
Zrozumieć rosnące zagrożenie. przedstawił pięć podstawowych typów choć niektóre samotne wilki
należą do więcej niż jednej kategorii. Można je zakwalifikować do grup:

świeckie;

religijne;

podejmujące pojedyncze kwestie/problemy;

zbrodnicze;

idiosynkratyczne12.
Samotne wilki, które zakwalifikujemy do grupy świeckich popełniają brutalne ataki z
przyczyn politycznych, etnicznych, nacjonalistycznych lub separatystycznych. Przykładem członka tej
grupy może być Anders Breivik, ponieważ jego głównym celem byli nastolatkowie z obozu
prowadzonego przez Partię Pracy, którą to obwiniał za umożliwienie islamskiej kolonizacji Europy
Zachodniej.
Druga grupa samotnych wilków, religijna, obejmuje terrorystów, którzy działają w imię
islamu, chrześcijaństwa, judaizmu bądź innych wierzeń.
Samotne wilki z trzeciej grupy podejmują walkę w obronie pojedynczych kwestii. Do tego
typu można zaliczyć terrorystów jednej sprawy, do których należą antyaborcyjności, ekstremiści
praw zwierząt czy ekoterroryści.
Zbrodnicze samotne wilki motywowane są chęcią zysku i osobistych korzyści. Ich działanie
cechuje brak celu ideologicznego, politycznego, religijnego czy nacjonalistycznego, dlatego nie
wszyscy analitycy kwalifikują jako terrorystów. Jednak istnieją przypadki, w których ich działalność
przestępcza ma taki wpływ na społeczeństwo, że należy uznać ich działania za terrorystyczne.
Ostatnia grupę, idiosynkratyczną13, tworzą samotne wilki, których motywacją do
popełnianych aktów przemocy są osobiste pobudki wynikające z ich stanu psychicznego. Często ich
11
G. Weimann, Lone Wolves in cyberspace, http://ojs.st-andrews.ac.uk/index.php/jtr/article/view/405/431,
17.02.2014 r.
12
J. Simon, What make lone-wolf terrorists so dangerous?, http://today.ucla.edu/portal/ut/what-makes-lonewolfe-terrorists-245316.aspx, 16.02.2014 r.
8
działania i cele są irracjonalne i wynikają z zaburzeń osobowościowych. W większości przypadków
cierpi na różne rodzaje schizofrenii i zaburzeń psychicznych.
Przedstawiona wyżej przez autorkę typizacja dowodzi, że zjawisko terroryzmu samotnych
wilków jest coraz szersze i nieustannie ewaluuje. Samotne wilki niejednokrotnie wykazały, że mogą
być równie niebezpieczne jak ściśle zorganizowane grupy terrorystyczne, na których głównie skupiały
się organy ścigania i eksperci. Ich samodzielne działanie, pomimo braku dofinansowania i
specjalistycznego wyszkolenia z zewnątrz może wywołać równie niekorzystny wpływ na
społeczeństwo i przynieść znaczne straty.
3.4. Ukazanie i analiza wybranych ataków samotnych wilków na terenie Europy
Terroryzm samotnych wilków na terenie Europy nie jest zjawiskiem nowym. Akty
odnotowano w Niemczech, Francji, Hiszpanii, Włoszech, Holandii, Rosji, Wielkiej Brytanii, Danii,
Portugalii i Szwecji.14 Poniższa tabela opracowana przez autorkę zawiera wybrane przez nią
przykładowe ataki w państwach europejskich oraz ich krótki opis.
Tabela 1.1.
Wybrane ataki samotnych wilków na terenie Europy
Państwo
Szwecja
Irlandia
Północna
Rok
1991/
1992
1992
Samotny wilk
Ofiary
Ranni/zabici
John Ausonius
11 / 1
Pod koniec roku 1991 i na początku 1992
niemiecki emigrant strzela do 11
ciemnoskórych ludzi, zabijając jednego z
nich.
Allen Moore
3/1
W lutym 1992 Allen Moore strzela do trójki
katolickich mężczyzn zabijając jednego.
Przed aresztowaniem popełnia samobójstwo.
15 / 4
Między 1993 a 1997 rokiem w Austrii, Franz
Fuchs zaangażowany w kampanię przeciwko
cudzoziemcom zabija 4 osoby, rani 15,
stosując własnoręcznie wykonane bomby.
129 / 3
W kwietniu 1999 r. w Londynie, David
Copeland wykorzystując ładunki
wybuchowe zabija 3 osoby, rani 129. Jego
atak skierowany był w Azjatów,
czarnoskórych i homoseksualistów, a celem
było rozpoczęcie wojny na tle rasowym.
0/1
W dniu 6 maja 2002 roku w Holandii,
dziewięć dni przed wyborami, holenderski
polityk Pim Fortuyn został zamordowany
przez Volkert van der Graafa, z powodu
prowadzonej przez niego polityki niezgodnej
z jego przekonaniami.
1993
Austria
-
Franz Fuchs
1997
Wielka
Brytania
Holandia
1999
2002
Atak
David Copeland
Volkert van der
Graaf
idiosynkrazja - w psychiatrii ten termin oznacza specyficzny i jedyny w swoim rodzaju stan umysłowy
pacjenta; jest używana jako określenie indywidualnego sposobu spostrzegania, doświadczania i reagowania na
zwyczajną sytuację przez jednostkę.
14
G. Weimann, op. cit., 17.02.2014 r.
13
9
Niemcy
2011
Arid Uka
0/4
Norwegia
2011
Anders Behring
Breivik
0 / 77
Francja
2012
Mohammed Merah
5/7
Wielka
Brytania
Francja
2013
2013
Michael Adebowale
„Alexandre”
2 marca 2011 roku w Niemczech, Arid
Uka zastrzelił 4 osoby w tym 2
amerykańskich żołnierzy. Władze niemieckie
podejrzewały, że jest to islamski atak,
pierwszy z ofiarami śmiertelnymi w
Niemczech.
W dniu 22 lipca 2011 roku w
Norwegii, Anders Behring Breivik zabił 77
osób w dwóch następujących po sobie
atakach. Najpierw zabił osiem osób przy
pomocy samochodu-pułapki w samym sercu
siedziby rządu norweskiego w Oslo. Godzinę
później pojawił się na obozie
letnim Robotniczej Ligi Młodzieży,
organizacji młodzieżowej Partii Pracy na
wyspie Utoya , 35 kilometrów na zachód od
Oslo. Podszywanie się pod policjanta,
strzelał około 90 minut, zabijając 69 osób.
W marcu 2012 roku we Francji, Mohammed
Merah ukierunkował swoje strzały we
francuskich żołnierzy i żydowskich cywilów,
zabijając 7 osób, raniąc 5.
0/1
W 22 maja 2013 w Londynie, Michael
Adebowale doprowadził do brutalnego
morderstwa na żołnierzu włamania do
śmierci brytyjskiego żołnierza Lee Rigb.
Zbrodni dokonał używając tasaka i noża.
Motywem ataku były pobudki religijne
związane z ekstremizmem islamskim.
1/0
26 maja 2013 w Paryżu, mężczyzna pchnął
nożem żołnierza Cédrica Cordiera w
gardło. Żołnierz był hospitalizowany, jednak
rana nie zagroziła jego życiu. Dane
napastnika nie są znane, ujawniony był jako
„Alexandre”, islamski ekstermista.
Źródło: opracowanie własne
Wybrane przez autorkę sylwetki zamachowców podkreślają złożoność i szeroki zakres
terroryzmu samotnych wilków. Kierują nimi różne motywy: ksenofobia, nacjonalizm, antysemityzm,
rasizm, religijny radykalizm. Najczęściej stanowią połączenie idei politycznych ze światopoglądem.
Jednak działania samotnych wilków nie zawsze muszą być ściśle związane z wyznawanymi ideami.
Mogą być całkowicie absurdalne i irracjonalne. Według Grzegorza Cieślaka, eksperta Centrum Badań
nad Terroryzmem Collegium Civitas, zdarzają się problemy ze stwierdzeniem czy w pierwszej
kolejności była misja, którą atak miał poprzeć, czy raczej początkowo zamachowiec był
w dramatyczny sposób agresywny do tego stopnia, że chciał wyrządzić komuś krzywdę, a następnie,
aby podkreślić własną role i jej wagę dopisał do tego dany światopogląd czy polityczną misję15.
N. Góral, Jednostka kontra społeczeństwo, http://notabene.org.pl/index.php/jednostka-kontra-spoleczenstwo/,
27.02. 2014 r.
15
10
Autorka wykazała, że ofiary ataków można rozpatrywać w dwojaki sposób, że są
przypadkowe i zarazem nieprzypadkowe. Ich przypadkowość polega na pominięciu w wyborze
danych personalnych, statusu społecznego etc. Selekcja i nieprzypadkowość opiera się na ich
segregacji do odpowiednich grup: etnicznych, narodowych, społecznych, religijnych. Autorka uważa,
że błędnym stwierdzeniem jest, że terroryzm samotnych wilków ma stosunkowo niewielki wpływ na
społeczeństwo w stosunku do świetnie zorganizowanych i dużych organizacji terrorystycznych.
Pojedynczego terrorystę, działającego znacznie trudno jest zlokalizować i wykryć, dlatego też stanowi
wyzwanie dla organów zwalczających terroryzm.
ZAKOŃCZENIE
Praca w dość szeroki sposób ukazuje terroryzm samotnych wilków jako przykład terroryzmu
prawicowego w Unii Europejskiej.
Na początku artykułu autorka ukazuje pojęcie terroryzmu oraz jego złożoność i proces
ewolucji, który nadal trwa. Autorka jest w stanie sformułować wniosek, że nie można przyjąć jednej,
powszechnie obowiązującej definicji. Terroryzm jest tak szerokim pojęciem, że wraz z biegiem czasu
przybiera coraz to nowe formy. Przykładem potwierdzającym tezę jest właśnie terroryzm samotnego
wilka, do którego rozwoju przyczyniła się doba wszechobecnego Internetu. To dosyć nowe zjawisko,
autorka opisała i scharakteryzowała w rozdziale drugim. Poszerzając je o terroryzm prawicy i
udowodniła, że większość ataków samotnych wilków jest umotywowana skrajnie prawicowymi
poglądami takimi jak: wrogość do imigrantów czy rasizm.
Autorka w swojej pracy dążyła do ukazania, że problem dotyczący terroryzmu samotnych
wilków nie może być unikany i bagatelizowany. To zjawisko, dzięki rozwojowi nauki, techniki i
procesu globalizacji, stale rośnie. Należy więc nie tylko skupiać się na działaniach terrorystów
zrzeszonych w grupach i organizacjach, ale i postarać się skupić na samotnym wilku. Europie
potrzebne są akty i regulacje prawne, które pomogłyby w ich kontroli. Stwarza członkom Unii
Europejskiej nie lada wyzwanie, ponieważ zlokalizowanie samotnego terrorysty jest bardzo trudne.
Należy więc dołożyć wszelkich starań, aby zahamować ich działania w jak najwyższym stopniu.
Bibliografia
[1] Aleksandrowicz T. R., Terroryzm międzynarodowy, Wydawnictwo Akademickie i
Profesjonalne, Warszawa 2008.
[2] Duda D., Terroryzm islamski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
[3] Moghadam H. T., Korzenie terroryzmu, Nowy Jork 2006.
11
[4] Żuber M., Terroryzm współczesny zagrożeniem o charakterze globalnym, [w:] Katastrofy
naturalne i cywilizacyjne. Terroryzm współczesny. Aspekty polityczne, społeczne i
ekonomiczne, red. nauk. M. Żuber, Wrocław 2006.
[5] Polityczne metody zwalczania terroryzmu, red. nauk. K. Liedel, J. Marszałek – Kawa, Sz.
Wudarski, Dom Wydawniczy Duet, Toruń 2006.
[6] Encyklopedia terroryzmu, wyd. Bellona, Warszawa 2004.
[7] Baters R., Dancing with Wolves: Today lone-wolf terrorists,
http://digitalcommons.kennesaw.edu/jpps/vol4/iss1/1/, 16.02.2014 r.
[8] Góral N., Jednostka kontra społeczeństwo, http://notabene.org.pl/index.php/jednostka-kontraspoleczenstwo/, 27.02.2014 r.
[9] Simon J., What make lone-wolf terrorists so dangerous?, http://today.ucla.edu/portal/ut/whatmakes-lone-wolfe-terrorists-245316.aspx, 16.02.2014 r.
[10]
Weimann G., Lone Wolves in cyberspace, http://ojs.st-
andrews.ac.uk/index.php/jtr/article/view/405/431, 17.02.2014 r.
[11]
Wojtyniuk P., Strategie i cele wykorzystywania mediów przez organizacje
terrorystyczne, www.bbn.gov.pl/download/1/1967/zeszyt9wojtunik.pdf, s. 15
12