INTERAKCJE LEKÓW Z POśYWIENIEM

INTERAKCJE LEKÓW Z POśYWIENIEM
Małgorzata Schlegel-Zawadzka
E FACU
ICA
LT
A
EDICAE C
A
OL
LE
GI
I MEDICI UN
IV
A
.D
SM
ATIS JA GI
EL
S IT
R
E
TE
N
LO
T
.M
DA
CC
N
C L XI V F U
MSZ
Czynniki
wpływające na interakcje leków z poŜywieniem
Endogenne
Genetyczne
Czynniki patologiczne
związane z chorobą
Wiek
Płeć
Egzogenne
Zmiany klimatu
Temperatura
Rytm biologiczny
Bodźce stresowe
Czynniki środowiskowe:
śywność, sposób Ŝywienia
chorego
MSZ
Interakcje między lekiem a Ŝywnością
Procesy farmakokinetyczne
uwalnianie
wchłanianie
dystrybucja
eliminacja
Przemiany biochemiczne
w wątrobie
przewodzie pokarmowym
MSZ
DAWKA LEKU
Transport przez błony komórkowe
StęŜenie leku we krwi
Frakcja wolna
Frakcja związana
z białkami
Transport przez błony komórkowe
StęŜenie leku
w tkankach Frakcja wolna
Wiązanie leku
z receptorem
Frakcja związana
z białkami tkanek
Wydalanie
Metabolizm
Efekt farmakologiczny
Losy leku w organizmie
MSZ
DAWKA LEKU
rozpad postaci leku
rozpuszczenie substancji
leczniczej
faza farmaceutyczna
wchłanianie
dystrybucja
metabolizm
wydalanie
faza farmakokinetyczna
oddziaływanie z receptorem
inne mechanizmy działania
faza farmakodynamiczna
Fazy działania leku
efekt farmakologiczny
MSZ
Wzajemne oddziaływanie leku i Ŝywności moŜemy
rozpatrywać w dwóch aspektach jako:
Oddziaływanie Ŝywności (jej masy, składników, czasu
spoŜycia w stosunku do podania leku) na dostępność
biologiczną i działanie terapeutyczne leku.
Oddziaływanie leku na procesy trawienia, wchłaniania
i gospodarkę składnikami odŜywczymi
MSZ
WYNIK INTERAKCJI LEKU Z POKARMEM
Korzystne – zwiększenie aktywności leku
wzrost dostępności biologicznej –
przedłuŜenie efektu terapeutycznego
(morfina+pokarm)
Szkodliwe - zmniejszenie skuteczności działania leku
(tetracykliny+pokarmy zawierające jony
Ca2+, Mg2+, Al3+ i in.)
Zwiększenie efektów ubocznych, niepoŜądanych lub
toksyczności leku (IMAO+pokarmy
zawierające duŜe ilości tyraminy)
MSZ
INTERAKCJE LEKU Z POKARMEM
mogą prowadzić do zmian:
Ilościowych – zwiększenie lub zmniejszenie
efektu farmakologicznego
Jakościowych – zmiana skutków działania leku
MSZ
INTERAKCJE LEKU I POśYWIENIA
W FAZIE FARMAKOKINETYCZNEJ
W obrębie przewodu pokarmowego
Pokarmy w przewodzie pokarmowym mogą powodować
zmiany w:
Odczynie i właściwościach osmotycznych środowiska
Czynności wydzielniczej Ŝołądka i jelit perystaltyce
To z kolei wpływa na dysocjację, rozpuszczalność,
trwałość substancji leczniczej oraz jej absorpcję do krwi
MSZ
INTERAKCJE LEKU I POśYWIENIA
W FAZIE FARMAKOKINETYCZNEJ
W obrębie przewodu pokarmowego
Pokarm o duŜej masie – utrudniony rozpad i rozpuszczalność leków stałych – prowadzi to do przedłuŜenia
czasu uwalniania substancji leczniczej (Propranolol).
Pokarm stały, półstały – utrudniony dostęp leku do
powierzchni błony śluzowej.
Podanie leku na czczo – szybsze wchłanianie do krwiobiegu, silniejsze efekty lecznicze. W obecności pokarmu
zmniejszenie szybkości wchłaniania leku nawet do 50%.
MSZ
INTERAKCJE LEKU I POśYWIENIA
W FAZIE FARMAKOKINETYCZNEJ
W obrębie przewodu pokarmowego
Interakcja paracetamolu z pokarmem
Nisko- i wysokobiałkowe posiłki skrócenie czasu
osiągnięcia maksymalnego poziomu leku w osoczu krwi
z 28 do 16 min, jednoczesne obniŜenie wartości c max
o około 24%. Całkowita ilość zaabsorbowanego leku nie
ulega zmianie.
Wysokotłuszczowe posiłki opóźniały absorpcję leku
bardziej niŜ wysokowęglowodanowe.
MSZ
INTERAKCJE LEKU I POśYWIENIA
W FAZIE FARMAKOKINETYCZNEJ
W obrębie przewodu pokarmowego
Leki przeciwnadciśnieniowe
Wykazano, Ŝe poŜywienie redukuje biodostępność kaptoprilu
po jednorazowym podaniu leku oraz opóźnia jego
antyhipertensyjne efekty. Długoterminowe podawanie
kaptoprilu praktycznie nie wpływa na parametry
farmakokinetyczne – absorpcję i biodostępność.
Inne badania wykazały, Ŝe poŜywienie nieznacznei lub wcale
nie działa na absorpcję enalaprilu, cilazaprilu, spironolaktonu.
PoniewaŜ poŜywienie nie zmienia biodostępności oraz efektów
leczniczych zaleca się te leki przyjmować wraz podczas
jedzenia. PoŜywienie mechaniczna ochrona błony śluzowej
Ŝołądka przed podraŜnieniem.
MSZ
INTERAKCJE LEKU I POśYWIENIA
W FAZIE FARMAKOKINETYCZNEJ
W zakresie dystrybucji
Wiązanie leku z białkami osocza krwi.
Lek związany z białkiem nie działa, nie ulega metabolizmowi,
ani wydalaniu – jest zmagazynowaną postacią leku.
Dieta wysokobiałkowa, wiąŜąc leki o duŜym powinowactwie
do białek (sulfonamidy, leki przeciwzakrzepowe, glikozydy
nasercowe), obniŜa w osoczu krwi poziom wolnej,
działającej frakcji leku.
MSZ
INTERAKCJE LEKU I POśYWIENIA
W FAZIE FARMAKOKINETYCZNEJ
W zakresie biotransformacji
Aktywność enzymów mikrosomalnych moŜe być zmieniona
przez związki egzogenne. ZaleŜy od stanu odŜywienia danej
osoby i aktualnie spoŜywanych składników pokarmowych.
Inhibitory enzymów z reguły wzmagają i przedłuŜają czas
działania oraz toksyczność leku.
Dieta ubogobiałkowa (ilościowy i jakościowy niedobór białka)
- zmniejszenie ilości cytochromu P450 i obniŜenie aktywności
zespołu enzymów utleniających.
Induktory enzymatyczne – alkohol, duŜa zawartość NNKT,
zwiększają aktywność monooksygenaz mikrosomalnych. MSZ
INTERAKCJE LEKU I POśYWIENIA
W FAZIE FARMAKOKINETYCZNEJ
W zakresie biotransformacji
Witaminy – witamina B6 obniŜa poziom terapeutycznego
działania L-DOPA w osoczu krwi. Pacjenci leczeni L-DOPA
- unikanie potraw z większą zawartością pirydoksyny –
orzechy włoskie, fasola, podroby.
Leki przeciwzakrzepowe – ograniczenie potraw z witaminą K –
zielone jarzyny, owoce.
MSZ
MAPRYL
Inhibitor konwertazy angiotensyny
Nasila działanie alkoholu. Dieta wysokosodowa zmniejsza
działanie obniŜające ciśnienie krwi.
Zwiększenie wydalania litu z organizmu.
ALLERTEC
Na ogół nie stwierdza się interakcji z poŜywieniem leków
przeciwhistaminowych.
MSZ
PRAZOL
Hamowanie wydzielania kwasu solnego w
końcowej fazie procesu wytwarzania.
METAZYDYNA
ENVIT Q10
Preparat przyjmować bezpośrednio po posiłku.
MSZ