szótár 1

Transkrypt

szótár 1 - Lengyelország magyarul

Polsko Węgierska Encyklopedia
-
Wersja 01 01 2017
P
5001
Po [symbol pierwiastka chemicznego polon] –
polónium vegyjele (Po)
po [1. przyimek wraz z użytym po nim
rzeczownikiem komunikujący, że to, o
czym mowa, dzieje się w wielu miejscach
jakiejś przestrzeni, np. Echo roznosi się po
lesie., lub że czynność, o której mowa, jest
wykonywana w różnych miejscach, np.
Szeptali
o
tym
po
kawiarniach.;
2. przyimek wprowadzający określenie
czasu, wraz z którym komunikujący, że to
samo zdarzenie powtarza się przez pewien
czas, np. Po nocach grał w karty, a w dzień
się uczył.; 3. przyimek wprowadzający
określenie powierzchni przedmiotu, na
której lub wzdłuż której wykonuje się
czynność lub ruch, np. Zimą dzieci ślizgały
się po zamarzniętym jeziorze.; 4. przyimek
wprowadzający określenie strony, z której
lub na której coś się dzieje lub znajduje,
np. Pisz tylko po jednej stronie kartki., lub
części jakiejś całości, zwykle części ciała,
podlegającej działaniu, np. Całował babcię
po rękach.; 5. przyimek poprzedzający
określenie górnej granicy czegoś, np.
Nakryła się kołdrą po czubek nosa.;
6. przyimek wprowadzający określenie
stanu rzeczy lub punktu czasowego
wcześniejszego w stosunku do zdarzenia, o
którym mowa w zdaniu, np. Po doktoracie
podjęła pracę w liceum.; 7. przyimek
wprowadzający
określenie
czasu
dzielącego dwa zdarzenia, np. Spotkali się
dopiero po dwudziestu latach.; 8. przyimek
wraz z użytą po nim nazwą wyznaczający
osobę lub rzecz zajmującą w pewnej
hierarchii miejsce wyróżnione w stosunku
do innych osób lub rzeczy, o których jest
mowa, np. W parafii uchodził za
pierwszego człowieka po proboszczu.;
9. przyimek wprowadzający nazwę rzeczy,
użytą również bezpośrednio przed
przyimkiem, i wraz z tymi nazwami
komunikujący, że z każdą kolejną rzeczą
objętą tą nazwą dzieje się to samo co z
poprzednią, np. Nagrywał zdanie po
zdaniu.; 10. przyimek wprowadzający
nazwę osoby, do której coś wcześniej
należało lub która była wcześniej
nosicielem danej cechy, np. Talent
malarski miał po matce.; 11. przyimek
wprowadzający nazwę osoby, której
działania wymagają innych działań
charakteryzowanych w zdaniu, np. Przez
cały tydzień sprzątała po murarzach.;
12. przyimek
wprowadzający
nazwę
rzeczy, którą było wcześniej wypełnione
dane naczynie lub opakowanie, np.
Butelka
po
mleku.;
13. przyimek
wprowadzający nazwę osoby, której
odejście wywołało czyjąś rozpacz, np.
Przez miesiąc rozpaczała po dziadku.;
14. przyimek wraz z użytym po nim
rzeczownikiem nazywającym zdarzenie
lub
osobę
komunikujący
o
przewidywanym
następstwie
tego
zdarzenia lub działania tej osoby, np. Po
wizycie prezydenta miasta oczekiwano
reaktywowania
starej
umowy.;
15. przyimek wraz z użytym po nim
rzeczownikiem komunikujący, na jakiej
podstawie rozpoznawany jest przedmiot, o
którym mowa w zdaniu, np. Potrafiła
rozróżniać
drzewa
po
liściach.;
16. przyimek
wprowadzający
nazwę
rzeczy lub osoby, którą ktoś zamierza
zabrać z miejsca, do którego się w tym
celu udaje, np. Poszedł do przedszkola po
wnuka.;
17. przyimek
wraz
z
przyłączanym
rzeczownikiem
wprowadzający
określenie
celu
charakteryzowanej w zdaniu czynności,
np. Zatelefonowała do niego po radę i
pomoc.; 18. przyimek wraz z użytym po
nim rzeczownikiem lub połączeniem
liczebnika
z
rzeczownikiem
komunikujący, ile rzeczy, osób lub
zdarzeń przypada na kogoś lub na coś, np.
Każde dziecko dostało po gruszce.;
19. przyimek wprowadzajacy przysłówki
określające sposób lub podobieństwo, np.
Zachowywał się w stosunku do mnie po
ojcowsku.] – (eszk.) (kim/czym) -ul, -ül;
szerint, módon, -asan, -esen, -ilag, -ileg,
szerint; (do miejsca) -ig; (kogo/co) -ért,
végett; (helyh., időh. czym) (vmi) után,
múlva; -n, -on, -en, ön; -ban, -ben; (ile na
raz) -ként; egyik helyről a másikra; szerint;
után, -tól, -től, -ról, -ről; -alapján, -on, -en, ön; -ra, -re; -ból, -ből; után; -ért, célból; -tól,
-től; -ával, -ével, -kint; -val, -vel; - szor, szer, -ször, -nak, -nek
po amatorsku [bez fachowego przygotowania,
nieudolnie] – amatőr módon
po angielsku – angolul
po aptekarsku [dokładnie, skrupulatnie] –
patikus módra, aprólékosan, pontosan,
skrupulózusan; gondosan, aggályoskodva
po babsku – vénasszonyosan, nőiesen
po barbarzyńsku [okrutnie, nieludzko]– barbárul,
vadul, durván, kegyetlenül, nyersen
Copyright © 2006-2016 SAMORZĄD NARODOWOŚCI POLSKIEJ W 17-TEJ DZIELNICY BUDAPESZTU
Wydanie poprawione i rozszerzone
5002
po bohatersku – hősiesen, hősi módon, virézül,
elszántan
po bosoku [boso] – [Słowniczek języka śląskiego]
mezítláb
po bożemu [uczciwie, sprawiedliwie] – istenként,
isteni módon; becsületesen, becsülettel
po bratersku [serdecznie, przyjaźnie] –
testvériesen, bajtársiasan, barátilag
po brzegi [zob. do granic pojemności, do pełna,
kopiasto, pełniuteńko, pełno, z czubem,
kopiato, czubiasto, do granic] – csordultig,
színültig, zsúfolásig
po przegu – parton
po burzy powietrze odświeżyło się – vihar után
felfrissül alevegő
po całych dniach wysiaduje w bibliotece – egész
napokon át a könyvtárban ücsörögni
po całych nocach – éjszakákon keresztül, éjjeleken
át
po całym kraju – (wszędzie) országszerte
po cenie kosztów własnych – önköltségi áron
po chamsku – durván, faragatlanul
po chłopsku – parasztosan, paraszti módra v.
módon
po chorobie jest bardzo zmieniony – a betegség
után igen megváltozott
po chwili – egy pillanat múlva
po cichu, po cichutku – csendben, csendesen,
halkan; titkon, titokban
po cię diabli przynieśli? – mi a csuda v. mi az
ördög hozott ide?
po ciuchutku – egészen halkan
po ciemku – sötétben, sötétségben
po co?, po cóż [1. zaimek wprowadzający
pytanie lub pytanie zależne dotyczące celu
czynności lub celu posiadania czegoś, np.
Po co tu przyszedłeś?, Ciekaw jestem, po co
on to przyniósł.; 2. zaimek wprowadzający
pytanie retoryczne, które wyraża zwykle
bezcelowość lub bezsensowność danej
czynności, np. Po co się wtrącasz do nie
swoich spraw?] – (czemu) miért? minek?; mi
végből?; (mi) végett; (co) meddig
po co pan/pani to bierze? – minek veszi el/meg?
po co się bić – minek verekedni?
po co się łudzić – miért tápláljon hiú reményt;
miért ámítsa, miért cslja magát?
po co się tu przyniosło? – minek jöttél ide?
po cóż – mire
po cywilnemu [nie w mundurze] – civilként, civil
módra
po czemu? – mennyi v. mi az ára? mibe kerül?
hogy (ez)? mennyiért, milyen áron?
-
Wersja 01 01 2017
po czemu te gruszki? – mennyibe kerülnek ezek a
körték?; hogy ez a körte?
po czemu te jablka? – mennyibe kerül ez az alma?,
mennyiért adja ezt az almát?; hogy ez az
alma?
po części – részben; részleg, részenként
po części masz racje – részben igazad van
po czterech – négyesével, négyenként
po cztery – négyesével
po cztery tysiące – négyezerért
po czwarte – negyedszer, negyedízben
po czym – ezután, azután, aztán (időben); miután
po dawnemu [1. tak jak było kiedyś; 2. bez
zmian] – régi módon, régi szokás szerint,
régimódian; mint régen
po desperacku [rozpaczliwie] – kétségbeesetten;
kétségbeejtően
po deszczu nie mógł dosuczyć ubrania – eső után
alig tudta kiszárítani a ruháját
po deszczu pogoda, po pogodzie deszcz – derűre
ború, borúra derű
po deszczu się oświeżyło (powietrze) – eső után
lehűlt (a levegő)
po długich namowach w końcu ustąpił – hosszas
rábeszélés után végül elállt (tervétől v.
állásáról lemondott)
po długich prośba zmiękł i wyraził zgodę –
hosszú kísérletek után megpuhult és
beleegyezését adta
po długich swarach – hosszú viszálykodás v.
veszekedés után
po długiej podróży dojechał do Warszawy –
hosszú utazás után Varsóba érkezett
po długiej podróży znalazł się w stolicy – hosszú
utazgatás után megérkezett a fővárosba
po długim namyśle – hoszas töprengés után,
hosszas
gondolkodás
után;
hosszas
gondolkodást követően
po dłuższych debatach – hosszas vita után
po dobremu – szépszerével
po domowemu [swobodnie, tak jak u siebie w
domu]
–
otthonosan,
otthoniasan;
családiasan, háziasan
po drodze – egy úttal, útközben; útban; jövet;
menet
po drodze do domu – hazajövet; hazafelé menet
po drodze odwiedził wszystkie szynki – útközben
belátogatott minden söntésbe v. italboltba
po drodze (tu) – idejövet
po drugie a. po drugi raz – másodszor, másodszor
is
po drugiej kolejce zaczynało mi szumieć w
głowie – a második kör v. körivás v. rundó
után zúgott már a fejem
5003
po drugiej stronie – odaát; a másik oldalon
po drugiej stronie (czego) – (vmin) túl; (vminek) a
túlodalán v. másik oldalán
po drugiej stronie ulicy, za tamtym blokiem jest
sklep samoobsługowy (supersam) – a
másik oldalon, a háztömb mögött van egy
önkiszolgáló bolt (ABC)
po dwa złote za sztukę – darabja két złoty
po dwoje – kettesével
po dyletancku [powierzchownie, niefachowo] –
dilettáns módon
po dziadku – nagyapai
po
dziadowsku
[biednie]
–
szegényes,
szegényesen; nyomorúságosan
po dziewiąto – kilencedszer
po dzisiejszemu (współcześnie) – egyidejűleg
po dziś dzień – a mai napig; még ma is, mindmáig;
mindeddig
po dżentelmeńsku [taktownie, grzecznie] –
tapintatosan, mértéktartóan, udvariasan,
illedelmesen
po gałgańsku [pot. nikczemnie] aljasan,
gyalázatosan, hitvány módon, galádul,
nyomorultan
po głębokim namyśle – hosszas meggondolás után
po głowie – a fején
po głupemu – ostobán, bután, buta módon
po gospodarsku [oszczędnie, zapobiegliwie] –
takarékosan, jó gazda módjára, háziasan)
po grecku – görögül
po groszu – fillérekért, garasonként
po hiszpańsku – spanyolul
po ile? – mennyiért? mi az ára?
po ile – (fejenkénti) mennyi v. hány
po ile ciastek dostaniemy? – fejenként hány
süteményt kapunk?
po ile pan (pani) sprzedaje bukiet polnych
kwiatów? – mennyiért adja a mezei virág
csokorját?
po ile razy – hányszor, hány alkalommal
po ile są te aktówki? – mennyibe kerülnek ezek az
aktatáskák?
po ile to? – mennyiért ez?
po imieniu – név szerint; néven; a nevén
po jabłku na osobę – fejenként, személyenként
egy-egy alma (jut)
po jakie licho? – mi a fenének, mi a francnak?
po jakiego diabła mam to robić? – mi az
ördögnek csináljam ezt?
po jakiego licha to wszystko! – mi a fenének
mindez! kell az ördögnek mindez! vigye el a
hóhér!
po jakiemu [pot. w jakim języku] – vmilyen
módon; milyen nyelven
-
Wersja 01 01 2017
po jakymu godocie? [gra słów: w jakim języku /
dlaczego mówicie?] [Teatr Śląski im
Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach] –
milyen nyelven/miért beszéltek?
po jakemu mówisz? – milyen nyelven beszélsz?
po jednemu – egyenként, egymás után, egyesével,
egy-egy
po jedzeniu po łyżeczce – étkezés után egy
kiskanállal
po jego woli – akarata szerint
po jezuicku – ravaszul, képmutatóan
po judaszowsku [fałszywie, zdradziecko] – júdás
módon, hamisan
po karczmach hulać – kocsmázni; kocsmákban
dorbézolni
po
kawalersku
[1. w
prowizorycznych
warunkach; 2. z fantazją, brawurowo] –
lovagiasan, lovagi módra; fantáziadúsan,
bravúrosan
po kądzieli – anyai ágon, anyai részről
po kilku sekundach – néhány másodperc múlva
po kimś otrzymać imię – vkiről kapja a nevét,
vkiről elnevezik
po kobiecemu [delikatnie, z wrażliwością] –
nőiesen, finoman, kecsesen, érzéssel
po kogo – kiért?
po kogo/co – kiért/miért, ki/mi végett
po kolana – térdig; térdig érő
po kolei – sorrendben, sorjában
po koleżeńsku [życzliwie, przyjaźnie] – barátilag,
barátian, kollegiálisan, kartársiasan
po królewsku – királyi módon, királyként
po krótkim czasie – rövid idő múlva
po kryjomu – titokban, titkon; suttyomban, lopva;
vkinek a háta mögött, orvul, alattomban; suba
alatt
po kumotersku – komasági v. atyafiságos alapon
po kwadransie doszliśmy do lasu – negyedóra
múlva egy erdőhöz érünk
po lewej ręce – balkézről, balkéz felől
po lewej stronie – baloldalon
po linii – arg. vonalas; merev (ember)
po literze – betűnként, betűről betűre
po
ludzku
[1. życzliwie;
2. porządnie,
przyzwoicie] – emberi módra, emberségesen
po łebkach – felületesen, nagyjából
po łebkach coś umieć – felületesen, nagyjából
tudni vmit
po łyżeczce – kanalanként, egy-egy kanállal
po macoszemu – mostohán
po matce – anyai ágon
po matczynemu [czule, serdecznie tak jak
matka] – anyaként, anyai módon
5004
po męsku – férfiasan, férfi módra
po mieczu – apai ágon
po miejsku [według zwyczajów panujących w
mieście] – városiasan, városi módon
po miesiącu – egy hónap múltán
po mistrzowsku – mesterien
po moim trupie! – csak a holttestemen keresztül
po mojemu [1. pot. moim zdaniem; 2. pot.
zgodnie z własnymi upodobaniami] – a
magam módján; elgondolásom szerint
po najwyższym kurse – a legnagyobb v. legjobb
árfolyamon
po napoleonsku – Napoleon módra
po narodzeniu Chrystusa – Krisztus után (Kr. u.)
[latin p. Ch. n.]
po nasze czasy – napjainkig
po naszemu – a magunk módján; mint ahogy mi
szoktuk; szokásunk szerint; a mienk, saját; a mi
nyelvünkön
po nauczycielsku – oktatóan, oktató v. tanító
módon; mint a tanító
po niedługim czesie – rövid idő múlva
po niemiecku – németül
po niewczasie – későn, túl későn
po niewieścemu – nőiesen, nő módjára;
asszonyosan
po nitce do kłębka – (átv.) a nyomokat követve
rábukkan az igazságra; felgöngyölíti az ügyet
po nocach – éjszakánként
po nocach ślepi nad książką – éjszakákat átolvas
po obiedzie – ebéd után
po obiedzie trochę odpoczywam – ebéd után
pihenek egy kicsit
po odbyciu podróży – miután megvolt az utazás
po odbyciu służby wojskowej – a katonai szolgálat
letöltése után
po odebraniu twego listu – leveled vétele után
po obywatelsku – polgárhoz illően, polgárok
módjára
po odliczeniu dyskonta – a diszkont levonása után
po odliczeniu kosztów – a költségek levonása,
beszámítása után
po ojcowsku [opiekuńczo jak ojciec] – ősi szokás
szerint; atyaian, apaian; atyai módon,
atyailag; jóságosan
po ojcu – apai ágon
po omacku – tapogatózva, tétován, vakon
po osiem – nyolcanként
po ostatek dni moich – amíg csak élek
po otrzymaniu listu – a levél átvétele után
po pańsku [bogato, wystawnie] – úri módon,
előkelően; urasan, úriasan; úrias módon, úri
-
Wersja 01 01 2017
szokás, divat szerint; nemesen, finomul;
fényesen, pompásan
po parysku – párizsiasan, párizsi módon v. módra
po pewnym czasie – bizonyos idő múlva v. után
po piąte – ötödször
po pieniądze – pénzért
po pierwsze – először, először is, elsőnek;
mindenekelőtt, mindenek előtt; elsősorban
po pierwsze, po drugie, po trzecie… – először,
másodszor, harmadszor…
po piętach komu deptać – (átv.) sarkában lenni
vkinek; nógatni v. noszogatni vkit
po pijanemu [w stanie nietrzeźwym] – ittasan,.
ittas v. részeg állapotban, részegen; részeg
fővel
po pijanemu narobić gwałtu – ittasan v. ittas
állapotban zajt csapni v. garázdálkodni
po pijanemu zrobił awanturę w barze – részegen
botrányt rendezett a bárban
po Polsce – Lengyelországon, Lengyelországban;
Lengyelország területén
po polsku – lengyelül; lengyel módon v. módra;
lengyelesen
po polsku trochę rozumiem, ale nie mówię – egy
kicsit értek lengyelül, de nem beszélem
po polsku tylko czytam i rozumiem – lengyelül
csak olvasok és értek
po połowie – fele-fele
po połowie między dwa regiony – fele-fele két
régió között
po południu – délután (12:00- d.u. 5-6)
po
południu
[przyimek;
rzeczownik,
(miejscownik)] – délután [elöljárószó +
főnév (helyhatározó eset)]
po południu chodzę do kina – délután moziba
járok
po południu idę do kina – délután moziba megyek
po porozumieniu się z nim – miután vele
megbeszélte; megegyezés után
po porządku – sorban, egymás után, sorjában
po potrąceniu kosztów – a költségek levonása
után; a költségeket leszámítva
po powrocie do domu – hazatérése után
po powrocie z podróży – az utazásról való
visszatérés után
po północy – éjfél után
po pracy – munka után
po prawdzie – valóban, tényleg
po prawdzie powiedziawszy – az igazat megvallva
v. megmondva
po prawdzie to nie wiem czego chcę – tényleg
nem tudom azt, (hogy) mit akarok
po prawej ręce – jobboldalt, jobb kéz felől
po prawej stronie – jobboldalon v. jobb oldalon
5005
po prostacku [ordynarnie] – ordináré v. faragatlan
módon; közönségesen, durván, otromba
módon, gorombán; egyszerűen
po prostu [1. bezpośrednio, szczerze, np. Powiedz
po prostu, o co ci chodzi.; 2. w sposób
oczywisty, niewymagający uzasadnienia,
np. To jest po prostu chamstwo.; 3. tylko,
jedynie, np. To po prostu wiatr huczy.] –
egyenesen, (prostym sposobem) egyszerűen,
(wprost) egyenesen, kertelés nélkül
po próżnicy [daw. niepotrzebnie] – feleslegesen,
szükségtelenül
po przeczytaniu tego listu – miután a levelet
elolvastam; e levél elolvasása után
po przedstawieniu – az előadás után
po przyjacielsku [przyjaźnie, serdecznie]
–
baráti alapon; szívélyesen, barátilag, barát
módjára
po psiemu – kutya módjára, kutyául
po puszczeniu trumny grobowiec zasklepione – a
koporsó leeresztése után befalazták a
sírboltot
po raz czwarty – negyedszer, negyed ízben
po raz drugi i po raz trzeci! – másodszorharmadszor! (árverésnél)
po raz dziesiąty – tizedszer
po raz ostatni – utoljára, legutoljára; utószor;
utolsó eset, hogy…; (utolsónak) legvégül
po raz ostatni was pytam – utoljára kérdem
po raz ósmy – nyolcadszor
po raz piąty – ötödször
po raz pierwszy – először, legelőször, elsőnek, első
ízben
po raz setny – századszor
po raz siódmy – hetedszer
po raz szósty – hatodszor
po raz trzeci – harmadszor, harmadízben
po raz tysięczny – ezredszer
po rosyjsku – oroszul, orosz módra
po rozmaitych miejscach – a legkülönfélébb
helyeken, mindenfelé
po
rycersku
[1. walecznie;
2. uprzejmie,
kurtuazyjnie] – lovagiasan; lovagi módra
po sapersku – utász v. árkász módjára v. módra v.
módján
po sąsiedzku [tuż obok] – szomszédi alapon v.
módon; (jó) szomszédian, mint szomszéd;
szomszédosan, a szomszédban
po schodach – a lépcsőn, a lépcsőkön [trudno było
chodzić po schodach: nehéz volt a
lépcsőkön menni]
po siódme – hetenkint, hét-hét darab vmiből;
hetedszer
-
Wersja 01 01 2017
po siostrzanemu [przyjaźnie, serdecznie] –
testvériesen, nővériesen, nővéri módon;
barátságosan, szeretettel, kedvesen
po swojemu – a maga módján
po swojsku – otthoniasan, családiasan, otthonosan
po szelmowsku [figlarnie, kokieteryjnie] –
csintalanul, pajkosan, tréfásan, dévajul;
kacéran, tetszelgősen
po szkole – tanítás után
po szóste – hatodszor
po śmierci – holta után
po śniadaniu idę do pracy (pójdę zwiedzić
miasto, pospaceruję sobie po mieście,
mam spotkanie, mam naradę, idziemy na
wycieczkę – reggeli után munkába megyek
(városnézésre indulok, sétálok egyet a
városban, találkozóm van, értekezletem van,
kirándulunk)
po smutnej porze nastanie zorza – (közm.) borúra
derű
po spartańsku [surowo, skromnie] – spártaian,
spártai módon v. módra
po społu – (dawno) valamennyien; együttesen,
közösen
po
sportowemu
[1. zob.
na
sportowo;
2. honorowo,
przestrzegając
zasad
uczciwej gry] – sportosan; sportszerűen
po sprawiedliwości – jogosan, igazság szerint
po staremu – ősi v. régi módon, régiesen,
régimódian; úgy, mint régen, mint a múltban;
változatlanul, mint rendesen; öregesen
po staropolsku [gościnnie, serdecznie] –
ólengyelül; úgy, mint a régi lengyelek; a régi
lengyelek
módjára;
(gościnnie)
vendégszeretően, (serdecznie) szívélyesen,
szerettel, szívből
po staroświecku [zgodnie ze starą modą, starymi
zwyczajami] – régimódian
po świńsku [pot. w sposób nieuczciwy, podle] –
disznó módon
po świńsku się zachowywać – malackodni
po tamtej stronie – odaát
po tamtej (prawej) stronie Dunaju – a Dunán túl
(jobbpart); a Duna túlsó felén
po taniej cenie – olcsón, olcsó áron
po tej stronie (czego) - (vmin) innen
po tej (lewej) stronie Dunaju – Dunán innen
(balpart)
po temu – erre (megfelelő)
po to – azért
po trochu, po trosze, po troszku, po troszeczku
[1. w małej ilości; 2. niewielkimi porcjami,
co jakiś czas; 3. w pewnym stopniu] –
lassanként, apránként, lassacskán, keveset
po troje – hármasával
5006
po troszku, po troszeczku – lassanként, apránként
po trzecie – harmadszor
po trzeźwemu [zob. na trzeźwo] – józanul
po trzy – hármasával
po trzykroć – háromszor
po tułacku – vándor módra, vándorolva
po turecku – törökösen, török módra
po tych poszukiwaniach mam bogate żniwo –
(átv.) e kutatások után gazdag aratásom van
po tym wszystkim – mindezek után
po tysiącu – ezrével, ezerért
po upływie pewnego czasu – bizonyos idő
elteltével v. elmúltával v. múlva; egy idő
múlva v. elteltével
po upływie terminu – a határidő lejárta után, a
határidő leteltével v. lejártával
po usłyszeniu sygnału proszę wykręcić numer
pokoju – ha megszólal a tárcsahang, a másik
szoba számát kell tárcsázni
po uszy – nyakig, fülig, a feje búbjáig, torkig
po uzyskaniu pozwolenia – az engedély
megszerzése után
po wariacku – őrülten, eszeveszetten, bolond
módra
po waszemu – úgy, ahogy ti; a magatok módján
po węgiersku – magyarul; magyarosan, magyar
módra, magyarán
po weswlu bywa smutek – (közm) derűre ború
po wiedeńsku – bécsiesen, bécsi módra; bécsipo wiejsku [według zwyczajów panujących na
wsi] – falusiasan, falusi módon
po większej części – nagyobbrészt; jórészben,
jórészt, javarészben, javarészt, túlnyomóan,
többségében, zömében, zömmel, többnyire,
nagyrészt,
rendszerint,
általában,
legtöbbször, jobbára, nagy általánosságban,
túlnyomórészt,
leginkább,
legfőképp,
leggyakrabban,
döntően,
jellemzően;
nagyobbára; nagyobb részt, keveset kivéve,
kis hijával
po wielekroć, po wielokroć [zob. wielekroć] –
sokszor, többször, számtalanszor, gyakran
po wielkim napięciu nerwów przyszła nagle folga
– a nagy idegfeszültség után hirtelen
enyhülés következett be
po wielokroć – sokszorosan, többszörösen
po wielu latach – sok év múltán
po
wierzchu
–
(helyhatározó)
tetején;
(határozószó) felületesen
po wykładzie – az előadás után
po wodę – vízért
po wojewodę posłano umyślnego – küldöncöt
küldtek a vajdáért
po wojnie – háború után
-
Wersja 01 01 2017
po wojnie następuje pokój – háború után béke
következik
po wojskowemu – katonásan, katonailag,
katonamódon
po wpływie sumy – az összeg befolyása után
po wszystkim – mindennek vége
po wtóre – másodszor, másodízben; másodsorban
po zachodzie słońca – napnyugta után
po zainkasowaniu pieniędzy – a pénz behajtása
után
po zarządzeniu – utasítás
po zgaśnięciu świateł – a világosság eloltása után
po zgonie – holta után
po zgonie ojca – az apa halála után
po ziarnku – szemenként
po złotemu – egy zlotyért
po zobaczeniu się z adwokatem – az ügyvéddel
való találkozás után
po zwycięstwie – győzelem után, győztesen
po żołniersku – katonásan; katonanyelven, katona
módjára; katonailag
po żydowsku – zsidósan v. jiddisül; zsidó (kóser)
módon
po żydowsku przyrządzony – zsidó (kóser) módon
készített v. elkészített
po- [1. przedrostek oznaczający powtarzanie
czynności przez jeden podmiot względem
wielu przedmiotów lub ich części, np.
pogubić, powiązać, poprzedzielać, albo
wykonywanie czynności przez różne
podmioty, np. pobankrutować, posnąć,
poprzyjeżdżać; 2. przedrostek oznaczający
wyczerpanie danej czynności w akcie
jednorazowym, np. pochwalić, pocałować,
pożegnać, lub trwanie czynności lub stanu
przez pewien czas, np. poawanturować się,
poboleć,
pośpiewać;
3. przedrostek
oznaczający rozpoczęcie czynności, np.
pobiec, pociec, pokochać, lub realizację
danej czynności w małym zakresie, np.
pobłyskiwać,
pobolewać,
popłakiwać;
4. przedrostek
tworzący
czasowniki
pochodne od innych wyrazów, np.
podwoić, polepszyć, ponowić; 5. część
składowa niektórych wyrazów mających
za podstawę połączenie przyimka po
zwykle z rzeczownikiem, np. pogranicze,
poranek, powierzchnia, lub powstałych
wskutek łącznego pisania połączeń
przyimka po z innymi wyrazami, np.
pokrótce, pomału, potem] – (lat.) prefixum;
(nyelvt.) (przedrostek) előtag, előrag; igekötő
poadoptować – örökbe fogadni (nyakra-főre)
poadoptowano pozostałe sieroty – a megmaradt v.
többi árva sorra mind apára talált
5007
poadresować [napisać adres kolejno na wielu
przesyłkach] – (szép sorba mind)
megcímezni, megcímezgetni
poadresować zaproszenia – a meghívókat (szép
sorba mind) megcímezni
poakompaniować – elkísérni, elkísérgetni egy
kicsit; egy időre hozzácsatlakozni v. melléje
szegődni
poalkoholowy, -a, -e [powstały po wypiciu
alkoholu, wywołany spożyciem znacznych
ilości alkoholu (np. poalkoholowy defekt
urodzeniowy, kac poalkoholowy)] –
alkohol utáni
poalkoholowy defekt urodzeniowy – alkohol
okozta születési rendellenesség
poaresztować [1. osadzić w areszcie kolejno
wiele osób; 2. położyć areszt na wielu
rzeczach, wierzytelnościach lub prawach
dłużnika] – sorra letartóztatni v. lefoglalni;
zár alá helyezni
poaresztować [1. osadzić w areszcie kolejno
wiele osób; 2. położyć areszt na wielu
rzeczach, wierzytelnościach lub prawach
dłużnika] – bezárni, lecsukni
poaresztować budynku – épületet bezárni
poawansować – sorra (mind) előléptetni
pobabrać
–
bepiszkolni,
bemocskolni,
bemaszatolni; elpiszmogni
pobabrać się – bepiszkolja v. bemocskolja magát
pobabranie
–
bemocskolás,
bepiszkítás,
bemaszatolás; mocskolódás
pobajdurzyć [pot. bajdurzyć przez jakiś czas] –
elpletykálkodni, elbolondozni, eltereferélni,
elfecsegni
pobalansować – kis ideig v. ideig-óráig tartani az
egyensúlyt
pobalamucić (pobalamuci) – összezavarni,
megzavarni, megtéveszteni; egymásután v.
sorra elbolondítani; elbolondítani egy
bizonyos ideig
pobalamucić panny – elcsavarni a lányok fejét,
bolondítani v. elbolondítani a lányokat
pobankrutować [o wielu przedsiębiorcach,
firmach, przedsiębiorstwach itp.: stać się
bankrutem] – sorra mind megbukni,
egymás után csődbe jutni
pobaranieć – (közb) meghülyülni
pobaraszkować [baraszkować przez jakiś czas] –
elmókázni,
eltréfálni,
eltréfálgatni,
eljátszogatni
pobaraszkować z 21-letnia dziewczyna – 21 éves
lánnyal eljátszogatni
pobarłożyć
–
alomszalmával
beszórni,
megalmozni; sületlenséget beszélni össze
[Lepiej z żonką pobarłożyć niż piwo do ust
-
Wersja 01 01 2017
przyłożyć: jobb a kis feleséggel csevegni,
mint sörözgetni]
pobarłożyć z kobietą – elcsevegni nővel
pobawić [1. zająć kogoś czymś zabawnym,
przyjemnym; 2. spędzić gdzieś jakiś czas]
– eltölteni bizonyos időt vhol; ellenni vhol,
elidőzni; elszórakoztatni (vkit) (egy ideig),
szóval tartani vkit
pobawić dziecko – eljátszani v. eljátszogatni a
gyerekkel
pobawić gości – elszórakoztatja vendégeit
pobawić na wsi – falun tartózkodni, vidéken lenni
pobawić się [1. uprzyjemnić sobie czas
rozrywką; 2. spędzić pewien czas na
rozrywkach, przyjęciach, hulankach itp.]
– elszórakozni, eljátszadozni
pobawiony, -a, -e – elszórakoztatott
pobazgrać (pobazgrzę, pobazgrze) – összefirkálni,
összepacázni, bemaszatolni; irkafirkálni,
irkálni, firkálni; elkörmölgetni
pobazyliański, -a, -ie [stanowiący pozostałość po
działalności bazylianów (członków zakonu
opartego na regule świętego Bazylego),
związany w jakiś sposób z ich
przeszłością] – volt balizitapobąkiwać – motyogni, kotyogni (vmit)
pobeczeć ― pobekiwać [1. o owcy lub kozie:
beczeć przez pewien czas; 2. pot. płakać
przez pewien czas] – bégetni, átbégetni,
sírdogálni, elsírdogálni, átsírdogálni
pobeczeć się [pot. wybuchnąć płaczem] –
bégetésbe kezdeni v. bőgni kezdeni; sírva
fakadni
pobejcować [spędzić pewien czas na bejcowaniu
(marynowaniu mięsa lub kryciu jakichś
powierzchni,
najczęściej
drewnianych,
bejcą)] – kimaratni; pácolni; fertőtleníteni
pobełtać – felkavarni, felrázni
pobenedyktyński, -a, -ie [stanowiący pozostałość
po działalności benedyktynów (członków
zakonu opartego na regule świętego
Benedykta), związany w jakiś sposób z ich
przeszłością] – volt bencés
pobesztać – elszitkozódni, összeszidni vkit, sorba
szidni mindenkit
pobezcześcić (pobezczeszczę) – végiggyalázni,
sorra megbecsteleníteni
pobiadać – elbánkódni, búsulni egy ideig
pobicie [czynna napaść na kogoś] – megverés,
legyőzés; vereség; verés
pobicie w gdańskim klubie – megverés a gdanski
klubban
pobić ― pobijać [1. uderzając w coś wtłaczać,
wciskać, wpychać głębiej uderzany
przedmiot
2. zadać
wiele
ciosów;
3. zwyciężyć; 4. bijąc w coś, wcisnąć
5008
głębiej uderzany przedmiot] – elverni,
megverni; összeverni; (átv.) megrakni (vkit v.
sorra mindekit); sorban levágni; megverni,
leverni,
megsemmisíteni,
megdönteni;
legyőzni; összetörni; beverni; leütni
pobić cielęta – levágni a borjút
pobić co czym – beverni vkit vmivel
pobić kogo czym – elverni, megverni vkit vmivel
pobić co czym – beverni vkit vmivel
pobić kogoś – megverni vkit
pobić kogoś ze stutkiem śmiertelnym –
agyonverni vkit
pobić na głowę – (wojsk) megsemmisíteni,
tönkreverni
pobić nieprzyjaciela – megverni, leverni az
ellenséget
pobić obręcze – ráhúzni az abroncsot
pobić rekord, rekordy – megdönteni a csúcsot v.
rekodot;
csúcsteljesítményt
elérni
v.
megdönteni
pobić rekord – rekordot megdönteni
pobić rekord kraju – országos csúcsot felállítani
pobić rekord świata – világcsúcsot felállítani
pobić rekord wszech czasów – minden idők
legnagyobb rekordját megdönteni
pobić wroga na głowę – teljes győzelmet aratni az
ellenség fölött v. az ellenségen
pobić rekord życiowy – életcsúcsot felállítani
pobił wszystkie talerze – az összes tányért
összetörte, valamennyi tányért összetörte
pobić się [zadać ciosy sobie wzajemnie] –
verekedni (verekszik), összeverekedni; ütikverik egymást
pobiec (pobiegnę, pobiegnie) ― pobiegać,
pobiegnąć [1. posunąć się naprzód,
biegnąc; 2. podążyć prędko po kogoś lub
po coś; też: przybyć dokądś śpiesznie; 3. o
wzroku, myślach: skierować się w jakąś
stronę, na kogoś lub na coś] – elfutni,
elszaladni; futkosni, elfutkosni; futkározni,
szaladgálni;
elszökni,
megszökni,
megszökdösni;
iramodni,
eliramodni;
felszökkenni, elhajtani; szökellni egy ideig
pobiedować [żyć przez pewien czas w biedzie,
niedostatku; pogłodować, powegetować] –
nyomorogni, elnyomorgni (egy ideig) [lepiej
teraz pobiedować, a potem żyć jak człowiek:
jobb most nyomorogni, és utána emberként
élni]
pobielacz [robotnik lub rzemieślnik zajmujący
się pobielaniem metalowych przedmiotów]
– fehérítő, ónozó; meszelő
pobielać (zob. pobielić) – meszelni, kimeszelni;
ónozni
pobielać cyną – ónozni, cínezni
-
Wersja 01 01 2017
pobielały, -a, -e [1. taki, który stał się biały,
blady; 2. o włosach: taki, który posiwiał] –
elfehéredett, kimeszelt; megőszült
pobielany, -a, -e – fehérre meszelt, fehérre festett,
ónozott; ón-, mázas, meszelésre v. ónozásra
szoruló
pobielane ściany – meszelt falak
pobieleć (pobieleje) [1. stać się białym lub
bielszym; 2. o włosach: posiwieć] –
elfehéredni, megőszülni
pobielenie – fehérre festés, kimeszelés, ónozás
pobielić ― pobielać [1. pomalować na biało,
zwykle wapnem; 2. uczynić coś białym,
bladym lub jaśniejszym, niż było;
3. uczynić czyjeś włosy siwymi; 4. pokryć
powierzchnię przedmiotu metalowego
powłoką cyny w celu zabezpieczenia go
przed korozją; 5. czynić białym lub
bielszym, pokrywać coś czymś białym,
malować coś na biało; 6. pokrywać
powierzchnię metalowego przedmiotu
pobiałą
(warstwą
cyny)
w
celu
zabezpieczenia jej przed korozją] –
meszelni,
kimeszelni;
bemeszelni,
kimeszelni; befehéríteni, fehérre befesteni;
ónozni, beónozni; fehér mázzal bevonni
(cserépedényt, fazekat)
pobielić się [pobrudzić się czymś białym] –
befehérítődni
pobierać (zob. pobrać) – venni, felvenni, szedni
pobierać cło od czegoś – vámot szedni vmi után
pobierać a. pobrać coś – felvenni vmit
pobierać a. pobrać krew – vért venni
pobierać dochód z czego – jövedelmet, hasznot
húz vmiből
pobierać emeryturę – nyugdíjat kapni v. felvenni
pobierać haracz – védelmi díjat szedni
pobierać krew do analizy – vizsgálathoz vért
venni
pobierać lekcje – órákat venni
pobierać miód – kiszedni a mézet
pobierać naukę v. nauki – tanulni, tanulmányokat
folytatni
pobierać nauki na uniwersytecie – az egyetemen
tanulni
pobierać oplatę – díjat, illetéket szedni
pobierać a. pobrać podatek – adót beszedni v.
behajtani
pobierać podatki – adót szedni
pobierać a. pobrać próbę – mintát venni
pobierać stypendium – ösztöndíj járandóságot v.
ösztöndíjat venni fel; ösztöndíjat kapni,
ösztöndíjból élni
pobierać wynagrodzenie – fizetést húzni
pobierać się – egybekelni, házasodni
5009
pobieranie – szedés, beszedés, szerzés, élvezés
pobieranie cel – vámszedés
pobieranie krwi – vérvétel
pobieranie pensji – a nyugdíj élvezése, a
nyugdíjban való részesülés
pobieżeć (pobiec) – (dawno) elfutni, elszaladni;
futkosni, elfutkosni; futkározni, szaladgálni;
elszökni,
megszökni,
megszökdösni;
iramodni,
eliramodni;
felszökkenni,
elhajtani; szökellni egy ideig
pobieżnie – felületesen, nagyjából, futólag,
futólagosan
pobieżnie coś przejrzeć – felületesen átnézni vmit
pobieżność – felületesség, vminek a futólagos volta
pobieżny, -a, -e [wykonany przez kogoś
pośpiesznie, bez wnikania w szczegóły] –
futólagos, felületes
pobieżna wzmianka w encyklopedjach – futó
említés, rövid megemlékezés a lexikonban
pobieżny zarys – gyors vázlat, skicc
pobieżny zrut oka – futólagos szempillantás
pobijacz – tetőfedő (munkás); (bognárság)
abroncsozó szerszám
pobijać (zob. pobić) – elverni, megverni; (átv.)
megrakni (vkit v. sorra mindekit); sorban
levágni; megverni, leverni, megsemmisíteni,
megdönteni; legyőzni; összetörni; beverni
pobijak [1. młotek z twardego drewna służący do
pobijania dłuta przy obróbce kamienia
miękkiego; 2. młot dwuręczny służący do
prostowania blachy] – fakalapács
pobiskupi, -ia, -ie – azelőtt v. volt püspöki [Pałac
pobiskupi w Kielcach: volt püspöki palota
Kielcében]
pobiskupi pałac kielecki jest jednym z
najcenniejszych zabytków architektury z I
połowy XVII wieku – a kielcei volt püspöki
palota a legértékesebb építészeti műemlékek
egyike a XVII. sz. I feléből
pobisurmanić – eltörökösíteni, mohamedánná
tenni; (átv.) elzülleszteni, elrontani
pobisurmanić się – áttérni a mohamedán vallásra;
elzülleni, rossz útra térni
pobity, -a, -e – (ellenség) levert
pobladły, -a, -e [taki, który pobladł (pobladnął)]
– elsápadt, sápadt, elhalványodott, kifakult,
megfakult
poblakły, -a, -e [taki, który stracił intensywność
barwy] – kifakult
poblaknąć [stracić intensywność barwy] –
kifakulni (egy kissé)
poblednąć (poblednę, poblednie) ― pobladnąć
[1. stać się bladym; 2. stracić intensywność
barwy, blasku] – elsápadni
-
Wersja 01 01 2017
pobliski, -a, -ie [znajdujący się w niewielkiej
odległości] – közeli, szomszédos; szomszédi
pobliski szczyt – közeli csúcs
pobliże – környék, szomszédság, közelség, közeli
hely
pobliże warstwy granicznej – határfelület
környezete
pobluzgać – bemaszatolni, összefröcskölni, sorra
fröcskölni
pobłagać – esdekelni, folyton könyörögni,
rimánkodni, elrimánkodni
poblagać przez parę dni – néhány napoin
keresztül imádkozni
pobłaznować – elévődni, elbolondozni (egy ideig),
elgúnyolódni
[czasem
trzeba
trochę
pobłaznować: idővel egy kicsit bolondozni
kell]
pobłażać [być wyrozumiałym dla czyichś
błędów] – elnézni, megbocsátani
pobłażać komu/czemu w czym – megbocsátani
vkinek/vminek
pobłażająco – elnézően, megbocsátóan
pobłażający, -a, -e – elnéző, megbocsátó
pobłażanie,
pobłażliwość
[wyrozumiałość,
tolerancja] – elnézés, engedékenység;
megbocsátás, tolerancia
pobłażanie dla innych prowokacji – más
provokációkkal szembeni elnézés
pobłażanie pijanym kierowcom – engedékenység
az ittas vezetővel szemben
pobłażany, -a, -e – elnéző, megbocsátó
pobłażany i tolerowany – elnéző és toleráns
pobłażliwość – elnézés, elnéző természet,
megbocsátás
pobłażliwy, -a, -e [wyrozumiały, tolerancyjny] –
elnéző, engedékeny, megbocsátó, kíméletes;
leereszkedő
pobłażliwy dla czego – elnéző vmivel szemben, vmi
iránt
pobłażliwy dla kogo, wobec kogo – elnéző vkivel
szemben, vki iránt
pobłażliwy na co – elnéző vmi iránt, elnézni vmit
pobłądzenie – tévedés, eltévedés; hiba, vétkezés,
vétek
pobłądzić [1. nieświadomie zboczyć z właściwej
drogi; 2. postąpić niewłaściwie; 3. chodzić
przez pewien czas bez celu] – megtévedni,
vétkezni, hibába v. bűnbe esni; eltévedni;
tévelyegni
pobłękitnieć [1. wydać się błękitnym; 2. stać się
błękitnym] – kék színt ölteni, kissé kékké
lenni, elkékülni, megkékülni
pobłocić [pobrudzić coś błotem] – besározni,
összesározni, bemocskolni
5010
pobłocić się [1. pobrudzić się błotem; 2. zostać
pobłoconym]
–
öszesározódni,
bemocskolódni, bemocskolja magát
pobłocony, -a, -e – összesározott, bemocskolt
pobłogosławić [1. udzielić błogosławieństwa;
2. wyrazić
wdzięczność
za
coś;
3. zaaprobować
coś]
–
megáldani,
megszentelni; szerencséltetni, szerencséjével
kíséri, boldogítani vkit
pobłogosławić coś – megáldani vmit
pobłogosławić czyim planom – áldását adja vkinek
a terveire
pobłogosławić czyim zamiarom – áldását adja
vkinek a szándékára
pobłogosławić kogo/co – megáldani vkit/vmit;
áldását adja vkire/vmire
pobłogosławić komu – beleegyezni, áldást adni vki
részére vmire
pobłysk [słabe, migotliwe światło] – felvillanás,
villámfény; villámszórás
pobłyskiwać [błyskać od czasu do czasu lub
słabo świecić] – ragyogni, felragyogni;
csillogni, fel-felcsillanni, villogni, villódzni
pobłyskiwanie – villanás, fel-felvillanás; villódzás,
csillanás
pobobrować – elmatatni, szöszmötölni, elturkálni
vmiben; keresgéséssel időt tölteni
pobobrować w książkach – könyvekben
keresgélni
pobocze drogi – útpadka
pobocze drogi asfaltowej – aszfaltút padkája
pobocznie – mellékesen, mellesleg
poboczność – másodrendűség, vminek a mellékes
volta
poboczność tego tematu – ennek a témának a
mellékes v. másodrendű volta
poboczność tematu – a témák másodlagos v.
mellékes volta
poboczny, -a, -e [1. mniej istotny, drugorzędny;
2. daw. znajdujący się z boku czegoś] –
oldalsó, oldali, közeli, szomszédos, határos;
mellék-, (drugorzędny) mellékes; (jog, hist)
balkézről való, törvénytelen, természetes;
(bonc) mellék-, járulékos; (med) kollaterális
(collateralis), oldalsó, oldalági; mellékágból
ellátott keringés
pobogacić – sorra egymás után meggazdagítani
pobogacić się – sorra, egymás után meggazdagodni
pobojczyk, pobojczyk pistoletowy [1. patrz:
stempel; 2. stempel pomocny przy
nabijaniu pistoletu; 3. stempel u
pistoletów nieco dłuższy od tej broni;
noszony był w wojsku polskiem przy
ładownicy lub za pasem w tyle. B.
Gembarzewski] – töltővessző [puskavessző,
-
Wersja 01 01 2017
töltővessző: Az elültöltő puskák és
pisztolyok megtöltésére használt hengeres
vessző. Eleinte fából készítették, később a
XVIII. sz.-ban vasból s az eddig konikus
alak helyett hengerszerüvé alakították. A
hátultöltő puskák puskavesszője a fegyver
tisztítására és a beszorult töltény kivevésére
szolgál.]
pobojowisko [1. miejsce, na którym stoczono
bitwę; 2. miejsce, w którym jest duży
bałagan lub są duże zniszczenia] – harctér,
csatatér
pobojowisko było zasłane trupami – a csatateret
halottak borítják (el)
poboksować – leöklözni, lebokszolni; öklözni,
bokszolni (egy ideig)
poboksować się – ökölharcot vívnak egymással
poboksować się z kolegą – a kollégával
bokszolgatni
poboleć (poboleje) ― pobolewać [1. dać się
odczuć przez pewien czas jako lekki ból;
2. pomartwić się przez jakiś czas] – 1.
fájlalni; 2. megsajdulni, megfájdulni, fájni,
sajogni
pobombardować – sorra lebombázni, huzamosan
bombázni
pobombardować domy – (sorra) lebombázni a
házakat
pobombardować emailami członków zarządu –
vezetőség v. választmány tagjait e-mailekkel
bombázni
pobombardować obiekty – (sorra) lebombázni a
katonai épületeket v. objektumokat
poborca [urzędnik ściągający od kogoś
należności
pieniężne]
–
adószedő,
vámszedő, beszedő
poborca (łac. exactor) [zakonnik zajmujący się
administracją:
całego
zakonu
(p.
generalny), prowincji (p. prowincjalny)
lub klasztoru (p. klasztorny). Pobiera
wszystkie przychody, pomaga ekonomowi
i razem z nim dba o księgi
administracyjne] – exactor (lat. exactor);
pénzkezelő, az adminisztrációval foglalkozó
szerzetes [az egész rendben (p. generális), a
provinciában (p. provinciális) vagy a
kolostorban (házi p.). Vezet minden bevételt,
segít az ökonomusnak és vele együtt vezeti a
számlakönyvet (administracyjne).]
poborca podatkowa – adószedő
poborczy, -a, -e – adó-, adóügyi
poborgować – kölcsönözgetni, kölcsönt adogatni,
köcsönöket felvenni; egy időre kölcsönt adni
v. venni
poborować – egyik lyukat a másik után fúrni,
összefurkálni; fúrással tölteni el az időt
5011
poborowy, -a, -e – újoncozó, sorozó, sorozási,
állításköteles
poborowy [1. mężczyzna, który w danym roku
kalendarzowym jest obowiązany do
odbycia zasadniczej służby wojskowej; 2.
obywatel danego państwa podlegający
obowiązkowi odbycia służby w wojsku. W
Polsce, każdy mężczyzna, który ukończy
18 rok życia podlega obowiązkowi
stawienia się przed komisją poborową,
która podejmuje decyzję o przydzieleniu
tzw. kategorii zdrowotnej oraz o tym,
kiedy dany obywatel odbędzie służbę w
siłach zbrojnych] – állításkötelezett, újonc,
sorköteles
pobory [stałe wynagrodzenie za pracę] –
illetmény, díj
pobory miesięczne – havidíj; havi fizetés
pobory personelu – az alkalmazottak fizetése,
személyi kiadások, illetmények
poborykać się – mérkőzni, bírkózni, küzdeni
(huzamosan), elbírkózni, elcsatázni
pobość (pobodę, pobodzie) [uderzyć czymś
ostrym]
–
döfködni,
megdöfködni;
megdöfni, feldöfni
pobożnie – jámboran, áhítatosan, istenfélően
pobożnisiostwo – szenteskedés, szemforgatás,
ájtatatoskodás, vakbuzgóság
pobożniś, pobożnisia [iron. osoba ostentacyjnie
wyrażająca swoją pobożność] – jámbor,
istenfélő, vakbuzgó, szenteskedő (ffi/nő)
pobożność [cecha ludzka, objawiająca się w
chętnym uszanowaniu Boga, oddawaniu
Mu należnej czci i szczerymi zamiarami
czynienia woli Jego. Jest i fałszywa
pobożność.] – jámborság, ájtatatosság,
áhitat; vallásosság; ősi vallásos gyakorlat;
liturgikus imákat utánzó népies istentisztelet;
liturgia (pl. keresztút, litánia, imaóra, stb.)
pobożny, -a, -e [1. religijny; 2. będący wyrazem
czyjejś religijności] – jámbor, ájtatatos,
istenfélő,
kegyes,
vallásos;
nehezen
megvalósítható;
(dawno)
becsületes,
igazságos; keresztény, katolikus, igazhitű
o Henryk II Pobożny (ur. 1196/1207 - zm. 9
kwietnia 1241), książę śląski, krakowski i
wielkopolski 1238 - 1241 (do 1239 tylko w
południowej Wielkopolsce po linię rzeki
Warty). Przez cały okres nad ziemią kaliską
i rudzką (wieluńską) wyłącznie opieka nad
małoletnimi książętami. W latach 1238 1239 rządy w księstwie opolskim i opieka
nad sandomierskim. – II. Henrik lengyel
fejedelem (Jámbor Henrik, lengyelül Henryk II
Pobożny) született 1196/1207-ben, meghalt
1241. április 9-én, legnicai, krakkói és nagylengyelországi herceg 1238- 1241 között
(1239-ig csak déli Nagy-Lengyelországban a
Warta folyó mentén. Egész idő alatt Kaliszban
-
Wersja 01 01 2017
a kiskorú hercegek gyámja) 1238 – 1239 között
az opolei hercegségben uralkodik és gyám a
sandomierziben.
o Bolesław Pobożny (między 1224 a 12271279),
syn
księcia
wielkopolskiego
Władysława Odonica i Jadwigi.
pobór
[1. powołanie do wojska; też:
przeprowadzany przez komisję przegląd
osób
obowiązanych
do
odbycia
zasadniczej
służby
wojskowej;
2.
czerpanie ze źródła; czerpanie z jakiegoś
źródła; 3. ściąganie należności; 4.
pobieranie opłat] – szedés, beszedés,
behajtás; sorozás, behívás, jelentkezés,
toborzás; illetmény, díj, adó, bér, fizetés
pobór do wojska – (katonai) sorozás, újoncozás,
újoncszedés, katonai behívás
pobór podatkowy – adóbeszedés, adóbehajtás
pobór podatków – adószedés [az adók kivetésére,
nyilvántartására, behajtására és kezelésére
irányuló szolgálat.]
pobóść [o zwierzętach rogatych: uderzyć
kilkakrotnie rogami] – döfni, öklelni
pobóść się [o zwierzętach: pobóść siebie
wzajemnie] – döfködik, öklelik egymást
pobrać (pobierze) — pobierać [1. wziąć wiele
czegoś po kolei albo z wielu miejsc;
2. wziąć coś jako zapłatę, wynagrodzenie,
przydział itp.; 3. odebrać od kogoś
należność, jakąś opłatę; 4. wziąć jako
próbkę czegoś; 5. skorzystać z czegoś jako
źródła w celu zużytkowania lub
podtrzymania swoich funkcji; 6. wziąć
operacyjnie jakiś organ, tkankę itp. w celu
przeszczepienia] – szedni; elszedni, elvenni,
elszedegetni, elvinni, elhurcolni; beszedni,
kapni
pobrać kredyt – hitelt felvenni (hitelt vesz fel)
pobrać mocz do badania – vizeletet venni a
vizsgálathoz
pobrać pensję – illetményt v. fizetést v. nyugdíjat
kapni v. élvezni
pobrać pieniądze z konta – pénzt vesz fel a
számláról
pobrać podatki – adót szedni v. behajtani
pobrać procent – százalékot kapni
pobrać sumę – pénzösszeget kapni v. felvenni
pobrać się ― pobierać się [1. o dwojgu ludziach:
zawrzeć związek małżeński; 2. objąć siebie
wzajemnie; 3. zawrzeć związek małżeński]
– összekerülni; megfogják v. megragadják
egymást; esküdni; egybekelni, házasodni,
összeházasodni; házasságot kötni
pobrać się z kim – megházasodni; összeházasodni,
megesküdni vkivel
pobrali się za ręce – megfogták egymás kezét
5012
pobrali się za zgodą rodziców – egybekeltek a
szülők beleegyezésével
pobrała się bieda z nędzą – (közm.) [az ínség meg
a nyomor összeházasodtak] ínség és szükség
egy házban laknak
pobranie – beszedés, elvétel; utánvét; (összegé)
felvétel
pobranie się – egybekelés, összeházasodás
pobrany, -a, -e – elszedett, elvett, elszedegetett,
elvitt, elhurcolt; beszedett, kapott
pobratać się [wejść z kimś w przyjacielskie
stosunki] – testvériségre lépni, szoros
barátságot kötni, összebarátkozni
pobratanie się – összebarátkozás
pobratanie się narodów i ludów – népek és
nemzetek barátsága
pobratanie się z nim – összebarátkozás velünk
pobratymczy, -a, -e – rokon
pobratymiec [1. człowiek pochodzący z tej samej
grupy etnicznej co ktoś inny; 2. człowiek,
którego łączy z kimś związek przyjaźni] –
fajrokon; azonos etnikumhoz v. baráti
szövetséghez tartozó ember
pobratymstwo
[zwyczajowe
utrwalenie
przyjaźni
między
dwoma
nie
spokrewnionymi mężczyznami (między
kobietami - posestrie), stwarzające
niekiedy stosunki prawne rodzeństwa,
rozpowszechnione do końca XIX wieku,
wśród Słowian południowych, wcześniej
także w Polsce i na Litwie; obowiązywało
całe życie lub było odnawiane co rok;
zawieranie pobratymstwa (zwykle w
dzieciństwie) nie miało charakteru
uroczystości;
zaprzyjaźnieni
chłopcy
wymieniali obrączki i zamieniali imiona;
pobratymstwo
zobowiązywało
do
wzajemnego
szacunku,
obrony,
oddawania pierwszeństwa przed innymi;
rozpowszechnione było także wśród
żołnierzy;
obyczaje
zbliżone
do
pobratymstwa spotyka się też u innych
ludów, m.in. u Indian i Tatarów.] –
rokonság, rokoni kapcsolat
pobrązować – bebronzozni, bronzzal bevonni
pobrązowanie – bebronzozás, bronzzal való
bevonás; bronzbevonat készítés
pobrązowieć – bronzszínűvé válni, sorra bronzszínt
ölteni
pobrnąć – átlábalni, átlábolni, átgázolni;
keresztülvergődni
vmin,
elvergődni,
nagynehezen előrejutni
pobrnąć do szkoły, pracy, sklepu – elvergődni az
iskolába, munkába, boltba
pobrnąć przez błoto do domu – nyakig érő sárban
hazavergődni
-
Wersja 01 01 2017
pobrodzić (pobrodzę, pobrodzi) – átlábalni,
átlábolni (vízen, mocsáron); átgázolni, egy
ideig gázolni
pobrodzić w wodzie – vízben átlábalni
pobronować – megboronálni; elboronálgatni,
boronálással tölti ideje egy részét
pobrudzenie
–
bepiszkítás,
bemocskolás,
beszennyezés
pobrudzić [uczynić brudnym] ― pobrukać –
bepiszkítani,
beszennyezni,
mocskolni,
bemocskolni; összepiszkítani
pobrudzić coś – összekoszolni, összepiszkolni vmit
pobrudzić coś błotem – összesározni vmit
pobrudzić coś smarem – összekenni vmit
pobrudzić sobie ręce – összekoszolja a kezét
pobrudzony atramentem, z atramentem – tintás
pobrudzić się [1. pobrudzić samego siebie;
2. zostać pobrudzonym] – piszkolódni;
bepiszkolja magát
pobrukować – kikövezni, kövezéssel tölteni az idő
egy részét
pobrukować ulicę – (sorra) kikövezni az utcát v.
utcákat
pobrunatnieć – (kissé) megbarnulni
pobrużdzić – (átv.) megzavarni, keresztezni
pobrużdzić komu w jego planach – keresztezni
vkinek a terveit
pobrykać ― pobrykiwać [o dzieciach lub
młodych zwierzętach: pobiegać w różne
strony dla zabawy] – pajkoskodni,
dévajkodni, ficánkolni, rugdalózni; (átv.)
majdnem kiugrik a bőréből; kirúgni a hámból
pobrykać sobie – (kedvére) ugrándozni, ficánkolni
pobryzgać [bryzgając, pochlapać, pobrudzić] –
összefröccsenteni,
lefröccsenteni,
összefröcskölni, lefröcskölni
pobryzgać się [pobryzgać samego siebie] –
lefröcsköli v. összefröcsköli magát
pobrzask [słaby brzask, słabe światło] – (dawno)
pislákolás, visszfény, visszatükröződés
pobrząkać,
pobrzękać
—
pobrząkiwać,
pobrzękiwać [1. brząkać przez pewien
czas; 2. o przedmiotach metalowych,
szklanych, instrumentach strunowych itp.:
wydać przerywany, niegłośny dźwięk przy
potrąceniu lub uderzeniu; 3. pot. pograć
na jakimś instrumencie strunowym
niedbale lub nieumiejętnie] – csörömpölni,
csöngeni v. csörögni egy ideig; csörtetni,
csörgetni; pengetni (húros hangszeren);
elzongorázgatni
pobrząkiwać szablą – kardját csörteti
pobrzeże [1. brzeg czegoś 2. rzadziej: wybrzeże]
– part, partvidék, tengerpart, tengermellék
pobrzeżny, -a, -e – part-, parti
5013
pobrzmieć ― pobrzmiewać – felcsendülni,
megcsendülni, csengeni
pobrzmieć jakieś inne instrumenty – vmilyen
más hangszert megszólaltatni
pobudka [1. sygnał wzywający do działania lub
bycia w stanie gotowości; 2. budzenie
poranne; 3. to, co pobudza do czegoś] –
inger; (bodziec) ösztönzés, ingerlés; (motyw)
indíték, indok; (budzenie) ébresztő, riadó;
motívum
Pobudka [polska organizacja konspiracyjna o
charakterze narodowym działająca w
latach 1939-1944; Pobudka została
utworzona pod koniec 1939 r. w
Warszawie] – Pobudka (lengyel földalatti
szervezet)
pobudka do czynu – tettre ösztönzés
pobudka do działania – indíték a cselekvésre
pobudka, wstać! – (wojsk) ébresztő, föl!
pobudka wstać koniom wody dać - – (wojsk)
ébresztő, föl! Itatás!
pobudki czysto ludzkiej natury – tisztán emberi
okok
pobudliwie – fogékonyan
pobudliwość [zdolność do reakcji na bodźce,
które
najczęściej
związane
są
z
warunkami środowiska zewnętrznego.
Warunkiem pobudliwości jest istnienie
potencjału
spoczynkowego
błony
komórkowej.] – fogékonyság, érzékenység
külső behatásokkal szemben
pobudliwość komórki nerwowej – idegsejt
érzékenysége
pobudliwość
nerwowa
–
idegrendszeri
ingerlékenység
pobudliwość płciowa – szexuális ingerlékenység
pobudliwy, -a, -e [łatwo reagujący na wszelkie
bodźce zewnętrzne] – fogékony, érzékeny
külső behatásokkal szemben, ingerlékeny
pobudnik cieplny (termofon, thermophone) –
termofon
pobudnik elektrostatyczny – elektrosztatikus
hitelesítő
pobudnik tłokowy – pisztofon, dugattyú
pobudować [wznieść jakąś budowlę lub
kompleks budowli] – felépíteni, megépíteni,
-
Wersja 01 01 2017
létesíteni, sorra felépíteni, felállítani,
felállítgatni
pobudować się [1. postawić sobie dom lub kilka
budynków; 2. zostać pobudowanym] –
házat
épít
magának,
elhelyezkedni,
letelepedni
pobudzać ― pobudzić [zachęcać do czegoś] –
késztetni, indítani, sarkalni, éleszteni,
lelkesíteni,
ösztönözni,
ösztökélni,
serkenteni, felserkenteni; hevíteni; ingerelni
pobudzać (układ) – gerjeszteni
pobudzać do gniewu – megharagítani, haragra
gerjeszteni, feldühíteni, megmérgesíteni
pobudzająco – buzdítóan, serkentően
pobudzający, -a, -e – ingerlő, ösztönző; buzdító,
ösztökélő, serkentő
pobudzający apetyt – ávágygerjesztő
pobudzanie ― pobudzenie [stan czynnościowy
ośrodków nerwowych polegający na
wzmożeniu ich aktywności] – ösztökélés,
serkentés, buzdítás
pobudzanie akustyczne – hanggerjedés; akusztikai
gerjedés
pobudzenie
obwodu
rezonansowego
–
rezgőkörgerjesztés
pobudzenie udarowe – lökésgerjesztés
pobudzić (pobudzę, pobudzi) — pobudzać
[1. przerwać sen kolejno wielu osobom,
zwierzętom; 2. wywołać lub zwiększyć
reakcję na coś; 3. zachęcić do czegoś] –
éleszteni, lelkesíteni, ösztönözni, serkenteni;
felköltögetni, felkelteni; indítani; ingerelni
pobudzić apetyt – étvágyat kelteni
pobudzić do czynu – tettre késztetni, lelkesíteni
pobudzić inicjatywę – felkelti a kezdeményező
kedvet
pobudzić kogo do czego – indítani, buzdítani,
ösztökélni vmire vkit; sarkallni vkit vmire
pobudzić kogo do płaczu – sírva fakasztani v.
megríkatni vkit; könnyekre bírni vkit; sírásra
indítani vkit
pobudzić a. pobudzać (kogo) pracy – munkára
sarkall (vkit)
pobudzić kogo do śmiechu – nevetésre indítani v.
ingerelni, megnevettetni vkit
pobudzić mieszkańców domu – felköltögetni a
ház lakóit
pobudzić się — pobudzać się [1. w odniesieniu do
wielu osób, zwierząt: obudzić się po kolei;
2. pobudzić samego siebie, wywołując lub
zwiększając swoją reakcję na coś] – sorra
felébredni; buzdítják serkentik egymást
pobudzony, -a, -e – élesztett, lelkesített, ösztönzött,
serkentett; felkeltett
5014
pobujać [1. huśtać kogoś lub coś przez jakiś
czas;
2. pobiegać,
pochodzić
itp.
swobodnie, bez celu; 3. pot. powiedzieć
trochę kłamstw] – lebegni, röpködni,
szálldogálni, ingani, hintázni, csapongani,
kedvére v. szabadon járni-kelni v.
elugrabugrálni v. eljátszogatni; ringatni,
hintáztatni
pobujać dziecko – ringatja v. elringatja a
gyermeket
pobujać myślą – csapong a képzelete, ábrándozni,
ábrándokban ringatja magát
pobujać się [1. pohuśtać samego siebie; 2. pot.
zapałać do kogoś miłością na pewien czas]
– ringani, elringani, ringatózni, ringadozni
pobuntować – fellázítani, fellázítgatni, sorra
fellázítani
pobuntować się – lázadozni, sorba fellázadnak
poburczeć [pot. pogderać] – dörmögni, dohogni,
morogni (néha), zsörtölődni, zsémbelni
poburzyć [burząc coś jedno po drugim,
zniszczyć] – szétrombolni, szétzilálni (egy
ideig)
poburzyć się – pezsegni, forrni, tajtékozni,
tombolni, dúlni (egy ideig)
pobuszować [buszować gdzieś przez jakiś czas] –
garázdálkodni, dúlni, pusztítani egy ideig
pobutelkować – palackozni, palackba v.
palackokba töltögetni
pobutwiały [w odniesieniu do wielu rzeczy: taki,
który uległ rozkładowi] – megrohadt,
megdohosodott
pobutwieć [o wielu rzeczach: ulec rozkładowi] –
sorra mind megrohad; megdohosodni
pobycie – időzés, ottlét, távollét, tartózkodás
pobyć (pobędzie) [pozostać pewien czas w jakimś
miejscu] – időzni, tartózkodni, maradni
pobądź trochę ze mną – maradj egy kicsit velem
pobądź tu chwilę, ja zaraz wrócę – maradj itt egy
percig, mindjárt isszajövök
pobądź tu przez moment – maradj itt egy percen
keresztül
pobądź z nią przez jakiś czas – maradj velünk egy
ideig
pobyć samemu w ciszy – csendes magányban
maradni
pobyć w Tybecie – Tibetben való tartózkodás
pobyt [znajdowanie się gdzieś] – időzés,
tartózkodás, lét, ittlét, (tam) ottlét, ottlakás
pobyt na wsi dobrze mu zrobił na zdrowie – a
falusi tartózkodás jót tett egészségének
pobyt w zakładzie poprawczym – javítóintézeti
nevelés
pobytowy, -a, -e – tartózkodási
-
Wersja 01 01 2017
pobzykać – zümmögni, döngicsélni, dongani [jeśli
masz ochotę z nami pobzykać: (muz) ha van
kedved velünk csevegni]
pocałować [złożyć pocałunek] – megcsókolni
pocałuj mnie w dupę! – (wulg.) kinyalhatod (a
seggem)!
pocałować dziewczynę – lányt megcsókolni
pocałować klamkę – kilincselni
pocałować kobietę – nőt megcsókolni
pocałować kogo w usta – szájon csókolni vkit
pocałować kogo w rękę – megcsókolni vkinek a
kezét; kezet csókolni vkinek
pocałować kogoś – megcsókolni vkit
pocałować się [1. pocałować wzajemnie jeden
drugiego; 2. zostać pocałowanym] –
csókolózni; megcsókolják egymást
pocałować się z dubeltówki – mindkét orcáján
megcsókolni
vkit;
jobbról-balról
összecsókolózni
pocałowanie – csók, csókolás, megcsókolás
pocałowanie się – csókolódzás
pocałowanie się z języczkiem – nyelves csók
pocałunek
pocałunek [1. dotknięcie kogoś ustami, zwykle z
jednoczesnym cmoknięciem; 2. akt
polegający na kontakcie ust z ciałem innej
osoby (np. ustami, policzkiem, dłonią) lub
przedmiotem; 3. wyrażenie pozytywnych
uczuć poprzez dotknięcie ustami kogoś lub
czegoś; 4. w znaczeniu biblijnym jest to
pozdrowienie. Praktykowane głównie na
wschodzie. Pierwsi chrześcijanie mówili o
''świętym pocałunku''. Piotr mówi o
''pocałunku miłości''. Widać stąd, że
pocałunku nie można dawać bez namysłu.
Jest
z
nim
połączona
pewna
odpowiedzialność wobec Boga. Witanie się
pocałunkiem powszechne jest wśród braci
słowiańskich; rzadziej spotykane w
Niemczech, prawie wcale w Anglii,
Holandii i innych krajach. Poganie
całowali bożków swoich.] – csók [A
köszöntés bensőséges módja mind férfiak,
mind nők közt; kifejez barátságot, szeretetet,
5015
szenvedélyt, tiszteletet és nagyrabecsülést;
kiváltképpen az első keresztyének közt
gyakori köszöntési mód ("szent csók") (Róm
16,16; 1Kor 16,20; 2Kor 13,12).]
pocałunek francuski, "pocałunek z języczkiem"
[namiętna
i
erotyczna
odmiana
pocałunku, w czasie wykonywania którego
języki obojga partnerów dotykają się
nawzajem i wchodzą w kontakt z
wewnętrzną częścią ust partnera. W
odróżnieniu od zwyczajnego pocałunku,
który często nie ma żadnych konotacji
seksualnych, pocałunek francuski z reguły
jest wykonywany tylko przez osoby blisko
i zazwyczaj romantycznie ze sobą
związane, często stanowi element gry
wstępnej przed stosunkiem płciowym oraz
może być wykonywany w trakcie samego
stosunku.] – nyelves csók
-
Wersja 01 01 2017
elfoltozgatni,
megfoltozgatni,
sorra
megfoltozni; betömni, beszőni (harisnyát)
pocerować dziury – egyik lyukat a másik után
betömni
pocętkować [domalować cętki] – pettyezni,
tarkítani, befröcskölni
pochać [broić, ruszać żarem w palącym się
piecu] – [Słowniczek języka śląskiego]
csintalankodni, rosszalkodni; rosszat tenni
pocharakteryzować – sorra mindenkit jellemezni
pocharować komu kości – összetörni a csontjait
vkinek, jól elverni vkit
Pochettes [torebki kopertowe, zwane też
portfelowymi. W zależności od okazji albo
pory dnia różniły się rozmiarem i
materiałem, z którego je wykonywano.
Pochettes noszono zawsze w dłoni, blisko
ciała, nawet jeżeli były zaopatrzone w
uchwyty. Największe rozmiary miały w
latach 50. XX w.] – boríték alakú estélyi
táska
pocałunek Judasza (judaszowy pocałunek)
[zdrada (Mt 26,47-49): Gdy On jeszcze
mówił, oto nadszedł Judasz, jeden z
Dwunastu, a z nim wielka zgraja z
mieczami i kijami, od arcykapłanów i
starszych ludu. Zdrajca zaś dał im taki
znak: «Ten, którego pocałuję, to On; Jego
pochwyćcie!». Zaraz też przystąpił do
Jezusa, mówiąc: «Witaj Rabbi!», i
pocałował Go.] – júdáscsók; Júdás csókja
Ravennai mozaik
pocałunek z językiem w usta – nyelves csók
pocementować (pocementuje) – elcementezgetni,
sorra megcementezni
pocenie się – izzadás, verejtékezés [nadmierne
pocenie się: túlzott v. fokozott izzadás]
pocerować [cerując, naprawić wiele rzeczy albo
jedną rzecz w wielu miejscach] –
megvarrni,
megstoppolni;
megfoltozni;
pochewka [1. mała pochwa – futerał; 2. osłonka
otaczająca
niektóre
części
roślin;
3. tkankowy kanał otaczający narząd; 4. w
opakowaniach: część przesuwana w
kształcie prostopadłościanu bez dwóch
przeciwległych
ścian,
służąca
do
zamykania pudełka] – kis tok, hüvely
pochewka kiełkowa – csíratok, csírahüvely
pochewka ścięgna – ínhüvely [Az ínhüvelyek az
izmok inainak megtöretési helyein (boka,
csukló) veszik körül az inakat. Külső és
belső rétegből épülnek fel. A két lemez
egymáson elcsúszva könnyű mozgást biztosít
az inaknak.]
pochewkowaty, -a, -e – tokszerű, hüvely alakú,
hüvelyes
5016
pochewkowy, -a, -e – tok-, tokos, hüvely-,
hüvelyes
pochichotać (pochichocze) [śmiać się z czegoś
przez pewien czas] – kuncogni, elkuncogni,
elnevetgélni, elmulatni vmin
pochichotać z tobą – veled nevetgélni
pochlapać [chlapiąc, pobrudzić coś]
–
összefröcskölni, fröcskölődni
pochlapać się [1. pochlapać samego siebie;
2. bawić się w wodzie przez jakiś czas] –
összefröcskölődni
pochlastać [1. pot. uderzyć czymś ostrym wiele
razy na oślep, bez zastanowienia; 2. pot.
uderzając czymś ostrym, podzielić na
kawałki] – befröcskölni, összefröcskölni,
lefröccsenteni;
összeszabdalni,
összevagdalni, szétdarabolni
pochlastać co na drobne kawałki – apró
darabokra vagdalni v. felaprítani vmit
pochlastać rękopis – törölni a kéziratból,
megnyirbálni a kéziratot, sokat húzni a
kéziraton
pochlastać się [1. pot. skaleczyć samego siebie w
wielu miejscach; 2. pot. poranić się
wzajemnie; 3. pot. podciąć sobie żyły] összevagdalja magát; megsebesítik egymást,
öszekaszabolják egymást
pochlebca [kobieta pochlebiająca komuś],
pochlebczyni – talpnyaló, hízelgő (ffi/nő)
pochlebczy, -a, -e [1. mający charakter
pochlebieństwa; 2. właściwy pochlebcy] –
talpnyaló, hízelgő
pochlebiający, -a, -e – hízelgő, behízelgő
pochlebiające słowa – hízelgő, behízelgő szavak
pochlebić ― pochlebiać [1. wyrazić się o kimś z
uznaniem; też: przymilić się, zwykle dla
osiągnięcia jakichś korzyści; 2. o czymś:
sprawić komuś przyjemność przez
zaspokojenie jego ambicji, próżności] –
hízelegni, talpat nyalni
pochlebić komu – behízelgi magát vkinek, talpát
nyalja vkinek, tömjénezni vkit
pochlebić sobie, że… – tetszeleg magának (abban),
hogy…; kecsegteti magát (azzal), hogy…
pochlebiony, -a, -e – hízelgő
pochlebna opinia – hízelgő vélemény
pochlebne słowa – elismerő szavak
pochlebnica – (átv.) hízelgő macska, hízelkedő nő
pochlebnie – hízelgően, hízelegve; (átv.)
elismerően, elismeréssel
pochlebnie się o kim wyrażać – elismerően
nyilatkozni vkiről
pochlebny, -a, -e [wyrażający uznanie,
pozytywną opinię] – elismerő, hízelgő,
hízelkedő; talpnyaló
-
Wersja 01 01 2017
pochlebstwo [słowa schlebiające czyjejś miłości
własnej, obliczone na przypodobanie się
komuś] – hízelgés; talpnyalás
pochlipać (pochlipie) — pochlipywać [pot.
popłakać żałośnie od czasu do czasu, cicho
wzdychając] – lefetyelni, szürcsölni,
szürcsölgetni; szipogni, sírdogálni, zokogni
pochlipać w kąciku – a sarokban sírdogálni
pochlubić
–
büszkélkedni,
elbüszkélkedni,
dicsekedni, eldicsekedni vmivel
pochlubić
wynikami
pracy
–
munkaeredményekkel dicsekedni
pochlubić się [pochwalić się kimś, czymś] –
dicsekedni vkivel/vmivel
pochłaniacz
[1. urządzenie
lub
środek
pochłaniający zapachy; 2. zob. absorbent;
3. zob. absorber; 4. podstawowa część
maski filtracyjnej w kształcie puszki,
służąca do oczyszczania wdychanego
powietrza
z
substancji
trujących,
promieniotwórczych i biologicznych] –
abszorbens, abszorber [Olyan berendezés,
amely
az
abszorpció
műveletének
kivitelezésére, tehát gázok, gőzök, vagy
komponenseik folyadékban, esetleg szilárd
anyagban (abszorbens) való elnyelésére
szolgál, fizikai oldás, vagy kémiai reakció
révén.]; elnyelőkészülék
pochłaniacz (pary) – páraelszívó (konyhában)
pochłaniacz <dźwięku>; pochłaniacz dźwięku –
hangelnyelő
pochłaniacz dymu – füstfogó, füstnyelő,
füstelnyelő
pochłaniacz maski gazowej – szűrőbetét
(gázálarcban)
pochłaniacz porowaty – porózus elnyelő v.
hangelnyelő
pochłaniacz rezonansowy – rezonáns hangelnyelő
pochłaniacz
wysokich
częstotliwości
–
magaselnyelő (hang)
pochłonąć (zob. pochłaniać) – elnyelni, felszívni,
magába szívni; (czytać chciwie) falni,
felfalni, habzsolni, nyelni; bekebelezni
pochłaniać <dźwięk> – elnyelni <hangot>
pochłaniać książki – nyelni, falni a könyveket
(sokat olvasni)
pochłaniać światło – fényt elnyelni
pochłaniający, -a, -e – elnyelőpochłanianie, pochłonięcie – elnyelés, bekebelezés
[pochłonięcie 1.5 litra lodów przez 10 osób
nie trwa długo: 1,5 liter fagylaltot 10
személynek befalni nem tart sokáig]
pochłanianie atmosferyzne – levegőhangelnyelés
pochłanianie dźwięku [Zjawisko pobierania
energii akustycznej z rozpatrywanego
obszaru środowiska bądź przenoszenie jej
5017
poza ten obszar, bądź zamianę na energię
cieplną.
Współczynniki
pochłaniania
dźwięku przez rodzaj terenu.] –
hangelnyelés
pochłanianie powierzchniowe (adsorpcja) –
adszorpció
pochłanianie Sabine’a – Sabin-féle hangelnyelés
pochłanianie własne – önabszorpció
pochłanianie
wywołane
rezonansem
cząsteczkowym – molekuláris hangelnyelés
pochłaniać ― pochłonąć [1. wessać do wnętrza;
2. całkowicie
kogoś
zaabsorbować;
3. spowodować śmierć, kalectwo wielu
ludzi, ruinę wielu rzeczy; 4. pociągnąć za
sobą wydatki, zabrać dużo czasu,
kosztować wiele wysiłku itp.; 5. przyswoić
coś
szybko,
zachłannie,
z
zainteresowaniem, w dużych ilościach;
6. zjeść lub wypić coś łapczywie, w dużych
ilościach; 7. pobrać prąd, ciepło, gaz itp. z
zewnątrz] – elnyelni, felszívni, magába
szívni; lekötni; (czytać chciwie) falni,
felfalni, habzsolni, nyelni; bekebelezni
pochłonąć dwie porcje zupy – két adag levest
bevágni (egyszerre)
pochłonąć kogoś – teljesen leköt vkit
pochłonąć książkę – mohón olvasni; falni a
könyvet
pochłonąć światło – elnyeli a fényt
pochłonąć uwagę – leköti az érdeklődést, a
figyelmet
pochłonęła go ta sprawa – ez az ügy teljesen
lefoglalta v. igénybe vette
pochłonięty, -a, -e – elnyelt, felszívódott
pochmurnie, pochmurno – borúsan, felhősen;
sötéten, komoran, búskomoran
pochmurnieć [1. pokrywać się chmurami;
2. stawać się smutnym, ponurym] –
elfelhősödni,
beborulni,
elsötétülni;
elkomorodni
pochmurność – borulás, befelhősödés; sötétség;
ború, borultság, búskomorság
pochmurny, -a, -e [1. o niebie: pokryty
chmurami; 2. smutny, ponury; też: będący
wyrazem czyjegoś smutku, przygnębienia]
– borús, borult, felhős; sötét; (átv.) komor,
búskomor
pochmurna pogoda – fehős, borús idő
pochmurny dzień – borús nap
pochodna [1. to, co pochodzi od czegoś;
2. związek organiczny wywodzący się z
innego, zwykle prostszego związku
organicznego]
–
származó;
(mt.)
differenciálhányados, derivált
pochodne
cząstkowe
–
(mt)
parciális
differenciálhányados
-
Wersja 01 01 2017
pochodnia [smolne łuczywo lub osadzone na
szczapie skręcone pakuły nasycone smołą,
używane dawniej do oświetlania] – fáklya
pochodnie [kawałki drzewa długości około 1 m, z
nawiniętymi na jednym końcu szmatami,
przesączonymi
oliwą
albo
innym
tłuszczem, w taki sposób, by zapewnić
długie palenie.] – fáklya [szabadban
használt, mesterséges uton előállított világító
eszköz. Fafáklyának nevezik, ha szurkos
fenyügallyakból, nyirfából készült. A viaszfáklya
4
hosszu
és
forrasztóval
összeforrasztott
viasz-gyertyából
áll,
melyekbe kevés kolofóniumot és terpentint
kevertek.]
pochodnie fotosferyczne [obserwowane na
poziomie fotosfery, ale powyżej plam
słonecznych, o kształcie zawiłych jasnych
pól lub włókien. Lepiej widoczne są blisko
brzegu
tarczy
słonecznej,
gdzie
promieniowanie fotosfery jest mniej
intensywne
wskutek
pociemnienia
brzegowego. W środku tarczy pochodnie
znikają na tle fotosfery, gdyż mniejsza jest
różnica temperatur, a tym samym różnica
jasności.
Przeciętna
powierzchnia
zajmowana przez pochodnie jest dwa razy
większą od zajmowanej przez plamy.] –
fotoszférikus fáklya [A fotoszférában látható
fotoszférikus fáklyák, mágneses terek, a
felszín hőmérsékletét nem csökkentik]
pochodnia gazowa [urządzenie, zwykle w
kształcie
komina,
spalające
gaz
niezagospodarowywany (w ogóle) bądź
którego nadmiar w danej chwili jest
niemożliwy
(lub
niecelowy)
do
zagospodarowania lub zmagazynowania.]
– gázfáklya
pochodnie słoneczne [to obszary atmosfery
słonecznej pobudzone do silniejszej emisji
promieniowania w zakresie optycznym lub
ultrafioletowym. Pojawiają się wcześniej
niż plamy słoneczne i bedąc potem
widoczne ponad nimi wchodzą w skład
obszarów aktywnych oraz zanikają
znacznie później niż ostatnia plama z
grupy. Wyróżnia się dwa podstawowe
rodzaje
pochodni.]
–
napfáklya
[környezeténél világosabb terület a Nap
fotoszférájában]
pochodnik – (nyelvt.) származék, származékszó;
deriváció; (növ.) humirium
pochodny, -a, -e [pochodzący od czegoś] –
származék-, származékos, származtatott,
leszármaztatott, devizált, eredő
pochodny – (vegyt) derivátum, származék
pochodowy, -a, -e – menet-, menetelő
pochodzący, -a, -e – eredő
5018
(pochodzący) z Dalekiego Wschódu – távol-keleti
pochodzenia – származású
pochodzenia chłopskiego – parasztszármazású v.
paraszti
származásúak
[studenci
pochodzenia
chłopskiego:
paraszti
származású diákok]
pochodzenia inteligenckie – értelmiségi származás
pochodzenia ludowego a. chłopskiego – népi
származású
pochodzenia robotniczego – munkásszármazású
pochodzenie [1. Pochodzenie (dziecka, osoby) - w
prawie i genealogii stwierdzenie, że dane
dziecko (dana osoba) zostało urodzone
przez określoną kobietę (matkę) w wyniku
poczęcia z określonym mężczyzną (ojcem).
Pochodzenie może być jednocześnie
faktem prawnym i genetycznym, możliwe
jest też, że pochodzenie prawne nie
pokrywa
się
z
pochodzeniem
genetycznym. 2. wywodzenie się z czegoś]
– (społeczne) eredet, származás, (z
pochodzenia … – származású, születésű;
polskiego pohodzenia: lengyel származású);
eredet, leszármazás
pochodzenie chłopskie – paraszti származás
pochodzenie nazwisk – vezetéknevek eredete
pochodzenie prawe i naturalne [W prawie
kanonicznym rozróżnia się (Kan. 1137 i
nn. KPK), a w dawnym prawie cywilnym i
rodzinnym rozróżniało się — pochodzenie
dziecka
z
prawego
łoża
(pochodzenie/dziecko prawe, legalne; łac.
'legitimi thori'), tj. ze związku będącego
małżeństwem,
od
pochodzenia
z
nieprawego łoża (pochodzenie/dziecko
nieprawe,
naturalne,
nieślubne,
pozamałżeńskie; łac. 'illegitimi thori').] –
természetes és jogi származás
pochodzenie robotnicze – munkásszármazás
pochodzenie społeczne (czyjeś) [pochodzenie
kogoś z określonej grupy społecznej, do
której należą jego rodzice] – társadalmi
származás
pochodzenie towaru – árueredet
pochodzenie wyrazu – szóeredet
pochodzić1 [1. chodzić przez jakiś czas lub udać
się w jakieś miejsce wielokrotnie;
2. ponosić obuwie, ubranie na sobie przez
jakiś czas; 3. udając się w różne miejsca,
poczynić starania, żeby coś uzyskać] –
járkálni, járni-kelni; elsétálni, elsétálgatni,
sétálgatni; eljárni
pochodzić około czego – utánajárni vminek
pochodzić po mieście – járkálni a városban
pochodzić po znajomych – ellátogatni v. eljárni az
ismerősökhöz
-
Wersja 01 01 2017
pochodzić skądś – származni vhonnan
pochodzić sobie – járkálni, sétálgatni
pochodzić w czym – viselni, hordani vmit; vmiben
járni
pochodzić w nowych butach – új cipőben járkálni;
új cipőt hordani (néha)
pochodzić z dobrej rodziny – jó családból
származik
pochodzić za czym – utánajárni vminek
pochodzić2 (pochodzę, pochodzi) [1. o człowieku:
wywodzić się skądś; 2. mieć swoje źródło
w
określonym
miejscu,
czasie;
3. powstawać z czegoś] – (brać swój
początek) eredni, származni, leszármazni
pochodzi z dobrego domu – jó családból v. házból
való
pochodzi z Polski – Lengyelországból származik
pochodzi
z
rodziny
robotniczej
–
munkáscsaládból származik
pochodzić od kogoś/czegoś – származni, eredni
vkitől/vmitől
pochodzić z czego – származni, eredni vmiből
pochodzić z dobrej rodziny – jó családból
származni
pochodzić z mieszczańskiej rodziny – polgári
családból származni
pochodzić z szlacheckiej rodziny – nemesi
családból származni
pochodzić z Wielkiej Niziny Węgierskiej – az
Alföldről származni
pochop [1. przestarzałe: skłonność do czegoś,
zapał; pobudka do działania, impuls; 2.
dawniej: posuwanie się; ruch] – indíték,
buzdítás, hajlam, vonzalom, impulzus
pochopnie – fürgén, serényen, vmire készen
pochopność – buzgólkodás, szolgálatkészség
pochopny, -a, -e [pospieszny, pośpieszny,
nieprzemyślany;
robiący
coś
bez
zastanowienia, bez rozwagi] – (do czego)
hajlamos, vmire hajló v. kész (vmire); (átv.)
első vmiben; serény, sietős, fürge;
elhamarkodott
pochopna opinia – elhamarkodott vélemény
pochopny do złego – rosszra hajló
pochopny w czynach – tettrekész
pochorować [być chorym przez jakiś czas] –
betegeskedni, elbetegeskedni; beteg egy
ideig, megbetegedni egy időre
pochorować się [1. zachorować; 2. o wielu
osobach lub zwierzętach: zachorować
kolejno lub jednocześnie] – megbetegedni,
betegeskedni;
sorban
v.
egyszerre
megbetegedni
pochować [1. schować gdzieś wiele przedmiotów;
2. poukrywać gdzieś wiele czegoś; 3. złożyć
5019
kogoś w grobie] – (ukryć) elrejteni, sorra
elrejteni; eldugni, eldugdosni; eltenni;
rejtegetni, dugdosni (egy időre v. ideig);
(przechować)
eltartani,
megőrizni,
(pogrzebać) temetni, eltemetni, elhantolni,
elföldelni, sírba tenni
pochować kogoś – eltemetni vkit
pochować umarłego – holtat v. halottat temetni v.
eltemetni
pochować się [1. o wielu osobach lub
zwierzętach:
ukryć
się;
2. zostać
pochowanym po śmierci] – elrejtőzni, sorra
egymásután elrejtőzni, elbújni, rejtőzködni;
elhantolják
pochowanie – eltemetés
pochowany, -a, -e – elrejtett, eldugott; eltemetett
pochowani w współnym dole – közös sírba
temették őket
pochód [1. zorganizowany przemarsz z okazji
święta, jako wyraz protestu itp.; tłum
uczestniczący w tym przemarszu 2.
przesuwanie się do przodu (zwykle
dotyczące wojska), marsz] – (wojsk) menet,
menetelés; (uroczysty) felvonulás
pochód demonstracyjny – tüntető menet v.
felvonulás
Pochód Lajkonika, Harce Lajkonika [ludowa
zabawa, która odbywa się w Krakowie co
roku w pierwszy czwartek po święcie
Bożego Ciała (w "oktawę Bożego Ciała").
Główny bohater zabawy – lajkonik, (konik
zwierzyniecki, tatarzyn) – brodaty jeździec
w pseudoorientalnym stroju poruszający
się
na
sztucznym
koniku
przytwierdzonym do pasa, przemierza
tradycyjny szlak ze Zwierzyńca na Rynek
Główny w Krakowie w towarzystwie
kapeli Mlaskotów oraz orszaku włóczków
odzianych w stroje krakowskie i
"tatarskie".] – Lajkonikok, azaz tatár
ruhába öltözött lovasok felvonulása [1.
pünkösdkor Krakkón keresztül körmenetet
rendeztek a török–tatár elleni győzelem
emlékére. 2. Minden év júniusában táncos
felvonulás indul a Norbert-rendi apácák
kolostora elől a Piactér felé, élén a Lajkonik,
azaz tatár ruhába öltözött lovas. A figura
azokból az időkből származik, amikor a
várost a tatárok fenyegették. A legenda
szerint az egyik támadás idején a Krakkó
közelében levő Zwierzyniecben lakó
faúsztatók csellel bejutottak az ellenség
táborába és megölték a kánt. Ekkor a tatárok
továbbálltak Krakkó kapui alól, a boldog
győztesek pedig - a kánruhába öltözött
faúsztatóval az élükön - győzedelmeskedve
átlépték a város kapuját.]
-
Wersja 01 01 2017
Pochód Lajkonika, Harce
pochód maskaradowy – jelmezes felvonulás,
álarcos menet
pochód protestacyjny – tiltakozó menet v.
felvonulás
pochód triumfalny – diadalmenet
pochód z pochodniami – fáklyásmenet; fáklyás
felvonulás
pochód zwycieśki – győzelmi menet, diadalmenet
pochówek, pochowek [pogrzeb] – (népi) temetés,
gyászmenet
pochówek ciałopalny [obrządek pogrzebowy w
formie kremacji, w trakcie którego oprócz
ciała zmarłego stosowano spalanie
wszystkich darów, z czego większe z nich
były dodatkowo gięte lub łamane (np.
miecze). Mężczyzn chowano wraz z
uzbrojeniem i narzędziami kowalskimi, a
kobiety z zapinkami, klamrami i
przęślikami. W Europie dominujący w
okresie środkowolateńskim 300 l. p.n.e. do
100 l. p.n.e. (regionalnie do ok. 150 l.
p.n.e.)] – halottégetéses temetés [mint
elhamvasztás]
pochrapać [spać przez jakiś czas chrapiąc] –
horkolni, elhorkolni egy keveset
pochrapywać [1. chrapać lekko z przerwami;
2. o koniach: wydawać od czasu do czasu
charakterystyczne dźwięki przez rozdęte
chrapy] – horkolgat néha-néha; (ló)
horkantani néha-néha
pochrupać [zjeść coś wydając odgłosy
chrupania] – elropogtatni
pochrytusowy, -a, -e – Krisztus utáni
pochrząkiwać [1. chrząkać z lekka, od czasu do
czasu; 2. o świniach: chrumkać z lekka, od
czasu do czasu] – köhécselni, köhögni,
krákogni, torkot köszörülni, morogni
-
Wersja 01 01 2017
pochrzcić (pochrzcze) – sorra megkeresztelni,
egymásután elkeresztelni (vminek)
pochrzcić dzieci – a gyerekeket egymás után sorra
megkeresztelni v. elkeresztelni
pochrzcić kogoś w imieniu Pańskiem – az Úr
nvében megkeresztelni vkit
pochrzęścić (pochrzęzczę, pochrzęści) – csörögni,
zörögni; elcsörögni, elzörögni
Pochrzyn, jams, ignam (Dioscorea L.) [rodzaj
wieloletnich pnączy z bulwiastymi
kłączami] – Jam v. Jamgyökér
5020
o pochrzyn cebulowy (Dioscorea bulbifera L.)
– oprócz bulw podziemnych tworzy również
kłącza powietrzne o masie ok. 2 kg, które są
również jadalne, - Dioscorea bulbifera L.
[Elnevezések: levegő paradicsom, levegő
jamsz, paradicsom jamsz, Szinoním nevek: D.
anthropophagum Chew., D. hoffa Cordemoy,
D. sativa Thunb., D. sylvestris de Wild.,
Helmia bulbifera Knuth.]
 pochrzyn chiński, jams chiński, chiński
ziemniak (Dioscorea batatas, syn. D.
oppositifolia L.), - Jamsz gyökér (dioscora
batatas Decne - dioscoreaceae ) más néven :
kenyérgyökér, kínai burgonya.
 pochrzyn skrzydlaty (Dioscorea alata) –
sadzi się go pod drzewami na które się
wspina, gdyż potrzebuje do wzrostu podpór vízi jamsz, lila jamsz (Dioscorea alata) ázsiai
eredetű faj
 pochrzyn trójdzielny (Dioscorea trifida) –
jedyny gatunek pochrzynu, który pochodzi z
Ameryki – Dioscorea trifida
 pochrzyn włochaty (Dioscorea villosa) –
Ideggyökér (Dioscorea villosa L.)
pochudnąć (pochudnę, pochudnie) [stać się
chudszym, szczuplejszym; schudnąć] –
sorra lesoványodni
pochudnięcie – (sorozatos v. enyhe) lesoványodás
pochutnik, pandan (Pandanus) [1. drzewo, krzew
lub pnącze z rodziny pandanowatych, z
klasy
jednoliściennych;
pandan,
pandanowiec; 2. drzewa, krzewy i pnącza
(ok. 160 gat.) rosnące na morskich
wybrzeżach, przy ujściach rzek w
międzyzwrotnikowej strefie półkuli płn.;
liście do 10 cm, wąskie, często kolczaste;
kwiaty zwykle w kolbach; owoce (jagody,
pestkowce), niektóre jadalne (Pandanus
edulis); pewne gat. (Pandanus utilis)
stosowane jako rośliny ozdobne.] – (növ.)
Csavarpálma, pandanusz (Pandanus) [Az
Indiai-óceán szigetein sűrű, áthatolhatatlan
bozótot képeznek. Rengeteg léggyökeret
fejlesztenek ezek a pálmára emlékeztető
növények.]
pochutnywać [pochutnawać sobą, znaczy
balansować, podrygiwać, pląsać w tańcu,
okazując w ten sposób radość i ochoczość]
– (daw) balanszírozni, egyensúlyozni,
egyensúlyt tartani, szökdécselni, táncolni,
inogni; szökellni, ugrálni, ugrándozni, ugrabugrálni, szökdécselni; (tańczyć) táncolni
pochwa [1. (militaria) osłona, futerał na broń
białą; futerał broni siecznej, noża itp.;
2. pochwa liściowa - nasadowa część liścia
niektórych roślin; osłona otaczająca
niektóre
części
rośliny
końcowy
3. (anatomia) narząd rozrodczy samic
ssaków; 4. (anatomia człowieka)- narząd
rozrodczy kobiet; odcinek żeńskich dróg
rozrodczych człowieka i innych ssaków;
(łac. vagina) to u ssaków mięśniowobłoniasty, silnie rozciągliwy i elastyczny
przewód, stanowiący połączenie między
macicą, a przedsionkiem pochwy. Jest
końcowym odcinkiem dróg rodnych u
kobiet i samic ssaków; przedłużenie
macicy; u dziewiczych kobiet i niektórych
samic ujście pochwy osłania błona
dziewicza. Najwęższa w swojej dolnej
części stopniowo się rozszerza. Pochwa
stanowi miejsce wprowadzenia nasienia,
obejmując prącie w czasie kopulacji oraz
drogę, którą wydostaje się płód podczas
porodu, a także drogę odpływu krwi
menstruacyjnej. Powstaje z połączenia
części
dystalnych
przewodów
przyśródnerczowych
(przewodów
Müllera). Jest narządem kopulacyjnym,
umożliwiającym wprowadzenie nasienia
do dróg rodnych kobiety.] – (futerał)
hüvely, tok; (maciczna, vagina) hüvely [a
hüvelyi bemenettől a méhnyakig, a húgycső
kezdetéig terjed. Tágulékony cső, melynek
hossza kb. 10 cm, de már szült nőknél ez
nagyobb méretű is lehet. Ez a méret rövidnek
tűnhet a férfi péniszmérethez képest, de
szexuális izgalom alkalmával a méhnyak
felemelkedik (összehúzódik), a hüvelyfal
kiterjedése megnő és ez az állapot illetve
méret egészen a szexuális együttlét végéig
tart. A hüvely feladata hármas: egyrészt rajta
keresztül ürül ki a méhűr váladéka és a havi
vérzés, másrészt nemi érintkezés alkalmával
a pénisz befogadására szolgál, végül szülés
alkalmával a szülési csatorna egy részét
képezi. A szexuális együttlétet követően a
hüvely összehúzódása lehetővé teszi a
méhnyak elernyedését, mely állapot tökéletes
a spermák befogadására.]
5021
pochwalać ― pochwalić [uznawać coś za
słuszne, godne pochwały] – dícsérni,
megdicsérni;
dicsőíteni,
magasztalni;
helyeselni, jóváhagyni; helybenhagyni
pochwalenie się – dicsekedés; fitogtatás
pochwalić kogo za co – megdícsérni vkit vmiért
pochwalić kogoś – dicsérni vkit
pochwalić się [poszczycić się kimś, czymś] –
dicsekedni, eldicsekedni
pochwalić się czym przed kim – eldicsekedni
vmivel vki előtt
pochwalne hymny – dicshimnusz, dicshimnuszok
pochwalony, -a, -e – dicsérő, elismerő, magasztaló,
dicséretes, dicséretreméltó
pochwalny, -a, -e [wyrażający lub zawierający
pochwałę] – dícsérő, dicsőítő
pochwała [pochwalenie kogoś lub czegoś] –
dícséret, elismerés, dicsőítés; helyeslés,
jóváhagyás
Pochwała Bogurodzicy [1. Święto ku czci
Bogurodzicy, obchodzone w sobotę V
tygodnia Wielkiego Postu. 2. Ikona
przedstawiająca Bogurodzicę na tronie w
otoczeniu proroków z symbolicznymi
atrybutami ich proroctw o Wcieleniu
Chrystusa, o cudownym zrodzeniu Boga
-
Wersja 01 01 2017
przez Dziewicę. Z reguły przedstawia się
nie więcej niż trzynastu proroków (ze
zwojami lub symbolami): Jakub z
drabiną, Mojżesz z krzakiem, Balaam z
gwiazdą, Gedeon z runem, Ezechiel z
bramą, Jeremiasz z tablicą, Izajasz z
kleszczami i węgielkiem, Jesse i Aaron z
kwitnącymi laskami, Dawid i Salomon z
modelami
świątyni
jerozolimskiej oraz Daniel i Habakuk z
górami. Ikonografia znana od XV w.:
powstała na bazie wcześniejszych ikon
Bogurodzicy z prorokami na obrzeżach
(XI-XH
w.).
Nazwa
„Pochwała
Bogurodzicy" może być nadawana także
innym
ikonom
wysławiającym
Bogurodzicę.] – Istenanya dicsőítése
Wiaczesław Perek - Piąta sobota Wielkiego Postu Pochwała Bogurodzicy
Piąta sobota Wielkiego Postu czczona jest w
Kościele prawosławnym jako Sobota Akatystu lub
też Pochwała Bogurodzicy. W piątek wieczorem
podczas Jutrzni czytany jest akatyst ku czci
Bogurodzicy. W soborze św. Mikołaja uroczystej
Jutrzni
przewodniczył
Jego
Ekscelencja
Najprzewielebniejszy Jakub, Biskup Białostocki i
Gdański.
Święto Pochwały Bogurodzicy ustanowione zostało
w IX wieku w stolicy cesarstwa Bizantyjskiego, w
Konstantynopolu. Podczas panowania imperatora
Irakliusza, stolica Imperium kilkakrotnie atakowana
była przez barbarzyńców. W czasie okrążenia
miasta, jego chrześcijańscy mieszkańcy chronili się
w cerkwiach, prosząc Bogurodzicę w modlitwach o
pomoc. Według tradycji, sam patriarcha trzymając
w rękach ikonę Bogurodzicy, obchodził miejskie
mury, prosząc Boga o obronę przed nacierającymi
wojskami.
Jedno z cudownych zdarzeń miało miejsce w cerkwi
w Blachernach – dzielnicy Konstantynopola, gdzie
przechowywana była ikona Bogurodzicy napisana
przez Ewangelistę Łukasza. W nocy kiedy wojska
perskie przypuściły atak z morza i lądu na mury
okalające Blachernieńską cerkiew, nagle zerwał się
sztorm, którego wody utopiły siły najeźdźców.
Wdzięczny za ocalenie lud, przez całą noc
dziękował Bogurodzicy za cudowne ocalenie
śpiewając: Wzbrannoj Wojewodie pobieditielnaja,
jako izbawlszesia ot złych błagodarstwiennaja
wospisujem Ti rabi Twoi Bogorodice. (O, Waleczna
Hetmanko, zwycięską wdzięczności pieśń z niewoli
wyswobodzeni słudzy
Twoi,
niesiemy
Ci
Bogurodzico)
http://prawoslawie.uwb.edu.pl/news/news.php?id=897
5022
pochwała dla kogo/czego za co – elismerés,
dícséret vkinek/vminek v. vki/vmi számára
vmiért
pochwała głupstwa – a balgaság dícsérete
pochwałka [znaczyła w Litwie to samo, co w
koronie odpowiedź rycerska (ob. Enc.
Star. t. III, str. 278.)] – (hist.) lovagi válasz
v. felelet
pochwałę oddać komu/czemu – elismerését fejezi
ki vki/vmi
iránt
v.
vkinek/vminek;
elismeréssel adózni vkinek/vminek
pochwiać (pochwieje) – lengetni, lobogtatni (egy
ideig)
pochwiać chustką – kendővel lengetni, kendőt
lobogtatni
pochwiać czym – lengetni vmit
pochwiać się – (ide-oda) inogni
Pochwikowate (Coleophoridae) – zsákhordó
molyfélék (Coleophoridae) [a valódi lepkék
(Glossata) alrendjébe tartozó Gelechioidea
öregcsalád egyik családja mintegy 130
nemmel és ennek megfelelően igen sok
fajjal. A család tagjai az egész északi
félgömbön megtalálhatók; hazánkban 182
fajuk él.]
Egyebek között a:
 füvön élő zsákosmoly (Coleophora
ornatipennella Hübner, 1796) és a
 gyümölcsfalevél-zsákosmoly
(Coleophora hemerobiella Scopoli, 1763).
Magyarországon védett faj a:
 magyar zsákosmoly (Coleophora
hungariae) – természetvédelmi értéke:
2000 Ft
pochwowy, -a, -e – hüvelyes
pochwycenie – megragadás, megfogás, elkapás
pochwycenie, porwanie [przed rozpoczęciem
wielkiego ucisku zmarli w Panu powstaną,
a żywi będą przemienieni, by spotkać
Pana w obłokach.] – elragadtatás [1. Az
egyik helyről a másikra átvinni (ApCsel
8,39); gyakran istenfélő emberek csodálatos
eltűnése is az ÓSZ-ben (1Móz 5,24; 2Kir
2,11; Zsid 11,5). Az ÚSZ-ben kiváltképp
Jézus visszajövetelekor történő esemény
(1Thessz 4,13-17). 2. Olyan szellemi állapot
amelynél az ember testi érzékei részben vagy
teljesen kikapcsolódnak, úgyhogy az illető
-
Wersja 01 01 2017
szellemével fogja fel, ami vele történik
(ApCsel 10,9-16; 22,17-21).]
pochwycić (pochwycę, pochwyci) [1. złapać za coś
szybko; 2. wziąć do niewoli; 3. zauważyć,
usłyszeć; 4. zrozumieć] – megragadni,
megfogni, megkapni, elkapni; felfogni
pochwycić kogo/co – megfogni, elkapni vkit/mit
pochwycić kogo w ramiona – karjába zár vkit
pochwycić myśl – felfogja az értelmét; megérteni
vmit
pochwycić na gorącym uczynku – tetten érni, rajta
kapni
pochwycić szczęście – a szerencsét megragadni
pochwycić się – fogódzkodni, kapaszkodni, nyúlni
vmihez; tapadni, terjedni, odaragadni vmihez
pochwytać [1. o wielu osobach: wziąć coś do rąk
kolejno, jeden po drugim; 2. złapać
kolejno jednego po drugim] – fogni,
fogdosni, elkapdosni, elkapkodni, elvenni,
elragadni, markolni, megmarkolni; (átv.)
felfogni, megérteni
pochwytać zdania skąd – gondolatait vhonnan v.
vmiből meríti v. veszi
pochylać się ― pochylić się [1. zgiąć się w pasie;
2. ulec pochyleniu; 3. o słońcu: zniżyć się
na niebie] – hajolni, meghajolni; lehajlolni;
előrehajolni; lejteni; (nap) leszállni, lemenni;
meggörnyedni
pochylać się w przód i pochylać się w tył – (gym)
előre és hátra hajolni
pochylając się – meghajolva, lehajolva, leborulva
pochylając się nad Słowem Bożym – az Úr szava
felett leborulva; hálát adva az Úrnak
pochylając się (seks analny) [Partnerka stoi
pochylona, partner podchodzi od tyłu.
Bardzo wygodna pozycja gdy nie ma
łóżka. W tej pozycji do stosunku może
dojść w każdej sytuacji, szczególnie gdy
kobieta nosi spódnicę. Jeśli kobieta może
oprzeć się na przykład o krzesło wtedy
rozluźnienie
znacznie
zwiększa się
ułatwiając wprowadzenie penisa. Gdy
tylko macie ochotę na seks wystarczy, że
kobieta podniesie spódnicę i pochyli się.
Partner odsunie majtki na bok i łagodnie
znajdzie się w środku. Ważna pozycja dla
osób, które podnieca "szybki seks w
windzie". Przy dużej łatwości, w tej
pozycji doświadczycie silnych wrażeń.
Pobudzane są liczne czułe miejsca kobiety.
Pupa nie jest jednak dobrze rozluźniona,
ale podparcie się rękami przez kobietę
znacznie
zwiększa
rozluźnienie.]
–
lehajolva (anális szex)
pochylenie – lehajtás, meghajtás, lehajlás,
meghajlás; lejtő, dőlés
5023
pochylenie głowy – fejhajtás
pochylić ― pochylać [zgiąć coś ku dołowi] –
meghajlítani, meghajtani, lehajtani
pochylić głowę – lehorgasztja v. lehajtja a fejét,
biccenteni
pochylić sztandary – meghajtja zászlaját; zászlót
hajtani
pochylnia [1. (architektura) przejście bez stopni
służące do pokonania różnicy poziomów.
Umieszczane wzdłuż biegu schodów
zewnętrznych, jako wjazd na rampę itp.;
2.
(okrętownictwo)
budowla
hydrotechniczna
umożliwiająca
zbudowanie i zwodowanie kadłuba statku
lub innej jednostki pływającej. Pochylnie
stanowią
podstawowe
wyposażenie
stoczni. Zwykle obsługiwane są przez
żurawie stoczniowe lub suwnice bramowe.
3.
budowla
hydrotechniczna
umożliwiająca w ramach kanałów
niwelowanie znacznej różnicy wysokości.
Ta metoda transportu stosowana jest na
Kanale
Elbląskim.
4.
(wyrobisko)
nachylone do 45° wyrobisko korytarzowe
usytuowane w złożu, łączące dwa
wykonane
na
różnych
poziomach
chodniki, drążone od dołu do góry, z
transportem realizowanym z poziomu
górnego na dolny.] – lejtős felület; (bány)
lejt, sikló, csúszda, ereszke, vakakna; (haj)
sólya; (vasút) gurítópálya, gurítódomb
pochylony, -a, -e – meghajlított, lehajlított, hajlott
pochyło – meredeken, lejtősen, hajlottan, felfelé,
lefelé;
dőlve,
dőlten;
meghajlottan,
ereszkedve [być pochyło do góry nogami: a
lábakat felrakva lenni]
pochyłość [pochyłe położenie czegoś względem
poziomu] – hajlás, ereszkedés, dőlés, lejtés,
esés, lejtő, ereszkedő; meredekség; vminek a
hajlott, meghajlított, lehajlított volta
pochyły, -a, -e [nachylony pod kątem w stosunku
do poziomu] – dőlt, lejtős, hajlott, ereszkedő
pochyła wieża pizańska – a pisai ferdetorony
pociachać [pot. pociąć, pokroić, porąbać coś na
wiele kawałków lub w wielu miejscach] –
(közb.) össze-vissza vagdalni, szabdalni
pociagnąć (kogo) do odpowiedzialności –
felelősségre vonni (vkit)
pociagnąć za cyngiel – meghúzni a ravaszt
pociagnąć za dzwonek – meghúzni v. megrántani a
csengőt
pociagnąć za hamulec bezpieczeństwa –
meghúzni a vészféket
pociagnąć za spust – meghúzni a ravaszt v. elsütő
billentyűt
-
Wersja 01 01 2017
pociąć (potnę, potnie) [1. tnąc podzielić na małe
kawałki; 2. skaleczyć siebie lub kogoś; 3. o
owadach: pokąsać] – szabni, szabdalni,
felvágni, feldarabolni, aprítani, felaprítani,
felaprózni, vagdalni; (mól) megenni; vágni,
kaszálni
pociąć co w pasek a. na paski – csíkokra vágni fel
v. vagdalni v. szabdalni vmit; szíjat hasítani
vmiből
pociąć drzewa – fát vágni
pociąć drzewo – felaprítani, felhasogatni v.
felvágni a fát; fát vágni, aprófát v. gyújtóst
készíteni
pociąć płótno na koszule – felszabni a vásznat
ingekre
pociąg [I. zespół połączonych ze sobą wagonów i
lokomotywy, odbywający jazdę po
szynach po wytyczonej trasie; II.
skłonność do czegoś] – 1. (kol) vonat
(jechać pociagiem: vonattal utazni); vasút; 2.
vonzalom, vonzódás, hajlam, kedv
pociąg bezpośredni – közvetlen vonat
pociąg bydlęcy – marhavonat
pociąg był już w pełnym biegu – a vonat már
teljes sebességgel haladt
pociąg czego – vmivel megrakott vonat
pociąg dalekobieżny – távolsági vonat
pociąg do kogo/czego – hajlam vkihez/vmihez;
vonzalom vki/vmi iránt
pociąg do Warszawy – (a) varsói vonat v.
szerelvény; a Varsóba menő v. induló vonat
pociąg drogowy [1. zespół mechaniczny
pojazdów drogowych, z których jeden
ciągnie pozostałe; 2. rodzaj pojazdu
samochodowego
ciężarowego,
charakteryzujący się dużymi gabarytami
(z założenia jest on większy od
przeciętnych zestawów) oraz dużą liczbą
naczep (przeciętnie 3-4 przyczepy, a
maksymalnie nawet 12).] – közúti vonat,
országúti vonat (ang. road train v.
roadtrain)
pociąg elektryczny – villanyvonat
pociąg ekspresowy (skrót Ex) [kategoria
pociągów uruchamianych przez spółkę
PKP Intercity. Pociągi ekspresowe łączą
głównie Warszawę z Trójmiastem,
Wielkopolską,
Śląskiem,
Dolnym
Śląskiem,
Małopolską,
Szczecinem,
Podkarpaciem oraz kurortami morskimi i
górskimi.] – expresszvonat
pociąg EuroCity – EuroCity vonat (EC)
pociąg holowniczy [1. zespół składający się z
jednej lub kilku barek i ciągnącego
holownik; 2. szereg połączonych ze sobą
barek lub tratew ciągnionych przez
5024
holownik.] – vontató vonat; vontatóhajók
sora
pociąg idzie – a vonat jár v. megy
pociąg InterCity – InterCity vonat (IC)
pociąg już odjechał – a vonat már elment
pociąg kombinowany – vegyesvonat (személy és
teher együtt)
pociąg kurierski – gyorsvonat, expressz,
expresszvonat
pociąg kursuje tylko w dni robocze – a vonat csak
munkanapokon közlekedik
pociąg luksusowy – különvonat, luxusvonat
pociąg ma spóźnienie – a vonat késik
pociąg marszrutowy [pociąg bezpośredni
zestawiony w ten sposób, aby mógł
przebyć dużą odległość bez przerabiania
jego składu] – irányvonat
pociąg mężowski – (dawno) (tréf.) bikavonat;
férjek vonata; hétvégi ingavonat
pociąg miejscowy [1. pociąg kursujący między
blisko
położonymi
miejscowościami;
2. pociąg zaczynający jazdę w danej
miejscowości] – helyi vonat
pociąg międzymiastowy – városközi vonat; IC
pociąg międzynarodowy [pociąg, którego trasa
przebiega przez kilka państw] –
nemzetközi vonat
pociąg motorowy – motorvonat; motorkocsi
-
Wersja 01 01 2017
pociąg pancerny – páncélvonat
Pociąg Papieski – Pápai Vonat
-
14WE (oznaczenie PKP EN61, typ 14WE, typ
członów 410B+309B+410B; nazywany także
Halny – trójczłonowy elektryczny zespół
trakcyjny, został zaprojektowany na zlecenie
Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego
(ZNTK) w Nowym Sączu (obecnie Newag SA)
przez
krakowską
firmę
Energocontrol.
Początkowo planowano budowę egzemplarza
demonstracyjnego. W tym czasie powstała
Warszawska Szybka Kolej Miejska inaugurująca
system kolei aglomeracyjnej w Warszawie, która
po przetargu, zamówiła sześć składów które
wybudowano w latach 2005–2007.
pociąg podmiejski – elővárosi vonat; helyiérdekű
vonat, vicinális
pociąg pospieszny a. pośpieszny [(skrót posp) –
kategoria pociągów uruchamianych przez
spółkę PKP Przewozy Regionalne] –
gyorsvonat
pociągi motorowe z wagonami piętrowymi
(Westbahn, RE, RV oraz BLS)
pociąg na sztuki – darabokra vágni
pociąg nadchodzi – jön a vonat, befut a vonat
pociąg nadzwyczajny – rendkívüli vonat
pociąg o godzinie piątej – ötórai vonat
pociąg odchodzi – a vonat indul, elindul v. elmegy
pociąg odjechał – a vonat elment
pociąg odjeżdża – a vonat indul
pociąg odjeżdża z peronu pierwszego – a vonat az
első peronról indul
pociąg odjeżdża z pierwszego (drugiego,
trzeciego) toru o godzinie dziewiątej minut
czterdzieści pięć – az első (második,
harmadik) vágányról kilenc óra negyvenöt
perckor
pociąg opóżniony – késésben lévő v. késő vonat
pociąg osobowy [pociąg, który zatrzymuje się na
wszystkich stacjach] – személyvonat
pociąg przyjeżdża – a vonat érkezik
pociąg przyspieszony a. pociąg osobowy
przyspieszony [jest rodzajem pociągu
osobowego, którego rozkład jazdy nie
przewiduje zatrzymania na wszystkich
stacjach i przystankach osobowych
zlokalizowanych na trasie jego przejazdu.
Przejazd
podróżnych
pociągiem
osobowym przyspieszonym odbywa się na
takich samych zasadach jak pociągiem
osobowym
(chyba
że
przewoźnik
postanowi inaczej).] – sebesvonat
5025
pociąg przyszedł ze znacznym opóżnieniem – a
vonat jelentős késéssel érkezett v. futott be
pociąg przyśpieszony [pociąg przystający tylko
na większych stacjach] – sebesvonat
pociąg
repatriancki
–
hazatérőket,
visszatelepülőket szállító vonat
pociąg roboczy [pociąg do przewozu materiałów,
sprzętu i robotników w celu wykonywania
robót na szlaku] – munkásvonat
pociąg rusza a. wyrusza – a vonat indul v. elindul
pociąg ruszył – a vonat elindult
pociąg sanitarny [pociąg przystosowany do
przewożenia chorych lub rannych] –
sebesültszállító v. egészségügyi vonat,
kórházvonat
pociąg seksualny [popęd (pociąg) seksualny
(płciowy)] – szexuális vonzalom
pociąg się wykoleił – a vonat kisiklott
pociąg specjalny – különvonat
pociąg spóźnia się pięć minut – a vonat öt percet
késik
pociąg toczy się po szynach – a vonat a síneken
gördül
pociąg towarowy – tehervonat
pociąg uciekł – a vonat elment
pociąg w pełnym biegu – teljes sebességgel
robogó vonat
pociąg weksluje na inny tor – a vonat más
vágányra halad
pociąg wycieczkowy – kirándulóvonat
pociąg z Debreczyna przyjeżdża na peron drugi
– a debreceni vonat a második vágányra
érkezik
pociąg z kim/czym – vkivel/vmivel megrakott vonat
pociąg z bezpośrednim połączeniem – közvetlen
csatlakozású vonat
ociąg z Warszawy jest spóźniony o piętnaście
minut – a varsói vonat tizenöt percet késik
pociąg za sobą następstwa – következményeket
von maga után
pociąg zatrzymuje się na każdej stacji – a vonat
minden megállóhelyen megáll
pociąg zgodny z rozkładem jazdy –
menetrendszerű vonat
pociągacz – (népi) borissza; csecs, tőgy;
abroncshúzó abroncslehúzó; ráfhúzó
pociągać
(zob.
pociągnąć)
[wzbudzać
zainteresowanie, sympatię] – húzni,
meghúzni, vonni; rántani (húzni), rándítani;
(ku sobie) vonzani; (átv.) vonni
pociągać do odpowiedzialności – felelősségre
vonni
pociągać a. pociągnąć do odpowiedzialności
(kogo za co) – számon kérni (vkitől vmit)
-
Wersja 01 01 2017
pociągać następstwa za sobą – következményeket
von maga után
pociągać nosem – szipogni
pociągać za sobą – maga után vonni; magával
ragad
pociągać a. pociągnąć za sobą poważne
następstwa – súlyos következményekkel
jár; súlyos következményei vannak
pociągać a. pociągnąć za sobą – maga után von
pociągać za sobą następstwa – következményeket
von maga után; következményekkel járni
pociągać się, pociągnąć się [pociągnąć samego
siebie] – vonzódni, húzódni
pociągająca perspektywa – kecsegtető kilátás
pociągająco – vonzóan
pociągający, -a, -e [1. taki, który pociąga; 2.
atrakcyjny, powabny; 3. miły, przyjemny
lub zniewalający] – vonzó, csábító,
megnyerő; elragadó
pociągający człowiek – vonzó ember
pociągły, -a, -e [mający kształt podłużny] –
sovány, hosszúkás, tojásdad
pociągła twarz – hosszúkás v. ovális arc
pociągnąć (pociągnie) — pociągać [1. ciągnąc,
przesunąć w jakimś kierunku lub usiłować
to zrobić; 2. przesunąć czymś po czymś;
3. zbudować,
przeprowadzić
coś;
4. przechylić kogoś swoim ciężarem;
5. spowodować coś; 6. o powietrzu,
wietrze, chłodzie itp.: powiać, napłynąć;
7. o gromadzie, grupie: udać się dokądś;
8. pokryć coś cienką warstwą; 9. wypić
małą porcję czegoś] – húzni, elhúzni,
meghúzni; vonni, odavonni, vonszolni;
behúzni, bevonni; meghúzni, megrántani;
felhúzni, fintorítani; magával ragadni,
vonzani; vonulni
pociągnąć do odpowiedzialności – felelősségre
vonni
pociągnąć farbą – festékkel bevonni, színt tenni rá
vmire
pociągnąć go do odpowiedzialności cywilnej –
polgári felelősség alá vonni
pociągnąć kogo/co do kogo/czego – vkit/vmit vhová
v. vki/vmi elé v. vkihez/vmihez húzni, elhúzni,
vonszolni, odahúzni
pociągnąć kogo/co za kim/czym – vkit/vmit vki/vmi
után húzni, vonszolni
pociągnąć kogo do odpowiedzialności –
felelősségre vonni vkit
pociągnąć (kogo) do odpowiedzialności – kérdőre
von (vkit)
pociągnąć kogo do sądu – perbe vonni, perbe fogni
vkit
5026
pociągnąć kogo do walki – harcba kényszeríteni v.
bevonni a harcba vkit
pociągnąć kogo do zguby – magával rántani a
bukásba vkit; vesztét okozni vkinek; magával
rántani, pusztulásba dönteni, magával
sodorni vkit
pociągnąć kogo do złego – rosszra vinni v.
csábítani vkit
pociągnąć łyk czegoś – egy kortyot felhörpinteni
vmiből
pociągnąć na nieprzyjaciela – az ellenség ellen
vonulni
pociągnąć nosem – elfintorítja v. felhúzza az orrát;
fintorogni
pociągnąć z butelki – (nagyot v. egyet) húzni a
palackból
pociągnąć z fajki – szippantani v. szívni egyet a
pipából
pociągnąć za sznurek – meghúzni a zsineget
pociągnąć się — pociągać się [pociągnąć samego
siebie] – rángatják, tépik egymást;
elhúzódni,
hosszúra nyúlni, eltartani
vmeddig
pociągnie to za sobą zbugne przestępstwa – ez
vészes v. súlyos következményekkel fog
járni; ez súlyos következményeket vonhat
maga után
pociągnięcie [posunięcie będące częścią jakiegoś
planu] – húzás, vonás, elhúzás, vonszolás,
vonzás; (átv.) lépés, intézkedés; lépés, húzás
(sakkban); (np. z papierosa) szippantás
pociągnięcie gwarancji dobrego wykonania [ang.
performance
bond
drawing]
[Nieuzasadnione pociągnięcie gwarancji
dobrego wykonania. – W trakcie mediacji
między
Stronami
zmierzającej
do
ugodowego
rozstrzygnięcia
sporu
Pozwany
bezpodstawnie
pociągnął
gwarancję
dobrego
wykonania.
Gwarancja
służyła
zabezpieczeniu
roszczeń
Zamawiającego
mogących
powstać z tytułu nienależytego wykonania
Umowy.] – jó teljesítés v. teljesülés
garanciájának vonzereje
pociągnięcie finansowe – pénzügyi intézkedés
pociągnięcie gospodarcze – gazdasági intézkedés
pociągnięcie
organizacyjne
–
szervezési
intézkedés
pociągnięcie pióra a. pociągnięcie piórem –
tollvonás
pociągnięcie
smyczkiem
(instrumenty
smyczkowe) – vonóhúzás
pociągnięcie techniczne – műszaki intézkedés
pociągnięcie (z papierosa) – szippantás; slukk
pociągnięcie się – elhúzódás, késedelem
-
Wersja 01 01 2017
pociągowy, -a, -e [1. dotyczący pociągu, zespołu
wagonów z lokomotywą; 2. o zwierzętach:
zaprzęgany do pojazdów i narzędzi
rolniczych] – (kol) vasúti, vonat-, vontató,
vonó; igavonó, igás-, húzó, vonó
pocić – izzasztani
pocić się (pocę się, poci się) [1. wydzielać pot z
powodu gorąca albo wysiłku; wydzielać
pot wskutek nadmiernego gorąca, wysiłku,
działania leków itp. 2. trudzić się, ślęczeć
nad czymś; 3. pot. «o szkle, metalach,
produktach jadalnych itp.: pokrywać się
kropelkami wody, wilgocią na skutek
różnicy temperatur] – izzadni, verejtékezni;
verítékezni (verítékezik)
pocę się – izzadok
pocić się nad czym – (átv.) izzadni vmi felett;
beleizzadni vmibe; sokáig küszködni vmivel
pocić się z czego, pocić się od czego – izzadni
vmitől, beleiizadni vmibe
pocić się ze strachu – kiveri a (hideg) verejték a
félelemtől
pociec (pocieczę, pocieknie) ― pocieknąć [o
cieczy: zacząć płynąć] – megeredni,
folyásnak indulni [pociekły łzy: megeredtek
a könnyei]
pociecha [1. pocieszenie kogoś w nieszczęściu;
2. to,
co
przynosi
ukojenie
lub
zadowolenie; 3. pieszczotliwie o dziecku] –
vigasz, vigasztalás, vigasztalódás; (radość)
öröm; szórakozás, mulatság, jókedv; (tréf.,
átv.) gyermek
Pociecha [wieś w Polsce położona w
województwie łódzkim, w powiecie
łęczyckim, w gminie Grabów] – Pociecha
(lengyel falu)
pociecha religijna – lelki vigasz
pociemniały, -a, -e [taki, który stracił jasną,
żywą barwę] – besötétült, besötétedett;
elhomályosult, elhomályosodott
pociemnieć (pociemnieje) [1. stać się ciemnym lub
ciemniejszym; 2. stracić jasną, żywą
barwę] – sötétülni, megsötétülni; homály v.
sötétség
lepi
be;
besötétedni,
elhomályosodni; sorra mind megvakul
pociemniało mu w oczach – elsötétült előtte a
világ, elhomályosult előtte minden
pocienić – pocieniać [sprawić, aby coś stało się
cieńsze] – vékonyítani; elvékonyítani
pocienieć (pocienieje) [zob. cienieć, ścienieć] –
elvékonyodni,
megvékonyodni,
elvékonyulni, elkeskenyedni
pocieniować [w malarstwie, grafice itp.:
uwydatnić szczegóły za pomocą cieni,
różnej grubości linii, mocniejszych barw
itp.; też: namalować cienie na czymś] –
5027
árnyékolni, beárnyékolni; árnyékot festeni
vmire
pociepleć (pociepleje) [stać się ciepłym lub
cieplejszym] – felmelegedni, melegebb lesz
pocieplało – felmelegedett (a hőmérséklet)
pocierać [zob. potrzeć] – dörzsölni, megdörzsölni,
összedörzsölni
pocierać się [zob. potrzeć się] – dörzsölődni,
összedörzsölődni
pocieranie – dörzsölés, eldörzsölés; törlés
pocierpieć [cierpieć przez pewien czas] –
szenvedni, elszenvedni; tűrni, eltűrni egy
ideig
pocierpnąć [1. o wielu osobach: kolejno lub
jednocześnie odczuć dreszcze na skutek
zimna, strachu itp.; 2. o zębach, członkach
ciała, skórze: zdrętwieć jednocześnie lub
w wielu miejscach wskutek doznanych
wrażeń czuciowych, smakowych itp.] –
egymás után eltompulni v. elzsibbadni
pocierpły mi nogi – elszibbadt a lábam
pocieszać ― pocieszyć [przynieść komuś
pociechę] – vigasztalni, megvigasztalni
pocieszać a. pocieszyć kogoś czymś – vigasztalni
vkit vmivel
pocieszać się ― pocieszyć się [1. znaleźć w czymś
pociechę; 2. pocieszyć jeden drugiego] –
vigasztalódni, megvigasztalódni
pocieszająca wiadomość – örvendetes hír
pocieszający, -a, -e – örvendetes, vigasztaló
pocieszający list – vigaszlevél
pocieszający objaw – örvendetes jelenség
pocieszanie – vigasztalás; vigasztalódás
pocieszanie się – vigasztalódás
pocieszenie [coś, co dodaje komuś otuchy] –
vigasz, vigasztalás, megvigasztalás
pocieszenie się – megvigasztalódás
pociesznie – mulatságosan, furcsán
pocieszno – (dawno) mulatságosan
pocieszny, -a, -e [wzbudzający wesołość;
zabawny a jednocześnie słodki] –
mulatságos, fura, furcsa, mulattató, vidám;
(elav) örvendetes, vigasztaló
pocieszna figura – furcsa alak
pocieszyciel
[ten,
kto
dodaje
otuchy],
pocieszycielka – vigasztaló (ffi/nő)
Pocieszyciel (grec. Parakletos) [jest nim Pan nasz
Jezus Chrystus; jest nim także Duch
Święty, bo Pan powiedział: '' (...) innego
Pocieszyciela wam dam". Widać stąd, że
Duch Święty jest także osobą, a nie tylko
siłą, zjawiskiem, jak to śmią głosić pewni
ludzie, próbujący mieszać wiarę z polityką
i ujmują czci Duchowi Świętemu i
samemu Panu Jezusowi Chrystusowi,
-
Wersja 01 01 2017
którego chcą zamienić w anioła.] –
Paraklétos
(vigasztaló,
védőügyvéd,
pártfogó, intő, figyelmeztető) [Olyasvalaki,
aki másvalakinek az ügyében közbenjár;
Jézus Krisztus ezt a kifejezést a Szent
Szellemre (Jn 14,16.26; 15,26; 16,7) és
önmagára alkalmazza (1Jn 2,1).]
pocieszyć — pocieszać [przynieść komuś
pociechę] – megvigasztalni
pocieszyć kogo czym – megvigasztalni vkit vmivel
pocieszyć się — pocieszać się [1. znaleźć w czymś
pociechę; 2. pocieszyć jeden drugiego] –
vigasztalódni
pocięcie – elvagdosás, felhasogatás, felszabás,
szétvágás, felaprítás, elvágás
pocięgiel [pasek rzemienny, za pomocą którego
szewc przytrzymuje but] – lábszíj
pociosać – vágni (egy ideig); faragni
pociosać kołki – karót faragni
pociot [dawniej: wuj, krewny ciotki; daleki
krewny] – unokafivér
pociotek [daleki krewny] – kis unokafivér
pocisk [1. opływowa bryła wyrzucana z broni
palnej lub z wyrzutni, przeznaczona do
rażenia celu na odległość; 2. każdy
przedmiot rzucany w walce dla zadania
ciosu; 3. to ciało wystrzeliwane z broni
miotającej.
Pociski
są
zwykle
aerodynamiczne,
wydłużone,
a
w
przekroju okrągłe, wykonane z twardych i
gęstych materiałów, najczęściej metali.
Przed wynalezieniem lufy gwintowane
nadającej pociskowi ruch obrotowy miały
one kształt sferyczny i nazywano je
kulami.] – lövedék, golyó
pocisk armatni – tüzérségi lövedék
pocisk balistyczny [pocisk rakietowy dalekiego
zasięgu] – ballisztikus lövedék v. rakéta
pocisk burzący – romboló lövedék
pocisk dymny – füstlövedék; füstgránát, ködgránát
pocisk fugasowy – szóróaknalövedék
pocisk gazowy – gázlövedék
pocisk kartaczowy – kartácslövedék
pocisk kierowany [pocisk, który w locie
naprowadzany jest na właściwy tor za
pomocą urządzeń radiowych] – irányított
lövedék
pocisk kruszący – repeszgránát
pocisk odłamkowy [1. pocisk rażący głównie
odłamkami skorupy; 2. pocisk artyleryjski
lub rakietowy przeznaczony do zwalczania
celów energią kinetyczną odłamków
powstałych podczas wybuchu pocisku] –
repeszlövedék
pocisk rakietowy – rakétalövedék; rakéta
5028
pocisk rozpryskowy – robbanó lövedék
pocisk smugowy [pocisk wypełniony ładunkiem
wytwarzającym dym, który uwidacznia
tor pocisku] – kondenzcsíkot húzó lövedék
pocisk wrył się głęboko w ziemię – a lövedék
mélyen a földbe fúródott
pocisk zapalający [pocisk używany w czasie
działań
wojennych
do
wzniecania
pożarów] – gyújtólövedék
pociskać1 – hajigálni, dobálni (egy ideig)
pociski (granaty) pękają – lövedékek (gránátok)
robbannak
pociskowy, -a, -e – lövedék-, lőpocisnąć (pociśnie) — pociskać2 [naprzeć na coś
z pewną siłą] – megszorítani, összeszorítani;
szorítani egyet vmin; megnyomni;
pocisnąć się – megnyomódni
pociśnięcie – szorítás, megszorítás, összeszorítás
poco [wym. poko] [wł. muz. mało, trochę; –
określenie muzyczne dodawane do innych
terminów muzycznych opisujących tempo,
dynamikę - np. Poco meno mosso - trochę
wolniej, poco crescendo - niegwałtownie
zwiększać dynamikę. Można również
spotkać określenie poco a poco - jest to
jeszcze większe osłabienie głównego
terminu muzycznego.] – (ol) poco; (zene)
kissé, kevéssé
poco a poco [wym. poko a poko] [1. muz. z wolna,
stopniowo; 2. coraz bardziej, np. poco a
poco ritardando – coraz bardziej
zwalniając] – poco a poco; fokról fokra;
egyre jobban
poco un poco [trochę, np. poco un poco animato
trochę ożywiając] – (zene) poco un poco;
szép lassan
poco un poco mosso [stopniowo przyspieszyć] –
poco un poco mosso; fokozatosan gyorsítani
pocofać – sorra visszavonni v. visszavenni
[pocofać wszystko: mindent visszavonni,
pocofać trochę: egy kicsit visszavenni]
pocukrować
[daw.;
zob.
pocukrzyć]
–
megcukrozni, cukorral beszórni v. telehinteni
pocukrozony, -a, -e – becukrozott, cukorral
telehintett
pocukrzyć [pot. dodać cukru, posypać cukrem] –
megcukrozni
pocwałować [1. o koniach: pobiec cwałem;
2. pojechać na cwałującym koniu; 3. pot.
pobiec lub pójść bardzo szybko] – tovább
vágtatni; vágtatni, elvágtatni, tovavágtatni
(egy ideig)
pocyfrować – megszámozni
pocyganić – hazudozni, szédíteni, szélhámoskodni,
elszélhámoskodni, becsapni v. orránál fogva
vezetni vkit
-
Wersja 01 01 2017
pocynkować (wocynkować; zacynkować) –
behorganyozni
pocynować – ónozni, beónozni
pocynować ścieżki – varratot ónozni
pocysterski, -a, -ie – volt v. azelőtt ciszterci v.
cisztercita [Pocysterski klasztor i kościół
p.w. Najświętszej Marii Panny i św.
Floriana w Koprzywnicy ― Koprzywnica]
pocytować – idézgetni
pocytować tych – idézgetni ezeket v. azokat
począć — poczynać [1. zacząć; 2. wyniknąć z
czegoś; 3. daw. dać początek nowemu
życiu]
–
megkezdeni,
elkezdeni;
megfoganni, fogamzani
począć sobie – hozzáfogni vmihez
począć z kogo – foganni v. teherbe esni vkitől
począć z problemami – problémákból ered v.
származik
począć się — poczynać się [1. zacząć się;
2. powstać, narodzić się; 3. o dziecku:
zacząć istnieć] – megkezdődni, elkezdődni;
kezdetét
veszi,
eredni,
keletkezni;
megfogamzani, megszületni
poczał się wzbraniać, ale go przekonałem –
tiltakozott, de meggyőztem (őt)
początek [to, od czego się coś zaczyna w czasie
lub przestrzeni] – kezdet, kezdés, (vminek)
eleje, eredete, oka (to dopiero początek: ez
még csak a kezdet; od początku do końca:
elejétől a végéig), eredet
początek czemu dać – létet adni vminek,
kezdeményezni, megkezdeni
początek kariery zawodowej – pályakezdés
początek kolumny – oszlopfő
początek na – kezdetnek, bevezetésként, először,
mindenekelőtt
początek przedstawienia odwleka się – az előadás
kezdete kitolódik, elhúzódik
początek sprawy – az ügy előzménye v.
előzményei
początek wiadomości; BOF, beginning of file –
początek wiadomości – BOF, beginning of
file; állomány kezdete
początek zawsze trudny – (közm.) (a kezdet
mindig nehéz) minden kezdet nehéz
5029
początki [1. elementarne wiadomości z jakiejś
dziedziny;
2. pierwsze
objawy
lub
pierwsze dni] – kezdetek; elementáris hírek
vmely területekről; első megnyilvánulások,
első napok; alapismeretek
początki arymetyki – a számtan elemei v.
alapismeretei
początkowe nauki – alapismeretek, a tudomány
alapfogalmai
początkowo – eleinte, kezdetben; eredetileg
początkowy, -a, -e [1. stanowiący początek
czegoś; 2. podstawowy, elementarny] –
kezdeti, kezdő; elemi, (pierwotny) eredeti,
első; ősi
początkujący – kezdő
początkujący, -a, -e [I. osoba rozpoczynająca
naukę czegoś; II. rozpoczynający naukę
czegoś lub praktykę w jakimś zawodzie] –
kezdő; vmit kezdő egyén
początkujący grafik – kezdő grafikus
początkujący pisarz – kezdő író
począwszy – -tól, kezdve
począwszy (od czego) – (vmitől) kezdve v. fogva
począwszy od jej pierwszego roku w Budapeszcie
– az (ő) első budapesti évétől kezdve
począwszy od dziś – mától fogva; a mai naptól
kezdve
począwszy odtąd – innen kezdve
poczciarka – női postás; postáskisasszony
poczciarz [pot. pracownik poczty] – postás
poczciwie
–
becsületesen,
becsülettel,
tisztességesen
poczciwie pstąpić – becsületesen v. tisztességesen
járni el
poczciwiec, poczciwina [człowiek dobroduszny,
życzliwy; też: człowiek, którego łatwo
oszukać] – becsületes, derék, rendes ember
poczciwość – becsületesség, tisztesség
poczciwy, -a, -e [1. życzliwy wobec otoczenia; 2.
2. życzliwy w stosunku do innych; też:
wyrażający taką postawę; 3. wzbudzający
życzliwe uczucia] – jóravaló v. derék;
tisztességes, becsületes, feddhetetlen; jámbor
poczciwa dusza – áldott jó lélek
poczciwa kobiecina – derék asszonyság
poczciwi ludziska – jóravaló v. derék emberek
poczciwy z kościami – talpig becsületesen
Poczdam (niem. Potsdam, dolnłuż. Podstupim, pol.
hist. Postąpin) [miasto we wschodnich
Niemczech.
Stolica
Brandenburgii
położona nad Hawelą, w pobliżu Berlina]
–
Potsdam
[város
Németországban,
Brandenburg szövetségi tartomány fővárosa]
poczdamski, -a, -ie [przymiotnik od: Poczdam,
miasto w Niemczech] – potsdami
-
Wersja 01 01 2017
poczekać (poczekam, poczekasz) (na kogo/co) –
[1. czekać na coś lub na kogoś przez
pewien czas; 2. wstrzymać się z czymś do
pewnej chwili; też: odłożyć coś na później]
– várni (vkire v. vmit); megvárni
poczekać kogo/czego – várni, megvárni vkit/vmit;
poczekać na kogo/co – várni, várakozni vkire/vmire
poczekaj! – várj csak! várj egy pillanatig! (átv.)
megállj csak!
poczekaj bratku! – várj csak barátocskám!
poczekaj chwileczkę – várj egy kicsit
poczekaj trochę! – várj egy keveset!
poczekalnia [pomieszczenie przeznaczone dla
osób czekających na coś] – várószoba,
(vasúti) váróterem, előcsarnok
poczekanie – várakozás, megvárás
poczekanie za Tobą – rád való várakozás
poczepić — poczepiać – ráaggatni, sorra
felaggatni, összekötni
poczepić się — poczepiać się – sorra
felkapaszkodni, rácsimpaszkodni vmire
poczepić się do tematu – a témához kapcsolódva
poczerniały, -a, -e [1. taki, który stał się czarny;
2. taki, który pokrył się śniedzią] – (átv.)
fekete, megfeketedett, ódon
poczerniały dom – megfeketedett (ódon) ház
poczerniały ze starości – megfeketedett az időtől
poczernić ― poczerniać [pokryć coś czarną
farbą] – befeketíteni, feketére befesteni
poczernić kogo/co czym – befeketíteni vkit/vmit
vmivel
poczernić włosy – feketére festi a haját
poczernieć
[stać
się
czarniejszym]
–
megfeketedni, befeketedni
poczernieć od czego – megfeketedni vmitől
poczernieć z czego – vmibe belefeketedni
poczerwieniały, -a, -e [1. taki, który nabrał
czerwonego koloru; 2. taki, który nabrał
silnych rumieńców] – kipirult, kipirosodott,
elpirosodott
poczerwienieć [1. nabrać czerwonego koloru;
2. dostać silnych rumieńców] – elpirulni,
vörösödni; megpirosodni
5030
poczerwieniały [1. taki, który nabrał czerwonego
koloru; 2. taki, który nabrał silnych
rumieńców] – elpirult, elvörösödött
poczesać (poczesze) — poczesywać [1. lekko, po
wierzchu uczesać; 2. uczesać włosy wielu
osobom lub zwierzętom] – sorra mind
megfésülni; fésülni, fésülgetni (egy ideig);
megséfülni
poczesać włosy – fésülgeti a haját
poczesać się — poczesywać się [lekko, po
wierzchu
uczesać
się]
–
kissé
megfésülködni
poczesnie – tekintélyesen, remekül, tiszteletre
méltó módon
poczesny, -a, -e [o miejscu, stanowisku:
zaszczytny, ważny] – (poczciwy) becsületes,
tisztességes;
(czcigodny)
tisztelt,
tiszteletreméltó,
tekintélyes,
figyelemreméltó, dísz-; tiszteletbeli
poczesne [Podarek dawany panu, zwierzchności
lub godnej osobie, zwany także „pocztą”
od słowa poczcić, uczcić. I poczesne
pochodzi także od poczczenia, okazania
komuś czci przez danie mu ofiary.] –
(daw) adomány, ajándék; tisztelgés
poczesne miejsce – díszhely, megtisztelő v.
kitüntető hely
poczet [zespół uhonorowanych osób, honorowa
asysta sztandaru] – (spis) létszám, sor,
névjegyzék, állomány; kíséret, udvar,
udvartartás; (rachunek) számla, elszámolás,
számadás
poczet królów, książąt itp. [zbiór podobizn
królów, książąt itp.] – királyok, hercegek
sora
poczet
sztandarowy
[honorowa
asysta
sztandaru] – zászlótartók névjegyzéke v.
sora
poczetowy, -a, -e – (elav.) (pocztowy) (wojsk) sor;
udvari
poczęcie (łac. conceptio) [w przypadku ludzi
utożsamiane z momentem zapłodnienia
komórki
jajowej
przez
plemnik
(najczęściej poprzez stosunek płciowy).
Poczęcie utożsamiane jest przez dużą
część ludzi wyznających najczęściej
religijny światopogląd - z momentem, od
którego powinna rozpocząć się prawna
ochrona istoty ludzkiej. Przez część z nich
również z samym stosunkiem. Prowadzi to
do zasadniczych rozbieżności przy
dyskusjach o prawie do aborcji i
stosowaniu środków antykoncepcyjnych.]
– (biol) fogamzás, megfogamzás, fogantatás
poczęcie – kezdet
poczęstować [1. podzielić się z kimś, zwykle czymś
do jedzenia, picia; też: ugościć kogoś;
-
Wersja 01 01 2017
2. pot. zrobić komuś coś, najczęściej złego]
– kínálni, megkínálni; megvendégelni;
vendégül látni; elhalmozni vmivel
poczęstować kogoś czymś – megkínálni vkit vmivel
poczęstować kogo kijem – (tréf) megkóstoltatni
vkivel a bot boldogabb végét; elverni vkit
poczęstować kogo papierosem – cigarettával
kínálni meg vkit
poczęstować kogoś czymś – megvendégelni vkit
vmivel
poczęstować kogoś (winem / wódką) – tölteni
vkinek (bort, pálinkát)
poczęstować tabaczką – burnóttal megkínálni
poczęstować winem papierosami – borral,
cigarettával megkínálni
poczęstować się [1. ugościć siebie nawzajem; 2.
przyjąć coś jako poczęstunek] –
megkínálják,
megvendégelik
egymást;
fogadni vkit
poczęstuj się tym! – vegyél még ebből!
poczęstunek [1. to, czym się częstuje; 2. małe
przyjęcie]
–
kínálás,
megkínálás,
megvendégelés, ellátás
poczęstunek
charytatywny
dla
szpitala
dziecięcego – gyermekkórház
karitatív
vendéglátása
poczęty, -a, -e – megfogant
poczęty w duchu klasycznym – klasszikus
szellemben fogant v. keletkezett
poczłapać [1. pójść krokiem powolnym; 2. pójść,
klapiąc butami spadającymi z nóg] –
vánszorogni,
elvánszorogni,
sántikálni,
elsántikálni
poczmistrz [daw. kierownik urzędu pocztowego]
– (dawno) postamester
poczochrać [czochrając, doprowadzić włosy,
sierść do stanu nieładu] – kócolódni,
borzolódni
poczochrać się [1. potargać sobie włosy; 2. o
zwierzętach: potrzeć ciałem o coś
twardego] – összekócolódni, felborzolódni
poczochrane włosy – borzas, kócos haj
poczochraniec – kócos, összekócolt ember
poczochrany, -a, -e – kócos, borzas, bozontos
poczołgać [czołgając się, posunąć się naprzód] –
csúszkálni, csúszni-mászni, elkúszni egy
ideig; elcsúszni, elkúszni, elmásni vhová
poczta [1. ogólnie dostępna instytucja,
przeważnie państwowa, zajmująca się
obrotem
przesyłek,
a
także
wykonywaniem niektórych usług na rzecz
telekomunikacji oraz usług pieniężnobankowych. Od połowy XIX wieku usługi
w zakresie łączności dzielono na pocztowe
i telekomunikacyjne, a od połowy XX
5031
wieku zaczęto pocztę nazywać łącznością
pocztową. 2. (hist.) Poczta i poszta.
Bolesław Chrobry, który był równie
wielkim wojownikiem jak organizatorem
swego państwa, postanowił, żeby do
rozwożenia jego rozkazów wszystkie
miasta dawały posłańców konnych lub
pieszych. 3. w niektórych starożytnych
krajach istniał pewien rodzaj służby
królewskiej, której
zadaniem było
dostarczanie wiadomości i zarządzeń.
Wykonywana
była
przez
gońców
(biegaczy) pieszych i konnych.] – (ol) posta
(eredetileg állomás, ahonnan a hírvivő
futárokat, kocsikat indították, lovatakat
váltottak), postahivatal; posta, levelezés
poczta błyskawiczna – gyorsposta
poczta elektroniczna, e-poczta (ang. electronic
mail, e-mail) [1. system przesyłania
informacji
w
sieci
komputerowej;
2. informacje wysłane lub otrzymane
dzięki temu systemowi; 3. jedna z
największych usług internetowych, w
prawie zwanych usługam świadczonymi
drogą
elektroniczną,
służąca
do
przesyłania
wiadomości
tekstowych
(listów elektronicznych). Obecnie do
przesyłania e-maili używany jest protokół
Simple Mail Transfer Protocol (SMTP).] –
elektronikus posta (e-mail) [e-mail az angol
electronic mail kifejezésből származik, ami
„elektronikus
posta”-ként
vagy
„villanyposta”-ként
fordítható
le,
de
használatban van a drótposta és villámposta
kifejezés is. Az elnevezés utal az írás és
továbbítás módjára, amely teljes egészében
elektronikus úton megy végbe. A
hagyományos levéltovábbítást úgynevezett
csigaposta (angolul: snail mail) néven
emlegetik internetes körökben. A mai email-rendszerek szinte kivétel nélkül az
internetet használják közvetítőnek, és ezáltal
az e-mail az internet használatának egyik
legkedveltebb formája lett.]
poczta głosowa (ang. Voice Mail) [usługa
dostępna w sieciach telefonii stacjonarnej i
komórkowej] – hangposta
poczta główna – főposta
Poczta Główna jest przy ulicy Świętokrzyskiej –
a főposta a Świętokrzyska utcában van
-
Wersja 01 01 2017
poczta lotnicza (ang. Air Mail) [poczta
przetransportowana
samolotem.
Przeważnie dochodzi o wiele szybciej od
poczty naziemnej i jej nadanie jest
droższe. Poczta lotnicza może być jedynym
wyjściem w niektórych przypadkach,
zwłaszcza jeśli chodzi o wyspy i inne
kontynenty. Transport takiego listu
statkiem trwałby niekiedy tygodnie.] –
légiposta; repülőposta
poczta konna – lovasposta
poczta pantoflowa – gyalogposta; (átv.) szóbeszéd,
híresztelés, pletyka
poczta pneumatyczny – csőposta
poczta
polowa
[instytucja
wojskowa
zapewniająca w czasie wojny jednostkom
wojskowym
i
żołnierzom
łączność
pocztową z ludnością cywilną oraz
łączność między żołnierzami w wojsku] –
tábori posta
poczta przychodząca – bejövő posta
Poczta systemu Windows (ang. Windows Mail) [to
klient pocztowy i newsreader firmy
Microsoft,
dodawany
do
systemu
operacyjnego
Windows.
We
wcześniejszych
wersjach
systemu
Windows nosił nazwę Outlook Express
(nie mylić z Microsoft Outlook).] –
Windows Mail [A Windows Vistában a
beépített levelező program a Windows Mail,
ami nagyjából az Outlook Express utóda]
poczta wychodząca – kimenő posta
pocztą – posta útján
pocztowiec (poczciarz) [1. pracownik poczty; 2.
gołąb pocztowy; 3. statek pocztowy] –
postás, postai dolgozó; (gołąb) postagalamb,
(statek) postahajó
pocztowy, -a, -e [przymiotnik od: poczta, np:
znaczek pocztowy] – 1. postai, posta-; 2.
(wojsk) sor-, 3. udvari
pocztowa kasa oszczędności – postatakarékpénztár
pocztowy żołnierz [(u Zygmunta Glogera)
szeregowy lub pachołek nazywał się
żołnierz wjeździe polskiego autoramentu –
nieszlachcic. Zaciągający się pod znak
husarski, pancerny lub później do
kawaleryi
narodowej
„towarzysz”
obowiązywał się służyć osobiście lub przez
zastępcę. W pierwszym wypadku zaciągał
się wraz z pocztowym, w drugim stawiał
za siebie dwuch pocztowych, na których
przypadającą płacę otrzymywał nieobecny
towarzysz. Taki poczt nazywał się
sowitym. B. Gemb.] – sorkatona
pocztowy – (dawno) sorkatona, közvitéz
pocztówka (karta pocztowa) [karta z fotografią
lub
obrazkiem,
służąca
do
korespondencji] – levelezőlap; üdvözlőlap;
(widokówka) képes levelezőlap, képeslap
pocztówka bożonarodzeniowa – karácsonyi
üdvözlőlap
5032
pocztówka dźwiękowa [1. karta ze specjalnego
tworzywa, na której nagrano jakąś
piosenkę, melodię, czyjś głos; 2. odmiana
płyty gramofonowej produkowana w
PRL-u i krajach bloku radzieckiego od
początku lat 60. do połowy lat 70. XX
wieku. Nazwa pochodzi od podłoża –
standardowej pocztówki o całkowicie
obojętnej treści, która była podłożem
mechanicznym (nośnikiem). Na pocztówce
laminowano cienką warstwę tworzywa
sztucznego w którym wytłoczone były
rowki z analogowym zapisem dźwięku, a
na
środku
wykonywano
otwór
pozwalający na położenie jej na talerzu
gramofonu. Odtwarzane były z prędkością
45 obr/min.] – hangos levelezőlap (vmely
zenével, énekkel)
pocztówka imieniowa – népnapi üdvözlőlap
pocztówka urodzinowa – születésnapi üdvözlőlap
pocztówka wielkanocna – húsvéti üdvözlőlap
pocztówka z francji – képeslap v. levelezőlap
Franciaországból
pocztówka z muzeum – levelezőlap a muzeumból
-
Wersja 01 01 2017
pocztówka z Paryża – párizsi levelezőlap
pocztówka z wakacji – levelezőlap a szünidőből
pocztówka z widokiem – képes v. látképes
levelezőlap
pocztówka żołnierzy – katonai levelezőlap
pocztówki – (postán) értékcikkek
pocztówki dźwiękowe – hangos levelezőlap
pocztylion [(daw. posztylion z fr. postillon z wł.
postiglione) 1. hist. osoba powożąca
dyliżansem pocztowym. 2. listonosz; 3.
daw. woźnica pojazdu pocztowego] – (fr.)
postillon; (hist) postakocsis, postás, küldönc
poczubić się [1. o ptakach: powalczyć ze sobą,
uderzając się po czubach; 2. pot. o
ludziach: pobić się, potarmosić się; 3. pot.
posprzeczać się] – összezördülni, hajba
kapni
poczucie [zdawanie sobie sprawy z pewnych
faktów,
zjawisk
zachodzących
w
otaczającym
świecie,
stanów
wewnętrznych itp.] – érzés, megérzés, érzet,
érzelem
poczucie bezpieczeństwa – biztonságérzet
poczucie bolu [poczucie bólu werbalnie – „ajaj”,
„bubu”, „auu...”.] – fájdalomérzet
poczucie honoru – becsületérzés
poczucie humoru – humorérzék
poczucie koherencji (spójności) (ang. The sense
of coherence) [to konstrukt teoretyczny,
wprowadzony
przez
Aarona
Antonovskyego, który oznacza globalną
orientację człowieka, wyrażającą stopień,
w jakim ma on trwałe, choć dynamiczne
poczucie
pewności]
–
koherencia,
összetartás [ang. The sense of coherence;
Antonovsky, A. (1993) The Structure and
Properties of the Sense of Coherence Scale]
poczucie matczyne – anyai érzés v. érzelem
poczucie miary – mértékérzet
poczucie muzykalność – zenei érzet
poczucie
obowiązku
–
kötelességérzet,
kötelességérzés
poczucie odpowiedzialności – felelősségérzet
poczucie piezależności – függetlenség érzet,
függetlenségérzet
poczucie piękna – szépérzék
poczucie radości – örömérzet, az öröm érzete v.
érzése
poczucie rytmu – ritmusérzék
poczucie
rzeczywitości
–
valóságérzék,
realitásérzék
poczucie smaku – ízlés
poczucie solidarności – közösségi érzés
poczucie sprawiedliwości – igazságérzet
5033
poczucie winy [stan emocjonalny powstający w
sytuacji uświadomienia sobie popełnienia
czynu
prawnie
albo
moralnie
niedozwolonego. Związane jest zwykle z
chęcią zadośćuczynienia i poddania się
karze.] – bűnérzet
poczucie władzy – hatalomérzet
poczucie własnej godności – önérzet
poczucie własnej wartości [to stan psychiczny
powstały
na
skutek
elementarnej,
uogólnionej oceny dokonanej na własny
temat.] – önérték-érzet, önérték érzete
poczucie wstydu – szégyenérzet
poczuć, poczuwać [1. doświadczyć czegoś za
pomocą zmysłów; 2. doznać jakiegoś
uczucia; 3. przeczuć coś instynktownie;
4. uświadomić sobie coś] – (fizikailag)
érezni; megérezni
poczuć ból – érzi, megéri a fájdalmat; fájdalmat
érezni
poczuć co czym – érezni, megérezni vmit vmivel
poczuć, poczuwać do czego – megvallani,
bevallani, elismerni vmit
poczuć do obowiązku – kötelességének érzi v.
tartja
poczuć wielkość straty –a veszteség nagyságát
érezni
poczuć wolę Bożą – (tréf) meghhallani a szív
szavát; szerelemre gyulladni
poczuć zakłopotanie – zavarba jönni
poczuć się [1. uświadomić sobie swój stan
fizyczny lub psychiczny; 2. uznać się za
kogoś, nabrać przekonania o swojej
przynależności do określonej grupy osób]
– érzi magát vminek; megismerkedni vkivel
poczuć się czym – vminek érzi magát
poczuć się kim – jelentős személyiségnek v. vkinek
érzi magát
poczuć się matką – anyának érzi magát
poczuć się na siłach – erőben érzi; érzi, hogy van
ereje
poczuć się zdrowym – egészségesnek érzi magát,
jól van
poczuwać się do czego – tudatában lenni vminek;
tudni vmit
poczuwać się do odpowiedzialności – tudatában
van felelősségének; felelősnek érzi magát
poczwara [istota odrażająca] – szörny,
szörnyeteg, rém
poczwarka [stadium rozwojowe owadów o
przeobrażeniu zupełnym, poprzedzające
postać dorosłą – imago. Poczwarka jest
zwykle nieruchoma i nie pobiera
pokarmu.] – (áll) báb (rovar)
-
Wersja 01 01 2017
poczwarny, -a, -e – szörnyű, szörnyűséges, rémes,
rémítő, ocsmány
poczwórnie – négyszeresen
poczwórny, -a, -e [1. cztery razy większy od
czegoś; 2. cztery razy powtórzony;
3. składający się z czterech elementów] –
négyszeres, négyes, negyedrét
poczwórna
abstynencja
–
négyszeres
önmegtartóztatás
poczwórna kareta – négyesfogat v. négyesfogatú
hintó
poczwórny zaprząg (zaprząg czterokonny) –
négyesfogat
poczym – miről; minekutána, majd pedig
poczym odróżniasz zboże od pszenicy? – miről
különbözteted meg a gabonát a búzától?
poczynać (zob. począć) – megkezdeni, elkezdeni
poczynania [czyjeś działania] – kezdeményezések
poczynanie – kezdeményezés, akció
poczynić [1. wykonać wiele jakichś czynności,
prac; 2. być przyczyną czegoś] – tenni,
megtenni; csinálni, megcsinálni; elkövetni
poczynić kroki – lépéseket tenni, eljárni
poczynić przygotowanie – előkészületeket tenni
poczynić skróty – rövidítéseket hajtani végre vmin;
lerövidíteni vmit
poczynić starania – erőfeszítéseket tenni;
gondoskodni vmiről, lépéseket tenni vmi
üggyel kapcsolatban
poczynić trudności – nehézségeket okozni
poczynić wiele błędów – sok hibát elkövetni
poczyścić (poczyszczę) [usunąć brud, śmiecie,
odpadki itp. z wielu rzeczy lub z wielu
miejsc po kolei] – megtisztítani, eltisztogatni
(egy
ideig);
sorra
eltisztogatni
v.
megtiszogatni
poczyścić buty – sorra kitisztítani v. megtisztogatni
a cipőket
poczytać1 ― poczytać [czytać przez pewien czas]
– olvasgatni, olvasni
poczytam sobię tę książkę – olvasgatok ebből a
könyvből, olvasgatom ezt a könyvet
poczytać2 — poczytywać [uznać za coś lub za
kogoś] – vkinek/vminek tekinteni, tartani vkit
poczytać kogo za co – vkit vminek tekinti v. tartja
poczytać komu co za co – felróni v. beszámítani v.
betudni vkinek/vminek vmit
poczytać sobie za zasługę – érdemének tartja v.
tekinti
poczytać za obowiązek – kötelességének tartja
poczytuję
sobie
za
honor,
że…
megtiszteltetésnek veszem, hogy….
5034
poczytać się — poczytywać się [uznać samego
siebie za kogoś] – vminek tekinti, tartja
magát
poczytalność [w polskim prawie karnym stan
psychiki, w którym człowiek może
rozpoznać znaczenie swego czynu i
pokierować swym postępowaniem; prawo
zajmuje się zagadnieniem p. od strony
negatywnej, określając ściśle, w jakich
warunkach
zachodzi
znaczne
jej
ograniczenie lub niepoczytalność; p. jest
koniecznym
warunkiem
odpowiedzialności
karnej:
sprawca
niepoczytalny nie może ponosić kary
(można wobec niego zastosować środki
zabezpieczające).] – beszámíthatóság
poczytalny, -a, -e [znajdujący się w pełni władz
umysłowych] – beszámítható
poczytność – olvasottság, (könyv) olvasottsága,
sikere; népszerűség
poczytność w grupie czytelników – népszerűség
az olvasók táborában
poczytny, -a, -e [powszechnie i chętnie czytany] –
olvasott, népszerű, kedvelt
poczytna książka – olvasott könyv
poczytywać sobie co za afront – sértésnek
minősíteni, sértésnek venni vmit
poczytywać za swój obowiązek – kötelességének
tartja
poćwiartować [1. porąbać, porozcinać na
ćwierci; też: pokrajać na duże kawałki;
2. daw. zadać komuś męki polegające na
pokrajaniu go żywcem] – felnégyelni; négy
részre vágni; felkoncolni
poćwiartować mięso – felnégyelni v. négy részre
vágni a húst
poćwiczyć [1. ćwiczyć przez jakiś czas w celu
podniesienia swojej sprawności fizycznej;
2. powtarzać
jakąś
czynność
dla
osiągnięcia wprawy] – gyakoroltatni;
gyakorolni, gyakorlatozni; edzi magát (egy
ideig)
poćwiczyć kogoś w rozwiązywaniu zadań –
gyakoroltatni vkivel a feladatmegoldást
poćwiczyć na fortepianie – gyakorolni egy ideig a
zongorán
poćwiczyć skoki do wody – gyakorolni a műugrást
poćwiczyć się [wykonywać jakąś czynność przez
pewien czas w celu osiągnięcia wprawy] –
gyakorolni, edzeni
pod (pode) [1. przyimek występujący w zdaniu
komunikującym, że ktoś lub coś znajduje
się poniżej lub przedostaje się tak, żeby
znaleźć się poniżej danej rzeczy, np. Kot
spał pod biurkiem., Woda wlewała się pod
wannę.; 2. przyimek przyłączający nazwę
-
Wersja 01 01 2017
rzeczy, która przykrywa coś lub kogoś,
np. Dziecko schowało się pod kołdrę.;
3. przyimek występujący w zdaniu
komunikującym, że ktoś lub coś znajduje
się w pobliżu lub udaje się w pobliże
obiektu, który przewyższa osobę lub rzecz,
o której mowa, np. Spotkajmy się pod
pomnikiem.; 4. przyimek przyłączający
nazwę góry lub miejscowości, w okolicach
której coś się dzieje lub w okolice której
ktoś się udaje, np. Mieszkali pod Babią
Górą., Katastrofa wydarzyła się pod
Poznaniem.;
5. przyimek
wraz
z
przyłączanym
rzeczownikiem
komunikujący, że ktoś lub coś posuwa się
w kierunku przeciwnym do kierunku
wiatru lub prądu rzeki, np. Z trudem
wiosłowali
pod
prąd.;
6. przyimek
wprowadzający nazwę czynności lub jej
obiektu, podporządkowaną nadrzędnemu
składnikowi zdania, np. Wniosek poddano
pod głosowanie.; 7. przyimek wraz z
przyłączanym
rzeczownikiem
komunikujący o kierowaniu czymś,
sprawowaniu władzy lub opieki nad kimś
lub nad czymś, np. Rodzice oddali córkę
pod
opiekę
babci.;
8. przyimek
wprowadzający określenie przyczyny lub
uzasadnienia jakiegoś zdarzenia albo
okoliczności, które miały na to zdarzenie
wpływ, np. Drzwi otworzyły się pod
naporem tłumu.; 9. przyimek występujący
w zdaniu komunikującym, że dana osoba
lub dany obiekt mogą być rozpoznane za
pomocą wymienionej nazwy, np. Policja
zorganizowała akcję pod kryptonimem
"Powroty".;
10. przyimek
wraz
z
przyłączanym wyrażeniem określający
czyjś adres lub numer telefonu, np. Proszę
zanieść
te
bagaże
pod
szóstkę.;
komunikującym, że jedna rzecz jest
dopasowana lub dostosowana do drugiej,
np. Kupiła torebkę pod kolor płaszcza.;
komunikującym, że ktoś robi coś w sposób
charakterystyczny dla danego twórcy lub
odpowiadający upodobaniom danej osoby,
np. Jej pierwsze obrazy były malowane pod
Picassa.; 13. przyimek wraz z określeniem
czasu komunikujący, że coś zdarzyło się
nieco wcześniej, niż w chwili, na którą to
określenie wskazuje, np. Pod wieczór
zaczęło padać.; 14. przyimek wraz z
określeniem liczby komunikujący, że dana
wielkość jest niewiele mniejsza, niż
wskazuje ta liczba, np. Ojciec miał już
wtedy pod osiemdziesiątkę.; 15. przyimek
wprowadzający nazwę zakąski, która
5035
towarzyszy piciu alkoholu, np. Pili pod
śledzika., lub określenie wznoszonego
przez kogoś toastu, np. Pod nasze
spotkanie!; 16. przyimek przyłączający
określenie osoby,
której
inni
są
podporządkowani, zwykle służbowo, np.
Pod wiceministrem było pięciu dyrektorów
departamentu.; 17. przyimek wraz z
przyłączanym rzeczownikiem określający
konsekwencje, jakie grożą osobie, która
nie dostosuje się do tego, o czym jest
mowa w zdaniu, np. Kazano mu opuścić
lokal pod groźbą eksmisji.; 18. przyimek
występujący w zdaniu komunikującym, że
dana osoba za pomocą wypowiedzianych
słów zobowiązała się do czegoś, np.
Zeznawał pod przysięgą.; 19. przyimek
łączący się z rzeczownikami (lub
wyrazami o ich funkcji) w bierniku lub
narzędniku; * forma "pode" możliwa
tylko w kilku tradycyjnych połączeniach
(np. pode mną, pode mnie, pode
drzwiami)] – (kim/czym) alatt; (kogo/co) alá,
mellé, -hoz, -hez, -höz, ellen; alul; (időben)
alatt, (termin przybliżony) -felé, -ban, -ben
pod 10 stopniem długości geograficznej
wschodniej – a keleti földrajzi hosszúság 10
foka (100) alatt
pod adresem – címre szóló
pod białą szatą śniegu – a fehér hótakaró alatt
pod bokiem [blisko] – a közelben; közvetlen
közelében; egy ugrásnyira az orra előtt;
szeme láttára
pod ciosami – az ütésektől, az ütésekbe, az ütések
alatt
pod cudzym nazwiskiem – fedőnév alatt
pod (czyim) adresem – vmi címére, részére
pod (czyim) protektoratem a. patronatem –
(vkinek) a védnöksége alatt
pod (czyją) batutą a. dyrekcją – (vkinek) a
vezényletével; (vkinek) a vezetése alatt
pod (czyją) egidą – (vkinek) a védnöksége alatt
pod (czyją) ochroną a. opieką – (vkinek) a
védőszárnya alatt
pod datą … – …kelettel
(będący) pod dobrą datą [potocznie: pod
wpływem alkoholu; na gazie, pod gazem,
pod muchą, na rauszu, na cyku, na bani,
na bańce, na fleku] – pityókás; alkohol
befolyása alatt (lévő)
pod dobrą wróżbą – kedvező jóslattal v.
szerencsével; kedvező előjelek között
pod dostatkiem – elég, elegendő, bőséges;
bőségesen
-
Wersja 01 01 2017
pod (czyim) dowództwem … [pod wodzą, pod
kierownictwem]
–
(zależność)
parancsnoksága alatt…
pod dyktando [zgodnie z czyjąś wolą, tak jak
ktoś sobie życzy] – vki akaratával való
egyetértés; úgy, ahogy vki óhajtja v. kívánja
pod dyrekcją kompozytora – a zeneszerző
vezényletével
pod egidą [pod patronatem, protektoratem lub
przewodnictwem] vkinek pártfogása v.
védelme v. oltalma alatt; támogatásával,
pártfogásával
pod gołym niebem – szabad ég alatt; a szabadban
pod górę – hegymenet, hegynek fel; felfelé
pod gradem kul – golyózáporban
pod grozą czego – vminek a terhe alatt
pod groźbą – veszélyben, veszedelemben
pod groźbą kary śmierci – halálbüntetés terhe alatt
v. mellett
pod groźbą utraty życia – (tréf.) fejvesztés terhe
mellett v. alatt
pod jednym dachem – egy fedél alatt
pod jesień – ősz előtt
pod karą śmierci – halálbüntetés terhe alatt v.
mellett; fejvesztés terhe alatt
pod każdym względem – minden szempontból;
minden tekintetben v. vonatkozásban;
minden téren
pod kątem czego – vmilyen szemszögből
pod
kątem
widzenia
(kogo/czego)
–
(vkinek/vminek) a szempontjából
pod kierunkiem naukowczów – tudósok
irányításával
pod kluczem – zár alatt
pod koniec – a végén; a vége felé
pod koniec zagrano mazura – a végén mazurt
játszottak
pod koniec zeszłego wieku – a múlt század vége
felé v. végén
pod konwójem – katonai fedezettel, fegyveres
kísérettel
pod maskę uprzejmości – az udvariasság álarca v.
leple alatt
pod miarą – a kívánt mérték v. norma alatt
pod moję nieobecność – távollétemben, távollétem
alatt
pod naciskiem – nyomásra, kényszer hatása alatt;
nyomás alatt
pod nadzór – felügyelet alá
pod nazwą… – … neve alatt
pod niebem Italii – Itália ege alatt
pod nim – alatta
pod numerem – … szám alatt. … számon
pod ochroną (czyją) – (vmi) oltalma alatt
5036
pod ochroną nocy – az éj védelme v. leple alatt
pod odkrytym niebem – a szabad ég alatt
pod odpowiędzialnością – felelősség terhe mellett
pod oknami – vkinek az ablaka alatt
pod on czas – ez idő alatt, ezidőben, azon idő alatt
pod opaczką – keresztkötés alatt, keresztkötésben
pod osłoną nocy – az éj leple alatt
pod osłoną ognia artyleryjskiego – tüzérségi tűz
védelme alatt
pod otwartym niebem – szabad ég alatt
pod pachą – hóna alatt
pod pełnymi żaglami – duzzadó vitorlával
pod pewnym względem – bizonyos szempontból v.
tekintetben
pod płaszczykiem – (czego) (vmi) leple alatt;
vminek a palástja alatt; (vmi) ürügyével
pod pokrywką – kifogás v. ürügy alatt
pod pokrywką czego – (átv.) vmi ürügyével v.
ürügyén; vminek a leple alatt
pod pozorem [podając zmyślony powód] –
kifogás v. ürügy alatt
pod pozorem czego – vminek az ürügyén
pod prąd – az áramlattal v. árral
pod pretekstem [podając zmyślony powód] –
ürügyén; vminek ürügye alatt; azzal az
ürüggyel; vminek az örve alatt
pod pwenymi względami – bizonyos tekintetben
pod przewodem – irányítás v. irányítása alatt;
irányításával; vezetés, vezetése
pod przewodnictwem – vezetése v. irányítása alatt
pod przybranym nazwiskiem – álnév alatt
[(Stanisław Thiel) pod przybranym
nazwiskiem Stanisław Dąbrowski]
pod przykrywką czegoś – (átv.) vminek a leple
alatt
pod przysięgą – esküvel, eskü alatt
pod redakcją XY – XY szerkesztésében
pod psem – „kutyául”; pocsékul, vacakul
pod pseudonimem – álnéven
pod ręką – keze ügyében
pod rękę – karonfogva; karöltve
pod sekretem – titoktartás mellett, bizalmasan
pod słońcem – a nap alatt
pod słowem honoru – becsületszóra, becsületszó
terhe mellett
pod spodem – alul, lent, lenn; az alsó részen, alant
pod spodu – alulról, vmi alól
pod spód – alulra (ruha alá)
pod stołem – az asztal alatt
pod stół rzucić – az asztal alá dobni
pod szczerym niebem – szabad ég alatt
pod tajemnicą – titoktartás mellett
-
Wersja 01 01 2017
pod tym warunkiem – azzal a kikötéssel; azon
feltétel alatt
pod tym względem – e tekintetben, ebben a
tekintetben; ebben a vonatkozásban, ebből a
szempontból; erre nézve
pod tytulem – című
pod twoją obronę – oltalmad alá
pod utratą prawa – jogvesztés terhével
pod Warszawą – Varsó mellett, Varsó közelében,
Varsó környékén
pod warunkiem – feltétel alatt v. mellett; azzal a
feltétellel
pod warunkiem, że… – azzal a feltétellel, hogy…;
feltéve, hogy…
pod wąsem – bajusz alatti
pod wiatr [w kierunku przeciwnym, niż wieje
wiatr] – szél alatt; a szélfúvással ellentétes
irányban
pod wieczór – estefelé
pod wiosnę – tavasz beállta előtt
pod włos – szőr ellenében, visszafelé
pod włoskim niebem – olasz ég alatt
pod wodzą – parancsnoklás alatt
pod wpływem kogoś/czegoś – vkinek/vminek a
befolyása alatt v. befolyására v. hatására
pod
względem
geomorfologicznym
–
geomorfológiailag; felszíni formáját tekintve
pod względem moralnym – erkölcsileg
pod ziemią – föld alatt
pod zimę – tél felé
pod zmyślonym nazwiskiem – kitalált v. álnév
alatt
pod znakiem (czego) – (vminek) a jegyében
5037
 Pod znakiem Koziorożca (ang. Under
Capricorn) [brytyjski melodramat z 1949 roku,
w reżyserii Alfreda Hitchcocka. Adaptacja
powieści Helen Simpson pt. Under Capricorn.
Film znany też pod alternatywnym tytułem:
Poniżej zwrotnika Koziorożca.] – A Baktérítő
alatt (Under Capricorn) [angol film, 1949, r:
Alfred Hitchcock, f: James Bridie (Helen
Simpson regényéből), o: Jack Cardiff, Paul
Beeson, Ian Craig, z: Richard Addinsell, sz:
Ingrid Bergman (Lady Harrietta), Joseph
Cotten (Sam Flusky), Michael Wilding
(Charles Adare), Margaret Leighton (Milly),
hb/E, 117 perc — A Manderley ház asszonya
(ld. 29-én) és a Forgószél (ld. 22-én)
motívumait is megtaláljuk ebben az anyagilag
csúfosan megbukott, de francia rajongói által
agyondícsért Hitchcock-opusban, mely a
rendező utolsó kosztümös filmje és mint önálló
producernek a második filmvállalkozása a
Kötél után. Ausztrália, 1835 táján. Charles
Adare, a kormányzó Angliából érkezett
unokafivére, egy vacsorán észreveszi, hogy
unokahúga, Harrietta, aki Sam Flusky
meggazdagodott fegyenc felesége, az italba
menekül házvezetőnője, Milly terrorja elől.
Charles addig-addig próbál segíteni a szép
asszonyon, míg beleszeret s ezzel kiváltja a
féltékeny férj haragját. Végül persze fény derül
a szörnyű családi titokra...]
pod żadnym pozorem – semmi szín alatt, semmi
estre sem
pod żadnym warunkiem – semmi szín alatt
pod żadnym względem – semmi szín alatt
pod- [1. przedrostek oznaczający kierunek
działania poniżej czegoś, w dolną część
czegoś, np. podkopać, podkreślić, podpisać,
lub ruch z dołu do góry, np. podnieść,
podsadzić, podskoczyć; 2. przedrostek
oznaczający zbliżanie się do czegoś, np.
podbiec,
podejść,
podprowadzić;
3. przedrostek oznaczający powodowanie
czegoś, zwiększenie intensywności, np.
podbuntować, podniecić, podpalić, lub
częściowe osiągnięcie celu, np. podeschnąć,
podleczyć,
poduczyć;
4.«przedrostek
oznaczający czynność skrywaną, np.
podejrzeć, podpowiedzieć, podsłuchać; 5.
przedrostek
przymiotników
i
rzeczowników mających za podstawę
słowotwórczą wyrażenie
złożone
z
przyimka pod i z rzeczownika, np.
podbiegunowy, podziemny, podbródek,
podwieczorek;
6. przedrostek
poprzedzający podstawy słowotwórcze
rzeczownikowe i uwydatniający niższy
stopień w hierarchii osób lub rzeczy
oznaczonych
rzeczownikiem
podstawowym,
np.
podpułkownik,
podsekretarz, podpunkt, podrozdział] –
(igekötő és szóképző előtag) alá-, át-, meg-, -
-
Wersja 01 01 2017
alja, stb. (np. podpisać: aláírni, poddać:
átadni); fel- (np. podrosnąć: felnőni, podjąć:
fölvenni); al-, kissé (vminek a csekélységét,
alacsonyabb fokát, kismérvűségét fejezi ki,
pl. podoficer: altiszt, podpić: becsípni,
podstarzeć
się:
kissé
megöregedni);
közelfekvő
-pod [ostatni człon wyrazów złożonych
wskazujący na ich związek znaczeniowy z
nogą, odnóżem lub płetwą] – -pod; lábbal,
uszonnyal kapcsolatos
podać (podadzą) – podawać [1. dać coś komuś do
rąk, ust; wręczyć; 2. o leku: zaaplikować;
3. sport: kopnąć, rzucić piłkę do partnera;
4. przekazać wiadomość, zakomunikować
coś; 5. podać się: a) ogłosić się; b)
przestarzale: wysunąć się na przód] – adni,
odaadni, átadni,
leadni; odanyújtani;
megadni, közölni; felterjeszteni, beadni,
nyújtani; benyújtani, árnyújtani; tálalni; adni,
sugalmazni,
előterjeszteni;
odatartani;
juttatni; közzétenni; felsorolni
podać co do gazet – közzétenni vmit a sajtóban
podać a. podawać (co komu) do wiadomości –
közölni (vkivel vmit)
podać co do wiadomości – tudtára v. tudtul adni
vmit
podać co przykładowo – példával magyarázva,
megvilágítva adni elő vmit
podać co w rachunku – felszámítani, számlájára
írni vmit
podać co w wątpliwość – kétségbe vonni vmit
podać a. podawać coś (do stołu) – tálalni v.
feltálalni vmit; felszolgálni vmit
podać czarną polewkę – (átv.) kikosarazni vkit
podać danie – kihozni a fogást
podać do gazet – (újságokban) közzétenni
podać do nagrody – jutalomra felterjeszteni
podać do pism – betenni a lapba v. lapokba
podać a. podawać do publicznej wiadomości –
(proklamować) közhírré tenni (tesz)
podać a. podawać do stołu – tálalni, feltálalni;
podać do środka – beadni
podać do wiadomości – tudomására hozni;
közölni, kinyilvánítani, hírül adni
podać (do środka) – beadni (középre)
podać dokładny opis czego – pontos, részletes
leírást adni vmiről
podać filiżankę ze spodkiem – csészét a
csészealjjal együtt adni v. tenni az asztalra
podać herbatę – teát felszolgálni v. adni
podać kogo do nagrody – jutalomra felterjeszteni
vkit
podać kogo do sądu – beperelni vkit a bíróságon
podać kogo na zgubę – vesztébe küldeni vkit
5038
podać komu czarną polewkę – kosarat adni,
kikosarazni (kérőt)
podać komu dłoń – kezet v. segédkezet v.
segítséget nyújtani vkinek; segíteni vkin
podać a. podawać (komu) do wiadomości –
tudomására hozni (vkinek)
podać komu pałto – feladni, felsegíteni vkire a
kabátot
podać komu płaszcz – feladni, felsegíteni vkire a
kabátot
podać komu ramię – karját nyújtja vkinek
podać komu rękę – kezet fogni (vkivel), kezet
nyújtani (vkinek)
podać komu rękę do ucałowania – csókra nyújtani
a kezet
podać komuś rękę, podać komuś dłoń – kezet
fogni vkivel, kezet nyújtani vkinek
podać komu talerz – tányért adni v. nyújtani vkinek
podać komu wody – vizet adni v. nyújtani vkinek
podać a. podawać lekarstwo a. lek – gyógyszert
beadni
podać a. podawać lekarstwo komuś – gyógyszert
beadni vkinek
podać naprzód – előre bocsátani, először megadni
v. előadni
podać obiad – ebédet tálalni
podać palto – felsegíti a kabátot
podać petycję – petíciót benyújtani v. beterjeszteni
podać a. podawać piłkę – adogatni v. passzolni a
labdát
podać projekt – javaslatot beterjeszteni
podać prośbę – kérelmet benyújtani, beterjeszteni
podać a. podawać przez okno – kiad az ablakon
podać przyczynę czego – okát adni vminek;
megokolni vmit
podać rękę komuś – kezet adni v. nyújtani vkinek
podać rozkazy – parancsokat osztani v. osztogatni
podać skargę na kogo – panaszt v. keresetet
nyújtani be vki ellen, bepanaszolni vkit
podać sposób – megadja a módját, lehetőséget v.
módot nyújt vmire
podać sposób na co – megadni a módot vmire
podać sygnał – jelt adni
podać a. podawać szczepienie ochronne –
védőoltást beadni
podać środek na co – megadni az eszközt vmire
podać tył – megszökni, kereket oldani; elfarolni
podać a. podawać w wątpliwość – kétségbe vonni,
megkérdőjelezni vmit
podać wiadomości – híreket mondani
podać a. podawać wniosek – javaslatot tesz;
javasol
-
Wersja 01 01 2017
podać wynik do wiadamości publicznej –
eredményt nyilvánosságra hozni
podaj! – passz!
podaj mi rękę – nyújtsd ide v. add ide a kezdet (ne
haragudj többé)
podaj mi rękę, bo wstać nie mogę – add (ide) v.
nyújtsd a kezed, mert nem tudok fölkelni
podaj łapę! – (dla psa) add a mancsot! adj pacsit!
pacsi!
podaje z ust do ust – szájról-szájra ad
podać się — podawać się [1. ogłosić coś o sobie;
2. daw. wysunąć się naprzód] – feliratkozni;
folyamodni, kérvényezni; (za kogo/co) kiadja
magát (vkinek); (na kogo/co) vallja magát
(vkinek/vminek); tettetni, színlelni
podać się do dymisji – lemondani, leköszönni;
elbocsátását, felmentését kérni (állásából,
tisztsége alól); beadja lemondását
podać się na emeryturę – nyugállományba vonulni
podać się na listę kandydatów – a jelöltek listájára
iratja
navét; jelöltnek iratkozni v.
feliratkozni
podać się na urlop – szabadságot kérni
podać się za kogo – adja v. kiadja v. tetteti magát
vminek
podać się za głupiego – adja a butát, butának tetteti
magát
podagra [1. choroba charakteryzująca się
pogrubieniem stawu dużego palca u nogi i
ograniczeniem
jego
ruchów
oraz
napadowymi bólami i obrzękiem w
okresach zaostrzeń; 2. ból palucha lub
innych stawów śródstopia spowodowany
napadem dny moczanowej] – (gör.)
podagra; köszvény, lábköszvény, csúz
podagrycznik [roślina z rodziny selerowatych] –
(növ.) podagrafű
Podagrycznik (Aegopodium L.) [rodzaj roślin
wieloletnich
należący
do
rodziny
selerowatych. Liczy 5 gatunków. W Polsce
jedynym
przedstawcielem
jest
podagrycznik
pospolity
Aegopodium
podagraria L. - roślina pospolita w całym
kraju.] – (növ.) podagrafű nemzetség
Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria)
[gatunek rośliny wieloletniej należący do
rodziny selerowatych. Występuje w
Europie i zachodniej Azji, na obszarach o
klimacie oceanicznym. W Polsce jest
rośliną bardzo pospolitą.] – podagrafű
(Aegopodium podagraria) (Köszvényfű,
Szent Gellért füve)
podagryczny, -a, -e [dotyczący podagry (np. bóle
podagryczne)] – köszvényes, podagrás
5039
podagryk
[osoba
chora
na
podagrę],
podagryczka – köszvényes, köszvényben
szenvedő beteg (ffi/nő)
podajnik [urządzenie podające materiały lub
półwyroby do maszyn, na miejsce
załadunku itp.] – (műsz) adagoló, adagoló
szerkezet; lapadagoló
podalpejski, -a, -ie [związany z terenami
położonymi blisko Alp, charakterystyczny
dla terenów położonych blisko Alp, leżący
blisko Alp itp.] – az Alpesek alatt fekvő v.
levő, ciszalpin
podanie [1. oficjalne pismo z prośbą, najczęściej
większej liczby osób, skierowane do osób
na wyższym stanowisku; 2. pismo z prośbą
skierowane do władz; 3. opowieść mająca
związek z jakimś regionem, oparta na
legendzie lub micie; 4. posłanie piłki do
innego
gracza;
5. dystans,
który
przemierza piłka po odbiciu przez
zawodnika; 6. petycja] – (czynność) átadás,
megadás, átnyújtás, leadás; kérelem,
kérvény, (do stołu) tálalás; (pismo)
beadvány, kérvény, folyamodvány, javaslat;
(legenda) rege, monda, legenda, hagyomány;
(sp) adogatás, passz, beadás; (jog) kérelem,
kérvény, beadvány
podanie ludowe – népmonda, legenda
podanie o co do kogo – kérelem vkihez vmi iránt v.
vmilyen tárgyban, vmire vonatkozó kérelem,
kérés vmiért
podanie o cudownym jeleniu – (o pochodzeniu
Węgrów i Hunów) csodaszaravasmonda
podanie o pochodzeniu – eredetmonda
podanie o ptaku turulu – (o rodzie Árpáda)
turulmonda
podanie a. podawanie piłki – passz
podanie ręki – kézfogás
podanie (otwierające drogę do bramki) –
gólpassz, átadás
podanie załatwione przychylnie – a beadványt
kedvezően intézték el
podanie z pierwszej piłki, z woleja – átadás
kapásból
podanie się – tettetés, alakítás, szerep; átadás,
magaátadás, lemondás
podanie się do dymisji – nyugdíjaztatás iránti
kérvény benyújtása
podanie
z
załącznikami
–
beadvány
mellékletekkel
-
Wersja 01 01 2017
podaniowy, -a, -e – beadványi; hagyományos,
tradícionális
podanko
[zdrobnienie
od:
podanie]
–
javaslatocska
podarcie – szétszaggatás, széttépés
podarek, podarunek [to, co się komuś daje na
własność w celu sprawienia mu radości,
przyjemności] – ajándék, adomány [Erre a
fogalomra a Bibliának tíznél több szava van:
"eskár" - jutalom (Zsolt 72,10); "minha" áldozati ajándék egy feljebbvalónak (Bír
3,15); "mattán" ajándék, amellyel valakinek
a jóindulatát akarják elnyerni (1Móz 34,12),
vagy a hódolat kifejezője (Zsolt 68,30);
"mattená" és "mattaná" - áldozati ajándék
(1Móz 25,6; Dán 2,6); "sóhád" megvesztegetés (5Móz 16,19). Az ÚSZ-ben
"dosis" és "doron" mindaz, amit adnak (Lk
21,1; Jak 1,17); "doma" - ajándék (Mt 7,11);
"kariz" vagy "karizma" - különleges adottság
vagy képesség (Róm 1,11; 1Tim 4,14).]
podarek gwiazdkowy – karácsonyi ajándék
podarkowy, -a, -e – ajándékpodarować [1. dać coś na własność jako dar;
2. zrezygnować z odebrania komuś czegoś;
3. przebaczyć]
–
ajándékozni,
odaajándékozni, elajándékozni, adományozni
podarty, -a, -e – szakadt; kopott; összetépett;
repedezett
podarunek, podarek [to, co się komuś daje na
własność w celu sprawienia mu radości,
przyjemności] – adomány, ajándék
podarunek banalny – banális v. semmitmondó
ajándék
podarunek gwiazdkowy – karácsonyi ajándék
podarunek kiermaszowy – vásárfia
podarunek pomysłowy – ötletes ajándék
podarunek przydatny – hasznos ajándék
podarunek ślubny – nászajándék
podarunek trafny – találó, megfelelő ajándék
podarunek wartościowy – értékes ajándék
podarunek z odpustu – vásárfia, búcsúfia
podatek [obowiązkowe świadczenia materialne
pobierane przez państwo w celu pokrycia
jego wydatków] – adó [a közterhek
viselésére hatóságilag kivetett anyagi
hozzájárulás];
(kwota)
adóilleték
[(Bibliában) Fizetési kötelezettség világi
vagy egyházi hatóság részére, annak
rendelkezése alapján, mégpedig egyes
személyek vagy azok vagyona után; a pusztai
vándorlás kezdetén az izráeliták nem fizettek
adót; a teokrácia (Isten királysága) idején
minden személy egy fél siklust fizetett a
szent sátor és az istentiszteletek fenntartására
(2Móz 30,13; 38,25-26); a királyok súlyos
5040
adókat vetettek ki alattvalóikra, úgyhogy
Salamon halála után tíz törzs fellázadt (1Kir
12); a Ptolemaiusok, Seleukidák és rómaiak
az adószedést bérbe adták adószedőknek
(vámszedőknek) (Mt 17,24; 22,17). Máté
adószedő, ill. vámszedő volt, de elhagyta
mesterségét, hogy Jézust teljesen követhesse.
A kegyes zsidók rendkívüli módon gyűlölték
a vámszedőket; mesterségüket becstelennek
tartották (Mt 9,9-13; Lk 19,7).]
podatek akcyzowy – fogyasztási adó; jövedéki adó
podatek bezpośredni [podatek nakładany na
dochód lub majątek podatnika] –
közvetlen v. egyenes adó
podatek centralny – központi adó
podatek dochodowy [podatek od zysku] –
jövedelemadó, jövedelmi adó, kereseti adó
podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT od
ang. - Personal Income Tax, czyli podatek
od dochodów osobistych) [podatek
bezpośredni
obejmujący
dochody
uzyskiwane przez osoby fizyczne] –
személyi jövedelemadó (SZJA)
podatek dodatkowy – pótadó
podatek drogowy – útadó
podatek emisykny – emissziós adó
podatek fakultatywny – fakultatív adó
podatek giełdowy – tőzsdeadó
podatek gminny – községi adó
podatek
gruntowy
[podatek
obciążający
przychody z gospodarstwa rolnego] –
földadó
podatek importowy – importadó
podatek inflacyjny – inflációs adó
podatek klimatyczny – üdülőhelyi adó
podatek kominowy [zob. podatek płacony
dawniej przez każdego właściciela
budynku
mieszkalnego]
–
(dawn.)
kéményadó, füstadó
podatek komunalny – kommunális adó
podatek konsumpcyjny [podatek od różnych
artykułów spożywczych] – fogyasztási adó
(FA)
podatek kwartalny – negyedévi adó
podatek lokalny – helyi adó
podatek lokalowy – helyiségadó
podatek luksusowy – fényűzési- v. luxusadó
podatek majątkowy – vagyonadó
podatek miejscowy – helyi adó
podatek mieszkaniowy – lakbéradó [Będzie
większy
podatek
mieszkaniowy?
Wiadomości (Wirtualna Polska): Lesz több
lakbéradó?…]
podatek monopolowy – jövedéki adó
-
Wersja 01 01 2017
podatek na kogo/co nałożyć – adót kivetni
vkire/vmire; megadóztatni vkit/vmit
podatek obrotowy [podatek obciążający obroty
przedsiębiorstwa przem. i handl.; w Polsce
od 1993 zastąpiony podatkiem od towarów
i usług] – forgalmi adó
podatek od darowizm – ajándékozási adó
podatek od dochodów osobistych – személyi
jövedelmi adó
podatek od kapitału – tőkeadó
podatek od luksusu – fényűzési adó; luxusadó
podatek od nabycia praw majątkowych –
vagyonosodási adó
podatek od nieruchomości – ingatlanadó
podatek od płac – béradó
podatek od pojazdu a. pojazdów – gépjármű-adó
podatek od posiadania psa [bezpośredni podatek
nałożony na posiadacza psa] – ebadó
podatek od przedsiębiorstw – vállalati adó
podatek od psów – ebadó
podatek od spadków – örökösödési adó
podatek od spożycia – fogyasztási adó
podatek od towarów i usług, (P) VAT – általános
forgalmi adó (áfa)
podatek od wartości dodanej, VAT –
értéktöbbletadó, hozzáadott-értékadó
podatek od zarobku – kereseti adó
podatek od zysku – nyereségadó
podatek ogólny – általános adó
podatek osobisty – személyi adó
podatek państwowy – állami adó
podatek pogłówny, podatek od głowy [w dawnej
Polsce: podatek pobierany od każdej
zobowiązanej do tego osoby] – fejadó
podatek pośredni [podatek nakładany na
przedmioty spożycia, czynności obrotu i
wymiany, płacony przez nabywcę] –
közvetett adó
podatek progresywny [podatek, dla którego
charakterystyczny jest wzrost stawki
podatkowej w miarę wzrostu podstawy
wymiaru podatku] – progresszív adó
podatek przemysłowy – ipari adó
podatek przychodowy – jövedelemadó
podatek rozrywkowy – vigalmi adó
podatek samorządowy – kommunális adó
(önigazgatási); önkormányzati adó
podatek spadkowy – örökségi, örökösödési adó
podatek szacunkowy – közvetlen adó
podatek terenowy – területi adó
podatek turystyczny – idegenforgalmi adó
podatek wyrównawczy [podatek pobierany do
1991 r. od osób, które przekroczyły
5041
ustaloną przepisami granicę dochodów w
ciągu danego roku] – kiegyenlítő adó
podatek zryczałtowany – átalányadó
podatki – adók; közteher
podatki i ciężary [(u Zygmunta Glogera) dawne w
Polsce zwano tributum, contributio, census,
vestigal, gabella, exactio, collectae, datio,
pobór, dań, płat i t. d. Piastowie,
organizując swoje rządy, naśladowali w
wielu razach książąt Zachodu. Wszystkie
zatem nakładane przez nich na poddanych
ciężary i służebności miały wprawdzie
nazwy polskie, ale były naśladowaniem
zachodnio-europejskich.] – adók és teherek
podatkowy, -a, -e – adópodatnik [zgodnie z polskim prawem jest nim
osoba fizyczna, osoba prawna lub
jednostka
organizacyjna
niemająca
osobowości prawnej, podlegająca na mocy
ustaw
podatkowych
obowiązkowi
podatkowemu.] – adózó, adófizető
podatność – rátermettség, alkalmasság, képesség,
használhatóság; (akusztikai) engedékenység;
akusztikai engedékenység; adottság
podatność
akustyczna
–
akusztikai
engedékenység; akusztikai képesség
podatność elektryczna [bezwymiarowa wielkość
fizyczna określająca zdolność polaryzacji
dielektryka] – elektromos képesség
podatność magnetyczna, κ a. M [1. wielkość
opisująca zdolność danej substancji do
zmian namagnesowania pod wpływem
zewnętrznego pola magnetycznego.] –
mágneses
képesség
[mágneses
szuszceptibilitás (χ). M = χ H, ahol M
(Am−1) az anyag mágnesezettsége, a H
(Am−1) a mágneses térerősség.]
Podatność magnetyczna jest współczynnikiem
proporcjonalności w równaniu określającym
wielkość namagnesowania jako funkcję
natężenia pola magnetycznego: M = χ H
gdzie:
 M - namagnesowanie (moment magnetyczny
jednostki objętości substancji)
 χ - objętościowa podatność magnetyczna
 H - natężenie pola magnetycznego
podatność na chorobę – betegségre való hajlam
podatność na zakłócenia – zavarérzékenység
podatność remontowa maszyn i urządzeń –
gépek és berendezések felújításága
podatność
skrętna
[jest
to
możliwość
nieznacznego obrotu dwóch połówek
sprzęgła względem siebie. W sprzęgłach
samochodowych wykorzystuje się sprzęgło
podatnie skrętne jako sprężynowy tłumik
drgań skrętnych.] – kanyarodóképesség;
csavarodóképesség
-
Wersja 01 01 2017
podatny, -a, -e [z łatwością ulegający czemuś] –
alkalmas, képes, rátermett
podatny do czego – alkalmas vmire
podatny na co – képes vmire
podatny na choroby – fogékony v. hajlamos a
betegségre
podatny na propagandę – a propaganda iránt
fogékony
podawacz – segédmunkás, beosztott v. betanított
munkás; gépszín, raktár, fészer, adogató
helyiség
podawać (podaje) (zob. podać) – adogatni, átadni,
beadni, nyújtani
podawać co do pocałowania – csókra nyújtani
vmit
podawać do stołu – tálalni, felszolgálni
podawać dziecko do chrztu – keresztvíz alá tartani
a gyereket
podawać kogo/co w podejrzenie – gyanúba
keverni v. hozni vki/vmit
podawać łukiem – ívelni
podawać przyczynę – megokolni
podawać rytm – kopogni, ütni; ütemezni, taktust
ütni
podawać (sobie) z rąk do rąk – kézről kézre adni
vmit
podawać (sobie) z ust do ust – szájról szájra adni
podawać szczegółowo – részletezni
podawanie – tálalás; adogatás, átadás
podawanie do stołu – tálalás
podawanie się – podanie się – tettetés, alakítás,
szerep; átadás, magaátadás, lemondás
podawca [jest polską nazwą kollatora, t. j.
mającego jus collationis czyli patronatus.
(Vol. leg. II. f. 607).] – (daw) adományozó;
kegyúr (Kat. templomot alapító, fenntartó
vagy anyagilag támogató és ezért kiváltságos
jogokat élvező jogi személy); patrónus,
pártfogó
podawca – átadó
podawczy, -a, -e – adogató-; iktatópodawcyni – átadó (nő)
podaż [1. oferowanie towarów na sprzedaż; też:
ilość pewnego towaru znajdująca się na
rynku; 2. (ang. supply) to ilość dóbr,
oferowana na rynku przez producentów
przy określonej cenie, przy założeniu
niezmienności
innych
elementów
charakteryzujących sytuację na rynku
(ceteris paribus). Zależność między ceną a
podażą przedstawia krzywa podaży] –
kínálat
podaż na co – kínálat vmiben
podaż na rynku – piaci kínálat
5042
podaż siły roboczej – munkaerőkínálat
podaż towarowa – árukínálat
podaż usług transportowych – szállítási
szolgáltatások kínálata
podąć (podmę, podmie) [podmuchać] – lehelni,
fújdogálni
podąsać się [pobyć przez jakiś czas w złym
humorze] – duzzogni (egy ideig)
podążać ― podążyć [1. pójść lub pojechać w
jakimś kierunku; 2. pomyśleć równie
szybko jak ktoś inny] – elindulni, utána
menni, követni [chcemy podążać za Janem
Pawłem II – II. János Pál pápát akarjuk
követni; II. János Pál pápa után akarunk
menni]; igyekezni, sietni
podążyć czyimś tropem – nyomon követni vmit
podążyć do kogo/czego – tartani, indulni, sietni,
igyekezni vki/vmi felé v. vkihez/vmihez
podążyć na co – törekedni vmire; elmenni vmit
tenni v. vmilyen célból v. vmi végett
podążyć za kim/czym – vki/vmi után menni v. sietni
v. iramodni; vkit/vmit követni, utolérni
vkit/vmit
podbalkański, -a, -ie – Balkán közelében fekvő v.
levő
podbarkowy, -a, -e – (bonc) vállcsúcsalatti
podbarwić — podbarwiać [lekko coś zabarwić] –
aláfesteni, alapozni (festékkel)
podbechtać — podbechtywać [1. pot. nastawić
kogoś przeciwko komuś lub czemuś;
2. pot. podrażnić czyjąś dumę, ambicję
itp.] – izgatni, felizgatni, felszítani,
felbújtani
podbechtać kogo do czego – felbújtogatni v.
felizgatni vkit vki/vmi ellen
podbechtać kogo na kogo/co – felbújtogatni v.
felizgatni vkit vmire
podbechtać kogo przeciw komu/czemu –
felbújtogatni v. felizgatni vkit vki/vmi ellen
podbechtanie – izgatás, felizgatás, bújtogatás
podbechtywacz – fejbújtó, hajtogató
podbiał (Tussilago) [1. rodzaj roślin z rodziny
astrowatych. Rodzaj liczy 15 gatunków
występujących na półkuli północnej. W
florze Polski występuje tylko jeden
gatunek. 2. roślina o drobnych, żółtych
kwiatach zebranych w koszyczki i dużych
liściach od spodu białawo owłosionych] –
(növ.) martilapu
-
Wersja 01 01 2017
Podbiał pospolity (białkuch, ośla stopa, końskie
kopyto, boże liczko, kniat, kaczyniec,
grzybień, białodrzew) (Tussilago farfara
L.) [bylina z rodziny astrowatych
(Asteraceae Dum.).] – martilapu (Tussilago
farfara) [a fészkesek családjába tartozó, kora
tavasszal, még levéltelen állapotban sárgán
virító, nagy levelű gyógynövény. A
légzőszervi
betegségek
elsőrangú
gyógynövénye.]; lókörömfű
podbicie1 [1. to, co jest przymocowane, przyszyte
do czegoś od spodu; 2. uderzenie piłki od
dołu] – felverés, feldobás; kiverés, vasalás,
megvasalás; (podbój) meghódítás, leigázás
podbicie kraju – ország v. egy ország leigázása
podbicie piłki – a labda feldobása
podbicie ceny – az árak felverése
podbicie2 [górna część stopy ludzkiej między
palcami a kostką;] – (u nogi) lábfej felső
része, rüszt; (podszewka) bélés, meleg bélés
podbicie nogi – lábboltozat
podbicie się – (lovak v. kutyák) lesántulása;
felkapaszkodás
podbić — podbijać [1. uderzyć, pchnąć coś od
spodu; 2. zwyciężywszy w walce, wziąć
pod swoją władzę; 3. zdobyć czyjąś miłość,
sympatię, życzliwość; 4. przymocować coś,
przyszyć, przybić itp. do czegoś od spodu]
– felverni (árat); feldobni, (kézzel) felütni v.
feldobni; bélelni; kiverni, megvasalni,
bevonni,
beborítani;
(zawojować)
meghódítani; leigázni
podbić1 – (zawojować) meghódítani, leigázni;
(czarować) megnyerni, meghódítani
podbić cenę – felverni az árat
podbić klin pod co – éket verni vmi alá
podbić kogo/co – meghóítani vkit/vmit
podbić kogo/co pod swoją moc – uralma alá hajani
v. vetni vkit/vmit
podbić komu bębenka – (átv.) a hiúságán keresztül
fogni meg vkit
podbić komu nogę – gáncsot vetni vkinek;
elgáncsolni vkit
podbić komu oczy – dagadtra ütni vkinek a szemét;
szemébe vágni (ököllel), hogy megdagad
podbić kraj – országot leigázni
5043
podbić licytującego – többet ígérni vkinél,
rálicitálni vkire
podbić naród – népet leigázni
podbić oko – kékre veri a szemét
podbić piłkę – feldobni a labdát
podbić pod panowanie – uralma alá hajtani
podbić serca – (átv.) meghódítani a szíveket
podbić sobie nogi – feltöri v. felsebesíti a lábát
podbić2 – (podszyć) bélelni, kibélelni, béléssel
ellátni; bélelni; kiverni, megvasalni, bevonni,
beborítani
podbić buty gwóźdźmi – kiveri szeggel a cipőt v. a
cipő talpát
podbić jedwabiem – selyemmel bélelni
podbić obuwie – megvasalni a cípőt
podbić płaszcz futrem – kabátot szőrmével bélelni
podbić się – feltöri a lábát; patáját megsebesíti;
(átv.) felkapaszkodni
podbiec (podbiegnę, podbiegnie), podbiegnąć —
podbiegać [1. zbliżyć się, przebiegłszy
niewielki odcinek drogi; 2. nasiąknąć
czymś od dołu] – idefutni, előfutni; futva v.
szaladva megérkezni; odafutni, odaszaladni,
odarohanni, odasietni; meggyűlni, aláfutni
podbiegać kolejno – sorban v. egymásután
szaladni
podbiec krwią – vérrel aláfutni
podbieg
[wznoszący
się
odcinek
trasy
przebywany na nartach albo z rowerem
na ramieniu] – (sp) ugrózsámoly
podbiegły, -a, -e – aláfutott
podbiegnięcie – odafutás, előszaladás
podbiegnięcie krwawe (siniec, siniak) [wylew
krwi do tkanki podskórnej w wyniku
przerwania
ciągłości
naczyń
krwionośnych;
wynik
urazu
mechanicznego lub skazy krwotocznej] –
kék folt a testen, véraláfutás
podbiegunowy, -a, -e – (földr.) sarki
podbieracz [1. ten, kto podbiera zboże przy
koszeniu; 2. urządzenie do podbierania
pokosów siana lub zboża] – marokszedő;
felszedő szerkezet (kombájnál)
podbierać (podebrać) – szedni, felszedni,
összeszedni, leszedni
podbierać kartofle – burgonyát v. krumplit
felszedni
podbierać zboże [zbierać skoszone zboże i
układać je w garście lub wiązać w snopy]
– gabonát aratni
podbierać ziemniaki [przed zbiorem ziemniaków
wyjmować spod krzaków po kilka
wyrośniętych kłębów ziemniaczanych] –
krumplit szedni
-
Wersja 01 01 2017
podbierak [worek sieciowy rozpięty na ramie z
długim
trzonkiem,
służący
do
wyjmowania z wody złowionych ryb] - –
(halászat) kézi háló
podbijacz – felverő
podbijacz ceń, podbijacz ceny – árfelverő, üzér,
üzérkedő
podbijać (zob. podbić) – hódítani
podbijać cenę – felveri az árát
podbijak [1. kij do podbijania piłki w grze w
palanta lub kwadranta; 2. narzędzie do
ubijania podsypki pod podkładami
kolejowymi przy budowie lub naprawie
torów] – (labda) ütő, ütőfa; tömőcsákány
(vasútépítésnél)
podbijanie – hódítás
podbijany, -a, -e (zob. podbić) – felvert, bélelt
podbity, -a, -e – felvert; kibélelt, kivert, beszegett;
(kraj) meghódított, leigázott; (oko) kékre
vert; monoklis szem
Podbita Grecja podbiła groźnego najeźdźcę.
Graecia capta ferum victorem cepit. (łac.)
Źródło: Listy I, 1. 156 – Graecia capta ferum
victorem cepit et artes intulit agresti Latio.A meghódított Görögország a barbár
győztest leigázta, és behozta a művészetet a
parasztos Latiumba. (Horatius)
podbój [zajęcie, zdobycie cudzych terenów,
nowych rynków zbytu itp.; ekspansja] –
hódítás, meghódítás, leigázás, elfoglalás;
expanzió
podbój kraju – az ország leigázása
podbój rynków – piacszerzés
podbój większości Ameryki Środkowej i
Południowej dokonany został przez
Hiszpanów w pierwszej połowie XVI
wieku: Közép- és Dél-Amerika többségének
v. nagy részének meghódítása v. leigázása a
spanyolok által a XVI. század első felében
befejeződött v. megtörtént
podbramkowy, -a, -e [w piłce nożnej, ręcznej
itp.: rozgrywający się pod bramką] – (sp)
(sytuacja podbramkowa) (gól) veszélyes
helyzet; (átv.) kritikus, azonnali döntést
igénylő helyzet
podbranża – alágazat
podbródek [część twarzy poniżej warg; też:
mięsista część twarzy pod dolną szczęką] –
áll, állhegy; (u osób otyłych) toka (podwójny
podróbek); szakáll, állszakáll; toka
podbródkowy, -a, -e – állas; áll-, tokapodbrusze – alhas
podbrzeżniak – (növ.) érdesnyelű tinorú
5044
pobrzusze – alhas
pobrzuszny, -a, -e – has alatti; alhasi, altesti
podbudowa [dolna część nawierzchni służąca do
przenoszenia obciążeń od ruchu na
podłoże] – alépítmény, alap, talapzat, bázis,
láb
podbudować — podbudowywać [1. podeprzeć
budowlę lub jej część, budując coś od
spodu; 2. uzasadnić coś; 3. podnieść na
duchu – aláépíteni, aláfalazni, ráépíteni;
megalapozni
podbudować się — podbudowywać się [podnieść
się moralnie na duchu z jakiegoś powodu]
– megalapozódni
podbudowanie, podbudówka [to, co zostało
zbudowane pod czymś, co jest podstawą
budowli lub jej części] – alap, alapzat,
talapzat
podbuntować — podbuntowywać [nastawić
kogoś nieprzychylnie do kogoś lub czegoś]
– bújtogatni, felbújtani, izgatni, lázítani
podbuntować tłum – bújtogatni a tömeget
podbuntować się — podbuntowywać się
[podbuntować jeden drugiego] – lázongani
podbuntowanie – felbújtogatás, felizgatás,
felbújtás, lázítás, lázongás
podburzanie – (bujtogatás) izgatás
podburzyciel, podburzycielka – lázítő, fellázító;
uszító (ffi/nő)
podburzyć — podburzać [namówić do buntu
przeciw komuś lub czemuś] – felszítani,
ráuszítani, izgatni, felizgatni, fellázítani;
(közb.) felheccelni
podburzyć kogo na kogo/co – fellázítani vkit
vki/vmi ellen; ráuszítani vkit vkire/vmire
podburzyć się — podburzać się [podburzyć
jeden drugiego] – felizgulni, fellázadni
podcentrala [filia centrali, centrala zastępcza] –
telefon alközpont
podchlebiać się – podchlebić się – hízelkedni,
udvarolni vkinek
podchlebić – podchlebiać – hízelegeni, (közb.)
talpat nyalni
podchloran – (vegyt.) hipoklorit
podchloran potasu – káliumhipoklorit
podchloryn sodu (nazwa systematyczna:
chloran(I) sodu) [NaClO – nieorganiczny
związek chemiczny, sól sodowa kwasu
-
Wersja 01 01 2017
podchlorawego (chlorowego(I))] - nátriumhipoklorit (NaOCl) [szervetlen vegyület.
Vizes oldatát, a hipót (korábban hypo)
fertőtlenítésre, fehérítésre, szagtalanításra
használják. A hipó a háztartásokban az 1940es évektől kezdve terjedt el.]
podchlorowy, -a, -e – alklóros [kwas podchlorowy:
alklórossav; alklórsav]
podchmielić [pot. stać się lekko pijanym] –
becsípni (sörtől), mámorossá válni
podchmielić sobie – becsípni, felönteni a garatra,
becsiccsenteni
podchmielony, -a, -e [pot. lekko pijany] –
mámoros, kapatos, becsípett; spicces, ittas
podchody, -a, -e [1. ukradkowe zbliżanie się do
kogoś lub do czegoś, napadanie z
zasadzki;
2. podstępne
działania
podejmowane w celu osiągnięcia czegoś;
3. zabawa polegająca na szukaniu jednej
grupy uczestników przez drugą na
podstawie znaków, które ta grupa
zostawiła] – (harcerstwo) számháború
podchodzić (pochodzę, -isz) do (kogo/czego) –
odamenni, közeledni, közelegni
podchodzić szybko – odasietni
podchorążówka [szkoła podchorążych] – (wojsk)
hadapródiskola
podchorąży [1. to tytuł wojskowy kandydata na
oficera
zawodowego
lub
rezerwy
(tradycyjnie tytuł ten jest używany także
w innych służbach mundurowych, np. w
straży pożarnej). Tytuł wywodzi się z
XVIII wieku, kiedy stopień chorążego był
pierwszym stopniem oficerskim. 2. (u
Zygmunta Glogera) Podchorąży, w wojsku
Rzplitej namiestnik chorążego, który nosił
chorągiew.
W
armii
Królestwa
Kongresowego podchorąży był w stopniu
podoficera, stąd szkoły, kształcące na
oficerów, zwano szkołami podchorążych.
Ob. Podchorążych szkoła.] – zászlós;
(uczeń
szkoły
wojsk.)
katonaiskolás,
katonaiskolai növendék; tisztjelölt, hadapród
Podchorążych szkoła [W dniu 28 lipca 1815 r.
rozesłany został rozkaz do dowodzących
dywizjami o przysłanie do Warszawy
podoficerów, przeznaczonych na stopnie
oficerskie w celu pomieszczenia ich w
specjalnie dla nich urządzonych szkołach
pieszej lub konnej, stosownie do broni, z
których wychodzili. Szkołą podchorążych
pieszych komenderował pułkownik, a pod
nim pięciu oficerów niższych jako
instruktorów
i
nauczycieli.
Nagromadzenie podchorążych w pułkach
było ogromne, a na oficerów awansowano
corocznie liczbę nieznaczną. Wobec
5045
podobnych warunków pragnęli oni zmian
i stąd być może, u nich pierwszych
znalazło wyraz to uczucie, które
obejmowało całe wojsko i objawiło się
przez udział Szkoły podchorążych w dniu
29
listopada
1830
roku.
Szkoła
podchorążych pieszych mieściła się w
pawilonie przy pałacu Łazienkowskim w
Warszawie, konna zaś, zostająca pod
dowództwem
podpułkownika
Czarnomskiego, przy ulicy Królewskiej.
B. Gemb.] – (hist.) hadapródiskola; Varsói
Hadapród Iskola
podchować — podchowywać [wychować dzieci,
młode
zwierzęta
do
czasu
usamodzielnienia się] – felnevelni, nevelni
vmeddig
podchować prosię – malacot nevelni
podchować się
— podchowywać się –
felnevelődni, felnőni, elérni egy bizonyos
fejlődési fokot
podchód [sposób polowania polegający na
podkradaniu się do zwierzyny na
odległość strzału] – megközelítés, rajtaütés
podchwycenie – elkapás, elfogás, felfogás
podchwycić — podchwytywać [1. sprytnie się o
czymś
dowiedzieć;
2. nawiązać
do
wypowiedzianych przez kogoś słów;
3. przyłączyć się do śpiewania rozpoczętej
już pieśni; 4. daw. chwycić kogoś lub coś
od spodu; też: chwyciwszy kogoś lub coś,
podciągnąć w górę] – felfogni; (alulról)
megfogni v. megragadni v. elkapni; felvenni,
elkapni,
felkapni;
felkapja a szót,
megragadni az alkalmat, megszólalni
podchwycić czyje słowa – ellesni vkinek a szavait
podchwycić Jezusa – Jézust felfogni v. megérteni
podchwycić listy – leveleket felfogni v.
visszatartani
podchwycić temat – felkapni vmilyen témát
podchwyt [1. w gimnastyce na przyrządach:
chwyt, przy którym ręce zwrócone są
dłońmi do ćwiczącego, a kciukami na
zewnątrz; 2. urządzenie podchwytujące,
przytrzymujące coś od spodu] –
(podchwycenie) elkapás, elfogás, felfogás;
(sp) alsó madárfogás
podchwytliwy, -a, -e – fogós, beugrató
podchwytliwe pytanie – beugrató v. fogós v. fogas
kérdés
podciąć (podetnie) ― podcinać [1. odciąć końce,
brzegi, tnąc od spodu; 2. spowodować
upadek kogoś lub czegoś przez uderzenie
od
dołu
lub
podstawienie
nogi;
3. pozbawić kogoś sił, energii, chęci do
życia; 4. mocno uderzyć od dołu, zwykle
batem] – levágni, alulról levágni v. felvágni;
-
Wersja 01 01 2017
elvágni, tőből levágni, lenyesni, lemetszeni,
megmetszeni; leütni, (alulról) megérinteni;
(padem) csapdosni, megcsapni
podciąć drzewo – fát megmetszeni
podciąć komu nogi – leütni vkit a lábáról
podciąć komu skrzydła – lenyírbálni vkinek a
szárnyait, rövidre fogni vkinek a gyeplőjét;
szárnyát szegni (vkinek)
podciąć konie batem – ostorral nógatni a lovakat
podciąć piłkę [w tenisie: nadać piłce ruch
obrotowy wsteczny, powodujący jej
odbicie od ziemi i niski lot] – (sp) labdát
lecsapni
podciąć trawę – füvet levágni v. lekaszálni v.
nyírni
podciąć żyły – eret vágni
podciąg [zob. gording: lina służąca do
podciągania dolnej krawędzi żagla
rejowego] – (ép) tartógerenda, gyámgerenda;
(mt.) részsorozat
podciągać co pod nazwę czego – (közös) elnevezés
alá foglani v. venni vmit
podciągać pończochy – felhúzza (megigazítja) a
harisnyát
podciąganie, podciągnięcie – felhúzás, felemelés
podciąganie się na linie – kötélmászás
podciągnąć — podciągać [1. przesunąć coś w
górę; 2. ciągnąc, przesunąć coś w
określonym kierunku, zwykle poziomym;
3. podnieść czyjś poziom albo poziom
czegoś; 4. zaliczyć coś do jakiejś kategorii,
często na siłę; 5. pot. ukraść coś; 6. daw.
przesunąć się w marszu, zbliżając się do
jakiegoś punktu] – felhúzni; húzás
segítségével emelni
podciągnąć co pod jedną kategorię – egy
csoportba v. kategóriába foglalni v. sorolni;
egy kalap alá venni vmit
podciągnąć kogo – felemelni vkit (előnyösebb
helyzetbe)
podciągnąć kogo pod co – vmi alá húzni v.
vonszolni vkit
podciągnąć sobie – (átv.) túl nagyot húzni az
üvegből; alaposan a pohár fenekére nézni;
berúgni, felönteni a garatra
podciągnąć spodnie – felhúzza nadrágját
podciągnąć się — podciągać się [1. podciągnąć
samego siebie w górę; 2. podnieść swój
poziom
wiedzy,
umiejętności;
3. podciągnąć w górę jeden drugiego] –
igyekezni, iparkodni, összeszedi magát;
húzódzkodni
podciągnąć się w pracy – iparkodik a munkánál v.
munkájában
podciągnięcie się – felemelkedés, magasabb
színvonalk elérése
5046
podciągnięty, -a, -e – felemelt, felhúzott
podciec (podciękę, podcięcze) ― podciekać –
aláfolyni, beszivárgoni (alul)
podcienie [zob. podcień] – podsienie – árnyékos
hely, árnyék; oszlopos v. árkádos folyosó,
ámbitus
podcieniować ― podcieniowywać [1. lekko
przyciemnić
rysunek
lub
położyć
delikatny cień pod czymś albo wokół
czegoś; 2. cieniując, przystrzyc włosy od
spodu] – árnyékolni; árnyékot festeni;
befejezni az árnyékolást, beárnyékolni
podcieniowanie [ciemniejsza część rysunku] –
árnyékolás
podcień [otwarte, zewnętrzne pomieszczenie w
przyziemiu
budynku,
wzdłuż jego
elewacji, ograniczone słupami, filarami
lub kolumnami] – oszlopos folyosó, árkád,
árkádok, boltíves folyosó; (nép) ámbitus
podciep [podrzutek, obce (zamienione) dziecko]
– lelenc, talált gyerek (fiú); idegen (cserélt)
gyerek
podcierać
―
podetrzeć
–
feldörzsölni,
megdörzsölni; kitörni, feltörni
podcięcie [1. zagłębienie, szrama powstałe
wskutek cięcia; 2. zagłębienie w skale
spowodowane działalnością erozyjną wód;
3. w
szermierce:
cięcie,
uderzenie
uprzedzające cios przeciwnika, zadane mu
w chwili jego ataku; 4. w grach
sportowych: niezgodne z zasadami gry
uderzenie, kopnięcie przeciwnika w nogi
powodujące jego upadek] – levágás,
metszés
podcięcie wąsów – a bajusz megnyírása
podcięty, -a, -e [pot. podpity] – levágott, bevágott,
felvágott; metszett, lefaragott; (alulról)
berótt; átv. becsípett, italos, spicces, pityókás
podcinać [zob. podciąć] – levágni, alulról levágni
v. felvágni; elvágni, tőből levágni, lenyesni,
lemetszeni, megmetszeni; leütni, (alulról)
megérinteni; (padem) csapdosni, megcsapni
podcinać a. podciąć – levág (alulról), felnyír
podcios [wrąb wykonany ręcznie kilofem] –
(geol) kézzel készített bemélyedés, (0ép)
kezdőgerenda
podcios brzegowy [nisza abrazyjna, nisza
termoerozyjna] – hegymélyedés
podciosać ― podciosywać – ácsolni, lefaragni,
megfaragni, bárdolni, keskenyíteni, leélezni
-
Wersja 01 01 2017
podciosanie ― podciosywanie – megfaragás,
keskenyítés, sorvasztás
podciśnienie [niedobór ciśnienia w stosunku do
ciśnienia otoczenia] – alacsony nyomás,
(orv.) alacsony vérnyomás
podciśnienie tętnicze, czyli niedociśnienie [jest to
stan, w którym ciśnienie tętnicze jest
obniżone poniżej wartości prawidłowej, tj.
ciśnienie skurczowe poniżej 100 mmHg u
ludzi dorosłych (do 40 lat) i poniżej 60
mmHg ciśnienie rozkurczowe.] – (gör.)
hipotenzió
(hypotensio),
alacsony
vérnyomás;
hipotónia
(hypotonia),
alacsonyvérnyomás-betegség
podciśnieniowy, -a, -e – alacsony nyomású, (orv.)
alacsony vérnyomású
podciśnienie tętnicze [zob. niedociśnienie
tętnicze] – (orv.) alacsony vérnyomás
podcyfrować [daw. podpisać coś swoimi
inicjałami] – megszámozni (a lap alján);
(dawno) aláírni
podcyfrować list – aláírni v. aláírással ellátni a
levelet
podcyfrowanie – (dawno) aláírással való ellátás;
aláírás
podczas [przyimek komunikujący, że dane
zdarzenie miało miejsce w tym samym
czasie, co inne] – azalatt, ezalatt; mialatt
podczas (czego) – (vmi) alatt, idején, folyamán,
közben; mialatt; (vminek) az idején
podczas choroby – betegség v. betegsége alatt;
betegségében
podczas deszczu – esőben; amíg esik v. esett
podczas dnia – napközben
podczas drogi – útközben
podczas gdy (kiedy) [1. spójnik komunikujący,
że dane zdarzenie miało miejsce w tym
samym czasie co inne; 2. spójnik
przeciwstawiający treści komunikowane
za pomocą połączonych zdań] – míg, amíg;
mialatt, miközben
podczas jego bytności w Budapeszcie –
Budapesten való tartózkodása idején
podczas mego pobytu – ottlétem alatt [Podczas
mego pobytu w Polsce: Lengyelországban
tartózkodásom alatt v. idején]
podczas mojej nieobecności – távollétemben,
távollétem alatt v. idején
podczas naszego pobytu tam – ott tartózkodásunk,
otttartózkodásunk
v.
ottlétünk
alatt;
ottlétünkben
podczas ogrzewania płynna substancja zmienia
się w gazową – amikor melegítjük a
folyékony anyagot, gáz halmazállapotúvá
változik; melegítéskor a folyékony anyag
gáz halmazállapotúvá változik
5047
podczas tego – azalatt, aközben
podczas tygodnia – hétközben
podczas w ulewnwgo deszczu – zuhogó esőben
podczas wizyty – a látogatás idején
podczas wojny – a háború idején
podczasy [(u Zygmunta Glogera) po łacinie
pocillator, subpincerna, początkowo był
pomocnikiem i zastępcą cześnika, jak
podstoli
stolnika,
później
wyrósł
znaczeniem ponad niego. Obowiązkiem
podczaszego
było
podawać
biesiadującemu królowi napoje, wprzódy
ich skosztowawszy i wogóle mieć dozór
nad napitkami przy stole królewskim.
Pierwszy dokument, w którym spotykamy
nazwę podczaszego, pochodzi z r. 1288. O
podczaszym ziemskim znajduje się
wzmianka pod r. 1318. Za Kazimierza W.,
zwano po łacinie podczaszego –
subpincerna, a w r. 1496 spotykamy już
nazwę pocillator. Było ich dwuch, t. j.
wielki koronny i wielki litewski, urząd ich
szedł po stolniku, a przed krajczym
wielkim. Ziemscy podczaszowie liczyli się
w Koronie między
stolnikiem a
podsędkiem, na Litwie między pisarzem
grodzkim a cześnikiem. Wszystkich
mianował król.] – (hist) pohárnok,
főpohárnok [magyar királyi (pincernarum
regalium magister), az ország kisebb zászlós
urainak, báróinak egyike (Werbőczy: H. k. I.
94) s mint ilyen a világi főrendekhez tartozik
(1608: k. u. I., 1687. X. t.-c.). Tagja volt az
országgyülés főrendi házának (1885. VII. t.c.); 1848-ig pedig e tisztség viselőjének neve
a
királyi
végzemények
(törvények)
záradékában felemlíttetett. A régi magyar
királyi udvartartásban felügyelete alatt
állottak a királyi pincék, a kir. asztalra kerülő
italok, ivóeszközök, de ujabban e tisztéből
kifolyólag csak a koronázásnál működött,
amely alkalommal a király előtt szent István
kardját is ő viszi.]
podczasyc – (hist) pohárnok fia
podczepić — podczepiać [1. przypinając,
przywiązując, zahaczając, przymocować
coś od spodu; 2. przyczepić coś do czegoś
większego] – sorra lekapcsolni v. lecsatolni
podczernić — podczerniać [pomalować coś od
spodu na czarno] – befeketíteni, feketével
aláfesteni
podczernić sobie brwi – utánafesti v. utánahúzza a
szemöldökét
-
Wersja 01 01 2017
podczernienie – feketével való aláfestés,
megfeketedés
podczerwień
[zob.
promieniowanie
podczerwone] – infravörös sugárzás
podczerwony, -a, -e [o promieniowaniu:
promieniowanie elektromagnetyczne o fali
dłuższej niż światło czerwone] – infravörös
podczesać (podczesze) — podczesywać [zaczesać
włosy do góry; też: uczesać włosy] –
felfésülni, felfelé fésülni
podczesać się — podczesywać się [trochę uczesać
swoje włosy; też: zaczesać sobie włosy do
góry] – felfésüli a haját
podczesanie ― podczesywanie – felfésülés
podczołek – oszlopos kapuzat, portálé
podczołgać się — podczołgiwać się [czołgając się,
zbliżyć się do kogoś lub do czegoś] – oda
vonszolja magát, oda kúszni
podczyszczać ― podczyścić (podczyszczę) –
áttisztítani, felületesen megtisztítani vmit
podczyszczanie ― podczyszczenie – áttisztítás
podczyszczanie ścieków – csatornák áttisztítása
poddać — poddawać [1. oddać kogoś albo coś
pod czyjeś panowanie; 2. podporządkować
komuś; 3. podpowiedzieć, podsunąć] –
feladni, ráadni, átadni, beadni, megadni;
odanyújtani vkinek vmit; alátenni, letenni;
alávetni,
bocsátani;
(átv.)
feladni,
sugalmazni; (közb.) beadni; (átv.) kitenni,
alávetni,
átadni;
feladni,
felhagyni,
lemondani
poddać analizie – elemezni, analizálni, elemzésnek
alávetni vmit
poddać co ciśnieniu – nyomásnak vetni alá v. tenni
ki vmit
poddać co pod dyskusję – vitára bocsátani,
megvitatni vmit
poddać co próbie – próbának alávetni vmit
poddać coś kontroli celnej – vámvizsgálat alá
helyezni vmit
poddać coś krytyce
– bírálatnak alávetni,
megkritizálni; megbírálni
poddać a. poddawać dyskusję – vitára bocsátani
poddać dzieło szczegółowym badaniom – művet
elemezni
5048
poddać kogo pod czyj jurysdykcję – vkit vkinek a
joghatósága alá utalni
poddać komu ciężar na plecy – feltenni v.
felsegíteni a terhet vkinek a hátára; vállára
segíteni a terhet
poddać komu co – feladni v. ráadni vkire vmit
poddać komu/czemu – átadni vkinek/vminek
poddać komu myśl – gondolatot sugalmazni v.
ébreszteni vkiben
poddać miasta – feladni v. átadni a várost;
kapitulálni
poddać pod co – kitenni, alávetni vminek
poddać pod decyzję – döntésre bocsátani
poddać pod dyskusję – megnyitni vmit
poddać pod głosowanie – szavazásra bocsátani
poddać pod rozwagę – megfontolás tárgyává tenni
poddać rewizji – revízió alá vetni; átvizsgálni
poddać twierdzę – várat feladni, erődöt átadni
poddać a.
poddawać w wątpliwość –
kétségbevonni
poddać wniosek pod głosowanie – indítványt
szavazásra bocsátani
poddać zabiegowi – kezelésnek alávetni
poddać się — poddawać się [1. uznać siebie
samego za zwyciężonego w walce;
2. podporządkować się komuś, czemuś] –
megadja magát; meghódolni
poddać się do tylu – hátrálni
poddać się kuraji – gyógykezelteti magát
poddać się nieprzyjacielowi – megadja magát az
ellenségnek
poddać się operacji – műtéten menni keresztül;
műtétnek veti alá magát
poddać się a. poddawać się regularnym
badaniom – rendszeres vizsgálatnak veti alá
magát
poddać się smutkowi – búra v. szomorúságra adja
a fejét; átadja v. átengedi magát a
szomorúságnak v. bánatnak
poddając się – megadóan
poddanie – feladás, sugalmazás; vminek alávetése;
feladás, önmaga megadása; megadás
poddanie działaniu hałasu – zajbehatás
poddanie się [uległość, rezygnacja] – megadás;
engedelmesség, engedelmeskedés; lemondás
poddanka [poddana; chłopka pańszczyźniana] –
rabnő, rabszolganő
poddany, -a, -e [osoba urodzona lub osiadła na
terenie podlegającym królowi lub innemu
władcy] – alávetett, alárendelt, alattvaló
poddany komu – vkinek alávetett, vkinek hódoló
poddany [1. obywatel królestwa, księstwa;
podwładny;
2. daw.
chłop
-
Wersja 01 01 2017
pańszczyźniany],
poddana
–
(hist)
alattvaló, hódoló; (chłop) jobbágy
poddany polski – lengyel alattvaló v. állampolgár
poddańczy, -a, -e – alattvalói, hódolói
poddaństwo [1. przynależność państwowa
mieszkańców kraju rządzonego przez
króla lub innego władcę; 2. określana jest
forma uzależnienia chłopów od pana w
społeczeństwie feudalnym. Polegało na
przymusowym świadczeniu chłopa na
rzecz pana danin, robocizn i innych
nakazów. Forma ta była usankcjonowana
instytucjonalnie i prawnie, pociągająca za
sobą
represje.
Poddaństwo
miało
charakter przymusu pozaekonomicznego;
3. daw. w feudalizmie: zależność osobista
chłopa
od
właściciela
ziemi]
–
állampolgárság,
(dawno)
alattvalóság;
alávetettség; (hist) jobbágyság
poddaństwo chłopów – jobbágyság
poddaństwo chłopskie [podstawowa forma
zależności
chłopów
od
feudalnego
właściciela ziemi. Uzależnienie osobiste,
gruntowe i sądowe] – jobbágyrendszer
poddarcie – felszaggatás; feltűrés, felemelés,
felhajtás
poddarty, -a, -e – felszaggatott; feltűrt, felhajtott,
fölemelt
poddasze [przestrzeń między stromym dachem a
ostatnią
kondygnacją
budynku]
–
padlástér, tetőtér, manzard; (mieszkanie)
padlásszoba
poddawać (poddać) – alátenni, letenni; alávetni,
bocsátani
poddawać co fermentacji – erjeszteni; erjedésbe
hozni vmit
poddawać destylacji – desztillálni
poddawać ekspertyzie – szakértői vizsgálatnak v.
szemlének
alávetni,
szakértőileg
megvizsgáltatni
poddawać kogo/co w podejrzenie – gyanúba
keverni v. hozni vki/vmit
poddawać pod szczegółowe obrady – beható
tanácskozás tárgyává tenni
poddawać się obrzezaniu – körülmetélteti magát
poddawać się rozpaczy – átadja magát a
kétségbeesésnek
poddawanie (poddanie) – feladás, sugalmazás;
vminek alávetése; feladás, magát megadás
5049
poddruk [nadruk wykonany na wewnętrznej
stronie koperty dla zwiększenia jej
nieprzezroczystości.] – alányomás
poddusić [1. dusząc kogoś, utrudnić lub
uniemożliwić mu oddychanie przez krótki
czas; 2. utrudnić lub uniemożliwić
oddychanie, często powodując utratę
przytomności; 3. dusząc jakąś potrawę,
doprowadzić do miękkości] – rövid ideig
párolni, megpárolni egy kissé
poddusić się [1. stracić oddech na skutek
podrażnienia dróg oddechowych; 2. o
potrawach: zostać podduszonym] – rövid
ideig párolódni, megpárolódni egy kissé
poddymić – aláfüstölni, felfüstölni; kissé füstölni
poddział – további felosztás v. osztályozás;
alposztályozás; alosztály
poddział w sport - piłka nożna – sportalosztály –
labdarúgás
poddzierżawić
—
poddzierżawiać
[1. wydzierżawić coś od dzierżawcy;
2. oddać w dzierżawę rzecz dzierżawioną]
– albérletbe venni v. adni
poddźwiękowy, -a, -e [1. mający prędkość
mniejszą od prędkości dźwięku w
powietrzu; 2. subsoniczny] – (rep)
hangsebesség alatti
podebatować – elvitatkozgatni, elvitatkozni (egy
ideig)
podebatować na ten temat – elvitatkozgatni erről
a témáról
podebrać (podbiorę, podbiorze) — podbierać
[1. wziąć coś częściowo, po trochu,
ukradkiem; 2. wziąć od spodu] – szedni,
kiszedni, felszedni, összeszedni; kivenni,
leszedni, szedni vmit
podebrać kartofle – burgonyát szedni
podebrać miód – megrabolni a sonkolyt (a méz
kiperdetése v. kisajtolása után visszamaradó
lépet)
podebrać śmietanę – lefölözni a tejet
podebranie – kiszedés
podedrzeć (podedrę, podedrze) — poddzierać
[szarpnąć coś gwałtownie i podnieść do
góry] – (kissé) felszakítani
podedrzeć płótno – beszakítani v. felszakítani a
vásznat
podedrzeć się — poddzierać się [1. zostać
gwałtownie szarpniętym i podniesionym
do góry; 2. ulec powierzchownemu
zniszczeniu] – (kissé) felszakadni
podefilować – díszmenetben elvonulni; elparádézni
podefilować jak żołnierz – díszmenetben
elvonulni, mint a katona
podefilowanie – díszmenetben való elvonulás
-
Wersja 01 01 2017
podegnać ― podgonić – utánairamodni, nyomában
lenni vkinek, üldözni
podegrać — podgrywać [1. grać trochę na
jakimś instrumencie; 2. w grze w karty:
wyjść, umożliwiając partnerowi lub
przeciwnikowi
wzięcie
w
dalszej
rozgrywce nieprzewidzianej lewy] –
(zenével) kísérni, (hangszeren) játszogatni;
kártyázgatni; legyőzni
podejmować (podejmę, -esz, podejmuje) +
(kogo/co) (zob. podjąć) [1. wziąć coś
własnego (lub jego część), co znajduje się u
kogoś; 2. przest. unieść coś; 3.
kontynuować czyjąś czynność (również
własną); 4. zgadzać się na zrobienie
czegoś; 5. wprowadzać coś w życie; 6.
gościć]– (w górę) felemelni, felvenni;
(przedsiębrać) vállalni, tenni; (pieniądze)
felvenni; (częstować) (gości) megvendégelni,
megtisztelni; (átv.) indítani, kezdeni
podejmować akcję – mozgalmat indítani v.
elindítani
podejmować a. podjąć (co) na ochotnika a.
dobrowolnie – önként vállalkozni (vmire)
podejmować a. podjąć decyzję – döntést hozni;
dönteni; határozatot hozni
podejmować dyskusji (nad czym) – vitatkozni
(vmiről)
podejmować a. podjąć działania – intézkedéseket
tenni
podejmować a. podjąć działalność gospodarczą –
vállalkozni; vállalkozásba kezdeni
podejmować inicjatywę – kezdeményezni
podejmować kroki – lépéseket tenni
podejmować kwestię – kérdést felvetni
podejmować ofensywę – támadást indítani
podejmować pieniądze – pénzt felvenni
podejmować pracę – munkát vállalni
podejmować projekty – tervezet elfogadni
podejmować próbę – megkísérelni, próbát tenni
podejmować a. podjąć ofensywę (przeciw
komu/czemu) – támadást intézni (vki/vmi
ellen)
podejmować a. podjąć ryzyko – kockázatot
vállalni
podejmować uchwałę – határozatot hozni
podejmować wyprawę naukową – tudományos
expedíciót indítani
podejmować a. podjąć zobowiązenia –
kötelezettséget vállalni, felajánlást tenni
podejmować się (zob. podjąć się) – (czego)
vállalkozni (vmire), vállani, elvállani (vmit)
podejmować się a. podjąć się czegoś – vállalni
vmit
5050
podejmować się a. podjąć się pracy – munkát
vállal
podejmowanie – vállalás
podejmowanie decyzji [proces polegający na
zbieraniu i przetwarzaniu informacji o
przyszłym
działaniu
(wg
A.
K.
Koźmińskiego).] – döntéshozatal
podejmujący się pracy – munkavállaló
podejrzanej wartości – kétes értékű
podejrzanie – gyanúsan
podejrzany, -a, -e [1. taki, na którego padło
podejrzenie;
2. budzący
wątpliwości,
podejrzenia] – gyanús, kétes; gyanúsított,
gyanút keltő; terhelt
podejrzane towarzystwo – gyanús társaság
podejrzany osobnik – gyanús v. kétes egyén
podejrzany [osoba posądzona o popełnienie
przestępstwa] – gyanúsított
podejrzany osobnik – gyanús alak
podejrzeć, podglądnąć — podglądać [przyjrzeć
się ukradkiem, w chwili gdy ktoś nie chce
być widziany] – figyelni, leselkedni, lesni;
gyanúsítani; alánézni
podejrzeć, podejrzewać (kogo o co) –
meggyanúsítani (vkit vmivel)
podejrzenia – gyanakodás
podejrzenie
[1. posądzenie
o
coś;
2. przypuszczenie istnienia czegoś] –
gyanú, gyanúsítás, meggyanúsítás; érzés
(sejtés)
Podejrzenie (Prawo Zazdrości) [gdy mąż
podejrzewał żonę swą o zdradą
małżeńską, wtedy mógł pójść do kapłana,
z którym załatwiał sprawę w sposób
podany w IV Moj. 5;11-31. Całość służy
jako typ niewierności Izraela wobec
Boga.] – hűtlenségi gyanú [Hűtlenségi gyanú
tisztázása (Mózes IV. Könyve 5:11-31)]
podejrzenie na kogo – gyanú vkire v. vki ellen
podejrzenie pada na kogoś – a gyanú esik vkire;
gyanúba keveredni
podejrzenie o co – vmivel való gyanúsítás
podejrzenie wirusa – vírus gyanú
podejrzewać (podejmuję, -esz) + (kogo/co)
[1. posądzać kogoś o coś; 2. przypuszczać
coś]
–
gyanúsítani;
gyanakodni
(vkire/vmire); (kogo o co) gyanúsítani,
gyanúba venni, meggyanúsítani (vkit vmivel),
gyanakodni (vkire vmiért); gyanítani (vmit)
podejrzewać co w czym – gyanítani vmit vmiben
podejrzewać kogo o co, kogoś o coś –
meggyanúsítani vkit/vmit vmivel
podejrzewać kogoś – gyanakodni vkire
podejrzewać kogoś o coś – vkit gyanúsítani vmivel
-
Wersja 01 01 2017
podejrzewać się [1. podejrzewać siebie samego o
coś; 2. podejrzewać jeden drugiego] –
gyanakodik magára, egymást gyanúsítják
podejrzliwie – bizalmatlanul, gyanakvóan
podejrzliwość
–
gyanakvás,
gyanakodás,
bizalmatlanság
podejrzliwy, -a, -e [skłonny do podejrzeń; też:
będący wyrazem czyjejś nieufności] –
gyanakvó, bizalmatlan
podejście [1. przestrzeń, którą się przebywa,
podchodząc pod górę; też: droga wiodąca
pod górę; 2. sposób traktowania kogoś
lub ujmowania czegoś] – közeledés,
megközelítés, hozzálépés; (do sprawy)
felfogás, kezelés; rászedés, félrevezetés, csel,
csalás, megcsalás, becsapás, furfang, fortély,
trükk; fondorlat; ösvény
podejście do kogo – vkinek a megközelítése
podejście praktyczne – gyakorlati megközelítés
podejście teoretyczne – elméleti megközelítés
podejście teoretyczne i praktyczne – elméleti és
gyakorlati megközelítés
podejść (podejdę, podejdzie) — podchodzić
[1. zbliżyć się do kogoś lub do czegoś;
2. posunąć się pod górę; 3. postąpić wobec
kogoś podstępnie; 4. zbliżyć się do kogoś
lub czegoś ostrożnie, ukradkiem, zwykle w
celu dokonania napaści lub podpatrzenia;
5. wypełnić się od spodu cieczą;
6. odpowiednio
kogoś
lub
coś
potraktować] – (podchodzić) odamenni,
odalépni,
alámenni,
megközelíteni,
odalközeledni,
közelegni;
(oszukać)
becsapni, felültetni, kijátszani, félrevezetni,
rászedni
podejść cichaczem – csendesen közeledni
podejść do jakiejś sprawy – hozzáfogni egy
ügyhöz; felfogni egy ügyet
podejść do kobiety – nőhöz közeledni
podejść do kogo/czego – megközelíteni vkit/vmit
podejść do okna – az ablakhoz lépni
podejść do telefonu – telefonhoz menni; felvenni a
kagylót
podejść kogo – félrevezetni, rászedni vkit; túljárni
(vkinek) az eszén
podejść a. podchodzić prawo – kijátssza a
törvényt
podejść a. podchodzić szybko – odasietni
podejść ukradkiem – lopakodva közeledni
podekscytować [wprowadzić kogoś w stan
podniecenia] – felizgatni, fellelkesíteni
podekscytować się [podekscytować samego
siebie] – felizgulni, fellelkesülni
podekscytowanie [podniecenie, ekscytacja] –
(átv.) felizgatás, fellelkesítés, felingerlés;
5051
excitáció; izgalom, izgatás, izgatottság,
felindulás, indulat, inger, ingerültség
podekscytowany, -a, -e [podniecony, pobudzony;
też: świadczący o czyimś podnieceniu] –
(átv.) izgatott, felizgatott, fellelkesített,
felingerelt
podenerwować [1. zdenerwować kogoś trochę;
2. denerwować kogoś przez jakiś czas] –
felidegesíteni, felizgatni vkit; idegesíteni
(egy ideig ) vkit
podenerwować się [1. ulec podenerwowaniu;
2. denerwować się przez pewien czas] –
felidegesítette, felizgatta magát
podenerwowanie
[stan
człowieka
podenerwowanego]
–
felizgulás,
idegeskedés
podenerwowany, -a, -e [lekko zdenerwowany;
też:
będący
wyrazem
czyjegoś
podenerwowania] – felizgult, felidegesített
podenuncjować – sorra följelentni v. denunciálni
podepchnąć
—
podpychać
[1. pchając,
przybliżyć coś do czegoś; 2. pchając,
wsunąć coś pod coś] – alálökni, belelökni,
odalökni, feltaszítani
podepchnięcie – odatolás, alálökés, odatuszakolás
podepchnięty, -a, -e – odatolt, alálökött,
odatuszakolt
podeprzeć (podeprę, podeprze) — podpierać
[1. dać podporę od dołu lub z boku,
zabezpieczając coś przed przewróceniem
się, opadnięciem, otwarciem się itp.;
2. stanowić podporę czegoś; 3. wspomóc
kogoś; 4. uzasadnić coś za pomocą czegoś]
– alátámasztani, támogatni, fenntartani,
feltámasztani, megtámasztani; (podpierać)
kitámasztani
podeprzeć drzewo nachylone – hajlott fát
megtámasztani
podeprzeć kogo/co czym – alátámasztani,
támogatni vkit vmivel
podeprzeć o co – támasztani vmit
podeprzeć się — podpierać się [1. oprzeć się na
czymś; 2. wykorzystać coś w celu
potwierdzenia swoich racji] – támaszkodni
podeprzeć się, podpierać się (o kogo/co) –
támaszkodni (támaszkodik) (vkire/vmire)
podeprzeć się łaską – kegyre, (vkinek a) kegyére
támaszkodni
podeprzeć się łokcami – csípőre teszi a kezét
podeprzeć się w boki – csípőre teszi a kezét
podeptać (podepce, podepcze) [1. depcząc,
pognieść, zniszczyć, zabrudzić coś;
2. brutalnie
znieważyć,
sponiewierać
kogoś lub coś; 3. brutalnie złamać zasadę,
umowę] – lábbal tiporni, letiporni, eltaposni,
-
Wersja 01 01 2017
széttaposni; összetaposni, összetiporni; (átv.)
eltiporni
podeptano mię w toku – eltaposott a tömeg
poderwać (poderwę) — podrywać [1. gwałtownie
unieść coś w górę; 2. spowodować
gwałtowne podniesienie się kogoś, czegoś z
miejsca
lub
przyśpieszenie
kroku;
3. nadszarpnąć coś od spodu; też:
podmyć; 4. pot. zalecając się, zdobyć
czyjeś względy, zwykle osoby przeciwnej
płci]
–
kirobbantani,
kirepeszteni,
megtépázni,
alulról
kiszakítani,
megszakítani, felszakítani, feltépni; aláásni,
megrendíteni,
megingatni,
felragadni,
felkapni
poderwać autorytet – megtépázza v. aláássa a
tekintélyét
poderwać siły – megtámadja v. aláássa az erejét
poderwać wiarę – hitet lerombolni v. megingatni
poderwać wiarę w co – megrendíteni, megingatni a
hitet vmiben
poderwać zdrowie – megtámadja v. aláássa az
egészségét
poderwać się — podrywać się [gwałtownie
podnieść się z miejsca lub przyśpieszyć
kroku] – megrendülni, lendületet venni;
felszakadni,
feltépődni;
felröppenni,
felszállni
poderznąć, poderżnąć — podrzynać [podciąć coś
od spodu] – felhasítani, felvágni, elvágni
poderznąć karty – (tréf) csalni
poderznięcie, poderżnięcie – felhasítás, elvágás,
felmetszés
poderznięty, -a, -e – felhasított, felvágott, elvágott
podeschnąć — podsychać [wyschnąć z wierzchu]
– felszáradni, félig megszáradni
podeschnięcie – felszáradás
podeschło już po deszczu – már megszáradt az eső
után
podeschły, -a, -e; podeschnięty, -a, -e [suchy z
wierzchu] – felszáradt, félig megszáradt
podesłać1 (podeśle) — podsyłać [1. przesłać coś
komuś, korzystając ze sposobnej okazji
lub posłać kogoś do kogoś; 2. przesłać coś
ukradkiem lub nasłać kogoś] – odaküldeni,
(titokban) küldeni vmit
podesłać komu pieniędzy – titokban pénzeket
küldeni vkinek
podesłać list – levelet eljuttatni titokban
podesłać2 (podściele), podścielić — podścielać,
podściełać [ścieląc, podłożyć coś] –
alászórni, aláteríteni
podesłać co pod co – teríteni v. szórni, vetni vmit
vmi alá
5052
podesłany, -a, -e – odaküldött, (titokban) elküldött;
alászórnt, aláterített
podesperować – kétségbeesni; kétségbeesésben
tölti idejét v. folynak napjai
podesperować bez pracy kilka miesiecy –munka
nélkül kétségbeesésben tölteni pár hónapot
podest
[1. pozioma
płaszczyzna
między
kondygnacjami schodów; 2. spocznik,
płaszczyzna, pomost między biegami
(kondygnacjami)
schodów;
3. podwyższenie dla mówcy, recytatora
itp.;
4. szerokie
schody
tworzące
podwyższenie, ustawione na scenie
teatralnej, zwykle dla chóru] – (gör.-lat.)
podeszt (emelt szint); (ép, színm) állványrész
(járópalló, dobogó); lépcsőforduló, a
lépcsőpihenő, a lépcsőkarok közötti és előtti
vízszintes szakasz; kifutó
podesta [1. naczelnik niektórych miast i republik
włoskich w XII–XVI w.; 2. wł. podestà,
potestà dosł. 'władza; jw.' od łac. potestas
'jp.' z potis 'zdolny' ― w wielu miastach i
republikach wł. XII i XIII w. - naczelnik
administracji, pierw. mianowany przez
cesarza, późn. obieralny, burmistrz] – (ol)
podeszta; (hist) a középkori olasz
városállamok
vezetője;
(dawno)
a
polgármester olasz neve
podestylować
–
egymásután
desztillálni;
desztillálgatni
podeszły, -a, -e [o wieku człowieka: późny,
starczy] – megeredt, folyásnak indult, folyó;
előrehaladott; élemedett, előrehaladott korú
podeszły lata – előrehaladott v. tisztes korú, idős
férfi
podeszły w latach – előrehaladott v. tisztes korú,
idős férfi
podeszły wiek – hajlott kor; magas, előrehaladott,
élemedett kor
podeszwa [1. zewnętrzna część spodu obuwia;
2. u ludzi i niektórych zwierząt: spód
stopy;
3. spód,
podstawa
różnych
przedmiotów; 4. dolna powierzchnia stopy
ludzkiej, a także stóp tych zwierząt, które
nie mają kopyt ani racic] – talp; (buty)
cipőtalp
podeszwa drewiana – fatalp
podeszwa gumowa – gumitalp
podeszwa klejona – ragasztott talp
podeszwa korkowa – parafatalp
podeszwa krepowe – krepptalp, nyersgumiból
készült rugalmas cipőtalp
podeszwa skórzana – bőrtalp
podeszwa z tworzyca sztucznego – műanyag talp
v. cipőtalp
podeszwowy, -a, -e [dotyczący podeszwy] – talpas
-
Wersja 01 01 2017
podeszwica [1. ryba zbliżona wyglądem do
flądry; 2. zob. sola: ryba morska o
spłaszczonym, owalnym ciele, z oczami
umieszczonymi po prawej stronie ciała] –
(áll) nyelvhal
podeszwy korkowe – parafatalp
podeszwy przepuściły wilgoć – a cipőtalp átengedi
a nedvességet
podetknąć, podetkać — podtykać [1. podłożyć
coś pod coś; 2. podać coś komuś do
jedzenia lub do picia] – bedugni, aládugni,
alátolni, beadni; enni v. inni adni vmit vkinek
podetknąć komu dobry kąsek – jó falatot nyújtani
vkinek
podetrzeć — podcierać [oczyścić okolice
narządów wydalniczych po czynnościach
fizjologicznych]
–
feldörzsölni,
megdörzsölni, kitörülni, feltörülni (alulról
felfelé); kikezdeni, megfűrészelni
podetrzeć dziecko – kitörölni a gyerek fenekét
podetrzeć piłą – belefűrészelni, megfűrészelni
podetrzeć się — podcierać się [pot. podetrzeć
samego siebie] – feldörzsölni, megdörzsölni,
saját magát
podfarbować [1. ufarbować coś lekko; 2. pot.
uatrakcyjnić opowiadanie lub opis,
dodając barwne szczegóły, niekoniecznie
zgodnie z rzeczywistością] – felfesteni,
felfelé festeni; gyengén, hiányosan festeni
meg; aláfesteni
podfermentować [sfermentować trochę] – kissé
megerjeszteni
podfolwarczny, -a, -e – majorsági, gazdaság körüli
podfrunąć — podfruwać [o ptakach: wzlecieć ku
górze lub lecąc, przybliżyć się do czegoś
lub do kogoś] – röppenni; felröppenni
podfruwajka (podlotek) [pot. młoda a.
niedorosła dziewczyna] – (tréf) fruska,
csitri; serdülő leány; süldő leány
podfrunąć ku niebu – felrepülni, felszállni az égig
podglądać [podejrzeć] – alánézni; leselkedni, lesni
podgardlanka [produkt garmażeryjny, kiszka z
podgardla wieprzowego z dodatkiem
bułki] – (közb.) tokahússal töltött hurka
podgardle [1. u ludzi i niektórych zwierząt:
przednia część szyi w okolicy gardła;
2. część policzka i szyi tuszy wieprzowej] –
begy, toka; lebernyeg; nyakló
podgarnąć — podgarniać [garnąc, podsunąć pod
coś lub przesunąć do góry] – feltúrni,
alátúrni, odább kaparni, kapálva v. turkálva
feltolni, alákaparni
podgarnąć co pod moc swoją – megszerezni,
megkaparintani vmit
podgarnąć ogień – felpiszkálni, megpiszkálni a
tüzet
5053
podgarnąć w kąt śmiecie – sarokba söpörni a
szemetet
podgarnianie, podgarnięcie – összeszedés,
kisímítás (hajnál)
podgatunek (łac. subspecies)
[1. jeden z
taksonów w systematyce organizmów
niższy od gatunku; 2. jednostka
klasyfikacyjna w systematyce organizmów
obejmująca różne odmiany] – alfaj (latinul:
subspecies) [a biológia egyes területein, de
különösen a zoológiában és a botanikában a
fajon belüli taxonómiai rang]; gyengébb
minőség
podgiąć (podegnę, podegnie) — podginać
[podwinąć, podkurczyć coś do góry]–
felhajtani, feltűrni (kissé), feltekerni
podgiąć się — podginać się [zostać podgiętym] –
felhajtódni, feltekerődni
podgięcie [zagięty brzeg czegoś] – feltűrés,
felhajtás
podglądać [podejrzeć] – alánézni, lesni, felnézni,
feltekinteni,
nézegetni,
benézegetni,
kémlelni, kémlelődni, figyelni
podglądanie – vizsgálódás, megfigyelés
podglebie [1. warstwa gleby znajdująca się pod
warstwą orną; 2. podstawa, źródło czegoś]
– altalaj, alap
podgłodzić (podgłodzę) się – kissé megéhezni,
éhezni; éhezteti magát
podgłówek [twarda poduszka lub część materaca
tapczanu stanowiąca podwyższenie pod
głowę] – fejtámla, fejtámasz, fejrész
(matracon, díványon)
podgnieść
—podgniatać
–
felszorítani,
felnyomni;
kissél
megszorítani,
megnyomorgatni
podgnić [zgnić trochę] – rothadásnak indulni,
rothadozni (alulról)
podgniecenie – felszorítás, megnyomás
podgniły, -a, -e [zgniły częściowo] – rothadásnak
indult, rodhadt, kikezdte a rothadás
podgnoić (podgnoję) – megtrágyázni
podgnoić rolę – megtrágyázni a földet
podgnoić się – begennyesedni, gennyedésnek
indulni
podgnojenie – megtrágyázás
podgnojenie się – gennyesedés
podgoić (podgoję) — podgajać [zagoić trochę] –
úgy-ahogy, valamelyest meggyógyítani,
egészséget helyrehozni
podgoić się — podgajać się [zostać zagojonym
częściowo] – úgy-ahogy, valamelyest
meggyógyulni
podgojenie – (bizonyosfokú) gyógyítás
podgojenie skóry – bőrgyógyítás
-
Wersja 01 01 2017
podgojenie się – (bizonyosfokú) öngyógyítás
podgolenie – aláborotválás, kiborotválás
podgolić — podgalać [ogolić od spodu lub ogolić
trochę, do pewnego stopnia] – kiborotválni,
aláborotválni, lenyírni, felnyírni
podgolić się — podgalać się [1. podgolić sobie
włosy, brodę itp.; 2. zostać podgolonym
przez kogoś] – lenyírja a haját, nyiratkozni,
felnyíratkozni
podgonić
—
podganiać,
podegnać
[1. popracować nad czymś z pośpiechem
lub wykonać część zaległej pracy;
2. zmusić do szybszego wykonywania
czegoś] – utánairamodni, nyomában lenni
vkinek, üldözni vkit
podgorączkowy, -a, -e [temperatura ciała nieco
wyższa od normalnej] – kissé lázas,
emelkedett hőmérsékletű
podgorzeć — podgorywać – égni, elégni,
fellángolni
podgorzały, -a, -e – megégett, megperzselődött,
felperzselődött, megperzselt, felperzselt;
sététsárga színű
podgotować — podgotowywać [ugotować coś do
pewnego stopnia, nie do końca] –
előkészíteni; félig megfőzni (vmit)
podgotować się — podgotowywać się [o
potrawach: ugotować się do pewnego
stopnia, nie do końca] – félig megfőni
podgórmistrz [pracownik na stanowisku
zastępcy
górmistrza]
–
(bány)
albányamester
podgórski, -a, -ie [1. leżący u podnóży gór,
charakterystyczny
dla
terenów
położonych blisko gór, pochodzący z
takich terenów itp.; 2. przymiotnik od:
Podgórze
(dzielnica
administracyjna
Krakowa)] – hegyaljai, szunalpin
podgórzanin
[mieszkaniec
Podgórza],
podgórzanka – hegylakó, hegyaljai v.
hegyvidéki
podgórze [teren położony u podnóża wysokich
gór] – hegyalja
Podgórze [część Krakowa położona na prawym
brzegu Wisły na styku regionów
naturalnych: Bramy Krakowskiej, Niziny
Nadwiślańskiej, Podgórza Bocheńskiego i
Pogórza Wielickiego.] – Podgórze (Krakkó
része)
podgrabić ― podgrabiać – alágereblyézni
podgrdykowy, -a, -e – gégefő alatti, ádámcsutka
alatti
podgrodzie [w średniowieczu: osada zakładana
tuż pod grodem] – váralja; külváros v.
városkörnyék
5054
podgrupa [podzbiór zbioru elementów grupy
zamknięty ze względu na działania
grupowe. Badanie podgrup danej grupy
dostarcza wielu informacji o samej grupie.
Często grupę daje się rozłożyć na iloczyn
prosty jej podgrup.] – alcsoport
podgrywać [zob. podegrać] – kísérni, játszogatni;
kártyázgatni
podgryzać się [pot. wzajemnie sobie szkodzić w
sposób podstępny] – egymást megrágni,
kirágni, elrágni
podgryźć (podgryzie) — podgryzać [1. gryząc,
uszkodzić coś od spodu lub od środka;
2. podgryzać pot. działać skrycie i
podstępnie na czyjąś szkodę] – megrágni,
kirágni, elrágni
podgrzać ― podgrzewać [1. ogrzać w pewnym
stopniu, trochę; też: zagrzać coś
powtórnie;
2. przen.
uczynić
coś
intensywniejszym] – megmelegíteni, (kissé)
felmelegíteni
podgrzać się — podgrzewać się [zostać
podgrzanym]
–
megmelegedni,
felmelegedni
podgrzanie – felmelegítés
podgrzebać ― podgrzebywać – felásni, feltúrni
podgrzebać w jego parametrach – beleásni a
paramétereibe
podgrzać — podgrzewać [1. ogrzać w pewnym
stopniu, trochę; też: zagrzać coś
powtórnie;
2. przen.
uczynić
coś
intensywniejszym]
–
melegíteni,
felmelegíteni
podgrzać się — podgrzewać się [zostać
podgrzanym]
–
megmelegedni,
felmelegedni
podgrzewacz
[1. urządzenie
służące
do
podgrzewania
czegoś;
2. w
silniku
wysokoprężnym:
urządzenie
do
podgrzewania powietrza i paliwa za
pomocą prądu elektrycznego] – melegítő
berendezés
podgrzewacz do potraw – ételmelegítő
podgrzewacz wody – vízmelegítő
podgrzybek (Xerocomus ) [1. rodzaj grzybów z
rodziny borowikowatych. Występują w
lasach iglastych i liściastych prawie całej
kuli ziemskiej. Wszystkie gatunki są
-
Wersja 01 01 2017
jadalne. 2. grzyb jadalny o brązowym
kapeluszu i drobnych, żółtawych porach]
–
(növ.)
Vargánya
(Xerocomus),
tinórkagomba, tinóurigomba, vargánya);
érdeslevelű tinorú
podgrzybek brunatny (Xerocomus badius) – barna
tinorú v. barna nemezestinóru (Xerocomus
badius)
Podhalanin [mieszkaniec Podhala] – tátraaljai
lakos, podhalai férfi
podhalański, -a, -ie [przymiotnik od: Podhale] –
tátraaljai, Podhala-i
Podhale [kraina historyczno-etnograficzna u
północnego podnóża Tatr, w górnym
dorzeczu Dunajca, od Czorsztyna aż do
Tatr. W krajobrazie Podhala występują
rozległe torfowiska i stożki napyłowe.
Najważniejsze miejscowości: Nowy Targ
(historyczna stolica Podhala), Zakopane,
Białka Tatrzańska, Bukowina Tatrzańska,
Poronin, Podczerwone i inne, a po
północnej stronie Gorców - Rabka.
Południową część Podhala nazywa się
czasem "Skalnym Podhalem" - obejmuje
ono obszar od Brzegów i Bukowiny po
Zakopane, Kościelisko i Witów.] –
Podhale; (lengyel) Tátraalja
podharmoniczny, -a, -e – szubharmonikus
podheblować – kissé legyalulni
podheblować drzwi – kissé legyalulni az ajtót
podheblować drzwi łazienkowe – a fürdőszoba
ajtót kissé legyalulni
podhodować [hodując coś, doprowadzić to do
pewnego wieku, stadium rozwoju itp.] –
felnevelni (vmeddig)
podholować [holując, przemieścić statek,
samochód na określone miejsce lub przez
część drogi] – elvontatni
podhyczek [(Jak czytamy u Zygmunta Glogera)
Tak nazywano w średniowiecznej Polsce
jąkanie
się
przysięgającego
przy
odmawianiu roty przysięgi, za co jąkający
się, jako podejrzany o krzywoprzysięstwo,
musiał sądowi płacić winę. Książę Jan
mazowiecki na rokach w Czersku r. 1380
zniósł stary zwyczaj zabierania przez
urzędników
sądowych
płaszcza
popełniającemu „podhyczek”. Zwyczaj
5055
ten dla chrześcijan ustał w całej Polsce w
XV wieku, ale dla Żydów był
zamieszczony jeszcze w statucie króla
Aleksandra Jag. z r. 1505.] – (daw) az
eskütevő botlása az eskü szövegében;
esküszegés
podinspektor
[zastępca
inspektora]
–
felügyelőhelyettes, helyettes felügyelő
podium [1. podwyższenie przeznaczone dla
mówców, na występy artystów, koncerty
itp.; 2. trzystopniowe podwyższenie, na
którym dekorowani są zwycięzcy w
zawodach sportowych; 3. podwyższenie
stałe lub przenośne, nad poziomem
podłogi, ziemi] – (lat.) pódium, emelvény,
dobogó; emelt pódium; (ép) az épület
felmagasított alépítménye; a
római
templomok
jellegzetes
emelvényszerű
felmagasítása
podjadać [zob. podjeść] – megrágni, megenni
podjadek,
turkuć
podjadek
(Gryllotalpa
gryllotalpa) – lótetű
podjazd [1. droga dla samochodów prowadząca
bezpośrednio do jakiegoś budynku;
2. część drogi biegnącej pod górę; też w
zawodach sportowych: część trasy
wiodąca
pod
górę;
3. jazda
do
określonego, niezbyt dalekiego miejsca;
4. jazda pod górę; 5. usytuowana od
frontu część budynku w formie daszka,
podcienia itp., pod którą zajeżdżają
pojazdy;
6. atak
na
wojska
nieprzyjacielskie i szybki odwrót w celu
uniknięcia otwartej walki; 7. daw. oddział
kawalerii wysłany do obozu nieprzyjaciela
dla przeprowadzenia rozpoznania] –
(wojsk) felderítő osztag, portya; (vasúti)
aluljáró
podjazdowy, -a, -e – felderítő, kikémlelő;
megközelítő
podjąć (podejmę, -esz, podejmie) — podejmować
[1. unieść w górę; 2. przedsięwziąć jakieś
działanie,
rozpocząć
coś,
zwykle
ponownie;
3. zareagować
na
coś
działaniem; 4. przyłączyć się do rozmowy,
śpiewu itp.; 5. przyjąć kogoś jako gościa] –
(kogo/co)
felemelni,
felvenni;
megvendégelni, indítani, kezdeni; (átv.)
felvenni, átvenni, vállalni, elvállalni
podjąć dyskusję (z kim) o czym v. nad czym vitába v. vitatkozásba bocsátkozni; vitára
kelni vkivel vmiről
podjąć działania – intézkedni, intézkedéseket tenni
podjąć
inicjatywę
–
megragadni
a
kezdeményezést; magához ragadja a
kezdeményezést
podjąć a. podejmować kroki – lépéseket tesz
-
Wersja 01 01 2017
podjąć kwestię – feltenni a kérdést
podjąć na siebie zobowiązanie – kötelezettséget
vállalni
podjąć ofensywę – támadásba menni (át)
podjąć pieniądze [pobrać pieniądze z banku, z
kasy, z depozytu itp.] – pénzt felvenni
podjąć pieniądze z banku – pénzt venni fel a
bankból
podjąć pieniądze z konto – pénzt vesz fel v. emel
le a számláról
podjąć pracę – felvenni a munkát, hozzáfogni v.
hozzálátni a munkához; munkát vállalni
podjąć rękawicę – felvenni a kesztyűt; elfogadni a
kihívást
podjąć ruch (na kolei) – (közb.) felvenni a
(vasúti) forgalmat
podjąć starania – erőfeszítéseket tenni
podjąć trud – fáradtságot vesz magának v. magára
podjąć wyprawę – felfedező útra vállalkozni;
hadjáratot indítani
podjąć zobowiązanie – felajánlást tenni;
kötelezettséget vállal
podjąć się — podejmować się [zobowiązać się do
zrobienia czegoś] – vállalni, elvállani (vmit);
(czego) vállalkozni (vmire)
podjąć się czego – magára vállalni v. elvállalni vmit
podjąć się misji – megbízatást vállalni
podjąć się obowiązku – kötelezettséget vállal
magára
podjął się dowodzenia okrętem – a hajó
parancsnoklását magára vállalta
podjął się zbyt trudnej rzeczy – (átv.) nagy fába
vágta a fejszéjét; nehéz dolgot vállalt
podjechać (podjadę, podjedzie) ― podjeżdżać
[1. jadąc, zbliżyć się do czegoś lub kogoś;
2. unieść się do góry] – közeledni,
odaérkezni, odautazni; (kocsival) odahajtani;
odamenni;
közelébe
kerülni vminek;
közeledni; (népi) becsapni, rászedni, túljár az
eszén
podjechać do domu – hazautazni; hazaközeledni
podjechać kogo – becsapni, rászedni vkit, túljárni
az eszén vkinek
podjechać pod bramę karetą – a kapuhoz hajtani;
a kocsit a kapu elé hajtani
podjedź tu czółnem – evezz ide, hozd ide a
csónakot
podjełczeć – avasodásnak indulni, avasodni
podjeść (podjem, podje, podjedzą) — podjadać
[1. najeść się do pewnego stopnia, czasami
do syta; 2. podgryźć coś od spodu;
3. podjadać: jeść po trochu, ale często;
4. zjeść ukradkiem, podkradając komuś
jedzenie] – (tövénél) megrágni, megenni;
enni, megebédelni, meguzsonnázni
5056
podjadłem sobie – úgy-ahogy v. éppen csak
jóllaktam
podjezdek [dawna nazwa kiepskiego konia] –
fiatal (kis) ló, lovacska
podjeździć (podjeźdzę) – belovagolni (egy bizonyos
fokig)
podjeździć konia – lovat betörni (egy bizonyos
fokig)
podjęcia decyzji – döntéshozatal
podjęcie
[1.
przedsięwziąć,
rozpocząć,
zdecydować się na coś; 2. ugościć,
częstować kogoś; 3. podnieść z ziemi,
unieść, dźwignąć] – felvétel, befogadás;
felemelés; fogás, megvendégelés; vállalás,
elkezdés
podjęcie czynności procesowej – perfelvétel
podjęcie decyzji – határozathozatal
podjęcie pracy – munkába lépés
podjęcie uchwały – határozathozatal
podjęcie się (czego) – (vminek) az elvállalása
podjęty, -a, -e – felvett, felemelt; elindított,
elkezdett, vállalt, elvállalt
podjęte prace – megkezdett v. elvállalt munka v.
munkák
podjęte zobowiązania – vállalt kötelezettségek
podjudzać ― podjudzić [wzbudzać w kimś
gniew, złość, nakłaniać do złych czynów] –
bujtogatni, szítani, felizgatni; felheccelni
podjudzić kogo do czego – ingerelni, rábírni,
csábítani vkit vmire
podjudzić kogo na kogo/co – felingerelni, uszítani
vkit vkire/vmire
podjudzić kogo przeciw kogo/komu – felingerelni,
uszítani vkit vki ellen
podkadzać ― podkadzić [1. trochę okadzić
kadzidłem; 2. pot. powiedzieć komuś
pochlebstwo] –
füstölni,
felfüstölni,
tömjénezni; (közb.) alányalni
podkanclerzy, podkanclerz [w dawnej Polsce:
pomocnik i zastępca kanclerza] –
alkancellár
podkanonjer [(u Zygmunta Glogera) każda
kompanja w artyleryi Rzplitej w XVIII w.
składać się była powinna z 9
bombardjerów, 100 kanonjerów i 50
podkanonjerów] – (hist. wojsk) altüzér
podkarczować – részben kiírt v. letarolni
podkarczować las – erdőt írtani
podkarmiać ― podkarmić [karmiąc dodatkowo,
podtuczyć kogoś] – megetetni, táplálni,
felhízlalni
podkarmić dziecko – megszoptatni v. megetetni a
gyereket, enni adni a gyereknek
podkarmić kokosze – csirkát tartani v. nevelni
podkarmić młodą kawkę – fiatal csókát megetetni
-
Wersja 01 01 2017
podkarmić się – meghízni
Podkarpacie
[region
fizyczno-geograficzny
położony na obszarze Austrii, Czech,
Polski, Ukrainy i Rumunii] – Podkarpacie;
Kárpátalja (a Kárpátok mindkét oldalán);
DK-Lengyelország
podkarpacki,
-a,
-ie
[przymiotnik
od:
Podkarpacie] – kárpátaljai, kárpáti, a
Kárpátok vidékéről származó [Podkarpacki
Urząd Wojewódzki w Rzeszowie: Rzeszowi
Kárpátaljai Vajdasági Hivatal]
podkasać (podkasze) — podkasywać [pot.
podwinąć ku górze ubranie lub jego część]
– feltűrni, felgyűrni
podkasać suknię – fetűri a szoknyáját
podkasać się – feltűrödzködni, feltűrni a nadrágot
podkasały, -a, -e – vékony, hosszúlábú, gémlábú
podkasany, -a, -e [1. pot. za krótki; 2. pot. o
kobiecie: nosząca bardzo krótkie sukienki,
spódnice itp.] – túl rövid, feltűrt;
nekivetkőzött, szemérmetlenül öltözött
podkatalog [katalog wyodrębniony z większego
katalogu, będący jego częścią] – alkönyvtár
podkisać
―
podkisnąć
(podkiśnie)
–
megsavanyodni vmelyest
podklasa [1. w układzie systematycznym:
jednostka niższa od klasy, będąca jej
częścią składową; 2. jednostka w
systematyce niższa od klasy, 3. segment
struktury społecznej; 4. biologiczna
jednostka systematyczna] – alosztály
podkleić (podkleję) — podklejać [umocnić,
połączyć coś, przylepiając od spodu drugą
warstwę] – aláragasztani, felragasztani;
vászonra húzni
podklejony, -a, -e – aláragasztott, felragasztott;
vászonra húzott
podklejka – szattyánbőr-bélés, (csizmaszárba)
beragasztott betét
podklepać – (alulról) megszegecselni, felverni,
felkalapálni, felszegecselni
podklinować – aláékelni, éket verni be alulról
5057
podkład [1. to, co jest podłożone pod spód
czegoś; 2. pierwsza warstwa farby, wapna
itp. nałożona na jakąś powierzchnię przed
malowaniem lub tynkowaniem; 3. element
toru szynowego w postaci belki ułożonej
poprzecznie pod szynami; 4. kosmetyk
zawierający puder w kremie, nakładany
przed zrobieniem makijażu; 5. podłużny
kawałek materiału, który kładzie się na
prześcieradle,
chroniący
je
przed
zabrudzeniem; 6. muzyka odpowiednio
dobrana do filmu, spektaklu itp., często
ilustrująca go; 7. roślina, na której szczepi
się lub okulizuje odmianę szlachetną] –
alátét; (podstawa) alap, alapzat; (kolej)
talpfa; (twarz) alapozás; (mal.) alapozó
podkład ekonomiczny – gazdasági alap
podkład kolejowy – vasúti alj (fa,beton,
vasbetonalj)
podkłady kolejowe drewniane – vasúti talpfák
Podkłady kolejowe to belki poprzeczne do
biegu toru, na których za pomocą specjalnych
przytwierdzeń mocuje się szyny.
Podkłady mogą być wykonane z różnych
materiałów:
 Drewniane - z drewna impregnowanego
olejem kreozotowym. Ich wady to korozja
biologiczna i koszty użycia drewna. Do zalet
należy zaliczyć fakt, iż nie przewodzą prądu
(ważne ze względu na instalacje elektryczne
na kolei) i bardzo dobrze tłumią drgania - z
tego powodu są wykorzystywane na
obiektach
inżynierskich
(mostach,
wiaduktach). Podkłady drewniane stosowane
są również na łukach o promieniu poniżej
250 metrów, a także na dużych
pochyleniach. Są najczęściej spotykanym
typem podkładów kolejowych na liniach
lokalnych,
chociaż
można
je
też
zaobserwować na starszych głównych
liniach, na których nie było wymiany
nawierzchni. - faalj (a köznyelvben talpfa) a
legrégebbi és legáltalánosabban használt fajtája
a vasúti keresztaljaknak, amelyekre a vasúti
síneket erősítik
-
Wersja 01 01 2017
 Strunobetonowe
(potocznie
nazywane
betonowymi)
obecnie
najczęściej
spotykane. Ich zalety to: niska cena, wysoka
wytrzymałość, niewielkie przewodnictwo
elektryczne; wady: duży ciężar, kruchość
(możliwość złamania przy źle ułożonej i
zagęszczonej podsypce. Podkładów z
czystego betonu lub kablobetonu nie stosuje
się w kolejnictwie na szeroką skalę. Vasbetonaljak a vasúti pálya azon alátámasztó
aljai, amelyek vasalt (általában feszített)
betonból készülnek (feszített v. elkőfeszített)
 Betonowe
(żelbetowe,
z
klasycznym
zbrojeniem w postaci prętów zbrojeniowych
zamiast naciąganych strun). Jako że w
podkładach strunobetonowych sprężanie
podkładu przez strunę wyzwala dodatkową
siłę, równoważoną naciskiem wywieranym
przez przejeżdżający tabor, mogą one
przenosić większe obciążenia niż żelbetowe stąd podkłady betonowe stosuje się obecnie
głównie na kolejach wąskotorowych. –
betoljak, vasbeonaljak (feszített v. elkőfeszített)
 Stalowe - spotykane bardzo rzadko. Ich
zaletą jest niska masa oraz możliwość
powtórnego przetworzenia, wady: wysoka
podatność na korozję, przewodzenie prądu,
podatność na kradzieże i konieczność
wymiany po wykolejeniu pociągu. – acél aljak
podkład
magnetyczny
–
előmágnesezés
[nagyfrekvenciás segédáram, amelyet a
műsorjellel együtt juttatnak a felvevőfejre.
Az előmágnesezés beállítja a magnószalag
munkapontját, azaz optimális feltételeket
teremt
a
magnófelvételhez.
Az
előmágnesezés befolyásolja a magnófelvétel
szinte minden paraméterét (Érzékenység,
Maximális kivezérelhetőség stb.).]
podkład pod makijaż – alapozó
podkład warstwy kopalnej – (bány) fekü, talp
podkładać (zob. podłożyć) – alátenni, aláhelyezni,
alárakni
5058
podkładać co pod co – vmi vmi alá tenni, alátenni
vmit vmi alá
podkładać poduszkę pod głowę – feje alá teszi a
párnát; párnát tesz a feje alá
podkładać rolę – felszántani, ekével feltörni
(szűzföldet), eke alá hajtani
podkładka [1. to, co jest podłożone pod coś;
2. pot. dokument usprawiedliwiający lub
potwierdzający coś; 3. roślina, na której
szczepi się lub okulizuje odmianę
szlachetną;
4. płytka
wprowadzana
między elementy konstrukcji w celu ich
właściwej współpracy, oddzielenia ich od
siebie itp.] – alátét, söralátét, alátétlemez,
szán, alj, támasz, alátámasztás, gyám, dúc;
lábasalátét; (mezőg.) alany
podkładka do pisania – alátét; íróalátét
podkładka żelowa pod mysz – műanyag egérpad
podkładowy, -a, -e – tám-, alappodkładzina – támasz, tartó, merevítő; állás, pillér,
dúc; sárgerenda, koszorúgerenda
podkochiwać się [pot. kochać się w kimś trochę,
nieśmiało] – szerelmes; szerelmeskedni,
enyelegni
podkochiwać się w kim – beleszeret v. szerelmes
vkibe
podkolan
(paprotnik,
karlik)
(növ.)
Aceostichum (trópusi páfrányfajta); törpefa;
törpekarfiol; gyalogborsó
Podkolan (Platanthera) [1. roślina o eliptycznych
lub lancetowatych liściach i barwnych
kwiatach zebranych w kłos; 2. rodzaj
roślin
należący
do
rodziny
storczykowatych] – (növ.) sarkvirág
Podkolan biały (Platanthera bifolia) [gatunek
rośliny wieloletniej należący do rodziny
storczykowatych] – Kétlevelű sarkvirág v.
fehér sarkvirág (Platanthera bifolia) [a
kosborfélék
(Orchidaceae)
családjába
tartozó évelő növényfaj]
podkolanek – térdhajlat
podkolanówki
-
Wersja 01 01 2017
podkolanówka, podkolanówki [1. skarpetka
sięgająca do kolana; 2. rodzaj skarpet
sięgających nieco poniżej kolana. W
Polsce noszone głównie przez kobiety i
dzieci. Mogą być bawełniane, wełniane lub
w całości albo z domieszką włókien
syntetycznych. Kobiety często noszą
podkolanówki z lycry lub stretchu
zakończone bezuciskowym ściągaczem.] –
térdzokni, térdig érő harisnya
podkolorować — podkolorowywać [1. dodać
czemuś koloru lub podkreślić coś trochę
delikatnymi kolorami; 2. opowiadając lub
opisując coś, dodać wiele szczegółów
upiększających i ożywiających treść] –
kissé megszínesíteni, kiszínezni
podkolorować fakty – (átv.) kiszínezni az
eseményeket
podkomenda
–
alparancsnokság,
alsóbb
parancsnokság
podkomendant – parancsnokhelyettes
podkomendny, -a, -e [pozostający pod czyjąś
komendą, dowództwem] – alárendelt
podkomendny [wojskowy pozostający pod
czyimś dowództwem] – alárendelt férfi
podkomisarz [stopień oficerski w policji; też:
oficer
noszący
ten
stopień]
–
felügyelőhelyettes
podkomisja [jednostka niższa od komisji] –
albizottság
Podkomisja Ochrony Zabytków na Węgrzech –
Műemlékvédelmi
Albizottság
[a
műemlékvédelmi
hatóság
mellett
a
műemlékvédelmet
támogató társadalmi
szerv]
Podkomisja Praw Człowieka – Emberjogi
Albizottság
podkomitet [jednostka niższa od komitetu] –
albizottság
podkomorski, -a, -ie – (hist.) kamarási
podkomorstwo – kamarás; kamarás és neje
podkomorzy [1. w dawnej Polsce: zastępca
komornika, zarządzający dworem księcia
oraz gospodarką w dobrach publicznych;
2. od
XIV w.: urzędnik
ziemski
rozstrzygający spory graniczne; to
urzędnik ziemski w dawnej Polsce.
Pojawił się w XIV w. Przewodził sądowi
podkomorskiemu,
był
zastępcą
procesowym ubogich wdów i sierot ze
stanu szlacheckiego oraz (tylko w
Wielkopolsce i tylko do przełomu XV/XVI
w.) uczestniczył w sądzie ziemskim. 3.
Komorą
nazywano
w
starożytnej
polszczyźnie dwór książęcy, mieszkanie
panującego z jego skarbcem, wreszcie
komnatę sypialną. Komorzym zwano
5059
zarządzającego tą komorą a wogóle
urzędnika
dworskiego
do
posług
książęcych.
Zastępca
i
pomocnik
komorzego zwał się podkomorzym –
subcamerarius. Gdy z czasem podkomorzy
stał się wyższym urzędem niż komorzy,
zwano go archicamerarius, podkomorzym
wielkim lub koronnym.] – kamarás [A
kamarási intézmény régi keletű, és Európaszerte szokásos a királyi udvaroknál. A
kamarásságot előkelő állású polgári és
katonai személyek nyerhették el. Később
már nem járt udvari szolgálattal, sokszor
csak cím volt. Külső jelvénye az arany rojton
függő arany kulcs, melyet a "Rock", a kabát
jobb hátsó oldalán, a csípő tájon kellett
hordani, kis arany zsinórba akasztva. A
kinevezés ünnepélyes eskütétellel járt,
melyet a bécsi főkamarási hivatalban kellett
letenni.]
podkomorzy i sędzia ziemski – kamarás és
földbíró
Podkomorzy nadworny był urzędnikiem
dworskim odpowiedzialnym za siedzibę
monarchy – (hist.) udvari kamarás
podkomorzy ziemski – (hist.) határperekben
ítélkező
bírói
méltóság
(a
régi
Lengyelországban)
podkomorzyc – kamarásfi; a kamarás fia
podkomorzyna – kamarásné, kamarás felesége
podkoniuszy [1. w Polsce przed ostatnim
rozbiorem (1792) dworzanin pomagający
koniuszemu w zarządzaniu stajnią;
podkoniuszowie
dzielili
się
na:
królewskich, koronnych i litewskich 2. po
łacinie subagaro lub vice-praefectus
stabuli, był namiestnikiem koniuszego,
dozorując stajnie książąt piastowskich. Z
czasem wyrósł do godności urzędnika
krajowego, nadawanej przez królów
panom w dowód łaski. Wtedy stajnią
królewską
zarządzał
dworzanin
mianowany „podkoniuszym królewskim",
który nie zaliczał się do urzędników.
Między panami na pogrzebie Kazimierza
Wielkiego wymieniony jest i subagaro
(podkoniuszy). Później było dwóch
podkoniuszych: koronny i litewski. Gdy
atoli w Koronie urząd ten szedł w
zapomnienie, to Litwa rozmiłowana w
godnościach, miała zawsze koniuszych i
podkoniuszych. 3. (Jak czytamy u Zygmunta
Glogera) po łacinie subgaso, (później
nazywany vice-praefectuis stabuli), był
namiestnikiem koniuszego, dozorując
stajnie książąt piastowskich. Z czasem
wyrósł do godności urzędnika krajowego,
nadawanej przez królów panom w dowód
-
Wersja 01 01 2017
łaski a wtedy stajnią królewską zarządzał
dworzanin, mianowany „podkoniuszym
królewskim”, który nie zaliczał się do
urzędników państwowych. Między panami
na pogrzebie Kazimierza W., wymieniony
jest i subagaso (podkoniuszy). Później było
dwóch podkoniuszych: koronny i litewski.
Gdy atoli w Koronie urząd ten szedł w
zapomnienie, to Litwa, rozmiłowana w
tytularnych godnościach, miała, zawsze
koniuszych
i
podkoniuszych
(ob.
Koniuszy, Enc. Star. t. III, str. 78) Podług
Hartknocha,
podkoniuszy
nadworny
litewski pomiędzy dygnitarzami był
ostatni, podług zaś Skrzetuskiego szedł za
chorążym nadwornym a przed łowczym.
Na traktacie brzeskim z r. 1436 podpisani
są obaj podkoniuszowie.] – (hist.) királyi
főlovászmester [magyar királyi (Agaronum
regalium magister), az ország kisebb
zászlósainak, báróinak egyike (Werbőczy: H.
k. I. 94.) és mint ilyen a világi főrendekhez
tartozik (1608: k. u. I., 1687. X. t.-c.). Tagja
volt az országgyülés főrendiházának (1885.
VII. t.-c.); 1848-ig pedig e tisztség
viselőjének neve a királyi végzemények
(törvények) záradékában felemlíttetett. A
régi magyar királyi udvartartásban alatta
állottak a királyi istállók és 1848-ig az
országgyülés alkalmával ő gondoskododott
az udvar és a rendek elszállásolásáról,
ellenőrizte az élelmi cikkek árát.]
podkop [podziemny korytarz] – aláásás, üreg,
tárna; (wojsk) akna, aláaknázás, (bány.) táró
podkopać — podkopywać [1. kopiąc, usunąć
ziemię spod czegoś; 2. spowodować
osłabienie czyjegoś autorytetu, zaufania] –
(átv.) aláásni, vmi alatt ásni; aláaknázni
podkopać co – aláásni, aláaknázni vmit; (közb.)
megfúrni
podkopać a. podkopywać wiarę (w co) –
megingatja a hitet (vkiben)
podkopać się — podkopywać się [kopiąc pod
czymś, zrobić sobie przejście] – aláássa,
aláaknázza magát
podkorowy, -a, -e [1. znajdujący się pod korą
drzewa; 2. znajdujący się pod korą
mózgową] – kéreg alatti
podkosić (podkoszę) [1. skosić coś częściowo;
2. pot. zabrać coś komuś bez jego wiedzy]
– belekaszálni, lekaszálni
podkoszenie – lekaszálás
podkoszulek, podkoszulka [1. krótka trykotowa
lub
bawełniana koszulka,
noszona
bezpośrednio na ciele; 2. górna część
bielizny męskiej, przeważnie o barwie
białej, przeznaczona do noszenia pod
koszulą. Podkoszulki produkuje się z
5060
cienkiej bawełny. Zwykle bez rękawów –
zakrywa jedynie tors, z głębokim
wycięciem pod szyją. Popularny jest
również podkoszulek w kształcie litery T
(tzw. T-shirt) Podkoszulek może być też
używany jako odzież wierzchnia –
szczególnie w miesiącach letnich.] – atléta,
atlétatrikó; alsóing; póló
podkoszulek (1) [półkoszulka z długimi lub
krótkimi rękawami, zwykle z owalnym
dekoltem, którego krawędź jest z
elastyczną tasiemką lub zwiniętym
kołnierzem. Wytwarzana z lekkiej tkaniny
bawełnianej na rozciągarce] – trikó [Kötött
kelméből készült rövid vagy hosszú ujjú, a
felsőtestet fedő ruhadarab. A kerek
nyakkivágás körül gyakran rugalmas kötésű esetleg magas, lehajtható - szegőpánt van.
Rendszerint pamutból készítik.]
podkoszulek (2) [bez kołnierzyka, okrywający
tułów wyrób włókienniczy z dzianiny;
może być z lub bez rękawów, i jest
noszony przez dzieci i dorosłych
bezpośrednio na ciało pod koszulę, bluzkę
lub sukienkę. Są różne typy rękawów w
podkoszulkach. Na przedniej części jest
zapięcie po całej długości albo nie ma w
ogóle zapięcia i podkoszulek zakładany
jest
przez
głowę.
Najczęściej
wykorzystywany jest w zimie jako
bielizna, a także do ćwiczeń fizycznych.] –
alsóing (2) [A felsőtestet borító, gallér
nélküli, kötött kelméből készült alsóruha,
amit közvetlenül a testen, az ing, blúz vagy
ruha alatt viselnek. Készülhet ujjatlanul,
illetve rövid vagy hosszú ujjal. Lehet
bebújós, vagy az elején végig nyitható.
Többnyire télen hordják, de erős fizikai
megterhelésnél, sportoláshoz is viselik.]
-
Wersja 01 01 2017
podkoszulek (3) [zobacz podkoszulek; część
garderoby pojrywająca tors, czasem
z rękawami dla dzieci jak i dla dorosłych.
Rękawy mogą mież różną długość.
Posiada guziki z przody lub jest wgiągana
przez głowę.] – alsóing (1) [A felsőtestre
húzott alsóruha, különböző hosszúságú
ujjakkal vagy ujjatlan kivitelben. Lehet
bebújós vagy az elején gombolódó. Lásd
még: alsóing.]
podkoszulek2 [Bez kołnierzyka, okrywająca
tułów bielizna z dzianiny, może być z lub
bez rękawów i jest zakładana przez dzieci
i dorosłych bezpośrednio na ciało pod
koszulę, bluzkę lub pod sukienkę.
Stosowane są różne długości rękawa.
Może być zapinana na froncie na całej
długości lub może być ściągany przez
głowę.
Najczęściej
używany
jako
podkoszulek w czasie zimy, lub podczas
ćwiczeń fizycznych lub jako strój
sportowy.] – trikóing [Gallér nélküli, rövid
vagy hosszú ujjú, esetleg ujjatlan kötött ing,
amit közvetlenül a testen (az ing, blúz vagy
ruha alatt) viselnek. Lásd alsóing.]
podkoszulek z krótkimi rękawami – rövid ujjú
póló
podkoszulka [patrz podkoszulek] – atlétaing
[Lásd alsóing.]
podkowa [1. metalowe wzmocnienie w kształcie
litery U przybijane gwoździami(zwanymi
podkowiakami) do kopyt końskich w celu
zapobiegania ścieraniu się kopyt. 2. jako
godło rycerza konnego weszła w skład
następujących herbów szlachty polskiej] –
patkó; lópatkó
5061
podkowiak [zob. hufnal] – patkószeg
podkowiasty, a, -e – patkó alakú, patkószerű
Podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros)
[gatunek ssaka z rzędu nietoperzy z
nielicznie reprezentowanej w Polsce
rodziny
podkowcowatych]
–
kis
patkósdenevér (Rhinolophus hipposideros)
[az emlősök (Mammalia) osztályának a
denevérek (Chiroptera) rendjébe, ezen belül
a
patkósdenevérek
(Rhinolophidae)
családjába tartozó faj]
podkóweczki ognia krzeszą – szikrázik a csizma
patkója; szikrát csihol a patkó
podkówka [1. zdr. od podkowa; 2. portmonetka
w kształcie podkowy; 3. okucie o kształcie
półkolistym chroniące obcas przed
ścieraniem] – cipővasalás, csizmavasalás,
cipő- v. csizmapatkó; pénztárca aprópénznek
podkpić sprawę – elrontja v. eltolja a dolgot v. az
ügyet
podkpiwać [kpić z kogoś lub z czegoś w sposób
łagodny, niezłośliwy] – gúnyolódni, gúnyt
űzni, fitymálni, fitymálgatni
podkpiwać z kogo/czego – gúnyt űzni
vkiből/vmiből; fitymálgatni vkit/vmit
podkrajać (podkraje) ― podkroić [krojąc
materiał, skórę itp., podciąć coś od dołu] –
alávágni, levágni; felszeletelni, leszelni
podkraść — podkradać (podkradnie) [ukraść
komuś część czegoś] – csenni, lopni (néhanéha); elcsenni, lopni, ellopni vmiből egy
keveset
podkraść się — podkradać się [zbliżyć się do
czegoś ukradkiem, po cichu] – meglopja
magát (egy keveset); odalopódzkodni,
lopakodni, lopódzkodni
podkraść się do kogo/czego – odalopódzkodni
vkihez/vmihez
podkraść się pod co – vmi alá lopódzkodni,
alábújni
podkrążony, -a, -e – bekarikázott, aláhúzott,
karikás
-
Wersja 01 01 2017
podkreślenie – aláhúzás, kiemelés; hangsúly,
hangsúlyozás
podkreślał lukratywność interesu – rámutatott az
üzlet jövedelmező voltára
podkreślenie [linia, która zaznacza lub wyróżnia
jakieś słowo lub zdanie w tekście] –
aláhúzás; (átv.) hangsúlyozás, kiemelés
podkreślić ― podkreślać [1. narysować linię pod
czymś; 2. położyć nacisk na coś] –
aláhúzni, megjelölni; (akcentować) kiemelni,
hangsúlyozni,
hangoztatni;
(átv.)
kidomborítani
podkreślać a. podkreślić oczy – kihúzza a szemét
podkreślać ciekawsze miejsca w książce –
aláhúzni az érdeksebb részleteket a
könyvben
podkreślać a. podkreślić ważność czegoś –
aláhúzni vminek a fontosságát
podkreślić pewień wyraz – aláhúzni egy szót
podkręcić — podkręcać [1. obracając jakimś
mechanizmem,
uregulować
działanie
czegoś; 2. zwijając, podnieść coś trochę do
góry; 3. pot. przynaglić kogoś do szybszego
działania lub do lepszej pracy, udzielając
mu napomnienia; 4. uderzając piłkę,
nadać jej taki ruch obrotowy, który
uniemożliwia jej odbicie lub odebranie] –
felkunkorítani, felcsavarni; pederni, pödörni;
felpödörni; felsodorni
podkręcać wąsa – bajuszt pödörni; megpödri a
bajuszát
podkręcić kogo – (átv.) falhoz szorítani vkit;
felhúzni vkit
podkręcić śrubę – kissé meghúzni a csavart
podkręcił wąsa – megpödörte bajuszát
podkrój pachy – hónalj kivágás
podkrój przodu [obszar, za pomocą którego
dekolt oraz przednia część (klatka
piersiowa) odzieży jest powiększona.
Zgodnie
z
najpowszechniejszymi
dekoltami, może przybrać różne kształty.]
– nyakkivágás eleje [A nyakkivágáshoz
csatlakozó, azt megnövelő, többféle alakúra
készíthető kivágás a ruhadarab mellrészén.]
5062
podkrój tyłu [obszar, za pomocą którego
podkrój dekoldu na tyle ubrania jest
powiększony. Stosowany w szczególności
w formalnej i letniej odzieży. Jego
zastosowanie w męskiej odzieży jest
rzadkie.] – hátsó nyakkivágás [A
nyakkivágásnak a ruhadarab hátára eső
része. Különösen női alkalmi ruhák és nyári
ruhák esetében játszik fontos szerepet és a
mérete is ezeknél számottevő. A férfiak
öltözködésében kisebb jelentőségű.]
podkrzepić — podkrzepiać – megerősíteni,
felerősíteni
podkrzepić się – megerősödni, felerősödni
podkrzepnąć – erőre kapni, megerősödni,
összeszedi magát
podkrzepnięcie – megerősödés
podkrzepnięty, -a, -e – megerősödött
podkrzew, podkrzewina [zob. półkrzew] – (növ.)
félcserje
podkrzewie – (növ.) félcserje (gyűjtőfogalom)
podkształcić — podkształcać [poduczyć kogoś
czegoś] – alakítani, kialakítani, képezni,
kiképezni, egy kicsit betanítani; tanítgatni,
oktatgatni
podkształcić się — podkształcać się [poduczyć
siebie samego]– alakulni, kialakulni, képezi
magát, kiképződni, egy kicsit betanulni
podkucie – patkolás
podkuć (podkuje) — podkuwać [1. przybić
podkowy do końskich kopyt; 2. umocować
od spodu do podeszew butów okucie w
celu wzmocnienia go; 3. pot. zwiększyć
swoją wiedzę w jakiejś dziedzinie] –
patkolni, megpatkolni
-
Wersja 01 01 2017
podkuć a. podkuwać konia – patkolni; lovat
megvasalni, lovat megpatkolni
podkulić — podkulać [skulić nogi lub ogon,
chowając je pod siebie] – maga alá húz;
behúzza (lábát, farkát)
podkulić a. podkulać ogon – behúzza a farkát
podkultura [normy zwyczajowe przyjęte w
jakiejś grupie, odmienne od przyjętych
przez ogół społeczeństwa; subkultura] –
szubkultúra, csoport- v. társasági norma
podkup – (ker.) alákínálás, (megvesztegetéssel)
kínálás v. túllicitálás; (átv.) megvásárlás;
megvesztegetési összeg, sáp
podkupić — podkupywać [1. ubiec kogoś w
kupnie czegoś, płacąc wyższą cenę lub
kupując wcześniej; 2. zatrudnić kogoś,
kto pracował już gdzieś, nakłaniając go do
zmiany pracy przez zaoferowanie mu
wyższej pensji lub innych profitów;
3. zjednać sobie kogoś w nieuczciwy
sposób] – túllicitálni, többet ígérni;
megvesztegetni
podkupny, -a, -e – megvesztegethető
podkurczać — podkurczyć [zob. podkulić] –
maga alá húz; behúzza (lábát, farkát)
podkurek [1. daw. pora nad ranem, kiedy pieją
koguty; 2. daw. posiłek podawany nad
ranem po całonocnej pracy lub zabawie;
3. daw. postny posiłek podawany o północy
w ostatni wtorek przed Popielcem; 4. (Jak
zytamy u Zygmunta Glogera) czas nad
ranem, doświtek, kiedy kury pieją. Jest
również nazwą śniadania, podawanego
nad ranem biesiadnikom, którzy hasali
przez noc całą, złożonego zwykle z
barszczu, bigosu i kiełbasy. Jeżeli zabawa
odbywała się w ostatni wtorek zapustny,
to gdy północ uderzyła, muzyka milkła,
gospodarz wnosił półmisek pod przykrywą
i odsłaniał takową; wylatał z pod niej
wróbel lub inny ptak, a na półmisku
pozostawał śledź i jaja. Oznaczało to, że z
zapustem uciekło mięso, a z postem
przybyła ryba. Postna ta o północy
wieczerza, ze śledzia, jaj i mleka złożona,
zowie się także podkurkiem i w
powszechnym była obyczaju w domach
bogatych i uboższych.] – (népi) egy falás
étel; (daw) reggeli
5063
podkurować – kikúrálni, kezelni (orvosilag)
podkurować się – kúráltatja v. kezelteti magát
podkusić (podkuszę, podkusi) [kusząc, skłonić
kogoś do popełnienia jakiegoś złego czynu]
– megkísérteni, kísértésbe esni
podkuwać [podkuć] – patkolni, megpatkolni
podkuwka [dolne okucie sań] – vasalás
podkuwka pod sanie – a szántalp megvasalása
podkwas – als (vegyt) hiposav (HOCl)
podkwas
saletrowy
–
nitrozilsav
HNO
(alsalétromos sav); alsalétromos sav,
hiposalétromossav
podkwas siarczany – alkénes sav, hipokénes sav
podkwasić (podkwaszę) — podkwaszać –
megsavanyítani,
megecetezni,
kissé
savanyítani
podlać (podleje) — podlewać [1. dostarczyć
roślinom odpowiednią ilość wody lub
płynnego nawozu; 2. nalać niewielką ilość
płynu na spód naczynia, w którym gotuje
się
potrawa]
–
öntözni,
locsolni,
meglocsolni; megöntözni
podlać a. podlewać coś – öntözni v. megöntözni;
locsolni v. meglocsolni vmit
podlać kwiaty – megöntözni a virágokat
podlać sobie – (átv.) felönteni a garatra
podlać się – ini egy jót, felönteni a garatra
podlać wodą – vizet önteni alá
Podlasiak, Podlasianin [potocznie o mieszkańcu
Podlasia] – Podlasie-i lakos
-
Wersja 01 01 2017
Podlasie, Podlasze [białoruski: Падляшша
Padljašša, litewski: Palenkė, łacina:
Podlachia) - historyczna kraina Polski
leżąca na Nizinie Podlaskiej oraz w części
południowej krainy, północno-wschodnia i
północna część województwa lubelskiego,
zamieszkana przez Podlasian. Etymologia
wskazuje na źródłosłów ruski (pod
Lachami), co może wiązać się z
przynależnością ziem drohickich do Rusi
we wczesnym średniowieczu, lub też
oznaczać, że Podlasie znajdowało się pod
władzą Lachów czyli Polaków.] – Podlasie
podlaski, -a, -ie – Podlasie-i [przymiotnik od:
Podlasie; województwo podlaskie] –
[Podlasiei vajdaság (Podlaskie) székhelye:
Białystok]
Podlaski szlachcic [drobny szlachcic podlaski,
zamieszkujący ziemię Bielską (po obu
brzegach Narwi) i Drohicką (po obu
brzegach Buga) – (daw) törzsökös podlasiei
nemes
podlaszczka, fiołek podlaszczka [Fiołek błotny,
podlaseczka,
fiołek
podlaszczka,
podleszczyk (Viola palustris)] – (növ.)
mocsári ibolya
podle1 – (bezecnie) aljasul, aljasan; hitványul; aljas
v. hitvány módon; kutyául
podle2 – (elav.) mellett, közel, tőszomszédságában,
közelében
podle2 (kogo/czego) – (elav.) (vki/vmi) mellett,
(vkihez/vmihez)
közel,
(vkinek/vminek)
tőszomszédságában, közelében
podle jedzenie – (közb.) ócska, csapnivaló étel
podlec1 [człowiek podły] – vmi alá eső, köteles;
aljas, csirkefogó, hímpellér, kapcabetyár ffi
podlec2 (podlegnie)
—
podlegać
[1. być
poddanym czyjejś władzy; 2. zostać
poddanym działaniu czegoś; 3. pozwolić
się opanować jakimś uczuciom, doznać
jakiegoś
stanu
fizycznego
lub
psychicznego] – (vmi) alá esni v. tartozni;
köteles
podlec a. podlegać (komu/czemu) – (vki/vmi) alá
tartozni v. esni; alá van rendelve
vkinek/vminek
podlec ocleniu – vámköteles
podlec prawu - ... törvény v. törvénye alá esni
5064
podlec regule – szabály alá esni, szabály áll v.
érvényes rá
podlecieć — podlatywać [1. wzbić się w
powietrze na niewielką odległość lub lecąc,
zbliżyć się do czegoś, do kogoś; 2. pot.
biegnąc, zbliżyć się do kogoś lub czegoś] –
felröppenni, repülni, felszállni
podleczyć [poprawić leczeniem czyjś stan
zdrowia] – (kissé) gyógyítgatni
podleczyć się [poprawić leczeniem swój stan
zdrowia] – (kissé) gyógyítgatja v.
gyógykezelteti magát
podleć [1. stawać się podłym; 2. stawać się
marnym,
lichym] – hímpillérkedni,
kapcabetyárkodni
podlegać (podlec2) – engedelmeskedni, aláveti
magát
podlegać eksmisji – kiutasíttatik, kilakoltatik
podlegać ekspertyzie – szakértői szemle alá esni;
szakértővel megvizsgálandó
podlegać ewolucji – fejlőni, fejlődés átmenni
podlegać karze – büntetendő; büntetést von maga
után
podlegać kompetencji jakiego sądu – vmely
bíróság hatáskörébe v. illetékességébe
tartozik
podlegać komu/czemu – enged, aláveti magát
vkinek/vminek, függ vkitől/vmitől, vki/vmi alá
tartozni
podlegać konfiskacie – elkobzás alá esni
podlegać ocenzurowaniu – cenzúra alá esni
podlegający, -a, -e (czemu) – (vmi alá) eső
podlegający cłu – vám alá eső; vámköteles
podlegający dyskusji – vitatható
podlegający gniciu – rothadásnak kitett, rothadó
podlegający opadatkowaniu – adóköteles
podlegający podatkom – adóköteles
podlegający podatkowi – adó alá eső
podlegający przedawnieniu – elavuló
podlegający służbie wojskowej – hadköteles
podlegający wykupieniu – váltságdíj alá eső
podleganie (komu) – függőség
podległość – alárendeltség, függőség
podległość psychologiczna – pszichológiai
függőség
[psychological
dependence]
[Kábítószerek, gyógyszerek vagy alkohol
rendszeres
használata
a
szorongás
csökkentésére fizikai függőség (addikció)
kialakulása nélkül.]
podległość służbowa – szolgálati alárendeltség
podległy, -a, -e [1. zależny od kogoś lub od
czegoś; 2. pozbawiony wolności; 3. daw.
podatny na coś] – alárendelt, függő [kościół
-
Wersja 01 01 2017
anglikański podległy papieżowi: az anglikán
egyház pápai függősége]
podległy komu/czemu – vkitől/vmitől függő
podlepczyca (przytulia właściwa typowa)
(Galium verum) – (növ.) tejoltófű, galaj,
tejoltó [galajfélék (Rubiaceae)]
podlepić — podlepiać [przylepić coś od spodu
czegoś
w
celu
wzmocnienia]
–
aláragasztani, megtapasztani
podlesie – erdőmellék, erdőszegély, erdőszél
Podlesie – Podlesie (lengyel falvak, települések és
kerületek elnevezése)
podleśniczy [pracownik Służby Leśnej w Lasach
Państwowych, podległy bezpośrednio
leśniczemu. Obszar za który odpowiada
podleśniczy ustala leśniczy. Może to być
teren całego leśnictwa, bądź też jego część
- obręb leśny. Zakres obowiązków
podleśniczego
określa
instrukcja
służbowa.] – alerdész
podleśny, -a, -e [położony blisko lasu] – erdő
mellett fekvő
podlewa [tak nazywano dawniej każdy sos,
którym podlane było mięso lub ryba przy
podaniu na stół. Czasem dawano podlewę
osobno na przystawce czyli salaterce.] –
szósz
podlewaczka – locsoló; öntözőkanna
podlewać [zob. podlać] – locsolni, öntözni
podlewanie – locsolás; öntözés
podleźć — podłazić [1. pot. poruszając się
powoli, niezgrabnie, podejść do czegoś,
2. pot. idąc lub pełzając wolno, wsunąć się
pod coś] – alákúszni, odakúszni
podliczyć — podliczać (obliczyć, zliczyć)
[obliczyć coś przez dodawanie] – számítani,
számolni, elszámolni, számlálni vmit
összeadás útján
podlić (podlę) [czynić podłym] – lealacsonyítani,
megszégyeníteni, gyalázni
podlić się [stawać się podłym] – lealacsonyodni,
lealjasodni
podlizać się ― podlizywać się [pot. zabiegając o
czyjeś względy, pochlebić komuś, kto stoi
wyżej w jakiejś hierarchii] – hízelegni,
behízelgi magát; hajbókolni; (közöns.)
alányalni
podlizać się kobietom – hízelegni a nőnek
podlizać się komu – hízelegni vkinek
podlizywanie się – hízelgés, talpnyalás
podlizujący (-a, -e) się – talpnyaló
podlotek [ironicznie o osobie młodej i
niedoświadczonej; żółtodziób] – serdülő,
kamasz; (biz.) tejfölösszájú, zöldfülű;
(żółtodziób) (áll.) vadkacsa fióka; (átv.)
éretlen, zöldfülű
5065
podlotka [pot. dorastająca dziewczyna] – fiatal,
serdülő lány; fruska, süldő lány, bakfis, csitri
podlutować
–
aláforrasztani,
alulról
megforrasztani, hozzáforrasztani
podłamać — podłamywać [1. osłabić czyjąś
odporność psychiczną; 2. złamać trochę,
od dołu]
– behajlítani, begörbíteni,
megtörni, felgörbíteni
podłamać się — podłamywać się [1. ulec
przygnębieniu; 2. zostać nadłamanym od
dołu] – behajolni, begörbülni, megtörni,
felgörbülni
podłatać – összefoltozni (szükségszeűen); foltot
tenni rá
podłatać swój budżet – saját költségvetést
összefoltozni
podławić – sorra mind megfojtani; sorra megölni;
fojtogatni
podławić się – fuldokolni; (vmi) fojtogatja (egy
ideig)
podłączyć — podłączać [1. założyć instalację
doprowadzającą prąd elektryczny, gaz,
wodę lub przyłączyć coś do takiej
instalacji; 2. uruchomić jakąś aparaturę
medyczną i połączyć ją z kimś w celu
kontrolowania jego stanu, podawania
substancji leczniczych itp.] – (közb.)
rákapcsolni, rákötni, bekötni (vezetékre)
podłączyć coś do czegoś – csatolni, csatlakoztatni
vmit vmihez
podłączyć się — podłączać się [1. połączyć swoją
instalację
doprowadzającą
prąd
elektryczny, gaz, wodę itp. z inną, często
nielegalnie; 2. przyłączyć się do jakiejś
grupy dla własnej korzyści] – (közb.)
rákapcsolódni, rákötésre kerülni, bekötésre
kerülni (vezetékre)
podłechtać (podłechcze) — podłechtywać –
csiklandozni, birizgálni; (átv.) felajzani
podłechtywać próżność kogo – vki ürességét
birizgálni
podło (podle1) – (bezecnie) aljasul, aljasan;
hitványul; aljas v. hitvány módon
podłoga [1. płaszczyzna drewniana lub pokryta
sztucznym tworzywem, po której się
chodzi i na której ustawia się sprzęty;
2. dolna powierzchnia w pojeździe] –
padló, padozat; padlózat; (lat.) pádimentum,
‘(föld)padló’
podłoga kaflowa – csempepadló
podłoga piwniczna – pincepadló
podłoga ślepa [podkład podłogowy z desek
ułożonych na legarach] – vakpadló
(gyalulatlan deszkából, rendszerint parketta
alá rakva)
-
Wersja 01 01 2017
podłoga taflowa – kőkockával parkettlapokkal
kirakott padló
podłoga trzeszczy – a padló recseg
podłoga ucieka komu – mehetnéke van, ég a talaj a
lába alatt
podłoga w kuchni – konyhapadló
podłoga z desek – deszkapadló
podłogowy, -a, -e – padló-; padlós
podłokietnik [boczna poręcz krzesła lub fotela,
na której można oprzeć łokieć; też:
element w samochodzie, na którym można
oprzeć łokieć] – karfa; könyöklőtámasz
podłostka [błahy, lecz niegodziwy postępek] –
rossz v. durva tréfa
podłość [1. bycie podłym; 2. podły czyn,
postępek] – aljasság, hitványság, alávalóság;
komiszság
podłość ludzka nie zna granic – az emberi
aljasság nem ismer határokat
podłoże [1. to, co jest podłożone pod spód czegoś;
2. to, co spowodowało powstanie czegoś;
3. skała macierzysta, z której powstają
gleby; 4. wierzchnia warstwa ziemi
nadająca się pod uprawę; 5. substancja
stanowiąca dogodne środowisko dla
rozwoju bakterii; 6. materiał, np. płótno,
papier,
drewno,
pokryty
zaprawą
malarską, na którym powstaje malowidło]
– (földt.)
alréteg, altalaj; alap, háttér;
megalapozás; alapzat
podłoże czego – vminek az alapja
podłoże do czego – alap vmihez v. vmi számára
 podłoże drogi – az út alapja
 podłoże drukowe [to wszelkiego rodzaju







materiały, na których dokonywany jest
druk] – nyomdai háttér v. alap
podłoże ekonomiczne – gazdasági háttér
podłoże gleby – földalap
podłoże gruntowe [w budownictwie warstwa
gruntu pod fundamentem budowli do
głębokości, gdzie naprężenia wywołane
obciążeniem pochodzącym od budowli nie
przekracza 20% naprężenia pierwotnego] –
földalap
podłoże hodowlane: podłoże bakteryjne,
pożywka
bakteryjna,
podłoże
mikrobiologiczne [to płynne lub stałe
podłoże na którym się hoduje hodowlę. Jako
hodowlę rozumiemy hodowaną populację
organizmów] – tenyésztési alap
podłoże językowe, substrat językowy
[pierwotne podłoże językowo-etniczne na
określonym obszarze zamieszkanym później
przez ludność używającą innego języka.] –
nyelvi háttér v. alap
podłoże klasowe – osztályháttér
podłoże malarskie [materiał pod malowidło.
Podłoże może być surowe, lecz zwykle jest


5066
gruntowane. Podłożem może być w zasadzie
dowolny materiał przyjmujący farbę.
Najczęściej jest to papier lub tektura,
tkanina, drewno lub dykta, czasem mur
(zobacz: mural).] – festői alap v. háttér
podłoże materialne – anyagi háttér
podłoże mikrobiologiczne [substancje, na
których hoduje się bakterie] – mikrobiológiai
aljzat
podłoże podłogowe – padlóalap
podłoże wapienne – (földt.) meszes altalaj


podłoże torowiska – vasúti pályatest alépítménye
podłożenie – alátevés, alátétel
podłożenie farbą – alapozás (festékkel)
podłożony, -a, -e – alátett, alája rakott; befestett,
bevont
podłożony czym – vmivel befestett v. bevont
podłożyć ― podkładać [1. włożyć coś pod coś;
2. położyć
coś
gdzieś
ukradkiem,
potajemnie; 3. dostosować utwór literacki
do utworu muzycznego albo dać ilustrację
muzyczną
do
jakiegoś
utworu
literackiego; 4. szyjąc, podwinąć brzeg
sukni, płaszcza itp.] – alátenni, aláhelyezni,
alárakni,
alávetni;
visszahelyezni,
visszalopni; alávarrni, alátenni; alapozni
podłożyć co pod co – tenni vmi vmi alá
podłożyć gdzieś bombę – bombát helyezni vhová
podłożyć jaja pod kury – tojást tenni a tyúkok alá
podłożyć łatę – foltot alávarrni, alátenni
podlożyć muzyke pod film – film alá zenei hátteret
tenni
podlożyć muzyke pod tekst – zenét szerezni
vminek a szövegére; megzenésíteni vmit
podłożyć na ogień – rárak a tűzre
podlożyć napisy do filmu – filmet feliratozni
podłożyć ogień pod co – tüzet rakni vmi alá,
felgyújtani vmit
podłożyć podszewkę – kibélelni (ruhát), bélést
varrni vmibe v. vmi alá
podłożyć rzecz skradzioną – lopott dolgot
visszalopni v. észrevétlenül visszahelyezni
podłożyć się — podkładać się [pot. swoim
zachowaniem postawić się w sytuacji
niekorzystnej dla siebie, narażając się na
złe potraktowanie] – megalapozódni
podłubać [1. dłubać w czymś przez pewien czas;
2. spędzić pewien czas na majstrowaniu
przy
czymś
lub
na
powolnym,
precyzyjnym
robieniu
czegoś]
–
összeturkálni, furkálni, kotorászni, piszkálni
podłubać w nosie – piszkálgatja az orrát
podług [przestarzale: według] – szerint
podług kogo/czego – vki/vmi szerint
-
Wersja 01 01 2017
podług załączonego rachunku – a mellékelt
számla szerint
podług mnie – szerintem
podług wskazówek – útmutatás szerint
podług wymagań – a követelmények v. kívánságok
szerint
podługowato – hosszúkásan, tojásdad alakúan,
oválisan
podługowatość – vminek hosszúkás v. ovális volta
podługowatość plamki – a folt ovális volta
podługowaty, -a, -e [podłużny] – hosszúkás,
hosszas, tojásdad, megnyúlt
podłużnie – hosszantian, hosszúkásan
podłużny, -a, -e [1. długi i wąski; 2. ciągnący się
wzdłuż czegoś] – (podługowaty) hosszúkás;
hosszanti, hosszirányú, hosszpodłużna kieszeń [k, której otwór jest
umiejscowiony
mniej
już bardziej
poziomo.] – függőleges zsebnyílás [Olyan
zseb, amelynek nyílása többé-kevésbé
függőleges elhelyezésű.]
podłużna twarz – hosszúkás arc
podłużyć — podłużać [uczynić coś dłuższym] –
meghosszabbítani
podły, -a, -e [1. świadomie postępujący
nieuczciwie, nieszlachetnie; też: będący
wyrazem czyjejś nikczemności; 2. lichy,
marny] – aljas, alantas, hitvány, alávaló, galád,
gaz, komisz; gonosz; nyomorult; (átv.) piszkos
podła intryga – aljas fondorlat
podła rasa – (áv.) hitvány fajzat
podły drań! – alávaló v. aljas gazember!
podły los – mostoha sors
podły nastrój – pocsék hangulat
podły zdrajca – alávaló áruló
podłysiały, -a, -e – kopaszodó
podłysieć – kopaszodni
podmajstrzy; podmistrz – a mester helyettese
podmajstrzy murarski – pallér
podmajstrzyni
[kobieta-pomocnik
majstra,
czeladnik cechowy] – a mester női
helyettese
podmalować — podmalowywać [1. podkreślić
coś makijażem; 2. położyć podkład z farby
lub zrobić farbą podstawowy szkic
obrazu; 3. przedstawić coś lepiej lub jako
lepsze, niż jest w rzeczywistości] –
aláfesteni
podmalować się — podmalowywać się [poprawić
sobie makijaż lub zrobić makijaż] –
festegeti magát; (átv.) kendőzgeti magát
podmalówka [wstępna, często uproszczona i
monochromatyczna
wersja
obrazu
olejnego lub temperowego stosowana w
tradycyjnych warsztatach malarskich.] –
alapozás, alapfestés
podmamić – (kissé) megtéveszteni, tévedésbe
ejteni, rászedni; kicsalni, lekenyerezni,
elcsábítani, elcsalni
podmarszali [w dawnej żegludze na rzekach
polskich tak zwał się na szkucie ten, co
przy marszałku na sztymboku siedział
(Magier) – (daw., wojsk) altábornagyok;
altengernagyok
5067
podmarszałek – almarsall
podmarszczyć —podmarszczać – (enyhén)
összeráncolni, redőzni, ráncolni
podmarzać — podmarznąć – fagyásnak indul,
fagyni kezd, megfogja a fagy v. a ahideg;
jegesedni
podmarznięcie – fagyás, jegesedés
podmaszerować – vmi előtt elmasírozni, menetelni
podmawiacz – felbújtó, lázító
podmawiać (do czego) [zob. podmówić] –
felbiztatni, bujtogatni, lázítani vmire
podmazać (podmaże) — podmazywać – kissé
bekenni, megkenni, olajozni, zsírozni
podmiejski, -a, -ie [związany z terenami
położonymi wokół miasta] – városkörnyéki,
elővárosi; a város pereméről való
podmiejskie okolice – külváros, előváros, kültelek,
környék
podmieść (podmiotę, podmiecie) — podmiatać [1.
zgarnąć śmieci w jedno miejsce;
2. zamieść niedokładnie] – felsöpörni,
kisöpörni; alátolni, betolni, becsempészni,
felvetni
podmieść izbę – felsöpörni v. kitakarítani a szobát
podmieść śmiecie do kąta – a sarokba söpörni a
szemetet
podmieśniowy, -a, -e – (bonc.) izomalatti
podminować — podminowywać [1. podłożyć pod
coś
minę,
materiał
wybuchowy;
2. spowodować
wzrost
napięcia,
niepokoju]
–
aláaknázn;
alapjaiban
megrendítenii
podminowany, -a, -e [1. o człowieku: mogący w
każdej chwili wybuchnąć gniewem, złością
itp.; 2. pełen napięcia, niepokoju] –
megrendült; aláaknázott
podmiot [1. nadrzędna część zdania nazywająca
osobę, rzecz lub zjawisko, o którym się w
zdaniu
orzeka;
2. osoba
aktywna,
uczestnicząca w czymś; 3. filoz. umysł
poznawczy
w
przeciwieństwie
do
przedmiotu, który jest poznawany;
4. osoba fizyczna lub prawna mogąca mieć
prawa i obowiązki] – (gram) alany [(a
nyelvtanban) annak a személynek v.
-
Wersja 01 01 2017
tárgynak megnevezése, melyről valamit
állítunk (vagy tagadunk)]
 podmiot
gospodarczy
[1.
podmiot
gospodarczy osoba fizyczna lub prawna
prowadząca na własny rachunek w celach
zarobkowych działalność gospodarczą; 2. to
każdy,
niezależnie
od
jego
formy
organizacyjnej, aktywny uczestnik procesów
gospodarczych, którego decyzje i działania
wywołują skutki ekonomiczne. Celem
istnienia podmiotów gospodarczych jest
prowadzenie działalności gospodarczej]:
gazdasági alany; a gazdaság alanya
 podmiot (językoznawstwo) [to część zdania,
która w zdaniu w stronie czynnej oznacza
wykonawcę
czynności
wyrażonej
orzeczeniem, obiekt podlegający procesowi
wyrażonemu orzeczeniem lub znajdujący się
w stanie wyrażonym orzeczeniem.]: alany
 podmiot (psychologia) [to poczucie bycia
kimś, posiadanie tożsamości odróżniającej
jednostkę od innych. W jej ramach człowiek
wierzy, że własna aktywność w znacznym
stopniu zależy od niego samego.]: alany
 podmiot
(filozofia)
[to
byt,
który
subiektywnie doznaje, przeżywa, tudzież
wchodzi w zależność, z innym istnieniem (lub
przedmiotem), przy czym podmiot jest
obserwatorem, a obiekt jest rzeczą
obserwowaną.]
 podmiot liryczny: "ja liryczne" [1. osoba
mówiąca w utworach lirycznych; 2. fikcyjna
postać w utworze lirycznym wypowiadająca
swe przeżycia, doznania, przemyślenia] –
lírai alany; lírai hős, lírai én
 podmiot logiczny [podmiot w dopełniaczu] –
logikai alany
 podmiot podatku – adóalany
 podmiot prawa - ten kto może posiadać
uprawnienia (prawa) lub obowiązki (tzn. ma
zdolność prawną). Podmiotowość prawną
nadaje prawo. Każdy człowiek jest
podmiotem prawa od urodzenia do śmierci –
a jog alanya
o osoba prawna: to jeden z rodzajów
podmiotów prawa cywilnego – jogi
személy v. személyiség
o osoba fizyczna: to prawne określenie
człowieka w prawie cywilnym, od chwili
urodzenia
do
chwili
śmierci,
w
odróżnieniu od osób prawnych – fizikai
személy v. személyiség
 podmiot prawny – jogi alany
 podmiot zbiorowy: rodzaj
podmiotu
lirycznego, który wypowiada się w imieniu
jakiejś zbiorowości (np. narodu, grupy
społecznej, pokolenia).
podmiot (badania) – kísérleti (vizsgálati) személy
podmiot domyślny [podmiot niewyrażony
oddzielnym wyrazem, lecz dający się
5068
wywnioskować z form orzeczenia] –
leleményes alany
podmiot gospodarczy – gazdálkodó szervezet
podmiot gramatyczny [podmiot w mianowniku]
– nyelvtani alany
podmiot opodatkowania – adóalany, adófizető,
adózó
podmiot szeregowy – felsorolás alanya
podmiot zasadniczy [najważniejszy wyraz
podmiotu rozwiniętego] – alapvető alany
podmiotowość [1. bycie podmiotem w sensie
filozoficznym lub prawnym; 2. filoz.
podmiotowy charakter czegoś uzależniony
od podmiotu poznającego] – alanyiság,
szubjektivitás, szubjektívizmus; vminek a
szubjektív volta
podmiotowy, -a, -e – alanyi, egyéni, szubjektív
podmoczenie – benedvesítés, megnedvesítés
podmoczenie terenów – területek megnedvesítése
podmoczyć – átnedvesíteni, benedvesíteni,
megnedvesíteni
podmokłość – nyirkosság, mocsaras jelleg
podmokły, -a, -e [o gruncie: nasiąknięty wodą] –
alulról átnedvesedett v. nyirkos
podmoknąć — podmakać [nasiąknąć wodą,
wilgocią od spodu] – átnedvesíteni,
megnedvesíteni; megnedvesedni
podmoknięcie – átnedvesítés, megnedvesítés;
átnedvesedés, megnedvesedés
podmoknięcie terenu – a terület átnedvesedése
podmorski, -a, -ie [znajdujący się lub
odbywający się pod dnem mórz lub
oceanów albo w ich głębinach] –
tengeralatti
podmorski kanion [to głęboka bruzda na
stokach
cokołu
kontynentalnego
wytworzona przez prądy zawiesinowe] –
tengeralatti árok
podmorski tunel – tengeralatti alagút
podmorzenie – éheztetés
podmorzyć – (egy kissé) éheztetni, koplaltatni
podmostkowy, -a, -e – (bonc.) intrasternalis;
mellcsontalatti
[ból
podmostkowy:
mellcsontalatti fájdalom]
podmowa – rábeszélés, bújtogatás, felbujtás,
uszítás
podmówić — podmawiać [pot. nakłonić kogoś do
czegoś, zwykle do ryzykownego postępku]
– rábeszélni, felbiztatni, bújtogatni, lázítani,
izgatni, felizgatni
podmówić kogo do czego – rábeszélni, felbújtani
vkit vmire
podmówić kogo na kogo, podmówić przeciw
komu – fellázítani v. bújtogatni vkit vki ellen
-
Wersja 01 01 2017
podmrozić (podmrożę, podmrozi) – megcsípi a
fagy, fagy éri; kissé megfagyni v. odafagyni
podmuch
[1. powiew
powietrza,
często
gwałtowny; 2. to, co zapowiada nadejście
czegoś; 3. fala powietrza powstała wskutek
wybuchu] – lehelet, fuvallat, szellő
podmuch wiatru – szélroham
podmuch wybuchu – robbanási hullám, légnyomás
podmuchać [dmuchnąć kilka razy lub dmuchać
przez chwilę] – lehelni, fújni
podmulić —podmulać – beiszapolni, iszappal
betömni v. bevonni
podmurować — podmurowywać [obmurować od
dołu] – aláfalazni
podmurowanie — podmurowywanie – aláfalazás
podmurówka, podmurowanie [płytki fundament
z kamienia, cegły lub betonu, na którym
coś się buduje] – támaszfal, alapfal;
aláfalazás; lábazat
podmurówka z kamienia łupanego – terméskő
lábazat
podmurze – fal melletti v. alatti hely, fal töve
podmyć — podmywać [1. o wodzie, fali, rzece,
morzu itp.: podpływając, naruszyć coś od
spodu, porwać ziemię, piasek itp. 2. umyć
komuś narządy płciowe, pośladki] –
alámosni, lemosni, felmosni; leöblíteni,
kiöblíteni; (np. brzeg rzeki) alávájni, kivájni,
kiüregelni
podmyć się — podmywać się [umyć sobie
samemu narządy płciowe, pośladki] –
alámosódni, kivájódni
podnająć
(podnajmie)
—
podnajmować
[1. wynająć coś komuś jako podnajemcy;
2. wynająć coś od kogoś, kto wcześniej
wynajął to od kogoś innego] – albérletbe
adni v. venni
podnająć pokój od kogoś – szobát kivenni v. vkitől
podnajem [oddanie do używania osobie trzeciej
rzeczy wynajętej przez najemcę lub
wydzierżawienie czegoś od najemcy] –
albérlet
podnajemca [osoba biorąca w najem od innej
osoby rzecz przez nią uprzednio wynajętą]
– albérlő
podnajęcie – albérlet, albérletbe adás v. vétel
podnajęcie lokalu – helyiség v. mulató v. zenés
szórakozóhely kiadása
podniebienie
(łac.
palatum)
[1. sklepiona
przegroda oddzielająca jamę ustną, u
zwierząt jamę gębową, od jamy nosowej;
2. narząd smaku; 3. dolna, wewnętrzna
powierzchnia
sklepienia,
zwłaszcza
kopuły; 4. górna część jamy gębowej
kręgowców. Stanowi ścianę między jamą
gębową i nosową. U płazów, ptaków i
5069
większości gadów podniebienie jest
wieloczęściowe, ażurowe, pokryte błoną
śluzową. Krokodyle i ssaki mają nie tylko
kostne podniebienie pierwotne, ale
również
podniebienie
wtórne.
Podniebienie ssaków składa się z twardej
części przedniej, złożonej z kości
miedzyszczękowych i podniebiennych,
oraz części miękkiej, zbudowanej z mięśni
pokrytych śluzówką. 5. miało znaczenie:
wierzchu, stropu, sklepienia, pułapu. Łoża
Polaków, których cudzoziemcy podziwiali
wązkość i ciasnotę, otoczone bywały
kotarą z podniebieniem czyli jakby
namiotem. W wyprawie królewny polskiej
z r. 1475 widzimy obok licznych opon
podniebienie nad łoże z aksamitu
czerwonego złotem przerabianego.] –
szájpadlás, szájpad, íny, ajak
podniebienie miękkie [umięśniony fałd błony
śluzowej
będący
przedłużeniem
podniebienia twardego] – lágy szájpadlás
podniebienie
twarde
[przednia
część
podniebienia w jamie ustnej] – kemény
szájpadlás
podniebienność – (gram) jésítés, palatizálás,
palatizáltság
podniebienny, -a, -e – (gram) lágy (ejtésű),
palatális
podniebny, -a, -e [1. znajdujący się lub
odbywający się bardzo wysoko nad
ziemią; 2. bardzo wysoki] – (szabad)
égalatti, égbenyúló, magasan kiemelkedő
podniecać [zob. podniecić] – felszítani,
felgerjeszteni; (átv.) ingerelni, felingerelni;
izgatni, felizgatni; felcsigázni; felhúzni;
lelkesíteni
podniecać kogoś – felizgatni v.lázba hozni vkit
podniecać się [zob. podniecić się] – felindulni,
felingerülni, gerjedni, felgerjedni, izgalomba
jönni; lelkesedni
podniecająco – ingerlően, izgatóan
podniecający, -a, -e [wywołujący podniecenie –
stan
pobudzenia
nerwowego
lub
zmysłowego] – ingerlő, izgató, izgalmas
podniecanie [rzecz. odczas. od podniecać] –
izgatás
podniecenie [1. stan nerwowego napięcia lub
pobudzenia zmysłowego; 2. stan silnego
pobudzenia
seksualnego;
3.
stan emocjonalny,
połączony
z fizjologiczną reakcją wzrostu ciśnienia
krwi na skutek produkcji adrenaliny
w organizmie] – felszítás, felgerjesztés;
(átv.) felizgatás, felingerlés; izgalom,
ingerültség, felingerültség; (med.) arousal;
éberség, izgatottság, gerjesztettség. [A
-
Wersja 01 01 2017
fiziológiai arousal az idegi-hormonális
rendszer izgalmi szintjére utal.]
podniecenie seksualne [w znaczeniu ogólnym jest
to
funkcja pobudliwości
seksualnej
(gotowości do reakcji seksualnej) i sytuacji
zewnętrznej. Ilość, jakość i intensywność
podniet seksualnych, związanych z
określoną
sytuacją
zewnętrzną
są
warunkowane procesami uczenia się.
Podniecenie może zależeć od kontekstu
interpersonalnego,
jeśli
jest
ukierunkowane na konkretnego partnera i
jest wówczas synonimiczne z pożądaniem
seksualnym.] – szexuális izgatás
podniecić — podniecać [1. wywołać stan silnego
pobudzenia nerwowego, uczuciowego,
radosnego
ożywienia;
2. wzmóc
intensywność czegoś; 3. wywołać czymś
stan silnego pobudzenia seksualnego] –
éleszteni, felszítani, felgerjeszteni; (átv.)
ingerelni, felingerelni; izgatni, felizgatni;
felcsigázni; felhúzni; hevíteni
podniecić gniew – haragot szítani
podniecić kogo – felingerelni, feltüzelni vkit
podniecić ogień – tüzet szítani
podniecić się — podniecać się [1. wywołać u
siebie stan silnego pobudzenia nerwowego,
uczuciowego,
radosnego
ożywienia;
2. wpaść w stan ożywienia; 3. zostać
pobudzonym
zmysłowo,
seksualnie;
4. podniecić wzajemnie jeden drugiego] –
felindulni, felingerülni, felgerjedni, izgulni,
izgalomba jönni, tűzbe v. lázba jönni
podniecony, -a, -e [będący w stanie podniecenia –
pobudzenia nerwowego lub zmysłowego;
też: świadczący o czyimś podnieceniu] –
izgatott; felszított, felgerjesztett; (átv.)
ingerelt, felingerelt; ingerült; izgatott,
felizgatott; felcsigázott; felhúzott; feltüzelt
podniesienie [w liturgii katolickiej: następująca
po konsekracji część mszy, w czasie której
ksiądz podnosi w górę hostię i kielich] –
felemelés, emelés; (átv.) emelés, növelés,
fokozás; emelkedés; (pl. ítéleté) súlyosbítás;
(część mszy) úrfelmutatás
podniesienie do kwadratu – négyzetre emelés (x2)
podniesienie do potęgi trzeciej – köbre emelés (x3)
podniesienie jakości towarów – az áru v.
árucikkek minőségének felemelése
podniesienie poziomu ideologicznego – az
ideológiai színvonal emelése
podniesienie stopy życiowej – az életszínvonal
emelése
podniesienie stopy życiowej społeczeństwa – a
társadalom életszínvonalának emelése
podniesienie wydajności – a termelékenység
fokozása
5070
podniesienie się – felemelkedés, felkelés, felállás
podniesionym tonem a. głosem – pattogó hangon
podnieść (podniosę, podniesie) — podnosić
[1. niosąc, ciągnąc lub pchając, umieścić
kogoś, coś na wyższym miejscu, w pozycji
pionowej; 2. wziąć coś, co leży nisko lub co
upadło; 3. pomóc komuś wstać lub usiąść;
4. niosąc, trzymając, przybliżyć do czegoś;
5. uczynić coś wyższym przez nasypanie,
nałożenie czegoś itp.; 6. spowodować
uniesienie czegoś w górę, w powietrze;
7. spowodować zwiększenie czegoś pod
względem liczby, nasilenia, znaczenia,
wartości, jakości itp.; 8. uczynić coś
lepszym;
9. zacząć
jakąś
akcję,
działalność; 10. powiedzieć lub napisać o
czymś lub o kimś z uznaniem; 11.
zbudować od nowa] – emelni, felemelni,
felvenni, felszedni, felnyalábolni; kiemelni;
felhajtani; (gallért) felgyűrni, felhajtani;
felvonni; (átv.) felvetni, felterjeszteni,
javasolni; (várat, függönyt stb.) felhúzni;
(kézzel) felfogni
podnieść brwi – felvonja a szemöldökét
podnieść bunt – felkelést szítani v. támasztani,
fellázítani
podnieść a. podnosić cenę – árat felemelni v.
növelni
podnieść ciężar – terhet felemelni
podnieść co z ziemi – felemelni v. felvenni vmit a
földről
podnieść coś do którejś potęgi – vmit vhányadik
hatványára emelni; vmi a vhányadik
hatványon (xn) [2 podnosimy do potęgi
ósmej; 2 do potęgi 8: 2-t a 8. hatványra
emeljük; kettő a nyolcadikon = 28]
podnieść coś w rozmowie – felvetni, felhozni vmit
a beszélgetésben
podnieść do kwadratu – négyzetre emelni
podnieść do potęgi – (mt) hatványozni, hatványra
emelni
podnieść do sześcianu – köbre emelni (x3)
podnieść dyscyplinę pracy – a munkafegyelmet
megerősíteni
podnieść głos – felemelni a hangot; felemeli a
hangját v. szavát; szavát v. hangját hallatja
podnieść głowę – magasan tartja v. felemeli a fejét;
lerázza az igát
podnieść hałas – lármát csapni, kiáltozásba v.
kiabálni kezdeni
podnieść kapitał – tőkét leszállítani
podnieść kogo/co do gosności kogo/czego –
vkinek/vminek a méltóságára emelni vkit/vmit
podnieść kogo na duchu – lélekben emelni vkit,
lelket önteni vkibe
-
Wersja 01 01 2017
podnieść kogo z upadku – megmenteni vkit a
hanyatlástól
podnieść kogo z nędzy – megmenteni vkit a
nyomortól
podnieść kolnierz – gallért felhajtani (felhajtja a
gallért)
podnieść komorne – felemelni a lakbért
podnieść a. podnosić kotwicę – felemelni, felhúzni
v. felszedni a horgonyt
podnieść krzyk – kiáltozni kezd
podnieść kurtynę – felhúzni v. fellebbenteni v.
felemelni a függönyt
podnieść lament – siránkozni vmin, jajveszékelni,
panaszkodni vmiért
podnieść lewą nogę – felemeli a bal lábát
podnieść liczbę do kwadratu [pomnożyć daną
liczbę przez nią samą] – a számot négyzetre
emelni (x2)
podnieść liczbę do potęgi [pomnożyć liczbę przez
siebie określoną ilość razy] – számot
hatványra emelni (xn)
podnieść liczbę do sześcianu [pomnożyć daną
liczbę dwukrotnie przez nią samą] –
számot köbre emelni (x3)
podnieść (liczbę) do wyższej potęgi – (mt.)
hatványozni
podnieść na duchu – biztatni, bátorítani;
lelkesíteni; lelket önt v. ver (vkibe)
podnosić a. podnieść (na kogo) rękę – kezet
emelni (vkire)
podnieść oczko a. oczka w pończosze – felszedni a
leszaladt szemet v. harisnyaszemet
podnieść oczy – szemeit emeli
podnieść pani walizkę? – emeljem fel a bőröndjét?
podnieść pensję – felemelni a fizetést
podnieść pieniądze (z kasy) – pénzt felvenni v.
kivenni a pénztárból
podnieść płace – fizetést v. bért emelni
podnieść projekt – javaslatot tenni, javaslattal jön
elő
podnieść rękę na kogoś – kezet emelni vkire
podnieść słuchawkę – felvenni a telefont v. kagylót
podnieść suknię – megemeli v. felemeli a
szoknyáját
podnieść szlaban – felhúzni a sorompót
podnieść śluzę – felhúzza v. felengedi a zsilipet
podnieść wydajność pracy – emelni a munka
termelékenységét
podnieść wieko skrzyni – felemelni a láda tetejét
podnieść wrzask – lármázni, zajongani, kiabálni
kezd
podnieść wrzawę – lármát csapni, kiáltozásba v.
kiabálni kezdeni
podnieść zagadnienie – felvetni v. feltenni kérdést
5071
podnieść zagłówek – fejtámlát felhúzni
podnieść zasłonę – felhúzni v. fellebbenteni v.
felemelni a függönyt
podnieść zastawę – felhúzni a zsiliptáblát
podnieść żagle – vitorlát bontani; kihúzza a vitorlát
podnieść się — podnosić się [1. zmienić pozycję
leżącą lub siedzącą na stojącą; 2. zostać
podniesionym; 3. stać się wyższym niż
poprzednio; 4. wzbić się w górę, w
powietrze; 5. przestać znajdować się w
jakimś stanie; 6. stać się większym,
intensywniejszym; 7. o głosie, dźwięku
itp.: rozlec się głośno; 8. zacząć się
gwałtownie]
–
felkelni;
emelkedni
(emelkedik),
felemelkedni,
felmenni,
felszállni; szökkenni; (tészta) megkelni;
(függöny) felgördülni
podnieść się na duchu – lelkesíteni, buzdítani,
bátorítani
podnieść się z choroby – felgyógyulni,
betegségből felépülni, felkelni
podnieść się z klęczek – térdelésből felállni v.
felemelkedni
podnieść się z upadku – felemelkedni a bukásból
podnieść się z ziemi – felkelni a földről
podnieść się za stołka – felkelni v. felállni a
székről
podnieta [1. to, co zachęca do czegoś; 2. czynnik
zewnętrzny wywołujący reakcję narządu
zmysłowego] – biztatás, ösztönzés, inger,
ingerlés; csábítás
podnieta do czego – inger, ösztönzés vmire
podniosłość – emelkedettség, ünnepélyesség;
magaslat, magasabb szempont
podniosłość tego obrazu – ennek a képnek az
ünnepélyessége
podniosły, -a, -e [pełen powagi, dostojeństwa] –
felemelő,
emelkedett,
ünnepélyes,
magasztos, fenséges, fennkölt; kimagasló,
kiemelkedő
podniosła się cena – az árak emelkedtek;
emelkedett, felment, felszökött az ár v. ára
podniośle
–
emelkedetten,
ünnepélyesen,
lélekemelően
podniszczać — podniszczyć [uszkodzić coś do
pewnego stopnia] – kissé használttá válni;
megviselni,
elhasználni,
megtépázni,
megrongálni, pusztítani
podniszczony, -a, -e – megtépázott, megviselt,
kopott, elhasznált, megrongált
podniszczyć się [zostać podniszczonym] –
elhasználódni, rongálódni
podnitować – alászegecselni, megforrasztani
-
Wersja 01 01 2017
podnosić (podnoszę, podnosi) [zob. podnieść] –
emelni, felemelni, felvenni, felszedni;
(sprawę) felvetni
podnosić a. podnieść broń (przeciw komu a. na
kogo) – rászegezi fegyverét (vkire)
podnosić ciężar – súlyt emelni
podnosić czyją powagę – megerősíti vkinek a
tekintélyét
podnosić a. podnieść do kwadratu – négyzetre
emelni
podnosić do potęgi – hatványozni
podnosić na kogo wzrok – ráemeli, felemeli
tekintetét vkire
podnosić oczka (w pończosze) – felszedni a
szemet
(harisnyán),
szemfelszedéssel
foglalkozni
podnosić rejwach – zajt, lármát csapni
podnosić rokosz – fellázadni, felkelni
podnosić a. podnieść wydajność – növelni a
termelékenységet
podnosić a. podnieść żaluzję – felhúzni a redőnyt
podnosić się [zob. podnieść się] – emelkedni,
felemelkedni
podnosić się do poziomu – felemelkedni a
színvonalra
podnoszący na duchu [syn. budzący natchnienie,
dodający otuchy, inspirujący, ożywczy] –
lélekemelő; inspiráló
podnoszenie – emelés, felemelés; felemelkedés,
emelkedés; növelés
podnoszenie ciężarów [1. dyscyplina ciężkiej
atletyki, polegająca na podnoszeniu przez
zawodnika sztangi o określonej masie,
dwiema technikami - rwaniem i
podrzutem. 2. dyscyplina sportowa
polegająca na unoszeniu oburącz ponad
głowę żelaznego pręta z nakładanymi na
końce metalowymi krążkami różnej wagi]
– (sp) súlyemelés; teher megemelése
podnoszenie ciężarów kobiet – női súlyemelés
podnoszenie do potęgi – (mt.) hatványozás,
hatványraemelés
5072
podnoszenie nóg – lábemelés
podnoszenie oczek – harisnyaszem-felszedés;
szemfelszedés
podnoszenie stopy życiowej – életszínvonalemelés
podnoszenie się – emelkedés, felemelkedés
podnoszenie się poziomu morza – tengerszint
emelkedése
podnoszenie się temperatury – hőmérsékletemelkedés
podnośnik
[urządzenie
mechaniczne
do
podnoszenia przedmiotów na małą
wysokość] – (műsz) vitla; emelő, csörlő
podnośnik hydrauliczny – víznyomásos v.
hidraulikus emelő v. emelőbak
podnośnik
hydrauliczny
kolumnowy
–
hidraulikus emelőpad
podnośnik samochodowy – kocsiemelő
podnośny, -a, -e [1. służący do podnoszenia lub
transportowania
czegoś
na
małą
wysokość; 2. dający się podnosić] –
felemelhető, felnyitható, felhajtható
podnóże [miejsce przylegające do podstawy
jakiegoś wzniesienia, wysokiej ściany,
drzewa itp.] – (átv.) talapzat; láb; hegyalja
podnóże góry – a hegy alja v. lába; hegyláb; a hegy
töve
podnóżek [1. niski stołek, ławeczka służące do
oparcia nóg; 2. o kimś nadmiernie
usłużnym lub uległym wobec kogoś;
3. górna płaszczyzna stopnia schodów, na
którą staje się nogą; 4. symbol
poddaństwa. Nie czytamy o tym, aby ci, co
miłują Boga, co sami sią uniżają, tworzyli
Jego podnóżek, ale wyraźnie jest
powiedziane, że wrogowie Jego będą
podnóżkiem nóg Jego. Ziemia jest
podnóżkiem Boga.] – zsámoly [ülő-, illetve
térdeplőbutor, mely céljának megfelelően
nagyon
alacsony.
Láb-Zs.,
rendesen
párnázott, igen alacsony butor, a lábak
alátámasztására]; hágcsó; (wioślarstwo)
lábtartó
podobający się [odpowiadać czyjemuś gustowi,
wyczuciu estetycznemu, robić na kimś
dobre wrażenie; wydawać się komuś
sympatycznym] – tetsző
-
Wersja 01 01 2017
podobać się (csak: podoba, podobają) [1. wydać
się
komuś
miłym,
atrakcyjnym,
interesującym; 2. zasłużyć na czyjeś
uznanie,
akceptację]
–
tetszeni,
megtetszeni, kedvére van [koncert ci się
podobał? – tetszett neked a koncert?; to
podoba mi się: ez tetszik nekem; podoba mi
się dziewczyna: tetszenek a lányok; podoba
mi się ta piosenka [ta pisoenka podoba mi
się: ez a dal tetszik [az a dal tetszik nekem]
podoba mi się – kedvemre való
podoba mi się kolor tego materiału – tetszik
nekem ennek az anyagnak a színe
podoba się? – tetszik?
podoba się czy nie – tetszik vagy sem; akár tetszik,
akár nem
podoba się panu/pani? – rokonszenves Önnek?,
tetszik Önnek?
podobać się komu z czego – megnyerni vkinek a
tetszését; tetszik v. megtetszik vkinek vmi
miatt
podobać się komuś – tetszik vkinek; megnyeri
vkinek a tetszését
podobać się (w czym) – kedve telik (vmiben)
podobanie się – tetszés
podobieństwo [wspólność pewnych cech dwu
albo więcej osób, przedmiotów itp.] –
hasonlóság, hasonlatosság, képmás, hasonlat;
(bibl.) példabeszéd
podobieństwo figur [relacja między dwiema
figurami polegająca na tym, że stosunek
odległości dwóch punktów jednej figury
do odległości odpowiednich punktów
drugiej figury jest stały] – idomok
hasonlósága
podobierać [1. wybrać kolejno kogoś lub coś
odpowiedniego,
według
jakiegoś
kryterium; 2. wziąć brakującą ilość] –
összeválogatni, sorra kiválogatni
podobierać się [1. o wielu osobach: dokonać
kolejno wyboru wśród siebie; 2. o wielu
osobach, zwierzętach: znaleźć dostęp do
czegoś upragnionego] – összeválogatódni,
sorra kiválogatódni; összeválogatásra kerülni
podobijać [1. dobić kolejno umierających,
rannych, ranne zwierzęta; 2. wbić wiele
czegoś głęboko, do końca, kolejno jedno
po drugim] – leverni, levágni, levagdosni
podobijać się (czego) [zdobyć kolejno wiele
czegoś] – sorra elérni (vmit)
podobizna [1. fotografia, obraz, rzeźba itp.
czyjejś twarzy, postaci; 2. dokładne
odtworzenie oryginału czegoś] – hasonmás,
képmás, arckép, fakszimile, kópia
podobnie – egyaránt, hasonlóan, hasonlóképpen;
állítólag
5073
podobniuchny, -a, -e; podobniutki, -a, -ie –
egészen olyan mint; szakasztott olyan, mint;
a megtévesztésig hasonló
podobniuśki, -a, -ie; podobniuteńki, -a, -ie – kissé
hasonló
podobniuteńki budynek – kissé hasonló épület
podobniutki do niego – kissé hozzá hasonló
podobno – állítólag, valószínűleg; mondják; híre
jár
podobno dlatego, że… – biztosan azért, hogy…
podobno dobrze gotują – állítólag (bizonyára) jól
főznek
podobno język węgierski wcale nie jest trudny –
állítólag a magyar nyelv egyáltalán nem
nehéz
podobno nigdy nic nie robisz – állítólag soha
semmit sem csinálsz
podobno Polacy są dobrymi tancerzami – azt
mondják, hogy a lengyelek nagyon jól
táncolnak
podobny, -a, -e [1. mający pewne cechy wspólne
z czymś, z kimś; 2. taki jak inny, o którym
była mowa poprzednio lub który się ma na
myśli] – hasonló, hasonlít, hasonlító
podobni do siebie – hasonlítanak egymáshoz;
önmagához hasonlít
podobni jak dwie krople wody – hasonlítanak,
mint két tojás; úgy hasonlítanak egymáshoz,
mint egyik tojás a másikhoz
podobni są do siebie jak dwie krople wody –
hasonlítanak egymásra, mint két tojás
podobni są jak ziarka grochu – hasonlítanak
egymásra, mint két tojás
podobne jak niebo do ziemi – hasonlít, mint az ég
a földhöz (egyáltalán nem hasonlít)
podobny czego – vmiben hasonló
podobny do czego – hasonló vmihez
podobny do kogo/czego – vkihez/vmihez v.
vkire/vmire hasonlít
podobny do mnie – magamfajta
podobny do prawy – valószínű, hasonlít v. közel
jár az igazsághoz
podobny do szkła – üvegszerű; üveghez hasonló
podobny do tego – ilyenféle; ehhez hasonló;
ilyesmi; olyanféle, ahhoz hasonló; olyasmi
podobny do ludzi – emberi, emberhez hasonló;
(átv.) csinos, rendes
podobny z czego – vmiben hasonló
podobojczykowy, -a, -e – (bonc) kulcscsont alatti
podochocić (podochocę) [1. wprawić się w dobry
nastrój po wypiciu alkoholu; 2. podniecić
kogoś czymś] – felvidítani, jókedvre deríteni
podochocić się [podniecić się czymś] – tűzbe
hozni; (bortól) felvidulni, becsípni
-
Wersja 01 01 2017
podochocić sobie – (bortól) felvidulni, becsípni
podochocony [ożywiony, zwykle po wypiciu
niewielkiej ilości alkoholu] – felvidult,
becsípett, kissé részeg, pityókás
podochodzić (podochodzę) [1. o wielu osobach,
zwierzętach: dochodząc, osiągnąć kolejno
określone miejsce; 2. o wielu osobach:
osiągnąć to, czego się pragnęło; 3. o wielu
listach, przesyłkach, pieniądzach itp.:
trafić do adresata; 4. o wielu pociskach:
dolecieć; 5. o potrawach: dogotować się,
dopiec się w większej ilości lub kolejno;
6. o owocach, jarzynach, zbożu: dojrzeć w
większej ilości lub kolejno] – összejönni;
(sorra) leleplezni, nyomára jönni
podociągać – sorra meghúzni
podocierać – összedörzsölni; elérni
podocierać dokąd – sorra elérni vmit v. vhová
podocierać w dluzszej trasie – hosszabb úton
elérni
podociskać – (sorra) összenyomkodni v.
összeszorítani
podoczepiać [doczepić wiele czegoś kolejno,
jedno po drugim] – sorra hozzácsatolni,
hozzákapcsolni
podoczepiać wagony do lokomotywy –
hozzákapcsolni a vagonokat v. kocsikat a
mozdonyhoz
podoczyszczać
–
eltisztogatni,
minden
megtisztítani v. kitisztítani
podoczyszczać wszystko – mindent megtisztítani
[musi wszystko podoczyszczać: mindent meg
kell megtisztítani ]
pododawać (pododaje) [1. dodać wiele czegoś,
jedno po drugim; 2. dodać kolejno wiele
jakichś wielkości, liczb] – hozzáfűzni,
összeadni; adogatni
pododmianie,
pododmiania
[jednostka
systematyczna w zakresie odmiany] – (él)
alfaj
pododdział [jednostka organizacyjna wojska
będąca częścią większej jednostki] –
alosztály; (wojsk) alegység
pododzierać – összetépni, vmennyit szétszaggatni
(vmiből)
podoficer [1. w wojskach lądowych i lotniczych,
policji, straży pożarnej: stopień od
kaprala
do
starszego
sierżanta
sztabowego, w marynarce wojennej: od
mata do starszego bosmana sztabowego;
też: żołnierz lub funkcjonariusz mający
taki stopień; 2. (u Zygmunta Glogera)
Stopnie niższe w piechocie polskiej czasów
jej ostatnich były następujące: żołnierz,
kapral (gefrajter czyli podsierżant),
sierżant, feldfebel (albo sierżant starszy);
w jeździe za Księstwa Warszawskiego:
brygadjer, wachmistrz i wachmistrz
starszy;
oprócz
wymienionych
w
stopniach podoficerskich byli furjer i
podchorąży. B. Gemb.] – (wojsk)
tiszthelyettes (tts.), altiszt (alt.)
5074
podoficer o jeden stopień wyższy od chorążego –
törzszászlós (tzls.)
podoficerski, -a, -ie – altiszti, tiszthelyettesi
podogonie
[1. część
ciała
zwierzęcia
hodowlanego znajdująca się pod ogonem;
2. część uprzęży końskiej] – farbőr; farhám
(lószerszám)
podogonowy, -a, -e – (bonc) farkcsont alatti
podogonowy gruczoł zwierzęcia – állat farkcsont
alatti mirigye
podogryzać – összeharapdálni, összecsípni
podoić (podoję) [1. skończyć dojenie wielu krów,
kóz itp.; 2. spędzić pewien czas na
dojeniu] – megfejni, fejni
podojadać – összeenni (többet), sorra megenni
podojadać komu – (átv.) megkínozni vkit
podojadać resztki produktów – ételmaradékokat
sorra megenni
podojrzewać – rendre mind megérni
podokazywać [spędzić jakiś czas na wesołej,
często hałaśliwej zabawie] – évődni,
elévődni, elbolondozni, csintalankodni,
pajzánkodni
podokazywanie – évődés, elévődéd, elbolondozás,
csintalankodás, pajzánkodás
podokiennik [wmurowana pod oknem (w
pomieszczeniu lub na zewnątrz) długa,
prostokątna deska lub blacha; zob.
parapet] – könyöklő
podokładać
–
kiegészítgetni,
hozzáfűzni,
hozzáfűzögetni
podokonywać – sorra elvégezni
podokonywać wielkich czynów – több tettet v.
cselekedetet v. cselekvést sorra elvégezni
podokres [część okresu – pewnego odcinka
czasu] – alkörzet
podokuczać [1. dokuczać komuś przez pewien
czas; 2. dokuczać komuś trochę] – zaklatni,
háborgatni, bosszantani (egy bizonyos ideig
v. kicsit)
Podolanin, Podolanka – podoliai férfi, podoliai nő
Podole [(łac. Podolia; ukr. Поділля, Podillia; ros.
Подолье, Podol’e; rum. Podolia; tur.
Podolya)
–
kraina historyczna i
geograficzna (Wyżyna Podolska) nad
północnymi
dopływami
środkowego
Dniestru (np. Smotrycz, Zbrucz) i w
górnym biegu rzeki Boh. Główne miasta:
Kamieniec Podolski, Chmielnicki (do 1954
-
Wersja 01 01 2017
Płoskirów).] – (hist.) Podólia [(Podolszkaja
gubernija), kormányzóság Oroszország Dnyi részében Volhinia, Kijev, Herszon,
Besszarábia és Galicia közt, 42 018 km2
területtel,]
podolewać [dolać czegoś kolejno do wielu
naczyń] – hozzáönteni, hozzáöntögetni (a
poharába)
podoliczać – hozzászámítani, hozzávenni
podoliczać sobie – hozzászámítja magát
podolski, -a, -ie [1. przymiotnik od: Podole,
Podolsk; 2. piewik podolski - owad
chroniony w Polsce] – podoliai
podołać [potrafić coś zrobić] – győzni, bírni
podołać (komu/czemu) – megfelelni, eleget tenni
(vkinek/vminek); megbírkózni vmivel; úrrá
lenni vki/vmi fölött v. vkin/vmin; győzni vkit,
bírni vkit/vmit
podołać obowiązkom – kötelességeknek eleget
tenni; eleget tud tenni kötelességeinek
podołać pracy – győzi a munkát
podołek [daw. wgłębienie tworzące się z przodu
w spódnicy, w sukni lub w fartuchu przy
uniesieniu ich brzegów lub przy siadaniu]
– ruhaderék, szoknyaalj
podominikański, -a, -ie – volt domonkos v.
domonkosrendi [klasztor podominikański:
egykori domonkos rendi templom]
podominikański kościół św. Jacka – Szent Jácint
volt domonkosrendi templom
5075
podomka
podomka [1. kobiecy ubiór przypominający
płaszcz
lub
rozpinaną
sukienkę,
nakładany na nocną bieliznę; 2. zwyczajna
odzież noszona w domu. Jest wygodna,
lekka i umożliwia wykonywanie prac
domowych różnego typu i relaks; mimo
tego powinna być modna. Najbardziej
popularna odzież domowa to: szlafrok,
sukienka, spodnie i koszulka. 3. zwyczajna
odzież noszona w domu. Jest wygodna,
lekka i umożliwia wykonywanie prac
domowych różnego typu i relaks; mimo
tego powinna być modna. Najbardziej
popularna odzież domowa to: szlafrok,
sukienka, spodnie i koszulka.] – otthonka;
házi köntös, pongyola; háziruha [Otthon
viselt öltözék. Kényelmes, könnyű, és
alkalmas
arra,
hogy
a
különféle
házimunkákhoz vagy a pihenéshez viseljék,
de mégis ízléses. A leggyakoribb fajtái a
pongyola, az otthonka, a nadrágból és
felsőrészből álló együttes.]
podomka damska – női háziruha, köntös,
pongyola
podomka damska z weluru – velúr női háziruha
podomka – matiné [podstawowy termin
materiału drukowanego stosowanego w
odzieży porannej i domowej; ma
charakterystyczny złoty lub srebrny
nadruk z błyszczącym wyglądem.] –
háziköntös [Reggeli és otthoni viselet.
Gyakran díszes
arany
vagy
ezüst
pigmentnyomás ékesíti.]
-
Wersja 01 01 2017
podomka męska – férfi köntös
podorać (podorze) — podorywać [wykonać
wstępną płytką orkę] – alászántani,
felszántani (első ízben), bizonyos fokig
felszántani vmit
podonosić (podonoszę) – sorra följelenteni v.
följelentgetni,
árulkodni;
egymásután
kihordani; sorra kiértesíteni, hírt közölni
podopalać – sorra meggyújtogatni
podopalać się [o wielu ogniskach, lampach itp.:
przestać się palić kolejno] – sorra
meggyulladni
podopełniać – sorra feltölteni v. kiegészíteni
podopełniać te listy – sorra kiegészíteni ezeket a
listákat
podopieczny, -a, -e [pozostający pod czyjąś
opieką] – gyámolt, gondozott; védenc
podopieczny, podopieczna [osoba pozostająca
pod czyjąś opieką] – gyámolt, gondozott
személy
podopiekać – sorra jól megsütni
podopiekać komu – (átv.) borsot törni vkinek az
orra alá, folyton felbosszantani vkit
podopijać – összeinni, kiiszogatni, meginni
podopijac flaszki – kiiszogatni a packot
podopisywać coś – itt-ott hozzáirogatni még vmit
podoprawiać – el-elkészíteni, még hozzákészítani
podoprawiać krany do rur – csapokat szerelni,
rászerelni a csapokata csövekre (vmennyire)
podoprowadzać – elvezetni
podorabiać
[dorobić
do
czegoś
wiele
brakujących
lub
dodatkowych
przedmiotów] – hozzákészíteni (egyiket a
másik után)
podorabiać się [o wielu osobach: wzbogacić się] –
sorban megkeresnek vmit v. szert tesznek
vmire; meggazdagodni
podorastać [o wielu osobach: dorosnąć kolejno
lub stać się dorosłym] – felserdülni;
hozzánőni, felnőni
podorędzie [daw. coś, co służy do użytku
podręcznego] – kéz alatt, keze ügyéebn,
készenlétben levő (vmi)
podorywka
[1. pierwsza
płytka
orka
wykonywana zaraz po sprzęcie głównych
zbóż; 2. podorana ziemia; 3. płytka orka
wykonana zaraz pozźęciu zboża] –
tarlóhántás, ugarszántás, ugarolás, első
szántás, talajlazítás
podorywka ściernisk – tarlószántás
podorzucać – odadobálni,
hozzáfűzögetni,
mindegyikhez hozzácsapni
podorzynać
–
egymás
után
levágni;
kényszervágásokat végezni
5076
podosadzać1 [1. dosadzić rośliny do końca, do
określonego miejsca; 2. dosadzić rośliny
dodatkowo] – hozzáültetni
podosadzać [dosadzać jakieś osoby gdzieś
dodatkowo] – utólag v. utólagosan vhol vkit
leültetni v. még hozzáültetni
podostawać (podostaje) [1. dostać kolejno wiele
czegoś; 2. o wielu osobach: kolejno
nabawić się czegoś] – sorra megkapni,
(még) hozzákapni
podostawiać [przystawić do czegoś kolejno wiele
przedmiotów] – hozzállítani (sorban),
egymásmellé állítani (sorjában vmit), még
hozzáadni
podostry, -a, -e [w odniesieniu do chorób:
przebiegający bez gwałtownych objawów i
trwający dłużej] – (orv.) félheveny
podostrzyć – felélesíteni, kissé megélesíteni
podostrzyć od czasu do czasu – időről időre kissé
megélesíteni
podosyłać – elküldözgetni, meg-megküldeni
podosyłać
dokumenty
i
zdjęcie
–
dokumentumokat és képeket elküldözgetni
podoszywać – hozzávarrogatni
podoszywać sznureczki do wieszania – a
felakasztáshoz
még
zsineget
kell
hozzávarrogatni
podotykać – sorra megérinteni, megtapogatni
podowcipkować [dowcipkować przez pewien
czas] – élcelődni, el-eltréfálkozni, évődni
podowiadywać się [1. dowiedzieć się kolejno o
wielu sprawach lub dowiedzieć się o czymś
kolejno od wielu osób; 2. o wielu osobach:
dowiedzieć się o czymś kolejno] – sorra
mindent megtudni
podozorze – (dawno) nyelvhús (sertéstől,
marhától)
podówczas [w tych czasach, o których była
mowa poprzednio] – akkor, annak idején,
abban az időben, akkoriban, akkortájt
podpadać, podpaść — podpadać [1. zostać
podporządkowanym czemuś; 2. wzbudzić
w kimś niechęć, niezadowolenie lub gniew]
– aláveti magát, alá van vetve
podpadać pod jakąś definicję – vmely
meghatározás érvényes v. illik rá
podpadanie – rajtaütés
podpajać (zob. podpoić) – kissé megitatni, kissé
leitatni
podpalacz [osoba, która umyślnie wznieciła lub
próbowała wzniecić pożar], podpalaczka –
gyújtogató, felgyújtó (ffi/nő)
podpalacz świata – világgyújtogató
podpalacz wojenny – háborús gyújtogató
podpalać – sorra meggyújtogatni
-
Wersja 01 01 2017
podpalany [o psie, koniu: mający sierść
rudobrunatną, w niektórych miejscach
ciemnożółtą] – (eb, ló) tüzelő
podpalenie [umyślne podłożenie ognia mające na
celu wywołanie pożaru. 70% pożarów to
podpalenia. Może być efektem piromanii.]
– gyújtogatás, felgyújtás
podpalić — podpalać [1. spowodować zapalenie
się czegoś; 2. celowo zniszczyć coś przez
spowodowanie pożaru; 3. przyrumienić
coś mocno po wierzchu] – alágyújtani,
felgyújtani,
begyújtani,
meggyújtani;
gyújtogatni; (átv.) bujtogatni, szítani
podpalić budynek – az épületet felgyújtani
podpalić czym – (átv.) fellelkesíteni, tűzbe hozni
vmivel, begyújtani
podpalić drzew – meggyújtani a fát
podpalić się — podpalać się [1. podpalić samego
siebie; 2. nabrać wielkiej ochoty do
zrobienia czegoś] – felbuzdulni, feltüzeli
magát
podpał, podpałka [1. to, co służy do rozpalania
ognia; podpałka; 2. dawniej: rozniecanie
ognia; pożar] – gyújtós, aprófa, alágyújtó
podpanek – (dawno) nem igazi úr, bocskoros
nemes, úrhatnám
podparcie [przedmiot podpierający coś] –
támasz, támaszték, pillér
podparcie się – támaszkodás
podparcie się na wyprostowanej ręce –
támaszkodás kinyújtott kézre
podparnik – gőztartály, párló, autokláv
podpasać (podpasze) — podpasywać [daw.
przewiązać ubranie paskiem, sznurem,
taśmą itp.] – felövezni, övet kötni, feldíszíti
magát övvel, szalaggal v. gyöngysorral
podpasać się — podpasywać się [daw.
przewiązać się w pasie lub na biodrach
paskiem, sznurem, taśmą itp.] – felövezi
magát, övet köt magára (derekára), feldíszíti
magát (övvel, szalaggal v. gyöngysorral)
podpasać się [zob. podpaść się] – felhízlalja
önmagát
podpaska [1. wkładka higieniczna w postaci
kawałka miękkiego, chłonnego materiału
stosowana przez kobiety w okresie
menstruacji; 2. daw. to, co podwiązuje coś]
– (ép) talpgerenda, alapgerenda; (orv.)
felkötő, szuszpenzor, heretartó; (nő) betét,
szárnyasbetét
5077
podpaska (higieniczna); podpaska higieniczna
materiałowa;
podpaska
higieniczna
bawełniana – egészségügyi betét, (vékony)
tisztasági betét
podpaść1 (podpadnie) — podpadać [1. zostać
podporządkowanym czemuś; 2. wzbudzić
w kimś niechęć, niezadowolenie lub
gniew]– lecsapni, vmi alá kerülni v. jutni v.
esni; aláveti magát, alá van vetve
podpaść komu – (közb.) feltűnni vkinek
podpaść komu/czemu pod co – vkinek/vminek
vmijébe v. vmi alá v. vmije alá jutni v. esni v.
kerülni v. akadni
podpaść komu pod rękę – kezére jutni v. kezébe
esni v. kezébe akadni vkinek
podpaść pod kogo/co – megkörnyékezni vkit, orvul
rátámadni v. rárontani vkire/vmire; nekiesni
vkinek/vminek; lecsapni vkire/vmire
podpaść pod dyskusję – vita tárgyát képezi; vitás
podpaść pod moc nieprzyjacieską – ellenséges
hatalom alá kerülni
podpaść pod zmysły – szembetűnni
podpaść2 — podpasać [1. spowodować u zwierząt
domowych przybranie na wadze; 2. pot.
spowodować u kogoś przybranie na
wadze] – felhízlalni; hízlalni, etetni
podpaść kogo czym – kissé felhízlalni vkit vmivel
podpaść się — podpasać się [pot. podpaść siebie
samego] – felhízlalja magát
podpatrzyć — podpatrywać [1. przyjrzeć się
komuś, czemuś z ukrycia; 2. przyglądać
się komuś, czemuś w celu późniejszego
naśladowania]
–
meglesni,
kilesni,
kikémlelni, (titokban) megfigyelni
podpełznąć — podpełzać [pełznąc, czołgając się,
zbliżyć się do kogoś, do czegoś lub wsunąć
się pod coś] – alákúszni, alámászni
podpędzić (podpędzę) — podpędzać [1. zmusić
kogoś lub coś do biegu; 2. zmusić kogoś do
intensywnego zajmowania się czymś, do
pośpiechu; 3. pobudzić warzywa i rośliny
ozdobne w warunkach szklarniowych do
szybszego wzrostu] – aláhajtani, odahajtani,
elűzni, elhajtani, igyekszik utólérni
podpędzić kogo do większego pośpiechu –
hajszolni, siettetni vkit
podpędzić kogo/co pod co czym – vkit/vmit vhová,
vmihez, vmi alá hajtani vmivel
podpędzić robotę – hajszolni a munkát
podpędzić w robocie (z robotą) – sietni a
munkával, fokozni a munkatempót
podpiąć (podepnę, podepnie) — podpinać
[1. przymocować coś do czegoś, zwykle
agrafką, szpilką itp.; 2. podwinąwszy coś,
zapiąć wyżej] – felcsatolni, feltűzni,
begombolni, becsatolni, megtűzni
-
Wersja 01 01 2017
podpiąć co czym – feltűzni, megtűzni, felcsatolni
vmit vmivel
podpiąć się — podpinać się [pot. przyłączyć się
do kogoś lub czegoś dla własnej korzyści]
– felcsatolódni, begombolódni, becsatolódni;
(átv.) hozzácsapódni, elszegődni
podpić (podpijać) [wypić nieco za dużo alkoholu]
– iszogatni, becsípni, leissza magát
podpić sobie – becsípni, leissza magát, eliszogatni
podpiec (podpiekę, podpiecze) — podpiekać
[upiec niezupełnie; też: przypiec od spodu]
– megégetni, megpörkölni (alul v. kissé)
podpiec się — podpiekać się [1. o potrawach:
zostać podpieczonym; 2. trochę opalić się
na słońcu] – megégni, megpörkölődni,
lepirulni a napon
podpieczny, -a – védenc
podpieniek [OPIEŃKA MIODOWA, podpieńka,
podpieniek - Armillariella mellea (Vahl.:
Fr.) Karst., Clitocybe mellea] – (növ.)
Gyűrűs tuskógomba
podpierać [zob. podeprzeć] – támogatni,
kitámasztani; (czemu) alátámasztani vmit;
(komu) támogatni vkit; (átv.) tétlenkedni,
lógatja a lábát
podpierać o co – támasztani
podpierać ścianę a. ściany – alátámasztani a falat;
(átv.) petrezselnymet árulni
podpierać się [zob. podeprzeć się] – támaszkodni
podpierać się kijem – botra támaszkodni
podpierać się łokciami o coś – támaszkodni vmire,
könyökölni vmire
podpierać się przy stole – az asztalra támaszkodni
podpiersień, podpierśnik [1. część rzędu
końskiego, utrzymuje siodło we właściwej
pozycji; 2. Rząd (staropol. osiodłanie) był
zespołem
elementów
oporządzenia
jeździeckiego, na który składały się:
siodło, podpiersień, podogonie oraz uzda.
Podpiersień część rzędu na konia
rzemienna,
idąca
przez
piersi
wierzchowca i służąca tak samo z przodu,
jak podogonie z tyłu, do utrzymywania
siodła w równej mierze. W kawaleryi
narodowej przestrzegano, że „podpiersień
ma leżeć nad łopatkami, ażeby koniowi do
stąpania i wyrabiania nogami nie
przeszkadzał”.] – (lószerszám) szügyellő [a
hámnak a ló szügyére feszülő párnázott,
széles szíja]
5078
podpięcie, podpinanie – feltűzés, megtűzés;
(feltűzhető) ruhadísz, kalapdísz, csat
podpijać sobie – eliszogatni, becsípni
podpilować — podpilowywać – aláfűrészelni,
befűrészelni, lefűrészelni, bevágni
podpilowanie – aláfűrészelés
podpinka [1. poszwa na kołdrę; 2. ocieplające
podbicie przypinane od spodu płaszcza
lub wiatrówki; 3. rzemyczek przy hełmie,
czapce itp. zapinany pod brodą; 4. rodzaj
ocieplacza w formie osobnego elementu
odzieżowego, który może być dopinany do
płaszczy lub kurtek za pomocą guzików,
zatrzasków lub zamka błyskawicznego.
Podpinki szyje się z grubych, ciepłych
materiałów (np. tkanin wełnianych, futra
lub pianki poliuretanowej pokrytej
podszewką.] – sapkaszíj, rohamszíj;
paplanlepedő, paplanhuzat, takaróhuzat; (pod
palto) begombolható kabátbélés
podpinka na kołdrę – paplanlepedő
podpinka pod płaszcz – begombolható kabátbélés
podpis (sygnaturka) [1. imię i nazwisko, rzadziej
godło, inicjały, napisane własnoręcznie
przez kogoś; 2. napis umieszczony pod
rysunkiem, zdjęciem, wykresem itp.
objaśniający jego treść; 3. potwierdzenie
pisma przez napisanie na nim własnego
nazwiska] – (nazwisko podpisane) aláírás;
(napis) felirat; (własnoręczny) névaláírás
podpis czytelny – olvasható aláírás
-
Wersja 01 01 2017
podpis elektroniczny (ang. electronic signature,
digital sign) [1. metoda potwierdzania
autentyczności dokumentu i tożsamości
jego nadawcy przy wymianie informacji
drogą elektroniczną. Połączenie między
dokumentem a podpisem musi być
nierozerwalne i musi uniemożliwiać
dokonywanie zmian w dokumencie po
dołączeniu
podpisu
elektronicznego.
Składa się z trzech członów: poufnego
klucza prywatnego, jawnego klucza
publicznego (identyfikującego instytucję
certyfikującą)
i
certyfikatu
potwierdzającego autentyczność. Staje się
wymogiem funkcjonowania społeczeństwa
informacyjnego. 2. pojęcie normatywne
zdefiniowane w ustawie z dnia 18 września
2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. z
2001 r. Nr 130, poz. 1450 z późn. zm).
Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy podpis
elektroniczny stanowią dane w postaci
elektronicznej, które wraz z innymi
danymi, do których zostały dołączone lub
z którymi są logicznie powiązane, służą do
identyfikacji osoby składającej podpis
elektroniczny. 3. zaszyfrowana informacja
w postaci elektronicznej, dołączona do
wiadomości przesyłanej za pomocą
Internetu, zastępująca ręczny podpis] —
(ang. electronic signature, digital sign)
elektronikus aláírás; e-aláírás (nem a
beszkennelt kézzel írott aláírást jelenti,
hanem a kódolás egy speciális változata.)
podpis in blanco [podpis na niewypełnionym
formularzu, dokumencie itp.] – üres,
kitöltetlen nyomtatványt aláírni
podpis ministerialny – miniszteri aláírás
podpis nieczytelny – olvashatatlan aláírás
podpis uwierzytelniony – hitelesített aláírás
podpis własnoręczny – sajátkezű aláírás
podpisać (podpisze) — podpisywać (podpisuje)
[1. zaświadczyć coś własnym podpisem;
2. wypisać coś pod czymś, w kolumnie;
3. nadać ważność jakiemuś dokumentowi
przez napisanie na nim swojego nazwiska]
– aláírni; jegyezni
podpisać co czym – aláírni vmit vmivel
podpisać dekret – rendeletet, dekrétumot aláírni
podpisać kapitulację – aláírni a kapitulációt
podpisać a. podpisywać odbiór (przesyłki) –
átvétet aláírni
podpisać pod czym – aláírni vmit; (átv.)
beleegyezni vmibe; egyetérteni vmivel
podpisać porozumienie – megállapodást aláírni
podpisać subskrypcję na książkę – könyvet
előfizetni
5079
podpisać umowę – szerződést aláírni
podpisać ustawę – törvényt aláírni
podpisać za kogo – aláírni vki helyett
podpisać się — podpisywać się [1. napisać
własnoręcznie swoje imię i nazwisko,
rzadziej godło, inicjały; też: zaświadczyć
coś własnym podpisem; 2. nadać ważność
jakiemuś dokumentowi przez napisanie na
nim swojego nazwiska] – aláírja a nevét,
aláírni
podpisać się całym nazwiskiem – teljes nevét írja
alá; teljes nevű aláírást adni vmire
podpisanie, podpisywanie – aláírás; az aláírás
művelete
podpisanie się – aláírás; (saját) aláírással való
ellátás; feliratkozás
podpisany, -a, -e – aláírt
podpisany, podpisana – aláíró (ffi/nő)
podpiskowie [Prawo z r. 1532 orzekło, iż
podpiskowie przy pisarzach ziemskich być
mogą tylko dla pomocy w pisaniu. W r.
1538 postanowiono ze względu na
poszanowanie stanu duchownego, iż
podpiskiem osoba duchowna być nie
może. W roku 1550 zastrzeżono, iż u tego
sądu, gdzie zasiadają, podpiskowie spraw
żadnych prokurować nie mogą.] – (hist.)
jegyzők
podpisywać – aláírogatni
podpisywać czytelnie – olvashatóan aláírni
podpisywanie nowej płyty – új lemez aláírása v.
dedikálása
podpity [trochę pijany] – becsípett; kissé pityókás,
ittas
podpiwek [1. słabe piwo pochodzące z drugiego
zalania słodowej mąki wrzącą wodą;
2. piwo domowej roboty o niewielkiej
zawartości alkoholu] – aljasör, utósör
podpiwniczenie [piwnica wybudowana pod
budynkiem] – (épület alá) pinceépítés,
alápincézés
podpiwniczony, -a, -e [mały buduar] –
alápincézett
podpiwniczyć
[zbudować
piwnicę
pod
budynkiem] – (épület alá) pincét építeni,
alápincézni
podpłomyk [daw. płaski placek zrobiony z wody
i mąki, pieczony na rozgrzanej blasze
kuchennej lub na żarze] – szabad tűzön v.
parázson sült lepény; lángos
podpłynąć — podpływać [1. płynąc, zbliżyć się
do kogoś lub czegoś; 2. o wodzie: płynąc,
dostać się pod spód czegoś; 3. płynąc,
przebyć kawałek drogi]– odaúszni,
aláúszni, odahajózni
-
Wersja 01 01 2017
podpłynięcie, podpływanie – odaúszás, aláúszás
podpływanie do osoby w wodzie – odaúszás egy
személyhez a vízben
podpoić (podpoje) – kissé megitatni, kissé leitatni
podpokładowy, -a, -e – fedélzet alatti [bagażnik
podpokładowy: fedélzet alatti poggyásztér]
podpora [1. to, na czym się coś lub ktoś opiera;
2. ktoś,
na
kim
można
polegać;
3. przedmiot, na którym się opiera jakieś
urządzenie techniczne niewielką częścią
swej dolnej powierzchni] – támasz,
támaszték;
(pal)
támasztógerenda,
tartógerenda, tartó, gyámfa, aládúcolás;
(górn) támfa
podpiornik – oszlop, konzol
podporucznik
(ppor.)
[najniższy
stopień
oficerski; też: oficer mający ten stopień] –
hadnagy (hdgy.); a legalacsonyabb tiszti
fokozat
podporucznikostwo – hadnagyi rendfokozat v.
rang
podporucznikostwo [podporucznik z żoną] –
hadnagy és felesége
podporządkować
—
podporządkowywać
[1. uczynić kogoś zależnym od kogoś, od
czegoś; 2. przystosować coś do czegoś] –
alárendelni, alávetni, maga alá gyűrni
podporządkować co komu/czemu – alárendelni v.
alávetni vkinek/vminek vmit; vmit vki/vmi alá
rendelni v. helyezni v. függővé tenni
vkitől/vmitől
podporządkować coś – leigázni vmit
podporządkować się — podporządkowywać się
[postąpić według czyjejś woli lub według
jakichś przepisów] – alárendeli magát;
aláveti magát; háttérbe szorul
podporządkować się uchwałom partii – a párt
határozatának aláveti magát
podporządkowanie, podporządkowywanie –
függés, függőség, függő viszony, fegyelem;
vkinek/vminek alárendelése, alárendeltség
vki/vmi alá; alárendelés
podporządkowanie się – önkéntes alávetés,
alkalmazkodás, függővé tevés, magának v.
önmagának alárendelése
podporządkowany organom centralnym –
centrális alárendeltségű
podpowiadanie, podpowiedzenie – súgás
podpowiedzieć (podpowie) — podpowiadać
[1. powiedzieć dyskretnie komuś to, co
powinien mówić w sytuacji, kiedy czegoś
nie wie lub zapomniał; 2. podsunąć
dyskretnie komuś jakiś pomysł] – súgni,
megsúgni, odasúgni
podpowiedzieć komu co – súgni vkinek vmit
podpowiedzieć w szkole – súg az iskolában
5080
podpór [1. w ćwiczeniach gimnastycznych:
podparcie ciała rękami; 2. położenie ciała
podpartego rękami] – a test feltámasztása
kézzel; gimnasztikai gyakorlatok
podpórka [1. rzecz, na której coś stoi, opiera się;
2. to, co pomaga w realizacji czegoś;
3. sport. lekkie podparcie się o coś w
trakcie skoku, obniżające ocenę za
wykonywaną ewolucję] – kis támaszték,
tartóoszlop; karó
podprawianie — podprawienie – fűrésszel
elkészíteni, ízletessé tenni
podprawić — podprawiać [dodać coś do
potrawy dla poprawienia jej smaku,
zagęszczenia itp.] – elkészíteni
podprawić a. podprawiać zupę – besűríteni a
levest; behabarni a levest
podprawiać zupę zasmażką – berántani a levest
podprogram (inaczej funkcja lub procedura)
[termin związany z programowaniem
proceduralnym.
Podprogram
to
wydzielona część programu wykonująca
jakieś operacje. Podprogramy stosuje się,
aby uprościć program główny i zwiększyć
czytelność kodu] – alprogram, szubrutin
[Programszegmens: olyan program v.
programrész, mely más program része lehet.
A szubrutinokat más programba, a
főprogramba illesztve alkalmazzák. A
szubrutin többször is szerepeltethető,
behívható
a
főprogramba.
Programtechnikailag
előnyösen
alkalmazhatók,
mert
az
alkalmazott
szubrutinok
önállóan
készíthetők,
tesztelhetők,
több
főprogramban
is
felhasználhatók. A szubrutinok újabb
szubrutinokat is behívhatnak. Az egymásból
való hívás mélysége magas szintű
programozási nyelvek esetén a gépi
reprezentációtól függ.]
podprokurator
[stanowisko
służbowe
w
organach
prokuratury,
niższe
od
wiceprokuratora; też: urzędnik zajmujący
takie
stanowisko]
–
alügyész,
ügyészhelyettes
podprostować — podprostowywać – kissé
kiegyenesíteni, egyenesítgetni
podprowadzanie — podprowadzenie – elkísérés
(egy darabig)
podprowadzić (podprowadzę) — podprowadzać
[1. prowadząc kogoś lub coś, dotrzeć do
jakiegoś miejsca; 2. odprowadzając kogoś,
przejść z nim niewielką część drogi; 3. pot.
podstępem sprowokować kogoś do
działania, w wyniku którego znajdzie się
on w niekorzystnej sytuacji; 4. pot.
ukraść] – elővezetni, odavezetni, elkísérni
(egy darabon), odavinni
-
Wersja 01 01 2017
podprowadzić kogo/co do kogo/czego – elvezetni
vkit/vmit vkihez/vmihez
podprowadzić kogo/co pod co – elvezetni vmi alá
podprowadzić mur pod dach – a tetőig vinni v.
húzni fel a falat
podpruć — podpruwać – kissé felfejteni
podpuchły, -a, -e – dagadt, duzzadt
podpuchnąć [trochę spuchnąć] – kissé
megdagadni, megduzzadni, felpuffadni,
felpüffedni
podpuchnięcie – dagadtság
podpuchnięty, -a, -e [trochę spuchnięty] – kissé
megdagadt,
megduzzadt,
felpuffadt,
felpüffedt
podpułkownik, ppłk [stopień starszego oficera;
też: oficer mający ten stopień] – (wojsko)
alezredes (alez.)
podpułkownikowa – alezredesné
podpunkt [1. w tekstach: każda z mniejszych
całości, zwykle opatrzona kolejnymi
literami alfabetu, na które dzieli się punkt
zasadniczy; 2. część artykułu, paragrafu w
umowie,
kodeksie
prawnym
itp.,
wyodrębniona jako część większego
fragmentu – punktu głównego] – alszám,
alpont (pl. paragrafusé)
podpuszczanie, podpuszczenie – leeresztés;
közelengedés
podpuszczka (inaczej: rennina, chymozyna) [1. .
rennina: enzym trawienny powodujący
ścinanie się białka mleka; 2. enzym
trawienny, który znajduje się w dużych
ilościach w śluzówce żołądka cielęcego.
Jest ona wykorzystywana w mleczarstwie
do produkcji serów podpuszczkowych.
Istnieją także podpuszczki roślinne,
znajdujące się w niektórych sokach i
tkankach roślin oraz grzybów. Od czasów
antycznych powszechnie znaną substancją
wywołującą proces ścinania mleka jest sok
figowy. Obecnie w użyciu znajdują się
także
podpuszczki
syntetyczne.
Podpuszczka występuje również w
żołądku człowieka, ale jedynie w okresie
niemowlęcym, zanika u dzieci około
trzeciego roku życia - powoduje
denaturację białka z mleka matki.
Katalizuje
rozkład
rozpuszczalnego
kazeinianu wapnia do nierozpuszczalnego
parakazeinianu (twaróg), który jest
następnie trawiony pepsyną.] – rennin
(tejoltó) [A tejoltótól a tej fő fehérjéje, a
kazein kicsapódik, ennek következtében a tej
megalszik, azaz kemény túrót, valamint
cukorban (laktóz) és savófehérjében gazdag
vizes savót alkot.]
5081
podpuścić
(podpuszczę)
—
podpuszczać
[1. pozwolić podejść, podjechać, zbliżyć się
do czegoś, do kogoś; 2. podstępem skłonić
kogoś do działania, w wyniku którego
znajdzie się on w niezręcznej lub
niekorzystnej
sytuacji;
3. podstępem
skłonić kogoś do działania przeciwko
komuś innemu] – alábocsátani, közelbe
engedni
podpuścić mleko – tejet oltani
podpuścić nieprzyjaciół na strzał – lőtávolba
engedni az ellenséget; lőtávolságra közeledni
az ellenséghez
podpuścić samca do samicy – összereszteni
(nőstényt hímmel)
podpychać (zob. podepchnąć) – alálökni,
belelökni, odalökni, feltaszítani
podpytać, podpytać się — podpytywać,
podpytywać się [dowiedzieć się czegoś od
kogoś, nie zadając pytań wprost, ale w
taki sposób, żeby pytany nie zorientował
się, że udzielił jakichś informacji] –
megtudakolni vkitől vmit; érdeklődni,
kérdezősködni vkitől vmi iránt; kipuhatolni,
kiszedni vkiből vmit
podrabiacz [osoba, która coś podrabia, fałszuje;
falsyfikator] – hamisító, utánzó
podrabiacz pieniędzy – pénzhamisító
podrabiać (zob. podrobić) – dolgozni; hamisítani,
utánozni
podrabiać (podrobić) coś – hamisítani vmit
podrabiać pieniądze – pénzt hamisítani
podrabianie – utánzat, hamisítvány
podrabianie dokumentów – dokumentumok
meghamisítása
podrabianie pieniędzy – pénzhamisítás
podrabianie
towarów
–
áruk
utánzata,
termékhamisítás
podrapać [1. drapiąc, zostawić ślady na
powierzchni czegoś; 2. potrzeć czymś
ostrym,
zwykle
paznokciami,
powierzchnię czegoś] – megvakarni;
vakargatni;
megkarmolni;
felkarcolni,
megkarcolni, összekarcolni
podrapać się [1. podrapać siebie samego;
2. zostać podrapanym, poranionym przez
coś ostrego] – vakarózni; megkarcolja,
felhorzsolja magát; összekarmolják egymást
podrapanie – megkarcolja magát; karmolás,
karcolás, megkarcolás
podrapanie się – felhorzsolódás, vakaródzás,
karcolás, megkarcolás
podrapienie – karmolás
podrapować – drapériákkal feldíszíteni
podrasa – alfaj, alfajta
-
Wersja 01 01 2017
podrasować [pot. przerobić, ulepszyć coś, np.
silnik samochodu, motocykla lub meble] –
fajt nemesíteni
podrastać [zob. podrosnąć, podrość] – megnőni,
felnőni
podrastanie — podrosnęcie – megnövés, felnövés
podratować – kisegíteni, megsegíteni
podrażać (zob. podrożyć) – felsérteni, megsérteni
vmit; ártani vminek; megdrágítani vmit
podrażnić — podrażniać [1. wywołać reakcję
narządu
zmysłowego;
2. wywołać
niepokój, podniecenie, agresywność] –
ingerelni, felingerelni, izgatni, felizgatni
podrażnić się – felizgulni, felingerülni, ingerkedni,
felingerelni
podrażnić się z Anią – Aniavával izgalomba jönni
podrażnienie
[1. stan
człowieka
zdenerwowanego, podnieconego; 2. lekki
stan zapalny] – izgatottság, ingerültség
podrażniony [będący objawem zdenerwowania,
podniecenia] – felingerelt, felizgult
podrąbać — podrąbywać [rąbiąc, podzielić coś
na kawałki] – alátámasztani, alul
megmetszeni, bevagdalni
podregulować — podregulowywać [regulując
jakiś
przyrząd,
spowodować
jego
sprawniejsze
funkcjonowanie]
–
beszabályozni, beigazítani, beállítani (kisebb
eltéréseket)
podrenować – drénelni, alagcsövezni
podreperować [1. reperując, usunąć największe
uszkodzenia; 2. poprawić częściowo stan
czegoś] – feljavítani, megjavítani, kijavítani,
megreperálni (úgy-ahogy)
podreperować się [1. pot. poprawić stan swego
zdrowia; 2. pot. poprawić swoją sytuację
finansową] – erőre kapni, feljavulni
podreptać (podrepce, podrepcze) [1. drepcząc,
posunąć się naprzód; 2. dreptać przez
jakiś czas] – eltipegni, tipegni-topogni,
lépegetni
podretuszować — podretuszowywać [1. dokonać
nieznacznego retuszu na fotografii, na
rysunku, obrazie; 2. dokonać niewielkich
poprawek w celu upiększenia lub ukrycia
czegoś] – kissé megretusálni, kiigazítani
(fényképet, rajzot)
podretuszować tekst literacki – irodalmi szöveget
kissé megstilizáni, kiegyengetni
podręcznik
[książka
zawierająca
zbiór
podstawowych wiadomości z jakiejś
dziedziny; też: zawartość takiej książki] –
tankönyv, kézikönyv, segédkönyv
5082
Podręcznik akademicki [możliwie aktualna
synteza wiedzy z danej dziedziny nauki,
potrzebną i użyteczną zarówno ze
względu na pracę naukową jak i na pracę
dydaktyczną. Służy do nauczania w
szkołach wyższych.] – egyetemi tankönyv
podręcznik angielskiego dla zaawansowanych –
angol nyelvkönyv haladóknak
podręcznik do języka węgierskiego – magyar
nyelvkönyv
podręcznik do nauki języka – nyelvkönyv
podręcznik języka polskiego – lengyel
nyelvkönyv
podręcznik języka rosyjskiego – orosz
nyelvkönyv
podręcznik języka węgierskiego – magyar
nyelvkönyv
podręcznik szkolny [książka przeznaczona dla
ucznia, w której zawarty jest materiał
nauczania, przedstawiony za pomocą
tekstów,
ilustracji,
schematów]
–
iskolakönyv
podręcznik użytkownika – felhasználói kézikönyv
podręczniki szkolne – iskolakönyvek, tankönyvek
podręcznikowy, -a, -e
[ 1. związany z
podręcznikami; 2. wzorcowy, mogący
służyć za przykład] – tankönyvi
-
Wersja 01 01 2017
podręczny, -a, -e [znajdujacy się blisko, pod
ręką; dający się użyć w każdej chwili] –
kézi-, segéd-, kisegítő
podręczne telefony – fontos telefonszámok
podręczny słowniczek ortograficzny – a
helyesírás kézi kisszótára
podręczny [człowiek pomagający w czymś;
praktykant w jakimś zawodzie] –
segédmunkás, (brigádban) a szakmunkás
segítője
podręczyć [dręczyć kogoś przez jakiś czas,
dokuczając mu] – kínozni, megkínozni,
nyomorgatni
podręczyć się [1. podręczyć samego siebie;
2. podręczyć siebie wzajemnie]
–
elkínlódni;
kínozzák,
megkínozzák,
nyomorgatják egymást
podrętwieć [o wielu: stracić czucie kolejno, jeden
po drugim] – egymás után megmerevedni
podrobić — podrabiać [1. wykonać imitację
jakiejś rzeczy mającą uchodzić za
oryginał; 2. popracować trochę przy
czymś lub zrobić coś częściowo] – 1. kissé
tovább csinálni; 2. utánozni; (fałszować)
hamisítani, meghamisítani; 3. (drobić)
felaprítani,
feldarabolni,
elaprózni,
felaprózni, megtörni, szétszaggatni,
podrobić podpis – aláírást hamisítani
podrobiony, -a, -e – hamis
podroby
[nadające
się
do
zastosowań
kulinarnych narządy wewnętrzne zwierząt
takie jak: wątroba, nerki, płuca, serce] –
vagdalt, aprólék; állati belsőségek; vágóhídi
hulladék
podroby drobiowe – aprólék
podroczyć się [droczyć się przez jakiś czas] –
incselkedni, évődni, ingerkedni
podrosły, -a, -e [taki, który podrósł] – felnőtt,
felserdült
podrosnąć (podrosnie) — podrastać [1. stać się
większym,
wyższym,
dłuższym;
2. wyrosnąć z wieku dziecięcego] –
megnőni, felnőni, felserdülni
podrosnięty, -a, -e [1. taki, który wyrósł z wieku
dziecięcego i dorasta; 2. taki, który stał się
większy, wyższy, dłuższy] – megnőtt,
felnőtt, felserdült
podrost [młode pokolenie drzew leśnych –
samosiewów; też: jedno z takich drzew] –
sarj, sarjerdő
podrostek [pot. dorastający kilkunastoletni
chłopiec] – serdülő ifjú v. lány
podrośl [zob. podrost] – sarjerdő
podrośnięcie – felnövekvés, serdültség, serdülés
5083
podrozdział [w tekstach: część rozdziału,
książki, artykułu itp. opatrzona kolejnym
numerem i osobnym tytułem] – (w
tekstach) alosztályozás; alfejezet
podrożeć [stać się droższym] – megdrágulni
podrożyć — podrażać [podnieść cenę czegoś] –
megdrágítani
podrożyć się [dać się prosić przez jakiś czas] –
kelleti magát
podrość [podrosnąć] (podrośnie) – megnőni,
felnőni
podróbka [pot. rzecz podrobiona, naśladująca
inną rzecz] – utánzat, hamisítvány
podróbki, -a, -ie [zob. podroby] – vagdalt,
aprólék; állati belsőségek; vágóhídi hulladék
podróbki gęsie – libaaprólék
podrównać — podrównywać – kiegyengetni,
kiegyenlíteni [dwa razy w roku podrównać:
évente kétszer kell kiegyenggetni]
podrównikowy, -a, -e [leżący w okolicach
równika] – trópusi; egyenlítői, egyenlítő
közelében fekvő
podróż (z łaciny zwana peregrynacją, z
francuskiego wojażem) [1. przebywanie
drogi do jakiegoś odległego miejsca; 2.
zmiana miejsca pobytu na odległe. Osoba
podróżująca
pieszo
to
wędrowiec,
podróżujący środkiem komunikacji to
podróżny lub wojażer.] – utazás, út
podróż dla przyjemności – kéjutazás
podróż grupowa – társas v. csoportos utazás
podróż handlowa – kereskedelmi út v. utazás
podróż koleją – utazás vasúton, vasúti utazás
podróż lądowana – szárazföldi utazás
podróż morska – tengeri utazás, hajóút
podróż naokoło świata – világkörüli út v. utazás
podróż naukowa – tanulmányút
podróż napowietrzna – légi út, repülő út
podróż odkrywcza – felfedező út
podróż organizowana – szervezett utazás
podróż pociągiem – utazás vonattal v. vonaton
podróż poślubna – nászút, nászutazás
podróż samochodem – utazás gépkocsival
podróż samolotem – utazás repülőgépen; légi
utazás
podróż służbowa – hivatalos út; szolgálati út v.
utazás
podróż statkiem v. okrętem – utazás hajón; hajóút
podróż w celach turystycznych – turisztikai utazás
podróż zagraniczna – külföldi utazás
podróż zbiorowa – társasutazás; csoportos/társas
utazás
podróże – utazgatás, utazás, utazások
podróżnicy – utazók
-
Wersja 01 01 2017
podróżniczy, -a, -e – utazási, úti-, kiránduló
podróżnik [osoba wędrująca, zwłaszcza pieszo;
turysta, wędrownik, piechur, wędrowiec],
podróżniczka – utazó, utas, kiránduló,
turista (ffi/nő)
podróżnik [Cykoria podróżnik] – (növ.) cikória
podróżny, -a, -e – utas, úti, utazási
podróżne tłumoki – útipoggyász
podróżny [człowiek znajdujący się w podróży],
podróżna – (fn.) utazó, utas
podróżomania – utazási szenvedély
podróżować1 (podróżuje) — podróżowywać –
utazni, utazgatni
podróżować drugą klasą – második osztályon
utazni
podróżować koleją – vonaton utazni
podróżować po kraju – beutazni az országot;
keresztül-kasul járni az országot
podróżować samolotem – repülni; repülőn utazni
podróżować2 (podróżuje) — podróżowywać
[podmalować coś różem] – rózsszínűre
festeni; (átv.) rózsás színekben ecsetelni
podróżować
się
—
podróżowywać
się
[podmalować się różem] – rózsaszínűre
festi magát
podróżowanie – utazás
podróżowanie po świecie – világjárás
podrumienić — podrumieniać [smażąc, piekąc
krótko jakąś potrawę, nadać jej lekko
rumianą barwę] – kissé elpirulni, irulnipirulni
podrumienić się — podrumieniać się [1. o
potrawach:
zostać podrumienionym;
2. pot. opalić się] – megpirulni; (átv.)
befűlik, bemelegszik; agyondohányozza
magát;
megpörkölődni;
napozni,
napfürdőzni, sütkérezni; lesülni, leégni,
lebarnulni
podrutować – összedrótozni
podruzgotać (podruzgocze) [rozbić wiele czegoś
lub rozbić coś w wielu miejscach] –
darabokra zúzni, szétzúzni, összeroppantani
podrwić — podrwiwać – gúnyolódni, tréfálkozni,
kinevetni, megtréfálni
podrwić sobie z kogo/czego – gúnyolódni
vkin/vmin v. vki/vmi fölött; kinevetni
vkit/vmit
podrwić z tego – tréfálkozni ezzel v. azzal
podryć od dolu – kivésni lentről
podryg [niezgrabny skok w górę; też: gwałtowny
ruch całego ciała, zwykle z oderwaniem
nóg od ziemi] – kapkodás, ügyetlenkedés;
(ruch konwulsyjny) rángás, rángatódzás,
vonaglás; ugrálás
podrygi – vonaglás; rángatódzás
5084
podrygiwać
[wykonywać
całym
ciałem
gwałtowne, drgające ruchy, podskakiwać
z lekka] – szökdécselni, táncolni
podryw [1. pot. zachowanie mające na celu
nawiązanie kontaktu z osobą płci
przeciwnej; 2. gwałtowne ruszenie się,
podniesienie się z miejsca] – lendület,
felröppenés, megingatás
podrywacz [pot. mężczyzna uwodzący kobiety] –
udvarló, nőcsábító férfi; szoknyavadász,
nőbolond, nagy nőbarát, nőcsábász; (bány)
tűzmester
podrywaczka [syn. adoratorka, amantka,
bałamutka,
elegantka,
faworytka,
flirciara,
oblubienica,
uwodzicielka,
wielbicielka, zalotnica] – szerető, parázna
nő; kegyencnő; (oblubienica) menyasszony
podrywać1 [zob. podryć] – kiásni; kivésni,
kimetszeni
podrywać2 [zob. poderwać] – megszakítani,
elszakítani; (átv.) aláásni, megrendíteni
podrywać dziewczynę/chłopaka – felszedni
csajt/hapsit
podrywający, -a, -e – riasztó
podrywający autorytet – tekintélyrombolás
podrywanie — poderwanie – kirobbantás,
kirepesztés, megtépázás, alulról kiszakítás,
megszakítás, felszakítás, feltépés; aláásás,
megrendítés, megingatás, felragadás
podrywka [1. zob. pot. zachowanie mające na
celu nawiązanie kontaktu z osobą płci
przeciwnej; 2. narzędzie do połowu ryb
wykonane z sieci rozpiętej na dwóch
skrzyżowanych pałąkach, osadzonych
ruchomo na długim trzonku; 3. sieć w
kształcie wydłużonego stożka umocowana
na metalowej ramie] – merítőháló;
lepkeháló; kibúvás, előbúvás
podrząd [w systematyce roślin i zwierząt:
jednostka niższa od rzędu, obejmująca
pokrewne rodziny] – alrend
podrzeć (podrę, podrze) [1. drąc, porwać coś na
kawałki; 2. zniszczyć na skutek długiego
używania, noszenia] – elszakítani, eltépni;
széjjeltépni,
szétszaggatni;
összetépni;
(znosić) elkoptatni; foszlatni, felszántani
podrzeć na (drobne) kawałki – darabokra tépni;
száz v. ezer darabra tépni
podrzeć na strzępy – ronggyá v. darabokra v.
cafatokra tépni v. szakítani v. szaggatni
podrzeć odzienie – tönkreteszi ruháját
podrzeć pierze – tollat fosztani
podrzeć się [I. zostać podartym, zniszczonym; II.
1. pot. spędzić pewien czas na kłótni lub
bijatyce o coś; 2. pot. głośno płakać,
krzyczeć itp. przez pewien czas] – 1.
-
Wersja 01 01 2017
szakadni; elszakadni, elrepedni; elkopni,
megkopni; szétfoszlani, szétmenni, szétesni;
lerongyolódni; 2. kiabálni, rekedtre beszéli v.
énekeli v. sírja magát
podrzeć się z kim – összerúgja a patkót vkivel;
összetűzni v. hajbakapni v. összeveszni
vkivel
podrzemać [drzemać przez pewien czas] –
elbóbiskolni, elszundítani, szundikálni
podrzędnie – alárendelten,
másodrendűen,
másodsorban, mellékesen
podrzędność – alárendeltség, másodrendűség,
jelentéktelenség; vminek az alárendelt volta,
jellege
podrzędny, -a, -e [1. zajmujący w stosunku do
innych mniej ważne miejsce, drugorzędną
pozycję; 2. jęz. występujący w związku
zależności jako element podporządkowany
elementowi nadrzędnemu] – alárendelt,
másodrendű; másodrangú, jelentéktelen
podrzucanie, podrzucenie – feldobás, elcserélés
podrzucenie
dziecka
–
gyermekkitétel,
gyermekelhagyás
podrzucić (podrzucę) — podrzucać [1. rzucić coś
w górę lub podnieść coś niezbyt wysoko
nagłym, szybkim ruchem; 2. wykonując
gwałtowny ruch, spowodować uniesienie
się części swojego ciała lub stroju;
3. rzucając, dodać czegoś, uzupełnić coś;
4. ukradkiem położyć, pozostawić gdzieś
coś lub kogoś; 5. dostarczyć coś komuś lub
dokądś; 6. pot. podwieźć kogoś dokądś
swoim środkiem transportu; 7. pot.
zaproponować, podsunąć coś] – eldobni,
odavetni; aládobni, elvetni; (dziecko) kitenni;
(np. piłkę) feldobni; odacsempészni, lopva
kicserélni; (levegőbe) felvetni; (átv.)
elsikkasztani, eljátszani
podrzucić co pod co – vmit vmi alá dobni
podrzucić dziecko – gyermeket kitenni v. elhagyni
podrzucić dziecko sąsiadom – (rövid időre) a
szomszédokra bízni a gyereket
podrzucić znajomych (autem) do teatru –
(autóval) elvinni az ismerősöket a színházba
podrzut [1. szybki, nagły ruch, rzut czegoś lub
kogoś ku górze; 2. konkurencja w
podnoszeniu ciężarów polegająca na
zarzucie sztangi na klatkę piersiową, a
potem na wyprostowaniu rąk ze sztangą] –
feldobás, ledobás; hányódás, hánykolódás;
lökés
podrzutek [noworodek podrzucony przez matkę
obcym ludziom] – lelenc, talált gyerek (fiú)
podsadzić — podsadzać [1. podłożyć coś pod coś
lub pod czymś; 2. podnieść kogoś,
pomagając mu dostać się gdzieś;
3. wypełnić
piaskiem,
kamieniami
5085
wyrobisko w kopalni po wybraniu z niego
kopaliny użytecznej w celu zabezpieczenia
wyżej leżących obiektów; 4. posadzić
młode drzewka pomiędzy rosnące już
drzewa, m.in. w celu odnowienia
poprzedniego drzewostanu] – alárakni,
alátenni, aláültetni, berakni, elhelyezni,
elgáncsolni; (bány) tömedékelni;
podsadzić kogo – felemelni, vállra emelni vkit
podsadzić się — podsadzać się [1. podsadzić
wzajemnie jeden drugiego; 2. podsunąć
plecy, ramiona, aby coś dźwignąć,
wyrwać,
wyważyć]
–
nekidőlni,
nekifeküdni, alátámaszkodni; kölcsönösen
megtámasztják egymást
podsadzka [1. wypełnianie wyrobisk piaskiem
m.in. w celu ochrony wyżej zalegających
pokładów;
2. materiał
służący
do
wypełniania
wyrobisk]
–
(bány)
aknamegerősítés; (ép) dúcolás
podsadzkarz – (bány) aknamegerősítő; (ép) dúcoló
podsalać (zob. podsolić) – kissé v. jobban
megsózni
podsaletrzan – salétromsavas só
podsądny, -a, -e [osoba pociągnięta do
odpowiedzialności karnej] – alperes;
vádlott
podsekretarz – titkárhelyettes, segédtitkár
podsekretarz stanu [1. w Polsce: wysokie
stanowisko państwowe stałego zastępcy i
pomocnika ministra; też: osoba zajmująca
to stanowisko; 2. w niektórych krajach:
zastępca sekretarza stanu] – (dawno)
miniszterhelyettes; államtitkár; (USA-ban)
helyettes államtitkár
podsędek [1. w dawnej Polsce początkowo był to
urzędnik sądu dworskiego księcia, od XIV
w. zastępca (ale nie podwładny) sędziego
ziemskiego, wchodzący wraz z sędzią i
pisarzem ziemskim w skład kompletu
sądowego;
w
Wielkim
Księstwie
Litewskim urząd istniał w latach 1566–
1764. 2. w sądach ziemskich zastępca
sędziego. Podsędków, zarówno jak
sędziów i pisarzów ziemskich, wybierała
szlachta z pomiędzy siebie. Król jednak z
czterech kandydatów, przez szlachtę na
liście mu podanych (podług prawa z roku
1496), wybierał i zatwierdzał jednego.
Statut Wiślicki z r. 1347 nakazał, że kto
podsędka
krakowskiego
lub
sandomierskiego zaskarży, ma im dać
kożuch lisi. W r. 1420 postanowiono, że od
ksiąg wiecowych podsędek ma mieć klucz
jeden, sędzia klucz drugi a pisarz ziemski
klucz trzeci.] – (hist) albíró, másodbíró,
helyettes bíró
-
Wersja 01 01 2017
podsiarczan, podsiarczyn – (vegyt.) hiposzulfit
podsiarczan sodu – (vegyt.) nátriumhiposzulfit;
nátriumtioszulfát
podsienie, podcienie, podcień (łac. subgrundatio)
[1. otwarte, zewnętrzne pomieszczenie w
przyziemiu
budynku,
wzdłuż
jego
elewacji, ograniczone słupami, filarami
lub kolumnami; 2. pomieszczenia w
przyziemiu budynków, otwarte na
zewnątrz, ograniczone słupkami lub
filarami wzdłuż lica muru. 3. podsienie
albo przysienie, podcienie] – (ép) eresz,
előtető, védőtető; tornác, ambitus
podsiębierny, -a, -e – alulcsapó
podsiniały, -a, -e; podsiniony, -a, -e [o oczach:
taki, pod którym skóra zrobiła się sina] –
megkékült, aláfutásos, karikás
podsinieć [o skórze pod oczami: stać się sinym] –
megkékülni, aláfutást kapni, kékeslilába
hajlani
podsinić —podsiniać – megkékíteni
podsiwieć [stać się nieco siwym] – kissé
megőszülni, őszbe csavarodni, deresedni
podskakiwać (podskakuje) [zob. podskoczyć] –
ugrándozni;
felugrani;
szökdécselni,
szökdelni; zökkenni; zötyögni
podskalny, -a, -e – sziklák alatti, sziklás
podskarbi [w dawnej Polsce: wysoki urzędnik
zarządzający skarbem] – (hist.) kincstánok,
pénztárnok
 podskarbi wielki koronny
 podskarbi wielki litewski
 podskarbi nadworny koronny
 podskarbi nadworny litewski
 podskarbi ziemski litewski
podskarbi
nadworny
[daw.
urzędnik
zarządzający skarbem króla] – (hist.)
udvari kincstánok
podskarbi wielki (koronny) [1. daw. urzędnik
zarządzający skarbem państwa; 2. łac.
supremus thesaurarius, supremus rei
monetariae magister - urząd centralny w I
Rzeczypospolitej, sprawujący pieczę nad
skarbem i mennicą państwową. Jego
prerogatywy zbliżone były do uprawnień
dzisiejszego ministra skarbu, finansów i
szefa banku centralnego.] – (királyi)
kincstárnok, kincstartó
5086
podskarbiowie [Pięciu było podskarbich w
Rzplitej, a mianowicie dwuch wielkich:
koronny i litewski, dwuch nadwornych:
koronny i litewski, wreszcie piąty
podskarbi ziem pruskich. Ponieważ każdy
książę miał na dworze swoim jakiś
skarbiec, do którego składano podatki i
daniny z jego kraju, urząd więc
podskarbiego nadwornego był jednym z
najdawniejszych w Polsce Piastowskiej.] –
kincstárnokok, kincstartók [1. a Magyar
Királyság kincstartói (1340-től 1531-ig). A
tisztség Buda török bevétele után - bár
megmaradt - fokozatosan elvesztette vezető
szerepét, a királyi (és az állami) pénzügyek
elsőszámú felelősei (a Magyar Királyság
pénzügyi vezetői) a Királyi kamarai
főnökök, elnökök lettek. 2. Kincstartó: a
középkori Magyarország legfőbb pénzügyi
tisztviselője a 14. századtól. Károly Róbert
idején bukkant fel először mint az akkor még
a pénzügyekért
felelős tárnokmester
alárendeltje,
majd
1377-től
önálló
tisztségviselő. Mivel a királyi kamara
Hunyadi Mátyás reformjaiig nem volt
egységes szervezet, ezért sok esetben csak
elvileg volt a legfőbb pénzügyi vezető, az
egyes kamarák csak lazán függtek tőle. A
pénzverés, a nemesércbányászat, a vámok, a
sóügyek, az adó kivetése, az uralkodók
hitelügyletei az ő hatáskörébe tartoztak. 1377
után ugyan bárónak címezték, de nem
számított az ország "igazi bárói" közé.]
podsklepić — podsklepiać – (ép) boltozni,
aláboltozni
podskoczyć — podskakiwać [1. wykonać skok w
górę na niewielką wysokość; 2. odbiwszy
się od czegoś, wykonać ruch w górę;
3. podbiec z podskokiem ku komuś,
czemuś; 4. udać się dokądś w celu
załatwienia czegoś; 5. pot. ostro wystąpić
przeciwko komuś, czemuś; 6. powiększyć
się gwałtownie i znacznie] – felugrani,
odaugrani;
felugrálni,
felpattanni,
ugrándozni, szökellni; szökkenni; zökkenni;
zötyögni; (podnosić się) felszökni
podskoczyć z radości – nagyot ugrik örömében v.
az örömtől
podskok [skok w górę na niewielką wysokość] –
felpattanás, felugrás; zökkenő; zökkenés
podskórny, -a, -e [1. znajdujący się pod skórą
organizmu ludzkiego, zwierzęcego lub
roślinnego; 2. wstrzykiwany pod skórę
organizmu; 3. odczuwany instynktownie;
4. ukryty, niedziejący się jawnie] –
bőralatti
podskórna woda – talajvíz
-
Wersja 01 01 2017
podskrobać — podskrobywać [skrobiąc, usunąć
częściowo coś z czegoś] – kidörgölni,
kitörülni (törlőgumival) kitisztítani
podskrobanie,
podskrobywanie
–
(kissé)
megvakarás
podskubać — podskubywać [1. skubiąc, wyrwać
trochę
pierza
ptakowi;
2. skubiąc,
chwytając zębami, objeść coś z wierzchu;
3. skubiąc,
pociągnąć
coś
lekko;
4. podskubywać: obmacywać, szczypać
dziewczynę] – kopasztani, megkopasztani;
kitépni,
megtépázni,
megnyírbálni,
lenyesegetni; megtapogatni, harapdálni a
lányt
podskubanie — podskubywanie – (kissé)
megkopasztás, megtépázás
podsładzać miodem – mézzel kissé megédesíteni
podsłodzić ― podsładzać – kissé megédesíteni
podsłoneczny, -a, -e – napos, napos oldali
podsłoneczny punkt – napos pont
podsłuch
[1. podsłuchiwanie
rozmów
telefonicznych,
przechwytywanie
komunikatów radiowych za pomocą
specjalnych urządzeń technicznych; 2. to,
co zostało podsłuchane; 3. urządzenie
służące do podsłuchiwania; 4. ukryty w
terenie posterunek żołnierzy, prowadzący
rozpoznanie w celu uprzedzenia własnych
wojsk o pojawieniu się nieprzyjaciela; też:
zadanie takiego oddziału] – kihallgatás,
lehallgatás, meghallgatás; hallgatódzás
podsłuch lotniczy – repülőgéplehallgatás
podsłuch radiowy – (rád) lehallgatás; (wojsk)
felderítés, figyelőörs
podsłuch telefoniczny – telefonkihalllgatás v. lehallgatás
podsłuchać ― podsłuchiwać [przypadkowo lub
używając podstępu, usłyszeć czyjąś
rozmowę] – hallgatózni, (átv.) fülelni;
kihallgatni,
lehallgatni,
meghallgatni;
(podsłuchiwać) hallgatni, meghallgatni,
lehallgatni, megfigyelni
podsłuchać a. podsłuchiwać rozmowę –
lehallgatja a beszélgetést
podsłuchowy, -a, -e – lehallgató
podsłupie – (ép) talpazat; portikusz, oszlopcsarnok;
előcsarnok (Budapest, Nemzeti Múzeum)
podsmalić — podsmalać [1. przypalić coś z
lekka; 2. trochę opalić na słońcu] –
megpörkölni, megégetni; kissé leégetni
podsmażyć — podsmażać [smażąc, przypiec coś
od spodu, nadając temu złocisty kolor] –
pirítani, lesütni (főtt húst)
podsmażyć się — podsmażać się [1. o potrawach:
zostać podsmażonym; 2. zostać opalonym
5087
przez słońce] – lepirulni, lesülni; napon
kissé leégni
podsolić – kissé v. jobban megsózni
podsolić komu – (átv.) elsózni vkinek vmit;
befűteni vkinek
podstacja [zespół urządzeń do przetwarzania i
rozdziału energii elektrycznej, gazu,
sygnałów radiowych lub telewizyjnych
itp.] – alközpont, kisállomás
podstacja
transformatorowa
(zob.
transformatornia
w
zn.
1.)
–
transzformátor-alállomás;
transzformáló
alállomás, áramátalakítóhely
podstarosta i podstarości [(u Zygmunta Glogera)
Każdy starosta miał swojego namiestnika,
zwanego podstarostą lub burgrabią, przy
którym była władza namiestnicza i
wypełnianie wyroków sądowych. W
Wielkopolsce zwał się surrogatorem i sądy
grodzkie podług kadencyi odprawował.
Mianował go starosta, jak również i
drugiego zastępcę z tytułem sędziego
grodzkiego, każdego podług swej woli.] –
(daw) alsztaroszta; előljáró helyettesek
podstarzały, -a, -e [taki, który się podstarzał] –
koros, idős, öregedő, öreges
podstarzeć, podstarzeć się [nieco się zestarzeć] –
kissé megöregíteni, kissé megöregedni
podstawa [1. rzecz, na której coś stoi, opiera się;
2. zasada, podwalina czegoś; 3. dolna część
kolumny,
pomnika,
rzeźby
itp.;
4. wyróżniony
bok
w
figurze
geometrycznej; też: ściana wielościanu
niebędąca jego ścianą boczną] – alap,
alapelv; (podpora) alap, alapzat, állvány, láb;
(mt) alapvonal, bázis, (potęgi) alap; (gram)
relatív tő
podstawa cekaemu – géppuska-állvány
podstawa chmur [odległość między dolną
granicą chmury a ziemią lub poziomem
morza] – felhők alapja; a felhők alsó határa
és a föld v. a tengerszint közötti távolság
podstawa czaszki [dolna część czaszki] – (bonc)
koponyalap
podstawa ekonomiczna – gazdasági alap
podstawa erozyjna, erozji [1. poziom zbiornika
wodnego, do którego uchodzi rzeka;
2. teoretyczna granica, do której może
działać erozja rzeki] – az eróziós felület alsó
határa
podstawa graniastoslupa – a hasáb v. prizma
alapja
podstawa istnienia – létjogosultság
podstawa klasyfikacji – osztályozási alap, az
osztályozás alapja
podstawa kwadratowa – négyzetes alap
-
Wersja 01 01 2017
podstawa logarytmu naturalnego (inaczej liczba
Eulera lub liczba Nepera) w przybliżeniu
wynosi: e ≈ 2, 7182818284 5904523536
0287471352
6624977572
4709369995
9574966967
6277240766
3035354759
4571382178
5251664274
2746639193
2003059921 8174... - Az e matematikai
állandó, a természetes logaritmus alapja
[Irracionális és transzcendens szám. Értéke
29 értékes jegyre megadva: e = 2,71828
18284 59045 23536 02874 7135...]
podstawa muszki – (wojsk) célgömbtőke
podstawa operacyjna – hadműveleti alap
podstawa opodatkowania – adóalap
podstawa organizacyjna – szervezeti alap
podstawa potęgi [liczba, którą podnosi się do
określonej potęgi] – a hatalom bázisa; (mt) a
hatvány alapja
podstawa prawna – jogalap
podstawa słowotwórcza [wyraz podstawowy,
którego temat zostaje użyty do tworzenia
nowego wyrazu] – szóalkotási alap; a
szóalkotás alapja (a meglévő szókészletünk
és a képzőink)
podstawa spoleczna – társadalmi bázis
podstawa słowotwórcza [wyraz podstawowy,
którego temat zostaje użyty do tworzenia
nowego wyrazu] – szóképzés alapja
podstawa techniczna – műszaki v. gyakorlati v.
technikai alap
podstawa trójkąta – (mt) a háromszög alapja
podstawa uprzemysłowienia – az iparosítás alapja
podstawek [1. drewniana podkładka, na której
grający na skrzypcach opiera podbródek;
2. część
strunowego
instrumentu
muzycznego, na której opierają się napięte
struny; 3. (wł. ponticello) - element
chordofonów
smyczkowych
podtrzymujący
struny
na
pewnej
wysokości i przenoszący wszelkie jej
drgania do pudła rezonansowego.] – (ol)
ponticello, húrláb; a hangszernek az a része,
amelyek a húrokat tartják
podstawianie,
podstawienie
–
alátétel,
aláhelyezés;
(mt.)
behelyettesítés,
transzformáció
podstawić — podstawiać [1. umieścić coś pod
czymś, poniżej czegoś; też: podsunąć pod
coś; 2. umieścić coś przed kimś;
3. dostarczyć coś na jakieś miejsce;
5088
4. zastąpić jedną osobę inną osobą, jedną
rzecz inną rzeczą; 5. zastąpić w związku
chemicznym atom lub grupę atomów
innym atomem lub inną grupą atomów;
6. log. zamienić pewną zmienną na inne
wyrażenie wszędzie, gdzie ta zmienna
występuje w danym schemacie; 7. zastąpić
w wyrażeniu algebraicznym symbol
ogólny jakąś liczbą lub innym wyrażeniem
algebraicznym;
8. ustanowić
w
testamencie oprócz jednego spadkobiercy
inną osobę uprawnioną do otrzymania
spadku, w razie gdyby pierwsza osoba nie
chciała lub nie mogła być spadkobiercą] –
alátenni, aláhelyezni, alárakni, odatenni;
aláhajtani,
alávetni;
vmit
vmivel
helyettesíteni, vminek a helyére rakni;
(vegyt.) helyezni; (mt) behelyettesíteni
podstawiać parowóz – mozdonyt kiállítani v.
előállítani
podstawić dziecko – gyermeket elcserélni
podstawić komu nogę, komuś nogę – elgáncsolni
vkit, gáncsot vetni vkinek
podstawić komu stołka – (átv.) kárt okozni v. rossz
szolgálatot tenni vkinek; gonosz v. rossz
tréfát űzni; ármánykodás, fondokodás v.
cselszövés által vkinek ártani
podstawić liczbę – számot behelyettesíteni
podstawić, podstawiać pociąg – vonatot betolni
(peron melletti vágányra)
podstawić spodek pod doniczkę – aljat helyezni v.
rakni a cserép v. virágcserép alá
podstawić szyje pod topór – a bárd alá hajtja a
fejét
podstawić wagony – vasúti kocsit kiállítani
podstawić się — podstawiać się [podać się za
kogoś innego] – másnak adja ki magát
podstawka [1. rzecz, na której coś stoi, opiera
się; 2. dolna część jakiegoś przedmiotu;
3. zob. część strunowego instrumentu
muzycznego, na której opierają się napięte
struny; 4. zob. platforma do przenoszenia
towarów
za
pomocą
wózków
transportowych] – (podpora) alapelvecske;
alapzatocska, állványka; (műsz) alátét, tartó;
csészealj
podstawka na żelazko – vasalótartó rács
podstawowo – alapvetően, lényegesen
podstawowy, -a, -e [1. główny, zasadniczy;
2. stanowiący
podstawę
jakiegoś
przedmiotu lub urządzenia] – alapvető,
alap-; fő-, főbb, elemi; sarkalatos; lényeges
Podstawowa Organizacja Partyjna (POP)
[Najmniejsza
jednostka
Polskiej
Zjednoczonej
Partii
Robotniczej
sprawującej władzę w Polsce Ludowej, w
latach
1948-1989.
Podstawowa
-
Wersja 01 01 2017
Organizacja Partyjna istniała w zakładach
pracy,
uczelniach
i
instytucjach
kulturalnych. – Podstawowe Organizacje
Partyjne działały w latach 1960-1989.] –
pártalapszervezet
podstawowa opieka zdrowotna – egészségügyi
alapellátás
podstawowa przemiana materii (PPM) [badanie
najniższego
poziomu
przemian
metabolicznych, które dostarczają energii,
niezbędnej do podstawowych funkcji
biologicznych. Pomiar wykonuje się
wczesnym rankiem, na czczo. W czasie 12
godzin przed wykonaniem pomiaru nie
wolno pić herbaty, kawy i palić
papierosów. W przypadku gdy któryś z
omówionych
warunków
nie
został
spełniony mówi się o spoczynkowej
przemianie materii (SPM).] – elsődleges
anyagcsere
podstawowe
artykuły
żywnościowe
–
alapélelmiszerek
podstawowe czynności – általános tevékenységek
podstawowe kryterium hałasu – alapzajkikötés
podstawowe pojęcia – alapfogalmak
podstawowe wiadomości – alapismeretek
podstawowe zadanie – alapvető feladat
podstawowe zagadnienia – a főbb kérdések
podstawowy obowiązek – alapvető kötelesség
podstawowy sposób drgań własnych –
alaprezgés-csomópont
podstawowy tekst – alapszöveg
podstawówka [szkoła podstawowa] – általános
iskola, elemi
podstawy prawne – jogi alapok
Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) (także:
Ramowy Program Wsparcia) [1. jest to
dokument przyjęty przez Komisję
Europejską po porozumieniu się z danym
państwem członkowskim i dokonaniu
oceny merytorycznej Narodowego Planu
Rozwoju. Dokument ten zawiera różnego
rodzaju strategie i priorytety w jaki
sposób
działać
powinny
Fundusze
Strukturalne, a w jaki dane państwo
członkowskie. Wyszczególnione są tam
wielkości przyznanych wkładów Funduszy
jak i drugich środków finansowych oraz
ich cele szczegółowe. Zgodnie z przyjętą
regułą dokument ten powinien być
podzielony na mniejsze priorytetowe
zadania wdrażane za pomocą jednego lub
kilku programów operacyjnych. 2.
dokument przyjęty przez Komisję
Europejską po dokonaniu oceny i
uzgodnieniu planu przedłożonego przez
kraj
członkowski
w
zakresie
5089
wykorzystania funduszy strukturalnych.
Zawiera on m.in. opis celów oraz wielkość
wkładu funduszy strukturalnych i innych
środków finansowych.] – Közösségi
Támogatási
Alapok
v.
Támogatási
Keretprogramok [Az Európai Bizottság a
kutatás-fejlesztéssel kapcsolatos közösségi
együttműködések
támogatására
keretprogramokat hozott létre, melyek közül
a 6. keretprogram ez év végi lezárulását
követően 2007. január 1-től elindult a 7.
Keretprogram. A program 7 évig (2013-ig)
fog működni, összhangban az Európai
Parlament költségvetési időszakával. A
program teljes költségvetése 50,5 milliárd
euró lesz, melyből az alábbiakban röviden
bemutatott szerkezet alapján négy specifikus
program keretében írják ki a pályázatokat.]
podstąpić — podstępować – közeledni, közelebb
jönni
podstąpić pod miasto – megközelíteni a várost
podstąpić krok po kroku – lépésről lépésre
megközelíteni
podstemplować
—
podstemplowywać
[1. odcisnąć stempel, pieczątkę na jakimś
dokumencie w celu nadania mu
charakteru urzędowego; 2. podeprzeć
stemplami
strop,
ścianę
w
celu
zabezpieczenia przed zarwaniem się] –
lepecsételni,
sorra
lepecsételni
v.
bélyegzővel ellátni
podstemplować coś – lebélyegezni vmit
podstęp [szczególna postać błędu w prawie
cywilnym] – ravaszság; fortély; furfang;
csalás
podstępca [sprytne działanie mające na celu
oszukanie kogoś] – csel, ravaszság, fortély,
csalafintaság; fondorlat, furfang; kelepce
podstępca [człowiek podstępny] – alattomos,
ravasz, csalárd, álnok, fortélyos, agyafúrt
ember
podstępnie – alattomosan, ravaszul, csalárdul,
cselesen; orozva
podstępność – alattomosság, ravaszság, csalárdság,
hamisság, álnokság
podstępny,
-a,
-e [1. używający często
podstępów; 2. mający na celu oszukanie
kogoś] – alattomos, ravasz, csalárd, álnok,
fortélyos, agyafúrt; orv
podstępować w danych sytuacjach – az adott
helyzetben közeledni v. közelebb jönni
podstoli [1. w dawnej Polsce do XIV w.:
urzędnik nadworny usługujący przy stole
królewskim lub książęcym; później też:
tytuł honorowy urzędnika ziemskiego; 2.
(Jak czytamy u Zygmunta Glogera) Podstoli,
po łacinie subdapifer, był najprzód
-
Wersja 01 01 2017
zastępcą czyli namiestnikiem stolnika i na
dworach
książęcych
i
królewskich
doglądał stołów biesiadnych. Pierwszą
wzmiankę o podstolim mamy w
przywileju Przemysława z r. 1290. Później
byli podstolowie nadworni, koronni i
litewscy, ale nie zaliczani do wyższych
dygnitarzy. Obok podstolich wielkich byli
ziemscy po ziemiach i powiatach.
Pierwszych podstolich w Litwie widzimy
dopiero w połowie XVI wieku za
Zygmunta
Augusta.
Ucztowych
urzędników
był
porządek
taki:
kuchmistrz, stolnik, podczaszy, krajczy,
podstoli, cześnik. W liczbie piętnastu
urzędników ziemskich urząd podstolego
był co do starszeństwa 8-ym z kolei,
stanowił zatem sam środek. I dlatego to
Krasicki, pragnąc przedstawić wzór
przeciętnego ziemianina polskiego, dał
tytuł swemu dziełu „Pan Podstoli”.] –
(hist) asztalnok (Dapifer) [Régi időkben a
királyi udvartartáshoz tartozó személy,
akinek feladata a királyi asztal és konyha
felügyelete volt. Később pusztán cimzetesek
lettek, funkciójuk megszűnt s az udvari
méltóságok közé is csupán a főasztalnok
volt sorolható], pohárnok v. főpohárnok
podstrajać — podstroić (podstroję) – (kissé)
feldíszíteni; felhangolni
podstrzesze
[1. strych
budynku
krytego
strzechą; 2. miejsce pod częścią strzechy
wystające poza ściany budynku] – padlás,
padláshelyiség
Podstrzesze [osada w Polsce położona w
województwie zachodniopomorskim, w
powiecie drawskim, w gminie Czaplinek] –
Podstrzesze (lengyel település)
podstrzyc
(podstrzygę,
podstrzyże)
—
podstrzygać [1. uciąć nieco włosów, sierści
lub obciąć krótko włosy, sierść;
2. obcinając, skrócić lub wyrównać coś] –
kissé megnyírni, megnyírbálni
podstrzyc się — podstrzygać się [1. podciąć sobie
włosy;
2. zostać
ostrzyżonym]
–
megnyiratkozni
podstrzyganie — podstrzyżenie – kis nyirbálás,
hajmyírás
podstudzać — podstudzać – hűteni, kissé lehűteni
podstylizować [stylizując, nadać czemuś jakiś
charakter] – (kissé)
stilizálni; stílust,
jelleget adni (táncnak, színpadi jelmeznek)
podsumować (podsumuje) — podsumowywać
[1. dodać do siebie kilka liczb dla
otrzymania sumy; 2. zestawić w pamięci
minione wydarzenia, przeżycia, tworząc
5090
ich ogólny obraz; 3. zebrać i zwięźle
przedstawić najważniejsze zagadnienia
zawarte w czymś; 4. dokonać oceny czegoś
i przedstawić tę ocenę; 5. pot. ocenić
kogoś, zwykle negatywnie] – összeadni,
összegezni; összefoglalni vmit
podsumować rachunek – számlát összegezni
podsumowanie — podsumowywanie [ogólne i
zwięzłe przedstawienie jakichś spraw,
problemów lub wydarzeń] – összeadás,
összesítés, összegzés, összefoglalás
podsumując to, co się powiedziało – a
mondottakat összefoglalva
podsunąć — podsuwać [1. sunąc, umieścić coś
pod czymś; też: przybliżyć do czegoś, do
kogoś, zwykle po to, żeby umożliwić
korzystanie z tego; 2. umieścić, położyć
coś gdzieś ukradkiem, zwykle w celu
oszukania kogoś; 3. pot. ukraść] – alátolni,
alácsúsztatni, alátolni, odatolni; (átv.)
sugalmazni, sugallani, eszébe juttatni
podsunąć choremu pod głowę poduszkę – a beteg
feje alá tolni a párnát
podsunąć co komu w rękę – kezébe csúsztatni
vkinek vmit
podsunąć co ku komu/czemu – odacsúsztatni
vkihez/vmihez vmit; kissé odatolni
podsunąć komu co – eszébe juttatni v. sugalmazni
vkinek vmit
podsuwać a. podsunąć myśl – sugallani;
sugalmazni
podsunąć się — podsuwać się [podejść blisko, po
cichu, ukradkiem] – lopva, titokban közel
osonni; alákúszni, odalopódzkodni
podsunięcie – aláhelyezés, alávetés, (átv.) feltevés
podsunięcie jakiś pomysł – felvetni vmilyen
gondolatot v. ötletet v. tervet v. elgondolást v.
javaslatot
podsuszyć — podsuszać [wysuszyć coś nie do
końca] – szárítani, felszárítani
podsuwanie – aláhelyezés, (átv.) feltevés
podsycać czyją ciekawość – ébren tartani vki
érdeklődését
podsycanie – felforgatás (lázítás)
podsychać (zob. podeschnąć) – (kissé) kiszáradni,
megszáradni;
kiszikkadni,
kiapadni,
elapadni, felszáradni
podsycić (podsycę) — podsycać [uczynić jakieś
uczucie
lub
zjawisko
bardziej
intensywnym] – táplálni, jóllakatni; szítani,
felszítani, éleszteni, feléleszteni (tüzet);
gerjeszteni; erjeszteni; (átv.) ébren tartani;
felforgatni (lázítani)
podsycić chęć zemsty – bosszúvágyat ébreszteni
vkiben
podsycić miód – mézet erjeszteni
-
Wersja 01 01 2017
podsycić ogień – tüzet szítani
podsycić waśnie – ellentéteket támasztani, viszályt
szítani
podsycić się – jóllakni; erőre kapni, megerősödni
podsygnować [umieścić swój podpis u dołu
jakiegoś pisma, dokumentu, dzieła itp.] –
aláírni, kézjegyével ellátni, szignálni
podsylać – podesłać – odaküldeni, (titokban)
küldeni vmit
podsypać — podsypywać [1. nasypać coś pod
spód czegoś; 2. sypiąc coś, czego
brakowało, dostarczyć to; 3. sypiąc coś,
zwiększyć wysokość czegoś] – alászórni,
aláönteni, alárakni, leszórni, feltölteni
podsystem [jedna z części większego systemu] –
alrendszer
podszczuć — podszczuwać [1. podjudzić psa do
rzucenia się na kogoś lub na coś;
2. podburzyć kogoś przeciw komuś
innemu] – uszítani, izgatni, bujtogatni
podszepnąć — podszeptywać [1. podpowiedzieć
coś komuś szeptem; 2. dać komuś
wskazówki, rady] – súgni, odasúgni,
megsúgni
podszepnąć komu co – (fülébe) súgni vkinek vmit
podszept [namowa, zwykle do czegoś złego] –
sugallat, sugalmazás, rábeszélés
podszewka [1. cienka tkanina o śliskim
wierzchu, używana jako podszycie
płaszczy, żakietów i innych części
garderoby; 2. rodzaj tkaniny lub dzianiny
z jedwabiu wiskozowego, poliamidowego,
octanowego oraz ich mieszanek z bawełną.
Podszewki stosuje się do wewnętrznego
wykończenia odzieży, np. kurtek, płaszczy,
żakietów itd. W zależności od miejsca
użycia
wyróżnia
się:
kolanówkę,
rękawówkę i kieszeniówkę.] – bélés,
bélésanyag
podszewka (1) [często używane określenie dla
lekkiej bawełnianej lub jedwabnej tkaniny
, która jest gładka i błyszcząca, a często w
splocie atłasowym. Wytwarzana z przędz z
bawełny lub chemicznego jedwabiu w
jednym
kolorze.
Stosowana
jako
podszewka odzieży. Podszewki rękawów
zwykle są w jasnych kolorach z ciemnymi
pasami.] – bélésszövet [Könnyű, sima, puha,
fényes, többnyire atlaszkötésű pamut- vagy
selyem típusú szövet, pamutból, selyemből,
vagy mesterséges szálasanyagból készül.
Többnyire egyszínű, de ujjak bélelésére
használnak
hosszcsíkos
szövetet
is.
Ruhadarabok bélelésére használják.]
podszewka (2) [Cienka osnowowa lub wątkowo
tkany materiał stosowany na podszewki
odzieży.] – kötött bélésanyag [Finom,
5091
többnyire lánchurkológépen készült kötött
kelme, amit ruhabélés céljára használnak.
Nyersanyaga
rendszerint
poliamid,
poliészter, ritkábban viszkóz vagy acetát.
Lásd láncrendszerű kötött kelme.]
podszewka (3) [Podszewka umieszczona pod
wierzchnim materiałem i stanowi podbicie
dla ubrania. Właściwości podszewki
dobrane są pod kątem przeznaczenia
ubioru] – közbélés [A közbélés a ruhadarab
felső (külső) anyagrétege és belső bélése
között helyezkedik el. Az elérni kívánt
célnak megfelelően kell kiválasztani a
felhasználandó közbélést. Ha a célja a
ruhadarab egy részének megerősítése, akkor
erősítő közbélésre van szükség, ha az a célja,
hogy formázza a ruhadarabot, vagy annak
melegtartását
fokozza,
akkor
meleg
közbélést
alkalmaznak.
Használható
ragasztós közbélés is (lásd pl. rögzítő
közbélés. A közbélés anyaga lehet szövet,
láncrendszerű kötött kelme, vagy nemszőtt
kelme.]
podszewka alpagowa – alpakaszerű bélés
podszewka flanelowa – flanell bélés
podszewka pluszowa [tkany, dziany lub
haftowany druk, który jest stosowana do
izolacyjnego
wkładu
do
odzieży
wierzchniej, płaszczy i kurtek.] – plüss
bélés [Plüss-szövet vagy kötött plüsskelme,
amit hőszigetelés céljából alkalmaznak
bélésként kabátokban.]
podszewka rękawa [błyszcząca, średniej wagi
jedwabna (czasami bawełniana) tkanina,
która zwykle jest prążkowana i stosowana
do rękawów w produkcji odzieży.] –
ujjabélés [Közepes súlyú, fényes selyem
vagy néha pamut típusú szövet), többnyire
hosszcsíkos. Ruhadarabok ujjának bélelésére
használják.]
podszewkowy, -a, -e – bélelt; béléspodszkolić
(poduczyć)
[nauczyć
kogoś
podstawowych umiejętności lub zwiększyć
trochę czyjąś wiedzę w jakiejś dziedzinie]
– kicsit tanítani, oktatni, első leckét adni
podszkolić się [podszkolić siebie samego] – kicsit
tanítja magát; kicsit tanulni
podsztygar
(a
czasami
nadsztygar)
–
segédaknász, bányamester-helyettes (idővel
főaknász)
podszuflować – fellapátolni, felszedni
podszybie [w kopalni: zespół wyrobisk
znajdujących się w sąsiedztwie szybu na
danym poziomie] – (bány) akna alatti
iszaptó, zsomp
podszycie, podszywanie [1. to, co stanowi
spodnią, podszytą warstwę czegoś;
-
Wersja 01 01 2017
2. warstwa roślinności w lesie dochodząca
do
kilku
metrów
wysokości,
niewyrastająca ponad dolne piętro
drzewostanu; 3. zob. runo: najniższa
warstwa roślin w lesie] – beszélgetés,
alávarrás; bélés; (növ.) erdei növényvilág,
aljnövényzet
podszyć — podszywać [1. przyszyć od spodu coś
do czegoś; 2. wykończyć suknię, płaszcz
itp., przyszywając od spodu zagięty brzeg]
– bélelni, kibélelni, alábélelni; alávarrni,
beszegni, felszegni
podszyć co pod co – bevarrni; vmit vmi alá varrni
podszyć się — podszywać się [podać się fałszywie
za kogoś] – hivatkozni vmire, vkinek a
nézetére v. szavára támaszkodni; bújni vmi
mögé; meghúzódni
podszyt, podszycie [1. zob. warstwa roślinności w
lesie dochodząca do kilku metrów
wysokości, niewyrastająca ponad dolne
piętro drzewostanu, 2. warstwa w
ekosystemie
leśnym
zbudowana
z
krzewów (takich jak: kalina, głóg,
leszczyna, czeremcha, jarzębina, bez
czarny) rosnących obok podrostów drzew,
drzewostanu i runa. Jej wysokość sięga do
kilku metrów. Podszyt nigdy nie dorasta
do dolnego piętra drzewostanu.] – erdei
növényvilág; növényréteg
podszyty, -a, -e – bélelt
podszywać się pod czyje nazwisko – más vkinek
adja ki magát; álnével szerepelni
podszywać się pod kogo/co – vkinek/vminek
alakját, látszatát ölti magára; vmibe
burkolódzik
podszywany, -a, -e – bélelt, beszegett, alávarrt
podścielić — podścielać, podściełać (podesłać 2)
[ścieląc, podłożyć coś] – alászórni,
aláteríteni, megalmozni
podścielić się – elterülni
podścielić się pod co (czemu) – vmi alá terülni;
elterülni vmi alatt
podścielisko – alom; aljzat, alap
podściółka [1. to, co jest podłożone pod coś;
2. słoma, suche liście itp. podściełane
zwierzętom w oborach, stajniach itp.] –
alom
podściółka leśna – erdei alom
podściółka tłuszczowa [warstwa tłuszczowa
odkładająca się pod skórą] – a bőr alatt
felhalmozódott zsírréteg
podśmiechiwać – elnevetgélni; összenevetni vkivel
podśmiechiwać się z córki – vki lányával
összenevet
podśmietanie – fölözetlen aludttej
5092
podśmiewać – elmosolyodni; jelentéktelenül
nevetni; összenevetni vkivel
podśmiewać się [niezłośliwie śmiać się z kogoś
lub z czegoś] – jóindulatúan egymásra
mosolyodni
podśnieżny, -a, -e – behavazott, hóborította, hó,
hótakaró alatt levő
podśpiewać — podśpiewywać – dudorászni,
dúdolgatni
podśpiewać czasem w kuchni – néha v. időnként a
konyhában dúdolgatni
podśpiewać refren – a refrént dúdolgatni
podśrubować — podśrubowywać – kissé szorosra
csavarni, csavart rászorítani v. meghúzni,
rácsavarni
podświadomie – tudat alatt
podświadomie lękać się – tudat alatt ijedezni v.
rémüldözni
podświadomość [1. dziedzina życia psychicznego
niepoddana kontroli świadomości; też:
procesy psychiczne odbywające się bez
udziału
świadomości;
2.
termin
wprowadzony do psychologii przez
Dessoira, często błędnie utożsamiany z
pojęciem przedświadomości w teorii
Freuda. W polskich tłumaczeniach dzieł
Freuda
niekiedy
(obok
terminu
pozaświadomość)
zastępuje
pojęcie
nieświadomość. – Terminu tego używał
niekiedy także Jung, odnosząc się do
głębszej
warstwy
nieświadomości
indywidualnej. Obszar nieświadomości
indywidualnej w terminologii Junga
nazywany jest cieniem indywidualnym] –
tudatalattiság
podświadomy, -a, -e [odbywający się bez udziału
świadomości, instynktowny] – tudatalatti
podświetlić — podświetlać [oświetlić coś od dołu,
od tyłu lub tylko częściowo] – alulról
megvilágítani
podtaczać [zob. podtoczyć] – alágurítani,
alágördíteni
podtaczać się [zob. podtoczyć się] – alágurulni,
alágördülni
podtajać (podtaje) – olvadásnak indulni,
felengedni (fagy)
podtarcie (od podetrzeć) – feldörzsölés,
megdörzsölés, megtörlés, feltörlés
podtatrzański, -a, -ie [przymiotnik od:
Podtatrze] – tátraaljai, a Tátra aljában v.
lábánál fekvő v. lakó
Podtatrzański Rów, Podtatrzańskie Obniżenie
[1. region naturalny w południowej Polsce
i
północnej
Słowacji,
stanowiący
najbardziej południową część Podhala,
ciągnący
się
bezpośrednio
wzdłuż
-
Wersja 01 01 2017
północnej granicy Tatr. Powierzchnia (na
obszarze Polski) 128 km2. 2. mezoregion
fizycznogeograficzny
w
południowej
Polsce, stanowiący część Obniżenia
Orawsko-Podhalańskiego. Oddziela Tatry
Zachodnie i Tatry Wschodnie na południu
od Pogórza Spisko-Gubałowskiego i
Pienin na północy.] – tátraaljai árok v.
süllyedés
podtatusiały, -a, -e [pot. o mężczyźnie w średnim
wieku: wyglądający nieatrakcyjnie, na
więcej lat, niż ma] – kissé öreges
podtatusieć [pot. o mężczyźnie w średnim wieku:
podstarzeć] – kissé megöregedni
podtekst [sens niewypowiedziany w tekście lub
niewynikający z sytuacji wprost, ale taki,
którego można się domyślić] – szöveg alatti
podtekst sztuki – (színm) a darab mondanivalója
podtętniczy, -a, -e – (bonc.) verőérrész alatti
podtlenek [dwuskładnikowy związek różnych
pierwiastków z tlenem] – (vegyt) oxidul
podtlenek azotu [(N2O, nazwa systematyczna:
tlenek
azotu(I),
zwany
gazem
rozweselającym) - nieorganiczny związek
chemiczny tlenek azotu na I stopniu
utlenienia. Związek ten jest często
stosowany
do
znieczulania
anestezjologicznego
jako
tzw.
gaz
rozweselający. Jeden z kilku głównych
gazów cieplarnianych.] – nitrogén-oxidul
(N2O); dinitrogén-oxid (N2O) [egy színtelen,
nem gyúlékony gáz, melynek kellemes
édeskés íze és szaga van. A sebészetben és a
fogászatban anesztetikus és analgetikus
hatását használják.]
podtlenek węgla (C3O2) [nieorganiczny związek
chemiczny, z grupy tlenków węgla] – szénoxidul (O=C=C=C=O)
podtłaczać — podtłoczyć – alányomni, alápréselni
podtoczyć — podtaczać [1. tocząc, przesunąć coś
blisko czegoś lub pod coś; 2. tocząc,
gryząc, spowodować lekki rozpad czegoś,
próchnienie; 3. tocząc coś na tokarce,
obrobić do pewnego stopnia] – alágurítani,
alágörgetni;
esztergályozi,
kissé
megesztergályozni; kissé megfenni (kést),
kissé megtámadni
podtoczyć beczkę pod sklep – pincébe gurítani a
hordót
podtoczyć się — podtaczać się [tocząc się, dojść
do pewnego miejsca] – alágurulni,
elgurulni, odagurulni; alágördülni, elgördüni,
odagördülni; eldöcögni v. eldülöngélni
podtopić — podtapiać [1. zalać coś częściowo lub
od dołu; 2. próbować utopić człowieka lub
zwierzę, powodując u niego zachłyśnięcie
wodą; 3. rozpuścić coś częściowo] –
5093
elárasztani
vmit,
vízbe
fojtogatni;
kieresztgetni vmit
podtorze [podłoże, na którym jest ułożony tor
kolejowy lub tramwajowy] – alépítmény
(vasútnál)
podtrzymać — podtrzymywać [1. trzymając
kogoś lub coś, nie dać komuś, czemuś
upaść; 2. stać się podporą, oparciem
czegoś; 3. nie dopuścić do przerwania
ciągłości czegoś; 4. pokrzepić kogoś
moralnie; 5. nie wycofać czegoś] –
feltartani,
fenntartani;
alátámasztani,
megtámasztani; (np. wniosek) támogatni;
istápolni
podtrzymać kogo/co czym – tartani v. feltartani
vkit/vmit vmivel
podtrzymać zeznania – vallomást fenntartani
podtrzymywać czyje zdanie – osztani vkinek a
véleményét
podtrzymywać rozmowę – szóval tartja a
társaságot; társalogni
podtrzymywać na duchu – lelket önteni vkibe;
tartani a lelket vkiben
podtrzymywać świetność czego – tisztán tartani
vmit; őrködni vminek a tisztaságán
podtrzymywać tradycję – őrzi a hagyományokat
podtrzymać
się
—
podtrzymywać
się
[1. trzymając siebie wzajemnie, uchronić
się przed upadkiem; 2. udzielić sobie
nawzajem pomocy] – támogatják v.
fenntartják egymást
podtrzymanie, podtrzymywanie – támogatás
podtrzymywanie cen – ártámogatás
podtuczyć — podtuczać [1. karmiąc intensywnie,
utuczyć zwierzę do pewnego stopnia;
2. pot. karmiąc nadmiernie, spowodować
czyjeś lekkie utycie] – hízlalni, kissé
felhízlalni, etetni
podtuczyć się — podtuczać się [1. o zwierzętach:
zostać podtuczonym; 2. pot. o ludziach:
przybrać trochę na wadze] hízni, kissé
felhízni, enni; felszedni néhány kilót
podtruć — podtruwać [wprowadzić do
organizmu małą dawkę trucizny] –
(apránként, kissé) mérgezni
podtruć się — podtruwać się [lekko się zatruć
alkoholem, jedzeniem, spalinami itp.] –
alkohol v. ételmérgezést v. maró anyagtól
mérgezést kapni
podtulić (podtulę) — podtulać [zgiąwszy jakąś
część ciała, schować ją pod coś] – elrejteni,
aládugni; bebugyolálni
podtykać — podetknąć, podetkać [1. podłożyć
coś pod coś; 2. podać coś komuś do
jedzenia lub do picia] – bedugni, aládugni,
alátolni, beadni; enni v. inni adni vmit vkinek
-
Wersja 01 01 2017
podtytuł [tekst podany pod tytułem czegoś,
uzupełniający go o dodatkowe informacje]
– alcím
poducha [1. bardzo duża poduszka; 2. o czymś,
co przypomina bardzo dużą poduszkę] –
nagypárna, dunyha
poduczyć — poduczać [nauczyć kogoś
podstawowych umiejętności lub zwiększyć
czyjąś wiedzę w jakiejś dziedzinie] – kicsit
tanítani, oktatni, első leckét adni
poduczyć się — poduczać się [poduczyć siebie
samego] – kicsit tanulni, hozzátanulni
podudzie [zob. goleń] – (bonctan) sípcsont, alsó
lábszár
podumać [1. dumać przez pewien czas;
2. zastanowić
się
nad
czymś]
–
gondolkodni, elgondolkodni, elmélkedni,
elelmélkedni
podupadanie [synonimy: niszczenie, psucie] –
romlás, züllés
podupadły, -a, -e [będący w złej sytuacji
finansowej] – lehanyatlott, lezüllött, (átv.)
lecsúszott, elesett, lesüllyedt, elszegényedett
podupadły na siłach – ereje kissé megfogyatkozott
podupadły ziemianin – tönkrement földbirtokos
podupaść
(podupadnie)
—
podupadać
[1. zmarnieć, stracić znaczenie; 2. stracić
siły, zdrowie] – hanyatlani, süllyedni;
elszegényedni, (na zdrowiu) leromlani,
leromolni; (na duchu) elcsüggedni, zülleni,
elzülleni
podupadł na zdrowiu – megrendült az egészsége
podupaść na duchu – szelleme alábbszállott
podupaść na siłach – ereje kissé alábbhagy v.
megfogyatkozik; erejében megfogyatkozik
podupaść na umyśle – elméje kissé elborul,
értelme kissé elhomályosul
podupaść na zdrowiu – egészsége kissé leromlik
podurnieć – kissé meghülyülni
podurzyć – elbolondozni; bolondítani
podusić (poduszę) [1. dusząc, pozbawić życia
kolejno wiele istot żywych; 2. potrzymać
mięso,
warzywa
jakiś
czas
pod
przykryciem na małym ogniu] – fojtogatni
(egy ideig); sorra megfojtani
podusić się [1. o wielu osobach, zwierzętach:
zadusić się; 2. o mięsie, jarzynach itp.:
dusić się przez pewien czas] – egymást
fojtogatják (egy ideig); egymást fojtják, sorra
megfulladni
poduszczenie – felbujtás, felizgatás, lázítás
poduszczyciel (instygator) – felbujtó, izgató, lázító
poduszczyć — poduszczać [namówić do czegoś,
zwłaszcza złego] – felizgatni, felbujtani,
fellázítani; rábírni vmire
5094
poduszczyć się — poduszczać się [poduszczyć
siebie wzajemnie] –
poduszczyna – szegényes v. kis párna
poduszeczka – kispárna
poduszeczka nawilżacz – nedvesítőszivacs
poduszka [1. worek wypchany czymś miękkim,
najczęściej pierzem lub włosiem, używany
jako część pościeli lub w celach
dekoracyjnych; 2. zdejmowana, miękka
część mebla stanowiąca jego siedzenie lub
oparcie; 3. małe pudełko, w którym jest
umieszczona wkładka nasycona tuszem,
służąca do zwilżania pieczątek; 4. miękka,
spodnia część palców lub spodnia część
stopy, dłoni lub łapy zwierzęcia;
5. kawałek gąbki lub materiału, który
wszywa się w ramiona ubrań, aby
optycznie poszerzyć ramiona; 6. podpora,
na której opiera się część konstrukcji
mostu, maszyny itp.] – párna, vánkos;
díszpárna
poduszka do igieł – tűpárna
poduszka do stempli a. pieczątki – bélyegzőpárna
poduszka nawilżacz – nedvesítőszivacs
poduszka okienna – ablakpárna
poduszka ozdobna – díszpárna
poduszka powietrzna [1. warstwa powietrza o
ciśnieniu większym od atmosferycznego,
powstająca podczas ruchu samolotu
bardzo nisko nad ziemią lub wodą albo
wytwarzana za pomocą dmuchaw;
2. urządzenie
w
samochodach
zabezpieczające kierowcę lub pasażera
przed skutkami zderzenia] – légpárna,
légzsák
poduszka uszczelniająca [Część odkształcalna
zawierająca zazwyczaj piankę plastyczną
lub ciekły wypełniacz, dopasowana do
obrzeża czaszy w celu polepszenia
komfortu i dopasowania nauszników
przeciwhałasowych
do
głowy.]
–
tömítőpárna
poduszki – válltömő, vállpárna
poduszkowiec [statek unoszący się nisko nad
powierzchnią lądu lub wody dzięki
poduszce powietrznej wytwarzanej pod
jego kadłubem przez zespół dmuchaw] –
légpárnás hajó
poduszkowy, -a, -e – párna-, párnás, párnaszerű
poduszkowy taniec, inaczej chmielowy [Gdy w
czasie wesela, po oczepinach, swatowie i
swachy
odprowadzają
uroczystym
-
Wersja 01 01 2017
polonezem państwa młodych do ich
sypialni (gdzie u możnej szlachty
zastawiano „cukrową kolację”), muzyka
gra „poduszkowego” czyli „chmielowego”.
Zwyczaj ten narodowy, zaniechany po
dworach wiejskich dopiero w pierwszej
połowie XIX w., lud zachowuje niekiedy
dotąd.] – (daw) (ugrálós tánc) parasztok
menyegzői tánca; polonéz, “lengyel tánc” [A
tánc őse a 18. századi taniec polski (lengyel
tánc), amelynek formája fokozatosan alakult
ki a 17. században népszerű chodzony nevű
táncból, ami pieszy (azaz gyalogosan) avagy
taniec chmielowy (ugrálós tánc) néven volt
elsősorban ismert. A tánc későbbi formája a
parasztok menyegzői táncaiban gyökerezik,
amelyektől később eltávolodva a nemesség
táncrendjébe került. A tánc lengyel neve
minden bizonnnyal a francia polonaise
kifejezésből származik, amely a 17.
században jelent meg, és Angliában is
elterjedt volt. A lengyel “polonéza” kifejezés
a 18. század folyamán lassan kiszorította a
korábbi “lengyel tánc” elnevezést. A
legkorábbi eredeti lengyel zenei forrás
valószínűleg Joseph Sychra 62 polonézét
tartalmazó kéziratgyűjtemény 1772-ből.]
poduszny1, -a, -e – fül alatti, fül alatt levő
poduszny2, -a, -e (osobisty) – fejenkénti, egy főre
v. lélekre eső
podudzie [zob. goleń] – alsó lábszár
podwajać [zob. podwoić] – megkettőzni,
megkétszerezni, megduplázni
podwajanie [zob. podwojenie] – megkettőzés,
megkétszerezés, megduplázás
podwajanie częstotliwości – frekvenciakétszerezés
podwalać, podwalić – lehengeríteni, feldönteni,
megdönteni
podwalać się [posp. w natrętny sposób zabiegać o
względy osoby przeciwnej płci] –
podwalcować – hengerelni, felhengerelni
podwale [daw. przestrzeń za wałem lub blisko
wałów obronnych] – sánc, váralja, vársánc
podwalina [1. pozioma belka stanowiąca
podstawę ściany budynku; 2. coś, co daje
czemuś początek lub jest podstawą
istnienia czegoś] – alap, alapzat, alapozás,
alépítmény
5095
podwalinowy, -a, -e – alappodwalny, -a, -e – sáncmenti
podwarszawski, -a, -ie [związany z terenami
położonymi
pod
Warszawą,
charakterystyczny
dla
terenów
położonych pod Warszawą, leżący pod
Warszawą itp.] – közvetlen Varsó környéki
podwarszawski portal rowerowy – közvetlen
Varsó környéki kerékpáros portál
Podwarszawski Park Przemysłowy Grodzisk
Mazowiecki – Grodzisk Mazowiecki
közvetlen Varsó környéki Ipari Park
podwatować [podszyć coś watą lub watoliną] –
kivattázni
podwawelski, -a, -ie [związany z terenami
położonymi
blisko
Wawelu,
charakterystyczny
dla
terenów
położonych blisko Wawelu itp.] – a Wawel
(Krakkó ősi vára) alatt levő, Wawel alatti
podwawelski gród – a Wawel alatt elterülő város,
Krakkó
Podwawelski, Ośrodek Sportu Kultury i
Rekreacji – Podwawelski Kulturális, Sport
és Szabadidő Központ
podważanie, podważenie – megingatás
podważenie czyjego autorytetu – vki tekintélyének
a megingatása
podważyć — podważać [1. unieść czymś coś od
spodu, np. drzwi, wieko, chcąc je
otworzyć; 2. osłabić czyjąś powagę, czyjś
autorytet itp., podać w wątpliwość to, co
uchodzi za pewnik] – emelni, felemelni,
megemelni, feszegetni, felfeszíteni; (átv.)
megrendíteni, aláásni
podważać a. podważyć wiarę (w co) – megingatja
a hitet (vkiben)
podweselić – vidítani, felvidítani, jókedvre
fakasztani
podweselić sobie dobrym winem – felvidítja
magát egy kis borral
podweselić się – felvidulni, megjön a kedve
podwędzać — podwędzić (podwędzę) [1. poddać
wędzeniu przez krótki czas; 2. pot. ukraść]
– kissé megfüstölni, füstölni; (közb.)
elcsenni, ellopni
podwiać — podwiewać [pot. o wietrze: wiejąc,
unieść coś ku górze] – felfújni, kissé
aláfújni
podwiązać (podwiąże) — podwiązywać [1. wiążąc
coś od spodu, podciągnąć do góry tak,
żeby nie opadło; 2. związać przecięte
naczynia krwionośne, jajowody lub
nasieniowody] – alákötni, felkötni, alulról
összekötni
podwiązanie, podwiązywanie – alákötés, felkötés
-
Wersja 01 01 2017
podwiązanie
nasieniowodów
–
(orv.)
ondóvezetékek elkötése
podwiązka, podwiązki [1. tasiemka z zapięciem
lub opaska wokół uda, służąca do
podtrzymywania pończoch; też: opaska
wokół łydki, służąca do podtrzymania
skarpetek
męskich;
2. nić
do
podwiązywania naczyń krwionośnych
podczas
operacji;
3.
dodatek
zabezpieczający skarpetki lub pończochy
na nogach, z szerokiej, elastycznej,
dopasowującej się taśmy. 4. część
garderoby
kobiecej
służąca
do
podtrzymania pończoch. Zwykle ma
postać opaski lub zapinanej tasiemki,
którą mocuje się na pończosze pod
kolanem lub wokół uda. Znane są także
podwiązki przymocowane do pasa do
pończoch noszonego na biodrach. Niegdyś
również
element
stroju
męskiego.
Produkowane dzisiaj przede wszystkim z
elastycznej taśmy, często ozdobnej. Ze
względu na dużą popularność pończoch
samonośnych podwiązki nie są dziś
używane ze względów praktycznych, a
raczej
ozdobnych.]
–
harisnyakötő
[Rugalmas szalagból készült, állítható
átmérőjű gyűrű, amivel a harisnya szárát
rögzítik térdharisnya esetén a térd alatt, vagy
hosszú
harisnyánál
a
combon.],
harisnyatartó; zoknitartó
podwiązki
podwić, podwinąć — podwijać [1. zwijając,
podnieść trochę coś, zwykle jakieś części
ubrania; 2. kurcząc, schować pod siebie
jakąś część ciała] – feltekerni, felcsavarni,
alátekerni, alátűrni; (gallért) felgyűrni,
felhajtani
podwieczorek [między obiadem a kolacją, też:
spotkanie towarzyskie przy tym posiłku] –
uzsonna
podwieczorkowy, -a, -e – uzsonnapodwiesić (podwieszę) — podwieszać [wieszając,
umieścić coś pod czymś] – aláakasztani,
felakasztani
5096
podwiesić
się
—
podwieszać
się
[1. przyczepiwszy się do liny, rusztowania
itp., zawisnąć gdzieś; 2. pot. wykorzystać
jakąś osobę, instytucję dla swoich celów] –
aláakadni, felakadni, fennakadni; (átv.)
felhasználni, kihasználni
podwieść (podwiedzie) – odavezetni, elvezetni,
alávezetni; (elav.) felbujtogatni, ráuszítani
podwiew – fuvallat, fuvalom, huzat
podwieźć (podwiozę, podwiezie) — podwozić
[1. zabrać kogoś własnym środkiem
lokomocji; 2. dostarczyć coś do pewnego
miejsca] – odavinni, alávinni, elvinni vhová
podwiozę pana (panią), my też jedziemy w tym
kierunku – hazaviszem, mi is arra megyünk
podwieźć komu co, czego – szállítani vkinek vmit
podwieźć komu kawałek – elvinni vkit egy
darabon
podwiózłby nas pan do Teatru Narodowego? –
elvinne minket a Nemzeti Színházhoz?
podwijać rękawy – feltűri az ujját
podwika – (elav.) nő, szerető
podwika, podwiczka, podwijka (od podwijania)
[1. element stroju noszony przez zamężne
kobiety
począwszy
od
wczesnego
średniowiecza; 2. kwef, zasłona kobieca z
głowy; 3. W dawnej polszczyźnie „biegać
za podwiką” oznaczało mniej więcej to
samo, co dziś: flirtować, bałamucić
kobiety. 4. element stroju noszony przez
kobiety zamężne od czasów średniowiecza.
Chusta płócienna, najczęściej biała
służąca do okrycia szyi i policzków,
wiązana na czubku głowy i przykrywana
drugą chustą lub czepcem. Z czasem
przekształciła się w wąski pasek pod
brodą. W Polsce noszona do XVII wieku
jako
element
szlacheckiego
stroju
narodowego.] – apácafátyol, fejfátyol,
mellfátyol (apácáé); (dawno) flörtölni,
elcsavarni a nő fejét
podwinąć — podwijać [1. zwijając, podnieść
trochę coś, zwykle jakieś części ubrania;
2. kurcząc, schować pod siebie jakąś część
ciała] – feltűrni, felgöngyölni, felhúzni,
feltekerni
-
Wersja 01 01 2017
podwinąć nogi pod siebie – törökülésben ülni,
maga alá húzza a lábát
podwinąć włosy – felcsavarja v. csigákba rakja a
haját
podwinąć się — podwijać się [zagiąć się pod
spód lub do góry] – feltekeredni, feltűrődni,
felcsavarodni
podwindować — podwindowywać – (csigával,
felvonóval) felemelni
podwindować cenę na licytacji – felverni az árat
az árverésen
podwinięcie – feltekerés, felcsavarás
podwładny, -a, -e [będący pod czyjąś władzą,
zwierzchnictwem,
kierownictwem]
–
alantas, alárendelt
podwładny czyj – alattvalója v. rabja vkinek
podwładny
komu/czemu
–
alárendeltje
vkinek/vminek
podwładny [1. osoba, która podlega komuś;
2. daw. ten, kto pozostawał pod czyjąś
władzą; 3. osoba pełniąca określoną
funkcję i pozostająca pod czyimś
dowództwem, władzą; podkomendny
4. obywatel królestwa; poddany] –
alattvaló, szolga, alantas ffi
podwłosie [Krótkowłóknista bawełna (8mm), nie
nadająca się do przędzenia, powstająca na
ziarnie
po
odziarnieniu.
Jest
wykorzystywane do produkcji nici
chemicznych
z regenerowanej
lub
modyfikowanej
celulozy.]
–
linter,
gyapotpihe [Nagyon rövid, 8 mm-nél
rövidebb gyapotszál, ami a gyapot
magtalanítása (egrenálása) után visszamarad.
Az ilyen rövid szálak már nem fonhatók,
ezeket cellulózgyártásra használják fel a
cellulóz alapú (ún. regenerált) mesterséges
szálak gyártásában.]
podwłośnik
[polska
nazwa
pudermantla
gotowalnianego niewiast i mężczyzn.
Bywał
zwykle
biały.]
–
(dawno)
fésülködőköpeny
podwoda [1. Jedna z tak zwanych posług
komunikacyjnych wynikających z prawa
książęcego
(łac.
ius
ducale),
obowiązującego
w
średniowiecznych
monarchiach patrymonialnych (np. w
Polsce pierwszych Piastów). Polegała na
obowiązku dostarczenia na potrzeby
władcy lub jego ludzi koni wierzchowych;
2. daw. obowiązek dostarczenia przez
ludność środka transportu do dyspozycji
organu administracji państwowej lub
wojska; też: taki środek transportu wraz z
obsługą; 3. Tak nazywano dawniej jak i
dziś wóz chłopski z końmi; czasem też i
same tylko konie sprzężajne bez wozu.] –
előfogat; jármű, kocsi, szekér
podwodniczy, praefectus curruum [był to urząd
wojskowy, zdaje się zwierzchnika nad
podwodami i wozami wojennymi, zdawna
w Polsce aż do czasów Władysława IV
ukazujący się; potem wyszedł z użycia (J.
Lelewel: „Dostojność i urzędy”).] – (lat.)
praefectus curruum; előfogatos
5097
podwodnik [środ. marynarz z załogi łodzi
podwodnej] – tengerész tengeralattjáró
személyzetéből; (dawno) szekeres, fuvaros
podwodny, -a, -e [istniejący, przebywający pod
wodą] – vízalatti, víz alatti; tengeralatti
podwodny szum otoczenia – vízalatti környezeti
zaj
podwodny szum tła – vízalatti háttérzaj
podwodny szum własny – vízalatti sajátzaj
podwodzić (podwodzę) — podwieść – odavezetni,
elvezetni, alávezetni; (elav.) felbujtogatni,
ráuszítani
podwodzie [1. część brzegu morskiego między
liniami najwyższego i najniższego stanu
wody; 2. podwodna część kadłuba statku]
– tengerparti rész az apály és a dagály
között; a hajótest vízalatti része
podwoić (podwoję) — podwajać [1. powiększyć
coś dwukrotnie; też: wydatnie zwiększyć;
2. wzmóc intensywność czegoś] – kettőzni;
megkettőzni, megkétszerezni
podwoić swój kapitał – saját tőkét megkétszerezni
v. megduplázni
podwoić się — podwajać się [zostać
podwojonym]
–
megkettőződni,
megkétszereződni
podwoje [okazałe, dwuskrzydłowe drzwi] –
pompás, kétszárnyú ajtó; szárnyas ajtó
podwojenie – megkettőzés, megduplázás
podwojenie (koszykówka) [W czasie gry
obronnej w koszykówce taka strategia, że
podwajany zawodnik drużyny przeciwnej
(zwykle posiadający piłkę) jest kryty przez
dwóch obrońców jednocześnie. Powoduje
to oczywiście ryzykowne "odkrycie"
innego zawodnika, ale stwarza szansę
przechwytu piłki.] – (kosárlabda) kettős
zárás
podwojenie ciśnienia – nyomáskettőzés
podwojenie liczby – szám megduplázása
podwojenie rzędów – kettősrend (alakzat)
podwojewodzy [1. on był zastępcą czyli
komornikiem wojewody; 2. był to
urzędnik w Polsce, zastępujący w
niektórych czynnościach wojewodę] –
(daw) a vajda v. főispán v. tartományi
kormányzó helyettese
-
Wersja 01 01 2017
podwojony, -a, -e – kettőzött; megkettőzött
podwojona amplituda – teljes amplitúdó
podwojski [tak nazywano woźnych miejskich i
wójtowskich] – (dawno) helyi altiszt,
hivatalsegéd; bírósági szolga
podworowe [Tak nazwany został za doby
Piastów czynsz, płacony w miastach od
placów, na których mieszczanie domy
sobie budowali. O podatku tym ob. jeszcze
inny szczegół w artykule ogólnym Podatki
i ciężary. Wyraz „podworowe” użyty jest
już w dokumencie z r. 1145.] – (dawno)
házbér, házadó [Tárgya a lakóház. Az
adóztatás módja a ház használati módja
szerint kétféle. Vagy a tulajdonos maga lakik
benne, vagy pedig bérbe van adva; az előbbi
esetben a ház használati értéke, az utóbbiban
a bérjövedelem szolgál alapul, ennek
megfelelően a házadó vagy házosztály-adó v.
házbéradó.]
podworzec, podwórzec [okazałe podwórze,
dziedziniec] – díszudvar; belső udvar
podwozić (podwozę) — podwieźć – odavinni,
alávinni, elvinni vhová
podwozie [1. dolna część pojazdu; 2. dolna,
wysuwana część samolotu; 3. podwozie to
zespół płatowca (samolotu, śmigłowca lub
szybowca) umożliwiający postój na
podłożu oraz przejście ze stanu spoczynku
do lotu w powietrzu i odwrotnie] – (műsz)
alváz, (rep) futómű
podwozie samochodowe – gépkocsi-alváz
podwozie stałe – (rep) merev, be nem vonható
futómű
podwożenie – elfuvarozás, elvitel vmeddig (de nem
végig)
podwożenie samochodem – autóval szállítás
podwożenie do Szczecina – elfuvarozás Szczecinig
podwójci [1. dawniej: zastępca, pomocnik wójta;
2. namiestnik wójtowski; sądził on sprawy
mniejszej wagi niż wójt] – (elav.) községi v.
városi albíró; kisbíró
podwójnie – duplán, kettőzötten
podwójność – kettősség
podwójny, -a, -e [1. złożony z dwóch
jednakowych
części,
zawierający
dwukrotną ilość czegoś lub taki, który
powtórzył się dwa razy; 2. zwiększony pod
względem intensywności, natężenia; 3.
występujący, istniejący jednocześnie w
dwóch funkcjach, rolach, postaciach] –
kettős, páros, kétszeres, megkettőzött; dupla
podwójna buchalteria – kettős könyvvitel
podwójna fuga – kettős fúga
podwójna kreska taktowa (zapis muzyczny) –
kettős ütemvonal
5098
podwójna penetracja – (szex) kettős behatolás
podwójna
przędza
[Podwójna
przędza
utworzona przez skręcenie jednej lub
więcej przędz lub pojedynczych nici na
przykład na przędzarce obrączkowej.
Skręcanie wykonane jest na urządzeniu
skręcającym, gdzie poszczególne nici
skręcane są razem. W oparciu o liczbę
poszczególnych nici, przędzę nazywamy
podwójnie lub potrójnie skręconą.
Pojedyncze przędze mogą być również
skręcone, teksturowane i w różnych
kolorach.] – többágú cérna [A többágú cérna
több egyágú fonal, vagy két vagy több cérna
(ún. előcérna) összesodrásával jön létre. Azt
a műveletet, amivel ezt létrehozzák,
cérnázásnak nevezik és a cérnázógépen
végzik. A cérna cérnaágakból áll. Az
egyszeres cérna két vagy több fonal egyszeri
cérnázásával előállított cérna, ebben a
cérnaágak a fonalak. A többszörös cérna két
vagy több egyszeres cérna, ill. fonal és cérna
egyszeri vagy többszöri cérnázása útján
előállított termék, ebben a cérnaágakat az
egyágú fonal és/vagy az előcérnák alkotják.]
podwójna szerokość – kettős v. kétszeres szélesség
podwójna tkanina prążkowana [lekka wełniana
tkanina, która jest elastyczna i pełna w
dotyku, posiada wzdłużne cieniowane
paski w lekkim reliefie, który jest
tworzony poprzez skręcanie przędzy w
różnych
kierunkach;
mogą
być
akcentowane
poprzez
skręcenie
z
jedwabiem. Tkana cienką przędzą w
podwójnej tkaninie splotem trykotowym,
najczęściej
w
ciemnych
kolorach.
Wykorzystywana
w
wizytowych
ubiorach.] – csíkos vászonkötésű kettős
szövet [Finom, rugalmas, telt fogású
gyapjúszövet,
tipikusan
plasztikus,
árnyékolásszerű
hosszcsíkokkal,
amit
különböző
sodratirányú
fonalak
alkalmazásával,
esetleg
selyemfonal
hozzácérnázásával érnek el. A szövet kötése
ún. trikókötés, ami a kettős szövetek egy
fajtája
(nem
tévesztendő
össze
a
láncrendszerű kötött kelméknél alkalmazott
trikókötéssel!),
amelynél
mindkét
szövetréteg vászonkötésű (innen ered az
elnevezése), de a vetülékfonalak váltakozva
hol a felső, hol az alsó rétegben haladnak.
Férfiöltönyök és kosztümök anyaga,
általában sötét színű.]
podwójna warstwa Helmholtza – Helmholtzkettősréteg
podwójne kliknięcie – (myszą) kettős kattintás
podwójne mydło – kétszeres fehér (dominólap
pont nélkül)
-
Wersja 01 01 2017
podwójne nazwisko – kettős név
podwójne obywatelstwo – kettős állampolgárság
podwójne salto – kettős szaltó
podwójne siedzenie – kettős ülés
podwójne sprzężenie zwrotne – kétszeres
visszacsatolás
podwójne zadęcie (instrumenty dęte) – kettős
nyelvmegütés (nyelvsípok)
podwójne załamanie światła – kettős törés
(fénynél)
podwójne życie – (átv.) kettős élet
podwójne życie Weroniki [film produkcji
polsko-francusko-norweskiej w reżyserii
Krzysztofa Kieślowskiego z 1991.] –
Veronika kettős élete
podwójny bemol (zapis muzyczny) – kettős bé
(hangjegy); bebé
podwójny krzyżyk (zapis muzyczny) – kettős
kereszt (zene)
podwójny kwiat – teljes (dupla) virág
podwójny namiernik dźwięku – kettős
hanglokátor
podwójny nelson [w zapasach: chwyt podobny
do nelsona, ale wykonany obiema rękami]
– (sp) dupla nelson
podwójny pryncypał (muzyka) – kettős principál
(orgona)
podwójny zakręt – kettős kanyar
podwóreczko, podwóreczka [zdrobnienie od:
podwórko] – udvarocska, belső udvar
podwórko [przestrzeń przydomowa ogrodzona
lub otoczona zabudowaniami; podwórze]
– udvar, kis udvar, baromfi udvar
podwórko szkolne – iskolaudvar
podwórkowy, -a, -e – udvari
podwórze, podwórko [1. plac przy domu,
ogrodzony lub otoczony zabudowaniami;
2. plac przy domu, ogrodzony lub
otoczony zabudowaniami] – udvar
podwórze brukowane – kövezett udvar
podwórze porośnięte trawą – gyepes udvar
podwórzec, podworzec [okazałe podwórze,
dziedziniec] – (dawno) (nagy) udvar; udvar,
behajtó, behajtótér, előtér
podwóreczko [zdrobnienie od: podwórko] –
udvarocska
podwórzowy, podwórkowy -a, -e – udvar-, udvari
podwóz [dowiezienie kogoś lub czegoś w dane
miejsce] – szállítás, odaszállítás, elfuvarozás,
felhozatal
podwóz żywności do miasta – élelmiszerfelhozatal
a városba
podwstępny, -a, -e – előkészítő
podwstępna klasa – előkészítő osztály
5099
podwydział – alosztály (alo.)
podwykonawca [firma lub osoba wykonująca
pracę na zlecenie głównego wykonawcy] –
alkivitelező, alvállalkozó
podwykonawczy,
-a,
-e
–
alkivitelezői,
alvállalkozói
podwykonawstwo – alvállakozás, alvállakozói
tevékenység
podwykonawstwo
robót
budowlanych
–
építőipari munkák alvállakozása
podwyżka [1. podniesienie wysokości pensji; też:
suma, o jaką została podniesiona pensja;
2. podniesienie ceny lub kosztu czegoś] –
emelés, felemelés; emelkedés, áremelkedés
podwyżka ceny a. cen – áremelés, áremelkedés
podwyżka pensji – fizetésemelés
podwyżka płac, podwyżka płacy – béremelés,
fizetésemelés
podwyżka płacy minimalnej – minimálbér emelés
podwyżka podatków – adóemelés
podwyżki płac nie dla Polaków – bérelemelések
nem a lengyelek részére
podwyższać (zob. podwyższyć) – emelni,
felemelni
podwyższać cenę – árat felhajtani
podwyższanie,
podwyższenie
[miejsce
podwyższone, przeznaczone np. dla
mówców, na występy artystów, koncerty]
– emelés, felemelés; (pomost) emelvény,
magaslat
Podwyższenia
Krzyża
Świętego
(także:
Pańskiego) [1. święto obchodzone zarówno
w kościele zachodnim jak i wschodnim,
związane z tradycją odnalezienia relikwii
krzyża, na którym umarł Jezus Chrystus.
Jest on dla chrześcijan największą
relikwią. Nabożeństwa ku jego czci sięgają
początków
chrześcijaństwa.
Przed
reformą liturgii wrześniowe święto
poświęcone
było
wspomnieniu
podwyższenia Krzyża zaś 3 maja cały
Kościół czcił pamiątkę jego znalezienia.
Papież Jan XXIII zniósł święto krzyża
Chrystusowego obchodzone 3 maja jako
niepotrzebne powtórzenie, a odnowiony
kalendarz
rzymski
jako
święto
Podwyższenia Krzyża przyjął dzień 14
września. 2. jedno z dwunastu wielkich
świąt, wypadające 14 września i
ustanowione na pamiątkę cudownego
znalezienia krzyża przez cesarzową
Helenę, matkę cesarza Konstantyna
Wielkiego, w 326 r. podczas wyprawy do
Ziemi Świętej. Znaleziony krzyż został
podniesiony nad tłumem obecnym przy
tym zdarzeniu przez Makarego, biskupa
Jerozolimy
(stąd
nazwa
święta).
-
Wersja 01 01 2017
Obchodzone od IV w. Kanon jutrzni
ułożył Kosma z Maiumy. Ikona
„Podwyższenie Krzyża" znajduje się w
rzędzie ikon świąt w ikonostasie.] – Szent
Kereszt
felmutatása
[Szent
Kereszt
felmutatása - kereszténység legfontosabb
szimbóluma a kereszt, amely felekezeti
hovatartozástól
függetlenül
mindegyik
egyházban jelen van. — szeptember 14. A
Szent Kereszt felmutatásának – más névvel
felmagasztalásának – napja történeti és
teológiai szempontból is jelentős. Krisztus
Jeruzsálemben keresztre feszítették, ezt a
kivégzési módot valószínűleg a perzsáktól
vették át a rómaiak. Számos ábrázolással
ellentétben Krisztus – akárcsak más
halálraítélt – nem az egész keresztet, hanem
egyedül a vízszintes keresztrúdat vitte a
korbácsolás után a Golgotára. A légzési
elégtelenséggel járó kegyetlen kivégzési mód
több napos haláltusát jelentett. — A
hagyomány szerint Krisztus földbeásott
keresztjét Szent Ilona, Nagy Konstantin
római császár anyja találta meg a 4.
században. A perzsák kétszáz évvel később
elrabolták, Herakleiosz bizánci császár pedig
visszaszerezte a keresztet. A megtalálás
helyén
templomot
emeltek,
amelyet
szeptember 13-án szentelték fel. A hívők
kérésére a következő nap a Szent Kereszt
felmutatásának ünnepe lett. — Szent Ilona
császárnő május 3-án talált rá a keresztre, a
római katolikusok a Szent Kereszt
feltalálásának napján ünneplik meg az
eseményt, míg a görög katolikusok és az
ortodoxok csak a felmutatásról emlékeznek
meg.]
podwyższenie się – emelkedés, felemelkedés
podwyższenie się inflacji – infláció emelkedése
podwyższony, -a, -e [wyższy niż normalny,
bardziej intensywny] – normálisnál
magasabb, intenzívebb
podwyższona linia talii
5100
podwyższona linia talii [Linia talii jest
podwyższona powyżej podstawowej linii
talii.
Obniżona
talia
jest
przeciwieństwem.]
–
magas
derék
[Ruhadarab derékvonala, amely a viselője
valóságos
derékvonalánál
magasabban
helyezkedik el. Ellentéte a süllyesztett
derékvonal, amely viszont a derékvonal
szokásos helye alatt van.]
podwyższyć — podwyższać [1. uczynić wyższym,
powiększyć wysokość czegoś; 2. zwiększyć
liczbę, wysokość, wartość, jakość czegoś;
3. wzmóc
intensywność
czegoś;
4. wywołać, wydać dźwięk o pół tonu lub o
ton
wyższy]
–
emelni,
felemelni,
felmagasítani; növelni; felfokozni
podwyższyć a. podwyższać cenę – az árat emelni
v. növelni
podwyższyć a. podwyższać ceny – felemelni az
árakat
podwyższyć czyjąś pensę – felemelni vkinek a
fizetését
podwyższyć dom o piętro – egy emelettel
magasabbra építeni a házat; emeletet húzni a
házra
podwyższyć a. podwyższać kapitał – tőkét emelni
v. felemelni
podwyższyć komu komorne – lakbért emelni
vkinek
podwyższyć komu pensję – felemelni vkinek a
fizetését
podwyższyć plan – felemelni a tervet
podwyższyć się — podwyższać się [1. stać się
wyższym; 2. ulec zwiększeniu pod
względem liczby, wysokości, wartości,
jakości; 3. ulec zwiększeniu pod względem
intensywności; 4. ulec podwyższeniu pod
względem wysokości tonu] – emelkedni,
felemelkedni; magasra nőni; növekedni;
felmagasztalja magát
podwzgórze (łac. hypothalamus, z gr. ὑπó =
"pod" θάλαμος "izba, sypialnia") [część
podkorowa mózgowia zaliczana do
międzymózgowia, która nadzoruje reakcje
bezwiedne organizmu. Od podwzgórza
zależy homeostaza organizmu. Jest to
ośrodek
podkorowy
autonomicznego
układu nerwowego. Jego masa w mózgu
człowieka wynosi około 4,5 g (co stanowi
około 1/300 masy mózgu)] – hipotalamusz
(hypothalamus) [a köztiagynak a talamusz
alatti
részén
található,
vékony
agyállományból álló lemez]
podyktować [1. powiedzieć lub przeczytać
piszącemu to, co ma napisać; 2. nakazać
komuś
coś,
wykorzystując
swoją
przewagę; 3. wywołać coś, pociągnąć za
-
Wersja 01 01 2017
sobą jakiś skutek; 4. o emocjach, rozumie,
doświadczeniu:
kierować
czyimś
postępowaniem] – diktálni, lediktálni, tollba
mondani; (átv.) megszabni, kitűzni
podyktować list – levelet diktálni
podyktować warunki – feltételeket szabni;
megszabja a feltételeket
podymne [1. w dawnej Polsce: podatek płacony
od domu mieszkalnego; 2. W dokumencie
z roku
1200
znajdujemy nazwę
„podymowe”, a z roku 1242 „podymne”,
którem, jak się zdaje, oznaczano
podworowe.
W
znaczeniu
jednak
dzisiejszem, t. j. opłaty pieniężnej z domu
mieszkalnego, podymne pobierane było w
Polsce dopiero od r. 1629.] – (hist) füstadó;
füstpénz [több adófajta neve a középkori
Magyarországon. A jobbágyházaknak ált.
egy kéményük (füstjük) volt, ezért a
háztartások számának megállapításánál ezt
vették alapul, és ennek alapján vetették ki az
adót. Jelenthette a földesúrnak fizetett
cenzust és a füstönként szedett állami
hadiadót is. Ezt I. Mátyás vezette be a
kapuadó helyett.]
podyplomowy, -a, -e [następujący, odbywający
się po otrzymaniu dyplomu wyższej
uczelni] – egyetem, diploma utáni
podyskutować [spędzić jakiś czas na dyskusji] –
vitatkozni, elvitatkozni, vitázni
podzamcze [teren rozciągający się w pobliżu
zamku; dawniej też: osada znajdująca się
na tym terenie] – váralja
Podzamcze [dzielnica Wałbrzycha, dzielnica
Szydłowca,
dzielnica
Lublina;
10
miejscowości w Polsce] – Podzamcze
(lengyel városrészek és települések)
podzbiór [mat. zbiór będący częścią innego
zbioru] – részhalmaz
podzelować [przymocować zelówki lub nowe
podeszwy do butów] – megtalpalni,
megtalpaltatni
podzelować buty – megtalpalni a cipőt
podzespół [1. zespół ludzi wyodrębniony z
głównego zespołu; 2. zespół elementów
konstrukcyjnych zmontowanych ze sobą,
wchodzący w skład jakiegoś urządzenia] –
alcsoport; az együttes kisebb egysége v.
része
podzębny, -a, -e – fog alatti [wrzód podzębny: fog
alatti kelés v. kelevény]
podziać — podziewać [pot. umieścić coś nie
wiadomo gdzie] – tenni, eltenni; dugni,
eldugni; rakni
podziać się — podziewać się [1. pot. wyjechać nie
wiadomo dokąd; 2. pot. zostać zgubionym,
zapodzianym; 3. pot. przestać istnieć] –
5101
elkallódni; tűnni, eltűnni, kerülni, jutni; lába
kel (vminek)
podział [1. podzielenie czegoś na części,
rozdzielenie czegoś między kogoś; też:
układ
będący
następstwem
tego
podzielenia; 2. podzielenie czegoś według
określonej zasady; 3. jeden ze sposobów
rozmnażania bezpłciowego; 4. istniejące w
jakimś społeczeństwie lub w jakiejś grupie
ludzi
zróżnicowanie
pod
jakimś
względem] – osztás, elosztás, felosztás,
kiosztás; osztódás, osztozás; megosztás,
beosztás; osztályozás; beosztás; megoszlás
podział administracyjny – közigazgatási felosztás
v. beosztás
podział czasu (zajęć) – időbeosztás
podział czego na co – vminek a felosztása vmire
podział długości fal – hullámhossz-elosztás
podział dochodu narodowego – nemzeti
jövedelem felosztása
podział dóbr materialnych – anyagi javak
felosztása
podział dychotomiczny [1. w logice: podział, w
którym pewna klasa przedmiotów zostaje
rozdzielona na dwie podklasy wyłączające
się; 2. podział danej całości (np. zbioru) na
2 części, grupy, klasy itp., które
najczęściej albo są wobec siebie
przeciwstawne, albo wzajemnie się
wyłączają (np. ludzie podzieleni na
kobiety i mężczyzn). Stanowi jeden z
rodzajów
podziału
logicznego]
–
dichotomikus
felosztás;
két
csoport
megkülönböztetése (pl. bal- és jobboldal,
van-nincs stb.)
podział komórki [proces zachodzący u
wszystkich żywych organizmów, w którym
komórka macierzysta dzieli się na dwie
lub więcej komórek potomnych. Podział
komórkowy jest jedną z faz cyklu
komórkowego] – sejtosztódás
podział logiczny [w logice: podzielenie zbioru na
podzbiory
niemające
elementów
wspólnych i obejmujące łącznie wszystkie
elementy zbioru dzielonego] – logikai
felosztás
podział majątku – vagyonmegosztás
podział nauk – a tudományok osztályozása
podział pamięci – (komputer) memóriakiosztás
podział pracy – munkamegosztás; munkabeosztás
podział produktu społecznego – társadalmi
termék felosztása
podział ról – szereposztás
podział rynków – piacfelosztás
podział według pracy – munka szerinti felosztás
podział władzy – hatalommegosztás
-
Wersja 01 01 2017
podział zadań – feladatmegosztás
podział złoty, harmoniczny [mat. podział na dwie
nierówne części, gdy całość tak się ma do
większej części jak większa część do
mniejszej] – (mt.) harmónikus elosztás
podział zysku a. zysków – nyereségfelosztás,
nyereségrészesedés;
haszonmegosztás,
haszonrészesedés
podziałać [1. wywrzeć jakiś wpływ na kogoś, na
coś; 2. wywołać reakcję chemiczną] – hatni
podziałać na kogo/co czym – hatni vkire/vmire
vmivel
podziałać w tym kierunku – ebben v. abban az
irányban hatni
podziałka [1. uporządkowany zbiór znaków
umieszczonych na jakimś urządzeniu
pomiarowym, służących do odczytywania
mierzonych wielkości; 2. mat. stosunek
liczbowy
wielkości
liniowych
przedstawionych na rysunku technicznym,
mapie, modelu itp. do odpowiednich
rzeczywistych
wielkości
danego
przedmiotu;
3. w
maszynach,
urządzeniach technicznych: odległość
jednego
elementu
od
drugiego
powtarzająca się w układzie tych
elementów] – beosztás, felosztás; skála,
fokbeosztás, mérce, lépték, (térkép) mérték
podziałka liniowa (mapy) [umieszczony na
mapie odcinek podzielony na równe części,
które
odpowiadają
określonym
odległościom w stosunku wynikającym ze
skali mapy] – vonalas felosztás
podziałka logarytmiczna [podziałka, na której
odległość od jej początku do którejkolwiek
kreski jest proporcjonalna do logarytmu
liczby przyporządkowanej tej kresce] –
logaritmikus felosztás
podziałka na termometrze – fokbeosztás v.
fokozat a lázmérőn
podziałka zmniejszona – kisebbített mérve v.
mérték
podziałowy, -a, -e – elosztási, felosztási,
megosztási
podzielać ― podzielić (podzielę) [1. pokroić,
połamać na kawałki; 2. wyodrębnić z
jakiejś całości części, kategorie; 3. rozdać
coś między pewną liczbę osób; 4. stać się
przeszkodą, granicą między co najmniej
dwoma
przedmiotami,
ludźmi,
przestrzeniami; 5. przeżyć coś wspólnie z
kimś; 6. powziąć taki sam sąd, opinię na
jakiś temat; 7. utrudnić albo uniemożliwić
bliskie stosunki; 8. wykonać dzielenie,
wyznaczyć iloraz dwu liczb; 9. przy
odczytywaniu działania matematycznego:
słowo oznaczające znak dzielenia] –
5102
osztani (matematikai); osztani, elosztani,
felosztani, megosztani, beosztani; (átv.)
osztani (véleményt); osztozni
podzielać czyją boleść – osztozik vkinek a
bánatában
podzielać czyje poglądy – vkinek a nézeteit osztani;
osztozni vkinek a nézeteiben
podzielać czyje zdanie – osztani vkinek a nézetét
podzielać dziesęć przez pięć – tizet öttel osztani
(=10:5)
podzielać na kogo piorunująco – megrendítően v.
villámcsapás
erejével
hatni
vkire;
megrendíteni v. megrázni vkit; lesújtóan
hatni vkire; lesújtani vkit
podzielać czyje mniemanie – megosztani vkinek a
véleményét
podzielać opinię – osztani vkinek a véleményét
podzielać stanowisko – osztja az álláspontját
podzielać zdania innych – osztani mások
véleményét
podziełam pańskie zdanie – osztom az ön
véleményét
podzielić coś – felosztani v. megosztani vmit
podzielić co na co – felosztani vmit vmire v. vmikre
podzielić co na dwie równe połowy – két egyenlő
részre v. kétfelé osztani v. elosztani vmit
podzielić coś przez coś – elosztani vmit vmivel
podzielić czyje zdanie – osztani vkinek a
véleményét v. nézetét
podzielić na dwie równe części – felezni (vmit)
podzielić los wygnańców – osztozni a száműzöttek
sorsában
podzielić między sobą – felosztják maguk v.
egymás között
podzielić na części – részekre bontani v. osztani
podzielić na dwoje – kettéosztani
podzielić na połowy – megfelezni
podzielić na trzy części – három részre osztani;
harmadolni
podzielić wpływy – bevételt szétosztani
podzielić zysk – nyereséget v. hasznot felosztani v.
elosztani
podzielił chleb na pół – megfelezte a kenyeret
podzielić się ― podzielać się [1. o grupie,
zespole: utworzyć z siebie mniejsze grupy;
2. rozdzielić, rozdać coś między siebie;
3. zakomunikować coś komuś lub sobie
wzajemnie; 4. pomieścić w sobie jakąś
liczbę bez reszty] – oszlani, feloszlani,
megoszlani, osztódni; osztozni, megosztozni
podzielić się czym z kim – osztozni v. osztozkodni
vkivel vmiben
podzielić się jajkiem (opłatkiem) – kölcsönösen
húsvéti
(karácsonyi)
jókívánságokat
-
Wersja 01 01 2017
mondani; húsvéti tojáson, karácsonyi ostyán
osztozni
podzielić się na grupy – csoportokra oszlani
podzielić się na stronnictwo – pártokra szakadni
podzielić się łyżką strawy – utolsó falatokat is
megosztani
podzielić się ostatnim kęsem chleba – megosztani
(vele) az utolsó falatot is
podzielić się z kim swoimi obserwacjami w
odniesieniu do czegoś – vmire nézve
megjegyzéseket tenni vkinek
podzielił się ostatkiem chleba – az utolsó falat
kenyerét is megosztotta
podzielnik [liczba mieszcząca się w drugiej
liczbie albo w szeregu liczb bez reszty] –
(mt) osztó
podzielność – oszthatóság, feloszthatóság
podzielność liczb naturalnych – természetes
számok oszthatósága
podzielność przez 7 liczby 1603 – 1603
oszthatósága 7-tel
podzielność skał [cecha skał polegająca na
skłonności do dzielenia się na bloki wzdłuż
określonych
płaszczyzn
osłabionej
spójności] – sziklák oszthatósága
podzielność wielkich liczb – nagy számok
oszthatósága
podzielny, -a, -e [1. taki, który daje się podzielić;
2. o liczbie: taki, który daje się podzielić
bez reszty; 3. o uwadze: skupiony na kilku
rzeczach
jednocześnie]
–
osztható,
felosztható
podzielny przez coś – osztható vmivel
podziemie [1. w budownictwie określenie
kondygnacji podziemnej; 2. przenośne
określenie konspiracji; 3. pojęcie słowa
"podziemie" w aspekcie kulturowym] –
földalatti üreg, földalatti folyosó; (suteryna)
alagsor; (konspiracja) földalatti szervezet v.
mozgalom; (piekło) alvilág; a föld belseje
podziemie przestępcze – alvilág
podziemie zamku – várpince
podziemnie – (mintegy) a föld alól
podziemnie miasto – város a föld alól
podziemny, -a, -e – földalatti; (tajny) (pol)
földalatti, illegális; (kryminalistyka) alvilági
podziemna gazyfikacja węgla – a szén földalatti
elgázosítása
podziemny (souterrain) – földalatti (fr. souterrain)
[alsó emelet, részbena földben, a földszinti
helyiségek alatt]; alagsor [Podziemny szpital
(Hôpital souterrain) = föld alatti kórház]
podziemny front – földalatti front
podzierać – (dawno) (podejrzeć) – figyelni,
leselkedni, lesni; gyanúsítani; alánézni
5103
podziewać się [zob. podziać się] –elkallódni; tűnni,
eltűnni, kerülni, jutni; vetődni vhová
podzięka [podn. podziękowanie] – köszönet, hála
podziękować (podziękuje) (za co) [1. wyrazić
komuś wdzięczność za coś; 2. zrezygnować
z pracy, pomocy, współpracy lub udziału
w czymś; 3. nie przyjąć czegoś, wyrazić
grzecznie odmowę] – megköszönni vmit;
köszönetet mondani vmiért
podziękować komuś za coś – megköszönni vkinek
vmit; köszönetet mondani vkinek vmiért
podziękować za co – megköszönni vmit
podziękować za fatygę – megköszönni a
fáradtságot
podziękować za miejsca – otthagyja a
munkahelyét
podziękować za poparcie – köszönet a
támogatásért
podziękować za służbę – megköszönni a
szolgálatot
podziękowanie [wdzięczność wyrażona słownie
lub pisemnie] – köszönet, hála,
köszönetnyilvánítás
podziękuję za to! – nem kérek ebből!
podziobać, podzióbać [1. o ptakach: dziobiąc,
zjeść pewną ilość czegoś; też: uderzyć,
pokaleczyć dziobem; 2. pot. uderzyć
wielokrotnie czymś ostrym; 3. pot. zjeść
niedużo i bez apetytu; 4. pot. uszkodzić coś
w wielu miejscach czymś ostrym] –
csipkedni, megcsipkedni; koppintgatni egy
keveset
podziurawić [zrobić w czymś dużo dziur lub
otworów] – kilyukasztani, átlyuggatni,
összelyukasztani
podziurawić się [stać się dziurawym] –
kilyukadni, átlyukadni
podziurawić
pociskami
–
golyókkal
v.
lövedékekkel átlyuggatni
podziurawiony, -a, -e – likacsos, lyukas
podziurkować [1. zrobić w czymś drobne
otwory, dziurki; 2. wytłoczyć, wyciąć
otwory
w
papierze,
błonach
fotograficznych, płytach, skórze itp.] –
lyuggatni, kilyuggatni, lyukasztgatni
podziw [zdumienie połączone z uznaniem,
zachwytem] – csodálat, csodálkozás, ámulat,
bámulat
podziw dla kogo/czego – bámulat, csodálat vki/vmi
iránt
podziw nad czym – álmélkodás, csodálkozás vmin
v. vmi miatt v. vmi fölött
podziwiać ― podziwić kogo/co [wyrażać podziw
dla kogoś, czegoś lub patrzeć na kogoś, na
coś z podziwem, z zachwytem] – csodálni,
-
Wersja 01 01 2017
megcsodálni,
bámulni,
megbámulni
vkit/vmit; csodálkozni vkin/vmin
podziwiać co w kim – csodálni vmit vkiben
podziwiać kogo/co a. kogoś/coś – csodálni vkit/vmit
podziwiać się – (dawno) csodálni, csodálkozni
podziwiać się jej talent – csodálni tehetségét
podziwianie – csodálkozás
podziwianie – csodálat, csodálkozás, bámulat,
megcsodálás
podziwić krajobrazy i piękne ptaki – csodálni a
tájakat és a szép madarakat
podzwaniać [wydawać lekki, metaliczny dźwięk
lub dzwonić z lekka, cicho, od czasu do
czasu]
–
felcsendülni,
felcsöngeni,
felcsendülni,
megcsendülni,
megmegcsörrenni, csengeni, csilingelni
podzwanianie – csilingelés, csengetés, felcsendülés
podzwanianie telefonu – a telefon csengetése
podzwanianie
tramwajów
–
villamosok
csilingelése
podzwonić – harangozni (egy kis ideig)
podzwonne [1. hołd pamięci, wspomnienie o
czymś, co minęło; 2. daw. bicie w dzwony
kościelne na pogrzebie; też: opłata za to
dzwonienie] – lélekharang
podzwrotnikowa strefa klimatyczna – trópusi
égöv
podzwrotnikowy, -a, -e [znajdujący się w pobliżu
zwrotnika, właściwy dla okolic zwrotnika]
– trópusi, forró égövi, délszaki
podźwigać ― podźwignąć [1. ponieść dźwigając;
2. podnieść z wysiłkiem w górę coś dużego,
ciężkiego; 3. odbudować, wznieść coś na
nowo; 4. odrodzić, podnieść z upadku;
5. dać radę czemuś, wytrzymać, znieść
coś] – felemelni, megemelni; felépíteni
podźwigać się ― podźwignąć się [1. sforsować
się, podnosząc, dźwigając wielki ciężar;
2. wstać, podnieść się z wysiłkiem; 3. o
budowlach:
zostać
odbudowanym;
4. wydostać się własnym wysiłkiem z
kłopotów] – felemelkedni, megemelkedni;
feltápászkodni, lábra állni; (elesés után)
felállni; megerőlteti v. megemeli magát;
felépülni
podźwignąć miasto z gruzów – a várost romjaiból
újjáépíteni
podźwignąć twierdze – várakat emelni v. építeni
podźwignięcie – emelés, felemelés
podźwignięcie się – felemelkednés, lábra állás
podźwignięty, -a, -e – felemelt, felépített
podżartować – podżartowywać – tréfálkozni,
tréfát űzni
podżartować sobie – gúnyolódni
podżartować z kogo/czego – eltréfálkozni
vkin/vmin; tréfát v. gúnyt űzni vkiből/vmiből;
csúfolódni
podżarzać, podżarzyć – szítani, felszítani; csiholni
podżebrowy, -a, -e – (bonc) borda alatti [nerw
podżebrowy: borda alatti ideg]
podżebrze [część jamy brzusznej znajdująca się
pod żebrami] – (bonc) hypochondrium
5104
podżec (podżegnę, podżegnie) ― podżegać –
(dawno) felgyújtani; felbujtani, lázítani,
uszítani; felforgatni
podżec do wojny – háborúra uszítani
podżec się – (dawno) kigyulladni, meggyulladni,
felgyulladni
podżeć kogo/co do czego – felbujtani v.
felbujtogatni vkit/vmit vmire
podżegacz [osoba namawiająca do złego],
podżegaczka – uszító, lázító, bujtogató,
felbújtó (ffi/nő)
podżegacz wojenny – háborús uszító v. gyújtogató
podżegać [wzbudzać w kimś nienawiść do kogoś,
namawiać kogoś do zrobienia czegoś
złego] – felforgatni (lázítani), uszítani,
lázítani, bujtogatni
podżegać
kogoś
do
przestępstwa
–
büncselekményre felbujtani vkit
podżegać kogoś przeciw komuś – uszítani vkit
vkivel szemben v. vki ellen
podżegająco – felbújtóan
podżegający, -a, -e – gyújtó hatású, uszító
podżeganie [jedna z form popełnienia
przestępstwa
(forma
zjawiskowa).
Podżeganie polega na nakłanianiu innej
osoby do dokonania czynu zabronionego
(art. 18 § 2 KK). Podżeganie jest zawsze
zachowaniem umyślnym, popełnić je
można jedynie w zamiarze bezpośrednim,
w formie działania (niemożliwe jest
podżeganie w formie zaniechania).] –
felforgatás, uszítás, gyújtogatás, bujtogatás
(lázítás); felbujtás
podżeganie do wojny – háborús uszítás
podżupnik lub podżupek [namiestnik żupnika w
szybach czyli kopalniach, urzędnik,
-
Wersja 01 01 2017
mający dozór bezpośredni nad żupami] –
(dawno) sóbánya-felügyelő helyettese
podżyrować [poręczyć zapłatę sumy wekslowej]
– kezeskedni, jótállni vkiért
poemat [1. dłuższy utwór wierszowany o
charakterze epickim lub lirycznym;
2. rzecz niezwykle piękna lub doskonała;
3. długi i starannie napisany list,
wypracowanie itp.] – (gör.) poéma, vers,
költemény, elbeszélő költemény
poemat alegoryczny – allegorikus költemény
poemat
bohaterski
–
(epopeja,
epos)
hősköltemény
poemat czego – vminek a dicsőítő költeménye v.
himnusza
poemat dydaktyczny [wierszowany traktat
filozoficzny, naukowy, religijny itp. o
charakterze rozprawy pouczającej] –
didaktikus költemény
poemat dygresyjny [poemat, w którym fabuła
nie stanowi głównego trzonu utworu, ale
jest przeplatana dłuższymi rozważaniami i
refleksjami narratora] – digresszív
költemény
poemat epicki [utwór poetycki z wyraziście
zarysowaną fabułą, zwykle o jednym
wątku] – elbeszélő költemény
poemat epicki z tematem miłosnym, popularny
na Węgrzech w okresie Renesansu –
széphistória
poemat epiczny – epikus v. epikai költemény
poemat heroiczny [zob. epopeja w zn. 1.] –
elbeszélő költemény
poemat heroikomiczny [1. poemat, w którym
błahy temat przedstawiony jest w sposób
patetyczny; 2. utwór opierający się na
połączeniu podniosłego stylu wypowiedzi z
błahą, przyziemną tematyką, co tworzy
efekt komiczny. Poemat heroikomiczny
ośmiesza
wykreowanych
w
nim
bohaterów.
Gatunek
rozwijał
się
szczególnie w okresie oświecenia. Za jego
pierwowzór
można
uznać
Batrachomyomachię. Innymi przykładami
mogą być Dziewica orleańska Woltera czy
Porwany lok Pope'a, w literaturze polskiej
Myszeida i Monachomachia Ignacego
Krasickiego.] – heroikomikus költészet
poemat na cześć zmarłego – halotti beszéd
poemat o czym – költemény vmiről; vmiről szóló
költemény
poemat opisowy [dłuższy utwór wierszowany,
którego znaczną część stanowią opisy] –
leíró költészet, elbeszélő költészet
5105
poemat symfoniczny [jednoczęściowy utwór na
orkiestrę symfoniczną przedstawiający
treści wskazane w tytule] – szimfónikus
költemény
poemat walki i chwaly – haracról és dicsőségről
szóló ének
poena
[w
nomenklaturze
prawniczej
(przestarzale):
kara
wymierzana
przestępcy; zwykle cielesna, czasami w
postaci grzywny] – (fr) poen, point; pont;
lökés, dobás, ütés és az azért járó pontszám
(játékban, sportversenyen) [ubi lex, ibi
poena [łac.], gdzie (jest) prawo, tam (jest) i
kara: ahol a jog, ott a büntetés is]
poena [kara] – (lat.) poena; büntetés
poena capitis [łac., [wym. pö:na ka...] kara
śmierci, kara główna] – (lat.) poena capitis;
halálbüntetés
Poena constituitur in emendationem hominum
[kara
ustanowiona
jest
w
celu
poprawienia ludzi] – (lat.) Poena
constituitur in emendationem hominum; a
megállapított ítélet az ember jobbítása
céljából van
poena cullei [kara worka] – (lat.) poena cullei;
„zsákbavarrás” („culleus”, „poena cullei”);
zsákolás
[Különösen
súlyos
bűncselekménynek minősült az ókori
Rómában a rokongyilkosság (egyes források
csak ezt tekintik „igazi” parricidiumnak),
melynek a büntetése az ún. „zsákbavarrás”
(„culleus”, „poena cullei”) volt. Ezt úgy
hajtották végre, hogy a bűnöst egy marhabőr
zsákba tették, egy kakas, egy kígyó, egy
kutya és egy majom mellé, a zsák száját
összekötözték, majd a zsákot, benne a
bűnössel, a Tiberisbe vetették.]
Poena ex delicto defuncti heres teneri non debet
[kara za przestępstwo popełnione przez
zmarłego nie może obciążać jego
dziedzica] – (lat.) Poena ex delicto defuncti
heres teneri non debet; az elhunyt által
elkövetett bűncselekmény utáni ítéletet nem
lehet örökösére kiróni
poena exilii [kara wygnania] – (lat.) poena exilii;
számkivetés [1. eredetileg a szolgaként
eladás egyik módja; 2. későbbiekben a
városokban a nemi erkölcs elleni illetve a
kisebb vagyon elleni bűncselekmények
mellékbüntetése volt]
poena gladii [kara ścięcia za pomocą miecza] poena gladii [egyszerű halálbüntetésnek
számított a rendszerint pallossal történő
fővétel (decollatio v. poena gladii)]
poena legitima [kara ustawowa] – (lat.) poena
legitima; törvényes v. törvény szerinti
büntetés
-
Wersja 01 01 2017
poena sequitur scelus [kara idzie za występkiem]
– kihágás v. vétség utáni büntetés
poena sine fraude esse non potest [nie można
wymierzać kary bez naruszenia prawa
karnego] – (lat.) poena sine fraude esse non
potest; nem lehet ítéletet hozni a
büntetőtörvény megszegése nélkül
poena talionis [kara odwetu] – (lat.) poena
talionis; Talio elv: valamely cselekménynek
hasonló
cselekménnyel
megtorlása,
viszonzása. Jus talionis, megtorlás joga.
Poena talionis, forbátbüntetés, mely a bűnös
által
okozott
bajnak
a
bűnösre
alkalmazásában áll, s melyet az az elv fejez
ki: Szemet szemért, fogat fogért, életet
életért.
poenae infamantes [kary zniesławiające] – (lat.)
poenae infamantes, nyilvános meggyalázás
poenalis [dotyczący kary] – (lat.) poenalis;
büntető-; vonatkozó büntetések
poenalitas [karalność] – (lat.) poenalitas;
büntetendőség
puentylista, pointylista – (fr-lat.) poentillista,
pointilista
puentylistyczny, pointylistyczny, -a, -e – (fr-lat.)
poentillista, pointilista
puentylizm, pointylizm [wym. p entylizm]
[technika
malarska
polegająca
na
malowaniu drobnymi plamkami czystych
kolorów]
–
(fr-lat.)
poentillizmus,
pointilizmus
poeta [autor utworów literackich pisanych
wierszem] – poéta; költő; (bard) regös
poeta czego – vminek a költője
poeta dekadencki – dekadens költő
poeta doctus – (lat.) poeta doctus; tudós költő, aki
gazdag
irodalomtörténeti,
elméleti,
mesterségbeli tudással bír, s ennek megfelelő
művészi gonddal dolgozik
poeta klasyczna – ókori v. antik költő
poeta laureatus [poeta uwieńczony wieńcem
laurowym – wyróżnienie stosowane w
kulturze antycznej i renesansowej] – (lat.)
poeta laureatus; koszorús költő
poeta liryczny – lírai költő
poeta ludowy – népies költő
poeta miłości – a szerelem költője
poeta-śpiewak – regős, igric
poeta walki – a harc költője
poeta wypieścił ten wiersz – (átv.) a költő
mesterművé formálta ez a költeményt
poeta zamilkł na długie lata – (átv.) a költő évekre
elnémult
poetka [autorka utworów poetyckich] – költőnő
5106
poetycki, -a, -ie; poetyczny, -a, -e [odnoszący się
do poety lub poezji, właściwy poezji,
pisany wierszem] – (lat.) poétikus; költői,
költőies
poetyckość – ritka költőiség, vminek költői v.
poétikus volta
poetycznie – poetikusan; költőien, költőileg
poetyczność – költőiség, vminek a költői volta
poetyczność naiwna – naív költőiség
poetyczność tekstu – a szöveg költői volta
poetyczny, -a, -e [pełen poezji, przepojony
poezją; poetycki] – költői
poetyka
[1. zespół
środków
formalnych
charakterystycznych
dla
twórczości
pisarza, szkoły poetyckiej, kierunku lub
prądu w literaturze; 2. dział nauki o
literaturze zajmujący się analizą i
systematyką form literackich] – (lat.)
poétika; költészettan, verstan; a költői
műfajok, formák szabályainak tana; (dawno)
a poétikai osztály (az iskolában)
poetyka klasyczna – klasszikus költészettan
poetyzacja
[1. wprowadzanie
do
tekstu
elementów
właściwych
poezji;
2. przedstawianie kogoś lub czegoś jako
doskonałych,
dużo
lepszych
lub
piękniejszych niż w rzeczywistości – (lat.)
poetizálás
poetyzować – (lat.) költői módon kiszínezni,
idealizálni; ábrándozni, költői álmokat szőni;
költőien fejezi ki magát
poewangelicki, -a, -ie – egykori evangélikus
[kościół poewangelicki: egykori v. volt
evangélikus templom]
poezja [1. ogół utworów literackich pisanych
wierszem;
2. poetycki
nastrój,
romantyczny urok czegoś] – (gör.) poézis;
(irod) költészet, (poetyczność) költőiség; líra
poezja aleksandryjska [elitarna, dworska poezja
grecka okresu hellenizmu] – elit, udvari,
hellenista költészet
poezja anakreona – anakreoni költészet (a bort és
a szerelmet enyelgő hangnemben dicsőítő
költészet) [Anakreon ógörög költő nevéről]
poezja egotyczna – egoista költészet
poezja erotyczna – szerelmi v. erotikus költészet
poezja futurystyczna – futurista költészet
poezja klasyczna – klasszikus költészet
poezja lingwistyczna [poezja, w której operuje
się konwencjami mowy i językiem
potocznym] – lingvisztikai költészet
poezja liryczna – lírai költészet, líra
poezja opisowa – elbeszélő költészet
poezja orficka – orfikus költészet
poezja romantyczna – romantikus költészet
-
Wersja 01 01 2017
poezja walki – a harc költészete
poezja współczesna – modern költészet
poezje –költemények, költészet
poezje epickie – epikai költemények v. költészet
poezje liryczne – lírai költemények v. költészet
poezje wybrane – válogatott versek
poezje zebrane – összes versek
pofabrykować – összetákolni, gyártani
pofalować [nadać kształt falisty] – hullámozni,
hánykolódni (néha)
pofalować się [ulec pofalowaniu] – hányódni
pofalowanie – hullámosság, búgás, lüktetés
pofalowany, -a, -e [1. o terenie: pokryty
wyniosłościami; 2. powyginany w fale] –
hullámzó,
hullámos,
gyűrt
(terület);
hullámosított
pofałdować [1. spowodować powstanie fałd,
nierówności; 2. zebrać, ułożyć w fałdy] –
redőzni, beráncolni
pofałdować się [pokryć się fałdami] – redőződni,
beráncolódni
pofałdowanie – redőzés, összeráncolás; (földt.)
gyűrődés
pofałdowany, -a, -e [o terenie: pokryty
wyniosłościami] – redős, redőzött; hullámos,
gyűrt (terület)
pofalszować – összekotyvasztani, meghamisítani
pofantazjować [fantazjować przez jakiś czas] –
álmodozgatni, elálmodozgatni, fantáziálgatni
(egy ideig)
pofarbować [zmienić kolor czegoś za pomocą
farby] – megfesteni, befesteni
pofarbowac wlosy – hajat befesteni
pofarbowac wlosy i zrobic nowy fryz – befesteni a
hajat és új frizurát készíteni
pofastrygować [zszyć prowizorycznie wiele
kawałków tkaniny, zszyć coś w wielu
miejscach lub skończyć fastrygowanie] –
(sokat) összefércelni, (sok helyen) megfércelni;
befejezni a fércelést
pofatygować [narazić kogoś na trud, wysiłek] –
fárasztani, elfárasztani, (sorra) kifárasztani
pofatygować się [pójść gdzieś, zrobić coś,
okazując komuś grzeczność, zadając sobie
pewien trud] – fáradozni, fáradni; elfáradni,
belefáradni, kifáradni
pofatygować się dokąd – elfáradni vhová
pofechtować szablą – kardozni
pofechtować się – vívni (néha), szokott vívni
pofechtować się kijem – pálcával v. bottal vívni
pofiglować [figlować przez jakiś czas] –
eltréfálgatni,
el-eltréfálni,
megtréfálni,
bolonddá v. lóvá tenni (vkit)
5107
pofikać [1. pot. fiknąć kilka razy; 2. pot. spędzić
pewien czas na zabawie, figlowaniu] –
csintalankodni;
bukfenceket
hányni,
ugrabugrálni
pofilozofować [zająć się przez jakiś czas snuciem
ogólnych
refleksji]
–
bölcselkedni,
filozofálni, el-elfilozofálni
poflancować
–
elültetgetni,
átplántálni,
átplántálgatni
poflancować
truskaweczki
–
földiepreket
átplántálni
poflirtować [flirtować przez jakiś czas] –
enyelegni, kacérkodni, flörtölni, elflörtölni,
elflörtölgetni
pofolgować [1. pozwolić komuś na coś, okazać
pobłażanie; 2. o mrozie, bólu itp.:
osłabnąć, zelżeć; 3. przestać powściągać
swoje skłonności, uczucia itp. i pozwolić
im nad sobą zapanować] – elnézni,
elnézéssel lenni; megkönnyíteni
pofolgować czym – megkönnyíteni, elnézni v.
elengedni vkinek vmit
pofolgować sercu – enged a szívének, a szívére
hallgat
pofolgować sobie – enged magának, pihen egy
kicsit
poformować [ustawić w pewnym porządku,
uszeregować, sformować wiele czegoś] –
sorra megalakítani, formálni
poformować się [1. zebrać się, zorganizować się
w pewien sposób; 2. przybrać określoną
formę] – sorra megalakulni, formálódni
pofotografować
–
sorra
lefényképezni,
összeforografálni
pofotografować ze mną – sorra lefényképezni
rólam
pofranciszkański, -a, -ie – volt ferences v.
ferencesrendi [Kościół pofranciszkański w
Toruniu: Toruni volt ferencves templom]
pofrunąć ― pofruwać [1. frunąc, oddalić się;
2. poruszyć się od pędu powietrza, unieść
się w powietrze] – repülni, elrepülni,
elröppenni, felröppenni, elszállni, szárnyra
kapni, szárnyalni; felrepülni, felszállni
pofrunięcie – felröppenés, elröpülés, elszállás,
felszállás
pofugować – összeilleszteni
pofugować komin – kéményt összeilleszteni
pofukać – elszitkozódni; összeszidni, korholni,
megfeddni
pofurmanić
–
fuvaroskodni;
kocsiskodni;
fuvarozni, fuvarba állni
pogadać [1. pot. omówić, rozważyć coś z kimś;
2. pot. porozmawiać przez jakiś czas; 3.
należy do metod dialogowych i polega na
rozmowie nauczyciela z uczniami, przy
-
Wersja 01 01 2017
czym nauczyciel jest w tej rozmowie osobą
kierującą. Nauczyciel stawia uczniom
kolejne pytania, na które otrzymuje od
nich
odpowiedzi.]
–
elcsevegni,
elbeszélgetni [tutaj możesz pogadać na
każdy temat!:
itt
minden témáról
cseveghetsz!]
pogadać z dziewczyną – lánnyal elbeszélgetni
pogadanka [wykład na jakiś temat; rozmowa] –
beszélgetés, csevegés, (wykład) rövid előadás
pogadanka radiowa – rádiócsevegés, kis előadás
pogadanka popularno-naukowa – népszerű
tudományos v. ismeretterjesztő előadás
pogadanki ksztalceniowe – népszerű tudományos
előadások
pogaduszka, pogaduszki [pot. pogawędka] –
csevegés, diskurálás, terefere, társalgás,
eszmecsere, beszélgetés
pogadywać
[1. pot.
prowadzić
swobodną
rozmowę, pogawędkę; 2. pot. mówić o
czymś
nieśmiało,
nieoficjalnie
lub
mimochodem] – elbeszélgetni; csevegni
pogalopować [1. o zwierzęciu, zwłaszcza o koniu:
pobiec
galopem;
2. pojechać
na
galopującym koniu; 3. pot. pobiec, pójść
bardzo szybko] – vágtatni, elvágtatni,
vágtázni
poganek rutowaty (Peganum harmala L.) [1.
nazywany także rutą stepową lub rutą
syryjską – gatunek sukulentu z rodziny
parolistowatych (Zygophyllaceae). Roślina
występuje w północnej Afryce, na Bliskim
Wschodzie, aż po Indie oraz na terenach
śródziemnomorskich (Włochy, Hiszpania,
Grecja).
Naturalizowana
także
w
południowo-zachodnich Stanach oraz w
Australii. 2. gatunek sukulenta z rodziny
parolistowatych, o białych kwiatach i
zygzakowato
wygiętej
łodydze
drewniejącej z wiekiem rośliny; ruta
stepowa, ruta syryjska] – szíriai rutafű v.
törökpirosító
(Peganum harmala) [a
Nitrariaceae családjába tartozó növényfaj,
mely az Indiától keletre eső mediterrán
vidéken őshonos. Nevét a rutafélékről kapta,
melyekre hasonlít, de nem tartozik közéjük]
5108
poganiacz [ten, kto pogania bydło, konie itp.],
poganiaczka – hajcsár (ffi/nő)
poganiacz niewolników – rabszolgahajcsár
poganiać ― poganić (popędzać, pobiegać) [zob.
pognać] – hajtani, hajszolni, terelni; hajtani,
sürgetni, siettetni, ösztökélni
poganiać biczem – ostorral hajtani, nógatni
poganiać kogoś – hajtani, hajszolni vkit
Poganie [Izraelici dzielili ludzkość na Izraelitów
i narody, Platon na Helenów (Greków) i
Barbarów (nie-Greków, nieokrzesanych,
bez
kultury).
W
pierwotnym
chrześcijaństwie nazywano poganinem
człowieka, który nie był Żydem (i także
nie był chrześcijaninem). Chrześcijan,
pochodzących z pogan nazywano ''braćmi
z pogan''. Paweł powołany był do
głoszenia Ewangelii między poganami. Od
pogan nie brano wsparcia. Poganie byli
odcięci od zbawienia, ale zostaili
wszczepieni w dziczkę po odstępnym
Izraelu.] – pogányok [Héberül: "gój" vagy
"gójim" = nemzet. Minden nem-izráelita nép
jelzője (Bír 4,2; Ézs 11,10; 42,1; 43,9; Mal
1,11; 2Móz 34,24; Jer 10,1-25).]
poganin [określenie używane dawniej, przede
wszystkim
przez
chrześcijan
i
muzułmanów,
wobec
przedstawicieli
innych
religii,
głównie
przedchrześcijańskich i przedislamskich,
często jednak posługują się nim również
współcześnie zwolennicy różnych wyznań.
Ma zawsze charakter deprecjonujący. ―
Było i jest wykorzystywane jako narzędzie
w walce religijnej i światopoglądowej.
Szczególnie nadużywane w katolicyzmie.
Traktowane
na
równi
z
takimi
określeniami, jak: "żyd", "heretyk",
"bolszewik", "ateista", "agnostyk" itp. ―
W tradycji polskiej myśli filozoficznej,
społecznej
i
politycznej
znalazło
szczególne miejsce. Krzyżacy zarzucali
Polakom
i
Litwinom
pogaństwo,
usprawiedliwiając tym samym swoje
napaści na Polskę i Litwę. Przeciw
nadużywaniu
pojęcia
poganina
występowali zarówno Stanisław ze
Skarbimierza, jak i P. Włodkowic, ten
ostatni w Traktacie o władzy papieża i
cesarza w stosunku do pogan (1414-1415),
w którym bronił naturalnych praw
innowierców.] – pogány (ffi/nő)
poganka
[kobieta
wyznająca
religię
niechrześcijańską lub niewierząca] –
pogány (nő v. lány)
pogański, -a, -ie [dotyczący pogan, pogaństwa] –
pogány-
-
Wersja 01 01 2017
pogaństwo (łac. pagus - "wioska") [określenie
(często o wydźwięku negatywnym),
zazwyczaj używane przez wyznawców
religii monoteistycznych: chrześcijaństwa,
judaizmu i islamu w stosunku do
wyznawców innych religii, głównie
politeistycznych i animalistycznych.] –
(lat.)
paganizmus;
pogányság
[legáltalánosabban a
politeista (azaz
többistenhívő), panteista, animista és
sámánista vallásokat jelenti, a pogányok
pedig ezen vallások követőit. A pogány szó
ezen kívül a szövegkörnyezettől függően
jelenthet nem-zsidót, nem-keresztényt vagy
nem-mohamedánt, illetve hitetlen vagy
megkereszteletlen embert. Az újpogány
vallások olyan vallások, amelyek a Föld és
teremtményei tiszteletét hirdetik, ünneplik.]
pogapić się [pot. spędzić pewien czas na
przyglądaniu się, gapieniu się] – bámulni,
megbámulni (vmit), elbámészkodni
pogarbacić – hepehupássá tenni; összegörbíteni
pogarbacieć – hepehupássá lenni; összegörbülni
pogarbić [1. spowodować pochylenie, zgarbienie
kogoś, czegoś; 2. spowodować powstanie
wielu wypukłości] – meggörbíteni, hajlítani,
mehajlítani
pogarbić się [1. stać się garbatym; 2. pokryć się
garbami, wybrzuszeniami] – meggörbülni,
hajolni; összehúzza magát, megpúposodni
pogarbiony, -a, -e [1. obarczony garbem;
2. pokryty garbami, wypukłościami] –
meggörbült, görbe, hajlott
pogarda [uczucie bardzo silnej niechęci,
połączone zwykle z poczuciem własnej
wyższości wobec kogoś lub czegoś] –
megvetés, lenézés
pogarda czego – vminek a megvetése v. lenézése
pogarda dla czego – vminek a megvetése v.
lenézése
pogarda dla kogo – lenézés, megvetés vkivel
szemben
pogarda śmierci – halálmegvetés, halálmegvető
bátorság
pogarda względem – vminek a megvetése v.
lenézése
pogarda względem kogo – lenézés, megvetés
vkivel szemben
pogarda życia – halálmegvetés, halálmegvető
bátorság
pogardliwe spojrzenie – megvető pillantás
pogardliwie – megvetően, megvetőleg
pogardliwość – lenézés, megvetés
pogardliwość dla kobiet – nőkkel szembeni
lenézés
5109
pogardliwy, -a, -e [1. wyrażający pogardę;
2. taki, który odnosi się do innych z
pogardą] – megvető, lenéző
pogardzać ― pogardzić (pogardzę) [1. świadomie
potraktować kogoś lub coś z pogardą;
2. nie przywiązać wagi do czegoś, uznać
coś za drobnostkę; 3. odrzucić coś z
pogardą] – lekicsinyelni, lenézni, megvetni
pogardzać a. pogardzić kimś – lenézni, megvetni
vkit
pogardzać kłamstwem – megveti a hazugságot
pogardzam tym człowiekiem – megvetem ezt az
embert
pogardzenie – lekicsinylés, lenézés, megvetés
pogardzić kim/czym – lenézni, megvetni vkit/vmit
pogardziłem jego radą – megvetéssel utasítottam
vissza tanácsát, megvetettem a (jó) tanácsát
pogardzony, -a, -e – megvetett
pogarszać [zob. pogorszyć] – rontani, súlyosbítani
pogarszać się [zob. pogorszyć się] – romolni,
súlyosbodni
pogarszać się – rosszabbodni, romlani, súlyosbodni
pogasić [1. przerwać, stłumić palenie się,
płonięcie, świecenie wielu ogni, świateł
itp.; 2. spowodować ciemnienie, blednięcie
czegoś; 3. spowodować zanik czegoś,
osłabić coś; 4. przewyższyć, zaćmić] –
oltani,
eloltani,
eloltogatni,
kioltani,
kioltogatni
pogasnąć (pogaśnie) [1. o wielu źródłach światła:
przestać się palić, gasnąc kolejno, jeden po
drugim;
2. o
wielu
urządzeniach
mechanicznych:
przestać
działać,
wyłączyć się kolejno, jedno po drugim;
3. o wielu rzeczach: stracić blask, żywą
barwę; 4. o wielu dźwiękach: kolejno,
stopniowo zaniknąć] – kialudni, elaludni;
(sorra) kialszik, elalszik
pogawędka [swobodna, towarzyska rozmowa;
gawęda] – terefere, csevegés, társalgás,
eszmecsere, beszélgetés
pogawędkowy, -a, -e – csevegő, csevegési
pogawędkowy styl – csevegő stílus
pogawędkowy ton – csevegési v. társalgási hang
pogawędkowy twardziel – csevegő nyakas ember
pogawędzić
[spędzić
pewien
czas
na
towarzyskiej rozmowie] – csevegni,
elcsevegni,
elbeszélgetni,
eltereferélni,
trécselni
pogawędzić ze mną – elbeszélgetni velem
pogaworzyć [1. o niemowlęciu: gaworzyć przez
pewien
czas;
2. porozmawiać]
–
elgőgicsélni,
gügyögni-gagyogni;
elbeszélgetni
pogazowy, -a, -e – (vegyt.) gázgyártási, gáz-
-
Wersja 01 01 2017
pogdakać (pogdaka/pogdacze) — pogdakiwać –
kotkodácsolni, elkotkodácsolni, kárálni,
elkárálni
pogdakac od czasu do czasu – időről-időre
elkárálni
pogderać [pot. gderać przez jakiś czas] – felfelmordulni, dörmögni, morogni
pogermanizować
–
sorra
elnémetesíteni,
germanizálni
pogębować – (közb.) pofázni, jártatja a száját
pogiąć (pognę, pognie) [pokrzywić, pochylić,
zgiąć wiele rzeczy lub zgiąć coś w wielu
miejscach]
–
összegörbíteni,
sorra
meghajlítani, görbíteni, hajtogatni
pogiąć się [zostać pogiętym] – összegörbülni, sorra
meghajolni, görbülni, hajolgatni
pogięcie – összegörbítés, hajtogatás
poginąć [1. o wielu rzeczach: kolejno zgubić się;
2. o wielu istotach żywych: stracić życie,
szczególnie śmiercią gwałtowną] – (sorra v.
egymás után) elpusztulni v. meghalni v.
elveszni
pogipsować – elgipszelni, begipszelni; gipsszel
bevonni
pogładzić [przesunąć po czymś delikatnie ręką] –
simítani, simogatni; kisimítani, elsimítani
pogładzić co – simítani, elsimítani, csiszolni vmit
pogładzić kogoś – megsimogatni vkit
pogładzić się [pogładzić samego siebie] –
kisimulni, elsimulni; simogatja magát
pogłaskać (pogłaskam v. pogłaszczę, pogłaszcze)
[1. delikatnie, z czułością przesunąć po
czymś dłonią; 2. pochlebić] – simogatni,
megsimogatni, cirógatni,
megcirógatni;
hízelegni
pogłaskać kogoś – megsimogatni vkit
pogłaskać kota – macskát v. cicát simogatni v.
megsimogatni
pogłaskać się [pogłaskać samego siebie] –
megsimogatja magát
pogłaskać po głowie – megsimogatja a fejét
pogłaskać psa – kutyát megsimogatni
pogłaskać się ręką – megsimogatja magát kezével
pogląd [1. sąd o czymś oparty na
przeświadczeniu o prawdziwości lub
fałszywości czegoś; 2. jest rodzajem idei,
wyobrażenia na dany temat. Jest to także
pewien sąd o czymś lub punkt widzenia na
coś. Każdy pogląd może ulegać zmianie w
zależności od prawdziwości podstaw, na
których się opiera.] – nézet, szempont,
szemlélet, felfogás, vélemény; elképzelés;
álláspont
pogląd deterministyczny – determinista felfogás
5110
pogląd kosmogoniczny – a világ kialakulására
vonatkozó mítosz v. nézet; kozmogónia,
kozmogóniai vélemény v. mítosz
pogląd krytyczny – kritikai nézet
pogląd na świat – világnézet, világfelfogás,
életszemlélet
pogląd tolerancyjny – engedékeny, elnéző,
türelmes felfogásmód, engedékeny nézet
poglądać – poglądnąć – észrevenni, meglátni,
megnézni, ránézni, megpillantani, szemügyre
venni; körülnézni
poglądnał na mnie z pod oka – szeme sarkából
figyelt engem v. rám nézett
poglądnąć na kogo/co – ránézni, bámulni,
rábámulni vkire/vmire; megbámulni vkit/vmit
poglądnąć na nasz kraj – megbámulni
országunkat
poglądowo – szemléletesen; szemléltetően,
szemléltető v. bemutató módon
poglądowość – szemléletesség
poglądowy, -a, -e [polegający na bezpośredniej
obserwacji, odwołujący się do tej
obserwacji] – szemléletes, szemléleti;
szemléltető, bemutató
poglądy burzycielskie – felforgató eszmék
pogłębiać ― pogłębić [1. uczynić coś głębszym;
2. uczynić coś bardziej dokładnym,
gruntownym; 3. obrobić istniejące otwory
przez skrawanie za pomocą pogłębiacza] –
mélyíteni, elmélyíteni, kimélyíteni
pogłębiać wiadomości – tudását elmélyíti,
ismereteit bővíti
pogłębiać się ― pogłębić się [1. stać się
głębszym; 2. stać się intensywniejszym;
3. stać się dokładniejszym, wnikliwszym] –
mélyülni, elmélyülni, kimélyülni; elmélyedni
pogłębianie – pogłębienie – elmélyítés, kimélyítés
pogłębianie się – pogłębienie się – elmélyedés,
elmélyülés (vmiben)
pogłębiarka (bagrownica, draga) [jednostka
pływająca, której przeznaczeniem jest
pogłębianie
akwenów
morskich
i
śródlądowych.] – kotrógép, kotróhajó
pogłębiarka czerpakowa – merítőkanalas v.
kanalas kotró
pogłębiarka kubłowa – vedres kotró
pogłębiarka łyżkowa – serleges v. kanalas kotró
pogłębiarka mokra – öblítő kotró
pogłębiarka na Wiśle – kotrógép a Visztulán
pogłębiarka pływająca – kotróhajó
pogłębiarka ssąca – szívókotró, földszívógép
pogłębić — pogłębiać [1. uczynić coś głębszym;
2. uczynić coś bardziej dokładnym,
gruntownym; 3. obrobić istniejące otwory
-
Wersja 01 01 2017
przez skrawanie za pomocą pogłębiacza] –
mélyíteni, elmélyíteni
pogłębić swoją wiarę – a saját hitet elmélyítni
pogłębić szyb – (bány) aknát mélyíteni
pogłębić wiadomości – megerősíteni a híreket;
elmélyíteni az ismereteket
pogłębić wiarę w kogo/czego – a hitet elmélyítni
vkiben/vmiben
pogłębić wiedzę – elmélyíteni a tudást
pogłębić się — pogłębiać się [1. stać się
głębszym; 2. stać się intensywniejszym;
3. stać się dokładniejszym, wnikliwszym] –
elmélyedni, bemélyedni
pogłębić się w głębokiej refleksji – belemélyedni a
mély gondolkodásba
pogłos [1. zjawisko akustyczne polegające na
przedłużaniu czasu trwania dźwięku,
wywołane działaniem fal odbitych w
pomieszczeniu
zamkniętym;
2. zwielokrotnienie dźwięku; 3. nawiązanie
do czegoś, zwłaszcza w czyjejś twórczości]
– visszahang; utózengés [a hangforás
elnémulása után a határolt térben a
hangintenzitás
fokozatos
csökkenése],
utánhangzás
pogłoska [rozpowszechniana, niesprawdzona
wiadomość] – (kósza) hír, híresztelés;
rémhír; mende-monda, szóbeszéd, pletyka
pogłoska kursuje – a hír v. híresztelés terjed, az a
hír járja, híre jár
pogłoska okazało się falszíwa – a hír hamisnak
bizonyult
pogłoski – mendemonda; szóbeszéd
pogłoski dochodzidzą – a szóbeszéd eljut vkihez;
kiderül, ismertté lesz vmi
pogłosowy współczynnik tłumienia – utózengési
idő-méréssel, meghatározott hangelnyelési
fok
pogłowić się [myśleć intensywnie przez jakiś
czas, poszukując rozwiązania jakiegoś
problemu] – erősen gondolkodni
pogłowić się nad czym – erősen gondolkodni; töri a
fejét vmin (egy ideig)
pogłowie [ogół zwierząt jednego rodzaju,
gatunku,
rasy,
płci
lub
wieku,
występujących w danym okresie na
określonym
terenie]
–
állomány,
állatállomány; lélekszám, fő, fejkvóta
pogłowie bydła – marhaállomány
pogłowie bydła rogatego – szarvasmarha-állomány
pogłowie trzody chlewnej – sertésállomány
pogłówne [zob. podatek pogłówny] – (hist.) fejadó
pogłówny, -a, -e [1. o nawozach, nawożeniu:
stosowany w czasie wzrostu roślin w celu
5111
ich dokarmienia; 2. daw. liczony od każdej
osoby] – fej-, fejenkénti
pogłówne [1. podatek, nakładany w dawnej
Polsce na Żydów, Tatarów i Cyganów,
niejako wzamian za opiekę prawną, jakiej
doznawali od Rzplitej. Spotykamy go
jednak również jako podatek powszechny,
nałożony na całą ludność wraz z klasami
uprzywilejowanemi, zawsze jednak z
wyjątkiem osób poświęconych naukom. 2.
W Polsce przedrozbiorowej podatek
nakładany na ogół lub określone grupy
mieszkańców, płacony "od głowy". W
formie p. płacono od 1318 świętopietrze; w
zamian za opiekę monarszą p. płaciła od
najdawniejszych czasów ludność żyd. Jako
podatek
nadzwyczajny
powszechny
(generalny), ciążący również na szlachcie i
duchownych, wprowadzono p. po raz
pierwszy 1498-1520, w związku z
zagrożeniem tatarskim i krzyżackim;
wysokość p. zależała od pozycji społ. i
pełnionych urzędów, np. 1520 dygnitarze
świeccy i duchowni płacili od 10 do 300
złp. (arcybiskup gnieźnieński), szlachta
nie piastująca urzędów po 1 złp. od
posiadanej wsi, kupcy po 3 złp.,
rzemieślnicy 6-12 gr, kmiecie po 1 gr.
Uchwalane 1590 (nie ściągnięte), 1662 (na
pokrycie roszczeń konfederacji wojskowej
1661), 1673, 1674, 1676, 1683 i 1690,
spotykało się z powszechną dezaprobatą
warstw
uprzywilejowanych,
poczytujących
sobie
za
ujmę
opodatkowanie "od głowy" (stąd w XVIIXVIII w. p. uchwalane dla szlachty i
duchownych
zwano
subsidium
charitativum, w celu podkreślenia jego
dobrowolności).
W
1717-75
p.
przeobrażono
w
stały
podatek,
przeznaczony na utrzymanie wojska.] –
(daw)
fejadó [oly adó, mely az
adókötelesekre egyenlőképen vettetik ki,
tekintet nélkül azok adózási képességére. A
fejadó ezért leginkább kezdetlegesebb
gazdasági viszonyok között alkalmaztatik,
hol tényleg kevés különbség van az adózó
közönség
teherviselési
képessége
tekintetében; a kivetés könnyüsége, a
behajtás biztossága képezi ez adó fő előnyét.
A fejadók közé tartozott a régebben a zsidók
által fizetett adó, épp ugy, mint a
Törökországban a nem mohammedánok által
fizetett adó (charads, harács).]
pogłuchnąć [pot. o wielu osobach: kolejno stracić
słuch] – sorra megsüketülni; (dawno)
elhallgatni, elcsitulni
pogłupieć [1. pot. o wielu osobach: stracić
zdolność jasnego myślenia na skutek
-
Wersja 01 01 2017
zaskoczenia, stresu itp.; 2. pot. o wielu
osobach:
przestać
rozwijać
się
intelektualnie] – megbutulni, elbutulni
pogłuszyć – sorra megsüketíteni
pogmatwać [1. poplątać coś długiego, wiotkiego;
2. uczynić coś niejasnym, trudnym do
zrozumienia] – összekuszálni, összezavarni,
összegabalyítani
pogmatwać się
[1. o długich,
wiotkich
przedmiotach: zostać pogmatwanym,
skłębionym;
2. stać
się
niejasnym,
trudnym
do
zrozumienia]
–
összekuszálódni,
összezavarodni,
összegabalyodni
pogmatwany, -a, -e – szövevényes
pogmerać [pot. gmerając, poszukać czegoś] –
turkálni, elturkálni
pognać, pogonić — poganiać [a) pognać: 1. o
uczuciu, sytuacji itp.: stać się przyczyną
czyjegoś wyjazdu lub powrotu; 2. o
myślach: zwrócić się ku komuś, czemuś;
b) pognać, pogonić: 1. pójść, pobiec lub
pojechać dokądś bardzo szybko; 2. pobiec
za kimś lub za czymś, usiłując go
dopędzić; 3. o wietrze: spowodować
szybkie przemieszczenie się, przesunięcie
czegoś; 4. pot. ponaglając kogoś lub coś,
zmusić do pójścia w jakieś miejsce lub w
jakimś kierunku; 5. pot. zmusić kogoś lub
coś do szybkiego działania, do szybszego
chodu; 6. pot. zmusić kogoś do jakiejś
pracy; 7. pognać, pogonić: pot. zmusić
kogoś do ucieczki] – hajtani, hajszolni,
terelni, űzni, kergetni
pognębiciel – elnyomó, kínzó, gyötrő
pognębiciel słowem narodu na rynku – a piacon a
nemzetet szóval gyötrő v. kínzó
pognębić — pognębiać [1. wywołać zmartwienie,
niepokój; 2. znęcając się nad kimś,
prześladując kogoś, zniszczyć go moralnie
lub materialnie] – kínozni, megkínozni,
elnyomni,
szorongatni,
gyötörni,
meggyötörni
pognić [o dużej liczbie czegoś: ulec kolejno
procesowi rozkładu pod
wpływem
działania bakterii] – összerothadni,
elrothadni, megrothadni
pognieciony, -a, -e – gyűrött
pogniły, -a, -e [zgniły] – összerothadt, elrothadt,
megrothadt
pognieść (pogniotę, pogniecie) [1. gniotąc coś,
zrobić z tego miazgę, zdeformować to,
rozkruszyć; 2. gniotąc, sprawić, że coś
staje się nierówne] – összegyűrni,
meggyűrni; elmorzsolni, összemorzsolni;
nyomni,
összenyomni,
nyomkodni,
összenyomkodni, nyomogatni
5112
pognieść papier – papírt összegyűrni
pognieść sukienkę – összegyűri a ruhát
pognieść
się
[1. zostać
zdeformowanym,
pokruszonym, zmiażdżonym; 2. stać się
pogniecionym] – gyűrődni; összegyűrődni,
meggyűrődni
pogniewać [wywołać w kimś gniew] –
megdühíteni, megharagítani, felbőszíteni,
feldühíteni, feldühösíteni, felmérgesíteni
pogniewać kogo na siebie – magára haragít vkit
pogniewać kogo z kim – összeveszíteni vkit vkivel
pogniewać się [1. przez jakiś czas odczuwać
gniew, demonstracyjnie go okazywać;
2. poczuć do kogoś żal, urazę; 3. poczuć do
siebie
wzajemnie
żal,
urazę]
–
megharagudni,
megneheztetelni;
megsértődni; felhúzza az orrát
pogniewać się dobronostkę – semmiségekért
megharagudni
pogniewać się na kogo/co – megharagudni
vkire/vmire; haragra gyulladni vki/vmi iránt
v. ellen
pogniewać
się
o
nic
–
semmiségért
(semmiségekért) megharagudni
pogniewać się z kim – összeveszni vkivel; harag
támad vki és vki között
pogniewali się na siebie – összevesztek, haragban
vannak
pogniewany, -a, -e [będący w niezgodzie z kimś]
– megharagított, megharagudott
pognoić – megtrágyázni; (sajtot) érlelni, rothasztani
pognoić się – rothadni, penészedni, érni (sajt)
pogoda [1. warunki określone przez ciśnienie,
temperaturę i wilgotność powietrza,
kierunek wiatru itp.; 2. okres słoneczny,
bez opadów; 3. równowaga ducha, spokój
wewnętrzny] – (stan atmosfery) időjárás,
idő; (dzień jasny) derültség, szép idő
pogoda bezwietrzna – szélcsend
pogoda dla Polski – Lengyelország időjárása
pogoda do diabła – pokoli idő!, kutyának való
idő!, kutya idő!
-
Wersja 01 01 2017
pogoda dopisała – szép idő volt
pogoda dopisze – jó idő lesz
pogoda ducha – derű
pogoda duszy – derűs v. jó hangulat; jókedv, a
lélek derűje
pogoda gwałtownie zmieniła się – az idő hirtelen
megfordult
pogoda jest bardzo ładna – nagyon szép az idő
pogoda jest bardzo zmienna – az időjárás nagyon
változékony
pogoda jest dobra / zla – jó/rossz az idő
pogoda jest ładna – szép idő van
pogoda jest poprawia – javul az idő
pogoda jest słonecznie – ma napos idő van
pogoda na jutro – másnapi v. holnapi időjárás
pogoda na jutro murowana – holnap biztosan v.
bizonyosan jó idő lesz
pogoda nie dopisała nam – csúnya v. rossz időnk
volt; nem váltotta be a hozzá fűzött
reményeket
pogoda obfita w opady – csapadékos idő
pogoda pod psem [zła, brzydka pogoda] – kutya
egy idő
pogoda poprawia się – az idő javul v. megjavul
pogoda powoli poprawia się – az idő kezd javulni
pogoda psuje się – az idő elromlik
pogoda się psuje – romlik az idő
pogoda się zepsuła – elromlott az időjárás
pogoda umysłu – derűs v. jó hangulat; jókedv, a
lélek derűje
pogoda w Polsce i na świecie – Lengyelország és a
világ időjárása; időjárás Lengyelországban és
a világon
pogoda wyżowa – anticiklusos időjárás
pogodnie – tisztán, derülten; (átv.) derűsen,
vidáman; békésen, csendesen, nyugodtan
pogodnieć [1. stawać się pogodnym, słonecznym,
bezchmurnym;
2. przestawać
być
smutnym, zmartwionym] – felderülni,
kiderülni
pogodność – vidámság
pogodny, -a, -e [1. odznaczający się piękną
pogodą; 2. odznaczający się pogodą
ducha,
pełen
spokoju,
równowagi
wewnętrznej; też: będący wyrazem takich
cech] – derűs, derült, tiszta (égbolt); (átv.)
kedélyes, derült, vidám
pogodne usposobienie – derűs, vidám természet
pogodny ranek – derűs reggel
pogodny uśmiech – (átv.) derűs mosoly
pogodynka [1. pot. automatyczne urządzenie
podające przez telefon prognozę pogody
na dany dzień; 2. pot. telewizyjna
5113
prezenterka
pogody]
–
telefonos
időjárásjelentés; tévében időjárásjelentő nő
pogodzenie – kibékülés, kiengesztelés, kiegyenlítés
pogodzenie interesów – érdekegyeztetés
pogodzenie się – kibékülés; belenyugvás,
megbékélés
pogodzenie się z czymś – lemondás vmiről,
beletörődés vmibe
pogodziciel [daw. rozjemca, pogodziciel i sędzia
polubowny]
–
döntőbíró,
békebíró,
választott bíró
pogodzić (pogodzę) [1. doprowadzić do zgody,
porozumienia; 2. przyzwyczaić do myśli o
czymś;
3. połączyć
różne,
często
przeciwstawne, rzeczy, sprawy, typy
działalności, uprawiając je jednocześnie] –
összeegyeztetni; összebékíteni, kibékíteni,
kiengesztelni, megbékéltetni
pogodzić kogo z kim/czym – kibékíteni vkit
vkivel/vmivel
pogodzi się z sobą; pogodzi się między sobą –
kibékültek egymással
pogodzić się [1. zawrzeć zgodę, dojść do
porozumienia w jakiejś sprawie; 2. biernie
poddać się czemuś, przyjąć coś z
rezygnacją]
–
kiegyezni;
(z
kim)
megegyezni; kibékülni vkivel; (z czym)
megbékülni vmivel, beletörődni vmibe;
megbékélni; megalkudni
pogodzić się kim/czym – kibékülni vkivel/vmivel;
beletörődni vmibe
pogodzić się z czymś – beletörődni vmibe
pogodzić się z kimś – kibékülni vkivel
pogodzić się z losem – beletörődik, belenyugszik
sorsába; megbékél sorsával
pogoić (pogoje) [spowodować wygojenie się ran;
wygoić] – sorra meggyógyítani
pogoić się [przestać się jątrzyć; zabliźnić się] –
(szép rendre) begyógyulni v. meggyógyulni
pogolić – borotválni, sorra megborotválni v.
leborotválni
pogonić [zob. pognać] – hajszolni, űzni; hajtani,
terelni
pogonić kogo/co – hajtani vkit/vmit
pogonić za kim – üldözőbe venni vkit; vki után
iramodni; hajszolni, űzni vkit
pogonić się – kergetőzni; egymást űzni
pogoń [1. podążanie w ślad za kimś, za czymś w
celu schwytania; 2. ludzie lub zwierzęta
ścigający, goniący kogoś; 3. usilne dążenie
do czegoś; 3. (Jak czytamy u zygmunta
Glogera) herb W. Księstwa Litewskiego,
wyobrażający w polu czerwonem pod
czapką czyli mitrą książęcą jeźdźca
zbrojnego w hełmie, z mieczem w prawej
ręce, do cięcia podniesionym, a w lewej z
-
Wersja 01 01 2017
tarczą, na której krzyż podwójny złoty.
Koń pod nim biały, rozpędzony, okryty
czaprakiem czerwonym, długim prawie do
samych kopyt, z potrójną złotą frendzlą.
Najdawniejszy rysunek tego herbu mamy
z r. 1366 na pieczątce, znajdującej się na
traktacie między Olgierdem i Kiejstutem z
jednej, a Kazimierzem Wielkim z drugiej
strony. Obyczajem średniowiecznym,
wszyscy panujący, często pisać nie
umiejąc,
zastępowali
swój
podpis
pieczęcią, która przedstawiała ich postać
bądź siedzącą na tronie, bądź stojącą,
bądź na koniu rozpędzonym. Wielu
Piastowiczów posiadało pieczęcie z
postacią swoją na koniu biegnącym. Pogoń
litewska jest więc tylko naśladowaniem
takich pieczęci piastowskich, a rycerz na
pieczątce Olgierdowej oznacza samego
Olgierda. Jagiełło, zostawszy królem
polskim,
stworzył
wspólny
herb
państwowy, z orła i pogoni złożony. W
sprawach jednak dziedzicznej Litwy nie
przestał używać samej pogoni. Noszono
zaś przed nim, jako przed królem polskim,
wielką chorągiew z orłem białym w polu
czerwonem.
Władysław Warneńczyk
podzielił tarczę pieczęci królewskiej na 4
pola, pomieszczając w nich sposobem
szachownicy 2 orły i 2 pogonie. Prócz tego
jest jeszcze herb dynastyi Jagiellońskiej,
zwany Kolumny, wyobrażający trzy żółte
słupy w czerwonem polu. Używali go
Witold i Zygmunt Kiejstutowicz na tarczy
Pogoni zamiast krzyża podwójnego w
swoich pieczęciach, a później Zygmunt
August na pieniądzach, bitych w mennicy
wileńskiej.
Dlatego
na
pogrzebie
Zygmunta I r. 1548 w Krakowie niesiono
prócz chorągwi litewskiej z Pogonią inną
jeszcze z Kolumnami, jako herbem domu
Jagiellońskiego.
Gwagnin
pisze,
iż
chorągiew W. Księstwa Litewskiego była o
czterech rogach, dla odróżnienia od
innych, z 60 łokci czerwonej kitajki
zdziałana, na jednej stronie miała Pogoń
białą, a na drugiej N. Panny Maryi z
Dzieciątkiem obraz w słońcu. Chorągiew
hetmańska litewska, dodaje Gwagnin,
różna od tej, była koloru lazurowego i
miała z jednej strony Pogoń w polu
czerwonem, z drugiej obraz św.
Stanisława, biskupa krakowskiego i
męczennika. W mowie potocznej pogonią
nazywano także obowiązek chłopów do
gonienia hultajów i złodziejów, czyli to, co
w czasach Piastowskich zwano „pieszym
śladem”.] – hajsza, üldözés; üldöző, az
üldözők csapata; (hist) a litván címerben
szereplő lovas vitéz
5114
pogoń za czym – hajsza vmi után
pogoń za efektem – hatáshajhászás, hatásvadászat
pogoń za ilością – mennyiségi eredmények
hajhászása
pogoń za popularności – a népszerűség hajhászása
pogoń za sukcesem – sikerhajhászat
pogorączkować – huzamosan lázas, lázban
szenvedni; egymás után lázba esni; néha
belázasodni; (átv.) lázba hozni, sorra v. mind
felizgatni
pogorączkować na jakimś filmie akcji – vmilyen
akciófilmre lázba jönni
pogorączkować się – felizgatja magát; heveskedni
pogorączkowy, -a, -e – (orv.) lázutáni; postfebrilis
[stan pogorączkowy: lázutáni állapot]
pogorszenie [zmiana na gorsze w stanie zdrowia
chorego] – rosszabbítás, rontás, elrontás;
rosszabbodás; súlyosbodás
pogorszenie się – rosszabbodás, rosszrafordulás
pogorszyć — pogarszać [uczynić coś gorszym] –
rontani, súlyosbítani, lerontani, rosszabbá
tenni
pogorszyć się — pogarszać się [stać się gorszym]
– rosszabbodni, romlani, súlyosbodni
(súlyosbodik), leromlani, rosszabbra fordulni
pogorzeć – (dawno) elégni, leégni, megégni; égni
[cała wieś mogła pogorzeć: az egész falu
leégett]
pogorzel – tűzvész
Pogorzel [6 miejscowości w Polsce] – Pogorzel
(lengyel települések)
pogorzelec [człowiek, który stracił swój dom i
mienie na skutek pożaru] – tűzkárosult
pogorzelisko [miejsce po pożarze; też: spalone,
zwęglone resztki czegoś] – tűzvész helye
pogospodarować – elgazdálkodni
pogospodarzyć – elgazdálkodni
pogościć
(pogoszczę)
–
vendégeskedni,
elvendégeskedni; vendégül látni
pogotować – összefűzni; sorra elkészíteni
pogotowie [1. instytucja udzielająca doraźnej
pomocy w jakiejś dziedzinie; też:
-
Wersja 01 01 2017
budynek, w którym mieści się ta
instytucja;
2. stan
gotowości
do
natychmiastowego działania] – készenlét,
készültség; felkészültség
pogotowie alarmowe – riadókészültség
pogotowie bojowe – harckészültség
pogotowie kasowe [określona suma pieniędzy,
która musi znajdować się w kasie jako
zabezpieczenie
na
nieprzewidziane
wydatki] – pénztári készenlét
pogotowie ratunkowe – mentők; mentőszolgálat,
mentőállomás
pogotowie strajkowe [stan gotowości do
rozpoczęcia strajku] – sztrájkkészültség
pogotowie techniczne – műszaki segélykocsi;
technikai készültség
pogotowie ubezpieczalni społecznej – a
társadalombiztosító mentőszolgálata
pogotowie wojenne – háborús készültség
pogórze
[obszar
niewielkich
wzniesień
poprzedzający właściwe góry] – (dawno)
halom, hegytető
pograbić [1. grabiąc, zagarnąć kolejno wiele
czegoś; 2. dokonać wielu grabieży] –
összegereblyézni; (szénát) gyűjteni
pograbieć [1. o rękach, nogach, palcach: kolejno,
stopniowo zdrętwieć z zimna; 2. o wielu
osobach: utracić możność poruszania
rękami, nogami na skutek zmarznięcia] –
meggémberedni
pograć1 [1. spędzić pewien czas na grze
sportowej lub towarzyskiej; 2. spędzić
pewien czas, grając na instrumencie
muzycznym;
3. przez
jakiś
czas
występować w teatrze lub filmie] –
játszani, eljátszani egy ideig; eljátszadozni
pograć2 — pogrywać [1. pot. postąpić w
określony, często nieuczciwy sposób w
stosunku do kogoś lub w jakiejś sytuacji;
2. pogrywać pot. grać od czasu do czasu na
jakimś instrumencie] – játszani, eljátszani
egy ideig; eljátszadozni
pogramolić się – turkálni, turkálgatni, babrálni,
babrálgatni; kapaszkodni, csúszni-mászni
pogramolić się między głazami – sziklák között
kapaszkodni v. mászni
pogranicze [1. obszar w pobliżu granicy dzielącej
pewne przestrzenie; 2. okres, stan lub
obszar, w którym graniczą ze sobą dwie
kultury, epoki itp.] – határ, határövezet,
határvidék, határsáv, határszél
pogranicznik [1. żołnierz wojsk chroniących
pogranicze państwa; 2. daw. mieszkaniec
okolic położonych w pobliżu granicy
państwa] – az államhatáron szolgáló katona;
határmenti lakos, (dawno) határos, szomszéd
5115
pograniczny, -a, -e [znajdujący się nad granicą,
mieszkający blisko granicy] – határmenti,
határszéli, határpogratulować [złożyć komuś gratulacje] –
gratulálni
pogratulować komu czego – gratulálni vkinek
vmihez
pogrążanie, pogrążenie – lemerítés, víz alá
merítés, alámerítés
pogrążanie się — pogrążenie się – lemerülés, víz
alá merülés, alámerülés; gondolatokban való
elmerülés
pogrążenie się w kryzysie – krízisben, válságban
elmerülni
pogrążyć — pogrążać [1. zagłębić, zanurzyć w
czymś; 2. przyczynić się do czyjejś zguby;
3. zwykle o przykrych, tragicznych
wydarzeniach: wywołać, pogłębić u kogoś
jakieś negatywne uczucie; 4. zwykle o
przykrych, tragicznych wydarzeniach:
doprowadzić coś do dramatycznego stanu]
–
belemártani;
meríteni,
elmeríteni,
belemeríteni,
alámeríteni;
süllyeszteni,
elsüllyeszteni, belesüllyeszteni
pogrążyć kogo/co w czym v. w co – sülyleszteni,
elsüllyeszteni vkit/vmit vmiben v. vmiben;
(átv.) vmibe borítani vkit/vmit
pogrążyć kogo w smutku – szomorúságot okozni
vkinek
pogrążyć kogo w żalu – bánatoit okozni vkinek
pogrążyć się — pogrążać się [1. zanurzyć się
głęboko w jakąś ciecz lub substancję
półpłynną; 2. pogorszyć swoją sytuację
niewłaściwym
postępowaniem;
3. całkowicie oddać się jakiejś czynności,
myśli lub stanowi; 4. stać się mniej
widocznym]
–
merülni,
elmerülni,
alámerülni;
belemerülni,
elmerülni,
süllyedni, elsüllyedni
pogrążyć się w bezczynności – semmittevésbe
merülni
pogrążyć się w długach – adósságokba merülni
pogrążyć się w marzeniach – elmerülni az
álmodozásban
pogrążyć się w mroku – homályba merülni
pogrążyć się w myśli v. myślach – gondolatokba
merülni; elmerül a gondolataiba
pogrążyć się w niepamięci – feledésbe merül v.
megy
pogrążyć się w nieutulonym smutku – vigasztalan
bánatba v. szomorúságba merülni
pogrążyć się w rozpaczy – kétségbeesni
pogrążyć się w smutku – belemerül bánatába
pogrążyć się w śnie – álomba merül
pogrążyć się w śnie zimowym – téli álomba
merülni
-
Wersja 01 01 2017
pogrążyć się a. pogrążać się we mgle – ködbe
borul
pogrobowiec [1. dziecko urodzone po śmierci
ojca; 2. zwolennik idei, która przestała być
aktualna] – utószülött; az apa halála után v.
halálát követően született gyermek
pogrobowy, -a, -e [dotyczący okresu po czyjejś
śmierci] – halál utáni, posztumusz; az apa
halála utáni
pogrodzić [ogrodzić wiele miejsc] – körülkeríteni,
kerítést készíteni
pogrom
[1. rozgromienie
wojsk
nieprzyjacielskich;
2. wymordowanie
wielu ludzi; 3. zadanie komuś zupełnej
klęski] – (or.) pogrom (elpusztítás);
szétverés, szétzúzás; vereség, leverés,
leveretés;
öldöklés,
mészárlás,
tömegmészárlás; (np. żydowski) hajsza; a
lakosság más nemzetiségű v. vallású része
(főleg a zsidók) elleni gyilkolással,
erőszakoskodással járó hajsza
pogromca h. [1. ten, kto zwyciężył, pokonał
kogoś; 2. ten, kto tresuje dzikie zwierzęta],
pogromczyni – legyőző, megfékező,
leigázó, hódító; szelídítő, állatszelídítő;
idomító
pogromca dzikich zwierząt – állatszelídítő,
állatidomár
pogromca lwów – oroszlánszelídítő
pogromca tygrysów – tigrisszelídítő
pogromca, pogromczyni zwierząt – állatszelídítő
pogromić
–
megsemmisíteni,
szétverni,
agyonsújtani; összeszidni, leszidni a sárga
földig
pogrozić [zapowiedzieć coś złego, postraszyć
czymś] – fenyegetni, megfenyegetni
pogrozić komu czym – megfenyegetni vkit vmivel
pogróżka [zapowiedź czegoś złego, postraszenie
karą,
zemstą
itp.]
–
fenyegetés,
fenyegetődzés
pogróżki słowne – szóbeli fenyegetések
pogrubiać, pogrubić [1. zrobić coś grubszym,
grubym; 2. sprawić, że ktoś wygląda na
grubszego, niż jest w rzeczywistości] –
vastagtani, megvastagítani
pogrubieć [1. stać się grubym, twardym,
mocniejszym; 2. o ludziach i zwierzętach:
utyć; 3. stać się szorstkim, chropowatym;
4. o rysach twarzy: stać się mniej
łagodnym, mniej delikatnym; 5. o głosie:
stać się niskim, grubym] – kövéredni,
megkövéredni, vastagodni, megvastagodni;
hízni, meghízni
pogruchać – turbékolni
pogruchać razem z nami – velünk együt
turbékolni
5116
pogruchotać [potłuc, zmiażdżyć wiele rzeczy lub
rozbić coś w wielu miejscach] – tördelni,
zúzni,
ropogtatni;
összetörni,
összeroppantani, szétzúzni
pogruchotać komu kości – összetöri vkinek a
csontjait
pogrupować [połączyć w grupy wiele osób lub
rzeczy] – elrendezni (csoportok szerint),
sorra
csoportosítani,
összetársítani,
összerakni
pogrupować się [o wielu: połączyć się w grupy] –
csoportosulni, összecsoportosulni
pogrymasić [grymasić przez pewien czas] –
kényeskedni, fintorogni, szeszélyeskedni
(egy ideig)
pogrypowy, -a, -e [powstały w wyniku przebytej
grypy lub pozostały po przebytej grypie] –
az influenzát követő; influenza utáni
pogryzać [jeść coś co pewien czas, po kawałku,
nie śpiesząc się] – pogryźć (pogryzę,
pogryzie) [1. gryząc, rozdrobnić coś;
2. gryząc, porozrywać, zniszczyć coś;
3. skaleczyć, zranić zębami, użądlić itp. w
wielu miejscach albo wiele osób lub
zwierząt] – megharapni, szétharapni,
megrágni
pogryzać orzechy – diót törni (foggal) v. rágcsálni
pogryzienie [miejsce na ciele pogryzione przez
zwierzę] – marás, harapás
pogryziony a. zjedzony przez mole – molyos,
molyrágta
pogryzmolić [pot. pokryć coś gryzmołami] –
(közb.) összefirkálni
pogryźć się [1. pogryźć jeden drugiego; 2. pot.
pokłócić się z kimś mocno] – marakodni,
marják egymást; mardosni, marja vmi;
megharapja magát; (átv.) összeveszni,
összekapni vkivel
pogrzać [1. uczynić coś cieplejszym; 2. przez
pewien czas wydzielać ciepło; 3. pot.
bardzo szybko pójść, pobiec, pojechać itp.
dokądś]
–
kissé
melegíteni
v.
megmelegíteni; megmelengetni
pogrzać się [1. o wielu osobach, zwierzętach:
spocić się; 2. spędzić pewien czas, grzejąc
się]
–
melegedni,
megmelegeni;
felmelegedni
pogrzeb [1. to ogół obrzędów towarzyszących
grzebaniu lub kremacji zwłok zmarłego;
2.
obrzęd
towarzyszący
chowaniu
zmarłego;
3. kondukt
żałobny;
4. zakończenie czyjejś działalności lub
koniec istnienia czegoś] – temetés,
gyászmenet
pogrzeb chrześcijański – keresztény temetés
pogrzeb kościelny – egyházi temetés
-
Wersja 01 01 2017
pogrzeb religijny – egyházi temetés
pogrzeb świecki – világi temetés
pogrzebacz [1. zagięty na końcu pręt stalowy
służący do poprawiania płonącego w piecu
węgla lub drewna; 2. ręczne narzędzie w
postaci pręta z niepalnego materiału,
zazwyczaj metalowe o długości ok. 1 m
(lub dłuższego), zagiętego na końcu do
postaci haka lub poprzeczki, służące do
obsługi paleniska z rusztem lub bez rusztu
np. pieca chlebowego, kominka] –
piszkavas,
tűzpiszkáló,
piszkálóvas,
tűzkaparó; átv. sírásó
pogrzebać [I. 1. złożyć ciało zmarłego w grobie;
2. zasypać coś ziemią, gruzem itp.,
powodując śmierć uwięzionych tam ludzi;
3. stracić coś definitywnie; II. 1. pot.
spędzić pewien czas na grzebaniu w
czymś, szukając czegoś; 2. pot. spróbować
naprawić coś] – kaparászni, kapirgálni (egy
ideig); elkapirgálni; keresgélni, turkálni;
(umarłego) temetni, eltemetni; elhantolni;
(nieco pokopać) bekotorni
pogrzebać, zagrzebać (np. pod śniegiem, pod
lawiną) – fedni; temetni, eltemetni (hó alatt;
lavinával borított; lavina által betemetett)
pogrzebać w portfelu – a pénztárcában keresgélni
v. turkálni
pogrzebać w szufladzie – keresgél a fiókban;
felhányni a fiókot
pogrzebać żywcem – élve eltemetni
pogrzebanie – eltemetés
pogrzebny, -a, -e; pogrzebowy, -a, -e
[1. związany z pogrzebem; 2. pot. o czyimś
wyrazie twarzy: smutny, ponury] –
temetési, temetkezési, halottas, gyászpogrzebowy, -a, -e [związany z pogrzebem,
pochówkiem] – gyászos; temetési, gyászpogrzebowa mina – (átv.) gyászos tekintet
pogrzebowo – gyászosan
pogrzeby królewskie i inne [(u Zygmunta
Glogera) Z doby Piastów kronikarze
zanotowali, że po zgonie Władysława
Hermana
nabożeństwo
pogrzebowe
odprawiono nader okazale i przez 5 dni
śpiewano egzekwie za duszę nieboszczyka,
poczem nastąpił pogrzeb i noszenie żałoby,
do której już w XII w. używano w Polsce
czarnego sukna. Pierwszy szczegółowy i
ciekawy opis pogrzebu królewskiego
(Kazimierza Wielkiego roku 1370)
pozostawił nam archidjakon gnieźnieński.
Pogrzeb ten odbywał się zapewne na wzór
dawniejszych monarszych pogrzebów z
epoki Piastowskiej.] – királyi temetés
pogrzmiewać – dörögni, el-eldördülni; megmegdörrenni
5117
pogubić [zgubić wiele czegoś, jedno po drugim] –
elveszíteni, tönkre tenni, megsemmisíteni
pogubić się [1. o wielu osobach: nie móc znaleźć
właściwej drogi; 2. o wielu osobach:
stracić kontakt wzrokowy ze sobą i nie
móc się odnaleźć; 3. o wielu rzeczach: ulec
kolejno
zgubieniu;
4. przestać
się
orientować w tym, co się dzieje, przestać
rozumieć, o czym jest mowa itp.] –
elveszni
pogumować – összegumizni
pogwałcenie – megsértés, megszegés
pogwałcenie granicy – határsértés
pogwałcenie prawa a. praw – törvénysértés;
jogtiprás
pogwałcenie praworządności – a törvényesség
megszegése
pogwałcić — pogwałcać [świadomie naruszyć
jakieś obowiązujące normy, zasady,
prawa itp.] – (np. prawo) megsérteni,
megszegni; meggyalázni; erőszakoskodni,
erőszakot tenni; sérteni, sértést elkövetni
pogwałcić dziewczęta – erőszakot követni el a
lányokon; meggyalázni a lányokat
pogwałcić granicę – határsértést követni el
pogwałcić prawo międzynarodowe – megsérteni a
nemzetközi jogot
pogwałcić tę regułę – megsérteni ezt a szabályt
pogwar
[niewyraźny
szmer
odgłosów,
dochodzący z oddali] – hangzavar
pogwarka [pogawędka] – fesztelen csevegés,
diskurzus; terefere, társalgás, eszmecsere,
beszélgetés
pogwarzyć [pogawędzić] – csevegni, elcsevegni,
elbeszélgetni, eltereferélni, eldiskurálni,
trécselni
pogwizdać [gwizdać przez pewien czas] –
fütyülni, fütyürészni
pogwizdywać [1. o niektórych ptakach: gwizdać
niezbyt głośno; 2. wydawać przerywany
gwizd] – füttyentgetni, fütyürészgetni;
fütyürészni
pogwizdywać melodię – egy dallamot fütyürészni
pogwizdywać sobie lekceważąco – megvetéssel v.
lekicsinylően fütyürészgetni
pohałasować [porobić hałasu, spędzić pewien
czas na hałasowaniu, a także: ponarzekać,
wyrażać
przez
jakiś
czas
swoje
niezadowolenie, dezaprobatę] – lármázni,
ellármázni, zajongani
pohałasować od czasu do czasu – időről időre v.
időnként lármázni v. zajongani
pohamować [1. opanować, stłumić czyjeś lub
swoje działania, pragnienia, emocje itp.;
2. zmniejszyć
prędkość
czegoś]
–
megfékezni; sorra v. mind megfékezni;
-
Wersja 01 01 2017
megzabolázni, megszelídíteni; visszatartani;
mérsékelni
pohamować gniew – fékezni v. megfékezni a
haragot
pohamować się [opanować jakieś swoje emocje,
działania, pragnienia itp.] – megfékeződni;
megfékezi magát, uralkodik magán; mérsékli
magát
pohańbić [okryć hańbą, postępując w sposób
niegodny] – meggyalázni, megbecsteleníteni
pohańbić kobietę – nőt megbecsteleníteni v.
meggyalázni
pohańbić się [okryć hańbą samego siebie] –
gyalázatba esni; szégyent v. gyalázatot hoz a
saját fejére
pohańbienie [hańba, niesława] – gyalázat,
becstelenség,
szégyen;
rossz
hírnév;
megbecstelenítés, meggyalázás
poharatać [1. pot. poranić, dotkliwie skaleczyć w
wielu
miejscach;
2. pot.
pociąć,
podziurawić coś] – széttörni, szétdarabolni,
felszabdalni; szétvagdosni, kilyuggatni,
tönkretenni
poharatać się [pot. poranić się, pokaleczyć się,
zwykle w wielu miejscach] – (átv.)
megsebesülni,
megnyomorodni,
megcsonkulni
poharcować [podokazywać] – küzdeni, harcolni
pohartować – sorra megedzeni, megkeményíteni
pohartować ducha – lelket erősíteni v. edzeni
pohasać [1. pobiegać, pobawić się; 2. potańczyć z
werwą] – ugrándozni, szökdécselni
poheblować – elgyalulni, elgyalulgatni, gyalulni
(egy ideig), sorra legyalulni
poheblować kilka razy – néhányszor sorra
legyalulni
pohodować – sorra kitenyészteni; nevelni,
nevelgetni
pohołdować – (hist.) sorra leigázni
pohołdować ludy sąsiedzkie – sorra leigázni a
szomszédos népeket
pohuczeć – zajongani, zúgni, tombolni
pohuczeć w księdze gości – vendégkönyvben
tombolni
pohukać – dörögni, csattogni; zajongani
pohukiwać [1. zwykle o sowie lub puszczyku:
wydawać
niskie,
głuche
dźwięki;
2. wydawać
okrzyki,
pokrzykiwania;
3. rozbrzmiewać, rozlegać się donośnie od
czasu do czasu; 4. strofować kogoś co
pewien czas] – dörrenni, eldörrenni;
durrogni, durranni,
eldurranni;
megmegmordulni; (sowa) huhogni; (pójdżdka)
kuvikolni
5118
pohukiwanie
[1. niski,
głuchy
dźwięk,
powtarzany raz po raz, wydawany zwykle
przez sowy, puszczyki; 2. powtarzany raz
po raz okrzyk; 3. powtarzana raz po raz
głośna wymówka] – dörrenés, eldörrenés;
durrogás, durranás, eldurranás; mordulás
pohulać [pot. przez jakiś czas pobawić się
wesoło, beztrosko] – mulatni egyet,
mulatozni, elmulatozni; dőzsölni, eldőzsölni;
(átv.) lumpolni, dorbézolni, eldorbézolni,
dáridózni
pohulanka
[wiejska
zabawa
taneczna,
potańcówka]
–
dőzsölés,
mulatás,
mulatozás, dáridózás
Pohulanka [5 miejscowości w Polsce; dawna wieś
pod Mińskiem Mazowieckim. Częściowo
przyłączona do miasta, a częściowo
wchłonięta przez Nowe Osiny] – Pohulanka
(lengyel települések)
pohuśtać [huśtać kogoś przez jakiś czas] –
hintáztatni, meghintáztatni; hintázgatni,
elhintázni
pohuśtać się [huśtać się przez jakiś czas] –
áthintázni
pohybel [wyraz zapożyczony od Rusi, oznaczał w
dawnej polszczyźnie szubienicę. Stąd „iść
na pohybel” znaczyło: na szubienicę.] –
akasztófa; bitófa; felakasztás
poinstruować [udzielić instrukcji] – instruálni
vkit; utasítani, tájékoztatni és útmutatással
ellátni
poić [1. dawać komuś, czemuś pić, aż do
ugaszenia pragnienia; 2. dawać komuś do
picia alkohol; 3. zmuszać kogoś do wypicia
czegoś; 4. wywoływać w kimś jakieś
uczucie 5. dawać pić (aż do ugaszenia
pragnienia); 6. potocznie: upijać] – itatni,
megitatni; leitatni; (átv.) megittasítani
poić kogo czym – megitatni vkit vmivel; inni adni
vkinek vmit v. vmiből
poić oczy – legelteti a szemét
poić się [1. zwykle o zwierzętach: pić; 2. upijać
się; 3. zachwycać się widokiem czegoś] –
inni, inni kapni, megitatják; gyönyörködni,
megittasulni, megittasodni
poidło poidełko, pojnik, wodopój (miejsce)
[naczynie lub miejsce związane z
prowadzoną
przez
ludzi
hodowlą
zwierząt] – itató (hely v. veder)
poidło automatyczne – itatóautomata
poigrać [1. zrobić sobie z kogoś lub czegoś
zabawę, dając odczuć własną przewagę;
2. o świetle, kolorze, uśmiechu itp.:
pojawić się na krótką chwilę] – játszani,
játszadozni, eljátszadozni
-
Wersja 01 01 2017
poimek (łac. postpositio) [część mowy, która łączy
się z wyrazem i zmienia jego sens.
Występuje w językach ugrofińskich i pod
względem funkcji w zdaniu przypomina
przyimek,
jedyną
różnicą
jest
występowanie za a nie przed wyrazem
określanym.] – névutó (nu.) [a nyelvtenban
az a viszonyszó, mely a névraggal
ellentétben a névtől különvált szó, s a névnek
rendesen utána járul (ellentétben az
indogermán nyelvek prepozícióival). E
szócskák a névszó jelentményének hely,
mód, idő s más egyéb körülmény szerinti
viszonyítására használtatnak, p. sátor alatt,
ünnep után, szükség miatt.]
A Névutók olyan szavak, melyek névszók,
rendszerint főnevek után állnak, és velük
együtt fejezik ki a cselekvés körülményeit. A
névutós névszók a mondatban a határozó
szerepét töltik be. A leggyakoribb névutók a
következők:
- Helyhatározót fejeznek ki: alatt, alól, alá,
fölött, fölül, fölé, felől, felé, előtt, elől, elé,
mögött, mögül, mögé, mellett, mellől, mellé,
között, közül, közé, körül, köré, után, iránt,
hosszat, belül, kívül, innen, túl, át, keresztül,
stb.
- Időhatározót fejeznek ki: óta, közben, múlva,
kezdve, fogva stb.
- Állapot- vagy módhatározót fejeznek ki:
nélkül, gyanánt, szerint, helyett stb.
- Társhatározót fejez ki: együtt
- Eszközhatározót fejeznek ki: által, révén,
útján
- Okhatározót fejez ki: miatt
- Célhatározót fejez ki: végett
poimenika (opieka duchowa) – (gör.) poimenika,
lelkigondozás;
lelkigondozástan
[A
Poimenika szó a görög poimainos igéből:
legeltetni,
őrizni,
uralkodni,
ápolni,
gondozni. A Poimenika tehát Krisztus nyája
legeltetésének tudománya.]; 1. gyakorlati
teológiai tudományág; 2. a lelkészek és a
hívek olyan szolgálata, mely a hit
megtartására,
vagy
krízisben
lévők
megsegítésére irányul
poinformować [udzielić informacji, powiadomić
o czymś] – tájékoztatni, felvilágosítani,
tudósítani, értesíteni; informálni
poinformować kogo – tájékoztatni vkit; útba
igazítani vkit
poinformować się [1. dowiedzieć się; 2. wymienić
się wiadomościami] – informálódni; (o
kim/czym)
tudakozódni,
érdeklődni,
kérdezősködni vki/vmi felől v. vki/mi után;
megtudakolni (vmit)
poinformować się o kim/czym – tudakozódni
vkiről/vmiről;
megtudakolni
vmit;
informálódni vki/vmi felől
poinformowanie – értesítés; tájékoztatás
5119
poinformowany, -a, -e – informált; tájékozott
point (fr.) – (fr.) point; (punkt) pont; (text) szem;
(sp) lökés, dobás, ütés és az azért járó
pontszám
point d'argent, point de Suisse [z Racine'a
(Pieniacze, 1, 1); oparte na rzekomo
autentycznych
słowach
Szwajcarów,
opuszczających służbę Franciszka I (w r.
1521) z powodu niewypłacenia im żołdu.
― fr., (kto) nie ma pieniędzy, nie ma
Szwajcarów,
tj.
szwajc.
żołnierzy
najemnych (którzy walczyli w różnych
armiach europ. od XV do XIX w.)] – (fr.)
point d'argent, point de Suisse; ha nincs
pénz, nincs svájci (zsoldos)
POINT D’ ESPAGNE [koronka hiszpańska;
szeroka koronka z elementami haftu.
Technika
polegała
na
haftowaniu
jedwabną nicią barwnych motywów na tle
złotej koronki klockowej. Służyła do
dekoracji sukien dworskich w XVII wieku
i w pierwszej połowie XVIII wieku.] –
(daw) spanyol csipke
POINT DE FRANCE [koronki pochodzące z
ośrodków francuskich koronkarstwa,
zakładanych z inicjatywy Colberta od
1665 roku. Koronki francuskie szyte
naśladowały ciężką koronkę wenecka
(point de Venice). Pod tę nazwę
podchodzą również wszystkie koronki
klockowe. Alençon był ówczesnym
największym ośrodkiem koronkarstwa.] –
(daw) francia csipke
POINT DE FRANCE
Point of interest (w skrócie POI) [jest to punkt w
przestrzeni, najczęściej na powierzchni
Ziemi, który może być użyteczny lub
warty uwagi. Przykładem punktu może
być kino, teatr, apteka, szczyt górski,
stacja kolejowa, niebezpieczne miejsce w
nawigacji morskiej itp. POI jest
-
Wersja 01 01 2017
stosowany
w
szczególności
w
elektronicznych systemach takich jak np.
nawigacja GPS czy GIS.] – POI (Points Of
Interest) – hasznos helyek, érdekes pontok
[1.
Különböző
helyzetmeghatározó
programok által használt kifejezés, mely a
számunkra (vagy mások számára) fontos
helyek, pontok jelölésére szolgál. POI lehet
turisztikai látványosság, hotel, étterem,
bankautomata, gyógyszertár, orvosi rendelő,
üzlet, benzinkút, mozi, iskola, templom,
vízcsap, wc stb., hisz mindenki számára más
lehet hasznos. Ezen pontok információi közt
megtalálhatók az általános információkon túl
(utca, házszám, telefonszám stb.) a földrajzi
koordinátái is. A POI pontok egy részét, a
GPS (Global Positioning System – Globális
Helyzetmeghatározó
Rendszer)
térképszoftverek készítői többnyire beépítik
programjaikba, ám korántsem annyit, mint
amennyire a felhasználók vágynak. Épp ezért
a szoftverek többségében a POI-k sora
egyénileg bővíthető. Az aktuális helyszínen
állva (vagy emlékezetből a térképen
megjelölve),
általában
egy
egyszerű
kattintás, és már írhatjuk is be a POI nevét,
majd az elmentett adat máris elérhetővé
válik, bármely későbbi kattintáskor. Ilyen
módon adható meg akár a geocaching
elnevezésű játékban elrejtett ládák helyzete.
2. Hasznos helyek, érdekes pontok:
Különböző helyzetmeghatározó programok
által használt kifejezés, mely a számunkra
(vagy mások számára) fontos helyek, pontok
jelölésére szolgál.]
Point to Point Protocol (PPP) [protokołem
warstwy
łącza
używanym
przy
bezpośrednich połączeniach pomiędzy
dwoma węzłami sieci. PPP może być
również skonfigurowany na interfejsie
szeregowym
asynchronicznym
i
synchronicznym. Służy również do
prostego zestawiania tuneli. PPP jest
stosowany w technologii WAN. Z
protokołem tym wiąże się uwierzytelnianie
PAP lub CHAP. Preferowany jest CHAP,
ponieważ w przeciwieństwie do PAP jest
uznawany za bezpieczniejszy (używa
MD5). Zazwyczaj występuje w dwóch
odmianach: PPPoE oraz PPPoA, w
zależności od zastosowanej enkapsulacji.
PPP tworzy dwie podwarstwy w warstwie
łącza danych w modelu OSI: Link Control
Protocol i Network Control Protocol. Do
pierwszej podwarstwy można zaliczyć np.
autoryzację, a druga odpowiada za
komunikację z warstwą sieciową.] - PPP
Point-to Point Protocol (pont-pont protokoll)
5120
pointa [wym. puęta], puenta [kulminacyjny
punkt, końcowy, zaskakujący efekt
dowcipu, opowiadania] – (fr. pointe) poén;
él, csattanó, fordulat
pointer [czytaj: pojnter] [w programowaniu:
zmienna, która zawiera adres pierwszej
komórki
pamięci,
w
której
przechowywana jest inna zmienna;
zmienna wskaźnikowa] – (wskaźnik)
mutató
Pointer [1. pies myśliwski o krótkiej, białej
sierści w żółte, brązowe lub czarne łaty 2.
przedstawiciel rasy psów myśliwskich z
grupy wyżłów, o krótkiej białej sierści w
brązowe, brunatne lub czarne plamy; 3.
jedna z ras psów, należąca do grupy
wyżłów, zaklasyfikowana do sekcji wyżłów
brytyjskich i irlandzkich. Stanowi osobną
podsekcję Pointerów.] – Pointer [egy,
eredetileg
a
nyulak
felriasztására
kitenyésztett Nagy-Britanniai vadászkutya]
pointrygować – áskálódni, fondorkodni
pointy (fr. pointe – szpic) [twarde obuwie
używane przez baletnice. Umożliwia
artystom taniec na czubkach palców, co
sprawia wrażenie lekkości i gibkości.
Wytwarzane przez sklejanie warstw
kartonu i tkaniny, czubki natomiast
wyrabia się z gipsu. Wierzch buta pokryty
jest satyną, podeszwy wycina się ze skóry.
Powstały na przełomie XVIII i XIX
wieku.] – balettcipő
pointy
pointylizm [wym. puentylizm] puentylizm, [ fr.
pointillisme 'pointylizm' (od pointiller
'kropkować; punktować') i ang. pointer
-
Wersja 01 01 2017
'wskazówka; celowniczy; wyżeł; legawiec
ang. (wystawiający ptactwo)' z fr. point
'(u)kłucie; punkt; kropka' od łac. punctum
'jp.'
z
pungere,
―
plast.
neoimpresjonistyczna technika malowania
drobnymi plamkami czystej farby] – (frlat.) poentillizmus, pointilizmus; (műv.) a
neoimpresszionista ill. impresszionista festők
stílusjegye; a képnek apró pontszerű
színfoltra való bontása
poinwentarzowy, -a, -e – leltározási [wypizedaż
poinwentarzowa]
poinwentarzowa wyprzedaż – leltári kiárusítás
poirytować [lekko zdenerwować] – (sorra) izgatni
v. felizgatni
poirytować się [1. zdenerwować się; 2. wpaść na
jakiś czas w irytację] – izgulni, felizgulni
poirytowany, -a, -e [taki, który odczuwa irytację;
też: będący wyrazem irytacji] – felingerült
poinsecja
(Euphorbia
pulcherrima)
[wym.
puęsecja, poinsecja] [roślina o dużych,
pojedynczych
liściach
tworzących
dekoracyjną
rozetę,
sprzedawana
zwłaszcza na Boże Narodzenie]
–
Euphorbia pulcherrima Willd (Poinsettia
pulcherrima Grah.) [mexikói csereje]
poisko – itató, marhaitató
pojadać [1. jeść z przerwami, po trochu; 2. jeść
między głównymi posiłkami] – időnként
enni, szokott enni
pojagielloński, -a, -ie – a Jagellók utáni
pojaśnieć [1. stać się jaśniejszym; 2. stać się
pogodnym, radosnym] – (kissé) felderülni
pojawianie się a. pojawienie się – jelenés; fellépés,
megjelenés, előkerülés; feltűnés; jelentkezés
pojawić się, pojawiać się [1. stać się widocznym;
2. o różnych produktach, publikacjach
itp.: zostać przekazanym do sprzedaży] –
megjelenni, feltűnni, felbukkanni, előkerülni,
előtűnni; fellépni
pojawiać się na ekranie – megjelenik a képernyőn
pojawiają się rdzawe plamy – rozsdás foltok
jelennek meg
pojawić się na półkach księgarskich – forgalomba
kerülni; könyvesboltokba kerülni
pojawić się na scenie – megjelenni a színpadon
pojawienie się człowieka w czwartorzędzie – az
ember megjelenése a negyedkorban
pojazd [1. urządzenie do transportu lądowego,
po drogach lub bezpośrednio po gruncie,
na kołach, gąsienicach lub płozach. Pojazd
może być napędzany własnym źródłem
napędu (zasilanym z własnego lub
zewnętrznego źródła energii), ciągnięty
lub pchany. 2. urządzenie do transportu
lądowego, po drogach lub bezpośrednio po
gruncie, na kołach, gąsienicach lub
płozach;
3.
środek
transportu
przeznaczony do poruszania się po drodze
oraz maszynę lub urządzenie do tego
przystosowane] – hintó, jármű, kocsi
pojazd asenizacyjny [jest to pojazd służący do
wywozu nieczystości ciekłych] – szippantós
kocsi
5121
pojazd członowy [zespół pojazdów składający się
z pojazdu silnikowego złączonego z
naczepą] – kapcsolt v. tagolt járműegyüttes,
pótkocsis jármű
pojazd do przewozu ludzi – személyszállító jármű
pojazd do przewozu towarów – teherszállító
jármű
pojazd
dwuśladowy
[pojazd
o
kołach
ustawionych w szeregu jedno obok
drugiego tak, że podczas ruchu pojazdu
po linii prostej pozostawiają dwa ślady] –
kettősnyomú jármű
pojazd gąsienicowy [urządzenie służące do
transportu lądowego, poruszające się na
gąsienicach. Pojazdy gąsienicowe są
powszechnie stosowane w wojsku (np.
czołgi) i jako maszyny do robót ziemnych.]
– hernyótalpas jármű
pojazd jednośladowy [pojazd o kołach
ustawionych w rzędzie jedno za drugim
tak, że podczas ruchu pojazdu po linii
prostej pozostawiają tylko jeden ślad] –
egynyomú jármű (kerékpár, motorkerékpár
stb.)
pojazd kołowy [urządzenie służące do
transportu lądowego, poruszające się na
kołach. Przykładem mogą być: samochód,
rower, hulajnoga, deskorolka.] – kerekes
jármű
pojazd kosmiczny [zob. statek kosmiczny] –
űrhajó; kozmikus jármű
pojazd mechaniczny [to posiadający 2 lub więcej
kół pojazd kołowy na stałe zaopatrzony w
silnik, będący siłą jego napędu] –
gépjármű, gépkocsi
pojazd ograniczający widoczność – kilátást gátló
jármű
pojazd opatrzony znakami – megkülönböztető
jelzéssel ellátott jármű
-
Wersja 01 01 2017
pojazd oznakowany – megkülönböztető jelzéssel
ellátott jármű
pojazd pożarniczy – tűzoltóautó, tűzoltókocsi;
tűzoltósági jármű
pojazd półgąsienicowy [to pojazd mechaniczny o
półgąsienicowym układzie jezdnym] – félig
hernyótalpas jármű
pojazd pusty – üres jármű
pojazd rusza a. wyrusza – a jármű elindul
pojazd samochodowy [pojazd silnikowy, którego
konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością
przekraczającą 25 km/h; określenie to nie
obejmuje ciągnika rolniczego] – önjáró
jármű
pojazd silnikowy [pojazd wyposażony w silnik, z
wyjątkiem
motoroweru
i
pojazdu
szynowego] – motoros jármű
pojazd specjalny [1. to pojazd samochodowy lub
przyczepa, które wykonują specjalne
funkcje
powodujące
konieczność
dostosowania nadwozia lub posiadania
specjalnego wyposażenia; 2. pojazd
samochodowy lub przyczepę przeznaczone
do wykonywania specjalnej funkcji, która
powoduje
konieczność
dostosowania
nadwozia lub posiadania specjalnego
wyposażenia; w pojeździe tym mogą być
przewożone osoby i rzeczy związane z
wykonywaniem tej funkcji] – speciális
jármű
pojazd staroświecki – régimódi hintó
pojazd
szynowy
[urządzenie
transportu
lądowego, poruszające po torowisku
kolejowym
lub
innych
systemach
szynowych] – sínen járó jármű
pojazd uprzywilejowany [pojazd wysyłający
sygnały świetlne w postaci niebieskich
świateł błyskowych i jednocześnie sygnały
dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z
włączonymi światłami mijania lub
drogowymi; określenie to obejmuje
również pojazdy jadące w kolumnie, na
której początku i na końcu znajdują się
pojazdy uprzywilejowane wysyłające
dodatkowo sygnały świetlne w postaci
czerwonego światła błyskowego]
–
megkülönböztetett
jármű
(mentőautó,
tűzoltóautó, rendőrautó)
pojazd używany do celów specjalnych [pojazd
samochodowy przystosowany w sposób
szczególny do przewozu osób lub
ładunków, używany przez Siły Zbrojne
Rzeczypospolitej Polskiej, Policję, Agencję
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję
Wywiadu,
Służbę
Kontrwywiadu
Wojskowego,
Służbę
Wywiadu
Wojskowego,
Centralne
Biuro
5122
Antykorupcyjne,
Straż
Graniczną,
kontrolę
skarbową,
Służbę
Celną,
jednostki ochrony przeciwpożarowej,
Inspekcję Transportu Drogowego i Służbę
Więzienną] – speciális célokra használatos
jármű
pojazd wodny – vízi jármű
pojazd wolnobieżny [pojazd silnikowy, którego
konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do
25 km/h, z wyłączeniem ciągnika
rolniczego] – szabadonfutó motoros jármű
pojazd z napędem na cztery koła – négykerék
meghajtású jármű
pojazd zabytkowy [jest to pojazd, który na
podstawie specjalnych a. odrębnych
przepisów został wpisany do rejestru
zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej
ewidencji zabytków] – ipari műemlék v.
muzeális jármű v. kocsi v. motor
pojazd zaprzęgowy zwany też zaprzęgiem
[środek transportu, pojazd poruszający
się na kołach (dwóch lub czterech) lub
płozach (sanie) przy wykorzystywaniu siły
zwierzęcia
pociągowego
(najczęściej
konia), rzadziej człowieka (riksza).
Zaprzęgiem,
wykorzystującym
siłę
zwierzęcia kieruje przeważnie siedząc na
tzw.
koźle
powożący
(woźnica,
dorożkarz).] – fogat; lovaskocsi, szekér
pojazd zatłoczony – zsúfolt jármű
pojazd zatrzymuje się – a jármű megáll
pojazdy płozowe – szántalpas járművek
pojazdy radiowe i TV – rádiós és TV közvetítő
kocsik
pojazdy samochodowe – gépjárművek
pojazdy
samowyładowcze
[Indywidualne
zadania transportowe stawiane pojazdom,
indywidualne wymagania konstrukcyjne,
funkcjonalność co do wyposażenia
pojazdów] – önműködően kirakodó v.
billenőplatós járművek
-
Wersja 01 01 2017
pojazdy zaprzęgowe – lovaskocsik, fogatolt kocsik
pojąć (pojmę, pojmie) — pojmować [zrozumieć] –
venni, fogni; felfogni, elkapni, elvenni,
megragadni; (átv.) felfogni, megérteni;
értelmezni
pojąć kogo za żonę – feleségül venni vkit
pojąć rozumiem – ésszel felfogni
pojąć za męża – férjhez menni vkihez
pojąć żonę – megnősülni
pojął, do czego to było potrzebne – megértette,
hogy ez mire kellett; megértette, hogy erre
miért volt szükség
pojął to w lot – azonnal v. kapásból megértette
pojąłem to dobrze – jól megértettem
pojąć się – megértik egymást
pojątrzyć – gennyesedni
pojechać (dk.) [pojadę, pojedziesz, pojedzie,
pojedziemy, pojedziecie, pojadą; pojechałem,
pojechałam] [1. udać się dokądś jakimś
środkiem lokomocji; 2. o środkach
lokomocji: przemieścić się z miejsca na
miejsce] – utazni, elutazni (járművel),
elhajtani [befejezett, kezdete egy folyamatos
cselekvésnek], menni, elmenni; lovagolni,
útnak indulni
pojedziemy samochodem (pociągem, autobusem)
– autóval (vonattal, autóbusszal) megyünk
pojechać na narty – síelni menni, elutazni síelni
pojechać na uniwersytet – elutazni az egyetemre
pojechać na wieś – falura utazik v. megy
pojechać w pierwszej turze – az első csoporttal
utazni
pojechać w świat – világgá menni
pojechać wozem – elkocsizni, (kocsival) elhajtani
pojednać
—
pojednywać
[doprowadzić
poróżnionych do zgody] – kibékíteni,
békéltetni, megbékíteni; kiengesztelni
pojednać się — pojednywać się [przeprosić jeden
drugiego]
–
kibékülni,
megbékülni,
megbékélni, kiengesztelődni
pojednanie [zgoda następująca po okresie kłótni]
– megegyezés, kibékülés, kibékítés
pojednanie formalne – látszólagos megegyezés v.
kibékülés
pojednanie kogo z kim/czym – vkinek a kibékítése
vkivel/vmivel
pojednanie się – kibékülés
pojednawca – békéltető, közvetítő ffi
pojednawczy, -a, -e [prowadzący do pojednania,
skłonny do pojednania, świadczący o
dążeniu do pojednania] – egyeztető,
békéltető; békülékeny
pojedynczo – egyenként, egyszeresen; szálanként
pojazdy samowyładowcze
5123
pojedynczy, -a, -e [1. występujący osobno,
rozpatrywany w oderwaniu od innych;
2. składający się z jednego tylko elementu,
przeciwstawny czemuś wielokrotnemu;
3. przeznaczony dla jednej osoby] – egyes,
egyszeres; egyszerű (nem összetett); egyrétű,
külön, magányos; szimpla
pojedyncza rejestracja (metoda rejestracji w
systemie, w której użytkownik potrzebuje
tylko jednego ID i hasła) – (kat.:
informatyka) SSO Single Sign On („egy
jelszó mind felett”)
pojedyncza szerokość materiału – szimpla széles
anyag
pojedyncza wstręga boczna – egy oldalsáv
Pojedyncze logowanie (ang. single sign-on)
[możliwość jednorazowego zalogowania
się do usługi sieciowej i uzyskania dostępu
do wszystkich autoryzowanych zasobów
zgodnych z tą usługą. Technika
pojedynczego logowania jest stosowana
m.in. w Microsoft Passport.] – Single signon (SSO) [Webes egyszeri bejelentkezési
módszer, amely olyan speciális formája a
szoftveres azonosításnak, ami lehetővé teszi
a felhasználó számára, hogy egy adott
rendszerbe való belépéskor mindössze csak
egyszer azonosítsa magát és ezután a
rendszer
minden
erőforrásához
és
szolgáltatásához további autentikáció nélkül
hozzáfér.]
pojedyncze łóżko – egyszemélyes ágy
pojedynczy numer gazety – az újság egyes száma
pojedynek [1. krwawy, choć zarazem uznawany
za honorowy, sposób rozwiązywania
konfliktów między dwoma rywalami; 2.
krwawy, choć zarazem uznawany za
honorowy,
sposób
rozwiązywania
konfliktów między dwoma rywalami. 3.
dawny sposób załatwiania zatargów
honorowych
przez
walkę
dwóch
przeciwników na broń sieczną lub
pistolety w obecności sekundantów;
4. walka dwóch konnych rycerzy; 5. spór
między dwiema stronami mającymi
przeciwne
poglądy;
6. w
grach
sportowych: walka dwu przeciwników] –
párbaj, párviadal; két ellenfél közötti harc
pojedynek amerykański [daw. umowa, według
której ten, kto wyciągnie z dwu gałek o
różnych kolorach czarną, musi popełnić
samobójstwo] – amerikai párbaj [a két
személy arra kötelezte magát, hogy bizonyos
húzás (cédula, sötét golyó stb.) esetében
meghatározott idõ múlva öngyilkosságot
követ el. Erre a formára azért volt "szükség",
mert a polgári törvénykönyv gyilkosságnak
-
Wersja 01 01 2017
illetve önbíráskodásnak tekintette a párbajt,
és büntette is (már amikor akarta).]
pojedynek kozy – kecskeviadal
pojedynek rycerzy – lovagi párviadal v. párbaj
pojedynek szlachecki – nemesi párbaj
pojedynka [1. jednolufowa i jednostrzałowa
strzelba
śrutowa;
jednorurka;
2.
przestarzale:
jednokonna
bryczka,
dorożka; 3. potocznie: jednoosobowy
pokój w hotelu lub jednoosobowa cela] –
(jednorurka)
egycsövű
puska
v.
vadászpuska; egylovas kocsi; (pokój)
egyágyas szoba; magány
pojedynki [(Jak czytamy u Zygmunta Glogera)
Polskie prawodawstwo średniowieczne nie
znało pojedynków. Każdy chodził z
mieczem przy boku lub kijem, a obrażony
obsypywał obelgami swego przeciwnika i
staczał z nim bójkę. Jeżeli go zabił, płacił
grzywny jego rodzinie lub krewnym,
podług prawa. Za pokrzywdzonym
ujmował się zwykle cały jego ród, tak
zwani stryjcowie, czyli stryjeczni różnych
stopni, stając do walki z przeciwnikiem i
jego poplecznikami. Tak było u ludów
słowiańskich, ale inaczej na Zachodzie,
gdzie rozwinęło się rycerstwo nie dla
samej obrony kraju, jak w Polsce, ale jako
stan z oddzielnym obyczajem i prawami
towarzyskiemi.
Z
fanatycznych
i
zabobonnych pojęć wypłynęły tam słynne
„sądy boże”, czyli pojedynki przez próby z
wodą i ogniem, rozpalonem żelazem lub
walkę, których wynik, poczytywany za
zrządzenie boże, uznawano za dowód winy
lub
niewinności.
Tym
sposobem
pokrzywdzony bywał nieraz trzykrotnie
karany:
raz przez
krzywdę
mu
wyrządzoną, potem, gdy, wyzwawszy
przeciwnika, nie sprostał mu w próbie lub
walce, a wreszcie przez wyrok, uznający
jego sprawę za złą. Prawodawstwo polskie
może się tem pochlubić, że „sądy boże” nie
były jego płodem i nie weszły do obyczaju
narodowego. Za poniesioną lub zdziałaną
komu krzywdę były u nas wynagrodzenia,
opłaty ugodne, prawo zemsty, zdanie na
łaskę, pokora, infamja, bannicja i wyzucie
z pod prawa, były na to dowody,
świadkowie, jednacze, a rzadko uciekano
się do prób zabobonnych, jak na
Zachodzie u Bawarów, Turyngów,
Normandów, Allemanów, Burgundów,
Longobardów i t. d. Prawo tylko
magdeburskie zawierało przepisy o sądach
bożych i pojedynkach, w jaki sposób
odbywać się mają. Gdy przeto prawo to
zaczęło w wielu miastach polskich
obowiązywać, zabobonny zwyczaj udzielił
się i naszemu społeczeństwu. Przyczynił
się do tego napływ cudzoziemców w XIII
wieku i wrodzona wada Polaków
naśladowania
złych
obyczajów
zagranicznych.] – párbaj, párviadal
5124
pojedynkować się [bić się w pojedynku] –
párbajozni, párviadalt
vívni; (burak)
ritkítani, egyelni
pojedynkować się o coś – átv. lándzsát tör
pojedynkowy, -a, -e – párbajpojemszczyzna (od pojęcia żony) [1. danina,
składana niegdyś przez mieszczan i
włościan panom na Rusi za prawo pojęcia
żony cudzej poddanej; 2. Pojemszczyzna,
to jest, gdy ktory Rusin, ale nie Polak, bo
od takiej dani Polacy] – (daw) ruszinok
által adott úri ajándék
pojemnik [1. naczynie lub zbiornik do
gromadzenia i przechowywania różnych
rzeczy; też: zawartość takiego naczynia
lub zbiornika; 2. zob. kontener] – tartály,
mérőedény; konténer; edény
pojemnik do jaj – tojástartó
pojemnik na barwniki – festőcsésze
pojemnik na brudą bieliznę – szennyestartó
pojemnik na chleb – kenyértartó
pojemnik na gaziki – kötszeradagoló
pojemnik na kasety – kazettatartó
pojemnik na kwiaty – virágtartó
pojemnik na lód – jégkockatartó
pojemnik na opakowania plastykowe –
műanyagbegyűjtő konténer
pojemnik na opakowania szklane – üvegbegyűjtő
konténer
pojemnik na papier toaletowy – vécépapírtartó
pojemnik na parasole – esernyőtartó
pojemnik na pościel – ágyneműtartó
pojemnik na przyprawy – (fűszeres üveg)
fűszertartó
pojemnik na sztućce
– evőeszköztartó,
étkészlettartó v. étkészlet-tartó
pojemnik na śmieci – szeméttartály
pojemnik na tampony – tamponadagoló
-
Wersja 01 01 2017
pojemnik
na
warzywa
–
zöldségtartó
(hűtőszekrényben)
pojemnik z tuszem – festékkazetta, patron
pojemnikowiec [zob. kontenerowiec] – (haj)
tartályhajó; konténerhajó
pojemnościomierz [przyrząd do mierzenia
pojemności elektrycznej] – kapacitásmérő
pojemność [1. wielkość wnętrza jakiegoś
naczynia, zbiornika itp.; 2. wielkość
charakteryzująca zdolność ciała do
gromadzenia ładunków elektrycznych] –
tartalom; űrtartalom, térfogat, kapacitás;
felfogóképesség; hajótér
 pojemność jako objętość naczynia
 pojemność adsorpcyjna
 pojemność buforowa
 pojemność czaszki
 pojemność cieplna
 pojemność elektryczna
 pojemność minutowa
 pojemność rejestrowa
 pojemność skokowa
pojemność akumulatora [ładunek elektryczny,
który może być pobrany z akumulatora w
określonych warunkach] – akkumulátor
kapacitás (Ah)
pojemność cieplna [zdolność materiału do
akumulacji ciepła podczas procesu
ogrzewania] – hőkapacitás
pojemność dysku, dyskietki [maksymalna ilość
informacji, którą można przechowywać
na danym nośniku elektronicznym] –
lemezkapacitás (MB, GB)
pojemność elektryczna – kapacitás
pojemność kondensatora [stosunek ładunku
jednej z elektrod kondensatora do
występującej między elektrodami różnicy
potencjałów] – kondenzátor kapacitás
pojemność odsprzęgająca – neutralizáló kapacitás
pojemność rynku – piac felvevőképessége
pojemność statku – hajótér; tonnatartalom
pojemność transportowa – szállítási kapacitás
pojemność wzajemna – kölcsönös kapacitás
pojemność życiowa - (ang. vital capacity, VC)
[największa objętość powietrza, jaką
można wydmuchać z płuc po wykonaniu
maksymalnego
wdechu.
Podczas
spokojnego oddychania nabieramy pewną
objętość powietrza, tak zwaną objętość
oddechową (TV - tidal volume). W każdym
momencie możemy jednak zrobić głębszy
wdech pobierając dodatkowo tak zwaną
zapasową objętość wdechową (ang.IRV
inspiratory reserve volume). Podobnie w
trakcie spokojnego oddychania w każdej
chwili możemy pogłębić wydech o tak
5125
zwaną zapasową objętość wydechową
(ang. ERV expiratory reserve volume).
Suma tych 3 składników (TV, ERV i IRV)
stanowi pojemność życiową. Pojemność
życiową
określamy
w
trakcie
wykonywania spirometrii.] – VC = Vital
Capacity; vitális kapacitás, vitálkapacitás
(=TV + IR + ER)
pojemny, -a, -e [1. mogący pomieścić w sobie
dużą ilość, liczbę czegoś; 2. mający duży
zakres, obejmujący wiele znaczeń i treści]
– öblös, tágas, befogadóképes
pojenie – itatás, megitatás; leitatás; (átv.)
megittasulás
pojenie koni – lóitatás
pojeść (pojem) [zjeść trochę, posilić się] –
megenni, összeenni, (sorra) falni
pojeść się – írtja v. pusztítja egymást; marakodni
pojezierze [obszar polodowcowy, na którym
występuje wiele jezior] – tóvidék, tóhátság;
tó menti terület, tómente
Pojezierze Mazurskie [część polskich Pojezierzy
Wschodniobałtyckich pomiędzy Niziną
Staropruską (Górowo Iławeckie, Orneta) i
Pojezierzem Iławskim (Iława, Ostróda) na
zachodzie,
Pojezierzem
Litewskim
(Augustów, Suwałki) na wschodzie i
Niziną Północnomazowiecką (Mława,
Płońsk, Ciechanów) na południu.] –
Mazúri-tóhátság; a mazuri tavak vidéke
pojezierze pomorskie – tenger melléki v.
pomerániai tavak vidéke
pojezuicki, -a, -ie – volt jezsuita [kościół
pojezuicki: volt jezsuita templom]
pojezuickie dobra [1. Po zniesieniu zakonu
jezuitów, Rzplita konstytucją sejmową z r.
1775 (Titulo: Rozrządzenie dobrami
jezuickiemi) przeznaczyła ogromne te
dobra ziemskie na fundusz edukacyjny
narodowy. 2. Sposób przeprowadzenia
kasaty zakonu określiła powołana 13 VIII
1773 specjalna Kongregacja Kardynałów i
konsultorów
do
wykonania
brewe
kasacyjnego, ustanowiona przez papieża,
która 18 VIII 1773 wydała odpowiednie
szczegółowe pismo. Klemens XIV w brewe
kasacyjnym zastrzegł jego ważność i moc
wykonawczą na określonym terenie od
decyzji monarchy panującego w danym
kraju. W przeddzień kasaty jezuici liczyli
41 prowincji z 24 domami profesów i 1538
domami,
kolegiami,
nowicjatami,
seminariami, konwiktami, rezydencjami i
misjami. Jezuitów w 1773 roku było 22,5
tys. W roku 1773 mieli na terenach
polskich: 4 prowincje, 137 placówek i z
2362 zakonnikami, z czego na terenach
zabranych po I rozbiorze ok. tysiąca. Byli
-
Wersja 01 01 2017
więc najliczniejszą rodziną zakonną w
Polsce zarówno co do liczby placówek, jak
i zakonników. Po kasacie zakonu i
utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej
szkoły jezuickie wykorzystano do budowy
nowoczesnego
systemu
oświaty
w
Rzeczypospolitej.] – (hist.) volt jezsuita
javak [A sikeres missziók és az oktatásban
kifejtett tevékenységük következtében a
jezsuiták jelentős befolyásra tettek szert
világszerte, ami oda vezetett, hogy Európa
abszolút uralkodói végül korlátozva érezték
hatalmukat.
1773-ban,
a
Bourbonok
nyomásának engedve, XIV. Kelemen pápa a
Dominus ac Redemptor kezdetű bullájával
kénytelen volt feloszlatni a Társaságot. 1814.
augusztus 7-én VII. Piusz pápa visszaállította
a jezsuita rendet. Amikor az erre vonatkozó
bullát kihirdették, többen még éltek a „régi
jezsuiták” közül. A II. világháború után a
jezsuita rend magyarországi működése csak
az 1989. évi II. (az egyesülési jogról szóló)
törvénnyel válhatott ismét legálissá.]
pojeździć (pojeżdżę, pojeździ) [1. spędzić pewien
czas, jeżdżąc czymś; 2. spędzić pewien
czas na jeżdżeniu po jakimś terenie i
zwiedzaniu wielu miejsc] – utazni,
utazgatni, odahajtani
pojęcia elementarne – elemi fogalmak,
alapfogalmak
pojęcia ogólne – általános fogalmak
pojęcie [1. myślowe odzwierciedlenie istotnych
cech
przedmiotów
lub
zjawisk;
2. wyobrażenie, pogląd, wiedza o czymś; 3.
abstrakcyjny,
myślowy
odpowiednik
przedmiotu. Po zdefiniowaniu pojęcie
staje się terminem. W logice niesie
znaczenie
nazwy
generalnej.
W
psychologii jest umysłową reprezentacją
obiektów i zjawisk. W językoznawstwie
pojęcie można utożsamiać z elementem
znaczonym znaku językowego.] – képzelet,
képzet; fogalom; felfogás, megértés
pojęcie abstrakcyjne – elvont fogalom
pojęcie adekwatne – megfelelő fogalom
pojęcie czego – vminek a fogalma
pojęcie fikcyjne – kitalált fogalom
pojęcie filozoficzne – bölcseleti v. filozófiai
fogalom
pojęcie konkretne – konkrét fogalom
pojęcie o czym – felfogás, nézet
pojęcie oderwane – elvont fogalom, absztraktum
pojęcie podstawowe – alapfogalom
pojęcie szczegółowe [log. pojęcie dotyczące
pojedynczych
przedmiotów
danego
rodzaju lub poszczególnych cech danego
przedmiotu] – pontos fogalom
5126
pojęcie wartości – értékforgalom
pojęcie zbiorowe – gyűjtőfogalom
pojęciowo – fogalmilag; a fogalom szempontjából
pojęciowy, -a, -e – fogalmi, fogalompojęczeć [1. jęczeć przez jakiś czas; 2. narzekać
przez jakiś czas] – nyögni, nyögdécselni
pojęć – eszmetársítás, eszmetársulás
pojękiwać [1. wydawać co pewien czas niegłośny
jęk; 2. wydawać przeciągłe dźwięki
przypominające jęk; 3. pot. narzekać na
coś]
–
fel-felnyögni,
nyögdécselni,
nyöszörögni, jagatni
pojękiwanie [cichy jęk] – fel-felnyögés,
nyögdécselés, nyöszörögés, jagatás
pojętnie – értelmesen, fogékonyan
pojętność [łatwo coś pojmujący, szybko uczący
się] – felfogás, felfogóképesség, értelmesség,
tanulékonyság
pojętny, -a, -e [łatwo coś pojmujący, szybko
uczący się] – értelmes, fogékony,
jófelfogású, tanulékony; jófejű, eszes
pojęty, -a, -e – tanulékony; fogékony, eszes
pojęty uczeń – tanulékony tanuló
pojmać [daw. schwytać, wziąć do niewoli] –
(dawno) lefoglalni; elfogni
pojmać jeńca – foglyot ejteni
pojmanie – (dawno) lefoglalás, elfogás, elfogatás
Pojmanie Jezusa
Giotto di Bondone, Pocałunek Judasza (fragment), ok.
1304-6, fresk, Padwa, Capella dell' Arenas
pojmować (pojmuje) [zob. pojąć] – fogni, venni,
elvenni; (zrozumieć) felfogni (megérteni)
pojmować co w dobrym znaczeniu – jó
értelemben venni v. fogni fel vmit; jól
értelmezni vmit
pojmować (pojąć) coś – felfogni vmit
pojmować kogo za męża – férjül választani vkit;
férjhez menni vkihez
pojmowanie
–
(rozumowanie)
megértés,
értelmezés, felfogás, megfogás
pojmowanie rynku – a piac megértése v.
értelmezése
-
Wersja 01 01 2017
pojutrze [I. następnego dnia po dniu
jutrzejszym; II. pot. dzień następujący po
dniu jutrzejszym] – holnapután
pojutrze będzie czwartek – holnapután csütörtök
lesz
pojutrzejszy, -a, -e – holnaputáni
pokadzić – kifüstölni
pokajać się [przyznać się ze skruchą do winy] –
szánja-bánja v. sorra v. mind bevallja bűneit;
meggyónni; fogadkozni
pokalać
[1. zhańbić,
skompromitować,
zbezcześcić; 2. powiedzieć lub zrobić coś,
co przynosi ujmę; 3. daw. zanieczyścić,
pobrudzić] – beszennyezni, bemocskolni,
pepiszkítani; megbecsteleníteni, meggyalázni
pokalać się [zhańbić się] – bemocskolódni,
gyalázatba esni; beszennyezi magát
pokaleczony, -a, -e – csonka
pokaleczyć [1. zadać komuś wiele ran lub zadać
rany wielu osobom, zwierzętom; 2.
skaleczyć kogoś w wielu miejscach, zadać
komuś wiele ran lub wyrządzić krzywdę
wielu
osobom,
zwierzętom;
3. pokaleczyć się: skaleczyć się w wielu
miejscach,
doznać
okaleczeń]
–
megsebesíteni, megsebezni, megsérteni
pokaleczyć
się
[doznać
okaleczeń]
–
megsebesülni, megnyomorodni, megsérülni,
megcsonkulni
pokaleczyć kogo – megsebezni vkit
pokalkulować [porozważać, poobliczać] –
mérlegelni,
számolgatni,
kiszámítani,
kalkulálni, latolgatni
pokapać — pokapywać [1. pot. zabrudzić coś w
wielu miejscach kroplami jakiegoś płynu;
2. pot. o płynie: kapiąc, upaść na jakąś
powierzchnię] – elcseppenteni, csepegtetni,
csepegni
pokapać kogo/co czym – lefröcskölni v.
lecsepegtetni vkit/vmit vmivel; rácsepegtetni
vkire/vmire vmit
pokapać się – lefröcsköli magát
pokarać [1. ukarać wiele osób jedną po drugiej;
2. skazać kogoś na karę] – sorra
megbüntetni
pokarbować – berovátkolni, beróni, bevésni
pokarbować kogo – (átv.) összeverni v.
összevagdalni vkit
5127
pokarbować włosy – haját kifésüli
pokarleć – sorra v. kissé összezsugorodni;
eltörpülni
pokarm [1. to, czym się żywią organizmy żywe;
2. to, co może stanowić czyjś posiłek;
3. mleko wytwarzane po porodzie w
gruczołach mlecznych kobiet i samic
innych ssaków; 4. pożywka dostarczająca
substancji chemicznych ważnych dla
zachowania zdrowia i rozwoju organizmu]
– étel, élelmiszer, táplálék, eledel; (mleko
matki) anyatej; takarmány, abrak
pokarm bezwitaminowy – vitamint nem
tartalmazó étel
pokarm bogaty w witaminy i minerały –
vitaminokban és ásványi anyagokban gazdag
táplálék
Pokarm Boży – isteni eledel; isteni táplálék
pokarm dla psów – kutyaeledel
pokarm dla ptaków – madáreledel
pokarm matki – anyatej; az anya teje
pokarm niestrawny – nehezen emészthető táplálék
pokarm ubogi w cholesterol – koleszterinszegény
táplálék
pokarmić [karmić kogoś przez krótki czas] –
etetni, táplálni
pokarmić się – táplálkozni
pokarmowy, -a, -e – élelmi, ét-, táppokasłać (pokaszlę v. pokaszłam, pokaszle) –
köhécselni
pokasływać, pokaszliwać [1. z lekka kasłać;
2. kasłać krótko, w niewielkich odstępach]
– fel-felköhögni; időnként köhögni; köhögni
szokott; köhécselni
pokasować [1. zlikwidować, unieważnić wiele
czegoś, jedno po drugim; 2. ostemplować,
przedziurkować kilka biletów na znak ich
wykorzystania]
–
mind
sorra
megsemmisíteni v. feloldani v. megszüntetni;
lebélyegezni, átlyuggatni néhány jegyet v.
jegyeket érvényteleníteni
pokatalogować – (sorra) katalogizálni
-
Wersja 01 01 2017
pokatalogowac zdjecia – fényképeket v.
felvételeket katalogizálni
pokatować
–
hóhérkodni,
hóhéroskodni;
összevagdalni, megsebezni
pokawałkować [podzielić na kawałki] –
feldarabolni, felaprítani, összeaprítani
pokawałkować się – öszedarabolódni, diribdarabra
törni
pokaz [demonstrowanie, prezentowanie jakichś
umiejętności, doświadczeń, produktów
itp] – bemutató; mutatvány, előadás,
produkció
pokaz akrobatyczny – akrobatamutatvány
pokaz cyrkowy – cirkuszi mutatvány
pokaz filmowy – filmbemutató
pokaz filmu w Węgierskim Instytucie Kultury –
filmvetítés a Magyar Kulturális Intézetben
pokaz
gimnastyczny
–
tornamutatvány,
tornabemutató
pokaz mody [przegląd najnowszej mody,
przedstawiany profesjonalnej publiczności
i klientom w celach informacyjnych i
promocyjnych.] – divatbemutató [A
legújabb divatiránynak megfelelően tervezett
és elkészített modellek látványos bemutatója,
melyet a divatház rendez a hozzáértő
szakembereknek és a nagyközönségnek,
tájékoztatás és népszerűsítés végett.] [Pokaz
w Bielskim Salonie Mody: bemutató a
Bielsko Divatszalonban]
5128
pokaz sportowy – sportbemutató
pokaz towarów – árubemutató
pokaz wzorów – mintabemutató
pokazać (dk.) [pokażę, pokażesz, pokaże,
pokażemy,
pokażecie,
pokażą]
—
pokazywać
[1. dać
coś
zobaczyć;
2. wykonać przy kimś jakąś czynność, tak
aby mógł się jej nauczyć; 3. wykonać gest,
minę itp., informujące kogoś o czymś; 4. o
przyrządach
pomiarowych:
poinformować o poziomie, wielkości,
stanie czegoś; 5. przedstawić obraz czegoś
w książce, filmie itp.; 6. dać dowód czegoś;
7. okazać, przejawić, uzewnętrznić] –
mutatni; megmutatni, bemutatni, felmutatni;
mutogatni; utalni; odamutatni; (wykazywać)
kimutatni, bebizonyítani
pokazać co palcem – (átv. is) rámutatni v. ujjal
mutatni rá vmire
pokazać, co się umie – megmutatja, hogyan kell
(vmit csinálni)
pokazać coś – megjeleníteni vmit
pokazać coś w teatrze – színpadon megjeleníteni
vmit; színpadra vinni vmit
pokazywać a. pokazać drogę – mutatja az utat
pokazać a. pokazywać drzwi – ajtót mutatni;
kiadja az útját (vkinek)
pokazać język – kinyújtja v. kiölti a nyelvét;
nyelvet ölteni
pokazać język komuś – kidugja a nyelvét, kiölti a
nyelvét vkire
pokazać kogo/co palcem; pokazać na kogo/co
palcem – ujjal mutatni (rá) vkire/vmire
pokazać a. pokazywać (komu) drogę – útba
igazítani (vkit); megmutatni (vkinek) az utat
pokazać komu drzwi – ajtót mutatni vkinek, nem
fogadni vkit, kitiltani vkit a házból;
kitessékelni vkit
pokazać komu figę – fügét mutatni vkinek; (átv.)
kiszúrni vkinek a szemét vmivel
pokazać komu, gdzie raki zimują – megtanítani
vkit kesztyűbe dudálni
pokazać komu język – vkinek a nyelvét mutatja,
vkire kiölti a nyelvét
pokazać komu kogo/co – mutatni v. megmutatni
vkinek vkit/vmit
pokazać komu na kogo/co – rámutatni vki előtt
vkire/vmire; felhívni a figyelmet vkire/vmire;
mutatni v. rámutatni vkire/vmire
pokazać na migi – szemével int
pokazać nowe drogi – új utakat mutatni
pokazać oczami – szemével int
pokazać odwagę – merészséget tanúsítani v.
mutatni
pokazać paszport – az útlevelet felmutatni
-
Wersja 01 01 2017
pokazać pazury – (átv.) kimutatja a foga fehérjét;
megmutatja karmait
pokazać podeszwy – meglőgni, meglépni
pokazać a. pokazywać rogi – (csiga) nyújtogatja a
szarvait
pokazać swoją prawdziwą naturę v. twarz –
kimutatja a foga fehérét
pokazać zęby – kiélezni, élére állítani a kérdést
pokazała łydy – megmutatta a lábikráit; (átv.)
pucérkodott
pokaż! – mutasd!; hadd lám!
pokaż, co masz w ręku – mutasd, mi van a
kezedben?
pokaż no! – mutasd már v. hát!
pokazać się — pokazywać się [1. stać się
widocznym, dać się zobaczyć; 2. przyjść
do kogoś lub gdzieś; 3. dać się poznać;
4. daw. wyjść na jaw, okazać się] –
mutatkozni (mutatkozik), megmutatkozni;
jelentkezni, megnyilvánulni, bebizonyosodni
pokazać się we śnie – álmában megjelenik
pokazowo – látszólag, a látszat kedvéért
pokazowy, -a, -e [1. będący przedmiotem
pokazu; 2. godny pokazania] – bemutató,
minta-; mintaszerű
pokazowe gospodarstwo – mintagazdaság
pokazowa zarozumiałość – hiú önteltség
pokazy mistrzów – (sp) gálaműsor
pokazywać (pokazuje) (zob. pokazać) – mutatni,
megmutatni
pokazywać
ćwiczenie
gimnastyczne
–
tornagyakorlatokat bemutatni
pokazywać czarno na białym – írásban, világosan,
megmutatni;
napnál
világosabban
bebizonyítani
pokazywać (coś dla pochwalenia się) – fitogtatni
pokazywać foczy – felhúzza az orrát, duzzogni
pokazywać język – nyelvet öltögetni
pokazywać kogo/kogoś palcami – ujjal mutatni v.
mutogatni vkire
pokazywać pazury – (átv) megmutatja karmait;
kimutatja fogafehérjét
pokazywać rogi – (átv.) – kimutatja a fogafehérját;
nyújtogatja oroszlánkarmait; nyújtogatja
csápjait
pokazywać się – mutatkozni, bizonyulni,
megnyilvánulni
pokazywać się na oczy – szeme elé kerül
 nie pokazuj mi się na oczy! – ne kerülj a
szemem elé! [Weź nie pokazuj mi się na
oczy dopóki nie zbrzydniesz: Nehogy a a
szemem elé kerülj, mert pórul nem jársz!]
pokazywanie – mutatás, megmutatás; bemutatás
5129
pokaźny, -a, -e [dość duży, spory, znaczny] –
mutatós, tetszetős, szép; tekintélyes,
jelentékeny
pokaźna suma – jelentős v. szép v. tekintélyes
összeg
pokąd [przestarzałe: póki, dopóki] – meddig,
ameddig, valameddig; közben, miközben;
ezalatt, eddig, amíg
pokąpać [wykąpać wiele (wielu), jedno (jednego)
po drugim] – egymás után, sokat
megfürdetni (pl. gyereket)
pokąpać się [kąpać się przez pewien czas w
basenie, jeziorze itp.] – fürdeni egy ideig
pokąpać się w rzece – fürdeni egy ideig a folyóban
pokąsać [pokaleczyć zębami, wbić żądło] –
megharapdálni, összemarni, megmardosni,
megharapni, összeharapdálni; harapdálni;
összecsípni, megcsípni
pokątnie – titokban, titkon, lopva
pokątność – titkosság, vminek a titkos v. rejtett
volta
pokątność bytu aktorskiego – a művészi élet
titkos volta
pokątny, -a, -e [1. niezgodny z obowiązującymi
przepisami; 2. zajmujący się nielegalnymi
czynnościami] – titkos, titkolt, rejtett, zug
pokątna sprzedaż – zugforgalom
pokątny adwokat, pokątny doradca – zugügyvéd
pokątny handel – zugkereskedelem
pokątny handlarz – zugárus
poker [1. hazardowa gra w karty; 2. w grze w
pokera: zestaw pięciu kolejnych kart w
jednym kolorze; 3. w grze w kości: taki
układ kostek, w którym na każdej jest tyle
samo oczek] – (ang.) póker; egy hazárd
kártyajáték whistkártyával
pokerzysta [1. gracz w pokera; 2. człowiek
chętnie podejmujący ryzyko, posługujący
się blefem] – pókerjátékos
pokibicować [1. poprzyglądać się przez pewien
czas rozgrywkom sportowym, dopingując
tych uczestników, z którymi się
sympatyzuje; 2. poobserwować przez
pewien czas jakieś wydarzenia, wspierać
czyjeś działania] – kibicelni egy ideig
pokiełbasić (pokiełbaszę) [pot. pomylić coś] –
összegabalyítani,
összekuszálni,
összebogozni
pokiełbasić się [pot. stać się pogmatwanym,
niejasnym]
–
összegabalyodni,
belegabalyodni
pokiełbasiło mu się w głowie – mindent
összekevert, összezavarodott
pokiereszować [1. pot. poranić, pokaleczyć;
2. pot. uszkodzić coś w wielu miejscach] –
-
Wersja 01 01 2017
összeszabdalni, (sorra) megvágni, (karddal)
szétvágni
pokiereszować się [pot. zostać pokiereszowanym]
– összeszabdalja, megvágja magát
pokierować [1. wpłynąć na kogoś lub na coś, aby
osiągnąć zamierzony cel; 2. wskazać drogi
działania, przez pewien czas zarządzać
kimś, czymś; 3. nadać czemuś określony
kierunek; 4. wychować kogoś] – irányítani,
elirányítani, eligazítani, elvezetni vkit/vmit
pokierować kogo/co – felnevelni; eligazítani,
elvezetni vkit/vmit
pokierować kogo na co – vkit vmire nevelni v.
felnevelni v. ránevelni
pokierować kim/czym – irányítani, vezetni,
vezérelni vkit/vmit; igazítani, eligazítani vmit
pokierować sprawami kogo – intézni v. igazgatni
vkinek az ügyeit
pokierować sprawę, pokierować interes – ügyet
v. ügyeket intézni v. elvezetni
pokierować się [1. udać się w określonym
kierunku; 2. obrać sobie jakiś kierunek w
swoim zachowaniu, postępowaniu] –
irányítja sorsát; adminisztrálja magát,
helyezkedik
pokiwać [kiwnąć parę razy, poruszyć czymś z
góry na dół, z boku na bok] – inteni,
integetni, bólogatni, legyinteni, bólintani;
megcsóválni
pokiwać nad czym głową – fejét csóválja v. ingatja
vmi fölött
pokiwać palcem w bucie – (átv.) zsebben mutogat
fügét; vkinek a háta mögött fenyegetődzik
pokiwać się [przechylić się kilka razy raz w
jedną stronę, raz w drugą] – hajolgatni,
dőlögetni
poklajstrować – összeenyvezni, összecsirízelni
poklajstrować dziury – nyílkásokat v. réseket
összeenyvezni
poklarować – sorra felderíteni
poklask [publiczne uznanie] – taps; (átv.)
elismerés, tetszésnyilvánítás
poklaskać [klaskać przez jakiś czas] – tapsolni
(egy ideig v. egy párszor)
poklaskiwać – tapsolni, tapsikolni
poklaskiwać do rytmu – tapsolni a ritmushoz
poklasyfikować
[podzielić,
rozłożyć,
uporządkować coś według odpowiednich
klas, działów itp.] – osztályozni, felosztani,
szakozni
poklecić (poklecę) – összetákolni
pokleić (pokleję) [1. klejąc, zespoić, naprawić
jakąś rzecz w wielu miejscach; 2. klejąc,
wykonać
wiele
przedmiotów]
–
összeilleszteni, összeragasztani
5130
poklepać — poklepywać [1. uderzyć kogoś parę
razy dłonią na znak przyjaznego
stosunku, poufałości, czasem wyższości;
2. uderzeniami spłaszczyć, wyrównać coś,
zwłaszcza niektóre narzędzia rolnicze w
celu ich naostrzenia] – veregetni, ütögetni,
megveregetni
poklepać kogo po ramieniu – vállon veregetni vkit,
megveregetni vkinek a vállát
poklepać kogoś po plecach – hátba veregetni vkit
poklepywać – (időnként) csapkodni, verdesni
poklepać się — poklepywać się [1. uderzyć
dłonią
siebie
samego;
2. poklepać
wzajemnie jeden drugiego] – megveregeti,
leveregeti
magát;
összeütögetni,
összeveregetni
poklepywanie – megkopogtatás, megveregetés
poklepywanie po plecach klientów – kliensek
vállonveregetése
pokład [1. stały poziomy pomost między burtami
statku; też: wnętrze samolotu, statku
kosmicznego;
2. warstwa
czegoś
wypełniająca lub pokrywająca pewną
przestrzeń; 3. uczucia, emocje, cechy,
stany występujące gdzieś, u kogoś w
dużym natężeniu lub w dużej ilości;
4. warstwa lub ławica kopaliny użytecznej
zalegającej
między
warstwami
nieużytecznymi] – (statku, żegl) fedélzet;
(górna, warstwa) réteg, telep; lelőhely; sík;
első szántás
pokład dolny – középső fedélzet
pokład gazowy [pokład, w którym podczas
urabiania węgla wydzielają się gazy
wybuchowe] – (bány.) gázréteg, gáztelep
pokład główny [wodoszczelny pokład biegnący
nieprzerwanie przez całą długość statku] –
vízálló réteg a hajón
pokład górny – felső fedélzet
pokład (kolejowy) – talpfa
pokład minerałów – ásványréteg
pokład muzyczny, tło muzyczne (audycji) –
háttérzene; kísérőzene
pokład obrotnicy – a (vasúti) fordítókorong síkja
pokład okrętu – fedélzet, hajófedélzet
pokład spacerowy – sétafedélzet
pokład środkowy – középső fedélzet
pokład tylny – hátsófedélzet
pokład węgla; pokład węglowy – széntelep,
szénréteg
pokład węglowy – szénréteg
pokład ziemi obnażony – a felszínre kifutó réteg
pokładać w kim/czym nadieję – reményét
vkibe/vmibe
helyezi;
reménykedni
vkiben/vmiben
-
Wersja 01 01 2017
pokładać w nim/niej wszystkie swe nadzieje –
minden reményét belé helyezi
pokładać w kim zaufanie – bizalmát helyezi vkibe;
bízik vkiben
pokładać (pokłaść, pokłożyć) [rozciągać na
płask, pochylać] – helyezni, fektetni,
odatenni,
lefektetni;
meghajlítani,
meghajtani, lehajtani
pokładać nadzieję w czym/kim – minden reményét
vkibe/vmibe helyezi; reményt fűzni vmihez;
reménykedni vkiben/vmiben
pokładać w czymś nadzieję – reménykedni,
bizakodni vmiben
pokładać w kim ufność – bizalmát helyezi vkibe;
bizalmat vetni vkibe, megbízni vkiben
pokłada się na moim ramieniu – karomba dől
pokładać się [1. kłaść się od czasu do czasu;
2. pochylać się, zginać się do ziemi] –
időről időre lefeküdni, le-lefeküdni; ledőlni,
elhelyezkedni; leborulni, földig hajlongani
pokładać się ze śmiechu – dülöngél v. gurul v.
oldalát fogja a nevetéstől
pokładny, -a, -e – kitett, helyezett, fektetett,
odatett, lefektetett; meghajlított, meghajtott,
lehajtott
pokładowy, -a, -e – réteg-, szint-; fedélzeti
pokłady ciał kopalnych – ásvány-lelőhelyek
pokłady guanowe – guano telepek
pokładzenie – elrakás, elrakosgatás; eltevés,
egymás után rakás v. tevés
pokładziny [1. wstąpienie do łoża i cielesne
obcowanie małżonków w obecności
świadków. Pokładziny były dopełnieniem
umowy formalnej – jednego ze sposobów
zawarcia małżeństwa w epoce feudalnej.
W
Niemczech
w
niektórych
społecznościach zwyczaj ten utrzymał się
do XVII wieku. 2. (Jak czytamy u Zygmunta
Glogera) Ponieważ nie wypadało, aby
panujący jeździł na własne wesele za
granicę swego kraju, jak również aby
księżniczka, wychodząca za niego,
przybywała do jego stolicy przed wzięciem
ślubu, był zatem zwyczaj, że panujący brał
ślub w jej domu przez zastępcę czyli posła
tam wysłanego. Do prawomocności
takiego
ślubu
należał
ceremonjał
pokładzin, polegający na uroczystem
chwilowem położeniu wychodzącej zamąż
na jednem łożu z zastępcą przyszłego
męża. Niekiedy wystarczało, aby poseł
przytknął tylko kolano do łoża, jeżeli zaś
musiał położyć się, to kładł pierwej
pomiędzy sobą a dziewicą obyczajem
rycerskich wieków miecz obnażony.
Nazwa pokładzin znaną była w Polsce od
wieków
w
znaczeniu
faktycznego
5131
pierwszego połączenia się nowożeńców,
których uroczyście z muzyką i pieśnią o
„chmielu” żonaci i mężatki, czyli swatowie
i swachy, odprowadzali polonezem
„poduszkowym”
do
sypialni
czyli
„łożnicy”. Dziś nazwa ta przechowała się
tylko u ludu wiejskiego, jako echo niegdyś
narodowego obyczaju.] – (daw) elhálás
tanúk jelenlétében [megkötött és elhált
házasság (lat. matrimonium ratum et
consummatum): olyan házasság, melyben a
házasfelek egymás között, emberi módon,
önmagában gyermek nemzésére alkalmas
házastársi cselekedetet hajtottak végre,
melyre a házasság természeténél fogva
irányul (vö. 1055.k. 1.§), s amelyben a
házastársak egy testté lesznek (1061.k. 1.§). A
hatályos
Codex
az
elhálás
megvalósulásához (az emberi személy
egészét tartva szem előtt) megkívánja, hogy
a házastársi cselekedet emberi módon
menjen végbe.]
pokłaść (pokładę, pokładzie) [1. położyć, ułożyć
wiele rzeczy lub osób; 2. pot. dać miejsce
do spania] – lefektetni, ledönteni; leteríteni
pokłaść kogo/co na czym – fektetni, lefektetni,
helyezni, elhelyezni, lerakni vkit/vmit vmire
v. vhova
pokłaść się [1. o wielu osobach, zwierzętach:
przyjąć pozycję leżącą; 2. o roślinach:
mocno pochylić się ku ziemi; 3. o wielu
osobach: położyć się spać] – lefeküdni,
elfeküdni; elterülni
pokłon (łac. salutatio, hebr. kida) [1. pochylenie
głowy lub całego tułowia, wyrażające
szacunek, powitanie lub pożegnanie; 2.
symboliczne oddanie czci osobie starszej
rangą we wspólnocie ludzkiej (klanie,
plemieniu, księstwie feudalnym, czy
królestwie), świętym przodkom, ›
totemom plemiennym, › fetyszom,
bóstwu,
bądź
jego
wyobrażeniu.
Prawdopodobnie pochylenie głowy było
symbolicznym gestem poddania i ufności,
oddaniem życia w ręce przyjmującego
hołd – poprzez wystawienie wrażliwej na
śmiertelny cios szyi. W rozwiniętych
społeczeństwach
powstały
całe
skodyfikowane
systemy
oddawania
pokłonów – obowiązujące wobec osób
tego samego stanu i wyższych (zasługami
lub
urodzeniem)
–
związane
z
dystrybucją
zaszczytów,
godności,
uprawnień do przywilejów itd. – od
delikatnego
ruchu
głowy,
po
dramatyczne wybijanie pokłonów na
kolanach.
Przystępujący
do
prawosławnej wspólnoty (heretyckich)
-
Wersja 01 01 2017
bezpopowców winni codziennie (w czasie
40-dniowego postu
oczyszczającego)
oddawać cześć Panu poprzez 1.000
pokłonów (600 do połowy, a 400 do
ziemi). W tradycji hinduistycznej,
ceremonii powitania Słońca o świcie
(Surja namaskara), wykonuje się serię
asan, pośród których poczesne miejsce
zajmują również głębokie p. Częstą
praktyką części buddystów jest coranne
wykonywanie
przynajmniej
kilkudziesięciu p. Muzułmanie są
obowiązani oddać codziennie pokłony w
kierunku Mekki. W społeczeństwach
pierwotnych
obserwowano
formę
pokłonu, wyrażającą podporządkowanie
zwierzchnikowi poprzez zachowania
będące pozostałością rytuałów naszych
zwierzęcych przodków – przez pochylenie
i wystawienie nań (często obnażonych)
pośladków, co – zwłaszcza w wykonaniu
kobiet – ma charakter gestu podległości
seksualnej.* › klękanie.] – meghajlás,
(ukłon) köszöntés, bók
pokłonić [ukłonić się] – köszönni, köszönteni
pokłonić się [ukłonić się] – meghajolni,
meghajlani; meghajtja magát
pokłonić się komu – meghajolni vkinek v. vki előtt;
üdvözölni, köszönteni vkit
pokłoń mu się ode mnie – add át neki
üdvözletemet
pokłosić się – kalászba szökni, kalászosodni,
megkalászosodni
pokłosie [1. wynik, rezultat jakiejś działalności;
2. kłosy pozostałe na ściernisku po
żniwach] – kalászcsomó; a tarlón
visszamaradt kalászok; (átv.) böngészés,
tallózás; szemelvény v. szemelvények
pokłosie literackie – irodalmi tallózás v.
szemelvény
pokłosie poetyckie – költői szemelvények
pokłócenie – összerázás
pokłócenie się – összerázódás; összeütközés,
összeveszés, összezördülés
pokłócić (pokłócę) [zwaśnić kogoś z kimś] –
összeveszejteni; összeveszíteni
pokłócić kogo z kim – összeveszejteni vkit vkivel
pokłócić się [wdać się w sprzeczkę z powodu
różnicy zdań] – összerázódni, felrázódni;
összeveszni, összekülönbözni, összekapni,
összezördülni; összeszólalkozni; feleselni,
hajbakapni; összetűzni
pokłócić się z kimś – veszekedni vkivel;
összeveszni vkivel ; átv. összerúgja a patkót
(vkivel)
5132
pokłócić się z sumieniem – ellenkezésbe kerül
lelkiismeretével; lelkiismereti konfliktusba
keveredni
pokłuć [1. przedziurawić coś w wielu miejscach
czymś ostrym i wąskim; 2. zadać komuś
ból czymś ostrym i wąskim lub
pokaleczyć, kłując] – csipkedni, megszúrni,
megcsípni; összeszúrni, összeszúrkálni
pokłuć się [zadać sobie ból czymś ostrym i
wąskim lub skaleczyć się do krwi] –
megszúrja, megvágja magát
pokłusować [I. 1. o zwierzęciu, zwłaszcza o
koniu:
ruszyć,
popędzić
kłusem;
2. pojechać konno kłusem; II. przez
pewien czas zajmować się kłusownictwem]
– ügetni, elügetni; (sp) ügetővel foglalkozni
pokochać [1. zacząć kogoś, coś kochać; 2. pot.
przytulić się do kogoś] – megszeretni,
megkedvelni
pokochać się [1. pokochać siebie wzajemnie;
2. pot. odbyć stosunek płciowy z drugą
osobą] – megszeretik egymást; beleszeretni
vkibe, megszeretni vkit; szeretkezni
pokoczyn [sztywne płótno używane do
podszywania
aksamitnych
szat
Władysława Jagiełły i księcia Witolda.
Wzmianki o tej tkaninie zachowały się w
Rachunkach dworu Władysława Jagiełły z
lat 1393 – 1395 i w ustawach kramarzy
lipskich z 1484 roku, z tą tylko różnicą, że
tam nazywane było: bogkeschin.] – (ném.)
bogkeschin; merev szövet
pokoik [mały pokój] – kis szoba, szobácska;
félszoba
pokoik do wynajęcia – kiadó szoba
pokoik na poddaszu – padlásszoba
pokoik służbowy – személyzeti kis szoba v.
cselédszoba
pokoje – lakosztály, lakás; (átv.) ház
pokoje komunikują się z sobą przez korytarze –
a szobákat folyosó köti össze
pokoje w amfiladzie – egymásba nyíló szobák sora
pokojowa [kobieta dbająca o porządek w
pokojach hotelowych lub bogatych
domach]; pokojówka [kobieta dbająca o
porządek w pokojach w pensjonacie, w
hotelu, a także w domu bogatych ludzi] –
szobalány, szobaasszony, komorna
pokojowe współistnienie [koncepcja polityki
zagranicznej Związku Socjalistycznych
-
Wersja 01 01 2017
Republik
Radzieckich
(ZSRR)
sformułowana przez Chruszczowa w
okresie odwilży postalinowskiej] – (pol.)
békés egymás mellett élés, békés együttélés
pokojowe
współistnienie
i
współpraca
kapitalizmu i komunizmu – (dawno) a
kapitalizmus és a kommunizmus békés
egymás mellett élése és együttműködése
pokojowiec [w dawnej Polsce: służący na dworze
królewskim lub w bogatym szlacheckim
domu] – inas, komornyik
pokojowo – békésen
pokojowo rozwiązać konflikt – a vitás kérdéseket
békésen rendezni
pokojowość – békesség, vminek békés volta
pokojowy1, -a, -e [dotyczący pokoju pomieszczenia] – szobai, szobapokojowy2, -a, -e [1. dotyczący zgody,
porozumienia;
2.
o
spokojnym
usposobieniu; 3. w okresie pokoju] –
békés, békepokojowy – szobainas, inas, komornyik, lakáj
pokojówka [kobieta dbająca o porządek w
pokojach w pensjonacie, w hotelu, a także
w domu bogatych ludzi] – szobakisasszony,
szobalány, komorna
pokojówka
Pokoju, Tysiącletnie Królestwo [Tysiącletnie
Królestwo Jezusa Chrystusa; Tysiącletnie
Królestwo
Pokoju.
Wraz
z tym
wydarzeniem, którym mamy się obecnie
zająć, zamykają się w pewnym sensie
czasy końca.] * Millenium – Ezeréves
Királyság [1. Az ezeréves királyság Jézus
Krisztus ezeréves földi uralkodásának az
elnevezése. Néhányan az ezer évet
jelképesen értelmezik. Némelyek pedig az
ezer évet csupán jelképesen „hosszú
időszaknak” mondják, nem pedig Jézus
Krisztus szó szerinti földi uralkodását értik
alatta. Azonban a Jelenések 20:2–7 hat
5133
alkalommal említi, hogy az ezeréves
királyság ténylegesen ezer évig fog tartani.
Ha Isten „hosszú időszakot” szeretett volna
közölni, akkor megtehette volna anélkül,
hogy világosan, újra meg újra pontos
időintervallumot említ. 2. A Jelenések 20:2–
7 megadja az ezeréves királyság pontos
időtartamát. Ezek nélkül az igék nélkül is
nagyon sokan a Messiás szó szerinti földi
uralkodására gondolnak. Isten számos
szövetségének és ígéretének beteljesedése
egy szó szerint értendő, testbeni, eljövendő
királyságon alapul. Nincs olyan egyértelmű
válasz, amire alapozva elutasíthatnánk az
ezeréves királyság szó szerinti magyarázatát,
illetve annak ezeréves időtartamát.]
pokolenie [1. grupa ludzi (także zwierząt lub
roślin) będących mniej więcej w tym
samym
wieku;
2. ogół
ludzi
ukształtowanych przez podobne lub te
same przeżycia, doświadczenia itp.;
3. okres równy długości życia ludzi
urodzonych
w
podobnym
czasie;
4. członkowie jakiejś rodziny, będący w
podobnym wieku i zajmujący w niej taką
samą pozycję] – (biol.) nemzedék,
generáció; emberöltő, törzs
pokolenie bitnikowskie – beat-nemzedék
pokolenie dzisiejsze – a mai nemzedék
pokolenie literackie – írói nemzedék
pokolenie przyszłe – jövő nemzedék
pokoleniowy, -a, -e – nemzedéki
Pokoleń, Dwanaście: Ruben, Symeon, Lewi, Juda,
Dan, Naftali, Gad, Aser, Issachar, Zebulon,
Józef, Beniamin. – Izrael tizenkét törzse;
tizenkét törzs [Izrael népének 12 törzse. –
Ősatyáik Jákob/Izrael 12 fia: Ruben, Simeon,
Lévi, Júda, Zebulun, Isszachár, Dán, Gád,
Áser, Naftali, József, Benjamin (Ter 49,1–
28). Az Ígéret földjének elfoglalása után a
ter-et a tizenkét törzs szerint osztották szét,
nevezték el. Ezek az elnevezések Izr.
kirságának megszűnése és a babiloni fogság
után részben kicserélődtek (Szamaria,
Galilea). A családfában a tizenkét törzshöz
tartozást az izraeliták mind a mai napig
számon tartják.]
pokolędne [zwyczaj ubogich ludzi, że około świąt
Bożego Narodzenia lub Nowego Roku
obchodzą sąsiednie chaty i dwory, gdzie
otrzymują podarki złożone z okrasy,
kiełbas, płótna, lnu, konopi i t. p. Panna
młoda przed weselem kwestuje sobie u
sąsiadów len na nowe gospodarstwo, co
zowią „chodzenie po lnowalnem”.] – (daw)
ünnepi ajándék Karácsony és Újév idején
-
Wersja 01 01 2017
pokolonialny, -a, -e [istniejący po okresie
kolonialnym] – gyarmatosítás utáni; a
gyarmatosítást követő
pokolonizować – sorra gyarmatosítani
pokolonizować oceany i kosmos – az óceánokat és
a kozmoszt sorra gyarmatosítani
pokolorować [barwnie pomalować] – kiszínezni,
beszínezni
pokołysać (pokołysam v. pokołyszę) [przez pewien
czas kołysać kogoś lub coś] – elringani,
elringatni
pokołysać się [przez pewien czas kołysać się] –
elringani, elringatózni
pokombinować [1. pot. pozastanawiać się,
pomyśleć; 2. pot. przeprowadzić jakieś, nie
zawsze
uczciwe,
interesy,
sprytnie
przeprowadzić jakieś plany; 3. pot.
pomajstrować przy czymś, sprytnie
uruchomić coś]
–
összekombinálni,
kombinálgatni
pokomplikować
[uczynić
coś
bardziej
skomplikowanym]
–
összekeverni,
megbonyolítani, komplikálni vmit
pokomplikować się [ulec komplikacjom] –
összekeveredni,
megbonyolódni,
komplikálódni
pokomponować – összekomponálni
pokomponować w jakimś programie innym –
vmilyen más programban összekomponálni
pokonać — pokonywać (pokonuję v. pokonywam)
[1. odnieść
zwycięstwo
nad
kimś;
2. usunąć,
ominąć
przeszkody
uniemożliwiające działanie i osiągnąć
zamierzony
cel;
3. przebyć
jakąś
odległość] – legyőzni, megtörni; leküzdeni,
leigázni, leverni
pokonać chorobę – leküzdi a betegséget
pokonać kogoś – legyőzni vkit
pokonać kogoś w konkurencji; pokonać kogoś w
konkursie; pokonać kogoś w wyścigu;
pokonać kogoś w zawodach – legyőzni vkit
a versenyben
pokonać odległość – legyőzni a távolságot
pokonać trudności – leküzdeni a nehézségeket;
legyőzni az akadályokat
pokonać wroga – legyőzni az ellenséget
pokonać a. przezwyciężyć wszelkie trudności –
minden akadályt legyőz
pokonać wzruszenie – a felindultságot legyőzni
pokonanie – legyőzés; leküzdés
pokonanie
przeszkody
–
torlódási
nyomásnövekedés
pokonanie przeszkód – az akadályok leküzdése
pokonanie zła przez Chrystusa – zob. Tryumf
Chrystusa nad złem – a rossz legyőzése
5134
Krisztus által [A kereszten való szenvedés
által Krisztus legyőzte a rosszat.]
pokonany, -a, -e – vesztes, legyőzött
pokonany – vesztes ffi
pokonfiskować [poddać konfiskacie, zabrać
wiele obiektów, przedmiotów] – sorra
elkobozni v. konfliskálni
pokongresowy, -a, -e (1815 r.) – (a bécsi)
kongresszus utáni
pokonkurować – konkurrálni
pokonkurować w tym temacie – ebben a témában
konkurrálni
pokontrolować – egy ideig ellenőrizni; egymás
után sorra ellenőrizni v. leellenőrizni
pokontrolować swój pobór – saját bér v. fizetés
ellenőrzése
pokonwersować [konwersować przez pewien
czas] – eltársalogni
pokończyć [1. doprowadzić do końca jakieś
działania, przedsięwzięcia itp.; 2. o wielu
osobach: zakończyć edukację na jakimś
poziomie; 3. pot. o wielu osobach: zginąć,
umrzeć]
– sorra elvégezni, befejezni;
meghalni
pokopać [1. skopać ziemię w wielu miejscach;
2. przez jakiś czas kopać ziemię łopatą,
szpadlem itp.; 3. przez jakiś czas kopać
coś
nogą,
zwykle
powodując
przemieszczenie tego; 4. przez pewien czas
kopać kogoś lub coś, zadając ból tej osobie
lub niszcząc to] – megrúgni; felkapálni,
feltúrni, felásni; kapálni, ásni (egy ideig),
elkapálgatni
pokopać się [pokopać nogami wzajemnie jeden
drugiego] – megrúgják, megrugdalják
egymást
pokora, pokorność [1. świadomość własnej
niedoskonałości;
2. uniżona
postawa
wobec kogoś; 3. uniżoność, potulność,
posłuszeństwo wynikające zwykle z niskiej
samooceny; 4. jest to cnota, w której
powinniśmy ćwiczyć się w każdy dzień.
Jest przeciwieństwem do pychy, rozumem
i chętnym uniżaniem się, skromnością.
Często mówi się o upokarzaniu drugich,
albo o tym, że los kogoś upokorzył - takie
upokorzenie jest obłudą, bo ono nie idzie
ze szczerego serca, nie naprawia (może
czyni kogoś więcej ostrożnym) nie
pokazuje rzeczywistego stanu rzeczy, jest
uleganiem przymusowi, przemocy. W
Piśmie Świętym pokora każe poważać
drugich wyżej niż siebie samych. Kto to
czyni tylko dlatego, bo Biblia tak każe, a
nie ze szczerego serca, nie z miłości, ten
pokazuje fałszywą pokorę. Kto się wynosi
ponad innych, co mniej znają Pismo
-
Wersja 01 01 2017
Święte, ten nie jest pokornego serca.
Chluba też jest przeciwieństwem do
pokory. Sam Pan był pokornego serca.] –
alázat,
alázatosság,
megalázkodás,
engedelmesség,
szelídség,
humilitás
[Büszkeségtől
mentesség;
szelídség,
szerénység;
tudatában
lenni
saját
korlátainknak; Isten a keresztyéneknek
alázatosságot parancsol (Fil 2,3-4; Róm
12,10; 1Kor 13,4-6; 1Pét 5,5-6)]
pokora publiczna [(Jak czytamy u zygmunta
Glogera) Gdy prawem dozwolona krwawa
zemsta rodu za zabójstwo zaczynała
ustępować powoli ze zwyczajów narodu,
powstawał dla zabójcy sposób usunięcia
się przed niebezpieczeństwem odwetu
grożącego mu pierwej ze strony krewnych
zabitego. Tym właśnie sposobem do
przebłagania
mściciela
była
pełna
mistycznego nastroju uroczystość „pokory
publicznej”. W żałobnej odzieży, z
mieczem wiszącym u szyi, w otoczeniu
swoich
krewnych
lub
przyjaciół
przystępował zabójca przed oblicze
uprawnionego do zemsty za krew
przelaną, upokarzał się przed nim, błagał
o przebaczenie, życie swoje oddając w jego
ręce.] – megalázkodás; bűnbánat
pokornie – alázattal, alázatosan
pokornieć – alázatossá válni, meghunyászkodni
pokorniuchno – hétrét görnyedve, hason csúszva,
nagy alázatosan
pokorniuchno się skłoniła – nagy alázatosan
meghajolt
pokorniuchny, -a, -e; pokorniusieńki, -a, -ie –
alázatoskodó, földöncsúszó, gerinctelen,
szolgalelkű
pokorniuchny słowiański Papież – szolgalelkű
szláv pápa
pokorniutki, -a, -ie [zdrobnienie od: pokorny] –
szerényke
pokorniutko – hétrét görnyedve, hason csúszva
pokorność – alázatosság; (túlzott) szerénység;
szolgalelkűség
pokorny, -a, -e – szolgalelkű; alázatos, csendes,
szerény; kenetes, kenetteljes
pokorygować – sorra (mind), (szépen v.
egymásután) korrigálni v. kikorrigálni,
kijavítani,
kikorrigáltatni;
korrigálni,
korrigáltatni; javítani, javítgatni
pokorygować błędy – a hibákat sorra kijavítani
pokorzystać – használni (egy ideig), elhasználni,
elhasználgatni
pokos [1. pas skoszonej trawy lub zboża;
2. zboże, trawa ścięte w jednych żniwach]
– kaszálás
5135
pokosić (pokoszę) [1. skosić coś kosą, kosiarką
jedno po drugim lub skosić wiele czegoś;
2. kosić przez pewien czas trawę, zboże
itp.] – sorra lekaszálni; elkaszálni,
elkaszálgatni
pokosmacić
(pokosmacę)
–
összeborzolni,
feldörzsölni
pokosmacony, -a, -e – összeborzolt, feldörzsölt
pokost [substancja stosowana do impregnacji
drewna, produkcji farb itp.] – kence,
fénymáz, lakk; (átv.) külső fény, külső
ragyogás, külső máz, külszín
pokost olejny – olajos lakk
pokost smołowy – aszfaltlakk
pokostnieć – sorra elcsontosodni, csonttá fagyni
pokostować [powlekać, pociągać pokostem] –
lakkozni, belakkozni, fényezni
pokostowanie – lakkozás, belakkozás, fényezés
pokostowanie części drewnianych – farészek
lakkozása
pokosztować [1. zjeść lub wypić trochę czegoś;
2. zaznać, doświadczyć czegoś] – (sorra)
megkóstolni v. megkóstolgatni; megízlelni,
összekóstolni
pokot [1. zwierzyna zabita na polowaniu i
ułożona szeregiem według hierarchii
łowieckiej;
2.
obrzęd
zakończenia
polowania, podczas którego składany jest
raport o przebiegu polowania, ubitej
zwierzynie (ułożonej pokotem) oraz
ogłasza się, kto został królem polowania] –
vadászaton elejtett v. megölt állatok sora; a
vadászat befejezése
pokotem [obok siebie, rzędem, szeregiem
(zwykle w połączeniu z czasownikami
leżeć, kłaść się itp.)] – sorban, sorjában,
sorrend szerint
pokój1 [1. część domu, mieszkania, hotelu, biura
itp., oddzielona ścianami od innych
pomieszczeń, niewyposażona w kuchenkę i
urządzenia sanitarne; 2. Ks. Franciszek
Salezy Jezierski (ur. w 1740, zm. 14 lutego
1791) – duchowny, pisarz, publicysta
polityczny i działacz społeczno-oświatowy
okresu
Oświecenia
–
z
czasów
Stanisławowskich, tak pisze: „Przez ten
wyraz w naszym języku teraz rozumie się w
domu rolnika mieszczanina izba, w domu zaś
szlacheckim mówi się pokój. Podług zaś
dawnego ojców naszych języka tak się
wymawiało: przed domem ganek, sień; co
dziś nazywają przedpokój, przedtym się
nazywał przysionek; co dziś nazywają pokój
kompanii, to przedtym mówiono izba, co dziś
mówią gabinet, to przedtym komnata, co dziś
nazywają pokój sypialny, to przedtym
łożnica, co dziś garderoba, to przedtym
-
Wersja 01 01 2017
komora, a przejście między komnatą i
łożnicą nazywano alkierzem”.] – (izba)
szoba
pokój bawialny – szalon, fogadószoba, társalgó
pokój bilardowy – biliárdszoba
pokój do pracy – dolgozószoba
pokój do ulicy – utcai szoba; utca felőli szoba
pokój do wynajęcia – kiadó szoba
pokój duszy a. duchowy – nyugalom; lelki béke
pokój dyrektorski – igazgatói iroda
pokój
dziecinny,
pokój
dziecięcy
–
gyeremekszoba, gyerekszoba
pokój dzienny – vendégszoba, nappali szoba
pokój
dwuosobowy
–
kétágyas
szoba,
kétszemélyes szoba
pokój gościnny – vendégszoba
pokój hotelowy – szállodai szoba
pokój jadalny – ebédlő, étkező
pokój jednoosobowy – egyágyas szoba
pokój jest dość skromnie urządzony – a szoba
elég szerényen van berendezve
pokój jest na lewo, a kuchnia (jest) na prawo –
balra van a szoba, a konyha pedig jobbra
pokój jest tam, na lewo – a szoba ott van, balra
pokój kawalerski – legényszoba, garzonlakás
pokój kredensowy – ebédlő
pokój ludziom dobrej woli! – békesség a jóakaratú
embereknek!
pokój ma białe drzwi i trzy okna – a szobának
fehér ajtaja és három ablaka van
pokój mieszkalny – lakószoba
pokój na poddaszu – manzárdszoba; padlásszoba
pokój nauczycielski – tanári szoba
pokój narożny – sarokszoba
pokój numer 10 – tízes számú szoba
pokój nr sto – százas szoba
pokój od parady – parádés szoba
pokój od podwórza – udvarra néző szoba; udvari
szoba
pokój od ulicy – utcára néző szoba
pokój odnajęty – albérleti szoba
pokój odpoczykowy – pihenőszoba
pokój pielęgniarek – nővérszoba
pokój pojedynczy – különszoba
5136
pokój przechodni – átjáró szoba, átjárószoba
pokój przy rodzinie – családnál kiadó szoba
pokój się nagrzał – a szoba bemelegedett
pokój służbowy, pokój dla służby – személyzeti
szoba
pokój stołowy – ebédlő
pokój strannie wysprzątany – alaposan
kitakarított szoba
pokój sublokatorski – albérleti szoba
pokój sypialny – hálószoba
pokój szefa – főnöki iroda
pokój trzyosobowy – háromágyas szoba
pokój umeblowany – bútorozott szoba
pokój umeblowany z opałem – bútorozott szoba
fűtéssel
pokój umeblowany z używaniem telefonu i
łazienki – bútorozott szoba telefon- és
fürdőszoba-használattal
pokój wolny – szabad szoba
pokój wygląda rzecywiście bardzo elegancko – a
szoba igazán nagyon elegánsan néz ki
pokój z balkonem – erkélyes szoba; szoba
erkéllyel
pokój z dodatkowym łóżkiem – pótágyas szoba
pokjój z dostawką – pótágyas szoba
pokój z klimatyzacją – klimatizált v.
légkondicionált szoba
pokój z kuchnią – szoba-konyhás lakás
pokój z łazienką – fürdőszobás szoba; szoba
fürdőszobával
pokój z osobnym wejściem – különbejáratú szoba
pokój z prysznicem – zuhanyzós szoba
pokój z usługą – szoba kiszolgálással
pokój z wygodami – komfortos szoba
pokój z używalnością kuchni – szoba
konyhahasználattal
pokój z wiktem – szoba ellátással
pokój z wygodami – komfortos szoba
pokój zajęty – foglalt szoba
pokój2 [1. stosunek między państwami, które nie
prowadzą ze sobą wojny; też: sytuacja, w
której państwo, naród itp. nie jest w stanie
wojny; 2. układ o zakończeniu działań
wojennych
między
państwami
prowadzącymi wojnę; 3. daw. stan
wypływający z braku trosk i kłopotów; 4.
jest przeciwieństwem do wojny, niezgody,
kłótni, sporu, wyrzutów sumienia,
niepewności w sercu. Świat nie ma pokoju
i dać go nie może i nie szuka go. W
Millenium będzie pokój wprowadzony
przez Pana, dlatego też okres ten
nazywany jest ''Tysiącletnim Królestwem
Pokoju''. Paweł życzył zborom w Ko-
-
Wersja 01 01 2017
ryncie i w Rzymie pokoju od Boga i Pana
Jezusa Chrystusa. O pokoju z Bogiem
przez Pana czytamy w Rzym. 5;1, a o
pokoju Bożym w Flp. 4;7. Bóg pokoju
zetrze szatana. Chrystus przyniósł walkę
(miecz) grzechowi, ale pokój dla duszy,
który otrzymuje się przy narodzeniu się z
Ducha. Nie narodzeni z Ducha nie poznali
drogi pokoju i go nie mają. Jest także
ewangelia pokoju. Trudno jest utrzymać
pokój
z
niektórymi
ludźmi,
ale
chrześcijanin musi czynić wszystko, co jest
w jego mocy, i przy pomocy Pana, aby z
wszystkimi mieć pokój.] – (spokój) béke;
békesség, béke, nyugalom, csend [Békesség:
Az ÓSZ-i korban általános köszöntés (2Kir
9,18); belső nyugalom vagy szabadság
mindenféle belső tehertől és nyugtalanságtól
(4Móz 6,26; 1Kir 4,24; ApCsel 9,31);
Istennel a békesség az Ővele Jézus Krisztus
által való helyes kapcsolat útján jön létre
(Róm 5,1-2; Ef 2,14-17)]
pokój
Boży
[w
średniowieczu:
zakaz
prowadzenia działań wojennych od środy
wieczór do poniedziałku rano oraz
podczas adwentu i Wielkiego Postu] –
Isten békéje
pokój brzeski, traktat brzeski [traktat pokojowy
podpisany w Brześciu 3 marca 1918
między Niemcami i Austro-Węgrami oraz
ich sojusznikami Bułgarią i Turcją, a
bolszewicką Rosją.] – Breszt-Litovszki béke,
a breszti béke [(1917. december 22. – 1918.
március 3.) Bresztben tartották a német–
orosz béketárgyalásokat.]
pokój międzynarodowy – nemzetközi béke
pokój miłujące narody – békeszerető nemzetek
pokój powszechny – egyetemes béke; világbéke
pokój temu domowi! – békesség a házra!
pokój wersalski lub traktat paryski [1. to nazwy
traktatu zawartego 3 września 1783 w
Wersalu,
kończącego
wojnę
o
niepodległość USA oraz formalnie
zrywającego uzależnienie kolonii w
Ameryce Północnej od Wielkiej Brytanii.
2. Traktat wersalski to główny układ
pokojowy kończący pierwszą wojnę
światową, podpisany przez Niemcy i
państwa ententy 28 czerwca 1919 roku.
Został ratyfikowany 10 stycznia 1920 roku
i z tą datą wszedł w życie.] – a Versailles-i
béke (1793, 1919)
pokojówka [kobieta dbająca o porządek w
pokojach w pensjonacie, w hotelu, a także
w domu bogatych ludzi] – szobaasszony
pokpić — pokpiwać [kpić z kogoś lub z czegoś
przez jakiś czas] – pokpiwać [kpić z lekka]
–
tréfálkozni,
gúnyolni,
gúnyolódni,
5137
csúfolódni,
csúfolkodni,
kicsúfolni,
kinevetni, mulatni vkin
pokpić sprawę – (közb.) eltolja az ügyet
pokpienie – gúnyolás, gúnyolódás
pokrajać
[zob.
pokroić]
–
felvagdalni,
felszeletelni;
felvágni;
szabdalni,
felszabadalni
pokrajać a. pokroić mięso – húst felvagdosni
pokrajać tort – tortát felvágni
pokrajać w plasterki – felszelni; felszeletelni
pokrajać w plastry, na plastry – szeletbe vágni
vmit; felszeletelni
pokrajać w talarki – szeletekre vágni
pokrajać wędlinę – felvágottat szeletelni
pokracznie – esetlenül
pokraczny, -a, -e [1. brzydki, niekształtny,
niezgrabny;
2. cudaczny,
dziwaczny,
osobliwy] – alaktalan, nyomorék, esetlen,
képtelen
pokraczne pismo – macskakaparás, csúnya írás
pokrajać (pokraje) [zob. pokroić] – összeszabni,
összeszabdalni; kiszabni, (sorra) elvágni,
felvágni, felszelni, felszeletelni
pokraka [pogard. o osobie rażąco brzydkiej,
niezgrabnej] – (niezgrabny) ügyefogyott;
(potwór) törzszülött, nyomorék, monstrum
pokrapiać
—
pokropić
[1. polać
coś,
rozpryskując płyn; 2. o deszczu: popadać
drobnymi kroplami] – cseppenként
aláhullani; összecsepegtetni, megpermetezni
pokraść (pokradnę, pokradnie) [ukraść wiele
przedmiotów] – ellopni, ellopkodni
pokraśnieć [1. daw. zarumienić się, zaczerwienić
się; 2. daw. nabrać czerwonej barwy] –
elpirulni,
elvörösödni,
kivörösödni,
megvörösödni
pokraśniały, -a, -e [daw. taki, który się
zarumienił, zrobił się czerwony] – elpirult,
kivörösödött
pokratkować [narysować, nadrukować na czymś
kratki] – bekockázni
pokratkowany, -a, -e [podzielony czymś na
kwadraty lub prostokąty] – bekockázott,
kockás
pokrążyć [krążyć przez jakiś czas po jakimś
terenie] – keringeni, körözni
pokredować – összekrétázni, krétával megjelölni
pokreskować [narysować na czymś dużo kresek]
– bevonalazni, bevonalkázni vmit
pokreślić (pokreślę) [1. usunąć coś z tekstu,
przekreślając; 2. narysować na czymś
kreski; 3. spędzić jakiś czas na pracy
kreślarskiej] – összefirkálni, telerajzolni;
felrajzolni, megrajzolni
-
Wersja 01 01 2017
pokrewieństwo [1. (pot. więzy krwi) - więź
prawnorodzinna
zachodząca
między
dwoma
osobami,
polegająca
na
pochodzeniu od siebie lub też posiadaniu
przynajmniej jednego wspólnego przodka;
2. (Jak czytamy u Zygmunta Glogera)
Pokrewni są ci, którzy od jednej osoby ród
swój wiodą, powinowaci zaś są krewni
męża względem krewnych żony i
odwrotnie. W jakim stopniu zachodzi
pokrewieństwo jednego z małżonków, w
tymże stopniu jest i dla drugiego
powinowactwem. Polacy mieli nader
obfity
rodzinny
słownik
nazw,
określających rodzaj pokrewieństwa,
pozostawiający daleko w tyle niemiecki,
więc i pożyczek mieli mało. Mieli oni
zwyczaj
rozpamiętywać
najdalsze
pokrewieństwa rodzinne, a starsze
niewiasty
przekazywały
młodszym
pokoleniom całe dzieje pokrewieństw w
swych okolicach i województwach.
Pochodziło to nie tyle z próżności, ile z
obyczaju narodowego, w którym wszystka
szlachta uważała się za jedną rodzinę czyli
„bracie”. Stąd „u Polaków najpierwszy
był tytuł: bracie, później mówiono: panie
bracie, a wreszcie: mości panie bracie”.] –
(vér szerinti) rokonság, vérrokonság,
atyafiság
pokrewieństwo duchowe, pokrewieństwo dusz –
lelki rokonság, lélekrokonság
pokrewieństwo
językowe;
pokrewieństwo
języków [powiązanie między językami
naturalnymi polegające na pochodzeniu
tych języków od wspólnego prajęzyka] –
nyelvrokonság [általában jelenti különböző
nyelveknek szerkezetbeli hasonlóságát; pl. az
indogermán s a sémi nyelvek rokonok
annyiban, hogy a szótő belső változásával
fejezhetik ki, amit p. a magyar s a japáni
nyelv csak hátuljáruló ragokkal jelöl meg.
De szorosabb értelemben a nyelvrokonságon
rendszerint nemcsak hasonlóságot, hanem
közös eredetet értünk.]
pokrewieństwo między kim – rokonság v.
vérrokonság vkik között v. vkivel
pokrewieństwo po kim – rokonság v. vérrokonság
vki után
pokrewieństwo pojęć – a fogalmak v. felfogásaik
rokonsága
pokrewieństwo w linii męskiej – férfiági rokonság
pokrewieństwo z kim – rokonság v. vérrokonság
vkivel
pokrewieństwo ze strony kogo – rokonság v.
vérrokonság vki révén
pokrewność – rokonság
5138
pokrewny, -a, -e [podobny pod jakimś względem
do kogoś lub czegoś; też: wskazujący na
wspólne pochodzenie] – rokon, rokoni,
rokonpokrewny komu/czemu czym, pokrewny przez co
– rokon vkivel/vmivel; vmi v. vminek a révén
v. vmiben v. vmire nézve
pokrewny sposobem myślenia – hasonlóan
dondolkozó;
gondolkodására
v.
gondolkodásmódjára nézve rokon; rokon
gondolkozású
pokręcić (pokręcę) — pokręcać [1. kręcąc,
obrócić kilka razy; 2. pokręcić: pot.
powyginać, powykręcać; 3. pokręcić: pot.
wziąć jedną rzecz za drugą, pomylić coś;
4. pot. nadać kształt zaokrąglony, falisty] –
elcsavarni,
megcsavarni,
fordítani,
elfordítani; csóválni, sodorni, forgatni; (átv.)
összezavarni,
elzavarni,
összekeverni,
összekavarni; összegabalyítani
pokręcić głową – fejét csóválja
pokręcić korbą – tekeri a hajtókart
pokręcić powrozy – kötelet fonni v. verni
pokręcić śruba – csavarja v. elcsavarja a csavart,
húzni egyet-egyet a csavaron, kissé
meghúzni a csavart
pokręcić wąsa – megpödri v. megpödörinti a
bajuszát; pödör egyet a bajuszán
pokręcić się [1. przez pewien czas kręcić się,
obracać się w koło; 2. pot. stać się
powyginanym, pokręconym; 3. pot. stać
się powikłanym, niejasnym; 4. pot.
potańczyć; 5. pot. pokrzątać się, powałęsać
się gdzieś; 6. pot. poczynić starania w celu
uzyskania czegoś] – megfordulni vhol; párat
fordulni; kószálni, tekeregni, eltekeregni,
csatangolni, elcsavarodni, megcsavarodni;
(átv.)
összezavarodni,
összekeveredni;
táncolni, eltáncolni, eltáncolgatni
pokręcił się i wyszedł – sarkonfordult és kiment
pokręciło mi się w głowie – összekevertem,
összezavartam mindent (a fejemben), zavar
lett a fejemben
pokręcony [1. taki, który się pokręcił, który jest
naturalnie
powyginany;
2. pot.
o
człowieku:
dziwny,
dziwaczny]
–
elcsavarodott, megcsavarodott; (átv.) furcsa,
különös, szokatlan, bogaras, fura, rigolyás,
különc, különcködő ember
pokrętka [1. kilka nici roślinnych lub drucików
zwiniętych w postaci linki; 2. kilka nici
roślinnych lub drucików stalowych, z
których skręca się linę; 3. narzędzie
umożliwiająca ręczne nadanie ruchu
obrotowego narzędziom z chwytem
czworokątnym tj. gwintownikom i
-
Wersja 01 01 2017
rozwiertakom] – (kötél) elemi szál (növényi
v. fémszál); műsz. forgatókar
pokrętło [dający się obracać element jakiegoś
urządzenia,
służący
do
włączania,
wyłączania i regulacji] – (műsz) hajtókar;
gázcsap
pokrętło do ustawiania oparcia – üléstámlaszabályozó csavar v. kar
pokroić (pokroję, pokroisz) ― pokrajać
[1. krając, pociąć, podzielić coś na
kawałki;
2. pot.
mocno
poranić,
pokaleczyć
kogoś;
3. pot.
dokonać
operacji] – elvágni, szeletelni, vagdalni,
felvagdalni, felszeletelni
pokroić tort – felszeletelni a tortát
pokroić w kostkę – kockákra vágni
pokroić w paseczki – csíkokra vágni v. vagdosni
pokroić w plastry – szeletekre vágni v. vagdosni
pokroić w talarki – szeletekre vágni
pokroić wędlinę – felvágottat felszeletelni
pokrojony, -a, -e – szeletelt, felszeletelt
pokrojone wędliny – szeletelt, felszeletelt szalámi
v. felvágott
pokropić [1. polać coś, rozpryskując płyn; 2. o
deszczu: popadać drobnymi kroplami; 3.
polać coś, rozpryskując jakąś ciecz] –
cseppenként aláhullani; összecsepegtetni,
megpermetezni
pokropić się [1. pokropić samego siebie;
2. delikatnie
polać,
opryskać
się
wzajemnie] – összecsepegteti magát;
befrölcskölődni
pokrowiec [1. nakrycie ochronne na jakiś
przedmiot, przystosowane do niego
kształtem; 2. sztywna, o średniej masie
wełniana tkanina z prążkami lekko
reliefowymi, łamanymi lub wzorem o
innym splocie. W osnowie zastosowano
mulinę, przędzę czesaną; w wątku przędza
jest pojedynczo lub podwójnie skręcana,
tworząc
charakterystyczny
wygląd
muliny.
W
pięcio-skokowym,
wzmocnionym atłasowym (okrywająca
warstwę) splocie lub circassian, w którym
ostre nacięcie jest osiągnięte poprzez
różnice w nitkach wątku i małe raporty
wzorów,
dwu-skokowe
skosy.
Wykorzystywana na męskie garnitury,
spodnie i płaszcze, czasem na damskie
kostiumy. W przeszłości wykorzystywano
na pokrowce na narty. Nazwa pochodzi
z języka Angielskiego.] – (np. na fotel)
huzat,
takaró;
lópokróc;
(parasol)
esernyőtok; (text.) Covercoat [1. átlós
mintájú,
szürkés
színű
gyapjú
-v.
pamutkelme, főleg átmeneti kabátokra. 2.
Közepes súlyú, finoman bordázott felületű
5139
gyapjúszövet. Jellegzetes felületét a muliné
láncfonal és a vetülékként használt egyszeres
vagy kétszeres cérna adja. Ötfonalas atlaszvagy négyfonalas sávolykötésben (cirkász)
készül,
a
meredeken
emelkedő
bordázottságot
az
eltérő
láncés
vetüléksűrűség eredményezi, bár ugyanilyen
hatást
kis
mintaelemű,
meredek
sávolykötéssel is el lehet érni. Felhasználási
területei: férfiöltönyök, női kosztümök,
nadrágok, átmeneti kabátok, régebben
síruhát is készítettek belőle. Az angol eredetű
elnevezés jelentése: felöltő, átmeneti kabát.]
pokrowiec na meble – bútorhuzat, behúzó
pokrój [1. rodzaj, typ; 2. całokształt cech
morfologicznych zwierzęcia lub rośliny;
3. budowa danego kryształu, minerału
itp.] – szabás, vágás, szabásminta; alak,
körvonal, körvonalak, metszet
pokrólować – király, királyi méltóságot tölt be (egy
ideig)
pokrólować w Polsce jeszcze parę dobrych lat –
még pár évet királykodik Lengyelországban
pokrótce [w skrócie, zwięźle] – röviden, tömören,
velősen; rövidesen
pokruszenie – felaprítás, összemorzsolás
pokruszenie się – felaprózódás, összemorzsolódás
pokruszyć [rozbić, połamać, rozgnieść na drobne
części] – összezúzni, összemorzsolni,
szétmorzsolni, felmorzsolni, felaprítani,
összeaprítani; összetörni
pokruszyć się [rozpaść się, rozgnieść się na
drobne
kawałki]
–
összezúzódni,
összemorzsolódni, felmorzsolódni
pokruszyć się na kawałki – zúzódni
pokrwawić [1. poranić, pokaleczyć do krwi;
2. poplamić, zalać krwią] – megvérezni,
bevérezni, összevérezni
pokrwawić się [pokaleczyć, poranić samego
siebie do krwi] – összevéreződni; vérzik,
véres lesz; vérzésnek indul
pokrwawiony, -a, -e – véres, bevéresített
pokrycie [1. materiał, którym się coś pokrywa;
2. materiał
tworzący
zewnętrzną
płaszczyznę dachu; 3. to, czym się coś
zasłania, co leży na wierzchu czegoś;
4. złoto, waluta itp. znajdujące się w
banku
państwowym,
stanowiące
równowartość pieniędzy będących w
obiegu; 5. zdeponowana w banku kwota,
odpowiadająca wartości, na jaką czek
został wypisany; 6. uzasadnienie czyichś
obietnic, słów itp., potwierdzające ich
prawdziwość; 7. zewnętrzne warstwy
włókniste
wielowarstwowego
wyrobu
papierowego
wykonane
z
bardziej
szlachetnego materiału niż warstwy
-
Wersja 01 01 2017
wewnętrzne.] – takarás, borítás; (dachu)
tető, tetőzet, fedél, födém, fedés; takaró,
terítő; borítás, burkolat; (handl.) fedezés,
fedezet
pokrycie bankowe – bankfedezet
pokrycie czeku – csekkfedezet
pokrycie czeku na rachunku bankowym –
csekkfedezet bankszámlán
pokrycie dachu – tetőburkolás
pokrycie dewizowe – devizafedezet
pokrycie długu – tartozás fedezése
pokrycie dźwiękochłonne – hangelnyelő borítás
pokrycie kosztów – költségfedezet
pokrycie mebli – bútorbevonat, bútorhuzat
pokrycie na rachunku – számlafedezet
pokrycie pieniądza – pénzfedezet
pokrycie ozdobne – díszburkolat
pokrycie samicy – nőstény fedeztetése
pokrycie w złocie – aranyfedezet; aranyalap
pokrycie walutowe – valutafedezet
pokryć (pokryje) — pokrywać [1. obszyć, obić coś
jakimś
materiałem;
2. położyć
na
zewnętrznej
płaszczyźnie
dachu
dachówkę, gonty itp.; 3. nałożyć na
powierzchnię jakiegoś przedmiotu cienką
warstwę czegoś; 4. pojawić się na
powierzchni czegoś w dużej ilości; 5. o
tkaninie, dywanie: leżąc na czymś,
przykryć to całkowicie, często stanowiąc
ozdobę; 6. umieścić na powierzchni czegoś
dużo jakichś elementów tak, by ją
przykryły; 7. zapłacić za coś, wyrównać
jakąś stratę pieniędzmi; 8. zaspokoić
czyjeś potrzeby; 9. zataić jakieś uczucia
pod pozorami czegoś; 10. ustawić się tak,
żeby być w jednej linii ze stojącym przed
sobą w pierwszym szeregu; 11. o
zwierzętach: zapłodnić – (np. śniegiem)
fedni, lefedni, befedni, elfedni; betakarni,
eltakarni; borítani, beborítani; ellepni;
(koszty) fedezni, megfizetni (költségeket);
(összeget) megtéríteni; (állat) fedezni,
fedeztetni
pokryć co milczeniem – elhallgatni; hallgatásba
burkolni vmit
pokryć dach – tetőt fedni
pokryć dach dachówką – tetőt csderéppel fedni;
cserepezni
pokryć deficyt – fedezni a deficitet; hiányt fedezni,
fedezni a hiányt
pokryć a. pokrywać gontami – zsindelyezni
pokryć, pokrywać (kogo/co czym) – ráteríteni
(vkit/vmit vmivel)
pokryć a. pokrywać koszty – a költségeket
fedezni; fedezi a költségeket
5140
pokryć a. pokrywać kwiatami – virágba borulni
pokryć a. pokrywać mgłą – ködösíteni
pokryć samicę – nőstényt fedeztetni
pokryć a. pokrywać zapotrzebowanie –
szükségletét fedezi
pokryć a. pokrywać stratę – veszteséget fedezni;
kárt megtéríteni
pokryć a. pokrywać szkodę – megtéríti a kárt; kárt
megtéríteni
pokryć a. pokrywać śniegiem – hóval belepni v.
befedni; behavazni
pokryć się — pokrywać się [1. stać się pokrytym,
okrytym przez coś; 2. o powierzchni
jakiegoś przedmiotu: stać się pokrytym
cienką warstwą czegoś; 3. stać się
zbieżnym, całkowicie podobnym; 4. o
wielu osobach lub zwierzętach: schować
się] – betakarózni; elbújni, rejtőzni,
elrejtőzni, rejtőzködni; eltakarja magát
pokryć się a. pokrywać się kwiatami ‒ virágba
borulni
pokrywać
się
listowiem
–
lombosodni
(lombosodik)
pokryć się a. pokrywać się liśćmi – lombosodni
(lombosodik)
pokryć się a. pokrywać się pierzem a. piórami –
kitollasodik (a fióka)
pokryć się po ktach – meghúzódni a sarokban,
sarokba vonni; befedi magát v. takaródzik,
betakaródzik vmivel
pokryć się, pokrywać się potem [potnieć] –
(izzadtságtól) gyöngyözik
pokryć się pleśnią – megpenészedni
pokryć się puszkiem – pelyhesedni, pelyhedzeni;
kipelyhesedni
pokrywać się śniecią – növ. üszködösni
pokryty, -a, -e – fedett, befedett, eltakart, letakart;
borított, megrakott
pokryty bliznami – sebhelyes
pokryty cętkami – pettyes; tarka; tarka-barka
pokryty chrustem – bozótos; bozóttal fedett
pokryty gontami – zsindelyes
pokryty guzami – dudoros
pokryty izolacją = szigetelt; elszigetelt;
szigeteléssel fedett
pokryty kamieniami – köves; kavicsos
pokryty kilkudniowym zarostem – (nieogolony)
brostás
pokryty kurzem – poros; porlepte
pokryty kwiatami (o polu, łące, wzgórzu) –
virágos; virágokkal borított
pokryty lodowcem – jeges; jéggel borított
pokryty łuskami (np. ogon zwierzęcia) –
pikkelyes
-
Wersja 01 01 2017
pokryty mchem – mohos
pokryty meszkiem – pelyhes; bolyhos
pokryty odpadkami – forgácsos; hulladékkal
fedett
pokryty pęcherzami – hólyagos; hólyagokkal
borított
pokryty pianą – habos
pokryty pleśnią (spleśniały, zapleśniały) –
penészes, megpenészedett, dohos, állott
pokryty proszkiem lub pyłem – poros; porral
fedett
pokryty puszkiem – (owoc) hamvas (gyümölcs);
(puszysty) pelyhes
pokryty sadzą – kormos
pokryty słomą – szalmával fedett, szalmafödeles,
zsupfedeles, szalmatetős
pokryty śluzem [lepki, szlamowaty, oślizgły,
obślizgły] – síkos, csúszós; nyálkás;
csuszamlós; sáros, lucskos
pokryty śniecią – növ. üszkös
pokryty śniegiem – havas
pokryty spękaniami (np. porcelana, glazura) –
megrepedt; cserepes, kicserepesedett
pokryty strupami – ótvaros
pokryty szczeciną – sörtés; sörtével borított
pokryty szramami – sebhelyes; sebekkel borított
pokryty szronem – deres, zúzmarás
pokryty trawą – fűvel benőtt, füves
pokryty wełną – gyapjas; gyapjúval borított
pokryty zielonymi roślinami – zöld növényzettel
borított v. fedett; zöld
pokryty zmarszczkami – ráncos; ráncokkal
borított
pokryty żłobienami – kivájt; hornyolt
pokryty złotem [pozłacany, złocony] –
bearanyozott; arannyal borított v.fedett
pokrytykować – megkritizálni, megbírálni [nie
mam możliwości pokrytykować sobie: nem
áll módomban megkritizálni magam; nincs
lehetőségem kritizálni magat]
pokrywa [1. przedmiot służący do nakrywania
czegoś; 2. podnoszona część obudowy
maszyny lub silnika; 3. warstwa czegoś
pokrywająca jakąś powierzchnię; 4. jedno
z pierwszej pary skrzydeł niektórych
gatunków chrząszczy i pluskwiaków] –
terítő, takaró, lepel; fedél, fedő; vécétető
pokrywa komory silnika – motorháztető
pokrywa lodowa – jégréteg
pokrywa śnieżna – hótakaró, hólepel
pokrywać (zob. pokryć) – fedni, befedni; takarni,
betakarni; borítani, beborítani, belepni;
fedezni; (átv.) leplezni
pokrywać koszty – fedezni a költségeket
5141
pokrywać
ponownie
tapicerką
meble
wypoczynkowe
–
ülőbútorokat
újrakárpitozni v. áthúzni
pokrywać się – fedi egymást, hasonló
pokrywać się liśćmi – lombosodni
pokrywać się z czymś – egyezni vmivel; megfelelni
vminek; fedni vmit; (geometria) egybeesni
vmivel
pokrywanie – fedés, takarás
pokrywka (zdr. od pokrywa) – fedő; fedél; (átv.)
lepel, ürügy
pokrywka baka – tanksapka
pokrywka do garnka – fedő, fazékfedő
pokrzepiająco – erősítően, üdítően; lelkesítően
pokrzepiający, -a, -e – üdítő, erősítő, bátorító,
lelkesítő
pokrzepiający artykuł – lelkesítő cikk
pokrzepiający sen – üdítő álom
pokrzepianie — pokrzepienie [coś, co dodaje sił
psychicznych, krzepi] – megerősítés;
megvigasztalás
pokrzepić — pokrzepiać [dodać komuś sił] –
megerősíteni, felbátorítani, lelkesíteni
pokrzepić kogo/co czym – megerősíteni vkit/vmit,
erőt önteni vkibe/vmibe vmivel
pokrzepić na duchu – lelkesíteni, lelket önteni
vkibe
pokrzepić się — pokrzepiać się [1. dodać sobie
samemu sił; 2. dodać sił sobie nawzajem] –
megerősödni; erőt meríteni; felbátorodni;
felüdülni, felfrissülni
pokrzepienie [coś, co dodaje sił psychicznych,
krzepi] – megerősítés
pokrzepnąć – (sorra) megdermedni
pokrzepnięty, -a, -e – (sorra) megdermedt
pokrzewka [1. mały ptak przelotny z rodziny o
tej samej nazwie; gajówka; 2. (pokrzewki)
rodzina ptaków z rzędu wróblowatych;
gajówki] – poszáta (Sylvia Scop.)
[Poszátafélék (Sylviidae - Grasmücken - Old
World Warblers): a verébalakúak rendjének
egyik családja, melyben a fajok nagysága a
kék cinke és a rigó (8-29 cm) között mozog,
tehát kistermetű madarak. A szlovák psota
(nyomorúság)
átvétele
a
szóeleji
mássalhangzó-torlódás
feloldásával
és
magánhangzó-elhasonulással:
psota
Ä
poszota Ä poszáta. A nemzetség körülbelül
30 fajra oszlik; legnagyobb számban az
Óvilág északi felében fordulnak elő, lombés tűlevelű erdőkben, csalitokban és
-
Wersja 01 01 2017
kertekben tartózkodnak, úgy a magasabb,
mint a mélyebb régiókban.]
Pokrzewka wąsata (Sylvia cantillans) [mały
wędrowny
ptak
z
rodziny
pokrzewkowatych.
Jest
kolorowo
ubarwiony.
Lęguje
w
Europie
Południowej, zimę spędza w Afryce. Do
Polski zalatuje.] – bajszos poszáta (Curruca
cantillans)
[a
madarak
osztályának
verébalakúak (Passeriformes) rendjébe és az
óvilági poszátafélék (Sylviidae) családjába
tartozó faj.]
pokrzyczeć [krzyczeć przez jakiś czas] – kiabálni,
ordítani
pokrzyk [1. krzyk, pokrzykiwanie wydawane
przez człowieka lub ptaka; 2. roślina o
trujących owocach, mająca właściwości
lecznicze ze względu na zawartość
atropiny w liściach] – felkiáltás, rikoltás;
Pokrzyk (botaniczna nazwa - belladonna) [roślina
trująca, także lecznicza, spotykana w
Polsce na Podkarpaciu, zwana także
wilczą jagodą, należy do rodziny
psianikowatych, kwiat szarofioletowy,
jagoda czarno-świecąca. W P.n.P 7;13 nie
chodzi o powyżej opisany pokrzyk, ale o
mandragorę (alraune), roślinę spotykaną
nad Morzem Śródziemnym (także w
Himalajach) ma jadalne jagody, korzeń
jest podobny kształtem do maleńkiego
człowieka. Legenda mówi, że kobiety
spożywały jagody mandragory, aby przez
to wywołać uczucia pociągające mężów
swoich, co podobno czyniła także Lea. W
niektórych
przekładach
niemieckich
pozostawiono nazwę tę w brzmieniu
hebrajskim.] – nadragulya [(1 Móz. 30,1415): „Kimenvén pedig Rúben buzaaratás
idején a mezőre, talála nadragulyát, s azt
anyjának, Liának elhozá. És mondá Rákel:
Adj nekem fiad nadragulyáiból. Amaz felelé:
Nem elég-e neked, hogy férjemet tőlem
elvetted, hanem még fiam nadragulyáit is el
akarod-e venni? Mondá Rákel: Háljon veled
ez éjjel, fiad nadragulyáiért.”]
Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna L.) [1.
bylina
z
rodziny
psiankowatych
5142
(Solanaceae) (Solanaceae). Ma wiele nazw
zwyczajowych: wilcza wiśnia, wilcza
jagoda, psinki, leśna tabaka, belladonna.
Występuje w Europie, Afryce Północnej,
Azji Zachodniej. Introdukowana w części
Ameryki Północnej. W Polsce także
roślina uprawna i dziczejąca. Występuje
głównie w południowej części kraju,
roślina rzadka 2. zwany też belladonną
jest BARDZO TRUJĄCĄ, okazałą,
rozgałęzioną
rośliną
wieloletnią,
występującą na skraju lasu, leśnych
polankach i porębach. Liście są jajowate,
zaostrzone o długości do ponad 15 cm,
zwężają się w ogonek. Kwiaty zwisające,
brązowofioletowe wyrastają pojedynczo w
kątach liści. Owocem jest fioletowoczarna,
błyszcząca
jagoda.].
–
maszlagos
nadragulya
v.
nadragulya
(Atropa
belladonna) [hazánkban leginkább a bükkös
vágásterületeken jelenik
meg, cserje
nagyságú, de lágyszárú évelő. A mérsékelt
öv legmérgezőbb növénye.]
pokrzykiwać [1. krzyczeć, wołać raz po raz, od
czasu do czasu; 2. krzyczeć od czasu do
czasu na kogoś; 3. o ptakach: wydawać od
czasu do czasu głos] – kiabálni, kiáltozni;
rákiáltozni; rikoltozni; időnként kiabálni, elelkiáltja magát
pokrzywa [roślina o liściach i pędach pokrytych
parzącymi włoskami] – csalán (Urtica); a
csalánfélék családjába tartozó füvek
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) [1.
gatunek byliny dwupiennej z rodziny
pokrzywowatych
(Urticaceae
Juss.).
Występuje w stanie dzikim w Europie,
Azji, Ameryce Północnej. W Polsce
pospolita. 2. Roślina wieloletnia wysokości
do l m, opatrzona włoskami parzącymi,
zwykle dwupienna, chociaż zdarzają się
też formy jednopienne, tzn. z kwiatami
męskimi i żeńskimi lub z kwiatami
mieszanopłciowymi na tej samej roślinie.
-
Wersja 01 01 2017
W Europie Środkowej liczna w lasach, na
zrębach, w zbiorowiskach ruderalnych, na
pastwiskach i w ogrodach. Używana w
medycynie ludowej, a także w przemyśle
farmaceutycznym. Kwitnie VI-X.] – Nagy
csalán [Urtica dioica L. Familia: Urticaceae.
Család: Csalánfélék. Gyógynövény.]
Pokrzywa żegawka (Urtica urens L.) [1. gatunek
rośliny
jednorocznej z
rodziny
pokrzywowatych
(Urticaceae Juss.).
Archeofit występujący dość pospolicie w
całej Polsce. 2. Roślina roczna wysokości
do 50 cm, pokryta włoskami parzącymi.
Od pokrzywy zwyczajnej różni się przede
wszystkim tym, że jest znacznie mniejsza i
jednopienna. Często występujący chwast
azotolubny. Rośnie, zwłaszcza na niżu w
pobliżu osiedli, w ogrodach; u nas w całym
kraju. Kwitnie V-X.] – aprócsalán v. kis
csalán (Urtica
urens)
[zárvatermő,
a kétszikűek rózsavirágúak
rendjének
a csalánfélék (Urticaceae) családjába tartozó
növényfaj]
pokrzywdzenie – sértés, sérelem, bántalom,
megrövidítés, sérelmesség, igazságtalanság
pokrzywdzić [wyrządzić komuś krzywdę] –
megsérteni, megbántani; megrövidíteni
pokrzywdzić kogo czym – megsérteni vkit vmivel
pokrzywdzić kogo na honorze – becsületében
sérteni v. megsérteni vkit; megsérteni vkinek
a becsületét, belegázolni vkinek a becsületébe
pokrzywdzić kogo na majątku – vagyoni kárt
okozni vkinek
pokrzywdzić kogo w jego uczuciach – megsérteni
vkinek az érzéseit
pokrzywdzony, -a, -e [osoba, której wyrządzono
krzywdę] – sértett, megsértett; megbántott,
kárvallott, igazságtalanságot szenvedő
pokrzywić [spowodować skrzywienie czegoś w
wielu miejscach lub skrzywić wiele
przedmiotów] – elgörbíteni, eltorzítani;
görbíteni, össze-vissza görbíteni
5143
pokrzywić się [1. wykrzywić się w wielu
miejscach; 2. o wielu przedmiotach: stać
się krzywym] – elgörbülni, eltorzulni;
görbülni, össze-vissza görbülni; fintort vágni
pokrzywka [1. zdr. od pokrzywa; 2. wykwity
skórne w postaci swędzących bąbli] –
(orv.) csalánkiütés
pokrzywowaty, -a, -e – csalánszerű
pokrzyżacki, -a, -ie – volt keresztes-, volt (német)
lovagrendi, a keresztes lovagokhoz tartozott
pokrzyżować [1. uniemożliwić jakieś działania;
2. umieścić jakieś przedmioty prostopadle
do siebie] – keresztezni, sorra keresztre
feszíteni; keresztalakban rakni; keresztezni;
(átv.) keresztezni; összekeverni, elrontani
pokrzyżować (czyje) plany- meghiúsítja (vkinek) a
terveit
pokrzyżować plany – terveket keresztezni v.
felborítani
pokrzyżować plany (komu) – átv. keresztezi
(vkinek) az útját
pokrzyżować rasy – fajtákat keresztezni
pokrzyżować się [ulec unicestwieniu, popsuciu] –
kereszteződni
Pokucie (ukr. Покуття, rum. Pocuţia) [1. kraina
historyczna Rusi, leżąca nad górnym
Prutem, na terenie dzisiejszej Ukrainy. ―
W 1349 przyłączone do Polski przez
Kazimierza Wielkiego wraz z Rusią
Halicką. W XVI wieku było terenem
spornym Polski i Mołdawii. Spór został
ostatecznie rozstrzygnięty, a Pokucie
przyłączone do Polski w 1531, po
zwycięskiej bitwie hetmana wielkiego
koronnego Jana Tarnowskiego pod
Obertynem. ― W 1772, po I rozbiorze
Polski
Pokucie
znalazło
się pod
panowaniem austriackim, po odzyskaniu
niepodległości w 1918 wróciło do Polski.
Od aneksji 17 września 1939 w granicach
ZSRR, a po 1991 Ukrainy. 2. kraina
historyczna Rusi, nad górnym Prutem i
Czeremoszem. W XIV w. przyłączone do
Polski wraz z Rusią Halicką przez
Kazimierza Wielkiego. W XVI w. stało się
terenem rywalizacji Polski i Mołdawii.
1531 przyłączone do Polski po zwycięstwie
hetmana J. Tarnowskiego pod Gwoździem
i Obertynem. Po I rozbiorze (1772) pod
panowaniem
austriackim.
1919-1939
należało do Polski, po 17 IX 1939 do
ZSRR, od 1991 w granicach Ukrainy.] –
Prut és Dnyeszter köze
pokuć [przybić podkowy pod kopyta kilku lub
wielu
koniom]
–
kovácsolni,
megkovácsolni, összekovácsolni
-
Wersja 01 01 2017
pokudlić
—
pokudłać
–
összeborzolni,
összezavarni; összekócolni
pokumać się [pot. wejść w porozumienie z kimś,
często w złych zamiarach] – összekomázni,
barátkozni, megbarátkozni, összebarátkozni
pokumanie się – összebarátkozás
pokup [zapotrzebowanie na rynku na jakiś
towar; popyt] – kelendőség, kereslet
pokupczyć – kupeckedni
pokupczyć zawsze można z drużynami –
állandóan lehet kupeckedni a csapatokkal
pokupność – kelendőség, keresettség
pokupny, -a, -e [łatwo znajdujący nabywców] –
kelendő, keresett
pokupować [kupić czegoś dużo, kupić jedną
rzecz po drugiej] – (sokat, sokfélét)
vásárolni; összevásárolni (mindenfélét)
pokurcz [1. pogard. osoba lub zwierzę brzydkie i
niezgrabne; 2. gatunek psów, mieszańców
z brytana i charta] – korcs, keverék,
keresztezés, hibrid
pokurczony, -a, -e [taki, który się skurczył,
poskręcał
w
wielu
miejscach]
–
összegörbült, meggörbült, összezsugorodott
pokurczyć [skurczyć wiele czegoś lub skurczyć
coś w wielu miejscach] – összegörbíteni,
összezsugorítani
pokurczyć się [o wielu przedmiotach, rzadziej
osobach: stać się skurczonym, mniejszym,
ulec skurczeniu] – összezsugorodni,
meggörbülni, összetöpörödni
pokurzyć [pot. przez pewien czas palić papierosa
lub fajkę] – porral belepni, öszeporozni;
(átv.) füstölni, pipázni, elszívni
pokurzyć się – beporosodni; füstölni, füstölögni
pokusa [1. bardzo trudne do opanowania
pragnienie zrobienia czegoś; 2. coś, co
bardzo kusi, zwykle zakazanego] –
kísértés, csábítás
pokusa bierze co robić, pokusa bierze na co –
csábítani vmire; kísértésbe esik v. kerül, hogy
mit tegyen
pokusa do czego, pokusa na co – kísértés vmire
pokuszenie [sytuacja budząca w kimś chęć
zrobienia
czegoś
niewłaściwego,
popełnienia
grzechu]
–
kísértés,
megkísértés; csábítás
pokusić (pokuszę) – megkísérteni, csábítani
pokusić się [odważyć się na coś, usiłować zrobić
coś trudnego, niebezpiecznego itp.] –
merészelni, merészkedni, felbátorodni; (o co)
megkísérelni, megpróbálni vmit
pokusić się na co – vmire vetemedni
5144
pokusić się o kogo/co – hozzá (mer) nyúlni
vkihez/vmihez;
kezet
(mer)
emelni
vkire/vmire
pokusił się na to przedsięwięcie – arra a
vállakozásra merészkedett; arra vetemedett
pokuśtykać, pokusztykać [pot. pójść dokądś,
kulejąc, kuśtykając] – (közb.) sántikálni,
elsántikálni; odasántikálni vhová
pokuta [starsza nazwa czwartego sakramentu w
Kościele katolickim] – vezeklés, bűnbánat,
bűnhődés, elégtétel [Az értelem és szív
átalakulása, amelynek következménye a
bűntől való elfordulás (Mt 27,3; 2Kor 7,910); a bűnbánat szükséges az üdvösséghez
(Mt 3,2.8; 4,17)]
Pokuta - nie jest łatwą sprawą dla tych, co ją
muszą czynić, ale jak dobrze, że ją Bóg
przyjmuje, bo jest drogą (jeśli szczera) do
przywrócenia stanu wobec Boga, który się
utraciło, albo nigdy nie posiadało. W pokucie
można rozróżnić kilka stopni (jak u Dawida, który
musiał przejść ciężką drogę pokuty, zanim
przywrócona została mu społeczność z Bogiem):
1. Poznanie i osądzenie popełnianego grzechu.
2. Osiągnięcie przebaczenia, które jest w sile krwi
Zbawiciela, przelanej za grzeszników, która
obmywa z grzechu, a gdy to się stało, przychodzi:
3. Przywrócenie radości, po czym przychodzą:
4. Służenie Bogu, uwielbianie Go i przywrócenie
społeczności z Bogiem. To Dawid przeszedł po
popełnieniu grzechu przez zdobycie Batszeby co
doprowadziło do śmierci niewinnego Uriasza.
Podobny grzech popełnił naród izraelski,
odchodząc od Boga i mordując Jego Syna.
Prawdziwa pokuta pociąga za sobą nawrót,
przemianę duszy spowodowaną szczerym żalem
za popełniony grzech. Szczera pokuta poprzedza
także narodzenie się na nowo. Życie każdego
nieodrodzonego człowieka jest obfite w obrażanie
Boga, z którego dóbr on korzysta i Mu nie
dziękuje, gardzi Nim (Stwórcą swoim) i dlatego
musi pokutować, gdy chce osiągnąć ten wielki
skarb od Boga, którym jest zbawienie.
pokuta za co – bűnhődés, vezeklés vmiért;
bűnbánat vmi miatt
pokutniczo – bűnbánóan
pokutniczy, -a, -e; pokutny, -a, -e – bűnbánó,
vezeklő
pokutnik
[człowiek odprawiający pokutę,
zwłaszcza w widoczny sposób]; pokutnica
[kobieta odbywająca pokutę] – bűnbánó,
vezeklő (ffi/nő)
pokutować (pokutuje) [1. odprawiać pokutę; 2. w
religii katolickiej: cierpieć w czyśćcu za
grzechy, oczekując zbawienia; 3. według
wierzeń ludowych: straszyć po śmierci
pod postacią ducha; 4. odczuwać na sobie
skutki jakiegoś czynu, postępku; 5. trwać,
istnieć jako przeżytek; 6. przebywać
gdzieś pod przymusem] – vezekelni; (átv.)
-
Wersja 01 01 2017
szenvedni, elszenvedni; (átv.) vezekelni,
bűnhődni,
megbűnhődni,
lakolni,
meglakolni;
(egyh.)
a
tisztítótűzben
szenvedni, a megváltást várni, bűnhődni;
rejleni,
lappangani, elhúzódni;
(átv.)
kísérteni, rémíteni
pokutować w kim/czym – bujkál, szunnyad vkiben;
rejlik, motoszkál, lappang vmiben
pokutować za coś – vezekelni vmiért
pokutować za grzechy – bűnhődik, megbűnhődik
vétkeiért
pokutować za kogo/co – bűnhődni, megbűnhődni,
lakolni, meglakolni vkiért v. vki helyett,
vmiért
pokutujący, -a, -e – vezeklő
pokwapić się [zrobić coś szybko, z ochotą] –
sietni, elsietni; igyekezni, elhamarkodni;
kapkodni
pokwasić [1. kwasząc, zakonserwować wiele
produktów spożywczych, jeden po
drugim; 2. wywołać zły nastrój u wielu
osób] – összesavanyítani, megsavanyítani;
(átv.) besavanyítani
pokwasić się [o produktach spożywczych:
skwaśnieć
jeden
po
drugim]
–
összesavanyodni, besavanyodni
pokwaszony, -a, -e – megsavanyanodott, (átv.)
besavanyodott, rosszkedvű
pokwaśnieć [1. o produktach spożywczych:
skwaśnieć jeden po drugim; 2. pot.
wyrażać
zły
humor]
–
(sorban)
megsavanyodni
pokwaterować – elkvártélyozni, elszállásolni;
szállásban lenni, tanyázni, lakni, kvártélyozni
pokwękać — pokwękiwać [pot. ponarzekać] –
nyavalyogni, nyafogni, panaszkodni (egy
keveset); nyögdécselni, nyögdicsélni
pokwitać — pokwitnąć [o ludziach: dojrzewać
płciowo] – sorra v. mind kivirul v.
kivirágzik; virágozni, virulni
pokwitanie (dojrzewanie płciowe, łac. pubertas) [1.
okres dojrzewania płciowego u ludzi 2.
jest to około 4-5 letni okres procesu
dojrzewania, w którym następuje rozwój
drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych.
Zachodzi przeciętnie 11-16 rok życia - u
dziewcząt nieco wcześniej niż u chłopców.]
– (lat.) pubertás; serdülés, serdülőkor; nemi
érés [1. a gyermek- és felnőttkort elválasztó
életszakasz, a növekedés befejeződésének,
illetve a nemi érettség kialakulásának
periódusa; 2. A pubertástól a felnõttkorig
tartó fejlődési szakasz, durván 10 és 20 éves
kor között.]; (átv.) virágzás
pokwitować (pokwituje) [1. pisemnie poświadczyć
coś; 2. daw. zareagować na coś w
określony sposób] – nyugtázni, elismerni
5145
pokwitować kogo z należności – a tartozás
kiegyenlítését elismerni, nyugtázni vkinek
pokwitowanie [pisemne potwierdzenie odbioru
czegoś] – elismervény, nyugta, bizonylat,
nyugtázás, elismerés; vevény
pokwitowanie czego – vminek a nyugtázása
pokwitowanie nadawcze – feladóvevény
pokwitowanie odbioru – átvétel elismerése;
átvételi elismervény
pokwitowanie odbioru przez spedytora –
szállítmányozói átvételi elismervény
pokwitowanie z czego – nyugta, elismervény
vmiről
Pola – Póli, az Apollónia beceneve
pola – lm. mezők, területek, areák; földek
pola biegną w dal – a mezők messzire nyúlnak
pola Brodmanna [wyróżnione na podstawie
cytoarchitektury obszary kory mózgu.
Jako pierwszy ich lokalizację określił w
1907 roku niemiecki neurolog Korbinian
Brodmann. Opisane przez Brodmanna
pola od 1 do 52, z niewielkimi zmianami
odpowiadają
stosowanemu
dziś
podziałowi.] – Brodman areák [az agykéreg
sejtszerkezeti
(citoarchitektonikai)
térképének elemei (1-46)]
pola chleborolne – jóltermő gabonamezők
pola elizejskie [mit. gr. kraina wiecznej
szczęśliwości] – (gör. Elysion) Elysium,
Elízium, elíziumi mezők; (mitológia) az
üdvözültek árnyainak tartózkodási helye; a
boldogok szigete, regés vidék a világ végén,
mely az itenkedvelte hősöket a földről való
elköltözésük után örök tavasszal, örökké
tartó boldog élettel várja; (Párizsban)
Champs Elysées (sugágárút)
pola kojarzeniowe a. pola asocjacyjne, kora
asocjacyjna [zob. kora asocjacyjna;
obszary kory mózgowej ssaków nie
związane bezpośrednio z czuciem i
ruchem, związane głównie ze scalaniem
czynności pól rzutowych] – asszociációs
kéreg [azon agykérgi területek, melyek nem
kapnak közvetlen perifériás bemenetet, de
felelősek
a
bonyolultabb
információfeldolgozásért
vagy
a
tervezésekért]
pola ryżowe – rizsföldek
pola za miastem – (város, község területe) határ
Polacy mają bardzo dobrych grafików – a
lengyeleknek nagyon jó grafikusaik vannak
Polacy są bardzo mili i gościnni – a lengyelek
nagyok kedvesek és vendégszeretők
Polacy to nieruchawy naród – a lengyel egy
nehézkes nemezet v. nép
-
Wersja 01 01 2017
polać — polewać [1. lejąc jakiś płyn, zmoczyć
coś; 2. pot. nalać alkohol do kieliszków] –
megöntözni, leönteni; mázzal bevonni; (átv.)
meglocsolni, töltögetni
polać co – (tréf.) (borral) megöntözni vmit;
(megünnepelni)
polać smołą – bekátrányozni
polać ulicę – megöntözni az utcát; utcát locsolni
polać się — polewać się [1. lejąc jakiś płyn,
zmoczyć się nim; 2. lejąc jakiś płyn,
zmoczyć jeden drugiego; 3. o płynach:
pociec, popłynąć] – leönti magát, leöntik
egymást; megeredni, folyásnak indulni
polak [dla Słowaków: górski wiatr wiejący z
polskiej strony Tatr na słowacką] –
Tátrából fújó hegyi szél (Szlovákia felé)
polak [1. pot. język polski jako przedmiot w
szkole; też: lekcja języka polskiego; 2. w
gwarze uczniowskiej: lekcja języka
polskiego] – (átv.) (nyelv) polak, lengyel;
(dawno) polyák, lengyel
Polak [obywatel Polski] – lengyel, lengyel férfi,
lengyel ember [a kto jest Polakiem?: és ki a
lengyel?] (jestem Polakiem)
Polak Węgier dwa bratanki i do szabli i do
szklanki [historyczne przysłowie obecnie
występujące zarówno w języku polskim i
węgierskim, krótka rymująca się formuła
mówiąca
o
zażyłej
przyjaźni
i
pokrewieństwie narodu polskiego i
węgierskiego. 12 marca 2007 parlament
węgierski przyjął deklarację uznającą
dzień 23 marca Dniem Przyjaźni PolskoWęgierskiej, deklarację poparło 324
posłów, nikt się nie wstrzymał, nikt nie był
przeciw] – lengyel magyar két jóbarát,
együtt harcol s issza borát [Lengyel, magyar
két jóbarát a kezdete annak a rímbe szedett
közmondásnak, amelyet Lengyelországban
és Magyarországon csaknem mindenki
ismer, és amely a két nép történelmi
barátságát példázza. Koccintáskor gyakran
hangzik el. 2007. március 12-én a magyar
Országgyűlés március 23-át a magyar–
lengyel barátság napjává nyilvánította. Az
egyhangúan hozott határozatot 324-en
szavazták meg.]
Magyar változatok:
 „Lengyel, magyar két jóbarát, együtt issza
búját, borát.”
 „Lengyel, magyar két jó barát együtt harcol, s
issza borát.”
 „Lengyel, magyar két jó barát, együtt emel
kardot, kupát.”
 „Két jó fivér a magyar, lengyel, együtt iszik s
harcol, ha kell.”
-
Wersja 01 01 2017
 „Kezükben a pohár és kard: lengyel, magyar
egyet akart.”
 „Magyar, lengyel két jó haver, együtt küzd és
együtt vedel.”
 „Lengyel, magyar, két jó barát, együtt isszák
egymás borát”
5146
Polak z krwi i kości – [csont-vér lengyel] vérbeli
lengyel, igazi lengyel
Polakia [1. geogr. Polska; 2. zapisy w
ortografiach alternatywnych: Полакиа] –
Polakia; Lengyelország
polakierować [1. pokryć lakierem; 2. zob.
polakować: pokryć lakiem zęby wielu
osobom lub wiele zębów w celu
zabezpieczenia szkliwa ] – belakkozni
polakierować podłogę – padlót belakkozni
polakierować paznokcie – kilakkozza a körmét
(körmeit)
polakierować włosy – belakkozza a haját
polakofil, polonofil – lengyelbarát
polakożerca [nieprzejednany wróg Polaków i
polskości] – lengyelfaló, lengyelgyűlölő
polakożerczy,
-a,
-e
[przymiotnik
od:
polakożerca] – lengyelfaló, lengyelgyűlölő
polakożerstwo [określenie używane wobec
antypolskiej polityki kanclerza Prus Otto
von Bismarcka w latach 1885 - 1900, oraz
wypowiedzi współpracowników kanclerza
o
odcieniu
rasistowskim
(np.
porównujących Polaków do zwierząt),
mających
usprawiedliwiać
politykę
germanizacji. Określenia tego używa się
czasem w szerszym zakresie w stosunku
do historycznych przejawów niechęci,
bądź
nienawiści
do
Polaków,
występujących w XIX i XX w. w Rosji, a
także w czasach III Rzeszy Niemieckiej,
kiedy to Polaków zakwalifikowano
kategorii "podludzi".] – lengyelek iránti v.
lengyelekkel szembeni gyűlölet v. gyűlöltség
polakować [1. popieczętować, pozaklejać lakiem;
2. pokryć,
uszczelnić
lakiem
wiele
przedmiotów; 3. pokryć lakiem zęby wielu
osobom lub wiele zębów w celu
zabezpieczenia szkliwa] – belakkozni,
lakkal bevonni
polana, polanka [niezadrzewione, porośnięte
trawą miejsce w lesie] – rét, tisztás, hegyi
rét
polanka [Różanecznik, azalia, rododendron
(Rhododendron L.) – rodzaj roślin z
rodziny wrzosowatych (Ericaceae).] –
(növ.) azalea; rododendron (Rhododendron)
v.
havasszépe
[a
zárvatermők
(Magnoliophyta)
osztályába
tartozó
hangafélék (Ericaceae) egy nemzetsége]
polano [1. kawał drewna przeznaczony na opał;
2. łow. ogon wilka] – fahasáb; ölfa;
farkasfarok
polar [1. lekki i bardzo ciepły materiał z włókna
poliestrowego; też: bluza lub kurtka
uszyta z tego materiału; 2. rodzaj tkaniny
wykonanej z PET i innych tworzyw
sztucznych.
Charakteryzuje
się
hydrofobowością i dobrą izolacją ciepła,
posiada
dużo
lepsze
właściwości
termoizolacyjne niż wełna, a w przypadku
zamoczenia nie traci tych właściwości.
Wykorzystywana jest do wytwarzania
odzieży sportowej, zimowej i jesiennej,
która
wymaga
zdolności
do
odparowywania potu, czyli do tzw.
oddychalności. Została opracowana w
1979 roku w przedsiębiorstwie Malden
Mills. Nazwa "Polar" wywodzi się od
materiału produkowanego przez to
przedsiębiorstwo - Polartec. Obecnie
produkowanych jest wiele rodzajów
polarów, w zależności od zastosowania,
różnią się gramaturą (np. Polar 100 oznacza to, iż 1 metr kwadratowy
materiału waży 100 gram) oraz
właściwościami
termicznymi
i
oddychalnością. 3. potoczna nazwa tkanin
mechatych typu fleece. Pierwszy polar –
właściwa nazwa Polartec - został
wyprodukowany przez firmę Malden
Mills
w 1979 roku z włókien
poliestrowych. Tkanina bardzo ciepła i
lekka,
nie
wchłaniająca
wilgoci,
wytwarzana w trzech podstawowych
grubościach 100, 200 lub 3000 (g/m2).
Produkowane są również polary chroniące
przed wiatrem. Do minusów należy
łatwopalność. Używany do produkcji
odzieży sportowej.] – polár (anyag)
5147
polar lub fleece [Lekki, puszysty, futerkowy
wyrób dziewiarski z przędz syntetycznych.
Doskonale izolująca dzianina microfleece,
wytworzona w USA około 1980 roku,
wykorzystana do produkcji ciepłych
ubiorów, sprawdziła się w ekstremalnych
warunkach
klimatycznych.
Dzięki
przytulności i łatwości pielęgnacji jest
szeroko stosowana w modzie codziennej.]
– polar (anyag)
polarnictwo [badania terenów położonych w
pobliżu obu biegunów, prowadzone
początkowo z powodów politycznych
(poszukiwanie
nowych
ziem
pod
osadnictwo) i handlowych (poszukiwania
korzystniejszych
morskich
dróg
handlowych), a potem - naukowych.] –
sarkkutatás
polarnik, polarniczka [1. badacz obszarów
polarnych;
2. uczestnik
wypraw
polarnych] – sarkkutató, sarkkutatónő
polarność [to właściwość związku chemicznego
oznaczająca asymetryczną budowę z
częściowo przemieszczonym ładunkiem
elektrycznym.
Polarne
cząsteczki
posiadają moment dipolowy. Polarne
cząsteczki
rozpuszczalnika
mogą
solwatować jony ułatwiając rozpuszczanie
substancji jonowych (jak sole) lub innych
substancji polarnych.] – (gör.) polaritás,
polárosság; vmely testnek az a tulajdonsága,
hogy a pólusokban vmilyen sajátsága erősebb
mértékben jut kifejezésre, mint a test egyéb
pontjain (pl. a mágnes); (akusztika) a hifikészülékek kivezetéseinek elrendezése [Egyegy csatorna két-két kivezetőpontja közül a
melegpont szolgáltatja a tulajdonképpeni
jelet, a másik pólus a nullapont, s ezeket nem
szabad felcserélni. A polaritás hibája
érezhetően elrontja a sztereofóniát és a
mélyhangátvitelt.]
polarny, -a, -e [1. (pod)biegunowy; związany z
(płn. a płd.) biegunem Ziemi a.
firmamentu; zimny, mroźny; 2. właściwy
terenom podbiegunowym lub znajdujący
się na tych terenach] – (gör.) poláris; sarki;
a sarokkal, a pólussal kapcsolatos, rá
vonatkozó, jellemző; (átv.)
sarlkalatos,
szöges
polaroid [samowywołujący aparat fot. do
fotografii momentalnej (czarno-białej a.
barwnej)] – polaroid
polarowe runo [Tkanina termo izolująca lekko
drapana wykonana z mikrowłókien, które
mogą transportować pot i tkanina ta jest
równocześnie chroniąca przed wiatrem.] –
polar fleece [Jó hőszigetelő tulajdonságokkal
rendelkező alacsony száltakarójú, bolyhos
-
Wersja 01 01 2017
körkötött kelme. Olyan konstrukcióval
rendelkezik, mely az izzadságot kivezeti a
kelme felületére, de ugyanakkor a szél
behatolását megakadályozza. Leggyakrabban
poliészter mikroszálakból készítik. A
Polarfleece® (ejtsd: polárflísz) elnevezés
eredetileg a Malden Mills cég által használt
védett márkanév volt.]
polarymetr [1. przyrząd służący do pomiaru
kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji
światła przez substancje optycznie czynne;
2. przyrząd do wyznaczania stopnia
polaryzacji
światła
częściowo
spolaryzowanego] – (gör.) polariméter; (fiz.)
sarkításmérő; eszköz a sarkított fény eltérési
fokának mérésére
polaryzacja [1. rozdzielenie elementów układu
na dwie grupy; 2. polaryzacja (światła)
drgania fal świetlnych odbywające się w
jednej płaszczyźnie a. w płaszczyznach
równoległych; podział grup, ideologii,
systemów, sił na 2 przeciwstawne sobie,
antagonistyczne.] – (gör.-lat.) polarizáció,
polározás; (fiz.) sarkítás, fénysarkítás
polaryzacja elektrolityczna [zmiana potencjału
elektrody względem roztworu w wyniku
przepływu prądu podczas elektrolizy] –
elektrolitikus polarizáció
polaryzacja grupowa [to tendencja grup do
podejmowania decyzji, które są bardziej
skrajne niż początkowe upodobania czy
skłonności członków.] – csoportpolarizáció
[group polarization] [A csoportok azon
hajlama, hogy döntésük ugyanolyan irányú,
de szélsõségesebb legyen, mint a csoprt
egyénei által a vita elõtt vallott álláspontok
átlaga]
polaryzacja lewoskrętna – balirányú polarizáció
polaryzacja płaska – síkbeli (leneáris) polarizáció
polaryzować – (gör.) polarizálni, polározni;
sarkítani
(polarizálni);
elektromos
polározottságot létrehozni; (átv.) két v. több
határozott irány, csoport stb. felé irányítani,
megosztani
polaryzować się [1. o poglądach, ugrupowaniach,
systemach itp.: różnicować się; 2. fiz.
ulegać polaryzacji] – (gör.) polarizálódni,
(fiz.) sarkulni; elektromos határozottságot
nyerni; (átv.) két v. több határozott irány,
csoport felé irányulni, megoszlani
polaryzowanie – polarizálás
polaryzowanie się – polarizálódás; (átv.) ellentétes
álláspontok, csoportok kialakulása, ill.
kikristályosodása
polatać [1. latać w powietrzu statkiem
powietrznym przez jakiś czas; 2. pot.
pobiegać] – repkedni, repülni; (átv.)
5148
száguldani, elfutni, elszaladni; futkosni,
elfutkosni; futkározni, szaladgálni; elszökni,
megszökni
polatka [flaterka (z niem. flattern], blaszka, złota
lub srebrna w stroju niewieścim tak
zawieszona, że za każdem ruszeniem się
osoby chwieje się czyli potrząsa
(Mączyński, r. 1564)] – (daw) flitter; arany v.
ezüst dísz a női viseleten
polatywać [pot. unosić się w powietrzu w górę i w
dół] – felemelkedni; röpködni, repülni,
száldosni
Poldek – a Leopold beceneve
Poldek [system zarządzania pakietami dla
systemu PLD Linux Distribution. Pozwala
on na łatwą instalację i aktualizację
pakietów RPM. Autorem programu jest
Paweł A. Gajda.] – Poldek (PLD Linux
Distribution-höz számítógépes rendszer;
Polish Linux Distribution, azaz PLD.
http://www.pld.org.pl/)
poldery
[płaskie,
depresyjne
obszary,
zabezpieczane przed zalaniem i stale
osuszane] – polder [egy alacsonyan fekvő
terület, ami – legalábbis dagály idején – a
tenger szintje alatt fekszik, és amit az ember
mesterségesen hódított el a tengertől gátak
segítségével.
Van,
amelyiket
vízszivattyúzással kell kiszárítani, és
szárazon
tartani,
másokat
zsilipek
kinyitásával alacsony árapályszint esetén.]
pole [1. obszar ziemi przeznaczony pod uprawę;
2. teren przeznaczony na coś lub pokryty
czymś; 3. powierzchnia czegoś lub jej
część wyodrębniona konturami, barwą lub
w inny sposób; 4. dziedzina, zakres
czyichś
działań
i
zainteresowań;
5. możliwość,
sposobność
jakiegoś
działania; 6. część boiska broniona przez
zawodnika lub drużynę; 7. fiz. obszar, w
którym
każdemu
punktowi
przyporządkowuje się pewną wartość
określonej wielkości; 8. mat. nieujemna
liczba
rzeczywista,
wyrażająca
powierzchnię danej figury] – szántó,
szántóföld, mező, föld; tér (városban);
(dziedzina) tér, terület; terep, mezőny,
síkság; harctér, hadszíntér, a harc mezeje;
terület, övezet, körzet; felület, alap, hátté,
mező, mezőny; kocka; (fiz., műsz., wojsk)
mező, tér; vminek a tere, terület
pole akustyczne – hangtér [a térnek az a része,
amelyben hanghullám észlelhető]; akusztikai
tér
pole akustyczne swobodne – szabad hangtér
[egynemű
vivőközegben
határok
és
akadályok nélküli hangtér] (a gyakorlatban
csak megközelítéssel érhető el)
-
Wersja 01 01 2017
pole bezwirowe – örvénymentes tér
pole bitwy – csatatér, harctér, harcmező harctér,
harcmező
pole bliskie – közeltér
pole bliskie (sąsiadujące) – szomszédos tér,
közeltér
pole bramkowe – kapuelőtér (sport)
pole czego (pszenicy, owsa) – föld (búza-, zabföld)
pole dalekie – távoltér
pole do działania – működési terület
pole do popisu – feltűnési lehetőség, érvényesülési
lehetőség; az érvényesülés tere v. területe
pole dźwiękowe (sound field (kat.: fizyka)) –
hangtér [A térnek azt a részét, amelyben a
hanghullámok
terjednek,
hangtérnek
nevezzük. A hangtér a hely és idő
függvényében két mennyiséggel írható le, a
gyakorlatban rendszerint a hangnyomást és a
részecskesebességget adjuk meg. free sound
field – szabad hangtér]
pole działania (area of operation) – hatásterület
[amelyre a tevékenység által előidézett
hatásfolyamat kiterjed. Ahol a tevékenység
hatótényezőjének következtében pozitív
vagy negatív változás áll be.]
pole elektromagnetyczne [obszar, w którym na
obiekty o właściwościach elektrycznych
lub magnetycznych działa określona siła]
– elektromágneses tér v. mező
pole
elektryczne
[przestrzeń
otaczająca
naładowane elektrycznie ciało, w której
istnieje siła elektrostatyczna działająca na
nieruchomy ładunek elektryczny] –
elektromos tér v. erőtér, villamos mező,
elektromos mező
pole golfowe – golfpálya
pole grawitacyjne [rzestrzeń otaczająca każde
ciało materialne, w której działają siły
przyciągania] – gravitációs tér v. mező,
nehézségi erőtér
pole kamieniste – köves föld v. talaj
pole karne [w piłce nożnej: specjalnie
wyznaczony fragment boiska, na którym
przewinienia popełnione przez drużynę
broniącą karane są rzutem karnym] – (sp)
büntetőtérfél, büntetőterület
pole klinem wchodziło między łąki – a szántóföld
ék alakban benyúlik a rétek közé
Pole Krwi (rola krwi) czyli Akeldama (Dzieje
1:19) [“ Pole Krwi” czyli Akeldama to
nazwa pola nadana przez Żydów. Pole to
nabyto za pieniądze, które uzyskał Judasz
Iskariot za zdradzenie Jezusa Chrystusa
(vide Dzieje Apostolskie 1:18,19). Miejsce
to utożsamia się z płaskim kawałkiem pola
5149
po pd. stronie Doliny Hinnoma, zwanym
Hakk ed-Dumm („cena krwi”), w dolnej
części wzgórza noszącego nazwę „Góra
Złej Rady”. Widać tam ruiny kostnicy.
Nieco dalej na pd. wsch. znajduje się
monaster Hakeldama, wzniesiony nad
pozostałościami
grobów
wykutych
w skale.] a. Pole Garncarza [Biblia
Warszawska: Po naradzie więc nabyli za nie
pole
garncarza
na
cmentarz
dla
cudzoziemców. (Mat. 27:7)] – Akeldama
(vérmező) [Az a földdarab, amelyet Júdás
Jézus tartózkodási helyének elárulásáért
kapott pénzén vettek (ApCsel1,18-19). A
földdarab azért nyerte ezt a nevet, mert
vérdíjon vásárolták, és mert itt ért Júdás élete
gyászos véget (Mt 27,7). „Tanácsot ülvén
pedig, megvásárlák azon a fazekasnak
mezejét idegenek számára való temetőnek.”]
pole kukurydzowe – kukoricaföld, kukoricás
pole kwadratu – (mt.) a négyzet területe
pole magnetyczne [przestrzeń, w której
występuje działanie sił magnetycznych] –
(fiz.) mágneses tér v. mező v. erőtér
Pole Marsowe [1. (łac. Campus Martius) to
miejsce w starożytnym Rzymie, poza
murami miasta, w zakolu Tybru, na
zachód od Kapitolu. Obszar o powierzchni
ok. 25 ha w czasach królewskich
poświęcony był Marsowi. 2. (franc. Champ
de Mars) - rozległy park, znajdujący sie w
Paryżu
między Wieżą Eiffla na
północnym-zachodzie i École militarie na
południowym-wschodzie. Nazwa pochodzi
od rzymskich Pół Marsowych, na których
(zarówno w Rzymie, jak i Paryżu)
odbywały się ćwiczenia wojskowe.] –
Marsmező
pole martwe – holttér
pole minowe [zapora z min rozmieszczonych na
pewnej przestrzeni na lądzie lub w morzu]
– aknamező
pole naftowe [obszar występowania złóż ropy
naftowej i gazu ziemnego, objęty tą samą
strukturą geologiczną] – olajmező,
kőolajmező
pole namiotowe – sátorozásra kijelölt hely,
sátortábor; Camping, kemping
pole natarcia – támadási- v. rohamövezet
pole nieskończenie małe – végtelenül kis terület
pole obsarwacji – a megfigyelés tere
pole obstrzału – tűzkörlet, tűzhatáskörzet
pole operacyjne [miejsce na ciele pacjenta
będące przedmiotem operacji, zabiegu] –
(med.) operációs terület
pole orne – szántóföld
pole pogłosowe – zengőtér
-
Wersja 01 01 2017
pole position [w wyścigach samochodowych lub
motocyklowych:
pierwsza
pozycja
startowa] – (ang.) pole position; első
rajtkocka
pole prędkości – sebességtér
pole pszeniczne – búzaföld
pole rażenia [miejsce, w którym zdolność
oddziaływania amunicji na cel jest
największa] – hatótér; hatás tér
pole rozproszenia – szórt tér
pole rozproszone – diffúz hangtér; szórt hangtér
[különböző alakú és elnyelési fokú
visszaverő felületekkel határolt térben a
hanghullámok olyan mértékű szétszórása,
hogy visszhang- és interferenciamentes,
egyenletes hangenergiasűrűségű tér alakul
ki]
pole ryżowe – rizsföld
pole rzepakowe – repceföld
pole semantyczne, pole znaczeniowe [to suma
znaczeń danego znaku językowego,
obejmująca jego denotację i konotacje. Do
pola semantycznego danego znaku
językowego należą te znaki językowe,
których kryterialne cechy semantyczne
mieszczą się w jego konotacjach.
Przykładowo do pola semantycznego
polskiego wyrazu pisać należy wyraz
bazgrać, którego cechy kryterialne
"niestarannie stawiać znaki" określają
jedno z możliwych znaczeń wyrazu pisać.]
– jelentésmező [egy szó jelentéséhez tartozó
más szavak jelentéseinek rendszere]
pole uprawne – szántóföld; mező
pole użyteczne – hasznos tér
pole walki – harctér, harcmező; küzdőtér
pole węglowe – szénmező
pole widzienia [obszar, który może zobaczyć
dana osoba w określonym momencie] –
látótér, látómező, látóterület, láttér
pole wirowe – örvénytér
pole wyścigowe – versenypálya, mezőny
pole zakłóceń – zavarótér, interferenciatér
pole zarosło chwastami – a rét elgazosodott
pole zewnętrzne (obce) – idegen (külső) tér
5150
polec (polegnę, polegnie; poległ, polegli), polegnąć
[zostać zabitym, zginąć w walce, bitwie itp.]
– elesni, hősi halált halni
polec na placu – ottmaradni a csatatéren, elesni
polec od ciosu – leteríti a csapás; elesni v. elterülni
a csapás súlya alatt
polec śmiercią bohaterską v. bohatera – hősi
halált halni
polec śmiercią walecznych, polec śmiercią
żołnierską a. śmiercią żołnierza – hősi
halált halni
polec z chwałą – hősi halált halni
poległ na polu chwały – elesett a dicsőség mezején
polecać (polecam, polecasz, polecają) (zob.
polecić) – (kogo/co komu) ajánlani vkit/vmit
vkinek; ajánlani,
meghagyni,
utasítani;
megbízni
polecać komu/czemu – utasítani
polecać się (zob. polecić się) – ajánlkozni
polecający, -a, -e – ajánló
polecany, -a, -e – ajánlott
polecana lektura – ajánlott olvasmány
polecany materiał do nauki – ajánlott tananyag
polecenie [1. wypowiedź nakazująca komuś
wykonanie
jakiejś
czynności;
2. zaprotegowanie kogoś] – (rozkaz)
utasítás; (misja) megbízás, megbizatás;
(rekomendacja) ajánlás
polecenie inkasa – inkasszóutasítás
polecenie księgowania – könyvelési utasítás
polecenie przelewu – átutalási megbízás
polecenie służbowe – szolgálati utasítás
polecenie sprzedaży – eladási utasítás
polecenie wyjazdu służbowego – kiküldetési
utasítás
polecenie wypłaty – kifizetési utasítás
poleciało oczko – felszaladt a harisnya, leszaladt a
szem a harisnyán
polecenie wyczyszczenia ekranu –
(kat.:
informatyka)
CLS,
clear
screen;
képernyőtörlés
polecić
(polecę,
polecisz)
—
polecać
[1. powiedzieć komuś, żeby coś zrobił;
2. dać kogoś lub coś pod czyjąś opiekę;
3. przedstawić
kogoś
lub
coś
w
korzystnym świetle; 4. kazać, zlecić; 5.
powierzyć
opiece,
uwadze;
6.
rekomendować] – (kogo/co) ajánlani,
beajánlani; javasolni, utasítani; meghagyni,
megbízni vkit
polecić Bogu ducha – lelkét Istennek ajánlja
polecić kogo/co komu – ajánlani vkit/vmit vkinek
polecić komu/czemu – utasítani vkit/vmit; utasítást
adni vkinek/vminek
-
Wersja 01 01 2017
polecić a. polecać komu co – utasítani (vkit vmire)
polecić na kogo/co – (közb.) rászállni, bukni
vkire/vmire; futni vki/vmi után
polecić się — polecać się [1. poprosić kogoś o
pamięć o sobie, życzliwość dla siebie itp.;
2. zachęcić do korzystania ze swoich
usług] – ajánlkozni, felajánlkozni; ajánlja
magát
polecić się łaskawym względom – kegyes
jóindulatába ajánlja magát
polecam się! – ajánlom magam v. magamat!
polecieć (polecę) [1. udać się drogą powietrzną;
odbyć lot; 2. spaść; 3. pobiec; 4. udać się
dokądś drogą powietrzną; 5. wzbić się w
powietrze;
6. zostać
wyrzuconym,
wypchniętym do góry, w powietrze;
7. zostać zrzuconym, spaść z góry na dół;
8. o cieczy: wypłynąć skądś; 9. pot.
przemieścić się bezwładnie; 10. pot. pobiec
lub pójść dokądś bardzo szybko; 11. pot.
zostać
zwolnionym
z
pracy,
zdegradowanym
ze
stanowiska]
–
elrepülni,
elszállni;
szárnyra
kapni;
(popędzić) elrohanni, elszaladni
polecieć w powietrze – levegőbe repül
poleciał jak piorun – átcikázott, mint a villám
polecony, -a, -e – ajánlott, ajánlva
poleczka – (polka kics.)
poleć – küldeni ide, küldeni oda; küldönc
polegać [1. ufać komuś, nie obawiając się
zawodu; 2. mieć do czegoś zaufanie,
opierać się na czymś; 3. mieć przyczynę w
czymś] – támaszkodni, nyugodni, függeni;
(dot. istoty sprawy) (na czym) állni, rejleni
(vmiben)
polegać na kim/czym – számítani vkire/vmire; bízni
vkiben/vmiben; nyugodni vkin/vmin; függ
vkitől/vmitől; múlik vkin/vmin; támaszkodni
vkire/vmire
polegam na nim – bízom benne
polegiwać [pot. kłaść się co chwila] – feküdni,
lefeküdni; lefeküdni egy kis időre (többször)
poległy, -a, -e [I. taki, który zginął w walce; II.
żołnierz zabity w walce] – elesett, hősi
halált halt, hősi halott
poległy na polu chwały – hősi halott
Polek – az Apollinár beceneve
polemicznie – (gör.) polemikusan; vitatkozva
polemiczność – (gör.) polémikusság
polemiczny, -a, -e – (gör.) polemikus; vitás,
vitatott; vitázó, vitatkozó; vitapolemika [1. (gr. pólemos - wojna, spór; także od
przymiotnika polemikós - wojowniczy,
wrogi) dyskusja (słowna lub pisemna) na
sporny dla jej stron temat, najczęściej na
temat związany z polityką, religią,
5151
socjologią, sztuką itp. 2. publiczna
dyskusja na ważne tematy] – (gör.)
polémia; (tud) vita, tollharc
polemika teologiczna a. religijna – hitvita
polemiki dokoła tej sprawy nie miały końca – a
viták e kérdés körül soha nem értek véget; a
vitának e kérdés körül se vége, se hossza
polemista, polemistka [publiczna dyskusja na
ważne tematy] – vitázó
polemizować [podejmować a.
prowadzić
dyskusję] – (gör.) polemizálni; vitázni,
vitatkozni
(vitatkozik),
ellentmond,
veszekszik
polemizować (nad czym) – vitázni
polemizowanie – (gör.) polemizálás, vitatkozás
polenta [1. papka lub gęsta zupa przyrządzana w
starożytnym Rzymie z gotowanego ziarna
zbóż lub z mąki 2. ludowa potrawa włoska
z mąki kukurydzianej] – (ol) polenta;
kukoricakása [a tejet felforraljuk, sóval,
borssal ízesítjük, kukoricadarát folyamatos
kevergetés mellett fozzáöntjük. Miután
besűrűsödött,
gyorsan
kifolpackozott
formába nyomkodjuk, majd kihűtjük.]
polepa [1. warstwa gliny lub gliny z sieczką,
kładziona kiedyś w chatach wiejskich
zamiast podłogi, na ścianach – jako
uszczelnienie itp.; 2. podłoga wykonana z
takiego materiału] – vályog, szalmás agyag
polepić [1. «złączyć jakieś elementy w całość,
używając kleju lub innej klejącej
substancji; 2. przez jakiś czas lepić coś,
formować z plastycznego materiału] –
sárral betapasztani, bevakolni; beragasztani,
megragasztani;
összetapasztani;
összetákolni; ragasztgatni
polepić się [pot. o większej ilości czegoś:
posklejać się] – sorra összeragadni
polepszanie — polepszenie [zmiana na lepsze] –
javítás,
megjavítás;
tökéletesítés,
tökéletesbítés, helyrehozatal, melloráció;
(poprawa) javulás, megjavulás
polepszenie w zdrowiu – jobbulás
polepszyć — polepszać [zmienić coś na lepsze] –
javítani,
megjavítani,
tökéletesíteni,
tökéletesbíteni
-
Wersja 01 01 2017
polepszyć los – megjavítja sorsát, javít a sorsán
polepszyć się — polepszać się [stać się lepszym] –
javulni, megjavulni, jobbra fordulni
polerka [1. szlifierka używana do nadawania
przedmiotom dokładnych wymiarów i
gładkości
powierzchni;
2. czynność
polerowania czegoś]
–
csiszológép,
köszörűgép; csiszolás, fényezés
polerować
[1. wygładzać
powierzchnię
przedmiotu w celu nadania jej gładkości i
połysku; 2. oczyszczać ziarna ryżu lub
kaszy z łusek i kiełków] – (fr-ném.)
polírozni; politúrozni; csiszolni, fényezni,
fényesíteni; (átv.) csiszolni, művelni,
pallérozni
polerować się [być polerowanym, wygładzanym]
– csiszolódni, fényeződni, (átv.) művelődni,
kicsiszolódni, pallérozódni
polerowanie [to obróbka wykańczająca, która
ma na celu uzyskanie żądanej gładkości i
połysku
powierzchni
przedmiotu
polerowanego.] – polírozás; politúrozás;
csiszolás, fényezés; (átv.) csiszolás, művelés,
pallérozás
polerowanie chemiczne – vegyi v. kémiai
polírozás
polerowanie elektrolityczne (elektrochemiczne) –
elektrolitos v. elektrokémiai polírozás
polerowanie hydrodynamiczne (strumieniowe) hidrodinamikai polírozás
polerowanie mebli – bútorfényezés
polerowany, -a, -e – polírozott; csiszolt, fényezett;
kicsiszolt, pallérozott, finom
polerownia [zakład lub pomieszczenie, w którym
odbywa się polerowanie wyrobów] –
csiszolóműhely, csiszolóüzem
polerownik
[robotnik
zatrudniony
przy
polerowaniu
czegoś]
–
csiszoló,
csiszolómunkás
Polesie [kraina geograficzna i historyczna, leżąca
na terytorium obecnej Białorusi, Ukrainy,
Polski i Rosji. Stanowi południowozachodnią
część
Niżu
Wschodnioeuropejskiego. Polesie stanowi
płaską równinę, leżącą w dorzeczu Prypeci
i Bugu. Wysokość nad poziomem morza:
100-250 m (maks. 316 m).] – Polesie,
Volhínia
polesie – erdőelve, erdős vidék, erdőség
poleski, -a, -ie – polesei
Poleski Park Narodowy, utworzony w 1990
r., jest jednym z 23 parków narodowych na
terenie Polski. Położony jest on we
wschodniej części kraju, na terenie powiatu
włodawskego w województwie lubelskim. 1
maja 1990 utworzono na terenach Polesia
leżących w Polsce Poleski Park Narodowy, z
siedzibą we wsi Urszulin.
geograficzne: 51°27' N 23°09' E
5152
-
Położenie
Poleszuk – (földr.) Polesie lakója
Poleszucy (ukr. Поліщуки) [to nazwa grupy
etnicznej, która zamieszkiwała bagna
Polesia, dzisiaj zamieszkujący odległe
tereny Polski, Białorusi, i Ukrainy.] –
(földr.) Polesie lakói; polesie-iek
poletko [grunt przeznaczony pod uprawę danego
gatunku roślin w celach doświadczalnych]
– tábla, parcella, telek
poletko doświadczalne [grunt przeznaczony pod
uprawę danego gatunku roślin w celach
doświadczalnych] – kísérleti parcella
polewa [1. słodka masa zastygła na wyrobach
cukierniczych lub słodkim pieczywie; 2.
gęsta masa czekoladowa, owocowa itp.,
którą polewane są desery lub inne
potrawy; 3. barwiona powłoka, którą się
pokrywa wyroby ceramiczne w celu
nadania im trwałości, a także dla
uzyskania efektu estetycznego; 4. emalia
na naczyniach metalowych] – máz;
zománc; üvegmáz
polewa czekoladowa – csokoládémáz
polewać kogoś wodę a. parfumami – vízzel v.
kölnivel meglocsolni vkit
polewaczka [1. pot. samochód ze zbiornikiem na
wodę oraz urządzeniem do polewania i
zmywania ulic; 2. naczynie do podlewania
roślin, zaopatrzone w lejek z sitkiem; też:
ilość wody mieszcząca się w takim
naczyniu] – (konewka) öntözőkanna,
locsolókanna; locsolókocsi, locsolóautó,
vízágyu; fecskendős tűzoltóautó; (átv.)
locsoló, öntözőberendezés; locsolónő
polewaczka ulic – öntözőkocsi v. locsolókocsi v.
locsolóautó
polewać [zob. polać] – öntözni, megöntözni;
locsolni, meglocsolni
polewany, -a, -e – zománcozott, mázas
Wersja 01 01 2017
polewka [1. daw. zupa otrzymywana przez
rozprowadzenie mąki lub żółtka w winie,
w wodzie albo w wywarze z czegoś; 2. w
dawnej kuchni polskiej każda zupa,
wyjąwszy: rosołu, krupniku, żuru,
kapuśniaku i barszczu, które miały
właściwe swoje nazwy. Były więc polewki:
winne, piwne, migdałowe, grzybowe,
grochowe i kilka innych. Polewkę winną
przynoszono pannie młodej na śniadanie
nazajutrz po ślubie.] – (dawno) (rántott)
leves; mártás; leves; lötty
polewka Gdańska – gdański gúlyásleves (ecetes
uborka, olívabogyó és kapor van benne)
polewka rybna – halleves
(węgierska) polewka rybna (z papryką) – halászlé
poleźć (polezę, polezie) [1. pot. pójść wolno,
ociężale; 2. pot. udać się dokądś bez
zapowiedzenia lub bez zaproszenia] –
odamászni, odakúszni
poleżeć [1. leżeć przez pewien czas; 2. o mięsie,
owocach itp: pobyć przez pewien czas w
określonych warunkach] – feküdni,
elfeküdni; fekszik egy ideig; heverni,
nyugodni
polędwica, polędwiczka [mięso z części
lędźwiowej tuszy mięsnej zwierzęcia; też:
5153
potrawa z takiego mięsa] – karaj,
sertéskaraj;
bélszín;
(jako
potrawa)
vesepecsenye
polędwica wędzona – füstölt karaj
polędwica,
polędwiczka
(wieprzowa)
–
szűzpecsenye
polędwica z rusztu podawana na drewnianym
talerzu z dużą ilością jarzyn –
bélszínflekken fatányéron
poliakryl – poli(akril-nitrit-); poliakril-nitrit, PAN
poliamid [termoplastyczny polimer syntetyczny
używany m. in. do wyrobu włókien
odzieżowych, technicznych i folii] – (gör.)
poliamid [Nagy szakítószilárdságú, nagyon
csekély nedvszívó képességű műszál,
könnyen kezelhető, mérsékelten fényálló
(elsárgulhat). Divat szempontból általában
ott alkalmazzák, ahol fontos a nagy
szakítószilárdság és a dörzsállóság.]; (vegyt.)
vegyi úton előállított szálasanyag; az újabb
műrostok alapanyaga
poliandria [zob. poligamia; gr. polyandría
'obfitość mężczyzn, ludności; grób
masowy (na polu bitwy)] – (tör.) poliandria;
többférjűség
polibuda [pot. politechnika] – (közb., diákny.)
műszaki egyetem, „műszaki”
policealny, -a, -e [przeznaczony dla absolwentów
liceów ogólnokształcących] – középiskola,
gimnázium utáni
polichlorek, polichlorek winylu (PCV, PCW)
[polimer stosowany do wyrobu płyt,
wykładzin, rur, folii lub izolacji] –
polivinilklorid;
PVC;
többféleképpen
felhasználható szintetikus műanyag
Polichlorek winylu (PCW) [1. Wykorzystywany
jako materiał izolacyjny w kablach
koncentrycznych pomiędzy jednolitym
rdzeniem a zewnętrznym oplotem. 2. jest
tworzywem polimerowym uzyskiwanym
na
drodze
procesu
suspensyjnej,
emulsyjnej lub blokowej polimeryzacji
chlorku etylenu. Otrzymywany w ten
sposób surowiec w zależności od długości
łańcucha polimeru uzyskuje różne
własności mechaniczne, elektryczne i
przetwórcze. W zależności od rodzaju
użytego rodzaju PCW uzyskuje się różne
wyroby jako produkty gotowe lub
półprodukty.] – PVC – poli(vinil-klorid)
[hőre lágyuló, éghető, kémiailag ellenálló,
kemény műanyag. A harmadik legnagyobb
mennyiségben gyártott szintetikus polimer.
Előállítása vinil-klorid polimerizációjával
történik. Két fajtája a lágy és a kemény PVC.
Felhasználása széles körű, mindkét fajtájából
tárgyak sokaságát készítik. Lágy PVC-ből
készül például az elektromos kábeleket
-
Wersja 01 01 2017
bevonó réteg, vagy a kerti locsolótömlő.
Kemény PVC-ből főleg a mindenki által
ismert PVC-csöveket gyártják, de kiválóan
alkalmas gépalkatrésznek is. Keménysége
miatt jól bírja a mindennapi használatot.
Égése során klórtartalma miatt hidrogénklorid, dioxin és egyéb környezet számára
káros vegyületek keletkeznek.]
polichromatyczny, -a, -e (wielobarwliwy) – (gör.)
polikrom, polikromatikus; (tud) sokszínű,
többszínű
polichromia
[wielobarwne
malowidło
dekoracyjne na ścianie, sklepieniu itp.;
barwy zdobiące rzeźby a. wyroby
rzemiosła art.] – (gör.-lat. = polykromia)
polikromia; sokszínűség, tarkaság
polichromowany, -a, -e – polikróm, sokszínű
policja [organ państwowy powołany do ochrony
porządku i bezpieczeństwa publicznego;
też: funkcjonariusze tego organu] –
rendőrség
Policja! – rendőr! rendőrség!
policja
dochodzeniowa
[wydział
policji
zajmujący się prowadzeniem dochodzeń] –
nyomozó rendőrség
policja drogowa [policja odpowiedzialna za
bezpieczeństwo na drogach, kierująca
ruchem pojazdów itp.] – közúti v.
közlekedési rendőrség; közlekedésrendészet
policja obyczajowa [policja zajmująca się
zwalczaniem przestępstw obyczajowych] –
erkölcsrendészet
policja polityczna [w okresie międzywojennym w
Polsce: kontrwywiad] – politikai rendőrség
policja rozesłała gończy za kimś – a rendőrség
körözést adott ki vki ellen
policja wydała nakaz aresztowania kogoś – a
rendőrség elfogatóparancsot adott ki vki ellen
policja zrobiła obławę na złodziei – a rendőrség
razziát tartott a tolvajok ellen
policjant (pol.) [funkcjonariusz policji] ,
policjantka – rendőr (jestem policjantem,
policjantką)
policjantka
5154
Justyna – dwóch lat służy w Wydziale Ruchu
Drogowego Komendy Stołecznej Policji
Facebook
policjant kierujący ruchem ulicznym – utcai
közlekedési rendőr
policjant z drogówki; policjant z policji
drogowej – közlekedési rendőr
policyjny, -a, -e – rendőrségi, rendőri, rendőr
policzek [1. jedna z dwu bocznych, miękkich
części twarzy osłaniających z boków jamę
ustną;
2. uderzenie
w
twarz,
spoliczkowanie;
3. zniewaga,
upokorzenie; 4. u zwierząt i ptaków: część
głowy, pyska odpowiadająca położeniem
policzkowi ludzi; 5. boczna część twarzy
między okiem, nosem, uchem a brodą;
regionalnie: polik, jagoda; 6. uderzenie
otwartą dłonią w twarz; 7. w bloku
(urządzenie) okrągła płytka równoległa
względem drugiej; 8. część kolby broni
myśliwskiej] – (część twarzy) arc, orca;
pofa, (uderzenie) arconütés, arculcsapás;
pofon, nyakleves; (műsz.) pofa
policzki – arc
policzki mu nabrzmiały – felpuffadt, megdagadt,
felduzzadt az arca
policzki mu się pozapadały – beesett az arca
policzki mu zapadły – orcái beestek; beesett az
arca
policzkować [bić całą dłonią po twarzy] – arcul
ütni v. csapni; pofozni, felpofozni
policzkować kogoś – megpofozni, pofon vágni vkit,
arcul ütni vkit
policzkować się – pofozkodni, megpofozzák
egymást
policzkowanie – pofozás
policzkowy, -a, -e – arc-, pofapoliczyć
[1. wymienić
kolejno
liczby;
2. sprawdzić, ile czegoś jest, dodając do
siebie poszczególne jednostki; 3. pot.
określić pewną cenę za coś; 4. daw. uznać
za coś, zaliczyć do czegoś] – számolni,
megszámolni, megszámlálni, összeszámolni;
végigszámolni;
felszámítani;
tartani,
-
Wersja 01 01 2017
számítani, sorolni; dawn. megolvasni;
számba venni; (átv.) terhére írni vmit
policzyć co komu za wadę – hibájául róni fel
vkinek vmit
policzyć coś na karb kogo – vkinek a rovására írni
v. vkinek felróni vmit
policzyć kogo między przyjacioły – barátai közé
számít v. sorol vkit
policzyć komu kości – összetörni a csontjait vkinek,
jól elverni vkit
policzyć komu za zasługę – (dawno) érdeméül
tudni be vkinek; javára írni vkinek
policzyć mu za zasługę – (dawno) érdeméül tudni
be neki; javára írni
policzyć mu tego za zasługę – (dawno) ezt
érdeméül tudni be neki
policzyć pieniądze – pénzt összeszámolni
policzyć za co za drogo – nagy árat számítani
vmiért
policzył pan (policzyła pani) za dużo – túl sokat
számolt
policzyć się [1. o wielu osobach: policzyć siebie;
2. pot. licząc, ustalić wzajemne należności;
3. pot. zemścić się za coś] – leszámolni
policzyć się z kim – elszámolni, számlát v. tartozást
rendezni vkivel
policzyć się z kimś – leszámolni vkivel
polidaktylia [wada rozwojowa polegająca na
występowaniu u ludzi dodatkowych
palców u rąk i nóg] – (gör.) polidaktilia;
sokujjúság, torzképződés, mely abban áll,
hogy a kézen, lábon több ujj van a szokottnál
poliembrionia, wielozarodkowość [1. zdolność do
powstawania kilku lub większej liczby
zarodków z jednej komórki jajowej, jest
specyficznym
typem
rozmnażania
bezpłciowego zwierząt i roślin; 2. w
zoologii zjawisko powstawania z jednej
komórki jajowej więcej niż jednego
zarodka, odmiana rozmnażania w drodze
bezpłciowej. Występuje u niektórych
owadów, a także m.in. u jeży i niektórych
pancerników. U pewnych owadów
błonoskrzydłych z komórki jajowej
powstawać może do 2 tys. zarodków. U
człowieka
powstawanie
bliźniąt
jednojajowych stanowi także formę
poliembrionii.]
–
poliembriónia
(polyembryony) [1. Egynél több csíra
(embrió) képződése egy növényi magban.
Gyakori, hogy az egyik csíra a
megtermékenyített petesejtből formálódik ki,
míg a többiek ivartalanul jönnek létre a
megkezdemény egyéb szöveteiből. 2. Egynél
több embrió képződése egyetlen állati
zigótából. Az egypetéjű ikrek jönnek létre
ilyen módon.]
5155
poliester [1. polimer syntetyczny używany do
wyrobu włókien syntetycznych; 2. Włókno
syntetyczne o dużej trwałości, używane do
wyrobu tkanin. Początkowo wynalazek
Anglików Whinfielda i Dicksona z 1941
roku traktowano z rezerwą, bo tkaniny
poliestrowe miały opinię „nieprzyjaznych
ciału”. Te najnowszej generacji już się z
ciałem zaprzyjaźniły, zyskały miękkość,
przepuszczają powietrze.] – (vegyt.)
poliészter
[Nagyon
csekély
nedvességszívással bíró műszál (gyorsan
szárad), ezen kívül gyűrődésmentes,
formatartó és könnyen kezelhető.]
poliesterowy, -a, -e – (vegyt.) poliészter
poliestry [polimery zawierające wiązania
estrowe w swoich łańcuchach głównych.
Poliestry posiadają sztywniejsze i bardziej
polarne łańcuchy główne od polimerów
winylowych przez co mają większą
tendencję do tworzenia fazy krystalicznej
oraz są bardziej kruche, twarde i trudniej
topliwe.] – (gör.) poliészterek; (vegyt.)
többértékű alkoholokból és többfázisú
savakból előállított műanyagok
polietylen
[termoplastyczne
tworzywo
otrzymywane
przez
polimeryzację
etylenu] – (gör.) polietilén (PE); (vegyt.)
sajtolásra
és
fröccsentésre
alkalmas
polimerizációs műanyag
polifag [zwierzę odżywiające się różnymi
rodzajami pokarmu] – polifág (görögül:
sokevők) állatok sokféle táplálékfélét
fogyasztanak
polifagizm (gr. πολύ – wiele, φαΐ – jedzenie),
wielożerność
[brak
specjalizacji
pokarmowej,
wykorzystywanie
jako
pokarmu różnych gatunków organizmów.
Polifagi (łac. polyphaga, pleophaga),
nazywane też organizmami wielożernymi,
nie wykazują wybiórczości pokarmowej.
Przykładami polifagów są człowiek i dzik.
Organizmy o dużym zakresie tolerancji w
odniesieniu do pobieranych pokarmów
nazywane są euryfagami (euryphaga).] polifonia (gr. πολυφωνία polyphonia - "wiele
głosów") [rodzaj faktury muzycznej, w
której równocześnie dwa lub więcej
głosów prowadzonych jest niezależnie od
siebie. Szczytowym osiągnięciem polifonii
jest twórczość Jana Sebastiana Bacha.] –
(gör.) polifónia (gör.: sokhangúság); (zene)
többszólamúság; több önálló dallam, szólam
együttes megszólaltatása [a polifónia a
középkor és reneszánsz többszólamú
zenéjének az alapja, csak és kizárólag ilyen
művek születtek; a barokkra ez az
-
Wersja 01 01 2017
egyeduralkodás
megszűnt,
és
csak
elsősorban bizonyos műfajokra (pl. fúga) lett
jellemző]
polifoniczny, -a, -e [gr. polýphōnos 'gadatliwy;
wielogłosowy'] – (gör.) polifón; (zene)
többszólamú; ellenpontos, kontrapunktikus
[olyan hangszerre mondjuk, mely legalább
két hang egyidejű megszólaltatására képes.
Ma divatos a 64 és 128 polifónia PCM
szintetizátorok és samplerek körében, de
analógnál és virtual analógnál a 16 már
királyság.]
polifoniczny utwór muzyczny [wielogłosowy, w
którym każdy głos (w chórze a. orkiestrze)
jest samodzielny i równouprawniony
względem pozostałych (linearyzm)] –
többszólamú zenei mű
poliformiczny, -a, -e – (gör.+lat.) poliform; (tud)
többalakú
poliformiczny wirus – többalakú vírus
poligamia [1. małżeństwo jednego mężczyzny z
kilkoma kobietami lub jednej kobiety z
kilkoma mężczyznami; 2. istnienie na tej
samej roślinie kwiatów obupłciowych
obok
jednopłciowych;
3. współżycie
jednego samca z wieloma samicami] –
(gör.) poligámia; többnejűség; (növ.)
vegyesvirágúság
poligamiczny, -a, -e [dotyczący poligamii] –
poligám; többnejű; (növ.) vegyesvirágú
poligamista [mężczyzna żyjący w poligamii,
mający kilka żon], poligamistka [kobieta
żyjąca w poligamii, mająca kilku mężów]
– többnejű, többnejűségben élő ember;
bigámista, házasságszédelgő
poligeneza – (gör.) poligenezis; (él) többeredetelmélet; egyes fajoknak több törzsből való
leszármazását hírdető elmélet; (nyelvt.) az az
elmélet, mely szerint a világ nyelvei
egymástól függetlenül, több ősnyelvből
származnak
poligeniczny, -a, -e (kodowany przez grupę genów)
– poligénes; (biol) Olyan örökletes
tulajdonság (vagy az orvosi gyakorlatban
betegség), amelynek kialakulásáért több gén
felelős.
poligeneza rzeźby w Polsce – szobrászművészet
poligenezise Lengyelországban
poliglota [1. gr. polýglōttos, polýglōssos 'jw.;
wielojęzyczny';
człowiek
władający
wieloma językami; 2. osoba biegle
władająca wieloma językami] – (gör.)
poliglott; többnyelvű; több nyelven beszélő,
több nyelvet ismerő ember
poligon
[1. wydzielony
i
odpowiednio
wyposażony teren, przeznaczony do
ćwiczeń wojskowych; 2. miejsce, w którym
5156
dokonuje się prób i eksperymentów; 3. w
miernictwie: obszar ograniczony liniami
prostymi] – próbák és kísérletek helye;
(wojsk) lőtér; (földmérést.) egyenesekkel
határolt terület; (geom) polygon v. poligon;
sokszög [A háromdimenziós objektumokat
felépítő egyszerű, legalább háromoldalú
alakzat, általában háromszög. Bármilyen
bonyolult
test
felépíthető
egyszerű
háromszögekből]
poligon artyleryjski – (wojsk) tüzérségi lőtér
poligonalny,
-a,
-e
[mat.
wielokątny,
wieloboczny] – (gör.) poligonális; (menny.)
sokszögű
poligraf [pracownik zatrudniony w przemyśle
druk.; (p. Keelera) aparat do badania
prawdomówności (używany, za zgodą
oskarżonego, gł. w USA), notujący zmiany
pulsu,
oddychania,
ciśnienia
krwi
badanego itd., opierający się na
domniemaniu, że aktowi kłamstwa
towarzyszą
określone
zmiany
fizjologiczne] – (gör.) poligráf; élettani
vizsgálókészülék,
amely
a
térfogat
ingadozásokat írószerkezet segítségével
papírra rögzíti
poligrafia [jest to słowo pochodzenia greckiego,
w tłumaczeniu znaczy "wielokrotne
pisanie"; gałąź przemysłu obejmująca
wszystkie rodzaje techniki druk. wraz z
działami pomocniczymi] – (gör.) poligráfia;
nyomdászat, sokszorosítás, nyomdaipar;
(med.) több élettani működést egyidőben
rögzítő mérési eljárás
poligraficzny, -a, -e – általános nyomdai,
sokszorosítóipari, sokszorosító-, nyomdapolihistor [gr. polyisōr 'bardzo uczony'; polimat,
uczony
mający
wszechstronne
wiadomości, encyklopedyczną wiedzę] –
(gör.) pilihisztor; (tud) minden egykorú
tudományban jártas, sokoldalú egyetemes
tudós
Polihymnia (łac. bogata w pieśni) [w mitologii
greckiej jedna z dziewięciu Muz. Muza
śpiewu chóralnego i tańca zbiorowego,
córka Zeusa i Mnemosyne. Była
przedstawiana bez atrybutu, ale zawsze
głęboko zamyślona.] – (gör.) Polyhymnea,
Polühümnia ("himnuszokban bővelkedő") [a
görög mitológia istennője, a vallási,
himnikus és elégiaköltészet, továbbá a
pantomim (az elmélkedő költészet és a zene)
múzsája. Kilenc nővérével együtt Zeusz
főisten és Mnémoszüné, az emlékezés
istennőjének leánya.]
polikandelabr (gr. wieloświecznik) [centralny
żyrandol w cerkwii z dużą liczbą świec lub
lampek] – több ágú kandeláber
-
Wersja 01 01 2017
polikandelabr
poliklinika [przest. przychodnia, poradnia
lekarska,
ambulatorium]
–
(gör.)
poliklinika; nyilvános orvosi rendelőintézet;
városi klinika
polimer [związek chemiczny otrzymywany w
wyniku
polimeryzacji,
stanowiący
podstawowy
składnik
tworzyw
sztucznych] – (gör.) polimer; (vegyt.)
ismétlődő szerkezeti egységekből álló
óriásmolekula
polimer emulsyjny – emulziós polimer
polimeryczny, -a, -e – (gör.) polimer; (tud) sok
tagú; sok elemből, részből álló
polimeryczny kwas polikarboksylowy – polimer
polikarboxil sav
polimeryzacja [chem. łączenie się większej liczby
jednakowych cząsteczek w jedną bardziej
złożoną jednostkę (polimer), która
wykazuje inne własności niż prosta
cząsteczka (procesy takie są podstawą
przemysłu tworzyw sztucznych)] – (gör.)
polimerizálás, polimerizáció; (vegyt.) vegyi
folyamat,
amelyben az
alapvegyület
molekulái
melléktermékek
keletkezése
nélkül
óriásmolekulákká
kapcsolódnak
össze; az így létrejött vegyületnek az
összetétele azonos a régivel, de nagyobb a
molekulasúlya
polimeryzować – (vegyt.) polimerizálni
polimeryzować się [ulegać polimeryzacji] –
(vegyt.) polimerizálódni
polimetria (z gr. polys = liczny, metron = miara)
[1. zasada równoczesnego stosowania
różnego podziału metrycznego w różnych
głosach utworu; 2. termin ten używany
jest również w znaczeniu metrum
mieszanego, tj. w wypadku następstwa
częstych zmian metrum w przebiegu
utworu] – (gör.) polimetria [1. a
zeneművészetben különböző ütemmértékek,
ritmusok váltakozása egy dallamon belül; pl.
a beat-zenében a ritmusképletek sokféleségét
a fő hangsúly (a beat=ütés) tartja egységben;
5157
2. a szépirodalomban különböző metrumok
használata azonos költeményben]
polimorfizm (z gr. wielopostaciowość; gr. polys wiele, morfe - kształt) [1. gr. polýmorphos
'wielokształtny'; wielopostaciowość (u
zwierząt tego samego gatunku, jak np.
pszczoły,
mrówki;
w
kryształach
substancji o tym samym składzie chem.);
2. wielopostaciowość wyrazów – jest jedną
z najbardziej znamiennych cech języka
polskiego. Ten sam wyraz, w zależności od
jego funkcji w zdaniu, bywa używany w
wielu postaciach formalnych, np. książka,
książki, książce, o książkach itp. 3.
(różnopostaciowość)
zjawisko
występowania
różnych
odmian
krystalograficznych tej samej substancji
chemicznej. Występuje ono wtedy, gdy ta
sama substancja może występować w
dwóch lub nawet kilku formach
krystalicznych;
4.
mechanizmy
pozwalające
programiście
używać
wartości, zmiennych i podprogramów na
kilka różnych sposobów. Inaczej mówiąc
jest to możliwość wyabstrahowania
wyrażeń od konkretnych typów; 5. w
genetyce oznacza występowanie różnic w
DNA populacji. Polimorfizmem nie
określa się jednak zmian rzadkich.
Kryterium zaliczenia do tej kategorii jest,
aby dana zmiana była częstsza niż 1%
(innymi słowy zbyt częsta, by można było
mówić o mutacji). 6. wielopostaciowość,
polimorfizm funkcjonalny
- zjawisko
występowania w obrębie populacji
organizmów
określonego
gatunku
(pomiędzy którymi zachodzi swobodny
przepływ genów) odmiennych form
różniących
się
funkcjonalnie
lub
strukturalnie.] – (gör) polimorfizmus; (tud)
többalakúság, sokalakúság, sokalakiság;
ugyanazon elemnek, vegyületnek, növény- v.
állatfajtának
több
formában
való
előfordulása; (biol.) Ha egy génnek vagy
DNS szerkezeti elemnek két vagy több
különböző változata fordul elő ugyanabban a
populációban.
A
genetikai
polimorfizmusoknak nincs szükségképpen
fenotípusbeli megnyilvánulása.
polinezyjski, -a, -ie [przymiotnik od: Polinezja,
Polinezja Francuska] – polinéziai
polinezyjski masaż – polinéz masszázs
poliniować [narysować na czymś linie w
równych odstępach] – (sorra v. szépen)
megvonalazni
poliniować coś – megvonalazni vmit
polinom (wielomian) [w matematyce wyrażenie
zbudowane ze zmiennych i stałych
-
Wersja 01 01 2017
połączonych przez działania dodawania i
mnożenia] – polinóm; (mt.) többtag,
többtagú kifejezés, (vagy többtagú algebrai
kifejezés) egy olyan kifejezés, melyben csak
számok és változók egész kitevőjű
hatványainak szorzatai illetve ilyenek
összegei szerepelnek (pl. p(x,y,z,u) = 5x4y6 3xz3+11y15u7)
polio, poliomyelitis [Choroba Heinego-Medina
(poliomyelitis, wirusowe zapalenie rogów
przednich rdzenia kręgowego, H14) —
wirusowa choroba zakaźna wywoływana
przez wirus polio (wirus zapalenia rogów
przednich rdzenia kręgowego). Nazwa tej
choroby wywodzi się od nazwisk dwóch
uczonych, którzy pierwsi tę chorobę
opisali: Jakob Heine i Karl Oskar Medin
w roku 1840. Do XIX w. występowała
sporadycznie, później nastąpiła pandemia,
obejmująca głównie półkulę północną.
Liczba zachorowań drastycznie spadła po
wynalezieniu skutecznych szczepionek. W
2001 WHO uznała Europę za wolną od tej
choroby (wcześniej były plany eradykacji
do tegoż roku, później data została
przesunięta do roku 2005). Obecnie w
związku
z
tymi
planami
należy
informować służby sanitarne danego
kraju i WHO o każdym przypadku. Aby
rozpoznać polio, należy wyizolować i
zidentyfikować wirusa, czy jest to szczep
dziki, czy to zakażenie poszczepienne
wirusem po rewersji do pełnej wirulencji.]
– (gör.) poliomyeletis; (orv) járványos
gyermekbénulás,
Heine–Medin
kór
[valószínűleg egyidős az emberiséggel. Az
első információ Egyiptomból származik, egy
Kr. e. 1400-as évekből származó relief
típusos
alsóvégtagi
postpoliós
izomsorvadással, kontraktúrával bajlódó,
sántikáló fiatal férfit ábrázol. A kórkép a
XIX. század elejétől kezdve, elsősorban a
fejlett országokban, egyre nagyobb számban
jelentkezett és gyorsan nagy tömegeket
érintő problémává alakult. Hazánkban az
utolsó kiemelkedő járványok 1957-ben és
1959-ben zajlottak, mindkét esetben 2000
körüli megbetegedéssel. A védőoltások
bevezetésével a betegszám általában gyorsan
csökkent, itthon az utolsó „vad vírus" okozta
megbetegedés 1969-ben, az utolsó importált
eset 1972-ben fordult elő. A jelenlegi oltási
rendszer alkalmazásával, 1992 óta, egyetlen
oltási megbetegedés sem következett be.]
poly(o)- poli(o)- [gr. polýs 'liczny; duży; potężny'w
złożeniach: wiele; wielo-; rozmaity; dużo;
multi-; nadmierny; anormalny; hiper-;
chem. zawierający więcej niż jedną (a zwł.
niż dwie, trzy) jednostki określonej
substancji; polimer(yczny).] – poly(o)poli(o)-, több-, sok-(szóösszetételben)
poliopia – (gör.) poliopia; többes látás, amikor vki
többszörösen látja a tárgyakat
polip [1. miękki, guzowaty twór wyrastający ze
śluzówki,
powstający
na
skutek
przewlekłych stanów zapalnych; 2. postać
jamochłonów w przemianie pokoleń] –
(zool) polip; több karú, puha testű lábasfejű
tengeri
állat;
(med)
polip;
nyálkahártyadaganat
5158
polipeptyda – polipeptid; peptidkötésekkel
kapcsolódó,
aminosavakból
felépülő
molekula
polipowaty, -a, -e – polipszerű
polipropylen,
polipropen
[termoplastyczny
polimer syntetyczny] – polipropilén
(rövidítése PP, összegképlete (C3H6)x) [hőre
lágyuló polimer, a vegyipar állítja elő és
széles körben használják]
polipropylenowy, polipropenowy, -a, -e –
polipropilénpoliptyk [1. ołtarz wieloskrzydłowy; 2. typ
ołtarza szafkowego składający się z części
środkowej i dwóch par, o połowę
węższych, ruchomych skrzydeł, które były
otwierane bądź zamykane w zależności od
okresu roku liturgicznego. Przykładem
poliptyku jest ołtarz w poznańskiej
katedrze. 3. (ros. składiec) ikona
składająca się z kilku części, to jest ze
środkowej deski i przymocowanych do
niej kilku bocznych.] – szárnyasoltár [A
gótika korában kialakult
oltárforma.
Rendszerint három v. több osztású; középső,
szekrényszerűen kiképzett része oltárképet v.
szoborcsoportot foglal magában, ehhez
csatlakoznak a mozgatható szárnyak,
amelyeket kívül-belül képek, esetleg
domborművek díszítenek. Legismertebbek
Wit Stwosz (Krakkó), Lőcsei Pál (Lőcse,
Kassa), Kolozsvári Tamás (Esztergom,
Keresztény Múzeum) szárnyas oltára.]
-
Wersja 01 01 2017
polis [1. w starożytnej Grecji: miasto-państwo, w
którym wszelkie istotne decyzje były
podejmowane
przez
zgromadzenie
ludowe; 2. gr. πόλις l.mn. πόλεις poleis,
pierwotnie "miejsce warowne") – forma
państwa w starożytnej Grecji, Fenicji i
Mezopotamii,
nazywanego
błędnie
miastem-państwem.] – (gör.) polisz (πολις)
– többes számban: poleisz (πολεις) [ókori
görög város vagy városállam. Az antik
korszak elején alakult ki, amikor a mükénéi
civilizáció felbomlása után a görögök a
mükénéi központokból szétvándoroltak (ld.
dór vándorlás) és benépesítették az addig
gyérebben lakott vidékeket is. A szó maga
régi indoeurópai örökség, rokonai az óind
pur ("erőd, város"), litván pilis, lett pils
("erőd, vár"), azaz a görögben is eredetileg
várat jelenthetett.]
polisa [dokument stwierdzający zawarcie
umowy ubezpieczeniowej] – kötvény,
biztosítási kötvény
polisa asekuracyjna – biztosítási kötvény
polisa generalna – általános kötvény
polisa jednorazowa – egyszeri kötvény
polisa na wypadek śmierci – halálesetre szóló
kötvény
polisa obrotowa – forgókötvény
polisa pojedyzna – egyedi kötvény
polisa ubezpieczeniowa – biztosítási kötvény
polisacharyd
[polimer pełniący różnorodne
funkcje w organizmach żywych, m.in.
substancji zapasowej lub budulcowej] –
poliszaharid
polisacharydowy, -a, -e – poliszaharidpolisacharydy (inaczej: wielocukry, cukry
złożone) [grupa węglowodanów i zarazem
biopolimerów które są złożone z merów
będących
cukrami
prostymi]
–
poliszacharidok
[nagy
molekulájú
szénhidrátokat poliszacharidoknak nevezzük,
keményítő és a cellulóz szőlőcukormolekulák sokaságából épül fel. A sok
szőlőcukor-molekula
vízkilépéssel
(kondenzáció)
kapcsolódik
össze
és
poliszacharid keletkezik. A két legfontosabb
poliszacharid a keményítő és a cellulóz.]
polisem [to wyraz o dwóch lub kilku
znaczeniach, miedzy którymi istnieje jakis
mniej lub bardziej oczywisty zwiazek] –
többértelmű szó; poliszéma
polisemia (gr. polýs - liczny, sêma - znak) [1.
możliwość przypisania danemu wyrażeniu
językowemu
więcej
niż
jednej
interpretacji
semantycznej;
2.
wieloznaczność – zjawisko polegające na
tym, że jednemu wyrazowi odpowiada
5159
więcej niż jedno znaczenie; 3. w
językoznawstwie zjawisko, w którym
jedno słowo ma więcej niż jedno
znaczenie, ale dają się one sprowadzić do
wspólnego źródła] – (nyelvt.) poliszémia
(többértelműség); v. többjeletésű szavaknak
másodlagos, és további jelentésük az
alapjelentésből fejlődtek ki, arra utalnak
polistyren (PS) [termoplastyczny polimer
syntetyczny]; polistyrol – (gör.) polistyrol,
polisztirol; (vegy) műanyag, a sztirol típusú
vegyületek polimerizációs terméke
polistyrenowy, -a, -e – polistyrol-, polisztirolpolisyndeton [konstrukcja składniowa, w której
wszystkie związki między członami zdania
lub następującymi po sobie zdaniami są
wyrażone za pomocą tego samego
spójnika] – (lat.) polysyndeton; A kötőszók
folyamatos használata, ismétlése; lehet
ugyanazon kötőszó vagy különbözők
variálódó halmozása
poliszynel [bohater komiczny francuskiego
teatru lalek, który głośnym szeptem
powierzał publiczności sekrety i tak
wszystkim znane] – paprikajancsi, pojáca,
bohóc
politbiuro, biuro polityczne [ros., 'biuro
polityczne', organ wykonawczy władz
naczelnych
Komunistycznej
Partii
Związku Radzieckiego (KPZR).] –
politbüró; a Szovjetunió Kommunista pártja
Politikai Bizottságának, ill. más kommunista
pártok hasonló szervének rövid elnevezése
politechniczny, -a, -e – politechnikai, műszaki
politechnika [1. wyższa szkoła techniczna; 2.
wyższa uczelnia techniczna kształcąca
specjalistów w różnych dziedzinach
techniki i dająca im tytuł inżyniera] – (gör.
polýtechnos) politechnika; műszaki főiskola,
műgyetem; műszaki egyetem
 Politechnika (stgr. polýtechnos 'biegły w wielu
sztukach’) – rodzaj uczelni akademickiej o
-
Wersja 01 01 2017
profilu
technicznym,
nastawionej
na
interdyscyplinarny kierunek kształcenia,
zapewniająca możliwość uzyskania tytułów
zawodowych: inżynier i magister inżynier
oraz stopni naukowych: doktor nauk
technicznych i doktor habilitowany nauk
technicznych. Pierwsze uczelnie techniczne
powstały w Paryżu w XVIII w. Jedną z nich
była École polytechnique założona w 1794 r.
―Pierwszą uczelnią techniczną prowadzącą
od 1816 roku naukę w języku polskim była
Szkoła Akademiczno-Górnicza, natomiast
najstarszą
polską
politechniką
jest
Politechnika Lwowska, założona w 1844
roku jako Akademia Techniczna z
niemieckim
językiem
wykładowym,
spolonizowana po uzyskaniu autonomii
przez Galicję. Na obecnym terenie Polski
najstarszą politechniką jest Politechnika
Gdańska założona w 1904 r. (do 1945 z
niemieckim
językiem
wykładowym),
natomiast najstarszą z polskim językiem
wykładowym jest Politechnika Warszawska,
oficjalnie
założona
w
1915
roku
(kontynuatorka istniejącego od 1898 roku
Instytutu Politechnicznego w Warszawie z
rosyjskim językiem wykładowym).
Politechnika Białostocka – Białystoki Műszaki
Egyetem
Politechnika Budapeszteńska – 1. Budapesti
Műszaki Főiskola; 2. Budapesti Műszaki
Egyetem v. Budapesti Műszaki és
Gazdaságtudományi Egyetem [egy budapesti
állami felsőoktatási intézmény, elsősorban
mérnökképző
egyetem.
Közkedvelt
elnevezése Műegyetem; ang. Budapest
University of Technology and Economics]
Politechnika Częstochowska – Częstochowai
Műszaki Egyetem
Politechnika Gdańska – Gdański Műszaki Egyetem
Politechnika Krakowska – Krakkói Műszaki
Egyetem
Politechnika Łódzka – Łódzi Műszaki Egyetem
Politechnika Poznańska – Poznańi Műszaki
Egyetem
Politechnika Rzeszowska – Rzeszówi Műszaki
Egyetem
Politechnika Śląska – Sziléziai Műszaki Egyetem
Politechnika Warszawska – Varsói Műszaki
Egyetem
Politechnika Wrocławska – Wrocławi Műszaki
Egyetem
politechnizacja
[popularyzowanie
w
społeczeństwie wiedzy technicznej] –
politechnizáció, politechnizálás
politechnizować – politechnizálni
politeista [wyznawca politeizmu], politeistka –
(gör.) politeista; többistenhívő (ffi/nő)
5160
politeistyczny, -a, -e – (gör.) politeisztikus,
politeista; többistenhitű, többistenhívő
politeizm [wielobóstwo; religia uznająca kult
wielu bogów; wiara w wielu bogów] –
(gör.)
politizmus;
(vall)
sokistenhit,
sokistenhívés, többistenhit
Politia legibus, non leges politiae adaptandae
[polityka powinna dostosować się do
ustaw, a nie ustawy do polityki] – (lat.)
Politia legibus, non leges politiae
adaptandae;
a
politikának
kell
alkalmazkodni a törvényhez és nem a
törvénynek a politikához
politowanie [współczucie, litość, często z
odcieniem lekceważenia lub pobłażliwości]
– szánalom, könyörület, részvét
politura [1. rozcieńczony roztwór żywicy,
używany do pokrywania powierzchni
drewna; 2. gładka, błyszcząca powłoka na
drewnianej powierzchni, powstała po
wyschnięciu
takiego
roztworu]
–
(lat→ném)
politúr;
fénymáz,
kence;
folyékony lakk, gyanta alkoholos oldata
(borszeszes sellak-oldat), melyet fára visznek
ráannak simává tétele és kifényesítése
érdekében; (átv.) csiszoltság, külső máz
politurować [powlekać politurą powierzchnię
drewna w celu nadania jej połysku] –
(lat→ném) politúrozni; fényezni, fényező
szerrel benonni
politurować coś – fényezni, politúrozni vmit
politurowany, -a, -e – fényezett
poliuretan [polimer syntetyczny stosowany do
wyrobu bardzo elastycznych włókien
syntetycznych,
klejów,
lakierów
i
kauczuków] – (gör.) poliuretán [Műszál
olyan szálakhoz, mint a lycra, vagy
felsőruházati szövetek vagy kötött kelmék
bevonatolásához, melyek ezáltal viszonylag
időjárásállóvá válnak.]; (vegy) sokféleképpen
felhasználható polimerizációs műanyag
poliuretanowy, -a, -e – (gör.) poliuretán
politeista [wyznawca politeizmu], politeistka –
politeista (ffi/nő)
politeistyczny, -a, -e – politeista
politeizm [wiara w wielu bogów] – (gör.–lat.)
politeizmus; sokistenhit
politolog [specjalista w zakresie politologii] –
(gör.) politológus, politikatudománnyal
foglalkozó személy
politologia [zespół nauk, których przedmiotem
jest polityka i sposoby sprawowania
władzy w państwie] – (gör.) politológia;
politikatudomány
politycznowychowawczy, -a, -e (dotyczący
wychowania politycznego) – politikai
nevelő
-
Wersja 01 01 2017
polityczny, -a, -e [dotyczący zagadnień ustroju
państwa, działalności rządu, partii i
stosunków między państwami] – (gör.)
politikai, politikus; a politikával kapcsolatos,
rá jellemző; (átv.) körültekintő, óvatos;
ravasz, agyafúrt, ármánykodó; politikus,
célirányos, diplomatikus
polityczny [więzień polityczny] – politikai fogoly
polityczna mądrość i dalekowzroczność –
politikai bölcsesség és előrelátás
polityczna organizacja międzynarodowa –
politikai nemzetközi szervezet
polityczna praca uświadamiająca – politikai
felvilágosító munka
polityczna współpraca – politikai együttműködés
polityczne dyletantyzm – politikai dilettantizmus
polityczne wychowanie mas – a tömegek politikai
nevelése
polityczne zwierzę (ang. political animal) –
„politikai állat”; politikus
Polityczny Komitet Porozumiewawczy (PKP),
konspiracyjna reprezentacja stronnictw
politycznych. Powstał pod nazwą Główna
Rada Polityczna jako organ doradczy i
opiniodawczy przy Dowództwie Głównym
Służby Zwycięstwu Polski w październiku
1939. - PKP działał od 17 II 1940 przy
Komendzie Głównej Związku Walski
Zbrojnej
w
składzie:
M.
Rataj
(Stronnictwo
Ludowe),
A.
Dębski
(Stronnictwo Narodowe), K. Pużak
(Polska Partia Socjalistyczna – Wolność
Równość Noepodległość, PPS-WRN), od
czerwca 1940 F. Kwieciński (Stronnictwo
Pracy), w okresie od października 1941 do
marca 1943 A. Próchnik (Polscy Socjaliści
w miejsce PPS-WRN). - Od grudnia 1941
PKP działał niezależnie od struktur
wojskowych
pod
przewodnictwem
Delegata Rządu RP na Kraj. 1943
przemianowany
na
Krajową
Reprezentację Polityczną, następnie Radę
Jedności Narodowej, która rozwiązała się
w sierpniu 1945.] – Politikai Egyeztető
Bizottság
polityk [1. osoba zawodowo zajmująca się
polityką; 2. jest osobą, która sprawuje
władzę, dąży do jej zdobycia, bądź też w
inny sposób uczestniczy w podejmowaniu
decyzji politycznych] – (gör.) politikus,
államférfi, politikával foglalkozó személy;
(átv.) nagy politikus, ravasz ember
polityk dużego formatu – nagy politikus
polityk piwiarniany – (átv.) sörházi politkus;
kocsmai politikus
polityka
(polit.)
[1. działalność
władz
państwowych,
zwłaszcza
rządu;
5161
2. działalność jakiejś grupy społecznej lub
partii mająca na celu zdobycie i
utrzymanie władzy państwowej; też: cele i
zadania takiej działalności oraz metody
realizacji
takich
zadań;
3. sposób
działania
osoby lub
grupy osób
kierujących
jakąś
instytucją
lub
organizacją; 4. zręczne i układne działanie
w celu osiągnięcia określonych zamierzeń]
– (gör. politeia = polgárjog ) politika (pol.);
államtudomány; vmely állam uralkodó
osztályának (osztályainak) és pártjának
(pártjainak) az ország kormányzásában
követett iránya; közösségek, főleg államok
vezetésének elmélete; (átv.) vminek az
intézésében, szervezésében követett irány;
(átv.) furfang; ravasz, kiismerhetetlen eljárás
polityka agrarna – agrárpolitika; mezőgazdasági
politika
polityka agresywna – agressziós politika
polityka akwizycyjna – akvizíciós politika
polityka antyinflacyjna – inflációellenes politika
polityka aprowizacyjna – közelltási politika
polityka asymilacyjna – beolvasztási v.
asszimilációs politika
polityka bankowa – bankpolitika
polityka bezpieczeństwa – biztonságpolitika
polityka budżetowa – költségvetési politika
polityka celna – vámpolitika
polityka cen; polityka cenowa – árpolitika
Polityka certyfikacji [dokument określający
zasady według których urząd certyfikacji
(CA - Certificate Auhority) wydaje
certyfikaty swoim klientom.] – CP
Certificate Policy (tanúsitványok specifikus
eljárásrendje)
polityka deflacyjna – deflációs politika
polityka dewizowa – deviza-politika
polityka dyskontowa – diszkontpolitika
polityka dyskryminacyjna – diszkriminációs
politika
polityka ekonomiczna – gazdaságpolitika
polityka ekonomiczna narodowa – népgazdasági
politika
polityka ekonomiczna, światowa – világgazdasági
politika
polityka eksportowa – exportpolitika
polityka eksterminacyjna – népirtópolitika
polityka emisyjna – emissziós politika
polityka finansowa – pénzügyi politika
polityka fiskalna – fiskális politika; pénzpolitika
polityka forsowania eksportu – exportösztönző
politika
polityka gospodarcza – gazdaságpolitika
-
Wersja 01 01 2017
polityka handlowa – kereskedelempolitika
polityka
handlowa
zagraniczna
–
külkereskedelmi politika
polityka inflacyjna – inflációs politika
polityka interwencyjna – intervenciós politika
polityka inwestycyjna – beruházás-politika
polityka językowa – nyelvpolitika [az anyanyelv és
az idegen nyelvek használatával foglalkozó
gondoskodás]
polityka językowa na Łotwie [podstawą polityki
językowej na Łotwie są artykuły 4 i 114
Konstytucji, które określają język
łotewski jako urzędowy. Jednocześnie
konstytucja nadaje prawo mniejszościom
narodowym do ochrony i rozwijania ich
języków. Wszystkie języki, poza łotewskim
i dialektami liwońskiego, są uznawane
jako języki obce, pomimo że język rosyjski
jest pierwszym językiem dla więcej niż 1/3
populacji Łotwy. Dodatkowo, każdy z
pięciu języków (białoruski, ukraiński,
litewski, polski i rumuński) jest używany
przez co najmniej 5 tysięcy mieszkańców
jako język ojczysty. Pozostaje również
dyskusyjna kwestia dotycząca języka
łatgalskiego - który jest uznawany za
dialekt łotewskiego, a nie osobny język.] –
litván nyelvpolitika
polityka kadrami, polityka kadr, polityka
kadrowa – káderpolitika
polityka klasowa – osztálypolitika
polityka kolonialny – gyarmati politika
polityka kredytowa – hitelpolitika
polityka
kulturalna
–
kultúrpolitika;
művelődéspolitika
polityka licencyjna – licencpolitika
polityka mniejszościowa – nemzetiségi v.
kisebbségi politika
polityka monetarna – monetárisa politika
polityka mieszkaniowa – lakáspolitika
polityka narodowościowa – nemzetiségi politika
polityka nieinterwencji – a be nem avatkozás
politikája
polityka oświatowa – művelődés- v. kultúrpolitika
polityka partii – pártpolitika
polityka pieniężna – pénzpolitika
polityka pieniężno-kredytowa – pénz-hitelpolitika
polityka płac – bérpolitika
polityka podatkowa – adópolitika
polityka pokojowa – békepolitika
polityka populacyjna – népesedési politika,
népesedés-politika
polityka produkcyjno-handlowa – termelésikereskedelmi politika
5162
polityka programowa – műsorpolitika; tervszerű
politika
polityka protekcjonistyczna – protekcionista
politika
polityka przemocy – erőpolitika
polityka przemysłowa – iparpolitika
polityka rasistowska – faji megkülönböztetést
hirdető politika
polityka reklamy – reklámpolitika
polityka restrykcyjna – restrikciós politika
polityka rodzinna – családpolitika
polityka rolna – agrárpolitika; mezőgazdasági
politika
polityka rusofilska – oroszbarát politika
polityka rynkowa – piacpolitika
polityka samowystarczalności – önellátó politika
polityka skarbowa – kincstári politika
polityka socjalna [Każdy człowiek ma prawo do
życia w warunkach, które zapewniają mu
spełnienie
podstawowych
potrzeb
fizjologicznych. Ciepły posiłek w ciągu
dnia i dach nad głową na noc to minimum
godziwej egzystencji. W dobie kapitalizmu
nie można zapominać o najbardziej
potrzebujących,
jednakże
warunki
minimalne nie mogą stać się sposobem na
życie ludzi młodych i zdrowych.] –
(lat+gör) szociálpolitika; társadalompolitika;
a lakosság, elsősorban a szerényebb
körülmények között élő rétegek anyagi
helzetének javítását célzó politika
polityka sprzedaży – értékesítési politika
polityka stabilizacyjna – stabilizációs politika
polityka szkoleniowa – iskolapolitika
polityka szowinistyczna – soviniszta politika
polityka światowa – világpolitika
polityka taryfowa – díjszabáspolitika
polityka terytorialna – területi v. territoriális
politika
polityka transportowa – szállításpolitika
polityka ubezpieczeniowa – biztosítási politika
polityka ugodowa – megalkuvó v. harmadikutas
politika
polityka walutowa – valutapolitika
polityka Watykanu – a Vatikán politikája
polityka wewnętrzna – belpolitika
polityka wobec azylantów – menekültpolitika
polityka wolnego handlu [jeden z dwóch
rodzajów polityki handlowej (obok
protekcjonizmu)]
–
szabadpiaci
v.
szabadkereskedelmi politika
polityka wyżywienia – élelmezés-politika
polityka z pozycji siły – erőpolitika
polityka zaborcza – hódító politika
-
Wersja 01 01 2017
polityka zagraniczna – külpolitika
polityka zaprzepaszczenią kraju – országvesztő
politika
polityka zatrudnienia – foglalkoztatáspolitika
polityka zbytu – értékesítési politika
polityka zdrowotna – egészségpolitika
politykier [1. pogard. polityk, którego działalność
oceniana jest negatywnie; 2. pogardliwie,
lekceważąco: polityk, którego działalność
oceniana jest negatywnie] – politikus,
zugpolitikus, kávéházi politikus; (átv.)
kávéházi konrád [Az első világháború idején
keletkezett a Kávéházi Konrád fogalma. A
név Hötzendorfi Konrádra (Conrad von
Hötzendorf), az osztrák-magyar vezérkari
főnökre utal, és a puskát még csak közelről
nem is látott hátországi jobbantudókat
jelentette, akik mindenben biztosra tudták a
tutit, a háború megnyerésének módját, és ezt
nagy
magabiztosan
trombitálták
a
környezetükben,
jellemzően
persze
kocsmában, kávéházban.]
politykierstwo – politika, politizálás
politykować
[1. rozprawiać
na
tematy
polityczne; 2. postępować przezornie i
sprytnie, by się nikomu nie narazić;
3. daw. zajmować się polityką; 4.
porozmawiać o polityce] – (gör.)
politizálni;
politikáról
beszélgetni,
megtárgyalni a napi politikai eseményeket;
politikai
kérdésekkel
elméletben
és
gyakorlatban foglalkozni, részt venni a
politikai életben
politykowanie – politizálás
politykum – (gör.-lat.) politikum; politikai ügy;
államügy, közügy; politikai jelleg, politikai
vonatkozás
polityzować (polityzuje) – politizálni
polityzowanie religii – a vallás politizálása
poliuria czyli wielomocz [wydalanie moczu w
ilości powyżej 3 litrów na dobę, co zwykle
wiąże się z polidypsją. Występuje
fizjologicznie
przy
nadmiernym
spożywaniu płynów, kofeiny, alkoholu, w
ciąży oraz w stanach chorobowych, takich
jak cukrzyca, moczówka prosta, ostra
niewydolność nerek (w drugiej fazie, tzw.
fazie poliurii), zespół Conna.] – (gör.),
poliuria [1. ha 24 óra alatt 2 liternél több
vizelet ürül (egészséges embernél 24 óra alatt
800--1500 ml vizelet távozik); 2. a
vizeletnek túlságos mennyiségben való
kiválasztása. Nem önálló betegség, hanem
csak betegségi tünet, amelynek értelmezése
csakis a többi tünet, s főleg a vizeletnek
megvizsgálása alapján lehetséges.]
5163
poliuretan [polimer syntetyczny stosowany do
wyrobu bardzo elastycznych włókien
syntetycznych,
klejów,
lakierów
i
kauczuków] – poliuretán
poliuretanowy, -a, -e – poliuretánpolizać (poliże) [pociągnąć po czymś językiem,
liznąć parę razy] – nyalni, megnyalni,
nyaldosni,
felnyalni,
nyalogatni,
megnyalogatni
polizać się w łokieć – megnyalja a könyökét
Poljot [ros Полет, marka radzieckich zegarków
produkowanych w Pierwszej Moskiewskiej
Fabryce Zegarów od 1960. Jurij Gagarin
miał zegarek Poljot podczas pierwszego
załogowego lotu kosmicznego. Od 1964
nazwa Poljot jest zarejestrowana, dziś w
ponad 90 państwach. Mechaniczne
zegarki Poljot były popularne w PRL,
później wyparte przez elektroniczne.] –
(or) poljot; keringési pályát önműködően
változtatni képes szovjet mesterséges bolygó
[1963.11.01. Poljot-1: elindul a szovjet
Poljot-1, az első manőverező műhold]
Polka1 [obywatelka Polski] – lengyel nő, lengyel
lány, lengyel asszony
polka2 [1. (cz. pulka - półkrok) czeski taniec
ludowy; czeski taniec narodowy; też:
muzyka do tego tańca 2. szybki taniec
wirowy, pochodzący z Czech 3. muzyka do
tego tańca] – (cseh) polka; kétnegyedes
ütem, közepes tempojú, főleg a XIX. század
közepén divatos cseh tánc (cseh néptánc);
ebben a formában írt zenei mű
polka galopka [zob. galopka: szybki taniec
wirowy] – polka galopka (lengyel tánc)
polka mazurka [zob. tramblanka: daw. odmiana
polki zbliżona do mazura] – polka mazurka
(lengyel tánc)
Polka dots – Polka dots/pöttyök [Tallér nagyságú
pöttyök, amelyek a retró jegyében térnek
vissza a divatba.]
-
Wersja 01 01 2017
COUNTRY POLKA DOTS DRESS
Długa sukienka na ramiączkach
ze wstawkami z koronki bawełnianej.
pollen [bot. pyłek m kwiatowy] – (lat.) pollen;
hímpor, virágpor
Polnica szachowniczka (Emmelia trabealis) Emmelia trabealis (Scopoli, 1763)
polny, -a, -e – mezei; vadpolna róża [zob. dzika róża] – vadrózsa
polna ścieżka – dűlőút, mezei út
polne kwiaty – vadvirágok
polo [gra pochodzenia wschodniego, rozgrywana
konno (a. na rowerach) przez dwie
drużyny po trzech a. czterech graczy,
usiłujących wbić drewnianą piłkę między
słupy bramkowe przeciwnika młotkami o
długich,
giętkich
trzonkach
(por.
waterpolo); (koszula, bluza p.) uszyta na
wzór koszul używanych przez grających w
polo.] – (tibeti→ang. sp) póló; (gra polo)
lovas gyeplabdajáték: a játszók lovon ülve
kampósbotokkal ütik a falabdát egy bizonyos
cél fel; vízilabdajáték: a játékosok úszva
igyekeznek a gumitömlős labdát a kapuba
juttatni; (podkoszulek) póló
Polo shirt - koszulka polo, polo-neck(ed) shirt –
golf [1. odzież w rodzaju koszuli z
rękawami dla dzieci dorosłych. Zapinana
dolna część lub jej przód, a jej rękawy
mogą być różnej długości. Jej kołnierzyk
jest zawsze w stylu koszuli lub otwarty , z
zapięciem na guziki, zamek błyskawiczny,
itp. Może być w stylu sportowym lub
codziennym. 2. rodzaj bawełnianej koszuli
5164
w kształcie litery T z wycięciem pod szyją
zapinanej na dwa lub trzy guziki
(zatrzaski). Posiada kołnierzyk, wkładana
jest przez głowę. Pierwsze koszulki polo
zostały zaprojektowane przez ówczesnego
tenisistę Rene Lacoste'a około 1926 roku,
jako alternatywa dla niewygodnych i
niepraktycznych ubiorów noszonych przez
graczy.] – pólóing [1. Kötött kelméből
készült, bebújós, többnyire rövid ujjú sportvagy szabadidőing, rövid gomboláspánttal
vagy húzózárral, puha, ingszerű, esetleg
kihajtós gallérral. 2. A pólóing T alakú,
kötött ing, azonban – a T-ingtől eltérően –
galléros, a nyakánál gombolós, néha zseb is
van rajta. A „klasszikus” pólóing anyaga
pamut, színe fehér, kelméje jellegzetes
kötésmóddal készül. A mai szabadidőingként viselt pólóingeknek – a divat
változásait követve – színüket, formai
kialakításukat és díszítettségüket tekintve is
sokféle változata van, azonban a pólóing fő
jellegzetességét, a gallért, a gallér alatti
gombolást és a kötött kelmeszerkezetet
változatlanul megtartják. Nők, férfiak és
gyermekek egyaránt viselik, sokszor csak a
mintázat vagy a gombolás iránya utal az
esetleges különbségekre. A köznyelvben
sokszor összekeverik a T-inggel, azonban
valójában
két
teljesen
különböző
ruhadarabról van szó. 3. Bebújós formájú ing
inggallérral és rövid gomboláspánttal.]
-
Wersja 01 01 2017
korowodzie; też: muzyka do tego tańca
lub utwór muzyczny oparty na jego
rytmie; 2. Polonez - (fr. polonaise, la
polonaise, wł. la polacca, w domyśle:
taniec polski) reprezentacyjny narodowy
taniec polski. Tańczony był na rozpoczęcie
balów, również obecnie na niektórych, dla
podkreślenia ich uroczystego charakteru
(np. podczas studniówki). 3. Taniec ten
narodowy tylko lud wiejski nazywa po
polsku „tańcem polskim”, lub poprostu
„polskim”,
niekiedy
„wolnym”,
„wielkim”. Klasy wyższe przerobiły nazwę
z francuskiego la Polonaise, tak samo jak i
nazwę
sukni
niewieściej
zwanej
„polonezką”. Polonez tak był dawniej
upowszechniony, iż rozpoczynano nim
bale w całej Europie.] – (fr) polonéz,
polonaise; (zene) mérsékelt háromnegyedes
ütemű lengyel nemzeti tánc; ebben a
formában írt zenei mű
Polonez (samochód) – Polonez (lengyel autó)
POLONEZ 100
polodowcowy, -a, -e [1. następujący po okresie
lodowcowym;
2. będący
wynikiem
wcześniejszej
działalności
lodowca;
3. właściwy okresowi polodowcowemu] – a
jégkorszakot követő, posztglaciális
polon [chem. pierwiastek promieniotwórczy,
odkryty przez Marię Skłodowską-Curie i
Piotra Curie, w r. 1898] – (vegyt.)
polonium [kémiai elem. Rendszáma 84,
vegyjele Po. Ritka és nagyon erősen
radioaktív félfém. Kémiai tulajdonságaiban
hasonlít a tellúrra és a bizmutra.]
polonez (fr. la Polonaise) [1. polski taniec
narodowy tańczony parami w chodzonym
poloneska, poloneza, polonezka (tzw. suknia
polska, franc. robe à la Polonaise) [1. fr.
polonaise
'polski';
lekka
suknia
pojawiająca się w modzie fr. od ok. 1770
r., drapowana w boczne "skrzydła" i
krótki ogon, noszona do końca XVIII w., a
potem znów w 1867-90, b. popularna także
i w Polsce; 2. (Jak czytamy u zygmunta
Glogera)
rodzaj
narodowej
sukni
niewieściej
z
kroju
kontusza
naśladowanej. Jak zapewnia Gołębiowski,
różnych bywała kolorów, najczęściej
brunatnego, gazą wkoło garnirowana.
Charakterystycznym byłby szczegół, o ile
jest prawdziwy, że moda tej sukni,
naśladującej kontusz polski, powstała
najprzód we Francyi i dopiero tam
stawszy się popularną, przywieziona
została do Polski.] – poloneska, poloneza;
egykori könnyű lengyel női ruha
5165
poloneska
Polonia [ze śrdw.łac. polonus, polonicus 'polski'
od Polonia 'Polska': 1. Polacy mieszkający
na stałe za granicą; 2. ogół ludzi
narodowości polskiej lub o polskich
korzeniach, zamieszkujący tereny poza
Polską] – (lat.) Polonia; (nazwa Polski)
Lengyelország, Polonia; (kolonia na
obczyźnie) lengyel telep, lengyel település,
Lengyelország határain kívül élő lengyelek,
a lengyel emigráció
Polonia paryska – a párizsi lengyel kolónia
Polonia węgierska – a magyarországi lengyelség
polonica, polonika [wym. polonika] [dokumenty
(rękopisy, druki, itp.) w jęz. polskim a.
dotyczące Polski, krajowe i zagran] – (lat.)
polonica; lengyelországi és határon túli
lengyel dokumentumok és kéziratok;
Lengyelországra vonatkozó v. lengyel
nyelven írott művek, dokumentumok
polonijny, -a, -e – lengyel eredetű külföldi lengyel
polonista, polinistka – polonista; lengyel szakos
hallgató; a lengyel nyelv és irodalom tanára
polonistyczny, -a, -e – polonista; a lengyel
nyelvvel és irodalommal foglalkozó
polonistyka [1. nauka zajmująca się literaturą
polską, językiem polskim, ich historią i
stanem współczesnym; 2. wydział lub
kierunek wyższej uczelni obejmujący
studia z zakresu tej nauki; 3. studium
języka polskiego i lit. polskiej na wyższej
uczelni.] – polonisztika; a lengyel filológia,
lengyel nyelv- és irodalomtudomány
polonizm [1. wyraz, zwrot lub konstrukcja
składniowa przejęte z języka polskiego lub
na nim wzorowane; 2. zapożyczenie
zwrotów, wyrazów z języka polskiego
przez inne kultury językowe: niem. Gurke
- od polskiego ogórka] – (nyelvt.)
-
Wersja 01 01 2017
polonizmus; lengyelesség, lengyel nyelvi
jellegzetesség, sajátos lengyel kifejezés;
tősgyökeres lengyel nyelvi jellegzetesség;
lengyeles szóhasználat v. fordulat más
nyelvben
polonizować [polszczyć, nadawać cechy polskie,
charakter
polski]
–
polonizálni;
lengyelesíteni, ellengyelesíteni
polonofil [miłośnik, koneser wszystkiego co
polskie] – lengyelbarát
polonofilski, -a, -ie – lengyelbarátpolonofilstwo
[przychylny
stosunek
do
wszystkiego, co polskie] – jóindulatú
viszony mindahhoz, ami lengyel
polonus, Polonus [1. emigrant pochodzący z
Polski i pielęgnujący polskie tradycje;
2. typ
staroświeckiego
Polaka]
–
régivágású, a régi világból való lengyel
polor [1. kultura towarzyska i dobre maniery;
2. cecha tego, co jest wykwintne i
wytworne; 3. daw. połysk naturalny lub
nadany sztucznie; 4. dobre maniery,
kultura towarzyska] – (ogłada) (gładkość)
csiszoltság, udvarias modor
polot [łatwość, lekkość w sposobie rozumowania,
myślenia, wyrażania się itp.] – repülés,
(átv.) szárnyalás, lendület
polot wyobraźni – a képzelet szárnyalása
polować [1. tropić i zabijać dziko żyjące
zwierzęta; 2. zajmować się myślistwem;
3. o zwierzętach: napadać na inne
zwierzęta dla zdobycia pożywienia; 4. pot.
starać się zdobyć kogoś, coś] – vadászni
polować na kogoś/coś – vadászni vkire/vmire;
hajszolni vkit/vmit
polować na kaczki – kacsára vadászni
polować na posąg – hozományra vadászni
polować na upatrzonego – kopókkal vadászni;
vizslatni
polować z zawziętością – szenvedélyesen vadászni
polowanie [1. w języku łowieckim ogół czynności
wykonywanych przez myśliwych z
zachowaniem obowiązujących przepisów,
tj.: tropienie, ściganie, strzelanie i łowienie
zwierzyny. 2. wyprawa, której celem jest
wytropienie i zabicie dziko żyjących
zwierząt; 3. pot. zorganizowane ściganie
ludzi przez innych ludzi, żeby ich uwięzić
lub zabić] – vadászat, vadászás
 polowania błotne (odbywające się na
bagnach)
 polowania dzicze (na dziki)
 polowania indywidualne (prowadzone przez
jednego myśliwego, czasem z pomocnikiem)
 polowania na białej stopie (na terenie
zaśnieżonym)
 polowania pod pierzem (z udziałem ptaków
łowczych)
 polowania zbiorowe (z udziałem wielu
myśliwych)
 polowanie na wab (polega na przywabieniu
zwierzyny na odległość strzału, za pomocą
naśladowania głosu tego samego lub innego
gatunku).
 polowanie po tropie (przy pomocy
widocznych śladów zwierzyny)
 polowanie pod pieśnią (w czasie toków
głuszca)
5166
 polowanie pojedyncze (z udziałem jednego
myśliwego)
 polowanie polne (na użytkach rolnych)
 polowanie wodne (na zbiornikach wodnych)
 polowanie z nagonką (przy pomocy
naganiaczy, którzy napędzają zwierzynę na
mysliwych)
-
Wersja 01 01 2017
wojsku; 3. dotyczący pola walki] – (wojsk)
tábori; mezei, mezőpolowa
uprawa
warzyw
–
szabadföldi
zöldségtermesztés
polowy – (dawno) mezőőr; ispán
polożenie
[wielkość
fizyczna
określająca
umiejscowienie danego ciała w przestrzeni
względem
wybranego
układu
współrzędnych] – fekvés; helyezés
położenie główkowe [prawidłowe położenie
płodu zwróconego główką do szyjki
macicy] – fejfekvés (magzat elölfekvő része
a fej)
położenie poprzeczne płodu – (orv.) harántfekvés
położenie pośladkowe (płodu) – (orv.) farfekvéses
(magzat)
położenie płodu – magzat fekvése
 polowanie z podjazdu (z użyciem pojazdu
konnego)
 polowanie z podrywu (polega na strzelaniu
do podrywającego się ptactwa,
wystraszonego przez psa lub myśliwego)
 polowanie z psami, w tym spod psa
(polowanie z nagonką lub bez przy pomocy
psów)
 polowanie z zasiadki (polega na czatowaniu
na zwierzynę)
polowanie jest jego namiętnością – szenvedélye a
vadászat
polowanie kniejowe – hajtóvadászat
polowanie na człoweka – hajtóvadászat
polowanie na dziki – vaddisznóvadászat
polowanie na kogo/co z czym – vadászat
vkire/vmire vmivel
polowanie na odyńca – vadkanvadászat
polowanie na ptactwo wodne – vízivadászat
polowanie na upatrzonego – vadászat lesből v.
kiszemelt vadra
polowanie odbędzie się – a vadászatot meg fogják
tartani
polowanie po tropie – cserkészés, cserkelés
polowanie w kotły – körvadászat
polowanie z nagonką – hajtóvadászat
polowanie z puchaczem – fülesbagollyal való
vadászat
polowanie z rarogami – sólyommal vadászás
polowanie z sokołami – solymászat
polowanie ze stanowiska zamaskowanego –
uhuzás
polowanko [zdrobnienie od: polowanie] – kisebb
vadászat
polowy, -a, -e [1. dotyczący uprawy pól;
2. dotyczący praktykowania religii w
położony, -a, -e – fekvő; elhelyezkedő
położnica [kobieta rodząca lub będąca w okresie
połogu] – gyermekágyas nő
polówka [1. pot.; zob. łóżko polowe; 2. pot.
wojskowa czapka będąca częścią munduru
polowego]
–
kempingágy;
tábori
egyensapka; (nép) vadászat
Polscy kardynałowie [obecnie w Kolegium
Kardynalskim zasiada 11 kardynałów –
Polaków. Spośród nich tylko ci którzy nie
ukończyli przed wakatem na tronie
papieskim wieku lat 80. są uprawnieni do
udziału w konklawe z prawem wyboru.
Obecnie uprawnionych jest czterech
Polaków. Ostatnim polskim kardynałem
nominowanym
przez
papieża
był
Kazimierz Nycz (na konsystorzu 20
listopada 2010 roku, zwołanym przez
Benedykta XVI).] – lengyel karndinálisok
Kardynałowie przed 80. rokiem życia (z
uprawnieniami elektorskimi)
1. Stanisław Dziwisz (ur. 27 kwietnia 1939),
arcybiskup metropolita krakowski, kardynał od
2006 roku, członek Episkopatu Polski,
uprawnienia elektorskie do 27 kwietnia 2019
2. Zenon Grocholewski (ur. 11 października
1939), prefekt Kongregacji ds. Wychowania
Katolickiego w Watykanie, kardynał od 2001
roku, uprawnienia elektorskie do 11
października 2019
5167
3. Stanisław Ryłko (ur. 4 lipca 1945),
przewodniczący
Papieskiej
Rady
ds.
Świeckich, kardynał od 2007 roku, uprawnienia
elektorskie do 4 lipca 2025
4. Kazimierz Nycz (ur. 1 lutego 1950), arcybiskup
metropolita warszawski, kardynał od 2010
roku, uprawnienia elektorskie do 1 lutego 2030
Kardynałowie po 80. roku życia (bez
uprawnień elektorskich)
1. Kazimierz Świątek (ur. 21 października 1914),
pełni posługę na Białorusi, arcybiskup senior
mińsko-mohylewski, administrator apostolski
diecezji pińskiej najstarszy kardynał polskiego
pochodzenia
2. Stanisław Nagy (ur. 30 września 1921),
profesor
Katolickiego
Uniwersytetu
Lubelskiego, członek Episkopatu Polski
3. Henryk Roman Gulbinowicz (ur. 17
października
1923),
arcybiskup
senior
wrocławski, członek Episkopatu Polski
4. Andrzej Maria Deskur (ur. 29 lutego 1924),
pełni posługę w Watykanie
5. Marian Jaworski (ur. 21 sierpnia 1926), łaciński
arcybiskup senior lwowski
6. Franciszek Macharski (ur. 20 maja 1927),
arcybiskup
senior
krakowski,
członek
Episkopatu Polski
7. Józef Glemp (ur. 18 grudnia 1929), arcybiskup
senior warszawski, prymas senior, członek
Episkopatu Polski
Nieżyjący kardynałowie
kolejność według daty kreacji kardynalskiej,
wyszczególnionej w nawiasie
XV wiek
 Zbigniew Oleśnicki (1439) zm. 1455
o Aleksander Mazowiecki (1440) –
mianowany przez antypapieża Feliksa V,
zm. 1444
o Wincenty Kot (ok. 1441) – mianowany
przez antypapieża Feliksa V, zrezygnował
w 1447 po podporządkowaniu się
papieżowi Mikołajowi V; zm. 1448
 Fryderyk Jagiellończyk (1493) zm. 1503
XVI wiek
 Stanisław Hozjusz (1561) zm. 1579
 Jerzy Radziwiłł (1583) zm. 1600
XVII wiek
 Bernard Maciejowski (1604) zm. 1608
 Jan Albert Waza (1629) zm. 1634
 Jan II Kazimierz Waza (1646, zrezygnował
1648) zm. 1672
 Jan Kazimierz Denhoff (1686) zm. 1697
 Michał Stefan Radziejowski (1686) zm. 1705
XVIII wiek
 Jan Aleksander Lipski (1737) zm. 1746
XIX wiek
 Mieczysław Ledóchowski (1875) zm. 1902
 Włodzimierz Czacki (1882) zm. 1888
 Albin Dunajewski (1890) zm. 1894
-
Wersja 01 01 2017
XX wiek
 Jan Puzyna (1901) zm. 1911
 Edmund Dalbor (1919) zm. 1926
 Aleksander Kakowski (1919) zm. 1938
 August Hlond (1927) zm. 1948
 Adam Stefan Sapieha (1946) zm. 1951
 Stefan Wyszyński (1953) zm. 1981
 Karol Wojtyła (1967, wybrany na papieża
1978) zm. 2005
 Bolesław Kominek (1973) zm. 1974
 Bolesław Filipiak (1976) zm. 1978
 Władysław Rubin (1979) zm. 1990
 Adam Kozłowiecki (1998) zm. 2007
polscy misjonarze – lengyel misszionáriusok
Polscy Socjaliści (PS) [1. 1869 doszło do
pierwszych wystąpień robotniczych w
rejencji poznańskiej. W latach 70. XIX w.
rozpoczęli agitację polscy socjaliści. 2.
1939 po klęsce wrześniowej władze
centralne PPS podjęły decyzję o
formalnym rozwiązaniu partii i powołały
na jej miejsce konspiracyjną WolnośćRówność-Niepodległość
(PPS-WRN).
Grupy
działaczy
socjalistycznych
pozostających poza PPS utworzyły w 1941
organizację Polscy Socjaliści (PS), która
od
kwietnia
1943
nosiła
nazwę
Robotniczej Partii Polskich Socjalistów
(RPPS). 3. konspiracyjna organizacja
polityczna, utworzona we wrześniu 1941
na
zjeździe
w
Warszawie
z
przedwojennych
grup
lewicowych
skupionych wokół pism: Barykada
Wolności i Gwardia. W skład Komitetu
Centralnego PS weszli: A. Próchnik, S.
Chudoba, E. Osóbka-Morawski, T.
Gajewski, L. Raabe i H. Wachowicz. Organizacja wojskowa PS - Formacje
Bojowo-Milicyjne
PS
rozwijała
działalność sabotażowo-dywersyjną. Na
przełomie 1942 i 1943 nastąpił rozłam na
tle stosunku do form współpracy z ZSRR.
W czerwcu 1943 drugi zjazd PS przyjął
nową nazwę organizacji - Robotnicza
Partia Polskich Socjalistów.] – Lengyel
Szocialisták
Polscy uchodźcy na Węgrzech w latach 19391945
[obywatele
RP,
którzy
w
konsekwencji agresji Niemiec i ZSRR na
Polskę we wrześniu 1939 r. znaleźli
schronienie na terytorium graniczącego z
Polską od 15 marca 1939 r. Królestwa
Węgier.]
–
lengyel
menekültek
Magyarországon (1939-1945)
Polska [Rzeczpospolita Polska – państwo
położone w Europie Środkowej nad
Morzem Bałtyckim. Graniczy z Niemcami
(na zachodzie), Czechami, Słowacją (na
południu), Ukrainą, Białorusią, Litwą (na
wschodzie)
i
Rosją
(obwodem
kaliningradzkim, na północy), a poprzez
granicę morską (granicę wyłącznej strefy
ekonomicznej) z Danią oraz Szwecją.] –
Lengyelország, Lengyel Köztársaság [középeurópai állam a Balti-tenger partján.
Fővárosa Varsó (lengyelül Warszawa).
Hivatalos nyelve a lengyel]
5168
Polska Agencja Prasowa (PAP) – Lengyel
Távirati Iroda; lengyel sajtóügynökség
Polska Agencja Telegraficzna [(PAT) założona
31 października 1918 roku jako rządowa
agencja prasowa z siedzibą w Krakowie i
Lwowie, a później w Warszawie W roku
1991 PAT zostaje symbolicznie połączona
z Polską Agencją Prasową.] – (dawno)
Lengyel Távirati Iroda
Polska Akademia Nauk (PAN); [(dawno) Polska
Akademia
Umijętności]
[państwowa
instytucja naukowa będąca z jednej strony
placówką skupiającą najwybitniejszych
polskich uczonych, na wzór Francuskiej
Akademii Nauk, a z drugiej - siecią
wspólnie zarządzanych państwowych
instytutów naukowych, których celem jest
prowadzenie
badań
naukowych
o
możliwie
najwyższym
poziomie
naukowym.] – Lengyel Tudományos
Akadémia (LTA)
Polska
Akademia
Umiejętności
(PAU)
[Akademia
Umiejętności
została
utworzona w r. 1872, w wyniku
przekształcenia istniejącego od 1815 r.
Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.
W latach 1957-58 uczeni podjęli próbę
odtworzenia PAU, na co władze
odpowiedziały powołaniem w Krakowie
oddziału
PAN.
Odbudowę
PAU
umożliwiła dopiero zmiana ustroju w
1989. Według stanu z 23 czerwca 2007 r.
-
Wersja 01 01 2017
PAU liczy 475 członków, w tym 148
czynnych, 154 korespondentów i 171
zagranicznych, z których każdy utrzymuje
żywe kontakty z nauką polską.] – (dawno)
Lengyel Tudományos Akadémia
polska droga – dűlőút, mezei út, megye
polska droga do demokracji – lengyel út a
demokráciához
polska gazeta – lengyel újság
Polska Izba Gospodarcza – Lengyel Gazdasági
Kamara
polska kontola paszportowa – lengyel útlevélellenőrzés
polska kuchnia – a lengyel konyha
polska kuchnia bardzo mi odpowiada – a lengyel
konyha nekem nagyon megfelel
Polska Ludowa [nieoficjalna nazwa państwa
polskiego w okresie rządów Polskiej Partii
Robotniczej,
a
następnie
Polskiej
Zjednoczonej
Partii
Robotniczej
i
zależności od ZSRR w latach 1944-1989.
Termin ten odnosi się do okresu lat: 19441952 - kiedy oficjalna nazwa państwa
brzmiała Rzeczpospolita Polska, 19521989 - kiedy oficjalna nazwa państwa
brzmiała Polska Rzeczpospolita Ludowa.]
– (dawno) Népi Lengyelország
Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa
(PLAN)
[1939–44
organizacja
konspiracyjna; działacze: J. Dąbrowski, J.
Drewnowski; 1940 rozbita aresztowaniami
i odbud.; przewodn.: R. Miller; 1943
współtworzyła NKL, a jej oddziały wojsk.
przystąpiły do PAL.] – (dawno) Lengyel
Népi Függetlenségi Akció
Polska Organizacja Wojskowa (POW) [POW —
tajna organizacja wojskowa powstała w
sierpniu 1914 w Warszawie z inicjatywy
Józefa Piłsudskiego w wyniku połączenia
działających w Królestwie Polskim
konspiracyjnych grup Polskim Drużyn
Strzeleckich i Związku Walki Czynnej w
celu walki
z rosyjskim zaborcą.
Początkowo bezimienna, od października
1914 zaczęła używać nazwy POW.] –
(dawno) Lengyel Katonai Szervezet
Polska Partia Pracy (PPP) [dawniej pod nazwą
Alternatywa – Partia Pracy) – polska
partia polityczna powstała 11 listopada
2001 r. na bazie koalicji wyborczej
5169
Alternatywa Ruch Społeczny, którą
tworzyli działacze Wolnego Związku
Zawodowego „Sierpień 80”, Konfederacji
Polski Niepodległej - Ojczyzna oraz
Zjednoczenia
ChrześcijańskoNarodowego, a wspierały m.in.: Polska
Partia Ekologiczna - Zielonych i
Stowarzyszenie Nie dla Unii Europejskiej.
Od 2004 roku ugrupowanie używa nazwy
Polska Partia Pracy.] – Lengyel Munkapárt
Polska Partia Robotnicza (PPR) [partia
polityczna, utworzona 5 stycznia 1942 w
Warszawie z inicjatywy przybyłych z
ZSRR polskich komunistów z tzw. Grupy
Inicjatywnej
(zrzuconych
na
spadochronach 28 grudnia 1941 w
okolicach Wiązowny), poprzez połączenie
kilku
spośród
istniejących
konspiracyjnych grup komunistycznych
(m.in. Młot i Sierp, Stowarzyszenie
Przyjaciół
Związku
Radzieckiego
i
Rewolucyjne Rady Robotniczo-Chłopskie)
w Związek Walki Wyzwoleńczej (ZWW) i
grupy Proletariusz. ZWW, utworzony we
wrześniu 1941, był najsilniejszą z
przedpeperowskich
konspiracyjnych
organizacji komunistycznych. Szkoleniem
aktywistów PPR tworzących Grupę
Inicjatywną m.in. w specjalnym ośrodku
w miejscowości Puszkino pod Moskwą,
zajmowało
się
NKWD,
badania
historyków przeprowadzane po 1989 roku
wykazały iż wielu z nich było agentami
NKWD.] – Lengyel Munkáspárt
Polska Partia Socjaldemokratyczna (PPS) –
Lengyel Szociáldemokrata Párt
Polska Partia Socjalistyczna (PPS) [polska
partia
polityczna
o
charakterze
socjalistycznym
i
robotniczym
(klasyfikowana
w
grupie
partii
lewicowych), założona w listopadzie 1892
r. podczas tzw. zjazdu paryskiego jako
Związek
Zagraniczny
Socjalistów
Polskich, jedna z najważniejszych w
Polsce sił politycznych aż do 1948. W
czasach PRL jako samodzielna partia
działała jedynie na emigracji. Od 1987 r.
reaktywowanie PPS w Polsce. Po 1989 r.
kilkakrotnie miała własną niewielką
reprezentację w parlamencie, obecnie
jednak cieszy się nikłym poparciem
społecznym. Do tradycji przedwojennej
PPS odwołuje się wiele istniejących
organizacji lewicowych, m.in. Młodzi
Socjaliści i Nowa Lewica.] – Lengyel
Szocialista Párt
Polska Partia Socjalno-Demokratyczna (PPS-D)
[Polska Partia Socjalno-Demokratyczna
Galicji i Śląska Cieszyńskiego, do 1897
-
Wersja 01 01 2017
Galicyjska Partia Socjaldemokratyczna,
zwana też Socjaldemokratyczną Partią
Galicji.]
–
(dawno)
Lengyel
Szociáldemokrata Párt
Polska rozciąga się od Baltyku do Karpat –
Lengyelország a Balti-tengertől a Kárpátokig
terjed
Polska Rzeczpospolita Ludowa (w skrócie PRL)
[to oficjalna nazwa państwa polskiego w
okresie od 1952 do 1989 roku. Zwana też
propagandowo Polską Ludową - jako
kolokwialny eufemizm na okres rzadów
PZPR w Polsce.] – (dawno) Lengyel
Népköztársaság (LNK) (1952-1989)
polska zima podobno jest bardzo sroga – a
lengyel tél állítólag nagyon kemény
Polska
Zjednoczona
Partia
Robotnicza
(P.Z.P.R.)
[partia
komunistyczna,
sprawująca dyktatorskie rządy w Polsce
Ludowej, w latach 1948-1989. Realizowała
program marksizmu-leninizmu. Zgodnie z
założeniami ideowymi, PZPR stanowiła
awangardę rzadzącej klasy robotniczej.] –
(történelmi) Lengyel Egyesült Munkáspárt
(LEMP)
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR)
[partia robotnicza, sprawująca rządy w
Polsce Ludowej, w latach 1948-1989.
Realizowała
program
marksizmuleninizmu.
Zgodnie
z
założeniami
ideowymi, PZPR stanowiła awangardę
rzadzącej klasy robotniczej] – (dawno)
Lengyel Egyesült Munkáspárt (LEMP)
polski1, -a, -e (pol.) [dotyczący Polski, Polaków] –
lengyel (len.) (po polsku: lengyelül);
lengyelországi
2
polski [język polski] – lengyel nyelv
Polski Czerwony Krzyż (PCK) (ang. Polish Red
Cross) [najstarsza polska organizacja
humanitarna
będąca
członkiem
Międzynarodowego Ruchu Czerwonego
Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Zajmuje
się
udzielaniem
pomocy
humanitarnej w czasie klęsk i wojen,
pomocą socjalną, nauką pierwszej
pomocy, prowadzeniem zabezpieczeń
medycznych
imprez
masowych,
propagowaniem
idei
honorowego
krwiodawstwa,
rozpowszechnianiem
znajomości międzynarodowego prawa
konfliktów zbrojnych] – Lengyel Vörös
Kereszt
-
Wersja 01 01 2017
"słuchaj jeno, pono nasi
biją w tarabany."
Marsz, marsz, Dąbrowski...
Na to wszystkich jedne głosy:
"Dosyć tej niewoli
mamy Racławickie Kosy,
Kościuszkę, Bóg pozwoli."
polski husarz – lengyel huszár
Aktualna treść
(na podstawie załącznika nr 4 do ustawy z dnia
31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie
Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach
państwowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 235, poz. 2000)
5170
Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy.
Marsz, marsz Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski.
Za twoim przewodem
Złączym się z narodem.
Polski Hymn Narodowy – Lengyel Nemzeti
Himnusz
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami.
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.
Marsz, marsz...
Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.
Tekst według pisowni rękopisu Wybickiego
(według: J.S. Kopczewski, O naszym hymnie
narodowym, NK, Warszawa 1988)
Marsz, marsz...
Jeszcze Polska nie umarła,
kiedy my żyjemy.
Co nam obca moc wydarła,
szablą odbijemy.
Marsz, marsz, Dąbrowski
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.
Jak Czarnecki do Poznania
wracał się przez morze
dla ojczyzny ratowania
po szwedzkim rozbiorze.
Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę
będziem Polakami
dał nam przykład Bonaparte
jak zwyciężać mamy.
Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.
Już tam ojciec do swej Basi
mówi zapłakany:
Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany —
Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany.
Marsz, marsz...
polski język – lengyel nyelv
Polski Komitet Narodowy (PKN) – Lengyel
Nemzeti Bizottság





Polski
Komitet Narodowy Polski (1831-1832) – w
Paryżu
Komitet Narodowy Polski (1914-1917) organizacja
polityczna
ugrupowań
nastawionych prorosyjsko w czasie I wojny
światowej
Komitet Narodowy Polski (1917-1919) Lozanna, Paryż
Komitet Narodowy Polski w Poznaniu - w
czasie powstania 1848
Komitet Narodowy Polski w USA - (1834-1838)
Komitet Wyzwolenia Narodowego
[(PKWN) tymczasowy organ władzy
wykonawczej na wyzwolonych spod
okupacji terenach Polski (województwo
lubelskie, podkarpackie, podlaskie, część
mazowieckiego
i
świętokrzyskiego),
5171
powołany 20 VII 1944 w Moskwie
(formalnie w Chełmie) przez działaczy
Związku Patriotów Polskich (ZPP). - W
jego skład wchodzili reprezentanci
Polskiej
Partii
Robotniczej
oraz
reaktywowanych w Lublinie: Polskiej
Partii
Socjalistycznej,
Stronnictwa
Ludowego
(SL)
i
Stronnictwa
Demokratycznego (SD). Przewodniczącym
PKWN był E. Osóbka-Morawski z PPS, a
zastępcami A. Witos z SL i W. Wasilewska
z ZPP. - PKWN uznawał zwierzchność
Krajowej Rady Narodowej (KRN).
Manifest PKWN (data jego ogłoszenia - 22
lipca - była do 1990 świętem państwowym)
uznawał rząd emigracyjny za władzę
samozwańczą, stwierdzał, iż opiera
działalność na konstytucji z 1921,
zapowiadał przeprowadzenie radykalnej
reformy rolnej, nacjonalizację przemysłu,
poprawę materialnej sytuacji ludności
oraz wprowadzenie demokratycznych
swobód. - 26 VII 1944 PKWN został
uznany
przez
ZSRR
za
jedyną
reprezentację narodu polskiego. 31 XII
1944 przekształcił się w Rząd Tymczasowy
Rzeczpospolitej Polskiej.] – Lengyel
Nemzeti Felszabadító Bizottság
Polski Korpus Rozmieszczenia i Przysposobienia
(PKRP) [(ang. Polish Resettlement Corps)
utworzona przez W. Brytanię i istniejąca
VIII 1946 - X 1949 ochotnicza formacja
dla
demobilizowanych
żołnierzy
wszystkich
jednostek
Polskich
Sił
Zbrojnych; łącznie objął ok. 114 tys. osób;
2-letnia służba miała przygotować do
życia w cywilu (kursy zawodowe, nauka j.
ang.); d-ca bryt. gen. G.J. Thomas, polski
inspektor generalny gen. S. Kopański; ok.
10 tys. żołnierzy PKP i R wróciło do
Polski, gdzie Tymczasowy Rząd Jedności
Narodowej IX 1946 uznał przynależność
do Korpusu za służbę w obcej armii, co
posłużyło jako pretekst do pozbawienia
obywatelstwa 5 generałów (W. Anders, A.
Chruściel, S. Maczek, S. Kopański, T.
Malinowski) i 71 wyższych oficerów] –
Lengyel Elhelyező és Előkészítő Hadtest
Polski
Ośrodek Społeczno-Kulturalny
w
Wielkiej Brytanii (POSK) [instytucja zał.
1974 w W. Brytanii; ze składek emigracji
zbudowano wspólną siedzibę licznych
organizacji (m.in. Instytut J. Piłsudskiego,
Polski
Uniw.
na
Obczyźnie,
Stowarzyszenie Kombatantów) z salami
wykładowymi,
scenami,
biblioteką,
-
Wersja 01 01 2017
księgarnią, klubem.] – Nagy-Britanniai
Lengyel Társadalmi és Kulturális Központ
Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny
238-246 King Street, Hammersmith,
London
W6
ORF.
U.K. Charitable Company No. 236745.
polski strój szlachecki (XVII w.) – lengyel főúri
viselet
polski taniec – polonéz
Polski Związek Narciarski [Stowarzyszenie
kultury fizycznej pełniące rolę polskiej
federacji
narodowej
w
biegach
narciarskich, kombinacji norweskiej,
narciarstwie alpejskim oraz skokach
narciarskich.] – Lengyel Síszövetség
Polskie insygnia koronacyjne, regalia królów
polskich [oznaki władzy, godności i stanu
królewskiego królów polskich używane
podczas ceremonii koronacyjnych. Były
nimi: korona, jabłko, berło, miecz.] –
lengyel koronázási jelvények; lengyel
királyok jelvényei (korona, országalma,
jogar, kard)
Repliki polskich insygniów koronacyjnych wykonane w
latach 2001-2003 roku w Nowym Sączu przez zespół
złotników pod kierownictwem antykwariusza Adama
Orzechowskiego
-
Wersja 01 01 2017
mające jednak z nią nic wspólnego.] –
Lengyel Véderő
5172
Insygnia koronacyjne Kazimierza Wielkiego III.
Muzeum Początków Państwa Polskiego w
Gnieźnie Autor: Jan Trznadel
Polskie Koleje Państwowe S.A. (PKP) – Lengyel
Államvasutak Rt.
polskie kronikarstwo – lengyel krónikairodalom
polskie linie – lengyel vonalak
Polskie Linie Lotnicze (LOT) – Lengyel
Légitársaság
polskie muzeum – lengyel múzeum
polskie partie polityczne – lengyel politikai pártok
Polskie Porozumienie Niepodległościowe (PPN)
[to
organizacja
polskiej
opozycji
demokratycznej i niepodległościowej w
PRL, założona na przełomie 1975/1976
przez Zdisława Najdera.] – (dawno)
Lengyel Függetlenségi Egyetértés
polskie prawo składowe – lengyel raktárjog
Polskie Radio S.A. – a Lengyel Rádió Rt.
Polskie Radio i Telewizja (PRiTV) – Lengyel
Rádió és Televzió
Polskie Radio i TV w Internecie – Lengyel Rádió
és Televzió az Interneten
polski rynek – lengyel piac
Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) [partia
polityczna powstała 5 maja 1990 r. z
połączenia PSL Odrodzenie (będącego
kontynuacją ZSL) oraz wilanoeskiego
PSL.] – Lengyel Néppárt
Polskie Siły Zbrojne (PSZ) [Polskie Siły Zbrojne
w ZSRR inaczej Armia Polska w ZSRR nazwy przyjęte po Armii Andresa nie
Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie były pod
względem
liczebności
oddziałów
walczących na froncie siódmą regularną
armią aliancką walczącą przeciwko
Niemcom (po radzieckiej, amerykańskiej,
brytyjskiej, francuskiej jugosłowiańskiej i
kanadyjskiej). – (dawno) Lengyel Véderő
Nyugaton (1939-1945)
Polskie
Towarzystwo
TurystycznoKrajoznawcze (P.T.T.K.) [stowarzyszenie
powstałe z połączenia w 1950 roku
Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i
Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego,
grupujące turystów i krajoznawców.
Towarzystwo stawia sobie za zadanie
upowszechnianie na terenie Polski
turystyki
kwalifikowanej
i
krajoznawstwa.]
–
Lengyel Turista
Egyesület
Polskie
Transatlantyckie
Towarzystwo
Okrętowe (PTTO) [Założone w 1930 roku
z myślą o zaznaczeniu polskiej obecności
na Atlantyku. W roku 1934 zostało
przekształcone w Gdynia-Ameryka Linie
Żeglugowe SA.] – Lengyel Tengerhajózási
Társaság (Lengyel Transzatlanti Hajózási
Társaság)
polskiego uczy lektor (lektorka)– a nyelvtanár
tanítja a lengyelt
Polsko-brytyjski układ sojuszniczy (The AngloPolish
military
alliance)
[traktat
sojuszniczy zawarty 25 sierpnia 1939
pomiędzy Wielką Brytanią a Polską. W
imieniu
rządów
polskiego
oraz
brytyjskiego podpisali go ambasador
Rzeczypospolitej w Wielkiej Brytanii
Edward Raczyński oraz sekretarz spraw
zagranicznych Wielkiej Brytanii lord
Edward
Halifax.]
–
Lengyel-angol
garancia- és szövetségi szerződés (1939
április)
polsko-sowieckich rokowań o zawieszenie broni
– lengyel-szovjet fegyverszüneti tárgyalás
polsko-węgierski, -a, -ie – lengyel-magyar
polsko-węgierski słownik akustyczny – lengyelmagyar akusztikai szótár
polsko-węgierski słownik terminologii nagrań
dźwiękowych – hangfelvétel v. hangrögzítés
terminológiájának lengyel-magyar szótára;
lengyel-magyar hangtechnikai minilexikon
polskość [zespół cech charakterystycznych dla
Polski] – lengyelség, lengyel volta v. mivolta
vminek
5173
PolSpam [otwarty i niekomercyjny projekt
grupy
polskich
administratorów
serwerów, mający na celu walkę ze
spamem.
Każdy
internauta
mógł
otrzymany przez siebie e-mail przesłać do
administratorów PolSpamu, którzy po
kwalifikacji decydowali, czy jest on
spamem, a tym samym - czy nadawcę
takiego maila zakwalifikować do grupy
spamerów.
Każdy
mógł
również
wykorzystywać bazę spamu i spamerów
PolSpamu do filtrowania poczty na swoim
serwerze.
Projekt
budził
spore
kontrowersje - niektórzy, zwłaszcza osoby
związane z marketingiem bezpośrednim,
uważały, że publikacja maili przezeń
wysłanych i klasyfikowanie ich jako
spamerów jest działaniem naruszającym
ich dobre imię, a więc wypełnia znamiona
czynu karalnego określonego w polskim
kodeksie karnym. W kwietniu 2003 r.
PolSpam przestał działać, a internauci
zaczęli korzystać z ogólnoświatowych baz
spamu, takich jak SpamCop.] – PolSpam
(lengyel projekt)
polszczyć [1. nadawać czemuś cechy polskie;
2. narzucać komuś kulturę polską i język
polski] – lengyelesíteni
polszczyć się [ulegać wpływom polskim] –
lengyelesedni; lengyel befolyás alá kerülni
polszczyzna [język polski] – lengyelség,
lengyelesség;
(język)
lengyel
nyelv,
lengyelesség
Polterabend (Polter, Portelam, Pulter) [1. to jeden
ze zwyczajów ślubnych, praktykowany w
Polsce głównie na Pomorzu (rejon
Kociewia, Kaszub), Górnym Śląsku oraz
Wielkopolsce, zarówno na wsiach jak i w
dużych miastach. Wywodzi się z
niemieckiego zwyczaju o tej samej nazwie
(niem. polter - hałas i abend - wieczór). 2.
zwyczaj tłuczenia naczyń w wieczór
poprzedzający wesele [Teatr Śląski im
Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach]] –
(ném) Polterabend; legénybúcsú
poltron (f adj: tchórzliwy, tchórz) ― (fr.) poltron;
gyáva, szájhős, gyáva fráter
polubić [1. poczuć do kogoś lub czegoś sympatię;
2. odnaleźć przyjemność i satysfakcję w
robieniu
czegoś]
–
megkedvelni,
megszeretni
-
Wersja 01 01 2017
polubić się [zacząć lubić siebie wzajemnie] –
kölcsönösen megkevelik egymást
polubownie – választás útján, választóbírósági úton
polubowny, -a, -e [polegający na dobrowolnym
porozumieniu między stronami, na
załagodzeniu sporów] – választott v.
döntőbírósági
polubowne sądy [sądy kompromisarskie czyli
polubowne] – (daw) döntőbírósági ítéletek
polucja, zmaza nocna [1. mimowolny wytrysk
nasienia w czasie snu; zmaza nocna; 2.
mimowolny wytrysk nasienia podczas snu;
3. późn.łac. pollutio 'skalanie; nieczystość'
z łac. polluere 'skazić; zbrudzić'. ― zmaza
nocna, mimowolny wytrysk nasienia w
czasie snu, któremu często towarzyszą
marzenia erotyczne – mimowolny wytrysk
nasienia u mężczyzn podczas snu w fazie
REM.] – (lat.) pollutio, pollució; éjszaka,
alvás közben, általában erotikus álmok
kíséretében bekövetkező magömlés
polukrować [polać lukrem] – cukormázzal
bevonni
polutować [1. lutując, złączyć wiele metalowych
przedmiotów; 2. lutując, naprawić jakiś
przedmiot w wielu miejscach] –
összeforrasztani
poluzować [1. uczynić coś luźniejszym; 2. pot.
zmniejszyć
rygory]
–
meglazítani,
kilazítani, lazábbra venni
poluzować się [stać się luźniejszym, mniej
naprężonym, napiętym, dokręconym itp.]
– meglazulni, kilazulni, lazább lesz
polykać kawałami – falatonként lenyelni
poła [dolny fragment jednej z dwóch części
ubioru rozpinającego się z przodu] –
szárny, ruha v. kabátszárny; (ép) tetősík
poła płaszcza – kabátszárny, kabát szárnya
połabski, -a, -ie – (földr.) Elba menti
połachotać [np. podziałać na zmysły, skórę] [syn.
głasnąć, macnąć, musnąć, pogładzić,
pogłaskać, połaskotać, połechtać, powieść,
przeciągnąć
po
czymś
palcem,
przeciągnąć po czymś ręką, dotknąć,
musnąć, podrażnić, pomacać, tknąć się]–
megcsiklandozni; simogatni; fogdosni
połać [duża część jakiejś przestrzeni] – házsor;
oldal, sáv, öv; térség, terület
poładować – berakosgatni, (sorra, mind) berakni v.
kirakni v. megrakni
połajać (połaje) [dać komuś naganę, upomnienie]
– összeszidni, lehordani, megróni
połajanka
[słowa
wyrażające
krytykę,
niezadowolenie z kogoś lub z czegoś] – ki
szidás, feddés
5174
połakomić się [ulec pokusie posiadania czegoś] –
torkoskodni
połakomić się na co – torkoskodni vmiből,
megkívánni vmit, kedve szottyan vmire
połamać (połamie) [złamać wiele rzeczy albo
złamać coś w wielu miejscach] – eltörni,
összetörni, tördelni; összeroppantani
połamać coś – tördelmi vmit
połamać komu gnaty, połamać komu kości –
összetörni vkinek a csontjait
połamie ci kości! – összetöröm a csontjaidat!
połamać się [1. ulec połamaniu; 2. pot. o
ludziach: złamać sobie jakieś kości] –
eltörni, összetörni; összetöri magát
połamaniec [1. pot. człowiek, którego ciało jest
zniekształcone przez chorobę; 2. pot.
człowiek z połamanymi kończynami] –
nyomorult, torzszülött
połamany, -a, -e – összetört; törött; tört
połapać [złapać wszystkich po kolei] – megfogni,
elkapni, elfogni, felfogni, rajtakapni,
összefogdosni, összefogni, fogni
połapać ryby – halat fogni, halászni
połapać się [pot. domyślić się, o co chodzi] –
rájönni, hogy miről van szó; felfogni,
megérteni, felismerni; lépre menni, tőrbe
esni, megfogják, elfogatja magát
połapać się w czym – eligazodni vmiben, kiismeri
magát vmiben; rájönni vmire, felfogni vmit
połapano złodziejów – tettenérték v. rajtakapták
(mind) a tolvajokat; hurokrakerült minden
tolvaj
połaskotać (połaskocze) [1. dotykając, lekko
podrażnić w sposób mogący wywołać czyjś
odruchowy śmiech; 2. o zapachu: miło
podrażnić; 3. o czyichś słowach: sprawić
komuś przyjemność] – csiklandozni,
ingerelni
połaszczyć się [ulec pokusie posiadania czegoś] –
sóvárogni, éhezni v. bukni vmire, csábítja
vmi
połaszczyć się na co – sóvárogni vmire, vmit v. vmi
után
połatać [przyszyć lub przymocować łaty w wielu
miejscach albo do wielu rzeczy] –
megfoltozni,
összefoltozni;
reparálni,
megreparálni,
betömni,
stoppolni,
megstoppolni
połatany, -a, -e – foltozott, foltos
poławiacz [ten, kto zajmuje się łowieniem
czegoś] – halász
poławiacz min – (wojsk) aknaszedő hajó
poławiacz pereł – gyöngyhalász
Poławiacze pereł (Les Pêcheurs de perles)
[trzyaktowa opera z muzyką Georgesa
-
Wersja 01 01 2017
Bizeta i librettem napisanym przez Michel
de Carré i Eugène Cormona] – Bizet:
Gyöngyhalászok
poławiać [łowić ryby lub inne zwierzęta wodne]
– halászni, halat fogni
poławianie – halászás, halfogás
poławianie sensu w filozoficznej głębi – az
(értelmi) tartalom halászata filozófiai
mélységben
poławie, poławnik [Tak nazywano poduszki,
materace i wogóle wyściełanie na ławach
w domach zamożniejszych.] – (daw)
matrac, párna a padokra a jómódú házakban
połazić [pot. chodzić przez jakiś czas] – (közb.)
járkálni, mászkálni, csavarogni (egy ideig)
połaził trochę po mieście – csavargott egy keveset
a városban
połazikować [pot. chodzić przez jakiś czas w
różne miejsca bez celu] – (közb.)
(céltalanul) lézengeni, lődörögni, csavarogni,
lopni a napot (egy ideig)
połączać [1. łączyć, zespalać, jednoczyć; 2.
połączać się - łączyć się; być łączonym] –
kapcsolni; összekapcsolni
połączać
się
[zob.
połączyć
się]
–
összekapcsolódni; rákapcsolódni
połączać się z netem – összekapcsolódni a nettel;
netes kapcsolatot létesíteni
połączać się z Internetem – rákapcsolódni az
internetre
połączenie [1. element łączący lub sposób
łączenia elementów jakiejś całości;
2. zestawienie jakichś przedmiotów lub
zjawisk,
tworzące
pewną
całość,
kompozycję itp.; 3. łączność między
jakimiś miejscami utrzymywana za
pomocą publicznych środków lokomocji;
też: środek lokomocji kursujący między
tymi miejscami; 4. możliwość rozmowy
telefonicznej lub sama rozmowa] –
összeköttetés,
kapcsolás,
kapocs,
összekapcsolás; összesítés; csatolás; (kol)
csatlakozás; kapcsolat, összetöttetés; (chem)
vegyület; egyesülés; összekötés
połączenie dodzwaniane, wdzwaniane (ang. Dialup access) lub komutowane (telefonia
kablowa) [jest to sposób połączenia
komputera
z
siecią
komputerową
polegający na wykorzystaniu modemu
telefonicznego do połączenia się z
serwerem dostępowym sieci. Aby uzyskać
połączenie, wykorzystywana jest zwykła
kablowa linia telefoniczna (analogowa lub
cyfrowa) lub bezprzewodowa linia
telefonii komórkowej w publicznej sieci
telekomunikacyjnej. Serwer dostępowy
przekazuje ruch pochodzący z tak
5175
połączonego komputera do wnętrza sieci
komputerowej.] – (ang.) dial-up [1. dial-up
(más néven „betárcsázós”) egy olcsó, de
lassú
formája
az
internetelérési
lehetőségeknek,
ahol
a
felhasználó
telefonvonalra
csatlakozó
modemen
keresztül tárcsázza az internetszolgáltatóját,
így 2 modem között jön létre kapcsolat,
amelyet aztán az internetre irányítanak. Ez a
fajta internetkapcsolódási módszer a nyugati
világban
már
történelemnek
számít,
köszönhetően az azóta elterjedt szélessávú
internetnek, ennek ellenére még mindig
sokan használják, azon egyszerű oknál
fogva, hogy nem jutnak gyorsabb
kapcsolódási technológiához. 2. Angol
kifejezés, jelentése: hívás, vonalkapcsolás,
feltárcsázás. A számítástechnikában a
kapcsolt vonali Internet hozzáférésnél
használt kifejezés. A dial-up, vagy kapcsolt
vonali hozzáférés segítségével egy, a
hálózatra nem kapcsolt számítógép a
hálózaton lévő másik számítógépen tárolt
adatokhoz
juthat
hozzá.
A
hívott
számítógépnek hálózati kiszolgálóként kell
üzemelnie ahhoz, hogy az erőforrásait
használhassuk.
Például
az
otthoni
számítógépünkhöz
egy
modemet
csatlakoztatva felhívhatjuk a munkahelyi
számítógépet, majd onnan kiléphetünk akár
az Internetre is -- ehhez persze a hívott
gépnek modemmel és Internetes kapcsolattal
kell rendelkeznie. A hívott gépen pedig kell,
hogy legyen felhasználói azonosítónk, a
megfelelő
jogokkal
egyetemben.
Valószínűleg a kedves Olvasó is kapcsolt
vonali Internet hozzáférést használva jut(ott)
hozzá ezen sorokhoz. 3. távoli számítógép
felhívása és az online kapcsolat létrehozása,
jellemzően kapcsolt vonalas telefonhálózaton
keresztül modemmel; 4. távoli számítógép
felhívása és az online kapcsolat létrehozása,
(elsősorban) a telefonhálózaton keresztül]
połączenie bezpośrednie – közvetlen csatlakozás
połączenie drogą lotniczą – légi út v. útvonal
połączenie kolejowe – vasúti összeköttetés
połączenie lotnicze – légi összeköttetés
połączenie nie uda się – a kapcsolat meghiúsul
połączenie
radiowe
–
rádiókapcsolat,
rádióösszeköttetés
połączenie równoległe [połączenie elementów
obwodu elektrycznego, przy którym prąd
rozdziela się pomiędzy te elementy] –
párhuzamos kapcsolás
połączenie szeregowe [połączenie elementów
obwodu elektrycznego, przy którym przez
wszystkie te elementy płynie taki sam
prąd] – soros kapcsolás
-
Wersja 01 01 2017
połączenie telefoniczne [1. to, według określenia
zawartego
w
prawie
teklekomunikacyjnym,
połączenie
ustanowione za pomocą publicznie
dostępnej
usługi
telefonicznej,
pozwalające na dwukierunkową łączność
w czasie rzeczywistym. 2. Połączenie
telefoniczne łączy użytkownika z siecią lub
Internetem, korzystając z urządzenia
używającego
sieci
telefonicznej.
Urządzenie to może być modemem, który
współpracuje ze standardową linią
telefoniczną, kartą ISDN używającą
szybkiej linii ISDN, modemem DSL,
modemem szerokopasmowym, modemem
sieci TV kablowej lub urządzeniem
korzystającym z sieci X.25.Typowi
użytkownicy korzystają z jednego lub
dwóch połączeń telefonicznych, na
przykład z Internetem i siecią firmową.] –
telefonösszeköttetés,
távbeszélőösszeköttetés;
telefonkapcsolat,
telefonkapcsolás
połączony, -a, -e – kapcsolatos (vmivel)
połączone style mody [styl mody, który znajduje
zastosowanie w odzieży damskiej, która
składa się z więcej niż jednego kawałka;
składa się z dopasowanych kolorystycznie
elementów garderoby, które tworzą
idealnie dopasowaną całość. Ta moda była
bardzo popularna w latach 80-tych, kiedy
skupiono się na odzieży sportowej.] –
kombi-divat [Divatirány, ami a női
öltözködésben
több
darabból
álló
összeállításokban nyilvánul meg; ezek
színben eltérő, de egymáshoz illő egyedi
darabok, és együttesen alkotnak tökéletes
egyensúlyt. Ez a divatirány az 1980-as
években alakult ki, amikor a központjába a
sportruházat került.]
połączyć [1. złączyć w całość jakieś elementy;
2. sprawić, że dwa odległe miejsca są
skomunikowane; 3. umożliwić rozmowę
telefoniczną
przez
wybranie
odpowiedniego
numeru;
4. stworzyć
związek między jakimiś pojęciami,
zjawiskami, cechami itp.; 5. stworzyć
5176
związki między dwiema lub więcej
osobami; 6. zacząć wspólnie działać] –
kapcsolni,
összekapcsolni,
összekötni,
csatolni, egyesíteni; összefűzni; összesíteni
połączyć co z czyim – összekapcsolni vmit vmivel
połączyć dwa punkty – két pontot összekötni
połączyć kogoś – kapcsolni vkit
połączyć kogoś z kimś – (távbeszélőn) összekötni v.
összekapcsolni vkit vkivel
połączyć kolor – összeválogatja, összehangolja a
színeket
połączyć przyjemne z pożytecznym – összekötni a
kellemest a hasznossal
połączyć teorię z praktyką – az elméletet
összekötni a gyakorlattal
połączyć się [1. zespolić się w jedną całość;
2. uzyskać łączność telefoniczną lub
radiową; 3. spotkać się z kimś po długim
okresie rozłąki; 4. zacząć wspólnie
działać] – összekapcsolódni, összekötődni,
összeolvadni;
csatolódni,
egyesülni,
párosulni
połączyć się z czymś – bekapcsolódni vmibe;
kapcsolatot teremteni vmivel
połechtać [1. pot. dotykając, lekko podrażnić,
zwykle przyjemnie; 2. pot. o czyichś
słowach: sprawić komuś przyjemność] –
csiklandozni,
megcsiklandozni;
érintve
könnyen ingerelni, felingerelni, izgatni,
felizgatni
połechtać swe ego – az egoját csiklandozni
połeć [1. duży kawał słoniny lub mięsa; 2. łow.
bok zwierzęcia] – darab, szelet, karéj, rész;
oldal
połeć słoniny – egy oldal szalonna
połknąć — połykać [1. za pomocą mięśni krtani
przesunąć pokarm, płyn, leki itp. z jamy
ustnej do żołądka; 2. pot. zjeść coś bardzo
szybko; 3. pot. przeczytać coś bardzo
szybko; 4. pot. pogodzić się z czymś] –
nyelni, lenyelni, elnyelni, felfalni
połknąć co – elfojtani, visszafojtani vmit; (átv.)
lenyelni
połknąć łzy – visszafojtja könnyeit
połknąć ślinkę – (átv.) csorog a nyála, megkívánni
vmit
połknąć haczyk – (átv.) bekapni a horgot,
beugrani, bedülni, lépre menni
połknąć pigułkę – lenyelni v. bevenni a pirulát
połknięcie – elnyelés, elfojtás, bekebelezés
polkniecie pigulki – tabletták lenyelése
połogowy, -a, -e – szülési, szülő-; gyermekágyi
połogowa gorączka [zakażenie połogowe,
zakażenie w okresie połogu] – gyermekágyi
láz
-
Wersja 01 01 2017
Połonicznik kosmaty (Herniaria hirsuta L.)
[gatunek
rośliny
jednorocznej
lub
dwuletniej z rodziny goździkowatych
(Caryophyllaceae). Występuje w Europie
na Wyspach Kanaryjskich, w Afryce,
Abisynia, w Azji. W Polsce w części
południowo-zachodniej
na
terenach
piaszczystych, nad brzegami zbiorników
wodnych.] – Borzas porcika, (Herniaria
hirsuta L.)
Połonicznik nagi (Herniaria glabra L.) [gatunek
rośliny
z
rodziny
goździkowatych
(Caryophyllaceae). Występuje w Europie,
północnej Afryce i zachodniej Azji. W
Polsce rośnie na obszarze całego kraju,
najobficiej jednak w północno-wschodniej
części kraju. Jest dość pospolity.] –
Porcikafű (Herniaria glabra)
Połonicznik nagi (Herniaria glabra L.)
połonina [łąka leżąca powyżej górnej granicy
lasów w Karpatach Wschodnich] – (táj)
hegyi v. havasi legelő, havas
połowa [1. jedna z dwu równych części jakiejś
całości; 2. chwila, punkt, miejsce równo
oddalone (w czasie lub przestrzeni) od obu
krańców czegoś] – (egy) fél, felerész, rész;
közép; (sp) félidő
połowa gry – félidő
połowa meczu – a meccs félideje; félidő
połowa okresu – félperiódus
połowa paska (patka) [krótki ozdobny pasek,
umiejscowiony w talii w tylnej części
płaszcza. Może mieć jedną lub dwie części.
Poza
funkcją
dekoracyjną
także
dopasowuje odzież w tali. Rozróżniamy
paski (patki), które są zszyte albo inaczej
przymocowane przy pasie do tylnej części
płaszcza w jego całym obwodzie i wolne
części paska wszyte albo przymocowane
do szwów bocznych z wiązanymi
końcamii.] – dragon(er) [Felöltő, télikabát
hátsó derékrészére helyezett, a kabát saját
anyagából készített övszerű pánt. Egy vagy
több részből állhat. Amellett, hogy díszíti a
kabátot, arra is alkalmas, hogy annak
derékbőségét állítsák vele. Van olyan
változata, amelyet egy darabban rávarrnak
vagy más módon rögzítenek a kabát hátára,
és van olyan két részből álló változat,
amiknek egyik végét az oldalvarrásokba
illesztik be és a másik végük szabad.]
5177
Połowcy (nazywani
też Komanami
lub
Kumanami) [lud pochodzenia ałtajskiego,
należący do grupy kipczackiej, który
swoje pierwotne siedziby w VIII
wieku miał
na stepach Kazachstanu i
południowej Syberii w górnym biegu
rzeki Irtysz. Są spokrewnieni z Turkami
seldżuckimi.
Ich
język,
zwany
także kumańskim należy
do
grupy języków kipczackich. Golili głowy
pozostawiając dwa długie warkocze.
Charakterystyczne w ich ubiorze były
krótkie kaftany.] – (nép) kunok [egy török
nyelvű népekből – kipcsakok, sárga ujgurok,
ázsiai kunok – álló törzsszövetség volt,
amelyik a 11. században jött létre és sokáig
nyugtalanította támadásaival a szomszédos
orosz, magyar, lengyel, bizánci és délszláv
területeket. A törzsszövetséget a 13.
században amongolok verték szét. A kunok
egy része (ami az összes kunhoz viszonyítva
csak egy töredéke a teljes népességnek)
ezután Magyarországon telepedett meg és
asszimilálódott a magyarságba. További
nagyszámú csoport szóródott szét a
Balkánon és a Kárpátokon innen, ahol
délszlávokba, keleti szlávokba és a
megjelenő románságba olvadtak be. A
negyedik csoport a mongolok által
meghódított kunok, akik előbb az Arany
Horda uralma alatt éltek. Belőlük a 14.
századra kialakult a krími tatárság, amely
jelenleg
is
élő
népcsoport.
A
törzsszövetséget
Európában
kunok,
kumánok, polovecek, kipcsakok, kanglik név
en is ismerték.]
-
Wersja 01 01 2017
połowica [żart. żona] – élete párja, feleség,
oldalborda
połowiczne załatwienie sprawy – az ügy tökéletlen
elintézése; az ügy fél elintézése
połowicznie – fele-fele alapon
połowiczność – felemás volta vkinek/vminek;
félszegség, határozatlanság, tökéletlenség
połowiczny, -a, -e [spełniający swoje zadania
częściowo, nie całkiem skuteczny] –
határozatlan, félszeg, feles, fél, féloldali;
tökéletlen,
félbemaradt,
félbenmaradt;
felemás (helyzet)
połownik czyli półrolnik, półłannik, półkmieć
[Tak już w XVII w. nazywano chłopa,
który gospodarował na połowicy łanu i
tego wszystkiego, co kmieć cały.] –
féltelkes jobbágy; pór, paraszt, földműves,
jobbágy; félgazda
położenie [1. miejsce, w którym się coś znajduje,
pozycja zajmowana przez dany przedmiot
w stosunku do otoczenia; 2. sytuacja, w
jakiej się ktoś znajduje] – helyzet, fekvés
(földrajzi); (sytuacja) helyzet; elhelyezés,
letétel
położenie bez wyjścia – reménytelen v. kilátástalan
helyzet
położenie było krytyczne – a helyzet válságos volt
położenie geograficzne [szerokość i długość
geograficzna danego miejsca] – földrajzi
helyzet v. elhelyezkedés v. fekvés
położenie główkowe [prawidłowe położenie
płodu zwróconego główką do szyjki
macicy] – (orv.) fejfekvés
położenie gospodarcze – gazdasági helyzet
położenie kamienia węgielnego – alapkő letétele
położenie krzyżyka – keresztvetés [a kereszt
jelének leírása a jobb kéz tenyerével vagy
első három ujjával; egyes pr. egyházak az
áldásnál, a szentelésnél alkalmazzák]
położenie krzyżyka na czymś – keresztvetés vmire
położenie miasta – a város fekvése
położenie nacisku na coś – hangsúlyozni vmit
położenie nie do pozazdroszczenia – nem
irigylésre méltó helyzet
położenie pionowe – függőleges helyzet
położenie podłużne główkowe – hosszanti
fejfekvés
położenie polityczne – politikai helyzet
położenie poprzeczne – (orv.) harántfekvés
położenie pośladkowe [położenie płodu, w
którym jest on zwrócony pośladkami do
szyjki macicy] – farfekvés
położenie poważne – súlyos helyzet
położenie stało się krytyczne – a helyzet
válságosra fordult
5178
położenie trudne – nehéz helyzet
położenie zerowe [punkt wyjściowy, od którego
coś się mierzy] – nulla helyzet
położna [pielęgniarka biorąca udział w
odbieraniu porodów] – szülésznő, (dawno)
bába, bábaasszony; védőnő
położnica [kobieta rodząca lub będąca w okresie
połogu] – gyermekágyas asszony v. nő
położnictwo [1. dział medycyny zajmujący się
fizjologią i patologią ciąży, porodu i
połogu;
2. oddział
w
szpitalu
przeznaczony dla położnic] – szülészet
położniczy, -a, -e – szülészeti, szülő-, szülész-,
bábapołożnik [osoba specjalizująca się w odbieraniu
porodów; akuszer] – szülész
położny, -a, -e – fekvő, elhelyezett
położycie w obronie ojczyzny – életét áldozza a
haza védelmében
położyć (dk.) ― pokładać [1. umieścić coś gdzieś;
2. zmienić pozycję kogoś lub czegoś z
pionowej na poziomą; 3. dać komuś
miejsce do spania; 4. strzelając do kogoś,
ciężko go ranić lub zabić; 5. spowodować,
że coś zakończyło się niepowodzeniem;
6. postawić, wybudować, zrobić coś;
7. pokryć czymś jakąś powierzchnię] –
rátenni, fektetni, lefektetni; helyezni,
elhelyezni; tenni,
letenni; ráfektetni,
odafektetni, odatenni; lerakni; leteríteni,
agyonütni, elejteni; mutatni; (átv.) rátenni,
feltenni, feláldozni, odaadni; helyezni;
abbahagyni, békében v. nyugton hagyni;
elvetni, letenni vmiről; (átv.) agyoncsapni,
tönkretenni, kikészíteni; elhelyezni, leírni,
odabiggyeszteni, odarakni
położyć akcent na co – súlyt helyezni vmire;
hangsúlyozni vmit
położyć co na karb czego – megtalálni vmiben az
okát
położyć (czemu) koniec – véget vetni (vminek);
befejezni (vmit)
położyć czemu kres – véget vetni vminek
położyć datę na liście – keltezni a levelet
położyć do łóżka – ágyba fektetni
położyć fundament – alapozni
położyć fundament (pod co) – átv. lerakja v.
megveti (vminek) az alapjait
położyć fundamenty – lerakni az alapokat
położyć głowę – fejét teszi vmire; fejével játszik;
lehajtja a fejét (örök nyugalomra v. sírba),
elhúnyni
położyć głowę na ramieniu (kogo) – odahajtja a
fejét (vkinek) a vállára
położyć granice czemuś – határt szabni vminek
-
Wersja 01 01 2017
położyć kobietę na łóżku – a nőt az ágyra fektetni
położyć kogo do łóżka, położyć kogo na łóżku –
ágyba fektetni v. rakni v. tenni vkit
położyć kogo/co na czym – rétenni stb. vkit/vmit
vmire
położyć kogo na obie łopatki – vkit két vállra
fektetni, (átv.) leteríteni
położyć kogo trupem – megölni, agyonütni vkit
położyć komu areszt na pensji – letiltani vkinek a
fizetését
położyć kres czemu, położyć konic czemu – véget
vetni v. végét veti vminek
położyć kropkę po zdaniu – pontot tenni a mondat
végére
położyć krzyżyk (na czym) – keresztet vetni
(vmire)
położyć na czym łapę – ráteszi a kezét vmire;
megszerezni vmit
położyć na miejsce – helyretenni
położyć na półce – polcra helyezni v. tenni
położyć na swoim miejscu – elrakni
położyć nacisk na co – hangsúlyozni vmit; súlyt
fektetni vmire
położyć napis – megcímezni, rátenni a címzést
położyć ogień – tüzet gyújtani, rakni
położyć piętno – pecsétet nyomni (vmire)
położyć podłogę, ścianę – (padlót, falat) burkolni
v. burkoltatni
położyć podpis – aláírni
położyć podwalinę pod co – lerakni vminek az
alapjait v. alapját
położyć przecinek – vesszőt tenni
położyć pytajnik – kitenni a kérdőjelet
położyć rękę (na co a. na czym) – átv. ráteszi a
kezét (vmire)
położyć rolę – agyoncsapja a szerepet;
ripacsoskodik
położyć słuchawkę obok – melléteszi a kagylót
położyć sobie za cel – célul kitűz magának, célul
tűz ki maga elé
położyć ster na burtę [przesunąć ster
maksymalnie w prawo lub w lewo] –
5179
maximális kanyart venni; – éles kanyart
venni; a kormányt v. kormánylapátot
maximálisan jobbra v. balra elforgatni
położyć swój podpis – aláírni, elhelyezi aláírását
położyć sztukę w teatrze – (színm) darabot
agyoncsapni, tönkretenni, „kikészíteni”
położyć tamę czemu – gátat vetni vminek,
meggátolni v. megakadályozni vmit
położyć trupem kogo/co – agyonütni vkit/vmit
położyć w kim/czym nadzieję – reményét helyezi
vkibe/vmibe
położyć w kim ufność – bizalmát helyezi vkibe
położyć w kim wiarę – hitet vet vkibe
położyć z powrotem – visszatenni
położyć zasługi dla kraju – az ország érdekében
érdemeket szerezni
położyć zasługi koło czego – szolgálatokat tenni
vmilyen ügyben, érdemeket szerezni vmi
körül
położyć zwierzynę – elejteni v. leteríteni a vadat
połóż książkę na stole – tedd a könyvet az asztalra
położyć się [1. przybrać pozycję leżącą; 2. pójść
spać; 3. o statku, samolocie: przechylać
się, przewracać się] – lefeküdni (lefekszik),
elnyúlni;
leheveredni;
lepihenni,
elhelyezkedni; lenyugodni; (növ.) kúszni
położyć się do łóżka – lefeküdni, lepihenni, aludni
tér, ágyban feküdni
położyć się jak długi – végigfeküdni (végigfekszik)
położyć się jak długi na ziemi – elnyúlni a földön
położyć się na czym – ráfeküdni vmire
położyć się na bok – oldalára v. oldalt feküdni
położyć się na łóżku – ágyba feküdni, lefeküdni
położyć się na nowy kurs [zmienić kierunek
poruszania się statku, samolotu] – új
irányba forulni
położyć się na wznak – hanyatt feküdni
położyć się spać – lefeküdni (aludni)
położyć się spocząć – lepihenni
położył dokumenty na spód walizki – a bőrönd
aljára tette az okmányokat
-
Wersja 01 01 2017
położyłem (położyłam) się późno - későn
feküdtem le
połóg [1. okres poporodowy, 2. daw. poród] –
szülés, (po urodzeniu) gyermekágy
połów [1. poławianie ryb i innych zwierząt
wodnych; 2. złowione ryby lub inne
zwierzęta wodne] – vadászat, halászat,
halfogás; (zdobycz) fogás, zsákmány
(halászatban), vadászzsákmány
połów dalekomorski – nyílttengeri halászat
połów ryb – halászat; halfogás
połówka [jedna z dwu równych części jakiejś
całości] – félrész, fél darab, fele vminek
połówka fali – félhullám
połóż byle gdzie – tedd, ahová akarod
południe [1. godzina dwunasta w dzień;
2. środek dnia] – dél (godzina 12 w
południe; w południe: délben; po południu:
délután; jest dopiero południe: még csak dél
van)
południe (okolica) (pld.) [1. jedna z czterech
stron świata znajdująca się po naszej lewej
ręce,
kiedy
stoimy
twarzą
do
zachodzącego słońca; 2. część kraju,
regionu itp. wysunięta w tę stronę] – dél
(D), délvidék [(na) południe [od] – délre,
délről]; (csill.) delelő, tetőpont, zenit
Południe [1. południowo-wschodnia część USA;
2. kraje leżące na południu Europy] – Dél
(világtáj)
południk [1. umowna linia na powierzchni Ziemi
łącząca biegun północny i południowy; 2.
Okrąg na powierzchni ziemi przechodzący
przez oba bieguny i przecinający równik.
Południki są liniami jednakowej długości
geograficznej.] – délkör, hosszúsági kör
południk zerowy [południk przechodzący przez
obserwatorium
astronomiczne
w
Greenwich, od którego liczy się długość
geograficzną na wschód i na zachód] – 0
hosszúsági kör (Greenwichen fut át);
kezdőmeridián
południowiec [człowiek pochodzący z krajów
południowych] – délvidéki ffi
południowo – délre, déli irányban
5180
południowo- [pierwszy człon przymiotników
złożonych wskazujący na południowe
położenie czegoś lub na związek z
południową częścią kraju, kontynentu
itp.] – délpołudniowo-polski, -a, -ie – dél-lengyel
południowosłowiański, -a, -ie – délszláv
południowosłowiański demon wodny – délszláv
vízidémon
południowo-wschodni, -ia, -ie [1. dotyczący
południowego wschodu; 2. napływający
lub wiejący z południowego wschodu] –
délkeleti
południowo-wschód – délkelet
południowo-zachodni, -ia, -ie [1. dotyczący
południowego zachodu; 2. wiejący lub
napływający z południowego zachodu] –
délnyugati
południowo-zachód – délnyugat
południowy, -a, -e – déli
południowe koło podbiegunowe – déli sarkkör
Południowy Lądolód Patagoński [(hiszp. Campo
de Hielo Patagónico Sur) jest największym
kontynentalnym polem lodowym poza
Antarktydą i Grenlandią.] – (földrajz) Déli
Patagóniai Jégmező
południowy wschód [(symbol SE od ang. south
east) – kierunek pośredni pomiędzy
wschodem a południem.] – délkelet (DK)
południowy zachód [(symbol SW od ang. south
west) – kierunek pośredni pomiędzy
zachodem a południem.] – délnyugat
(DNy)
połupać [pot. rozciąć wiele czegoś na kawałki
wzdłuż, porąbać na podłużne kawałki] –
felhasítani, felmetszeni, felvágni; hasogatni,
felhasogatni
poły [w języku myśliwskim sieci niekiedy 200
łokci długie i od 3 do 5 szerokie, któremi
przy pomocy palików obstawiano knieje.
Stosownie do rodzaju polowania bywały
ptasznicze większe i mniejsze, lotowe
używane do łowienia kuropatw w locie i
inne zastawiane na grubego zwierza.] –
(vad) 200 x 3-5 könyöknyi (kb. 100x2,5 mes) háló
-
Wersja 01 01 2017
połysk [1. błyszczenie się czegoś; 2. właściwość
powierzchni
określająca
kierunkowe
odbijanie
światła.
Duży
połysk
powierzchni
oznacza
powierzchnię
błyszczącą, mały – matową. Czasem
wyróżnia się też pośrednie wartości
połysku
określeniami
półbłyszczące,
półmatowe. Specyficzne odbicie światła
daje
wrażenie
połysku perłowego,
metalicznego itp.] – fény, csillogás,
villogás, ragyogás
połysk [gładka, o średniej masie jedwabna
tkanina, o splocie atłasowym, w którym
osnowa i wątek są w różnych kolorach, to
pozwala osiągnąć efekt zmiany na
powierzchni tkaniny. Wykorzystywane na
damskie sukienki i płaszcze.] – glaszé
[Közepes
súlyú,
sima,
atlaszkötésű
selyemszövet, amelyben a lánc- és a
vetülékfonalak eltérő színűek, emiatt a
szövet színjátszó hatású. Női ruhák és
kabátok alapanyaga.]
połysk emaliowy – zománcfény, zománcos
csillogás
połysk fotograficzny [patrz lustrzany połysk] – –
tükörfény
połysk jednostronny [patrz jednostronny połysk]
– egyoldali csillogás; csak egy oldalon levő
csillogás (pl. borítólap, fotópapír)
połysk lustrzany [patrz lustrzany połysk] – –
tükörfény
połysk metaliczny – fémes fény
połysk perłowy [patrz perłowy połysk] –
gyöngyházfény
połyskać – fényleni, csillogni, ragyogni
połyskać tym swoim światłem – ezzel a saját
fényével csillogni
połyskiwać [mieć błyszczącą powierzchnię,
rozsiewać blask] – csillogni, villogni,
fényleni, ragyogni, fényeskedni, tündökölni,
csillog-villog
połyskliwy, -a, -e [odznaczający się połyskiem] –
fényes, csilogó, ragyogó, tündöklő
połykać [zob. połknąć] – nyelni, lenyelni, elnyelni
połyka gorzkie łzy – keserű könnyeket nyelni
połykać co oczyma – (majd) elnyel v. felfal vkit a
szemével
połykać a. połknąć coś – lenyelni vmit
połykać łzy – könnyeket nyelni
połykać obiad – bekapni az ebédet
połykać oczami – majd elnyeli a tekintetével
połykać słowa – elnyeli v. elharapja a szót

szótár 1 - Lengyelország magyarul

Transkrypt

Podobne dokumenty

Komunikat prasowy_Polsko-Cypryjskie Forum Inwestycyjne

Rejs statkiem po Dunaju - Biuro Turystyczne Jaworzyna