Andrzej Ma³kowski

Andrzej Małkowski
Biografia
Urodził się 31 X 1888 roku w majątku Trębki koło Kutna, w rodzinie ziemiańskiej o tradycjach
patriotycznych i Ŝołnierskich. Około 1898 r. jego rodzina przeprowadziła się do Warszawy następnie na
przełomie 1901 i 1902 roku przeprowadziła się do Krakowa. Do szkoły uczęszczał w Warszawie potem
w Tarnowie następnie w Krakowie. Na przełomie 1904 i 1905 roku jako gimnazjalista został współzałoŜycielem
stowarzyszenia abstynenckiego „MłodzieŜ”, którego członków obowiązywała praca nad charakterem. Związek
ten wszedł później w skład „Eleuterii”. W grudniu 1905 roku Małkowski przerwał naukę i wyjechał do
Warszawy, aby zorganizować strajk w szkole Rontalera, w której uczył się podczas pobytu w Warszawie.
Naukę kontynuował we Lwowie, gdzie w czerwcu 1907 roku zdał egzamin maturalny. W 1908 roku rozpoczął
studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej, lecz po niedługim czasie przeniósł się na
Uniwersytet Lwowski, którego jednak nie ukończył.
Od początku działał społecznie, naleŜał do wielu organizacji. W latach 1908-1910 przewodniczył
„Eleuterii Akademickiej”, a od 1909 roku był członkiem zarządu głównego „Eleuterii”. ZaangaŜował się takŜe
w działalność towarzystwa gimnastycznego „Sokół”. Od marca 1909 był członkiem, a później instruktorem
„Zarzewia”, członkiem Organizacji Armii Polskiej i Polskich DruŜyn Strzeleckich. Interesował się Ŝyciem
politycznym, bywał na zebraniach endeckiej „Czytelni Akademickiej”, ale takŜe jednego z lwowskich kół
Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego.
Od 1909 roku zaczęły do Polski docierać informacje o nowym ruchu wychowawczym, jakim był
skauting. W 1910 r. otrzymał nakaz przetłumaczenia ksiąŜki Baden-Powella „Scouting for Boys”. Po zapoznaniu
się z ideą skautingu Małkowski stał się entuzjastą i propagatorem tego ruchu na ziemiach polskich. Przystosował
podręcznik do warunków polskich i w 1911 roku opublikował pod nazwą „Scouting jako system wychowania
młodzieŜy na podstawie dzieła Generała Baden-Powella”. Przekonał władzę „Sokoła” do stworzenia i objęcia
patronatem ruchu skautowego. Pierwszym krokiem było zorganizowanie kursu skautowego – odbył się on we
Lwowie w dniach 20 III – 21 V 1911 r. Efektem końcowym kursu było powołanie 22 V 1911 r. pierwszych
druŜyn harcerskich (dwie męskie i jedna Ŝeńska). Wkrótce w róŜnych miejscach zaczęły powstawać druŜyny
w wyniku czego zorganizowano biuro skautowe, którym kierował Małkowski, następnie utworzono Komendę
Skautową, która wkrótce zmieniła nazwę na Związkowe Naczelnictwo Skautowe.
Jesienią 1911 roku Małkowski zaczął wydawać we Lwowie pismo „Skaut”, które sam redagował
i w którym zamieszczał wiele swoich artykułów. „Skaut” szybko stał się bardzo popularny wśród młodzieŜy.
W 1912 r. Małkowski wyjechał do Anglii w celu bliŜszego poznania skautingu angielskiego i opracowania
nowego podręcznika dla polskich skautów. Małkowski był izolowany we władzach ZNS, z powodu swego
przywiązania do wzorców angielskich, a przede wszystkim z racji radykalnych poglądów na kwestię walki o
niepodległość Polski. Z tego względu po powrocie został odsunięty od pracy w „Skaucie” oraz w Naczelnej
Komendzie Skautowej.
Andrzej Małkowski przeniósł się do Zakopanego i 19 VI 1913 r. wziął ślub z Olgą Drahonowską,
członkinią „Eleusis” i „Zarzewia”, organizatorką skautingu Ŝeńskiego. Po ślubie Małkowscy zamieszkali we wsi
Kościelisko wynajmując izbę w domu Józefa Karpiela. W czasie swojego pobytu w Anglii Małkowski otrzymał
zaproszenie na III Wszechbrytyjski Zlot Skautowy do Birmingham. Wraz z reprezentacją polskich skautów udał
się na ten zlot, który odbył się w dniach 29 VI – 15 VII 1913 r. Nad polskim obozem powiewała biało-czerwona
flaga i uŜywano nazwy kraju wymazanego z mapy świata. Za wybitne zasługi Małkowski otrzymał od Roberta
Baden-Powella skautowy medal „Za zasługi”. Doświadczenia zdobyte na tej wyprawie zostały zawarte
w wydanej w 1914 r. ksiąŜce „Jak skauci pracują”. Po powrocie do Zakopanego Małkowski poświęcił się pracy
pedagogicznej i działalności harcerskiej. Wspólnie z Ŝoną stworzyli jeden z najwaŜniejszych i najciekawszych
ośrodków harcerskich w kraju. Małkowski był druŜynowym I Zakopiańskiej DruŜyny Harcerzy
im. ks. J. Poniatowskiego. Prowadził liczne kursy druŜynowych, organizował letnie obozy.
W chwili wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. W grudniu 1914 roku Małkowski
zachorował na tyfus i wrócił z frontu do domu. Po wyzdrowieniu nie zaprzestał działalności niepodległościowej.
Pod kryptonimem „Termopile” prowadził akcję stworzenia tatrzańskiego gniazda oporu przeciwko zaborcom.
Efektem tych działań miał być zaląŜek niepodległej Polski – Rzeczpospolita Podhalańska. Przypadkowe
odkrycie broni, gromadzonej przez organizację w grotach skalnych pod Nosalem sprawiło, Ŝe 25 lutego 1915
roku Małkowscy musieli w pośpiechu opuścić Zakopane. Droga emigracji wiodła przez Austrię, Szwajcarię
i Francję. Następnie Andrzej udał się do Anglii gdzie starał się o przyjęcie do wojska. Jesienią 1915 roku, dzięki
zaproszeniu Polonii amerykańskiej, znalazł się w Stanach Zjednoczonych i tam jako Skautmistrz Naczelny
Związku Sokołów Polskich w Ameryce zaczął rozbudowywać skauting i zakładać polskie druŜyny skautowe.
W trakcie pobytu w Stanach Zjednoczonych na świat przyszedł jego syn, Lutek. Próbował zorganizować
z „Sokołów” Legion Polski do walki z Niemcami. Wobec braku poparcia przedostał się do Kanady gdzie wstąpił
do wojska. Ukończył kurs oficerski a następnie został przerzucony do Francji. W listopadzie 1918 roku wstąpił
do Armii Polskiej gen. Józefa Hallera. W styczniu 1919 roku został skierowany w misji wojskowej do Odessy,
w celu nawiązania kontaktu z dowództwem wojsk polskich tworzących się na Ukrainie. W nocy z 15 na 16
stycznia 1919 roku statek „Chaouia”, którym płynął z Marsylii, natknął się na minę i zatonął koło Messyny.
Spośród ponad 700 pasaŜerów uratowało się tylko kilkanaście osób, wśród których Małkowskiego nie było.