Spis treści

Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Grzegorz Iniewicz, Magdalena Mijas, Bartosz Grabski
Część I – Historia, perspektywy, terminologia
Rozdział 1.
Homoseksualizm czy homoseksualności? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Jacek Bomba
O znaczeniu słów i niebezpieczeństwach reifikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Słowa w seksualności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Homoseksualność – perspektywa medycyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Orientacja seksualna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tożsamość psychoseksualna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
18
23
28
30
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pierwsi obrońcy miłości greckiej – poza dyskursem medycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Homoseksualność w dyskursie medycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Homoseksualizm w poglądach Richarda von Krafft-Ebinga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inwersja seksualna w poglądach Havelocka Ellisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trzecia płeć Magnusa Hirschfelda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Freuda zbłądzenie płciowe ze względu na obiekt seksualny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
36
39
45
47
53
57
61
64
Rozdział 2.
Sodomici, inwerci, urningowie. Homoseksualność w dziewiętnastowiecznym
dyskursie medycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Magdalena Mijas
Rozdział 3.
Historyczne źródła i przemiany psychologii LGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Magdalena Mijas
Definicja przedmiotu psychologii LGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Od psychologii gejowskiej do psychologii queer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Historyczne źródła afirmatywnego modelu homoseksualności oraz psychologii LGB . . . . .
Patologizacja homoseksualności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nurt depatologizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykreślenie homoseksualności z klasyfikacji DSM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Afirmatywny nurt badań w obszarze psychologii LGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4.
67
69
71
72
80
86
88
Biseksualność. Historia, koncepcje, badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Edyta Charzyńska, Magdalena Mijas
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Biseksualność we wczesnym dyskursie medycznym i psychoanalizie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Biseksualność w konceptualizacjach orientacji seksualnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozpowszechnienie biseksualności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozwój tożsamości biseksualnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Społeczne uprzedzenia i dyskryminacja osób biseksualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zachowania seksualne i związki intymne osób biseksualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wybrane zagadnienia z psychoterapii osób biseksualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Potencjalnie owocne kierunki badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zamiast podsumowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
92
93
97
100
103
107
110
112
113
114
5
Spis treści
Rozdział 5.
Odzyskiwanie ciała. Doświadczenie osób nieheteroseksualnych w ujęciu
społecznej teorii queer . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Jacek Kochanowski
Ciało społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Twoje ciało jest moje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kondycja postkolonialna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trauma obcości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Część II – Wybrane zagadnienia Psychologii LGB
122
124
127
132
Rozdział 6.
Osoby LGB w biegu życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Grzegorz Iniewicz
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prehomoseksualne dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Homo- i biseksualni nastolatkowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Związki osób LGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Osoby LGB w wieku średnim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Osoby LGB w wieku podeszłym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
139
140
141
144
147
150
151
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Neuroanatomiczne korelaty orientacji seksualnej u mężczyzn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Różnice w funkcjonowaniu mózgu między osobami homo- i heteroseksualnymi . . . . . . . . . .
Różnice w funkcjonowaniu poznawczym między osobami homo- i heteroseksualnymi . . .
Prenatalne oddziaływanie androgenów jako źródło orientacji homoseksualnej . . . . . . . . . . .
Wpływ kolejności urodzeń i związane z nią działanie antygenu H-Y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Niestabilność rozwojowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Genetyczne uwarunkowania orientacji seksualnej u mężczyzn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
153
154
156
159
162
165
166
168
169
Rozdział 7.
Neurobiologiczne i neuropsychologiczne aspekty orientacji homoseksualnej . . 153
Tadeusz Pietras, Eligiusz Wronka
Rozdział 8.
Coming out i konstruowanie tożsamości LGB
Alicja Długołęcka
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Model formowania tożsamości seksualnej autorstwa Vivienne Cass . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Koncepcja rozwojowa Richarda Troidena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uwagi krytyczne dotyczące modeli formowania tożsamości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Coming out dzisiaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9.
176
176
178
180
187
191
193
Osoby LGB w związkach intymnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
Dorota Majka-Rostek
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
6
Spis treści
Specyfika sytuacji par jednopłciowych wynikająca z heteroseksizmu, homofobii i heteronormatywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wzorce realizowania bliskości. Strategie dotyczące monogamii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podział ról w związkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Problemy w relacjach rodzinnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 10.
200
204
209
212
214
Rodziny tworzone przez osoby nieheteroseksualne i wychowywanie przez
nie dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Marta Abramowicz
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przegląd badań nad rodzicielstwem osób homoseksualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Terminologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Historia badań nad rodzicielstwem osób LGBT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tworzenie związków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakładanie rodziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Poczęcie dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Możliwości posiadania dzieci przez pary homoseksualne w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyzwania związane z alternatywną inseminacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wsparcie najbliższych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podział ról związanych z rodzicielstwem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Geje i lesbijki jako rodzice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Porównanie zdolności rodzicielskich osób homoseksualnych i heteroseksualnych . . . . . . . .
Sposoby radzenia sobie z obawami dotyczącymi nieadekwatności rodzin tworzonych
przez osoby homoseksualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dzieci gejów i lesbijek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Identyfikacja płciowa i orientacja seksualna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozwój psychiczny dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Relacje społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przeciwdziałanie dyskryminacji dzieci rodziców homoseksualnych w Polsce . . . . . . . . . . . . .
Stanowiska organizacji zrzeszających profesjonalistów dotyczące rodzicielstwa osób
homoseksualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodziny tworzone przez osoby homoseksualne w Polsce – podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 11.
217
219
219
220
221
223
223
224
225
228
228
229
229
230
231
232
232
233
233
235
237
Doświadczanie dyskryminacji ze względu na orientację seksualną – analiza
sytuacji społecznej osób LGB w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Marta Abramowicz
Sytuacja osób bi- i homoseksualnych w Polsce – tło społeczno-polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sytuacja prawna osób bi- i homoseksualnych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postawy społeczne względem osób homoseksualnych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edukacja antydyskryminacyjna w polskiej szkole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dotychczas prowadzone badania dotyczące sytuacji społecznej osób bi- i homoseksualnych
w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doświadczanie dyskryminacji przez osoby bi- i homoseksualne – badania własne . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
244
248
249
252
252
254
260
7
Spis treści
Rozdział 12.
Zdrowie psychiczne osób homoseksualnych i biseksualnych . . . . . . . . . . . . . . . 263
Bartosz Grabski
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaburzenia zdrowia psychicznego u osób homo- i biseksualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wyniki badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Samobójstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Próby wyjaśnień – model stresu mniejszościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Definicja stresu mniejszościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Naznaczenie (stygmatyzacja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wydarzenia związane z dyskryminacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zinternalizowana homofobia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Życie w ukryciu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oczekiwanie dyskryminacji i odrzucenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zagadnienia profilaktyki i polityki społecznej, czynniki ochraniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Część III – Pomoc osobom LGB
263
264
266
271
273
274
275
276
279
280
280
281
282
Rozdział 13.
Kwestie etyczne w psychologii LGB – ogólne normy w szczególnej sytuacji . . . . . 289
Katarzyna Sikora, Grzegorz Iniewicz
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podstawowe normy etyczno-zawodowe psychologa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prawa seksualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wytyczne dla psychoterapii osób LGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trudności i dylematy w praktyce psychoterapeutycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 14.
289
289
295
297
302
306
Psychoterapia osób LGB – od terapii konwersyjnych do terapii wykorzystujących teorię queer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Grzegorz Iniewicz, Daniel Bąk
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Terapie konwersyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Terapie afirmatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Terapie oparte na teorii queer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 15.
309
310
321
325
331
Praktyczne aspekty terapii osób LGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
Daniel Bąk, Grzegorz Iniewicz
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Możliwości zastosowania teoretycznych podejść w terapii osób LGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Specyfika relacji terapeutycznej w pracy z osobami LGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Orientacja seksualna terapeuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Terapia nastolatków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Specyfika problemów i terapii par jednopłciowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzicielstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
337
337
344
347
349
351
353
354
Spis treści
Rozdział 16.
Trening antydyskryminacyjny jako narzędzie przeciwdziałania homofobii . . 358
Agata Teutsch, Joanna Grzymała-Moszczyńska
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przeciwdziałanie uprzedzeniom i dyskryminacji – teorie i wyniki badań . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Psychologia i homofobia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edukacja antydyskryminacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Warsztat antydyskryminacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Program edukacji antydyskryminacyjnej „Nikt nie rodzi się z uprzedzeniami”jako
przykład wykorzystania warsztatu antydyskryminacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cele warsztatu antydyskryminacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podstawowe definicje wykorzystywane w warsztacie antydyskryminacyjnym w programie „Nikt nie rodzi się z uprzedzeniami” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konstrukcja warsztatu antydyskryminacyjnego w programie „Nikt nie rodzi się
z uprzedzeniami” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Skuteczność edukacji antydyskryminacyjnej w przeciwdziałaniu stereotypom i uprzedzeniom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zastosowanie warsztatu/treningu antydyskryminacyjnego w pracy z osobami z grup narażonych na dyskryminację – trening emancypacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przykład wykorzystania treningu emancypacyjnego w pracy z kobietami nieheteroseksualnymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
358
358
363
366
367
368
370
371
373
374
375
377
379
Nota o Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385
9