Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia oraz w nagłych

Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia oraz w
nagłych wypadkach
Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia
Zespół czynności podejmowanych dla zapewnienia w pierwszej kolejności podstawowych funkcji życiowych ustroju
przed natychmiastową , bezprzyrządową diagnostykę stanu ogólnego wg prostego schematu :
1. przytomny - nieprzytomny
2. oddycha – nie oddycha
3. krążenie obecne – krążenia brak
4. śmierć kliniczna – śmierć definitywna
Następnie stosownie do potrzeb :
1. sprawdzenie , utrzymanie lub przywrócenie drożności oddechowej , przywrócenie wymiany gazowej przez sztuczną
wentylację płuc .
2. wytworzenie sztucznego krążenia przez tzw. masaż serca
3. zorganizowanie transportu i przekazanie do pełnego postępowania reanimacyjnego i leczenia definitywnego.
Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach
Zatrucie alkoholowe : przy osłabieniu oddechu i tętna podać filiżankę mocnej kawy
( jeśli chory jest przytomny) ; wezwać lekarza .
Ciało obce w oku : pilnować , aby poszkodowany nie tarł oka ; po odwinięci powieki ciało obce usunąć rożkiem czystej
chusteczki , odłamków tkwiących w rogówce samodzielnie nie wyjmować oko przewiązać chusteczką i natychmiast
zwrócić się do specjalisty.
Drgawki : napadowe kurcze mięśni kończyn i tułowia , często z utratą przytomności , występują w padaczce , w
niektórych zakażeniach i zatruciach .
Nie przytrzymywać chorego siłą , lecz ułożyć miękko i wygodnie , aby zapobiec urazom .
Krwawienia : wypływanie krwi z uszkodzonych naczyń krwionośnych.
a) drobne – opatrunek uciskowy
b) większe na kończynach – unieść kończynę , nałożyć opaskę uciskającą powyżej rany i opatrunek jałowy ; wezwać
lekarza
c) większe na tułowiu – uciskając palcem tętnicę ( żyłę ) nałożyć opatrunek jałowy ; wezwać lekarza
d) wewnętrzne ( a żołądka , jelit płuc ) – ułożyć chorego spokojnie , zimny okład na brzuch lub klatkę piersiową ;
wezwać lekarza
e) z nosa – głowę ułożyć nisko , dać zimny okład na kark , watę do nosa
Krwotok : szybka duża utrata krwi , zagrażająca życiu i wymagająca natychmiastowej aktywnej pomocy . Krwotok
pierwotny – bezpośrednio po uszkodzeniu naczynia . Krwotok wtórny – w jakiś czas po uszkodzeniu , np. w kilka dni .
W zależności od rodzaju naczyń wyróżniamy : krwotok tętniczy , krwotok żylny .
Zależnie od miejsca wylewania się krwi : krwotok zewnętrzny - na zewnątrz ustroju i krwotok wewnętrzny – do tkanek
, narządów i jam ciała . Różnica pomiędzy krwawieniem a krwotokiem leży w ilości i szybkości utraconej krwi .
Postępowania :
1
1. ocenić stan ogólny
2. zatamować krwotok w zależności od rodzaju krwotoku
3. założyć suchy , jałowy opatrunek osłonowy lub uciskowy
4. w celu ograniczenia upływu krwi unieść zranioną kończynę ( część ciała ) powyżej poziomu serca i ucisnąć ranę
ręką
5. jeżeli w ranie znajduje się ciało obce , nie należy jej uciskać ; postaraj się zbliżyć brzegi rany UWAGA: NIE WOLNO
USUWAĆ CIAŁA OBCEGO
6. sprawdzić czy opatrunek nie jest zbyt ciasny i nie tamuje dopływu krwi , sprawdź tętno powyżej i poniżej rany
7. obfite krwawienia w obrębie głowy tamujemy uciskając miejsce krwawienia najlepiej zwiniętym materiałem
opatrunkowym . Na szyi nie wolno zakładać opatrunku uciskowego . Obrażenia głowy i szyi często wiążą się z utratą
przytomności i niedrożnością dróg oddechowych .
8. stale kontroluj czynności życiowe poszkodowanego , bądź przygotowany do podjęcia czynności reanimacyjnych .
9. w przypadku krwotoku wewnętrznego jedynie ograniczamy się do zwalczania skutków krwotoku to jest wstrząsu
Omdlenie : krótkotrwała utrata przytomności wywołana niedotlenieniem mózgu związanym ze spadkiem ciśnienia
tętniczego krwi ( niedociśnienie ) najczęściej na podłożu reakcji naczynioruchowych .
Zdarza się u niektórych ludzi , np. : pod wpływem długiego stania w bezruchu , w pomieszczeniach gorących i
dusznych , pod wpływem emocji . Płaskie ułożenie i uniesienie kończyn dolnych w górę poprawia krążenie mózgowe i
przywraca przytomność .
Pod postacią omdlenia mogą jednak ujawniać się poważne procesy chorobowe np. : arytmia, padaczka . Zwiastunami
omdlenia mogą być : złe samopoczucie , zawrót głowy , mroczki szum w uszach . W przypadku omdlenia
poszkodowanemu należy rozpiąć ubranie , otworzyć okna , chorego ułożyć w pozycji bezpiecznej , ewentualnie
zastosować sztuczne oddychanie ; nieprzytomnemu nie wlewać wody do ust .
Odmrożenie : uszkodzenie tkanek wywołane działaniem niskiej temperatury.
Zależnie od natężenia zmian miejscowych wyróżnia się cztery stopnie odmrożenia :
1 stopień – rumień , obrzęk , swędzenie i pieczenie skóry
2 stopień – martwica części naskórka , wytwarzanie się pęcherzy jak przy oparzeniu
3 stopień – martwica całej skóry , a częściej i głębiej położonych tkanek miękkich
4 stopień – martwica części miękkich i kości
Gojenie się odmrożeń przebiega dużo wolniej niż w oparzeniu .
Odmrożeniu ulegają zwykle obwodowe części ciała : palce u rąk i nóg , nos , uszy .
Pierwsza pomoc przy odmrożeniu – stopniowe ogrzewanie .
Oparzenie : uszkodzenie tkanek wywołane działaniem wysokiej temperatury
( oparzenie termiczne np. słoneczne ) , żrących środków chemicznych
( oparzenia chemiczne ) promieniowania jonizujące ( np. oparzenie rentgenowskie ) .
Zależnie od głębokości zmian miejscowych rozróżnia się trzy stopnie oparzenia :
I stopień - zaczerwienienie , obrzęk i bolesność skóry .
II stopień - na skórze powstają pęcherze wypełnione osoczem .
III stopień - występują martwice skóry i tkanek głębszych .
Skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek . Oparzenie , zwłaszcza termiczne , sprowadza zmiany
ogólnoustrojowe w postaci wstrząsu wywołanego bólem , utratą osocza, krwi i zatruciem ustroju wchłanianymi
produktami rozpadu białka tkankowego .
Natężenie tzw. choroby oparzeniowej jest wprost proporcjonalne do powierzchni oparzonej . Oparzenie ponad 20%
powierzchni ciała sprowadza wstrząs , a oparzenie ponad 70% jest przeważnie śmiertelne .
Oparzenie lekkie ( I stopnia ) - obmyć spirytusem , potem przysypać talkiem lub posmarować wazeliną . Oparzenie
cięższe ( II stopnia ) - pęcherze . Oparzenie III stopnia ( martwica ) - ostrożnie zdjąć odzież , nałożyć opatrunek jałowy
lub okryć poparzone miejsce płatami czystego ( świeżo prasowanego ) płótna , nie zdzierać pęcherzy , nie stosować
żadnych okładów , maści ani przysypek ; wezwać lekarza .
2
Płonące ubranie ( włosy ) gasić przez tłumienie kocem , płaszczem , marynarką .
Opatrywanie ran : ewentualne krwawienie zatamować , rany nie dotykać i nie przemywać ; nałożyć jałowy opatrunek ,
bandażowanie .
Ość w przełyku : podawać do łykania kawałki chleba lub miękkich kartofli , zwrócić się do lekarza .
Porażenie cieplne i słoneczne : do porażenia słonecznego dochodzi najczęściej podczas długotrwałego
przebywania na słońcu . W przypadku kiedy, dochodzi do porażenia cieplnego lub słonecznego natychmiast powinno
się podjąć następujących czynności : - zdjąć z poszkodowanego odzież - przenieść go w chłodne, przewiewne miejsce
- polewać głowę i klatkę piersiową chłodną wodą podać płyny do picia .
Porażenie prądem elektrycznym : groźny skutek działania prądu elektrycznego na żywy ustrój w wyniku
przepływania prądu przez ciało włączone bezpośrednio w obwód lun pośredniego wpływu łuku elektrycznego .
Zależnie od rodzaju prądu , napięcia , czasu i drogi przepływu może wywołać w ustroju różne zmiany fizyczne ,
chemiczne i biologiczne tj. : oparzenia , zaburzenia elektrolitowe i zaburzenia czynności poszczególnych układów .
Najgroźniejsze są zaburzenia biologiczne układów decydujących o życiu , objawiające się utratą przytomności ,
niewydolnością oddechową lub bezdechem , zatrzymaniem krążenia , najczęściej z powodu migotania komór przy
rażeniu prądem przemysłowym lub z sieci miejskiej . W celu udzielenia pomocy , poszkodowanego należy usunąć
spod działania prądu. Prąd wyłączyć lub ostrożnie odsunąć druty suchym , drewnianym kijem ( stojąc na drewnianej
desce ) .Po uwolnieniu człowieka od działania prądu elektrycznego postępowanie wg zasad reanimacji . Jedną z
postaci porażenia prądem elektrycznym jest porażenie piorunem ( przy porażeniu piorunem postępować podobnie ) .
Skręcenie :
1. skręcenie stawu , nagłe , przeważnie jednorazowe , rozciągnięcie elementów więzadłowo-torebkowych stawu ,
najczęściej stawy skokowe podczas obciążenia stopy niedostatecznie ustalonej no nierównym podłożu . Bardzo silny
ból , obrzęk , rozległe wynaczynienie podskórne . Powikłania : wtórna wiotkość stawu .
2. Skręcenie , nieprawidłowy obrót narządu wokół osi , np. : skręt krezki jelita , jądra , odkształcenie jednego z końców
kości , kręgosłupa , przez obrócenie wokół osi długiej wskutek :
W przypadki kiedy dojdzie do skręcenia stawu lub do stłuczenia , należy zrobić zimny okład unieruchomić staw , a w
okresie późniejszym zastosować ciepłe okłady .
Sztuczne oddychanie : metoda usta-usta ; ułóż chorego na plecach , z lekko uniesionymi barkami , oczyścić jamę
ustną oraz gardło chorego i odciągnąć żuchwę ku górze , jedną ręką odciągnąć głowę chorego ku tyłowi , palcami
drugiej ręki trzymając chorego za czoło , zaciskać nozdrza , ratujący wdmuchuje powietrze do ust osoby ratowanej ,
początkowo szybko ( pierwszych kilkanaście wdechów ) , później wolniej ( 12-15 wdechów na minutę ) .
Ukąszenia przez żmiję : podwiązać kończynę niezbyt mocno powyżej rany , ewentualnie naciąć skórę i wycisnąć
krew ; potrzebna pomoc lekarza w celu zastosowania surowicy . Przebywając w okolicach znanych z występowania
żmij , należy mieć w pogotowiu surowicę przeciw jadowi .
Ukąszenia przez wściekłego psa : przemyć przegotowaną wodą , nałożyć opatrunek . Nie wysysać rany !!! Chorego
odwieść do szpitala .
Ukąszenia przez pszczoły , osy , itp. : należy wyjąć żądło , posmarować miejsce ukucia amoniakiem , okolice
posmarować wazeliną .
Utonięcie : śmierć przez uduszenie w środowisku płynnym . Wypełnienie płynem
( np. wodą ) dróg oddechowych . Śmierć następuje nie tylko z uduszenia , ale także w wyniku zmian we krwi .
Topielca rozebrać , oczyścić nos , jamę ustną i gardło z mułu , ułożyć go brzuchem na zagiętym kolanie ratującego w
celu usunięcia wody z żołądka i płuc , zastosować sztuczne oddychanie ( wytrwale przez 3-4 godz. ) ; wezwać lekarza
; gdy ratowany odzyska przytomność , okryć go ciepło i podać gorący napój.
Wstrząs mózgu : wywołane przez uraz czaszki częściowe zahamowanie czynności mózgu . Charakteryzuje się
3
krótkotrwałą utratą przytomności , a po jej odzyskaniu utrzymywaniem się niepamięci wstecznej , wymiotami , bólem
i zawrotami głowy.
Aby udzielić poszkodowanemu pomocy należy ułożyć go na łóżku , przy zaczerwienieniu twarzy głowę zamieścić
wysoko , przy bladości – nisko , na głowę położyć worek z lodem lub zimną wodą ; nie opuszczać chorego ani na
chwilę i pilnować aby leżał spokojnie ; wezwać lekarza .
Zaczadzenie : w przypadku kiedy dojdzie do zaczadzenia trzeba wpuścić świeże powietrze zastosować sztuczne
oddychanie ; wezwać lekarza .
Zamarznięcie : zamarzniętego nie nacierać śniegiem , wnieść do zamkniętego pomieszczenia ostrożnie rozebrać ,
ogrzewać powoli ; wezwać lekarza .
Zatrucia : ostre lub przewlekłe zaburzenie czynności lub uszkodzenie narządów i tkanek wskutek działania :
a) kwasów - dać do picia rozcieńczoną w zimnej wodzie magnezję paloną , wodę wapienną lub białko z surowych jaj ,
ewentualnie wodę z mydłem ; nie dawać sody
b) zasad ( ługiem , amoniakiem ) - dać do picia rozcieńczony zimny ocet z wodą , kwas cytrynowy
c) innych trucizn ( fosfor , sublimat , spirytus denaturowany , jodyna , leki )
- wywołać wymioty , dać do picia dużo mleka , letnią wodę , białko z surowych jaj ;
wezwać lekarza
d) gazu świetlnego
e) trujących grzybów - wywołać wymioty , podać żółtka jaj ; wezwać lekarza
Zasypanie : w przypadku zasypania należy poszkodowanemu oczyścić z ziemi ,
lub śniegu nos , oczy oraz jamę ustną ; zastosować sztuczne oddychanie ( uważać na ewentualne złamania żeber lub
kończyn )
Złamanie : jeżeli dojdzie di złamania należy choremu rozciąć ubranie , zrobić prowizoryczny opatrunek za pomocą
szyny z desek , nart ,lasek , odwieść do szpitala
4