Wymagania i kryteria ocen z przedmiotu historia w klasie I gimnazjum

Wymagania i kryteria ocen z przedmiotu historia w klasie I gimnazjum
Ocenę
dopuszczającą
otrzymuje uczeń,
który spełnia
wymagania nieco
poniżej wymagań
podstawowych, tj.:
1.
2.
3.
Uczeń zna i rozumie różnice między życiem dziś a życiem w przeszłości. Posiada elementarną wiedzę dotyczącą
omówionych w ciągu roku wydarzeń z dziejów Europy i Świata. Potrafi określić kolejność tych wydarzeń (co było
najpierw, a co potem). Zna podstawowe pojęcia z zakresu omówionych treści. Ponadto, uczeń prowadzi zeszyt
przedmiotowy, lecz posiada w nim istotne luki w zapisach lekcji i pracach domowych.
Podstawowe pojęcia wymagane na ocenę dopuszczającą: źródło historyczne, faraon, mumia, piramida, hieroglify,
politeizm, monoteizm, Hellada, Hellenowie, polis, mit, Hades, „pokój boży”, falanga, hoplita, demokracja, ostracyzm,
filozofia, epoka klasyczna, republika, zgromadzenie ludowe, dyktator, zasada jednoroczności, zasada kolegialności,
romanizacja, legion, „kalendarz juliański”, termy, bazylika, kamień milowy, „wszystkie drogi, prowadzą do Rzymu”,
tolerancja religijna, epoka starożytna, schizma, Kościół prawosławny, Alach, Koran, islam, dynastia, feudalizm, senior,
wasal, lenno, stan, pańszczyzna, symonia, konklawe, krucjata, czarna śmierć.
Wykaz podstawowych zagadnień wymaganych na ocenę dopuszczającą: źródła historyczne i ich rodzaje; sposoby
datacji – przeliczanie lat na wieki; różnice między prehistorią a historią; cechy, miejsce i czas pojawienia się człowieka
rozumnego współczesnego; cechy charakterystyczne epoki paleolitu (starszej epoki kamienia); cechy charakterystyczne
rewolucji neolitycznej; Mezopotamia i jej warunki naturalne; cywilizacja Sumerów i jej wynalazki; warunki naturalne
Egiptu (Egipt Dolny i Górny); sposoby nawadniania pól i zabezpieczania się przed nieurodzajem w Egipcie; zakres
władzy Faraona; podział egipskiego społeczeństwa; sposoby pochówku zmarłych w Egipcie; religia Żydów; płożenie
geograficzne Grecji; przyczyny nie powstania w starożytnej Grecji jednego wspólnego państwa greckiego; najważniejsi
greccy bogowie; siedziba i pożywienie greckich bogów; przebieg igrzysk olimpijskich w starożytnej Grecji; dyscypliny
rozgrywane podczas igrzysk olimpijskich w starożytnej Grecji; różnicę i podobieństwa pomiędzy igrzyskami
olimpijskimi a współczesną olimpiadą; powody zbudowania przez Spartan najsilniejszej w całej Grecji armii i
wprowadzenia specjalnego wychowania; wychowanie spartańskie; pochodzenie nazwy miasta–państwa Ateny;
instytucje demokratycznych Aten; różnice pomiędzy demokracja bezpośrednia (starożytną – ateńską) a pośredniej
(współczesną – polską); legenda o biegaczu spod Maratonu; starożytny teatr – jego geneza i cechy charakterystyczne;
trzej główni greccy filozofowie i ich dokonania; kim był Aleksander Wielki; podboje Aleksandra Wielkiego; położenie
geograficzne Italii; legenda o powstaniu Rzymu; władze republiki rzymskiej; główne przyczyny wybuchu wojny
pomiędzy Kartaginą a Rzymem; reforma kalendarza przeprowadzona przez Juliusza Cezara; rozrywki starożytnych
Rzymian; położenie niewolników w starożytnym Rzymie; najważniejsi rzymscy bogowie; życie i działalność Jezusa
Chrystusa; przyczyny prześladowania Chrześcijan; przyczyny upadku cesarstwa rzymskiego; okoliczności w jakich
doszło do upadku cesarstwa rzymskiego na zachodzie; rok 476 jako cezury między starożytnością a średniowieczem;
1
Ocenę dostateczną
otrzymuje uczeń,
który spełnia
wymagania
podstawowe, oraz:
kim był: Justynian Wielki; zmiany dokonane w Bizancjum przez cesarz Justynian I Wielki; przyczyny wielkiej schizmy;
kim był: Mahomet – jego najważniejsze dokonania; główne zasady Islamu; panowanie Karola Wielkiego; renesans
karoliński; podział imperium karolińskiego; stany średniowiecza i ich cechy charakterystyczne; przyczyny wypraw
krzyżowych (krucjat); konsekwencje krucjat; zakony rycerskie i ich cele; styl romański, styl gotycki; powstanie
uniwersytetów.
1. Uczeń potrafi podzielić przeszłość na epoki. Umie je nazwać, zaznaczyć na osi czasu oraz podać cechy odróżniające
jedną epokę od innych. Zaczyna rozumieć motywację ludzkich działań w przeszłości. Potrafi, na najbardziej
podstawowym poziomie, wykorzystać różne rodzaje źródeł historycznych. Potrafi umiejscowić wydarzenia w
przestrzeni (mapa). Zna wymagane przez program fakty historyczne i umie je powiązać w ciągu chronologicznym.
Zdaje sobie sprawę z wpływu przeszłości na teraźniejszość. Ponadto, uczeń ma w zeszycie przedmiotowym zapisane
treści z lekcji, wykonane ćwiczenia i prace domowe.
2. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, przy jednoczesnym wykazaniu
znajomości poniższych pojęć i treści:
a) Pojęcia: hipoteza naukowa, weryfikacja, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, człowiek rozumny, epoki
lodowcowe, neolit, rewolucja neolityczna, cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Międzyrzecze, system irygacyjny, epoka
brązu, politeizm, miasto-państwo, pismo klinowe, kodeks, monarchia despotyczna, papirus, sarkofag, Księga
Umarłych, Ammit, Stary i Nowy Testament, Ziemia Obiecana, monoteizm, niewola babilońska, naród wybrany,
prorok, Jahwe, kolonia, „Ciemne Wieki”, panteon, heros, mit, Hades, Pola Elizejskie, olimpiada, rydwan, heloci,
spartiata, falanga, hoplita, periojkowie, ostracyzm, arystokracja, tyran, strateg, areopag, , tragedia, dramat, amfiteat,
Partenon, Akropol, Etruskowie, Lacjum, patrycjusze, plebejusze, konsul, senat, , trybun ludowy, weto, prowincja,
armia zawodowa, imperium, „pokój rzymski”, „kości zostały rzucone”, cesarz, igrzyska, niewolnik, gladiator, „chleba
i igrzysk”, proletariusze, Koloseum, „ojciec rodziny”, „matka rodziny”, wyzwoleniec, atrium, odeon, Via Appia,
ewangelia, Dzieje Apostolskie, Mesjasz, wędrówka ludów, insygnia, barbarzyńcy, wandalizm, Kodeks Justyniana,
cezaropapizm, schizma, Kościół prawosławny, Hagia Sophia, dogmat, święta wojna (dżihad), muzułmanin, meczet,
era muzułmańska, kalifat, państwo teokratyczne, fatalizm, religia monoteistyczna, kopista, Elektorzy, Mariach
Wschodnia, hołd lenny, inwestytura, „rozejm boży”, czynsz pieniężny, trójpolówka, rada miejska, patrycjat,
pospólstwo, plebs, cech, gildia, reguła św. Benedykta, asceza, średniowieczny uniwersalizm, Rekonkwista, Turcy
Seldżuccy, Królestwo Jerozolimskie.
b) Dodatkowe treści wymagane na ocenę dostateczną: periodyzacja dziejów – epoki w historii; sposób mierzenia czasu
przed narodzeniem Chrystusa; życie ludzi epoki paleolitu (różnice między wędrownym a osiadłym trybem życia);
skutki rewolucji neolitycznej, osadnictwo neolityczne; narzędzia i rzemiosło neolityczne; okres trwania epoki neolitu;
kim był: Hammurabi; różnice między wylewami rzek w Egipcie a w Mezopotamii; Egipt „darem Nilu” - znaczenie
2
Ocenę dobrą
otrzymuje uczeń,
który spełnia
wymagania i
kryteria przyjęte na
ocenę dostateczną
oraz:
Nilu dla Egiptu; powód i czas powstania państwa egipskiego; życie codzienne w Egipcie; piramidy i ich sposób
budowy; Biblia i jej znaczenie dla judaizmu, chrześcijaństwa i islamu; pożywienie i rolnictwo starożytnych Greków;
towary importowane i eksportowane przez Greków; wielka kolonizacja i jej cechy charakterystyczne; kim był:
promoteusz i Herakles; podział społeczeństwa (mieszkańców) Spraty; pochodzenie i znacznie zwrotów: „mówić
lakonicznie”, „wrócić na tarczy lub z tarczą”; różnice pomiędzy demokracja bezpośrednia (starożytną – ateńską) a
pośredniej (współczesną – polską); obszar imperium perskiego; treny podbite przez imperium perskie; postacie:
Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa i ich dokonania; wychowanie chłopców w starożytnych Atenach; wychowanie
dziewczynek w starożytnych Atenach; kim był: Romulus, Remus; kim był: Hannibal, Scypion Afrykańskie, Gajusz
Mariusz; położenie geograficzne Kartaginy; sposób zorganizowania armii Rzymskiej (kto w niej służył, kto stał na jej
czele?); kryzys Republiki Rzymskiej i próby jego rozwiązania; rządy Juliusza Cezara; przyczyny zamachu na Juliusza
Cezara; przebieg wojny domowej po śmierci Juliusza Cezara; rządy Oktawiana Augusta; kim był: Spartakus; różnice
w sposobie zamieszkania bogatych i biednych Rzymian; położenie niewolników w starożytnym Rzymie; znaczenie
niewolnictwa dla państwa rzymskiego; położenie Pompejów; okoliczności i czas zniszczenia miasta Pompeje; wygląd
miasta Pompeje; wygląd pompejskiego domu; kim był: Jezus Chrystus, apostoł Paweł, Neron, Konstanty Wielkieg,
Teodezjusz Wielki; porozumienie z Mediolanu; kim był: Attyla, Teodozjusz Wielki, Farwiusz Honoriusz, Arkadiusz,
Romulus Agustulus, Odoaker; czas i miejsce założenia Konstantynopolu; pochodzenie nazwy Konstantynopol;
związki między islamem a religią żydowską i chrześcijaństwem; pozycja kobiety w kulturze muzułmańskiej; kim był:
Choldwig, Karol Młot, Pepin Krótki, Karol Wielki; rządy Chlodwiga; kim był: Henryk I, Otton I, Jan XII, Otton III;
kim był: Grzegorz VII, Henryk IV, św. Benedykt, Franciszka z Asyżu; reformy Kościoła Grzegorza VII; kim był:
Urbana II, Ludwik IX; średniowiecze – epoka przeciwieństw; średniowieczny sposób myślenia; los kobiety w
średniowieczu.
1. Uczeń umie krótko scharakteryzować każdą z poznanych epok. Potrafi ułożyć poznane wydarzenia w ciągu
przyczynowo-skutowy. Rozumie oraz wstępnie interpretuje proste teksty źródłowe. Zna daty roczne przełomowych
wydarzeń. Potrafi przedstawić wpływ poznanych wydarzeń na teraźniejszość.
2. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, przy jednoczesnym wykazaniu
znajomości poniższych treści: okoliczności upadku cywilizacji Sumerów; Kodeks Hammurabiego; roślinność
uprawiana w Egipcie; egipska kultura i szkoła; znaczenie i przebieg sądu Ozyrysa; początki dziejów narodu
żydowskiego; dzieje Królestwa Izraela (panowanie króla Dawida i Salomona); losy królestwa Izraela po śmierci
Salomona; cywilizacja powstała wokół miasta Mykeny; plemiona tworzące cywilizację mykeńską; upadku kultury
mykeńskiej i jej konsekwencje; wyobrażenia Greków na temat losu człowieka po śmierci; znaczenie sformułowań:
syzyfowa praca, stajnia Augiasza, męki Tantala; wyrocznia i jej funkcje w życiu Greków; miejsce i częstotliwość
odbywania się igrzysk olimpijskich w starożytnej Grecji; sposób mierzenia czasu w starożytnej Grecji; Teodozjusz I i
3
konsekwencje jego decyzji; miejsce i data zorganizowania pierwszej nowożytnej olimpiady; ustrój polityczny Sparty;
zasady „konkursu” wytrzymałości na ból; powody upadku świetności Sparty; konflikt między arystokracją a
pozostałymi obywatelami Aten; kompetencje Zgromadzenia Ludowego; dokonania Solona (reformy Solona); postaci:
Klesjstynes, Perykles i ich dokonania; przebieg wojny grecko-perskiej; przebieg bitwy pod Termopile; skutki wojny
grecko-perskiej; okoliczności rozwoju Aten w V wieku p.n.e.; twórczość Fidiasz i Myrona; najwybitniejsi
dramatopisarze ateńscy; najwybitniejsza tragedia grecka – Antygona; wojna peloponeska i jej konsekwencje; król
Macedonii – Filip II i jego dokonania; miasto Aleksandria i jego wygląd; los państwa macedońskiego po śmierci
Aleksandra Wielkiego; epoka hellenistyczna i jej cechy charakterystyczne; dokonania Archimedesa i Eukidesa; kim był:
Eneasz, Trakwiniusz Pyszny; ludy które osiedliły się w starożytnej Italii; przyczyny, przebieg i konsekwencje I wojny
punickiej; przyczyny, przebieg i konsekwencje II wojny punickiej; przyczyny, przebieg i konsekwencje III wojny
punickiej; daty: 49 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 30 r. p.n.e., 14 r. n.e.; kierunek i zasięg podbojów Juliusza Cezara; sposoby
pozyskiwania przez Juliusz Cezar żołnierzy i lud; dlaczego na przykładzie Pompejów możemy omówić wygląd
typowego rzymskiego miasta?; posiłki starożytnych Rzymian; powody dla których budowano w Rzymie drogi
(znaczenie rzymskich dróg); daty: 6 r. p.n.e., 64 r. n.e., 313 r. n.e., 380 r. n.e., 381 r. n.e.; powody zyskiwania
popularności religii chrześcijańskiej; działalność apostoła św. Pawła; zmiany stosunku cesarzy rzymskich do
chrześcijaństwa; daty: 395 r., 410 r., 451 r., 455 r., 476 r.; okoliczności rozpoczęcia wędrówki ludów; podział cesarstwa
rzymskiego; skutki najazdów barbarzyńców na Rzym; daty: 1054 r., 1453 r.; pozycja Kościoła w cesarstwie
bizantyjskim; bizantyjskie wojny; upadek cesarstwa bizantyjskiego; daty: 622 r.; terytorium Arabów, kierunki i zasięg
ich podbojów; związki między islamem a religią żydowską i chrześcijaństwem; osiągnięcia i dziedzictwo świata
arabskiego; daty: 496 r., 800 r., 843 r.; początki panowania dynastii Karolingów; podział administracyjny państwa
Franków; Normanowie i ich wpływ na dzieje państwa Franków; daty: 936 r., 9555 r., 962 r.; plemiona, najeżdżające w
IX–X wieku obszary powstającego państwa niemieckiego; pozycja możnowładców w początkowym okresie
kształtowania się państwa niemieckiego; niemiecka ekspansja na wschód (przyczyny i los podbitej przez Niemców
ludności słowiańskiej); panowanie Ottona I (bitwa na Lechowym Polu, odnowienie cesarstwa rzymskiego, stosunki
panujące pomiędzy Ottonem I a papieżem Janem XII); panowanie Ottona III (cele które chciał zrealizować Otton III);
okoliczności powstania rycerstwa; cechy charakterystyczne feudalizmu; okoliczności upadku feudalizmu; okoliczności
kształtowania się poszczególnych stanów średniowiecza; okoliczności rozwoju średniowiecznych miast; przyczyny i
przebieg sporu o inwestyturę; konsekwencje ugoda w Wormacji; daty: 1095 r., 1291 r., 1096–1099; przebieg krucjaty
ludowej; przebieg I krucjaty; przebieg IV krucjaty; schyłek feudalizmu.
Ocenę bardzo
dobrą otrzymuje
Uczeń potrafi scharakteryzować każdą z poznanych epok, wykazując znaczną wiedzę oraz zrozumienie warunków życia w
przeszłości. Umie, na podstawowym poziomie, przedstawić wybrane zagadnienia jako proces historyczny w obrębie jednej
4
uczeń, który spełnia
wymagania i
kryteria przyjęte na
ocenę dobrą oraz:
Ocenę celującą
otrzymuje uczeń,
który spełnia
wymagania i
kryteria przyjęte na
ocenę bardzo dobrą
oraz:
epoki (np. niewolnictwo w starożytności). Interpretuje proste teksty źródłowe, umie je wykorzystać w trakcie wypowiedzi.
Uczeń umie wykorzystać swą wiedzę faktograficzną, by w przemyślany sposób przedstawić wybrane zagadnienia jako
proces historyczny zarówno w obrębie jednej epoki, jak i na przestrzeni kilku epok. Zaczyna rozumieć, że możliwe są
przeciwstawne interpretacje wydarzeń. Umie wybrać odpowiedni tekst źródłowy dla uzasadnienia swojej wypowiedzi.
Potrafi wyciągnąć właściwe wnioski z materiałów źródłowych i lektur (podręcznika). W swych wypowiedziach
wykorzystuje znajomości dat i pojęć.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą.
5