tutaj - Fraternia bł. Czesława

Spis treści
Reguła gen. Munia de Zamora ....................................................................................................... 4
DE RECIPIENDIS ET EORUM CONDITIONE. ..................................................................... 4
DE HABITU FRATRUM ET SORORUM. .............................................................................. 4
DE BENEDICTIONE VESTIUM SIVE HABITUS ET DE MODO RECIPIENDI AD HUNC
ORDINEM. ............................................................................................................................... 4
DE STATUTO PERMANENTIE IN HOC STATU. ................................................................ 5
DE HORIS CANONICIS DICENDIS. ..................................................................................... 5
DE SURGENDO AD MATUTINAS. ....................................................................................... 6
DE CONFESSIONE ET COMMUNIONE. .............................................................................. 6
DE SILENTIO IN ECCLESIA OBSERVANDO. .................................................................... 6
DE REVERENTIA EXHIBENDA ECCLESIARUM PRELATIS ET ECCLESIIS
EORUNDEM. ........................................................................................................................... 6
DE IEIUNIO.............................................................................................................................. 6
DE CIBO. .................................................................................................................................. 6
DE DISCURSU. ........................................................................................................................ 7
DE ARMIS A FRATRIBUS NON FERENDIS. ....................................................................... 7
DE INFIRMIS VISITANDIS ET PROCURANDIS. ................................................................ 7
DE OBITU FRATRUM ET SORORUM ET SUIFRAGIIS EORUNDEM. ............................. 7
DE INSTITUTIONE PRIORIS ET PRIORISSE. ..................................................................... 7
DE OFFICIO PRIORIS ET PRIORISSE. ................................................................................. 8
DE CORRECTIONE FRATRUM ATQUE SORORUM. ........................................................ 8
DE CONGREGATIONE FRATRUMET SORORUM ET INSTITUTIONE MAGISTRI
SIVE .......................................................................................................................................... 8
DIRECTORIS EORUNDEM NECNON ET DE STATUTO TOTALIS SUBIECTIONIS ..... 8
ISTIUS STATUS SUB GENERALI MAGISTRO ORDINIS FRATRUM
PREDICATORUM ................................................................................................................... 8
ET PRIORIBUS PROVINCIALIBUS EIUSDEM ORDINIS................................................... 8
DE DISPENSATIONE FACIENDA, RATIONABILI CAUSA CONCURRENTE. ............... 9
DE OBLIGATIONE HUIUS REGULA ET VIVENDI FORMULA. ...................................... 9
REGUŁA GEN. MUNIA DE ZAMORA ................................................................................................ 9
O MAJĄCYCH BYĆ PRZYJĘTYMI I O WARUNKACH PRZYJĘCIA. ............................... 9
O HABICIE BRACI I SIÓSTR. .............................................................................................. 10
O BŁOGOSŁAWIEŃSTWIE UBRANIA, CZYLI HABITU I O SPOSOBIE PRZYJĘCIA
DO TEGO ZAKONU. ............................................................................................................. 10
O PROFESJI, CZYLI O SPOSOBIE SKŁADANIA PROFESJI. ........................................... 11
O TRWAŁYM POZOSTANIU W TYM STANIE. ................................................................ 12
O ODMAWIANIU GODZIN KANONICZNYCH. ............................................................... 12
O WSTAWANIU NA JUTRZNIĘ (MATUTINUM). ............................................................. 12
O SPOWIEDZI I O KOMUNII ŚWIĘTEJ. ............................................................................. 13
O ZACHOWANIU MILCZENIA W KOŚCIELE. ................................................................. 13
O SZACUNKU NALEŻNYM PROBOSZCZOM I KOŚCIOŁOM PARAFIALNYM. ........ 13
O POŚCIE. .............................................................................................................................. 13
O JEDZENIU MIĘSA. ............................................................................................................ 13
O WYJŚCIU NA MIASTO. .................................................................................................... 14
O ORĘŻU - O TYM, ŻE BRACIA NIE POWINNI NOSIĆ BRONI..................................... 14
O ODWIEDZANIU CHORYCH I O OPIECE NAD NIMI. ................................................... 14
O ZMARŁYCH BRACIACH I SIOSTRACH I O MODLITWACH ZA ICH DUSZE. ......... 14
O URZĘDZIE PRZEORA I PRZEORYSZY. ......................................................................... 15
O OBOWIĄZKACH PRZEORA I PRZEORYSZY. .............................................................. 15
O UPOMINANIU BRACI I SIÓSTR. ..................................................................................... 15
O ZEBRANIACH BRACI I SIÓSTR, O URZĘDZIE MAGISTRA LUB DYREKTORA I O
TYM, ŻE WEDŁUG SWEGO STANU PODLEGAJĄ ONI CAŁKOWICIE POD
GENERAŁA ZAKON BRACI KAZNODZIEJÓW I PROWINCJAŁA TEGOŻ ZAKONU. 16
O DYSPENSACH W UZASADNIONYCH PRZYPADKACH. ............................................ 16
O OBSERWANCJACH .......................................................................................................... 17
REGUŁA GEN. LUDWIKA THEISSLINGA ........................................................................................ 17
O ISTOCIE I CELU TRZECIEGO ZAKONU. ....................................................................... 17
O MAJĄCYCH BYĆ PRZYJĘTYMI I O WARUNKACH PRZYJĘCIA. ............................. 18
O UBIORZE BRACI I SIÓSTR. ............................................................................................. 18
O SPOSOBIE PRZYJMOWANIA DO TRZECIEGO ZAKONU I POŚWIĘCENIU HABITU.
................................................................................................................................................. 19
O NOWICJACIE I PROFESJI. ............................................................................................... 19
O ODMAWIANIU OFICJUM. ............................................................................................... 19
O SPOWIEDZI, KOMUNII ŚW. I INNYCH ĆWICZENIACH DUCHOWNYCH. ............. 20
O POSTACH. .......................................................................................................................... 20
O UNIKANIU ROZRYWEK I ZABAW ŚWIATOWYCH. .................................................. 20
O SZACUNKU WZGLĘDEM PRZEŁOŻONYCH I OSÓB DUCHOWNYCH. .................. 20
O UCZYNKACH APOSTOLSTWA I MIŁOŚCI. ............................................................................... 21
O ODWIEDZANIU CHORYCH I UŻYCZANIU IM POMOCY. ......................................... 21
O ŚMIERCI BRACI I O MODLITWACH ZA UMARŁYCH. ............................................... 21
O PRZEŁOŻONYCH TRZECIEGO ZAKONU. .................................................................... 21
O PIASTUJĄCYCH URZĘDY W TRZECIM ZAKONIE. .................................................... 22
O OBOWIĄZKACH PRZEORA I INNYCH URZĘDNIKACH STOWARZYSZENIA. ...... 22
O ZEBRANIACH BRACI. ..................................................................................................... 22
O UPOMINANIU BRACI....................................................................................................... 22
O DYSPENSACH. .................................................................................................................. 23
O SPOSOBIE OBOWIĄZUJĄCYM TEJ REGUŁY. ............................................................. 23
DEKRET. ................................................................................................................................ 23
REGUŁA GEN. ANICETUSA FERNANDEZA, ZWANA PIERWSZĄ. .............................................. 23
O ISTOCIE, CELU I USTROJU TRZECIEGO ZAKONU. .................................................... 25
O OBOWIĄZKACH TERCJARZY W OGÓLNOŚCI. .......................................................... 25
O PRZYJĘCIU DO TRZECIEGO ZAKONU. ....................................................................... 26
O UBIORZE TRZECIEGO ZAKONU I JEGO DUCHOWYCH DOBRODZIEJSTWACH. ........................ 26
O POSTULACIE, OBŁÓCZYNACH I NOWICJACIE.......................................................... 27
O Tercjarzach prywatnie przyjętych........................................................................................ 27
O ŚWIĘTEJ PROFESJI W TRZECIM ZAKONIE. ............................................................... 28
O zachowaniu niniejszej Reguły. ............................................................................................ 28
O ODMAWIANIU OFICJUM. ............................................................................................... 28
O PRZYJMOWANIU SAKRAMENTÓW ŚWIĘTYCH I INNYCH ĆWICZENIACH
POBOŻNYCH......................................................................................................................... 28
O PRAKTYCE POKUTY. ...................................................................................................... 29
O STUDIOWANIU PRAWDY ŚWIĘTEJ. ............................................................................ 29
O uświęceniu życia świeckiego. .............................................................................................. 29
O dziełach apostolstwa i miłosierdzia. .................................................................................... 29
O PRZEŁOŻONYCH TRZECIEGO ZAKONU. ................................................................................ 29
O RADZIE I SEKRETARIACIE PROWINCJALNYM TRZECIEGO ZAKONU. ................................... 30
O DYREKTORZE FRATERNI. ..................................................................................................... 30
O RADZIE I URZĘDACH FRATERNI ORAZ O ICH WYBORACH. ................................................... 31
O OBOWIĄZKACH PRZEORA I INNYCH URZĘDNIKÓW FRATERNI............................................. 31
O ŻYCIU BRATERSKIM TERCJARZY. ......................................................................................... 31
O ŚMIERCI BRACI I SIÓSTR I O MODLITWACH ZA NICH. .......................................... 32
REGUŁA GEN. ANICETUSA FERNANDEZA, ZWANA DRUGĄ ......................................... 32
WSTĘP...................................................................................................................................... 33
ISTOTA I ŻYCIE FRATERNI ........................................................................................................ 33
USTRÓJ I ZARZĄD FRATERNI .................................................................................................... 35
ZBIÓR R EGUŁ
Reguła gen. Munia de Zamora
(WERSJA ORYGINALNA)
Incipit
Regula Fratrum et Sororum Ordinis de Penitentia Beati Dominici,
Fundatoris et Patris Fratrum Ordinis Predicatorum1
Cap. I.
DE RECIPIENDIS ET EORUM CONDITIONE.
1. In primis ut hic ordo continuum et perpetuum de bono in melius recipere valeat incrementum,
quod ex receptione personarum bene dispositarum plurimum noscitur dependere, volumus et
ordinamus, quod nullus recipiatur ad ordinem huius fraternitatis nisi per magistrum sive directorem et per priorem dicte fraternitatis, vel de ipsorum licentia, ac etiam de assensu maioris partis
fratrum professorum fraternitatis eiusdam loci, premissa tamen diligenti examinatione quod sit
honeste vite et bone fame, ac de heresi nullatenus sit suspectus, quinimmo tamquam sancti
Dominici singularis in domino filius, sit veritatis catholice fidei iuxta suum modulum emulator
et zelator precipuus.
2. Qui etiam antequam habitum religionis recipiat, de alienis, si qua habuerit, satisfaciat ad plenum, et proximis reconciliari necnon et paratum sive conditum suum testamentum tenere studeat
iuxta consilium et ordinationem confessoris discreti.
3. Et eadem examinatio fiat de mulieribus ingressum huius ordinis petentibus; habentibus tamen
viros non pateat ingressus ad consortium dicte fraternitatis, nisi de virorum suorum licentia et
consensu, de quo consensu fiat publicum instrumentum.
4. Idem quoad hoc servari volentes in viris uxores habentibus, nisi obstaret in ipsis vel altero
ipsorum aliqua causa, que legitima iudicaretur consilio discretorum.
Cap. II.
DE HABITU FRATRUM ET SORORUM.
5. Omnes autem, tam fratres quam sorores dicte fraternitatis induantur panno albo et nigro, qui
nec in colore nec in valore nimiam pretiositatem pretendat, sicut decet honestatem servorum
Christi.
6. Mantellum sit de nigro, et fratrum capucia similiter sint de nigro; tunice vero sint de albo,
quarum manice protendantur usque ad pugnum et sint clausae.
7. Corrigias de corio tantum habeant, quibus sorores cingantur sub tunica. In bursis et calceamentis et ceteris omnem mundanam resecent vanitatem. Vela vero sororum et binde sint alba de
panno lineo vel canapino.
Cap. III.
DE BENEDICTIONE VESTIUM SIVE HABITUS ET DE MODO RECIPIENDI AD
HUNC ORDINEM.
8. Recipiatur auteur recipiendus in loco capituli fraternitatis vel ante aliare ecclesie fratrum
ordinis Predicatorum illius loci, et a magistro sive directore supradicto vel eius vicario2.
Tekst oryginalny Reguły Munia zaczerpnięty jest z G.G. Meersseman OP, Dossier de I'ordre de la Penitence au XIII siecle, Fribourg, 1961.
2
Przypis oryginalny: Const. O. P., d. 1, c. 13 De recipiendis: «In quolibet conventu tres ydonei fratres eligantur communi consilio
capituli, qui recipiendos in moribus et scientia diligenter examinent, et examinationem priori et capituloreferant, eorum iudicio ac
recipi debeant relinquentes. Qui cum adducti fuerint in capitulum, prosternant se in medio. Interrogati vero a prelato quid querant,
respondeant: ‘Misericordiam dei et vestram’. Quibus ad iussum prelati erectis exponat eis austeritatem ordinis, voluntatem eorum
requirens. Qui si respondent se velle cuncta servare, dicat post cetera ‘Dominus qui incepit, ipse perficiat’ Et conventus respondeat:
‘Amen. Tune depositis secularibus vestibus et religiosis indutis in nostram societatem in capitulo recipiantur». Ordinarium O. P., p.
1
9. Qui magister, assistente induendo et petente humiliter flexis genibis recipi, presentibus aliquibus aliis fratribus Predicatoribus et priore fraternitatis vel eius vices gerente, cum aliis de
fraternitate, benedicet primo habitum eius, qui debet recipi, hoc modo videlicet: Ostende nobis
domine misericordiam tuam etc. Dominus vobiscum etc. Oremus. Domine Yhesu Christe, qui
tegimen nostre mortalitatis induere dignatus es, obsecramus immense largitatis tue abundantiam, ut hoc genus vestimentorum, quod sancti patres ad innocentie et humilitatis indicium
ferre sanxerunt, ita benedicere digneris, ut qui hoc usus fuerit, te induere mereatur, Christum
dominum nostrum. Amen.
10. Postea vero tali habitu benedicto et per receptum seorsum induto atque ad gradus altaris
reverso et ante magistrum genuflexo, dicet magister: Veni creator spiritus, et fratres qui el assistunt, ipsum prosequantur usque ad finem. Deinde dicatur: Kyrie eleyson, Christe eleyson.
Pater noster etc. Emitte spiritum tuum etc. Salvum fac servum tuum etc. Dominus vobiscum etc.
Oremus. Deus qui corda fidelium sancti spiritus illustratione docuisti etc. Pretende domine famulo tuo [dexteram celestis auxilii, ut te toto corde per quirat et que digne postulat, assequatur]
etc et responso Amen aspergatur sic indutus a magistro aqua benedicta.
11. Deinde omnes fratres fraternitatis ipsum recipiant ad osculum pacis. Et eodem modo ante
altare recipiantur mulieres, quemadmodum est de fratribus supra dictum. Completo anno, vel
ante, si magistro et priori supradictis vel cui commiserint, et etiam maiori parti fratrum professorum fraternitatis visus fuerit idoneus, ad professionem recipiatur.
12. Profitebitur autem hoc modo videlicet: Ad honorem dei omnipotentis, patris et filii et spiritus sancti, et beate Marie virginis et beati Dominici, ego N coram vobis N magistro et [N] priore fratrum ordinis de Penitentia beati Dominici talis loci, profiteor me velle de cetero vivere
secundum formam et regulam fratrum et sororum eiusdem ordinis de Penitentia beati Dominici
usque ad mortem. Mulieres vero eodem modo profiteantur coram magistro supradicto et priorissa, vel cui commiserint.
Cap. V.
DE STATUTO PERMANENTIE IN HOC STATU.
13. Statuimus autem, ut nullus frater nec soror huius fraternitatis et ordinis post supradictam
professionem de hoc ordine egredi valeat, nec eisdem ad seculum reverti liceat, sed bene possint
libere transire ad unam de approbatis religionibus tria vota solemnia profitentibus.
Cap. VI.
DE HORIS CANONICIS DICENDIS.
14. Fratres et sorores dicent cotidie horas canonicas, nisi infirmitate impedientur.
15. Pro matutinis dicant viginti octo Pater noster, pro vesperis quatuordecim, pro qualibet horarum septem.
16. Ad honorem vero beate Marie semper virginis pro qualibet hora superius nominata tot Ave
Maria quot Pater noster dicere teneantur.
17. Pro benedictione autem mense dicant unum Pater noster. Cum vero surgunt a mensa, dicant similiter unum Pater noster pro gratiarum actione vel psalmum Miserere mei deus vel
psalmum Laudate, qui sciunt.
2. Omnes etiam, qui sciunt symbolum apostolorum, videlicet Credo in deum, dicent illud
semel in principio matutinarum et etiam ante primam et quando completorium fuerit terminatum.
3. Qui auteur sciunt et dicunt horas canonicas, quemadmodum faciunt clerici, predicta Pater
noster et Ave Marie dicere minime teneantur.
123, n. 486: «Dum novitius incipit in capitulo indui, cantor incipiat cantando ‘Veni creator’. Et cum indutus fuerit, egrediatur
conventus processionaliter ad ecclesiam... magistro novitiorum ultimo ducente novitium... usque ad gradum altaris, ibique faciat eos
prosternere».
Cap. VII.
DE SURGENDO AD MATUTINAS.
4. Ad matutinas dominicis diebus et festivis a festo omnium sanctorum usque ad festum resurrectionis dominice omnes surgant.
5. In adventu et quadragesima surgant omni nocte.
6. Qui vero occupantur cotidiano opere manuali, horas suas dicere poterunt de mane usque ad
vesperas exclusive.
7. De sero vero vesperas et completorium simul dicant.
Cap. VIII.
DE CONFESSIONE ET COMMUNIONE.
8. Omnes quater in anno ad minus, videlicet in festo nativitatis domini, resurrectionis ipsius,
penthecosten et in festo assumptionis aut nativitatis beate virginis peccata sua confiteantur diligenter, et eucharistie devote studeant recipere sacramentum, nisi forsan ex aliqua causa rationabili alicui ex ipsis esset a suis confessoribus interdictum.
9. Qui autem ex devotione sua sepius voluerit infra annum communicare, petita a suo prelato
licentia et obtenta, devotionem suam cum dei benedictione poterit executioni mandare.
Cap. IX.
DE SILENTIO IN ECCLESIA OBSERVANDO.
10. In ecclesia, dum celebratur missa vel cantatur divinum officium seu actualiter proponitur
verbum dei, omnes silentium servare studeant, et orationi ac divino officio diligenter intendant,
nisi ex aliqua speciali et occurrente necessitate aliquid silenter loquantur.
Cap. X.
DE REVERENTIA EXHIBENDA ECCLESIARUM PRELATIS ET ECCLESIIS EORUNDEM.
11. Fratres et sorores ecclesias, quarum parochiani et parochiane existunt, iuxta canonicas sanctiones et bonos mores et cum omni devotione studeant visitare et ecclesiarum suarum prelatos,
videlicet episcopos et inferiores, summe revereantur ipsorumque iura absque omni diminutione
et fideliter eis solvant, et hoc tam in decimis quam oblationibus alias quomodolibet consuetis.
CAP. XI.
DE IEIUNIO.
12. A dominica prima adventus usque ad nativitatem domini cotidie tam fratres quam sorores
ieiunent, et similiter a dominica in quinquagesima usque ad pascha resurrectionis domini idem
observant.3
13. Ferias autem sextas ieiunabunt omni tempore, et ieiunia omnia ab ecclesia instituta.
14. Qui autem voluerint amplius ieiunare seu austeritates alias facere, poterunt, habita licentia a
prelato suo vel de consilio confessoris discreti.
CAP. XII.
DE CIBO.
15. Fratres et sorores huius fraternitatis uti poterunt carnibus diebus dominicis et tertia et quinta
feria; ceteris vero diebus abstineant, nisi sint infirmi aut multum debiles vel minuti, vel nisi
precipuum festum fuerit illa die, aut quia essent in itinere constituti.
Przypis oryginalny: Caro § 23. Const. O. P., d. 1, c. 4: «In toto autem adventu et quadragesima et ieiuniis quatuor temporum, in
vigiliis... et omnibus sextis feriis... quadragesimali utimur cibo et ieiunamus, nisi... cum aliquo propter laborem dispensetur... vel
nisi precipum festum fuerit». Regie de la Milice de J. Chr. (Reguła Milicji Chr.) App. VI § 19.
3
Cap. XIII.
DE DISCURSU.
16. Vagos curiososque discursus per civitatem non faciant. Sorores vero sole non discurrent,
maxime iuniores.
17. Ad nuptias et choreas sive ad dissoluta et mundana convivia sive ad vana spectacula nullo
modo accedant.
18. De civitate vero seu castro, ubi habitant, non exeant, etiam causa peregrinationis, absque
licentia speciali prelati vel magistri fraternitatis iam dicte.
CAP. XIV.
DE ARMIS A FRATRIBUS NON FERENDIS.
19. Invasionis seu impugnationis arma secum fratres non deferant nisi pro defensione fidei
christiane aut ex alia rationabili causa et de suorum prelatorum licentia.
CAP. XV.
DE INFIRMIS VISITANDIS ET PROCURANDIS.
20. Deputentur per priorem duo ex fratribus qui, cum quempiam ex eisdem noverint infirmari,
ipsum, quamcitius caritative poterunt, studeant visitare et statim a principio ad recipiendam
penitentiam et alia ecclesiastica sacramenta eundem efficaciter exhortentur, et si necesse fuerit,
ministerium corporale, prout commode poterunt, eidem studeant adhibere. Si vero fuerit pauper,
necessaria de bonis propriis vel communibus, prout facultas permiserit, sibi ministrare procurent. Et idem faciant sorores circa suas infirmas.
CAP. XVI.
DE OBITU FRATRUM ET SORORUM ET SUIFRAGIIS EORUNDEM.
21. Quando continget aliquem ex fratribus ex hac luce migrare, ceteris confratribus, qui sunt in
eadem civitate vel castro, nuntietur, ut procurent defuncti exequiis personaliter interesse, a quibus non recedant, donec corpus fuerit traditum sepulture. Hoc idem circa sorores decedentes
volumus observari.
22. Preterea infra octo dies post ipsius defuncti sepulturam immediate sequentes, quilibet frater
et soror dicat pro anima eius: sacerdos unam missam, sciens vero psalterium psalmos quinquaginta, illiterati vero centum Pater noster dicant, addendo in fine cuiuslibet Requiem aeternam etc.
23. Et preter hec quilibet infra annum pro fratrum et sororum tam vivorum quam defunctorum
salute tres missas faciat celebrari. Qui vero sciunt psalterium, illud dicant, et ceteri quingenta
Pater noster dicere teneantur.
Cap. XVII.
DE INSTITUTIONE PRIORIS ET PRIORISSE.
24. Priore fraternitatis mortuo vel amoto, magister sive director fraternitatis cum consilio antiquorum de fraternitate instituant priorem.
25. Singulis auteur annis infra octavas pasche vel alio tempore supradictus magister habeat
consilium cum antiquioribus de fraternitate super amotione vel confirmatione prioris, et sic priorem confirmare vel amovere poterit, secundum quod ipse cum prefatis iudicaverit expedire.
26. Consimiliter etiam de consilio dicti magistri et aliquorum de fraternitate magis antiquorum
poterit prior fraternitatis ordinare de suppriore vel vicario fraternitatis et etiam postmodum confirmare vel amovere secundum quod eisdem visum fuerit expedire. Qui supprior vel vicarius
tantam potestatem habeat, quantam prior sibi concedet.
27. Et hec eadem forma in institutione et destitutione priorisse et suppriorisse modo simili observetur.
Cap. XVIII.
DE OFFICIO PRIORIS ET PRIORISSE.
28. Prioris officium erit cum omni diligentia servare in se, que in regula scripta sunt, et sollicitam dare operam, ut ab aliis confratribus observentur.
29. Si quos vero vident transgredientes aut etiam negligentes, caritative corripiat et emendet,
vel si magis sibi videtur expediens, fraternitatis magistro et directori, ut corrigat, poterit intimare.
30. Priorisse etiam erit officium sollicite ecclesiam visitare, ceteras etiam sorores excitare ab
observantiam regularem, diligenter etiam per seipsam et alias, quibus imponat, observare quod
in incessu, statu, habitu nihil per aliquam consororum fiat, quod cuiusquam merito turbare possit
aspectum.
31. Precipue autem attendat, ne sorores cum quocumque viro, cuiuscumque conditionis existat,
familiaritatem contrahant et maxime iuniores, nisi forsan talis vir sorori illi attineat infra tertium
consanguinitatis gradum ad longius, cum hoc tamen existens bone vite et fame.
Cap. XIX.
DE CORRECTIONE FRATRUM ATQUE SORORUM.
32. Si quis notatus fuerit de aliqua familiaritate suspecta et ter admonitus per prelatum se non
emendaverit, excludatur ad tempus a capitulo et consortio ceterorum confratrum.
33. Qui si nec se correxerit, tunc de fratrum consilio discretorum, de ipsorum penitus consortio
publice excludatur, nec admittatur de cetero, nisi confratribus omnibus videatur esse correctus.
34. Item si quis confratri vel alteri cuicumque obprobrium dixerit, quod sonare infamiam videatur, aut ex ira quemquam percusserit, vel ad locum sibi prohibitum ire presumpserit, seu inobedientiam quamcumque commiserit, aut etiam prelato mendacium ex industria dixisse deprehensus fuerit, abstinentia panis et aqua vel exclusione a capitulo aut etiam a consortio aliorum
fratrum plus vel minus secundum conditionem persone et exigentiam delicti gravius vel levius
corrigatur.
35. Item si quis crimen mortale commiserit, talis de consilio maioris partis fratrum professorum
fraternitatis illius loci secundum exigentiam culpe et conditionem persone gravius vel levius
puniatur, sic quod sit ceteris in exemplum.
36. Quam punitionem si ferre recusaverit, de consilio discretorum de isto ordine exepellatur.
Circa sororum vero correctionem illud idem volumus per omnia observari.
Cap. XX.
DE CONGREGATIONE FRATRUMET SORORUM ET INSTITUTIONE MAGISTRI SIVE
DIRECTORIS EORUNDEM NECNON ET DE STATUTO TOTALIS SUBIECTIONIS
ISTIUS STATUS SUB GENERALI MAGISTRO ORDINIS FRATRUM PREDICATORUM
ET PRIORIBUS PROVINCIALIBUS EIUSDEM ORDINIS.
37. In quolibet autem mense semel certa die et hora per supra- dictum magistrum vel eius vicarium deputandis, ad ecclesiam fratrum Predicatorum conveniant fratres omnes ordinis fraternitatis, dei verbum et etiam missam, si hora competens fuerit, pariter audituri.
38. Et tunc per ipsum magistrum ipsis legatur regula ista et exponatur, et tunc de agendis fratres
informet et negligentes corrigat et emendet, prout secundum deum et istam vivendi formam
vident expedire.
39. In cuiuslibet etiam mensis prima sexta feria sorores ad ecclesiam fratrum Predicatorum
conveniant, similiter dei verbum et missam communiter auditure, quibus etiam legatur ista regula et exponatur, de suisque excessibus corrigantur per magistrum deputatum eisdem.
40. Volumus autem, quod in qualibet civitate et castro, ubi fuerint fratres et sorores huiusmodi,
habeant in magistrum et directorem aliquem idoneum fratrem sacerdotem de ordine Predicatorum, quem postulaverint a generali magistro vel provinciali illius provincie dicti ordinis Predicatorum, aut quem ipse generalis magister aut provincialis per se vel alium eiusdem concedere et
assignare decreverit.
41. Volentes insuper et statuentes universos fratres et sorores huiusmodi de Penitentia beati
Dominici, ubicumque existant, directioni et correctioni ipsius generalis magistri ordinis antedicti
et prioris provincialis illius provincie eiusdem ordinis pro eorundem ampliori conservatione et
promotioni totaliter subiacere, quantum
Cap. XXI.
DE DISPENSATIONE FACIENDA, RATIONABILI CAUSA CONCURRENTE.
42. Prior fraternitatis cum fratribus suis et priorissa cum suis sororibus, magister autem et director eis deputatus cum utrisque in abstinentiis, ieiuniis et austeritatibus aliis in supradictis capitulis contentis ex causa legitima et rationabili, cum expedire viderint, poterunt dispensare.
Cap. XXII.
DE OBLIGATIONE HUIUS REGULA ET VIVENDI FORMULA.
43. Demum, quemadmodum in constitutionibus ordinis fratrum Predicatorum continetur, ita
volumus et ordinamus, quod in ista regula seu vivendi formula habeatur, videlicet quod preter
divina et ecclesie precepta atque statuta in ea contenta, in reliquis huiusmodi regula constitutionibus sive ordinationibus fratres et sorores ad culpam nullatenus obligentur, sed solum ad penam,
quam, cum a prelato vel magistro contingat ex quavis transgressione imponi, per transgressorem
humiliter et prompte suscipiatur et similiter opere perficiatur, cooperante gratia domini et redemptoris nostri Yhesu Christi, qui cum patre et spiritu sancto vivit et regnat deus per omnia
secula seculorum. Amen.
REGUŁA GEN. MUNIA DE ZAMORA
(w języku polskim)
(1285/26.VI.1405 - 23.IV.1923)
Rozpoczyna się Reguła Braci i Sióstr Zakonu od Pokuty błogosławionego Dominika,
Założyciela i Ojca Braci Zakonu Kaznodziejów4
ROZDZIAŁ I.
O MAJĄCYCH BYĆ PRZYJĘTYMI I O WARUNKACH PRZYJĘCIA5.
1. Najpierw, chcąc by ten Zakon mógł ustawicznie i nieustannie wzrastać w dobrem i być silnym i zdrowym6, a trzeba wiedzieć, że najbardziej zależy to od przyjmowania osób dobrze
usposobionych, wymagamy i postanawiamy7:
Nikt nie może być przyjęty do Zakonu, jeśli po starannym badaniu przeprowadzonym przez
magistra lub dyrektora8 tej fraterni9 i przez przeora tejże fraterni, według ich wolnej decyzji, a
Pozostawiono przymiotnik błogosławiony w stosunku do św. Ojca Dominika, by utrzymać oryginalne brzmienie nazwy Reguły.
Z tego samego powodu nie użyto skrótu bł., rozumianego dzisiaj inaczej niż w wieku XIII, kiedy nie robiono takiej różnicy między
kultem należnym świętym i błogosławionym.
5
Użyto tu słowa conditione, które może być rozumiane jako układ, warunek lub powołanie. Wszystkie znaczenia tego słowa
przekazują istotę przyjmowania do Zakonu. Wybrana wersja tłumaczenia najlepiej odpowiada treści zawartej w rozdziale pierwszym. Warto jednak zwrócić uwagę na wielowymiarowość słowa conditione.
6
Użyto wyrażenie sugerujące zdolność Zakonu do wydawania zdrowego potomstwa, co z kolei świadczy o długomyślności Prawodawcy.
7
Wyrażenie volumus et ordinamus (przekazane jako wymagamy i postanawiamy) jest przedmiotem badań historyków. Wydaje
się, że Meersserman nie ma wątpliwości, że wyrażenie to (użyte w pluralis maiestatis) pochodzi od samego Munia jako przynależne Generałowi Zakonu, inni - na przykład Maiju Lehmijoki-Gardner - uważają, że pochodzi ono od papieża. Pojawia się ono w
Tractatus Tomasza Caffarini z Sieny (1402), jest również w bulli Sedis Apostolicae Innocentego VII, którą on formalnie aprobuje
Regułę (25 czerwca 1405).
zamiennie, czy odnoszą się do dwóch różnych i uzupełniających się funkcji, o czym może świadczyć użycie spójnika lub. Więcej
na temat można przeczytać w rozdz. XX.
9
W sensie - fraterni, do której ma być przyjęty nowy członek.
4
zwłaszcza po otrzymaniu zgody większości profesów tejże fraterni, nie okaże się, że jest osobą
prowadzącą uczciwe życie i cieszącą się dobrym imieniem, niepodejrzaną o żadną herezję; co
więcej - musi, jak prawdziwy w Bogu syn błogosławionego Dominika, być zdolnym stać się
zgodnie z najlepszymi wszelkimi swymi możliwościami, prawdziwej wiary katolickiej gorliwym i zazdrosnym obrońcą.10
2. Każdy przedtem nim otrzyma habit zakonny, ma oddać wszystkie długi i pojednać się z sąsiadami. Także ma sporządzić testament, zgodnie z radą i rozporządzeniem doświadczonego
spowiednika.
3. Tak samo należy przeprowadzić badanie w stosunku do niewiast, które chcą wstąpić do Zakonu od Pokuty. Mężatki nie mogą wstąpić do fraterni, jeśli nie mają publicznie znanej zgody i
pozwolenia swego małżonka.
4. To samo odnosi się do żonatych mężczyzn, chyba że rada starszych11 określi, że istnieje uzasadniony powód do zwolnienia ich [z tego obowiązku].
ROZDZ. II.
O HABICIE BRACI I SIÓSTR.
5. Wszyscy zaś, czy to bracia, czy to siostry z fraterni, mają ubierać się na czarno-biało. Ubiory
powinny być z takich tkanin, które nie mają wielkiej wartości, tak bowiem przystaje skromnym
sługom Chrystusa.12
6. Płaszcz ma być czarny, podobnie kaptur braci też ma być czarny. Tunika ma być biała, a
rękawy mają sięgać do palców ręki i być zakończonymi wąskim nacięciem.13
7. Należy używać tylko skórzanych pasów, siostry zakładają pasy pod tuniki.14 Torby, buty i
inne rzeczy nie powinny mieć żadnych oznak światowości. Welony i opaski sióstr mają być
wykonane z białego płótna - lnianego lub konopnego.
ROZDZ. III.
O BŁOGOSŁAWIEŃSTWIE UBRANIA, CZYLI HABITU
I O SPOSOBIE PRZYJĘCIA DO TEGO ZAKONU.
8. Kto ma być przyjęty (do Zakonu) przyjmowany jest w kapitularzu fraterni lub przed ołtarzem
w miejscowym kościele braci Zakonu Kaznodziejów. [Kandydata] przyjmuje przeor klasztoru
lub wspomniany wyżej dyrektor fraterni lub jego zastępca.
9. Gdy ten, który ma być przyjęty, klęknie pokornie przed dyrektorem, w obecności braci kaznodziejów, przeora fraterni lub jego przedstawiciela i innych członków fraterni, dyrektor najpierw błogosławi habit, w którym przyjmowany ma być obleczony. [Błogosławi] w ten sposób:
Ostende nobis domine misericordiam tuam etc. Dominus vobiscum etc. Oremus. Domine Yhesu
Christe, qui tegimen nostre mortalitatis induere dignatus es, obsecramus immense largitatis tue
abundantiam, ut hoc genus vestimentorum, quod sancti patres ad innocentie et humilitatis indiTłumaczenie polskie drugiej części tego fragmentu, zacytowane w H-M. Vicaire, Dominik i jego Bracia Kaznodzieje, Poznań
1985, s. 337 brzmi: Niech nie dają powodu do podejrzenia o herezje, lecz przeciwnie, niech będą w Panu prawdziwymi synami św.
Dominika. To znaczy, niech będę przepełnieni zazdrosną i płomienną gorliwością w zabieganiu w dostępny sobie sposób o prawdę
wiary katolickiej.
11
Wydaje się, że określenie rada starszych w tym przypadku odnosi się do rady profesów wieczystych fraterni, nie jest jasne, czy
wszyscy stanowią tę radę, czy tylko wybrani z nich.
haftami. Najtańsze były wyroby z lnu, konopi i wełny zgrzebnej. Z tego względu płaszcze braci i sióstr na początku nie były zupełnie czarne, a raczej szarawo-czarne. M. Lehmijoki- Gardner podaje za R. Creytens, że konwersi i świeccy dopiero od XV w. używali płaszczy w kolorze głębokiej czerni (por. M.L. Gardner, Dominican Penitent Women, s. 256).
13
Określenie długości rękawów, choć może się wydawać nam dziwaczne lub niepotrzebne, miało w czasie pisania Reguły inny
sens. Wtedy bowiem modne były długie rękawy, nieraz nawet dochodzące do kostek, więc ograniczenie świadczy o wymaganiach
co do skromności stroju i nieuleganiu modzie!
14
Pokutnicy dominikańscy nosili dwie tuniki, jedna na drugiej, wierzchnia była krótsza. Taki dwuwarstwowy habit był wzorowany
na habicie braci konwersów (por. Raymond Creytens, Les Corners des Moniales Dominicaines au Moyen Age, AFPrae, 1948, s.
27).
10
cium ferre sanxerunt, ita benedicere digneris, ut qui hoc usus fuerit, te induere mereatur,
Christum dominum nostrum. Amen.
Okaż nam Panie miłosierdzie swoje itd. Pan z wami itd. Módlmy się: Panie Jezu Chryste, któryś
nasze śmiertelne okrycie przemienił na chwalebne, błagamy Cię, byś w Twej nieskończonej i
niezmierzonej hojności, te ubrania, które święci ojcowie jako znak niewinności i pokory ustanowili, godne przez błogosławieństwo swoje uczynił, by ten, który używać ich będzie, przyoblekł
się w Ciebie, Chrystusa Pana naszego. Amen.
10. Po błogosławieństwie habitu i po obleczeniu w nim przyjmowanej osoby na osobnym
miejscu, powraca ona do stopni ołtarza i klęka przed magistrem, a on rozpoczyna:
Veni creator spiritus (O Stworzycielu Duchu), a bracia, którzy mu asystują włączają się i
śpiewają hymn do końca.
Potem mówi: Kyrie eleyson, Christe eleyson. Pater noster etc. Emitte spiritum tuum etc. Salvum
lac servum tuum etc. Dominus vobiscum etc. Oremus. Deus qui corda fidelium sancti spiritus
illustratione docuisti etc. Pretende domine famulo tuo (dexteram celestis auxilii, ut te toto corde
per quirat et que digne postulat, assequatur) etc...
Kyrie eleyson, Chryste eleyson; Ojcze nasz...; Ześlij Ducha swego... ; Zbaw sługę swego...; Pan
z wami...; Módlmy się: Boże, który pouczasz serca swoich wiernych światłem Ducha Świętego...
Broń, Panie sługi swoje (udziel im łaskawie pomocy niebieskiej, by z całego serca wołali do
Ciebie i godnie pragnęli Cię poznawać) itd.
Odpowiada Amen, a magister kropi wodą święconą nowo obłóczonego [nowicjusza].15
11. Potem wszyscy bracia udzielają obłóczonemu [nowicjuszowi] pocałunek pokoju.
W ten sposób, przed ołtarzem, przyjmuje się również niewiasty, to co powiedziano o braciach,
odnosi się i do sióstr.
ROZDZ. IV.
O PROFESJI, CZYLI O SPOSOBIE SKŁADANIA PROFESJI.
12. Po upływie roku lub przed [jego upływem]25, jeśli magister i przeor [fraterni], o którym
mowa była wyżej lub jego przedstawiciel i większość braci profesów są zgodni co do zdolności kandydata, dopuszczają go do profesji.
13. Profesję zaś składa się w następujący sposób:
Ad honorem dei omnipotentis, patris et filii et spiritus sancti, et beate Marie virginis et beati
Dominici, ego N coram vobis N magistro et [N] priore fratrum ordinis de Penitentia beati
Dominici talis loci, profiteor me velle de cetero vivere secundum formam et regulam fratrum et
sororum eiusdem ordinis de Penitentia beati Dominici usque ad mortem.
Na cześć Boga Wszechmogącego, Ojca i Syna i Ducha Świętego, błogosławionej Maryi Dziewicy i błogosławionego Dominika ja NN wobec was - Magistrze NN i NN przeorze braci Zakonu
od Pokuty błogosławionego Dominika w tym miejscu, składam profesję pragnienia życia od tego
momentu [aż do śmierci] według sposobu i Reguły Braci i Sióstr tegoż Zakonu od Pokuty błogosławionego Dominika.16
Podany ryt obłóczyn jest w swej istocie identyczny jak ten z Ordinationes. Dokładnie taki sam ryt błogosławieństwa habitu braci
umieszcza w skodyfikowanych Konstytucjach Braci św Rajmond z Penyafort (1241) - zob. R. Creytens, Les Constitutions des
Freres Precheurs, w: M. Lehmijoki-Gardner, Dominican Penitent Women, New York, 2005, s. 258.
15
Wyrażenie przed upływem roku nie jest jednoznaczne. G.G. Meersseman sugeruje, że jest prawdopodobieństwo wzorowania się
na zwyczajach Braci Kaznodziejów, którzy do 1256 roku zadowalali się sześciomiesięcznym nowicjatem. Świadczyć o tym może
porównanie warunków stawianych przy dopuszczeniu braci do profesji. Cytuje on w tym miejscu Konstytucje Braci (Const O.P. d.
1. c.13): Nullus recipiatur in fratrem clericum, nisi... a priori conventuali cum assensu totius vel maioris partis capituli.
w znaczenia słowa w łacinie kościelnej nie jest przypadkowe. Zawiera ono w sobie wszystko to, co składa się na profesję zakonną
(sam zaś termin profesja wywodzi się od profiteor). Zawiera więc i ofiarowanie się Bogu, obietnicę określonego sposobu życia,
jednocześnie pośrednio jest publicznym wyznaniem swojej wiary w Boga. Dlatego od samego początku liturgia zakonna nie przewiduje odmówienia Credo w obrzędzie składania profesji.
15
Niewiasty w ten sam sposób składają profesję wobec magistra, o którym była mowa wyżej i
wobec przeoryszy [fraterni] łub wobec ich przedstawicieli.17
Rozdz. V.
O TRWAŁYM POZOSTANIU W TYM STANIE.
14. Oświadczamy, że żaden z braci ani żadna z sióstr z [należących] do fraterni i do Zakonu, po
włączeniu powyższą profesją do Zakonu nie może z tego Zakonu wyjść i powrócić do świata.18
Jednak możliwe jest wyjście z tego Zakonu po to, by przejść do innego Zakonu zatwierdzonego,
[takiego] w którym przestrzegane są trzy uroczyste śluby.
Rozdz. VI.
O ODMAWIANIU GODZIN KANONICZNYCH.
15. Bracia i siostry będą odmawiać codziennie godziny kanoniczne, chyba że są przeszkodzeni
chorobą.
16. Na matutinum19 powiedzą dwadzieścia osiem Ojcze nasz, na nieszpory - czterdzieści, a na
wszystkie pozostałe godziny po siedem.
17. Na cześć Błogosławionej Maryi zawsze Dziewicy na każdą godzinę kanoniczną, wyżej
wspomnianą, należy powiedzieć tyle razy Ave Maria, ile razy odmawia się Pater noster.
18. Na błogosławieństwo posiłku powiedzą jedno Pater. Gdy wstają z posiłku podziękują jednym Pater. Kto zna psalm Miserere mei Deus20 lub Laudate21, podziękuje tym psalmem.
19. Wszyscy zaś, którzy znają [na pamięć] Symbol Apostolski, a mianowicie Credo in Deum...,
rozpoczną nim matutinum, powiedzą go przed primą i na zakończenie komplety.
20. Ci zaś, którzy znają i odmawiają godziny kanoniczne tak jak odmawiają duchowni, nie są
zobowiązani do odmawiania Pater i Ave, o których mowa była wyżej.
ROZDZ. VII.
O WSTAWANIU NA JUTRZNIĘ (MATUTINUM).
21. W okresie rozpoczynającym się od Wszystkich Świętych aż do Zmartwychwstania Pańskiego wszyscy wstają na matutinum w każdą niedzielę i we wszystkie święta Pańskie.
22. W czasie Adwentu i Wielkiego Postu wszyscy wstają w każdą noc.
23. Kto jest zaangażowany w codzienną pracę ręczną (pracuje na co dzień fizycznie), może
odmówić w godzinach porannych wszystkie godziny aż do nieszporów [bez nieszporów].
24. Późnym wieczorem nieszpory i kompletę odmawia się razem22.
Profesje podkreślają status zakonny pokutników. Jednak wżadnym dokumencie nie ma mowy
o składaniu trzech ślubów. Nie jest dokładnie wiadome, czy wszędzie składano profesje. Jest możliwe, że istniały różne zwyczaje i
że dopiero po bulli Sedis Apostolicae ujednolicono sposób składania profesji i wprowadzono go w całym Zakonie. Podstaw do
takich wątpliwości dostarcza Legenda maior bł. Rajmunda z Kapui (zakończona w 1395 r.). Opisuje on przyjęcie habitu pokutniczego przez św Katarzynę Sieneńską, nie opisuje jednak złożenia profesji, zaznacza on jednocześnie, że Katarzyna nie składała
trzech ślubów (Por. Żywot św. Katarzyny ze Sieny, W Drodze, 2010) Na ten temat por. kolejny przypis.
18
Twarde warunki postawione Braciom i Siostrom od Pokuty pośrednio świadczą o składaniu przez nich profesji i o ich stanie
zakonnym. Lehmijoki-Gardner zauważa, że w Bibliotece Publicznej w Sienie znajdują się dokumenty Dominikańskich Pokutników
z Sieny, datowane na rok 1352, w których zawiera się powyższe wymaganie pozostania w trwałym stanie zakonnym.
primą, tertia, seksta, nona, nieszpory i kompleta. Układ godzin liturgicznych różnił się zdecydowanie od znanego nam obecnie.
Inaczej ułożono psalmy, hymny i czytania. Najdłuższą częścią było matutinum, składające się z trzech nokturnów. Psałterz odmawiano w ciągu jednego tygodnia (obecnie psalmy odmawia się w cyklu czterotygodniowym).
20
Ps. 50 wg Wulgaty (w Biblii Tysiąclecia - ps. 51).
21
Sześć psalmów zaczyna się od Laudate, nie jest więc jasne, który psalm miał na myśli Munio.
22
Matutinum i laudesy zasadniczo odmawiano razem. Wstawało się na matutinum, w zależności od pory roku, między 1 a 3:30 w
nocy. Ostatnią godzinę kanoniczną dnia odmawiano od 18.00 do 21.00.
22
Spór o częste przyjmowanie Komunii św. przyjmował przez wieki najróżniejsze formy, aby zostać definitywnie zakończonym
dekretem św. Piusa X Sacra Tridentina Synodus z 1905 r. Tym dekretem św. Pius X pozwolił na codzienną Komunię świętą pod
jedynym warunkiem - bycia w łasce uświęcającej.
W czasach Munia pozwolenie na czterokrotne przyjmowanie Komunii św. było pewnym przywilejem, zazwyczaj udzielanym tylko
osobom zakonnym. Trzeba pamiętać, że od X w. teologia coraz więcej akcentowała niewysłowiona godność Najświętszej Eucharystii, kładąc mniejszy nacisk na jej charakter leczniczy w stosunku do słabości ludzkich. Św. Tomasz z Akwinu żąda od przyjmujących Komunię św. wielkiej pobożności i czci dla Sakramentu. Ponieważ jednak człowiek zwyczajnie nie może na co dzień mieć
takiego usposobienia, św. Tomasz wyjaśnia, że nie wszystkim ludziom jest pożytecznym codziennie do tego Sakramentu przystępo17
ROZDZ. VIII.
O SPOWIEDZI I O KOMUNII ŚWIĘTEJ.
25. Każdy wyspowiada się z grzechów i nabożnie przyjmie sakrament Najświętszej Eucharystii
co najmniej cztery razy do roku, a mianowicie na Boże Narodzenie, Wielkanoc, Zesłanie Ducha
Świętego i na Wniebowzięcie lub na Narodzenie Najświętszej Maryi Panny, chyba że spowiednik zakaże komuś dla słusznej przyczyny.33
26. Kto zaś z pobudek pobożnych pragnie częściej przyjmować Komunię świętą, powinien
prosić o pozwolenie na dany rok i otrzymać zgodę swego przełożonego.23
ROZDZ. IX.
O ZACHOWANIU MILCZENIA W KOŚCIELE.
27. W kościele, gdy jest celebrowana Msza św. lub gdy jest odmawiane boskie officjum lub
głoszone jest kazanie, wszyscy powinni zachować milczenie i ze szczególną uwagą, gorliwie
słuchać modlitw i boskiego officjum. Tylko w przypadku, gdy zachodzi potrzeba mogą oni cicho powiedzieć kilka słów.
Rozdz. X.
O SZACUNKU NALEŻNYM PROBOSZCZOM I KOŚCIOŁOM PARAFIALNYM.
28. Bracia i siostry, tak jak zalecane jest przez prawo kanoniczne i dobre zwyczaje, powinni
nawiedzać pobożnie swoje parafie i swoich proboszczów. Powinni okazywać szacunek przełożonym (prałatom)24, biskupom i innym członkom kleru. Bracia i siostry powinni płacić wszystkie należności, w tym dziesięciny i inne zwyczajowe ofiary, bez pomniejszenia.25
Rozdz. XI.
O POŚCIE.
29. Od pierwszej niedzieli Adwentu do Bożego Narodzenia bracia i siostry będą pościć codziennie. To samo odnosi się do okresu od Niedzieli Wielkiego Postu26 do Zmartwychwstania.
30. W każdy piątek całego roku i we wszystkie postne dni ustanowione przez Kościół też będą
pościć.
31. Ten kto pragnie pościć więcej lub też chce [nałożyć sobie] inne formy surowej pokuty,
musi uzyskać zgodę swego przełożonego i zawiadomić o tym dyskretnie swego spowiednika.27
Rozdz. XII.
O JEDZENIU MIĘSA.
32. Bracia i siostry tychże [wspomnianych wyżej] fraterni mogą jeść mięso w niedziele, wtorki
wać, lecz tylko wtedy, kiedy kto będzie (godnie) przygotowany. Ze względu na powyżej wspomniane trudności Pius X wyjaśnia, że
oprócz bycia w stanie łaski należy mieć szczerą i pobożną intencję. Tę intencję ma każdy - jak tłumaczy sam dekret - ktokolwiek nie
przystępuje do Komunii św. tylko dla zwyczaju, lub z próżności, z powodów i pobudek czysto ludzkich, ale dlatego, żeby przez
codzienną Komunię św. z Bogiem w miłości ściślej się połączyć, Bogu więcej się podobać itp.
23
Takie zakazy były powodowane obawami przed desakralizacją stosunku do Najświętszego Sakramentu i fałszywym mistycyzmem. Ponieważ fałszywy mistycyzm częściej zdarza się u kobiet niż u mężczyzn, kobietom było trudniej dostać takie pozwolenie.
Dopiero spojrzenie pod tym kątem na wielkie mistyczki Średniowiecza, które były dopuszczone do codziennej Komunii św., daje
nam możliwość uświadomić sobie wielkość tych kobiet
i rozwagę Kościoła w tej materii.
24
Termin prałat (prelatus) użyty jest w Regule kilkakrotnie w różnych kontekstach, ale zawsze w stosunku do kogoś, kto ma przełożeństwo. W tym przypadku odnosi się do przełożonych nad parafią. Tego terminu nie można utożsamiać ze znanym nam terminem prałat.
25
Nakaz płacenia dziesięciny bez pomniejszenia być może ma swoje źródło w chęci dominikanów utrzymania dobrych stosunków
z klerem świeckim. Wiadomo skądinąd, że pokutnicy chętnie finansowali dominikanów, ewentualna możliwość przelania dziesięciny lub jej części na kościoły dominikańskie byłaby dla pokutników o tyle wygodna, że mogliby więcej łożyć na kościoły dominikańskie. Takiego obowiązku Munio nie nałożył, a jednocześnie nie starał się o przejęcie dziesięciny na rzecz dominikanów.
26
Określenie Niedziela Postu odnosi się do Dominica Quinquagesima, znana u nas jako Niedziela Pięćdziesiątnicy lub Zapustna.
Wypada ona na 50 dni przez Wielkanocą. W Średniowieczu osoby zakonne zaczynały Post od Niedzieli Pięćdziesiątnicy, wierni
świeccy natomiast - od Środy Popielcowej.
mistycyzmu. Szczególnie rozpowszechnione te praktyki były wśród kobiet, Munio więc chciał zabezpieczyć Zakon przed wykolejeniem w kierunku niezdrowej dewocji.
i czwartki. W inne dni tygodnia mają się powstrzymać od mięsa, z wyjątkiem dni, gdy chorują
lub gdy mieli puszczaną krew albo jeśli w tym dniu wypada jakaś uroczystość, albo też jeśli są
w podróży.28
Rozdz. XIII.
O WYJŚCIU NA MIASTO.
33. Nie będą wałęsać się po mieście dla zwykłej ciekawości. Siostry same niech nie wychodzą
[na miasto], szczególnie młode.
34. Na wesela, tańce lub na wyuzdane [frywolne, nieskromne] i świeckie biesiady [spotkania]
lub na bezużyteczne spektakle nie będą uczęszczać pod żadnym pozorem.
35. Z grodu lub podgrodzia, gdzie mieszkają, nie będą wyjeżdżać, chyba że w celu odbycia
pielgrzymki i to za specjalnym pozwoleniem dyrektora lub przełożonego fraterni, o których była
mowa wyżej.
Rozdz. XIV.
O ORĘŻU - O TYM, ŻE BRACIA NIE POWINNI NOSIĆ BRONI.29
36. Braciom nie wolno nosić broni zaczepnej, czyli śmiercionośnej, chyba że w obronie wiary
chrześcijańskiej lub mają uzasadnione powody i pozwolenie od swoich przełożonych.
ROZDZ. XV.
O ODWIEDZANIU CHORYCH I O OPIECE NAD NIMI.
37. Przeor [przełożony fraterni] wyznacza dwóch braci do odwiedzania każdego chorego
członka fraterni. Oni powinni zadziałać jak najszybciej, po tym jak ktokolwiek z nich się dowie
o chorobie. Przedtem jak podejmą jakiekolwiek inne działania, powinni oni zachęcić pacjenta do
otrzymania sakramentu pokuty i inne odpowiednie sakramenty Kościoła. Jeśli chory potrzebuje
opieki, bracia powinni mu pomóc w taki sposób, który dla nich jest dostępny [według swoich
możliwości]. Jeśli jest biedny, bracia powinni zapewnić mu w odpowiedni sposób środki z zasobów indywidualnych lub zbiorowych. Tak samo mają postępować siostry ze swoimi chorymi.
ROZDZ. XVI.
O ZMARŁYCH BRACIACH I SIOSTRACH I O MODLITWACH ZA ICH DUSZE.
38. Gdy umiera jeden z braci, pozostali członkowie fraterni, którzy są z tego miasta lub wsi
[grodu lub podgrodzia], mają osobiście wziąć udział w uroczystościach pogrzebowych i nie
będą odchodzić aż do końca pochówku. To samo wymagamy30 od sióstr, gdy umiera jedna z
nich.
39. W ciągu ośmiu dni od pogrzebu wszyscy bracia i siostry będą się modlić za jego duszę w
następujący sposób: kapłan31 odprawi jedną Mszę św., ci którzy potrafią czytać [lub znają psałterz], odmówią pięćdziesiąt psalmów, niepiśmienni zaś powiedzą sto razy Ojcze nasz, dodając
na koniec Wieczny odpoczynek...
40. Wreszcie - rokrocznie mają być celebrowane trzy Msze św. za zbawienie braci i sióstr - tak
za żywych, jak i za zmarłych. Kto zna Psałterz, odmówi go. Reszta odmówi pięćset Ojcze nasz.
Porównanie tego rozdziału z poprzednim powinno nam uświadomić, że post polegał nie tylko na powstrzymaniu się od mięsa, ale
również i na powstrzymaniu się od wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego.
29
Dominikanie od samego początku prowadzili konfraternie rycerskie przeznaczone do walki z heretykami. Świadczy o tym fakcie
G.G. Meersseman (Ordo fraternitatis, Confraternite e pieta dei laici nel medioevo, Roma, 1997). Jednak po upadku twierdzy Montsegur w 1244 r. zbrojna walka z herezją nie była już konieczna. Reguła Munia nadaje tym fraterniom nowy kierunek, przeznaczając
ich członków do obrony Kościoła raczej przez akty pokutne. Jednocześnie Munio łączy te fraternie z innymi pokutnymi, nadając im
status zakonny.
30
Tu występuje omówione powyżej wyrażenie volumus. Świadczy to o nakazie, a nie zaleceniu.
31
Prawdopodobnie określenie „kapłan” odnosi się w tym miejscu do dyrektora lub magistra fraterni.
28
ROZDZ. XVII.
O URZĘDZIE PRZEORA I PRZEORYSZY.32
41. Jeśli przełożony umrze lub zostanie usunięty, magister lub dyrektor fraterni wraz z radą
starszych fraterni ustanawia nowego przeora.
42. Raz do roku podczas Oktawy Wielkanocnej lub w innym wybranym terminie wyżej wspomniany magister spotyka się z radą starszych, by zadecydować o usunięciu lub pozostawieniu
przeora fraterni.33 Magister może pozostawić lub usunąć przeora tylko za zgodą rady starszych.
43. W ten sam sposób, po konsultacji z radą starszych i magistra, przeor może zatwierdzić lub
usunąć subprzeora i zastępcę. Przeor może zdecydować, jak szerokie uprawnienia będą mieli
subprzeor i zastępca.
44. Zatwierdzanie i usuwanie przeoryszy i subprzeoryszy odbywa się w ten sam sposób i według tego samego prawa.
ROZDZ. XVIII.
O OBOWIĄZKACH PRZEORA I PRZEORYSZY.
45. Obowiązkiem przeora jest przestrzegać pilnie to wszystko, co przewiduje Reguła i utwierdzać innych współbraci w życiu według obserwancji.
46. Jeśli przeor widzi przekroczenia lub zaniedbania wśród braci, powinien delikatnie ich upomnieć i nakłonić do zmiany sposobu życia. Jeśli są to poważne przekroczenia, powinien zawiadomić magistra i dyrektora, w celu zaradzenia sprawie.
47. Przeorysza zaś będzie gorliwie pełnić obowiązki nałożone Regułą34 i utwierdzać inne siostry w życiu według obserwancji.
Ponadto powinna ona osobiście lub z pomocą niektórych sióstr, wyznaczonych do tego, upewniać się, że w postawie, sposobie poruszania się, zwyczajach lub sposobie ubierania się nie ma
nic takiego, co by groziło reputacji [dobremu imieniu] sióstr.35
48. Przeorysza musi troskliwie czuwać, a w sposób szczególny mieć baczenie na to, by siostry,
szczególne młode, nie miały poufałych kontaktów z mężczyznami, chyba że ci [mężczyźni] są
spokrewnieni [z nimi] do trzeciego stopnia, charakteryzuje ich poważny tryb życia i cieszą się
dobrym imieniem.
ROZDZ. XIX.
O UPOMINANIU BRACI I SIÓSTR.
49. Jeśli ktoś po trzech upomnieniach, udzielonych przez przełożonego36, pozostaje [dalej] w
podejrzanych stosunkach, będzie na czas stosowny37 wykluczony z fraterni i ze spisu członków
Zakonu.
50. Jeśli nie nastąpi poprawa, następnie na podstawie roztropnej opinii braci, przestępca będzie
Tzn. przełożonego i przełożonej fraterni.
To zarządzenie odbycia corocznej weryfikacji osoby przełożonego odzwierciedla ideał podany w Konstytucjach Braci. Praktyka
taka miała na celu ograniczenie władzy przeorów, jak zaświadcza G.R. Galbraith (The Constitution of the Dominican Order 1216 to
1360, cyt. za M. Lehmijoki-Gardner, Dominican Penitent Women).
34
Priorisse etiam erit officium sollicite ecclesiam visitare - w tym przypadku wybrano w tłumaczeniu rzymskie znaczenie słowa
officium - „obowiązek”.
35
Druga część p. 47 jest cytatem z Reguły św. Augustyna, zwanej Regula Tertia. Od św. Augustyna pochodzą trzy reguły: Pierwsza to Consensoria monachorum, zwana Reguła prima, Ordo monasterii (Regula seconda) i Praeceptum (Regula tertia). Czwarty
Sobór Laterański w 1215 r. przyjął Regula Tertia jako zasadę odniesienia do wszystkich nowych fundacji zakonnych. Te właśnie
Regułę przyjął św. Dominik dla swojego Zakonu. Omawiany fragment u św. Augustyna brzmi: in incessu, statu, habitu et omnibus
motibus vestris nihil fiat quo cuisquam offendat aspectum sed quo vestram deceat sanctitatem (W waszej postawie, sposobie poruszania się, zachowaniach i we wszystkich ruchach waszych niech nie będzie nic takiego, co by mogło kogoś gorszyć, ale owszem to
wszystko, co przystoi świętemu waszemu powołaniu). Odwołanie się do tego fragmentu Reguły św. Augustyna jest kolejnym
świadectwem, jak dogłębnie Munio wiąże Pokutników z Zakonem Kaznodziejskim, dając im w tym konkretnym przypadku te
same nakazy, które obowiązywały braci kaznodziejów.
36
Nie jest jasne, o którego przełożonego chodzi, użyto tu termin prelatus (o którym była mowa wyżej).
37
Prawdopodobnie chodzi o roztropną decyzję, na jak długi czas należy wyłączyć przestępcę. Zależy to najbardziej prawdopodobnie od tego, w jakich „podejrzanych stosunkach” ów pozostawał - mogło to odnosić się do kontaktów z kobietami, z heretykami lub
innego rodzaju podejrzanymi osobnikami, np. lichwiarzami, złodziejami, wrogami suwerena itp.
32
33
publicznie wydalony z fraterni i z Zakonu. Nie można go przyjąć z powrotem, chyba że wszyscy
jednogłośnie stwierdzą, że zmienił swoje zachowanie [że się poprawił].
51. Gdy ktoś znieważa członka fraterni lub kogoś spoza fraterni i jego słowa mogą być postrzegane jako bluźnierstwo albo w gniewie wdaje się w bójkę, albo ktoś uczęszcza w miejsca
zakazane lub w inny sposób okazuje brak posłuszeństwa przełożonemu lub zostanie pochwycony na umyślnym kłamstwie, ma pozostawać o chlebie i wodzie lub ma być wyłączony z kapituły.38 Stopień wymierzonej kary jest uzależniony od stanu winowajcy [przestępcy] i powagi jego
wykroczenia [może być powiększany lub pomniejszany].39
52. Kiedy ktoś dopuszcza się ciężkiego przestępstwa40, większość braci profesów fraterni tego
miejsca ma określić surowość kary [lżejsza lub cięższa] w zależności od wykroczenia i kondycji
przestępcy. Kary będą także służyć jako ostrzeżenie dla innych.
53. Jeśli przestępca odmawia podporządkowania się karze, niech rada starszych fraterni wydali
go z Zakonu. Siostry, które należy upomnieć, podlegają tym samym prawidłom, co bracia.
ROZDZ. XX.
O ZEBRANIACH BRACI I SIÓSTR, O URZĘDZIE MAGISTRA LUB DYREKTORA
I O TYM, ŻE WEDŁUG SWEGO STANU PODLEGAJĄ ONI CAŁKOWICIE POD GENERAŁA ZAKON BRACI KAZNODZIEJÓW I PROWINCJAŁA TEGOŻ ZAKONU.
54. Raz w miesiącu w wybranym dniu i godzinie wyżej wymieniony magister lub wydelegowany przez niego zastępca zwołuje wszystkich braci fraterni zakonnej do kościoła Braci Kaznodziejów, by słuchali tam Słowa Bożego i jeśli pora jest odpowiednia, by wysłuchali również
Mszy św..
55. Potem magister ma czytać im tę Regułę i ją wyjaśniać. Potem udzieli im porad i skarci zaniedbania, po to, by poprowadzić ich do Boga zgodnie z tą regułą życia.
56. W każdy pierwszy piątek miesiąca41 siostry zbierają się w kościele Braci Kaznodziejów.
One też mają wysłuchać Słowa Bożego i Mszy św.. Magister, który jest wyznaczony do posługiwania siostrom, czyta i wyjaśnia im Regułę i je upomina.
57. Jest naszym życzeniem, by dla każdego miasta lub wioski [zamku], gdzie są bracia i [lub]
siostry tej Reguły, był wyznaczony magister lub dyrektor, taki który jest wybrany przez braci
lub siostry, który jest kapłanem Zakonu Kaznodziejskiego i jest przedstawicielem generała lub
prowincjała i jest mianowany przez generała lub prowincjała danej prowincji tegoż Zakonu.
58. Co więcej, życzymy sobie [chcemy] i postanawiamy [jako dekret - dekretujemy], że wszyscy bracia i siostry tej Reguły od Pokuty bł. Dominika, gdziekolwiek by nie byli, mają w pełni
podlegać kierownictwu i karceniu [poprawianiu, uległości] tegoż wyżej wspomnianego generała
i prowincjała tejże prowincji tegoż Zakonu, a to dla ich zachowania w udoskonalaniu i rozwoju.
ROZDZ. XXI.
O DYSPENSACH W UZASADNIONYCH PRZYPADKACH.
59. Przeor fraterni z braćmi lub przeorysza z siostrami, zaś magister i dyrektor lub wyznaczony
[dla fraterni] delegat, wraz z pierwszymi lub drugimi [braćmi lub siostrami] mają prawo dyspensować od obowiązku wstrzemięźliwości, postów i innych ćwiczeń pokutnych, przepisanych
w poprzednich rozdziałach, w przypadkach uzasadnionych rozumnymi względami.
Użyty tu termin capitulum należy rozumieć jako odpowiednik określenia „kapituła domu zakonnego” czyli wszyscy profesi
wieczyści.
39
Munio tu wzoruje się na Konstytucjach Braci. Si quis alicui fratrum obproprium dixerit, si quis mendacium de industria dixisse
deprehensus fuerit... tres corectiones in capitulo denture et tres dies in pane et aqua ieiunet. Jednak Munio nie wyznacza dokładnie
stopnia kary, świadczy to o tym, że świeccy cieszyli się zaufaniem Munia i mieli dość dużą samodzielność w rządzeniu fraterniami.
40
Crimen mortale użyte w tekście wskazuje na ciężki grzech, czyli na grzech śmiertelny. Używam jednak określenia „ciężkie
przestępstwo”, by nie pozostało wrażenie, że nałożenie kary przez fraternię na przestępcę miałoby zastąpić karę nałożoną przy
spowiedzi.
41
Siostry od Pokuty miały obowiązek spotykania się w piątki, ponieważ piątek jest dniem pokutnym. Bracia natomiast mieli do
wyboru dowolny, odpowiadający im dzień tygodnia.
38
ROZDZ. XXII.
O OBSERWANCJACH
(czyli o obowiązkach nałożonych przez Regułę i o sposobie życia)
60. Na koniec, wymagamy i postanawiamy42, że żadne postanowienie i zarządzenie tej Reguły,
czyli tego sposobu życia, poza boskimi i kościelnymi nakazami i postanowieniami, nie stanowi
zobowiązania pod rygorem grzechu, ale tylko pod rygorem pokuty, tak jak stanowią Konstytucje
Zakonu Braci Kaznodziejów. Gdy przełożony lub magister nakłada pokutę za czyn przestępstwa, niech przestępca pokornie ją przyjmie i szybko wykona za pomocą łaski Pana naszego i
Zbawiciela Jezusa Chrystusa, który żyje i króluje z Ojcem i Duchem Świętym, Bóg na wieki
wieków. Amen.
Uwagi do tłumaczenia polskiego:
Słowa w tekście umieszczone w nawiasach kwadratowych są dodane dla lepszego wyjaśnienia sensu
zdania.
Wszędzie gdzie Reguła podaje odpowiednie modlitwy pozostawiono również i tekst łaciński, ponieważ
był jasny i zrozumiały dla wszystkich i w tym języku dokonywano obrzędów jeszcze 40 lat temu. Ponieważ obrzędów tych zaniechano, w wielkim stopniu brakuje tłumaczeń, zatwierdzonych przez odpowiednią władzę. Dlatego podaję tłumaczenie własne. Podobnie co do tekstu Reguły Munia - nie udało mi się
dotrzeć do żadnego oficjalnego tłumaczenia na język polski, dlatego umieszczam tłumaczenie własne.
REGUŁA GEN. LUDWIKA THEISSLINGA
(23.Iv.1923 - 23.Iv.1964)
REGUŁA BRACI I SIÓSTR TRZECIEGO ZAKONU ŚWIECKIEGO
ŚW. DOMINIKA.43
ROZDZ. I.
O ISTOCIE I CELU TRZECIEGO ZAKONU.
1. Trzeci Zakon Świecki Braci Kaznodziejów, czyli Zakon od Pokuty św. Dominika, zwany
także Milicją Jezusa Chrystusa, jest to zgromadzenie wiernych żyjących wśród świata, którzy
stawszy się uczestnikami zakonnego i apostolskiego życia Zakonu Braci Kaznodziejów, według
właściwej sobie Reguły przez Stolicę Apostolską potwierdzonej, dążą do chrześcijańskiej doskonałości pod kierownictwem tegoż Zakonu.
2. Celem Trzeciego Zakonu jest uświęcenie własne, czyli dążenie do doskonalszego życia
chrześcijańskiego, staranie się zarazem o zbawienie dusz w sposób odpowiedni stanowi ludzi
żyjących wśród świata.
3. Środki zaś do osiągnięcia tego celu, oprócz przykazań wspólnych (wszystkim wiernym) i
obowiązków stanu, są następujące: zachowanie niniejszej reguły, ciągła modlitwa i o ile to może
być liturgiczna, przystępowanie do pokuty św., dzieła apostolstwa wiary i Kościoła oraz miłosierdzia, według możności własnego stanu.
4. Zrzeszenia, na jakie dzieli się Trzeci Zakon, nazywają się bractwami albo stowarzyszeniami (sodalicjami). Może jednak ktoś być przyjętym do Trzeciego Zakonu dla szczególnej przyczyny, mimo iż do jakiegoś związku55 nie należy.
5. Stowarzyszenia tercjarskie nie mogą być ważnie zakładane bez zezwolenia Ordynariusza i,
o ile to być może, mają być oddzielne dla mężczyzn i dla niewiast.
42
43
Użyto tu to samo sformułowanie, które znajduje się w rozdz. I. (por. przyp. 16).
W całym dokumencie zachowano oryginalną pisownię.
6. Cokolwiek (w regule) jest wyrażonym w rodzaju męskim odnosi się również tym samym
prawem i do niewiast, chyba że z samych już słów lub z natury rzeczy co innego wypływa.
7. Niech będą również, o ile to być może, i stowarzyszenia kapłanów świeckich, którzy by
pod kierownictwem jakiegoś z braci zakonnych dążyli do doskonalszego życia apostolskiego.
ROZDZ. II.
O MAJĄCYCH BYĆ PRZYJĘTYMI I O WARUNKACH PRZYJĘCIA.
8. Aby Zakon ten mógł stale i ciągle wzrastać w dobrem co, jak to każdy widzi, najwięcej zależy od przyjmowania doń osób należycie do tego usposobionych, nikt do Trzeciego Zakonu nie
może być przyjętym, jeżeli po dokładnym zbadaniu i dostatecznej próbie nie okaże się według
roztropnego zdania dyrektora, iż jest: katolikiem, prowadzącym uczciwe życie, cieszącym się
dobrą sławą, mającym szczere pragnienie dążenia do chrześcijańskiej doskonałości, dającym
zarazem nadzieję wytrwania w dobrem postanowieniu, przede wszystkim jeśli jest młodym. Co
więcej, jako prawy syn w Panu św. Dominika, musi być Prawdy katolickiej wiary, według swojego stanu i możności, nie tylko miłośnikiem, ale i szermierzem prawdziwym. Jak również pełnym czci dla św. Stolicy Apostolskiej.
9. Tak dopiero usposobieni wszyscy wierni obojga płci, czy to duchowni czy to świeccy, z wyjątkiem osób zakonnych, jak i osób do innego Trzeciego Zakonu już należących, tak wolni, jak
małżeństwem związani, po ukończeniu lat osiemnastu, ci ostatni44 jednak za pozwoleniem br.
prowincjała dla słusznej przyczyny udzielonym, mogą być wpisane w poczet Trzeciego Zakonu
Braci Kaznodziei.
Związani małżeństwem nie mogą zazwyczaj być przyjętymi bez zezwolenia drugiej strony, chyba że z ich strony lub i z drugiej istnieje przyczyna, dla której według rozsądnego zdania należałoby inaczej postąpić.
10.
Do Trzeciego Zakonu mogą przyjmować:
a. Generał Zakonu lub prowincjał w obrębie swojej władzy.
b. Dyrektor Trzeciego Zakonu prawnie ustanowiony dla swojego stowarzyszenia lub przez
tegoż w pojedynczych wypadkach ustanowiony delegat.
c. Każdy kapłan przez generała Zakonu lub prowincjała delegowany. W miejscach jednak,
gdzie stowarzyszenie prawnie istnieje, nie może delegat z władzy sobie powierzonej robić użytku bez zgody dyrektora tegoż stowarzyszenia lub specjalnego pozwolenia delegującego. Delegacja udzielona przez generała Zakonu trwa na całe życie, delegacja zaś dana przez prowincjała
musi być potwierdzoną przez jego następcę.
11. Aby ktoś do stowarzyszenia Trzeciego Zakonu był wpisanym potrzeba, aby oprócz przychylnego zdania dyrektora, zgodziła się na to i rada stowarzyszenia.
ROZDZ. III.
O UBIORZE BRACI I SIÓSTR.
12. Całkowity ubiór Trzeciego Zakonu, sporządzony ze zwykłej materii wełnianej, składa się z
habitu białego koloru, ze skórzanego paska, którym się biodra opasuje, a nadto dla braci z płaszcza z kapturem czarnego koloru, dla sióstr zaś z welonu i opaski z białego płótna.
13. Zwykli tercjarze zamiast pełnego ubioru, mają nosić pod świeckimi szatami przynajmniej
mały z wełnianej materii biały szkaplerz.
14. Tercjarze podczas publicznych św. obrzędów mogą nosić pełny ubiór Trzeciego Zakonu
lub inne szczególne odznaki, według zwyczajów miejscowych, ale tylko za pozwoleniem biskupa miejscowego (raz na zawsze otrzymanym).
15. Zakazuje się publicznie nosić pełnego ubioru Trzeciego Zakonu poza św. obrzędami, chyba
Uwaga ta, która może wydawać się nam dziwna, dotyczy wieku osiągnięcia pełnoletności, obecnie wynosi on 18 lat, lecz
w czasach napisania Reguły w większości krajów wynosił 21 lat.
44
44 Caleruega.
44
Odnosi się do kanonu Kodeksu Prawa Kanonicznego z roku 1917 (KPK 1917).
za specjalnym pozwoleniem generała Zakonu i miejscowego biskupa.
16. Po śmierci wszyscy tercjarze mogą być przybrani w pełny ubiór albo Trzeciego Zakonu,
albo też samego wielkiego Zakonu Braci i Sióstr.
17. Ubranie świeckie niech będzie odpowiednie do wieku i stanu; w nim ma się przebijać
skromność chrześcijańska, zwłaszcza co do formy należy usunąć wszelką próżność światową,
jak to przystoi sługom i służebnicom Chrystusa.
ROZDZ. IV.
O SPOSOBIE PRZYJMOWANIA DO TRZECIEGO ZAKONU I POŚWIĘCENIU HABITU.
18. Po ukończeniu czasu próby, postulant zostaje przyjęty przez dyrektora lub jego delegata
przed ołtarzem kościoła lub w innym odpowiednim miejscu według ceremoniału Trzeciego Zakonu, w obecności przynajmniej kilku członków Stowarzyszenia. Można przyjąć postulanta i
bez świadków, ale wtedy, gdy nie ma być wpisanym do jakiegoś Stowarzyszenia.
19. Przez legalne przyjęcie habitu, tym samem uczestniczą we wszystkich łaskach duchownych
tak Braci, jak i Sióstr Zakonu.
20. Każdy nowy szkaplerz należy poświęcić. Poświęcenia tego dokonać mogą, prócz tych,
którzy mają władzę przyjmowania do obłóczyn, wszyscy kapłani naszego Zakonu; w miejscach
zaś gdzie nie ma braci naszego Zakonu ani Dyrektora Stowarzyszenia, taką władzę posiadają
kapłani upoważnieni do słuchania spowiedzi św..
ROZDZ. V.
O NOWICJACIE I PROFESJI.
21. Zanim nowicjusze zostaną dopuszczeni do profesji, mają przez cały rok pod kierunkiem
Mistrza nowicjatu uczyć się reguły, aby zapoznać się z przepisanymi obowiązkami i z duchem
św. o. Dominika.
22. Po ukończeniu roku nowicjatu, albo już przedtem, jeśli tego wymagają szczególne warunki
danej osoby, dyrektor za pozwoleniem większości Rady Stowarzyszenia przypuszcza nowicjusza do profesji.
23. Ci, którzy zostali prywatnie przyjęci do Trzeciego Zakonu, mogą być przypuszczeni do
profesji wedle roztropnego sądu tego, który ma odpowiednią władzę.
24.
Profesja polega na uroczystej obietnicy, ale bez ślubu, życia wedle Reguły Trzeciego
Zakonu Braci Kaznodziei.
25. Profesję składa się w następujący sposób:
Na cześć Boga wszechmogącego, Ojca i Syna i Ducha św., Błogosławionej Panny Marii i św.
Dominika, ja N. N. wobec was Dyrektorze i Przeorze (lub Przeoryszo) Stowarzyszenia Trzeciego
Zakonu od pokuty św. Dominika w tym miejscu założonego w zastępstwie Najprzewielebniejszego generała Zakonu, czynię profesję, że chcę żyć według reguły i ustaw Braci i Sióstr tegoż Zakonu od pokuty aż do śmierci.
26. W każdym Stowarzyszeniu dla własnych członków ma być książka, w której spisuje się
imię przyjętego, dzień jego obłóczyn i profesji. Którzy prywatnie przyjmują tercjarzy, mają
wysłać podobne informacje do br. prowincjała tego terytorium, w którym tercjarz zwykle przemieszkuje, lub do przełożonego, od którego otrzymał władzę.
27. Bracia Trzeciego Zakonu po złożeniu takiej profesji, która jest wieczystą, są obowiązani do
wytrwania w tym Zakonie, i bez słusznej przyczyny nie mogą przenieść się do innego trzeciego
Zakonu.
ROZDZ. VI.
O ODMAWIANIU OFICJUM.
28. Tercjarze mają odmawiać codziennie: albo dawne Oficjum, złożone z „Ojcze nasz”, albo
małe Oficjum do Matki Bożej według rytu zakonnego, albo cały różaniec (15 dziesiątek), albo,
jeśli mają przeszkodę to jedno z małych Oficjów, w naszym Zakonie potwierdzonych, lub też
trzecią część różańca (5 dziesiątek).
29. Ci, którzy odmawiają dawne Oficjum złożone z „Ojcze nasz” - mają odmówić na jutrznię
dwadzieścia osiem „Ojcze nasz” i „Zdrowaś” - na nieszpory czternaście, na każdą inną godzinę
kanoniczną siedem. Nadto mają zmówić Skład Apostolski „Wierzę w Boga” na początku jutrzni, przed prymą i przy końcu komplety. Jutrznię zwykle się odmawia w przeddzień lub też rano
tego samego dnia, inne godziny kanoniczne przed południem, nieszpory zaś i kompletę przed
końcem dnia. Zresztą wszystkie godziny kanoniczne można odmówić w każdej porze dnia, byle
tylko zachowano porządek godzin kanonicznych.
30. Kapłani i w ogóle wszyscy mający święcenia, zadośćczynią temu obowiązkowi przez odmawianie swego brewiarza, lecz raz dziennie niech odmówią responsorium O spem miram z
wierszem i oracją na cześć św. Dominika.
31. Kapłani tercjarze mogą uzyskać od generała Zakonu pozwolenie używania brewiarza i
mszału według kalendarza Zakonu.
Rozdz. VII.
O SPOWIEDZI, KOMUNII ŚW. I INNYCH ĆWICZENIACH DUCHOWNYCH.
32. Do sakramentu pokuty i Eucharystii, o ile nie mają słusznych przeszkód, mają przystępować dwa razy miesięcznie. Jeśli zaś częściej, a nawet codziennie chcieliby przyjmować Komunię św., to ta ich pobożność jest pochwały godna.
33. Tercjarze wedle możności niech się starają codziennie słuchać Mszy św. i to z całą uwagą i
pobożnością, odprawiać rozmyślanie i oddawać się innym ćwiczeniom duchownym, zgodnym z
duchem Zakonu.
34. Szczególne nabożeństwo i miłość niech mają do najwierniejszej Opiekunki całego Zakonu
Najświętszej Panny Marii, Jej Oblubieńca św. Józefa, Patriarchy św. Dominika, Dziewicy Sieneńskiej św. Katarzyny, patronki Trzeciego Zakonu, oraz do wszystkich Świętych i Błogosławionych Zakonu.
35. W kościele niech się zachowują z największym szacunkiem zwłaszcza w czasie nabożeństw, tak by byli przykładem dla wszystkich wiernych.
36. Gorąco się poleca, by w poszczególnych stowarzyszeniach przynajmniej raz do roku odprawiono rekolekcje i to przynajmniej przez trzy dni.
Rozdz. VIII.
O POSTACH.
37. Prócz dni postów i wstrzemięźliwości przez Kościół św. ustanowionych, tercjarze, którzy
nie mają poważnych przeszkód, mają zachować post ścisły w wigilię uroczystości Matki Bożej
Różańcowej, św. o. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej. Nadto i zgodnie z duchem pokuty
Zakonu i z dawną regułą, chwalebną jest rzeczą, jeśli zachowują ścisły post w piątki całego roku
i oddają się innym ćwiczeniom pokutnym, a to za zgodą dyrektora lub też roztropnego spowiednika.
Rozdz. IX.
O UNIKANIU ROZRYWEK I ZABAW ŚWIATOWYCH.
38. Niech się wstrzymają od wszelkiego wychodzenia nieużytecznego dla nasycenia tylko ciekawości. Niech nie uczęszczają ani na tańce, ani na światowe uczty, ani na próżne widowiska.
Gdyby się od tych wszystkich nie mogli wstrzymać, niech z potrzeby uczynią cnotę, a jeśli jest
czas, niech proszą o pozwolenie br. dyrektora lub przynajmniej niech go o tym powiadomią.
Rozdz. X.
O SZACUNKU WZGLĘDEM PRZEŁOŻONYCH I OSÓB DUCHOWNYCH.
39. Tercjarze niech największym szacunkiem otaczają biskupów i swoich proboszczów,
wszystkie zaś należności, które im się należą, czy to wedle istniejących w danym miejscu przepisów, czy też zwyczajów, niech wiernie spłacają. Co do innych osób duchownych, to każdej
wedle jej stopnia i godności niech szacunek okazują.
ROZDZ. XI.
O UCZYNKACH APOSTOLSTWA I MIŁOŚCI.
40. Idąc w ślady Patriarchy św. Dominika i Serafickiej Dziewicy Katarzyny Sieneńskiej, wszyscy tercjarze sercem żarliwym i hojnym niech oddadzą, poświęcą swe życie dla chwały Bożej i
zbawienia bliźnich.
41. Pamiętni tradycji naszych przodków niech słowem i czynem pracują dla Prawdy katolickiej
wiary, dla Kościoła i Stolicy Apostolskiej, wszędzie i zawsze występując jako nieugięci obrońcy
ich praw. Również niech użyczą swej pomocy w pracach apostolskich, zwłaszcza swego Zakonu.
42. Niech się oddadzą uczynkom miłosierdzia i miłości, odpowiednio do czasów i potrzeb
miejscowych, czy to prywatnie, czyli wspólnie, wedle swej możności, pod kierunkiem przełożonych.
43. Niechaj chętnie pomagają swemu proboszczowi w dziełach pobożnych parafii, a zwłaszcza
jeśli okaże się tego potrzeba, w udzielaniu chłopcom i dziewczętom nauki katechizmu.
ROZDZ. XII.
O ODWIEDZANIU CHORYCH I UŻYCZANIU IM POMOCY.
44. W stowarzyszeniach mają być wyznaczeni infirmarze, którzy wedle wskazówek dyrektora
z miłością mają odwiedzać chorych członków i starać się im pomóc tak w duchownych, jak i w
materialnych potrzebach.
ROZDZ. XIII.
O ŚMIERCI BRACI I O MODLITWACH ZA UMARŁYCH.
45. Jeśli który tercjarz umrze, o jego śmierci należy innych członków uwiadomić w odpowiednim czasie, a wszyscy członkowie tegoż Stowarzyszenia mają osobiście wziąć udział w pogrzebie zmarłego, chyba że mają słuszną przeszkodę.
46. Nadto w ciągu ośmiu dni od chwili otrzymania wiadomości o śmierci, każdy członek tego
samego Stowarzyszenia ma za jego duszę odmówić trzecią część różańca (5 dziesiątków), wysłuchać jedną Mszę św. i przyjąć raz Komunię św..
47. Codziennie każdy ma odmówić za żywych i umarłych całego Zakonu jedno Ojcze nasz,
Zdrowaś i Wieczne odpoczywanie.
48. Nadto, każdy w ciągu roku ma dać na trzy Msze św. lub przynajmniej tyleż wysłuchać na
intencję Braci i Sióstr, tak żywych, jak i umarłych.
ROZDZ. XIV.
O PRZEŁOŻONYCH TRZECIEGO ZAKONU.
49. Trzeci Zakon św. Dominika podlega zupełnie bezpośredniej władzy generała Zakonu, dlatego od niej zależą całe Stowarzyszenia, poszczególni członkowie i wszyscy dyrektorowie w
tych rzeczach, które się tyczą sposobu życia w stosunku do reguły.
50. Prócz generała Zakonu, także prowincjałowie w granicach swojej prowincji, z urzędu swego mają władzę nad Trzecim Zakonem.
51. Generał Zakonu i prowincjałowie mają prawo wizytowania, czy to osobiście, czy przez
innych, poszczególne Stowarzyszenia i to corocznie, a nawet częściej, o ile tego okaże się potrzeba. Wszyscy i poszczególni przyjmą z wdzięcznością i pokorą wszystkie rozporządzenia,
które wydadzą jako odpowiednie przed Panem, a więc ich rady, wskazówki, nakazy i napomnienia, a nawet usunięcie piastującego jaki urząd.
52. Tercjarze, którzy nie są członkami jakiegoś Stowarzyszenia, jako swych przełożonych mają
uważać generała Zakonu lub prowincjała. Wszyscy inni wpisani do Stowarzyszenia podlegają
władzy dyrektora i innych przełożonych danego Stowarzyszenia.
53. Mianowanie dyrektora dla Stowarzyszeń przy kościołach Zakonu należy wyłącznie do generała Zakonu lub prowincjała. Przy innych kościołach potrzeba nadto zezwolenia biskupa miej-
scowego.
54. Urząd dyrektora trwa przez trzy lata; po upływie tego czasu może być na nowo mianowanym.
55. Dyrektor w ciągu swego urzędowania może wszystko wykonywać co się tyczy duchowego
prowadzenia członków. Co zaś do przemówień, musi zachować prawo kościelne.
56. Dyrektorzy z kleru świeckiego raz na rok mają przysłać prowincjałowi sprawozdanie o
stanie i rozwoju Stowarzyszenia sobie powierzonego.
ROZDZ. XV.
O PIASTUJĄCYCH URZĘDY W TRZECIM ZAKONIE.
57. W każdym Stowarzyszeniu ma być przeor, subprzeor, mistrz nowicjuszów, i inni, sprawujący różne urzędy i członkowie Rady.
58. Rada Stowarzyszenia nie może liczyć ponad dwunastu członków. Z prawa należą do Rady:
przeor, subprzeor i mistrz nowicjuszów.
59. Przy założeniu Stowarzyszenia wszystkich, którzy mają piastować jakiś urząd, mianuje
prowincjał; podobnie czyni to po rozwiązaniu Rady. Rada zaś uważa się za rozwiązaną, gdy
albo wszyscy jej członkowie lub przeważna ich część z jakiejkolwiek przyczyny nie może wypełniać swych obowiązków.
60. Okres sprawowania urzędów i brania udziału w Radzie rozciąga się na trzy lata; lecz corocznie dyrektor odnawia trzecią część Rady, w porozumieniu z pozostałym.
W roku, kiedy ma nastąpić mianowanie nowych przełożonych, naprzód dyrektor uzupełnia Radę, następnie wraz z pełną Radą wybiera przeora i innych przełożonych i w razie rozbieżności
zdań między dyrektorem a Radą, należy się odnieść do prowincjała.
ROZDZ. XVI.
O OBOWIĄZKACH PRZEORA I INNYCH URZĘDNIKACH STOWARZYSZENIA.
61. Obowiązkiem przeora jest dokładanie wszelkich starań, aby wszyscy zachowali przepisy
Reguły. Ma pilnie czuwać, aby żaden z członków nie miał ani w chodzie, ani w swym układzie,
ani w ubiorze, coś takiego co by słusznie mogło gorszyć oczy innych. Jeśli zauważy, że ktoś
przekracza przepisy lub je zaniedbuje, ma z miłością upomnieć lub skarcić, albo jeśli będzie
uważał za stosowniejsze, niech powiadomi dyrektora Stowarzyszenia, aby on sam napomniał.
62. Subprzeor zastępuje przeora w razie jego nieobecności.
63. Inni piastują takie urzędy, które ze względu na miejscowe zwyczaje i potrzeby poszczególnych Stowarzyszeń, lepiej odpowiadają.
64. Dyrektor zwołuje Radę i jej przewodniczy i to tyle razy, ile razy jej głosy są potrzebne,
albo według przepisów Reguły, albo też dla spraw większej wagi.
Rozdz. XVII.
O ZEBRANIACH BRACI.
65. Tercjarze mają mieć wspólne zebranie raz na miesiąc, o naznaczonym dniu i godzinie, aby
wysłuchać słowa Bożego z ust dyrektora i wziąć udział we Mszy św., o ile by godzina była ku
temu stosowna.
66. Dyrektor ma czytać i wyjaśniać Regułę, pouczać, co mają czynić, poprawiać błędy i niedbalstwa, tak jak uważa, zgodnie z chwałą Bożą i duchem Reguły.
67. Należy odmówić modlitwy za żywych i umarłych i udzielić absolucji za przewinienia przeciwko Regule.
ROZDZ. XVIII.
O UPOMINANIU BRACI.
68. Jeśliby jakiś członek dopuścił się ciężkiej winy, a upomniany przez dyrektora, nie poprawił
się, wedle stanu osoby i wielkości winy ma być lżej lub ciężej ukarany. Może być do czasu wykluczony ze Stowarzyszenia, albo też zupełnie usunięty, ale tylko za zgodą Rady i po dwukrot-
nym upomnieniu, po których się nie poprawił. Tak usunięty nie może być powtórnie przyjęty,
chyba za zgodą Rady Stowarzyszenia.
69. Tylko generał Zakonu lub prowincjał mają władzę bez uprzedniego napomnienia usunąć
członka Trzeciego Zakonu dla ważnych powodów; a jeśli zachodzi wypadek zgorszenia, to mogą to uczynić bez żadnego poprzedniego napomnienia.
ROZDZ. XIX.
O DYSPENSACH.
70. Generał Zakonu ma pełną władzę dyspensowania z jakiego bądź przepisu tej Reguły. Podobnie prowincjał w granicach swej jurysdykcji.
Dyrektor w swym Stowarzyszeniu lub delegowany od nich, może z rozumnej przyczyny swym
tercjarzom w poszczególnych wypadkach udzielać dyspensy.
ROZDZ. XX.
O SPOSOBIE OBOWIĄZUJĄCYM TEJ REGUŁY.
71. Przepisy tej Reguły, prócz praw boskich i ludzkich, nie obowiązują Braci i Siostry pod
grzechem wobec Boga, lecz tylko do kary którą już sama Reguła naznacza, lub którą dyrektor
naznaczy na podstawie rozdziału osiemnastego. Bracia zaś, pamiętni swej profesji niech zachowują wszystkie przepisy tej Reguły, przy pomocy łaski Pana naszego i Zbawcy Jezusa Chrystusa, który z Ojcem i Duchem św. żyje i króluje Bóg po wszystkie wieki. Amen.
DEKRET.
Ojciec św. Pius XI z Bożej łaski Papież, na audiencji udzielonej niżej podpisanemu Sekretarzowi św. Kongregacji de Religiosis, przyzwalając na prośby Najprzewielebniejszego br. generała
Zakonu Kaznodziejskiego, aprobował i potwierdził Regułę Braci i Sióstr Trzeciego Zakonu
Świeckiego św. Dominika, regułę już przedtem potwierdzoną przez Najwyższych Pasterzy Innocentego VII i Eugeniusza IV, teraz zaś do obecnych czasów zastosowaną, a przez św. Kongregację przejrzaną, taką, jaka się znajduje w obecnym egzemplarzu, którego autograf przechowuje się w archiwum tejże św. Kongregacji, nade wszystko zastosowawszy w niej przepisy
Prawa Kanonicznego.
Dan w Rzymie, ze Sekretariatu św. Kongregacji de Religiosis dn. 23 kwietnia 1923.
C. Kardynał Laurenti Pref.
Maurus M. Serafini Ab. S. B.
REGUŁA GEN. ANICETUSA FERNANDEZA, ZWANA PIERWSZĄ.
(23.IV. 1964 - 20.XII.1968)
ANALECTA SACRI ORDINIS PREDICATORUM, ANNO FASC. II APRILIS - JULIUS 1964
PPAG. 486 - 500 TŁUMACZYŁ: O. LD. ZM.
O NOWEJ REGULE TRZECIEGO ZAKONU
ŚWIECKIEGO ŚWIĘTEGO DOMINIKA.
List Najprzewielebniejszego Ojca Generała
zatwierdzający i wprowadzający w życie nową Regułę.
Umiłowanym w Synu Bożym naszym Braciom i Siostrom Trzeciego Zakonu Świeckiego Braci
Kaznodziejów, czyli
Zakonu od Pokuty Ś w i ę t e g o D o m i n i k a
My
br. Anicentus Fernandez Profesor Świętej Teologii i całego Zakonu Braci Kaznodziejów pokor-
ny generał i Sługa przesyłamy pozdrowienia i życzenia rozwoju w duchu św. Ojca Dominika.
Wykonując polecenie Kapituły Generalnej w Kalarodze57 (1958 r. nr 254) i w Bolonii (1961 r.
nr 272) tudzież zarządzenie Kapituły Generalnej w Tuluzie (1962 r. nr 230) przedstawiamy wam
braterskim sercem nową Regułę Trzeciego Zakonu od Pokuty św. Dominika, ułożoną przez
specjalnie przez nas wyznaczoną komisję.
Wszystkim wam ogłaszamy tekst nowej Reguły już przedtem przyjętej (1961 r.) znaczną większością przez promotorów różnych krajów i języków, zatwierdzony przez Kapitułę Generalną w
Tuluzie (1961 r. nr 35); obecnie zaś stwierdzam, jak to wynika z załączonego dokumentu, że
niniejsza reguła jest potwierdzona przez nas i naszą Radę, a zatwierdzona na trzy lata przez Stolicę Świętą.
Oczywiście, że reguła, którą wam podajemy, jedna jest tylko dla całego naszego Trzeciego Zakonu i dalej niech będzie zachowywana szczerze, pilnie, pobożnie i wiernie. Niemniej jednak,
jak nakazała Kapituła Generalna odbyta w Bolonii w 1961 r.: „Oprócz reguły wydanej dla całego Zakonu, każdy promotor prowincjalny dla swojej prowincji lub promotorzy prowincjalni
różnych krajów tego samego języka niech układają tak zwane Dyrektoria, które w języku ojczystym będą wyjaśniać i dostosowywać ją odpowiednimi przepisami do szczególnych okoliczności osób i miejsca.” (nr 273)
Wszystkim wiadomo, że Kościół przeprowadza pewne zmiany i innowacje szczególnie z okazji
Powszechnego Soboru II Watykańskiego, które i naszego Trzeciego Zakonu częściowo bez
wątpienia dotyczą. Dlatego, idąc za myślą Kościoła i przystosowując się stopniowo do nowych
form życia, trzeba nam poddać wyżej wymienioną regułę przy wspólnej pracy trzyletniej próbie
dla stwierdzenia, czy i jakie zmiany, nowości i uzupełnienia powinny nastąpić w ostatecznej jej
redakcji.
Niniejszym więc potwierdzając obecną nową Regułę Trzeciego Zakonu od Pokuty świętego
Dominika za pośrednictwem listu i powagą naszego urzędu pozwalamy ją wydrukować i jej
stosowanie wszystkim nakazujemy.
Dan w Rzymie u św. Sabiny, dnia 30 maja roku Zbawienia 1964.
/-/br. Anicentus Fernandez OP
generał
M+P
Reg, Gen, 73/64/C r br. Sadok M. Maćkowiak OP
Socjusz i Promotor Gen. T.Z.
DEKRET ŚWIĘTEJ KONGREGACJI ZAKONNIKÓW
ZATWIERDZAJĄCY NOWY TEKST REGUŁY NA TRZECHLECIE.
Prot. No. 12235/63
Skoro Najprzewielebniejszy brat generał Zakonu Braci Kaznodziejów, po przestudiowaniu w
łonie całego Zakonu nowy tekst Reguły Trzeciego Zakonu Świeckiego Braci Kaznodziejów
czyli Zakonu od Pokuty świętego Dominika przedstawił Stolicy Świętej do zatwierdzenia na
trzy lata na próbę - Święta Kongregacja do spraw Stowarzyszeń Zakonnych rozważywszy
wszystko pilnie, po dojrzałym przemyśleniu na specjalnej Komisji, nowy tekst, jaki w niniejszym egzemplarzu się znajduje, a którego autograf przechowuje się w Archiwum tej Świętej
Dykasterii, zatwierdza według prośby NA TRZY LATA z zachowaniem wszystkich przepisów
świętych kanonów.
Dan w Rzymie, dnia 23 kwietnia 1964.
+ Paulus Philippe OP
sekretarz
M+P
J.B. Vendeli, Subst.
Analecta Sacri Ordinis Fratrum Praedicatorum Anno 72 Fasc. II Aprilia - Julis 1964 pp. 486 500.
I ZASADY OGÓLNE
ROZDZ. I.
O ISTOCIE, CELU I USTROJU TRZECIEGO ZAKONU.
1. Trzeci Zakon Świecki Braci Kaznodziejów, czyli Zakon Pokutniczy świętego Dominika,
część Zakonu Braci Kaznodziejów należąca do jego całości, niegdyś Rycerstwo Jezusa Chrystusa, jest stowarzyszeniem wiernych żyjących w świecie. Uczestniczą oni w życiu zakonnym i
apostolskim Zakonu według Reguły zatwierdzonej przez Stolicę Apostolską i pod kierownictwem samego Zakonu dążą do doskonałości chrześcijańskiej według jego duchowości.
2. Głównym celem Trzeciego Zakonu jest uświęcenie jego członków, czyli dążenie ich do doskonałego życia chrześcijańskiego; szczególnym zaś celem jest zbawienie bliźnich przez stosowanie właściwych mu swych środków, odpowiednich do stanu wiernych żyjących w świecie.
Tercjarz zatem powinien żyć w świecie jak prawdziwy syn św. Dominika.
3. Środki do osiągnięcia tego podwójnego celu, oprócz przykazań Bożych i obowiązków własnego stanu, są następujące:
Zachowanie niniejszej Reguły;
Modlitwa nieustanna i w miarę możności liturgiczna;
Praktyka pokuty;
Studiowanie prawd świętych;
Apostolstwo prawdy na rzecz wiary i kościoła w duchu Zakonu Braci Kaznodziejów oraz dzieła
miłosierdzia według możności własnego stanu.
4. Zaleca się bardzo praktykę niektórych tercjarzy, którzy składając trzy śluby prywatne i żyjąc
w świecie, chcą urzeczywistniać rady ewangeliczne.
5. Trzeci Zakon dzieli się na poszczególne zespoły tercjarzy, które nazywają się sodalicjami,
fraterniami lub kapitułami; nie można ich jednak zakładać ważnie bez zgody ordynariusza miejscowego. Poszczególne fraternie posiadają charakter zbiorowej osoby moralnej, skoro tylko
zostaną zatwierdzone formalnym dekretem właściwego przełożonego.
6. Poszczególne fraternie w miarę możności dzielą się na sekcje, np.: studentów, małżonków,
robotników. Nawet same fraternie w ten sam sposób mogą być założone.
7. Wskazane są fraternie kapłanów diecezjalnych, którzy pod kierunkiem któregoś brata z Zakonu będą starali się prowadzić doskonalsze życie apostolskie.
8. Przełożonymi Trzeciego Zakonu są: generał i promotor generalny w całym Zakonie; prowincjał i promotor prowincjalny we własnej Prowincji; dyrektor miejscowy w swojej fraterni.
Wszyscy oprócz miejscowego dyrektora są wyższymi przełożonymi.
ROZDZ. II.
O OBOWIĄZKACH TERCJARZY W OGÓLNOŚCI.
9. Przez profesję tercjarz zobowiązuje się do cnotliwego życia zgodnie z przepisami świętej
Reguły. Wszystko zaś, co tu jest zalecane w równej mierze odnosi się tak do mężczyzn, jak i do
niewiast, należących do Trzeciego Zakonu, z zachowaniem tego, co dla różnicy płci zachować
należy.
10. Przepisy Reguły niniejszej, z wyjątkiem przykazań Bożych i kościelnych, nie obowiązują
braci i sióstr pod grzechem wobec Boga, lecz tylko pod karą, która będzie wymierzona przez
przełożonych stosownie do artykułu dwunastego.
11. Generał lub promotor generalny mają pełną władzę zwalniania od wszelkich przepisów
niniejszej Reguły. Poza tym prowincjał i promotor prowincjalny w granicach swojej Prowincji,
a także dyrektor lub jego delegat w swojej fraterni mogą zwalniać od przepisów Reguły dla
słusznej przyczyny w poszczególnych wypadkach.
12. Jeśli kto popełni znaczniejsze przewinienie i upomniany przez dyrektora nie poprawi się,
winien być ukarany surowiej lub lżej pokutą, stosownie do okoliczności wymogów przewinienia.
13. Z zachowaniem praw ordynariusza miejscowego z kan. 696 §358 tylko generał albo prowincjał lub ich zastępcy mogą wydalać z Trzeciego Zakonu po profesji wieczystej za ciężkie przewinienia, przez nich osądzone, a w wypadku wielkiego zgorszenia nawet bez uprzedniego upomnienia.
II. O PRZYJĘCIU DO ZAKONU, OBŁÓCZYNACH I PROFESJI
Rozdz. III.
O PRZYJĘCIU DO TRZECIEGO ZAKONU.
14. Do Trzeciego Zakonu może być przyjęty tylko ten, co do którego po uprzednim wnikliwym
badaniu i odpowiedniej próbie, według roztropnego sądu dyrektora, stwierdzono, że odpowiada
następującym warunkom:
jest katolikiem i żyje cnotliwie;
pragnie doskonałości chrześcijańskiej i do podjęcia wyżej wskazanych środków jest zdolny
i dobrze przygotowany;
miłuje prawdę i jest żarliwym wyznawcą wiary katolickiej
szczególnie jest przywiązany do Kościoła i papieża oraz synowsko oddany Zakonowi Braci
Kaznodziejów;
budzi nadzieję, że wytrwa w dobrym postanowieniu.
15. W sposób powyższy (a.14) mogą być przyjęci do Trzeciego naszego Zakonu wszyscy
wierni dobrze przygotowani i pouczeni (z wyjątkiem osób należących już do innego Trzeciego
Zakonu, chyba że specjalny Indult Apostolski i sam Zakon im na to zezwoli), po ukończeniu 18
lat, lub dla słusznego powodu i za zgodą przełożonych Trzeciego Zakonu, przynajmniej po
ukończeniu lat siedemnastu.
16. Do Trzeciego Zakonu ważnie przyjmują:
Generał i promotor generalny wszędzie, prowincjał i promotor prowincjalny na mocy swego
urzędu w granicach swej Prowincji, dyrektor miejscowy do swej fraterni, każdy kapłan prawnie
delegowany przez wyżej wspomnianych przełożonych w granicach właściwych ich jurysdykcji.
Nie może jednak korzystać z udzielonej mu władzy przyjmowania do fraterni bez zgody dyrektora tejże fraterni.
Delegacja generała ważna jest do końca życia; delegacja innych przełożonych wymaga potwierdzenia następcy; dyrektor miejscowy delegować może tyłko w poszczególnych przypadkach.
17. Do ważnego przyjęcia do jakiejś fraterni Trzeciego Zakonu, oprócz przychylnej decyzji
dyrektora, potrzebna jest zgoda większości Rady samej fraterni.
ROZDZ. IV.
O UBIORZE TRZECIEGO ZAKONU I JEGO DUCHOWYCH DOBRODZIEJSTWACH.
18. Tercjarze zamiast habitu zakonnego noszą pod ubraniem świeckim jako strój Zakonu zwykły mały szkaplerz białego koloru z jakiegokolwiek zwykłego materiału.
19. Z chwilą otrzymania szkaplerza tercjarze uczestniczą już za życia we wszystkich dobrach
duchowych, a po śmierci korzystają ze wszystkich modlitw i Mszy św. za zmarłych, które odprawia się w całym Zakonie.
20. Każdy nowy szkaplerz musi być poświęcony. Poświęcać szkaplerz mogą oprócz tych, którzy mają władzę przyjmowania do Zakonu, wszyscy kapłani naszego Zakonu; w miejscowościach zaś, w których nie ma ani braci Zakonu ani dyrektora jakiejkolwiek fraterni, także każdy
kapłan zatwierdzony do słuchania spowiedzi.
21. Tercjarze mogą nosić podczas świąt i czynności publicznych, tam gdzie istnieje taki zwyczaj, habit Pierwszego lub Drugiego Zakonu. Jednakże bez szkaplerza i za jednorazową zgodą
Ordynariusza miejscowego.
Nie jest wymagane zezwolenie na noszenie habitu we własnych kaplicach i podczas czynności
prywatnych samej fraterni. Poza tymi czynnościami prywatnymi lub publicznymi noszenie habitu jest zakazane, chyba za specjalnym zezwoleniem generała i ordynariusza miejscowego. Po
śmierci zaś wszyscy mają prawo być ubrani w pełny habit Zakonu.
22. Wszyscy tercjarze mogą nosić publicznie jakieś własne odznaki według zwyczaju miejscowego. Jeżeli ze swoimi odznakami występują zbiorowo, obowiązani są iść z własnym krzyżem - sztandarem.
23. Dyrektor miejscowy może zwolnić od noszenia szkaplerza albo zamienić na medalik św.
Dominika, jednak rzadko i dla poważnej przyczyny. Dla całej natomiast fraterni takiego zwolnienia lub zezwolenia na zamianę udzielić mogą tylko przełożeni wyżsi.
Ubrania zaś świeckie powinny być odpowiednie do wieku i stanu, jednak mają się odznaczać
skromnością chrześcijańską.
ROZDZ. V.
O POSTULACIE, OBŁÓCZYNACH I NOWICJACIE.
24. Nim ktoś zostanie dopuszczony do obłóczyn, musi odbyć wstępną próbę przynajmniej
przez trzy miesiące, chyba że zostanie od niej zwolniony dla słusznej przyczyny przez tego, kto
ma prawo przyjmowania do Trzeciego Zakonu. Po czym ten, kto jest prawnie upoważniony,
przyjmuje postulanta przy ołtarzu w kościele lub w innym odpowiednim miejscu według rytuału
Trzeciego Zakonu w obecności przynajmniej kilku osób z fraterni.
25. Do ważnych obłóczyn w jakiejś fraterni wymagana jest zgoda większości Rady tejże fraterni.
26. Po obłóczynach, nim nowicjusze będą dopuszczeni do profesji, przez jeden rok próby mają
pozostawać pod kierunkiem Mistrza Nowicjatu, uczyć się Reguły, żeby poznali swe obowiązki i
przejęli się duchem św. o. Dominika.
27. Po skończonym roku próby lub nawet wcześniej, jeżeli szczególne okoliczności osobiste
będą tego wymagały, za zgodą większości Rady fraterni, która jest wymagana do ważności,
dyrektor może dopuścić nowicjusza do profesji czasowej, czyli na trzy lata.
Rozdz. VI.
O Tercjarzach prywatnie przyjętych.
28. Gdy zachodzi wystarczający powód, można przyjąć kogoś prywatnie do Trzeciego Zakonu
bez należenia do fraterni. Wolno to uczynić wyjątkowo i w wypadkach szczególnych.
29. Postulant prywatny może być przyjęty bez świadków. Jego przyjęcie musi być jednak wpisane do rejestrów tercjarzy: miejscowego i prowincjalnego.
30. Zgodnie z brzmieniem powyższego numeru 28, tercjarz prywatny może być przyjęty bez
postulatu według roztropnego zdania tego, kto ma prawną władzę przyjmowania. Może też być
przyjęty do profesji czasowej bez odbycia nowicjatu w całości, a także do profesji wieczystej
bez odbycia trzech lat profesji czasowej.
31. Jeżeli jednak po upływie dwóch lat od obłóczyn tercjarz prywatny nie złoży profesji lub nie
będzie do niej dopuszczony, przez sam fakt upływu terminu przestaje być członkiem Trzeciego
Zakonu.
32. Jeżeli tercjarz prywatny pragnie wstąpić do jakiejś fraterni, wymagana jest najpierw zgoda
większości Rady tej fraterni. Następnie czy jest po profesji, czy też nie, ma być przez kilka miesięcy według roztropnego sądu dyrektora poddany próbie, nim zostanie za zgodą Rady przyjęty
ostatecznie do fraterni.
Rozdz. VII.
O ŚWIĘTEJ PROFESJI W TRZECIM ZAKONIE.
33. Profesja to jest formalne przyrzeczenie, jednak bez ślubu, zobowiązujące do życia według
Reguły Trzeciego Zakonu Braci Kaznodziejów.
34. Profes o profesji czasowej, po skończonym trzechleciu, może być dopuszczony do profesji
wieczystej bez dalszej zwłoki za zgodą większości Rady Fraterni koniecznej do ważności.
35. Formuła profesji jest następująca:
Ku czci Boga Wszechmogącego - Ojca, Syna i Ducha Świętego, Najświętszej Marii Dziewicy i
naszego ojca świętego Dominika ja N.N. wobec was bracie Dyrektorze i bracie Przeorze (i Siostro Przeoryszo) tutejszej fraterni Trzeciego Zakonu od Pokuty Świętego Dominika w….. zastępujących Najprzewielebniejszego brata generała Zakonu, oświadczam publicznie i przyrzekam,
że chcę odtąd żyć według Reguły i zwyczaju braci i sióstr tegoż Zakonu od Pokuty świętego Dominika przez trzy lata (albo: aż do śmierci).
36. Każda fraternia powinna mieć księgę własnych członków, do której wpisuje się imiona i
nazwiska przyjętych oraz daty obłóczyn i profesji.
37. Bracia i siostry Trzeciego Zakonu, skoro zostają profesami, są zobowiązani do wytrwania
w tym Zakonie i bez słusznej przyczyny nie mogą przejść do innego Trzeciego Zakonu.
III.
O ŚRODKACH UŚWIĘCENIA I O APOSTOLSTWIE
Rozdz. VIII.
O zachowaniu niniejszej Reguły.
38. Postanowienia Reguły niniejszej, jakkolwiek nie obowiązują pod grzechem wobec Boga, są
jednak dla tercjarzy właściwym środkiem doskonałości, dlatego pamiętając o obietnicy swej
profesji, niech wszyscy bracia i siostry wypełniają je przez całe życie przy pomocy łaski Jezusa
Chrystusa, by stali się prawdziwymi w Panu synami świętego Dominika.
Rozdz. IX.
O ODMAWIANIU OFICJUM.
39. Tercjarze odmawiają codziennie albo całe Oficjum Zakonu - brewiarz kapłański (może być
w redakcji skróconej w języku ojczystym w przekładzie zatwierdzonym), albo jedno z małych
Oficjów w Zakonie zatwierdzonych, albo Oficjum Maryjne według rytu Zakonu, albo cały Różaniec. Dla słusznej przeszkody mogą odmówić tylko jego jedną trzecią część.
40. Duchowni o wyższych święceniach zadośćuczynią temu obowiązkowi, odmawiając swoje
oficjum kapłańskie, ale dodając do niego raz na dzień responsorium O spem miram z wierszem i
oracją ku czci św. Dominika.
41. Kapłani tercjarze za pozwoleniem Najprzewielebniejszego br. generała mogą posługiwać
się brewiarzem i mszałem Zakonu.
ROZDZ. X.
O PRZYJMOWANIU SAKRAMENTÓW ŚWIĘTYCH I INNYCH ĆWICZENIACH POBOŻNYCH.
42.
Tercjarze żyją gorliwym życiem sakramentalnym i według sił swoich starają się brać
czynny udział we Mszy św.. Często, o ile możności codziennie, przystępują do Komunii świętej
i przynajmniej raz na miesiąc oczyszczają swe sumienie w Sakramencie Pokuty.
43.
Codziennie przynajmniej kwadrans poświęcają modlitwie wewnętrznej (medytacji) i
chętnie oddają się innym ćwiczeniom pobożnym zgodnie z duchem naszego Zakonu.
44.
Niech również żywią szczególne nabożeństwo i miłość dla najwierniejszej Matki całego
Zakonu, Dziewicy Maryi, zwłaszcza jako Królowej Różańca Świętego, tudzież dla Jej Oblubieńca Świętego Józefa, św. Patriarchy Dominika, Dziewicy Sieneńskiej Katarzyny, patronki
Trzeciego Zakonu, jak również wszystkich świętych i błogosławionych Zakonu.
45.
Poleca się bardzo poszczególnym fraterniom doroczne przynajmniej trzydniowe rekolekcje albo też częściej w roku całodzienne dni skupienia od rana do wieczora.
ROZDZ. XI.
O PRAKTYCE POKUTY.
46. Oprócz nakazanych przez Kościół postów i wstrzemięźliwości zaleca się tercjarzom, o ile
nie mają przeszkody, post w wigilię Matki Bożej Różańcowej, św. Dominika i św. Katarzyny
Sieneńskiej. Nadto godne pochwały byłoby zachowanie postu w piątki całego roku45 i ćwiczenie
się w innych praktykach pokutnych za zgodą jednak dyrektora lub spowiednika.
Rozdz. XII.
O STUDIOWANIU PRAWDY ŚWIĘTEJ.
47. Według ducha Zakonu Braci Kaznodziejów tercjarze stosownie do swoich możliwości i
zdolności niech pilnie i szczerze studiują Prawdy Święte według nauki Doktora Anielskiego, dla
pełniejszej kontemplacji i dla wykonywania właściwego sobie apostolstwa prawdy. Szczególnie
niech się starają poznać naukę społeczną Kościoła.
Rozdz. XIII.
O uświęceniu życia świeckiego.
48. Tercjarze niech będą świadomi tego, że są powołani do doskonalszego życia chrześcijańskiego w warunkach życia świeckiego i dzieła odnowienia świata. Dlatego niech doskonale wypełniają swoje obowiązki zawodowe świeckie, strzegąc się jednak ducha tego świata.
Rozdz. XIV.
O dziełach apostolstwa i miłosierdzia.
49. Idąc śladami Apostolskiego ojca Dominika i Serafickiej dziewicy Katarzyny wszyscy tercjarze niech usilnie starają się żyć godnie dla chwały Bożej i poświęcać zbawieniu bliźnich.
Pomni na tradycję naszych przodków niech czynem i słowem służą prawdzie wiary katolickiej,
w szczególności walcząc w szeregach Akcji Katolickiej, odznaczając się wszelką wiedzą i gorliwością według ducha Zakonu, któremu również w pracy apostolskiej niech chętnie służą pomocą zwłaszcza wśród niewierzących na misjach, według możności i czasu.
50. Tercjarze niech z wielkim szacunkiem i czcią służą pomocą biskupowi i diecezji, zwłaszcza
zespołowo. Również niech pomagają chętnie proboszczowi w dziełach pobożnych oraz nauczaniu i wychowaniu chłopców i dziewcząt.
51. Stosownie do warunków czasu i potrzeb miejscowych oraz według swoich możności niech
przykładają się pod kierownictwem przełożonych do dzieł miłości i miłosierdzia, bądź pojedynczo, bądź zespołowo.
52. Kto zaś nie może wykonywać zewnętrznych dzieł apostolstwa, niech raczej naśladuje życie
ukryte naszych mniszek, składając swe ofiary na rzecz dzieła apostolskiego Zakonu.
IV O zarządzie i Życiu Braterskim
ROZDZ. XV.
O PRZEŁOŻONYCH TRZECIEGO ZAKONU.
53. Trzeci Zakon podlega zarządowi duchowemu przełożonych Zakonu Braci Kaznodziejów
przede wszystkim generałowi, od którego zależą tak poszczególni bracia, jak i fraternie, jako też
wszyscy promotorzy i dyrektorzy w tym, co dotyczy ich sposobu życia według Reguły. Święta
Kongregacja Zakonów, w imieniu papieża posiada również władzę dyscyplinarną nad Trzecim
Zakonem.
45
Podkreślamy, że to zalecenie dotyczy postu ilościowego i jakościowego, a nie tylko powstrzymania się od mięsa.
54. Oprócz generała, zwierzchnikami Trzeciego Zakonu są z urzędu:
promotor generalny, który zastępuje generała w całym Zakonie
prowincjał i promotor prowincjalny, który zastępuje prowincjała w granicach Prowincji
dyrektor miejscowy w swojej fraterni
55. Generał, promotor generalny, prowincjał i promotor prowincjalny jako przełożeni wyżsi
mają prawo wizytowania podległych sobie poszczególnych fraterni sami lub przez innych, co
roku, a nawet częściej, jeśli zajdzie potrzeba. Te zarządzenia, które stosownie do potrzeby podejmą w Panu, przez wszystkich i każdego niech wdzięcznym i pokornym sercem będą przyjmowane.
56. Promotora generalnego ustanawia generał, promotora prowincjalnego Kapituła Prowincjalna lub prowincjał ze swoją Radą. Urząd jego trwa wyłącznie aż do najbliższej Kapituły Prowincjalnej, chyba że wspomniane władze zarządzą inaczej.
57. Obowiązkiem promotora prowincjalnego jest dbać o poziom i rozwój Trzeciego Zakonu w
całej Prowincji, o czym raz do roku, powinien on zdawać sprawę promotorowi generalnemu i
prowincjałowi.
58. Tercjarze, którzy nie należą do żadnej fraterni, mają na swoich przełożonych w Trzecim
Zakonie generała i promotora generalnego lub prowincjała i promotora prowincjalnego w granicach Prowincji. Inni, należący do jakiejś fraterni, podlegają prawnie także dyrektorowi i innym
przełożonym tejże fraterni.
ROZDZ. XVI.
O RADZIE I SEKRETARIACIE PROWINCJALNYM TRZECIEGO ZAKONU.
59. Każda Prowincja ma Radę Tercjarską pod przewodnictwem promotora prowincjalnego.
Promotor prowincjalny wybiera dwie trzecie Rady spośród list nadesłanych przez Rady wszystkich fraterni Prowincji; pozostałą jedną trzecią mianuje prowincjał.
60. Obowiązkiem tej Rady jest troszczyć się o organizowanie fraterni, opiekować się nimi,
krzewić apostolstwo i kierować tą wspólną działalnością fraterni, szukać odpowiednich środków
dla pobudzania wzrostu i żywotności Trzeciego Zakonu w Prowincji.
61. Prowincjał ze swoją Radą ustanawia zawsze sekretarza, który by się stale oddawał sprawom Trzeciego Zakonu.
ROZDZ. XVII.
O DYREKTORZE FRATERNI.
62. Dyrektorem fraterni ma być kapłan diecezjalny lub zakonny, szczerze oddany naszemu
Zakonowi i jego tradycji, tudzież bardzo troskliwy o rozwój dobra powierzonej mu rodziny św.
Dominika tak dalece, by Trzeci Zakon stanowił w Kościele naprawdę wybrane Rycerstwo Chrystusowe.
63. Obowiązkiem dyrektora jest przewodniczyć Radzie fraterni, ją zwoływać, głosić tercjarzom
w odpowiedni sposób słowo Boże, przyjmować nowych członków do swej fraterni, poprawić,
upominać, dyspensować, udzielać absolucji stosownie do przepisów niniejszej Reguły i wypełniać to wszystko, co z tytułu jego urzędu dotyczy duchowego kształtowania i kierownictwa całą
działalnością członków piastujących urzędy we fraterni.
64. Na zebraniach okresowych dyrektor czyta i tłumaczy członkom fraterni Regułę, udziela
informacji o różnych czynnościach, karci zaniedbania i zachęca do poprawy, jak to według Boga i Reguły uzna za pożyteczne. O stanie swej fraterni, co roku składa sprawozdanie promotorowi prowincjalnemu.
65. Ustanowienie dyrektora każdej fraterni w kościołach naszego Zakonu należy wyłącznie do
generała lub promotora generalnego albo do prowincjała, po wysłuchaniu zdania promotora
prowincjalnego i przełożonego miejscowego. Natomiast w innych kościołach wymagana jest
także uprzednia zgoda ordynariusza miejscowego.
66. Urząd Dyrektora trwa trzy lata, po upływie których pełni obowiązki zastępczo do czasu
ustanowienia nowego dyrektora. Ten sam dyrektor może być ponownie ustanowiony.
ROZDZ. XVIII.
O RADZIE I URZĘDACH FRATERNI ORAZ O ICH WYBORACH.
67. Każda fraternia powinna mieć swoją Radę, której liczba członków nie może przekraczać
dwunastu. Należą do niej przeor, subprzeor i mistrz nowicjuszy oraz stosownie do potrzeby inni
urzędnicy.
68. Przy założeniu fraterni ustanawia się Radę i urzędy. Jeżeli przed upływem trzechlecia z
jakichkolwiek powodów Rada się rozwiąże, promotor prowincjalny po zasięgnięciu zdania dyrektora miejscowego na nowo ją ustanawia.
69. Urzędnicy i radni pełnią swe obowiązki przez trzy lata, po upływie których mogą być wybrani ponownie.
70. Na ostatnim zebraniu fraterni przed upływem trzechlecia wszyscy członkowie fraterni o
profesji wieczystej pod przewodnictwem dyrektora wybierają nową Radę spośród siebie przez
głosowanie tajne na kartkach, dopóki się nie osiągnie większości bezwzględnej, aż do trzeciego
głosowania. W następnym głosowaniu wystarczy względna większość głosów do wyboru
członków Rady. Potem nowo obrani radni na wniosek dyrektora wybierają w głosowaniu tajnym urzędników fraterni.
71. Jeżeli w czasie trzechlecia ktoś z jakiegokolwiek powodu ustąpi z Rady lub urzędu, dyrektor z pozostałymi radnymi na najbliższym zebraniu Rady ustanawia nowego członka, którego
urząd trwa do końca bieżącego trzechlecia. W razie rozbieżności między dyrektorem a Radą
należy odnieść się do promotora prowincjalnego.
72. Dyrektor zwołuje Radę i jej przewodniczy, ilekroć wymagane będzie głosowanie Rady
stosownie do reguły albo jeśli zajdzie potrzeba załatwienia jakiejś ważniejszej sprawy.
ROZDZ. XIX.
O OBOWIĄZKACH PRZEORA I INNYCH URZĘDNIKÓW FRATERNI.
73. Przeor fraterni powinien być przykładem i stróżem dobrych uczynków i zachowania Reguły. Zachęca on braci do wypełnienia wszystkich przepisów Reguły. Po zasięgnięciu rady Dyrektora z miłością ich upomina. Z wielką troskliwością powinien szukać dobra i rozwoju fraterni.
Niech dba o życie braterskie i apostolskie, a zwłaszcza o miłość. W nieobecności dyrektora
przewodniczy zebraniu fraterni. W razie nieobecności przeora zastępuje go subprzeor i wypełnia
te same obowiązki.
74. Obowiązkiem mistrza nowicjuszy jest pouczać postulantów i nowicjuszy o przepisach Reguły oraz zaprawiać ich do tercjarskiego życia zakonnego w prawdziwym duchu Zakonu i w
duchu miłości, zawsze jednak pod kierunkiem dyrektora, do którego to zadania powinien być
uzdolniony.
75. Pozostali urzędnicy fraterni wykonują te obowiązki, które stosownie do zwyczajów szczególnych czy potrzeb fraterni wydadzą się bardziej pożyteczne.
ROZDZ. XX.
O ŻYCIU BRATERSKIM TERCJARZY.
76. Tercjarze powinni zasadniczo należeć zawsze do jakieś fraterni, żeby mogli wypełniać
uczynki braterskiego życia dla wzrostu w miłości chrześcijańskiej.
77. Przynajmniej raz na miesiąc, oznaczonego dnia i godziny, członkowie fraterni zbierają się
dla wysłuchania Słowa Bożego głoszonego przez dyrektora i jeśli to możliwe, do wspólnego
uczestniczenia we Mszy świętej i odmówienia wspólnie któregoś Oficjum. Odprawią też modlitwy za żywych i zmarłych, i otrzymają absolucję za przekroczenie Reguły.
78. W każdej fraterni powinni być wyznaczeni bracia, którzy według wskazań dyrektora będą
nawiedzać chorych członków z miłością braterską oraz nieść im pomoc w sprawach duchowych
i doczesnych.
ROZDZ. XXI.
O ŚMIERCI BRACI I SIÓSTR I O MODLITWACH ZA NICH.
79. Kiedy ktoś z członków fraterni umrze, zawiadamia się o tym w porę pozostałych członków.
Wszyscy członkowie tejże fraterni osobiście biorą udział w pogrzebie i nabożeństwie żałobnym
za zmarłego brata, chyba że mają słuszną przeszkodę. Nadto w ciągu ośmiu dni od otrzymania
wiadomości o śmierci, każdy brat tejże fraterni zmówi jedną część Różańca za jego duszę, wysłucha jednej Mszy św. i ofiaruje jedną Komunię św..
80. Raz dziennie każdy ma odmówić jedno „Ojcze nasz, Zdrowaś Mario i Wieczny odpoczynek” za zmarłych całego Zakonu, a w ciągu roku złożyć ofiarę na trzy Msze święte o wybawienie z czyśćca zmarłych braci i sióstr albo przynajmniej ich wysłuchać.
81. Poleca się także inne nabożeństwa za członków spoczywających w Chrystusie, a szczególnie, o ile to jest możliwe, chóralne wspólne odmawianie Oficjum za Zmarłych w cztery rocznice
(aniwersarze) Zakonu, aby wszyscy uczestnicząc w życiu Zakonu w sposób pełniejszy, mężnym
sercem przygotowali się do życia wiecznego.
Uwaga:
Użyte w Regule określenie „zbiorowa osoba moralna” należy rozumieć w sensie dzisiejszego
określenia „osoba prawna”.
REGUŁA GEN. ANICETUSA FERNANDEZA, ZWANA DRUGĄ
(20.XII.1968 - 28.1.1987)
My
br. ANICETUS FERNANDEZ OP
Magister Zakonu Braci Kaznodziejów wszystkim Braciom i Siostrom fraterni Świeckich (czyli
Braciom i Siostrom naszego Trzeciego Zakonu) pozdrowienia z życzeniami rozwoju w duchu św.
ojca naszego Dominika.
Zarządzenia i życzenia kapituły generalnej odbytej w Bogocie (1965 r.) polecone do wykonania
(Acta cap. Bog. nr 354-357), oraz stosując się do życzeń większości promotorów i członków
naszego Trzeciego Zakonu, powołaliśmy specjalną komisję, złożoną z braci Zakonu i świeckich,
„która by według przyjętego zwyczaju po rozpatrzeniu różnych nadesłanych wniosków i spostrzeżeń uchwaliła nową Regułę, odpowiadającą wymogom wszystkich tercjarzy, gdziekolwiek
się znajdują.” „Niech uwzględnia istotę prawa fundamentalnego i z tej przyczyny niech będzie
krótka, prosta i niech zawiera jak najwięcej ogólnych norm postępowania.” (Acta cap. Bon. nr
271 i cap. Bog. nr 354)
Powyższa komisja, stanowiąca większy zespół, osądziła przy wielkim nakładzie pracy i dużym
poświęceniu, wszystkie spostrzeżenia, życzenia i pragnienia, nadesłane prawie ze wszystkich
części świata do rozpatrzenia. Upragniony tekst nowej Reguły ukończyła w kwietniu 1967 roku.
Tenże tekst, rozpatrzony na kongresie prowincjalnym (wrzesień 1967 r.) i przez Nas wraz z
Naszą radą przejrzany, został przedstawiony Kongregacji Zakonów w listopadzie 1967 r.
Wspomniana Święta Kongregacja „odłożyła dokładne opracowanie tego tekstu do najbliższego
posiedzenia kapituły generalnej Zakonu Kaznodziejskiego i uprawniła ją do wypróbowania wyżej wymienionej Reguły”. (dnia 22 grudnia 1967 r.)
Tak rzeczywiście doszło do tego, że w aktach ostatniej kapituły, odbytej w River Forest, pod nr
40 mówi się: „Podajemy Kapitule Generalnej z dnia 3 października tekst nowej Reguły dla fraterni świeckich św. Dominika (tercjarzy), zatwierdzony pismem Św. Kongregacji Zakonów dnia
22.XII.1967 r. do dokładnego przeanalizowania i wypróbowania. Równocześnie oznajmiamy, że
kapituła postanowiła wyznaczyć do wypróbowania Reguły trzy lata.”
Tę zatem nową Regułę fraterni świeckich św. Dominika (tercjarzy naszego Zakonu) niniejszym
pismem Wam z radością i miłością ojcowską przedstawiamy i podajemy do wiadomości. Usilnie Wam zalecamy - abyście, postępując zawsze coraz bardziej w duchu modlitwy, pokuty i
gorliwości apostolskiej św. ojca Dominika, wzrastali w świętości życia i na obraz Syna Bożego
ukształtowani (Rzym. 8,39) stali się mocnymi.
Udzielamy Wam wszystkim z całego serca błogosławieństwa św. ojca Dominika.
Dan w Rzymie, w naszej kurii generalnej, w dniu 20 grudnia 1968 r.
br. Anicetus Fernandez OP
genarał Zakonu
Prot. Liczb. 179/68
br. Sadok Maćkowiak, OP
Asystent i Promotor Generalny
REGUŁA FRATERNI ŚWIECKICH ŚW. DOMINIKA
WSTĘP
Chrześcijanie, żyjący w świecie, wzbogaceni łaską Chrztu św. powołani są do świadczenia o
obecności Chrystusa wśród ludzi. „Ludzie w świecie mają prawo poznać przez nich Boga i
przyjąć Jego naukę o zbawieniu.” (Apost. actu.) Wykonując własne zadanie, dopomagają jakby
od wewnątrz do uświęcenia świata.
Członkami świeckimi św. Dominika (tercjarzami) są ci chrześcijanie, którzy za szczególnym
natchnieniem Ducha Św. włączyli się do Zakonu Braci Kaznodziejów dla pewniejszego osiągnięcia doskonałości chrześcijańskiej w świecie. Uczestnicząc w posłannictwie Zakonu, tworzą
wspólnoty ludzi świeckich św. Dominika zwane fraterniami, czyli Trzecim Zakonem. Fraternie
tworzą ze wszystkimi innymi członkami Zakonu jedną duchową rodzinę.
Żyjąc według własnej Reguły, wyróżniają się swoistą cechą życia duchowego i pod kierunkiem
oraz pod opieką Zakonu poświęcają się służbie Bogu i bliźniemu.
ISTOTA I ŻYCIE FRATERNI
1. Świeccy członkowie Zakonu św. Dominika, dążąc do uświęcenia siebie i innych, winni
rozważać tajemnicę paschalną Chrystusa Pana i prowadzić życie święte. W sprawach doczesnych, które są dziedziną ich działania, niech się kierują światłem i duchem Ewangelii. W ten
sposób, świecąc przykładem życia z wiary, nadziei i miłości, będą pobudzać innych świeckich
ludzi do pełnienia obowiązków życia chrześcijańskiego.
2.
a) Wierni swemu powołaniu, przejęci duchowością św. Dominika będą czerpać silną wiarę z
ustawicznej kontemplacji Boga, nauki i modlitwy. Życiem swoim będą dawać świadectwo swej
wierze stosownie do otrzymanej łaski we wszystkich okolicznościach, dla pouczenia wierzących
(domowników wiary), niewierzących i pozbawionych światła Chrystusowego. W ten sposób
może Zakon przy pomocy swych świeckich członków doskonalej spełniać swoje zadanie.
b) Świeccy członkowie Zakonu powinni interesować się nędzą ludzi, ich troskami i pragnieniami, okazując im swoje współczucie, a kierowani światłem Ewangelii i myślą Kościoła w
jedności z ludźmi dobrej woli przez apostolstwo prawdy popierać to, co jest prawdziwe, słuszne
i święte. Niech się starają według swoich możliwości w duchu radości i szczerej wolności
wspomagać wszystkich ludzi w ich potrzebach.
3.
a) Członkowie świeccy Zakonu św. Dominika, którzy mają zamiar pozostać na zawsze w
Zakonie, składają profesję. Przez ten akt wynikający z żywej wiary i głębszego zrozumienia
swojego chrztu, przyrzekają prowadzić życie swoje na wzór św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej, według przepisów określonych we własnych statutach.
b) Świadomi swej profesji, niech się starają wedle sił wprowadzać w czyn naukę ewangeliczną w duchu błogosławieństw: zachowywać ducha ubóstwa, obcować chętnie z ludźmi stanu
uboższego, kochać czystość serca, życiem swoim głosić świętość rodziny, przyjmować z wiarą i
cierpliwością obowiązki stanu, zmartwienia, doświadczenia i choroby, pełniąc i błogosławiąc
wolę Ojca Niebieskiego za przykładem Chrystusa.
4. Bardzo wskazana jest praktyka składania prywatnie trzech ślubów (posłuszeństwa, czystości,
ubóstwa) przez tych członków świeckich (tercjarzy), którzy żyjąc w świecie, chcą jednak zachować rady ewangeliczne.
5.
a) Świeccy członkowie Zakonu św. Dominika niech się starają jak najbardziej przyswoić sobie bogatą naukę o powszechnym kapłaństwie wiernych i wziąć udział w sposób dostępny dla
ludzi świeckich w posłannictwie prorockim Chrystusa, by w pełni stali się szermierzami wiary i
w ten sposób mogli wypełniać sobie właściwe powołanie.
b) Winni brać czynnie udział w dziele ekumenicznym przez pokorne modlitwy o zjednoczenie
chrześcijan i przez „nieskazitelne życie w duchu Ewangelii oraz przez umiejętność prowadzenia
ze wszystkimi prawdziwego dialogu”. (Unitatis redintegratio nr 4-7)
c) Pobudzeni poczuciem solidarności, trzymając się ściśle społecznej nauki Kościoła, winni
starać się wywierać wpływ chrześcijański na polu społecznym celem utrwalenia królestwa
sprawiedliwości, braterskiej miłości i pokoju na ziemi.
6. Najważniejszymi źródłami, z których członkowie świeccy Zakonu św. Dominika czerpią siły
do wzrastania w świętości, postępując w kontemplacji i apostolacie, według ducha swojej zakonnej rodziny, są następujące:
a) słuchanie Słowa Bożego i czytanie Pisma św., zwłaszcza Nowego Testamentu;
b) czynny udział we Mszy św. i częste, możliwie codzienne przyjmowanie Komunii św., jak
również częste przystępowanie do sakramentu pokuty;
c) modlitwa liturgiczna (czyli odmawianie godzin kanonicznych) w łączności z całą rodziną
dominikańską oraz modlitwa prywatna: jak rozmyślanie i różaniec;
d) nawrócenie serca w duchu ewangelicznej pokuty i jej praktykowanie;
e) ustawiczne studium prawdy objawionej;
f) nabożeństwo do Najświętszej Maryi Panny według tradycji Zakonu, jak również do świętego Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej;
g) odprawianie od czasu do czasu rekolekcji.
7.
a) Powyższe praktyki są źródłem większej siły i skuteczności zwłaszcza w życiu modlitwy i w
dziełach apostolstwa przez wspólnotę braterską opartą na miłości.
b) Wspólnota świeckich powinna swoimi czynami miłosierdzia obejmować wszystkich
współbraci, zwłaszcza ubogich i chorych, jak również zmarłych, tak by we fraterni wszyscy
zawsze tworzyli jedno serce i jedną duszę w Bogu.
8. Członkowie fraterni, biorący czynny udział w życiu Kościoła, którego poczynania i zamiary
przyjmują za własne, niech będą zgodnie z powołaniem całego Zakonu św. Dominika gotowi do
współpracy ze wszystkimi innymi zrzeszeniami apostolskimi oraz niech chętnie ofiarują swe
usługi Pasterzom Kościoła, zachowując swój własny charyzmat.
USTRÓJ I ZARZĄD FRATERNI
9.
a) Członkowie świeccy Zakonu tworzą fraternie w poszczególnych miejscowościach. Fraternia bowiem jest naturalnym środowiskiem do pielęgnowania i wzrostu wierności własnemu
powołaniu.
b) W każdej fraterni mają się odbywać regularne zebrania wszystkich członków celem coraz
większego pobudzania i rozwoju życia wspólnoty.
10.
a) Przyjmowanie nowych członków do fraterni z zachowaniem warunków osób i czasu, zawartych w dyrektorium, należy do asystenta, czyli dyrektora, który dokonuje przyjęcia kandydata osobnym obrzędem świętym, po przeprowadzeniu decydującego głosowania rady fraterni
większością głosów.
b) W szczególnych okolicznościach i za pozwoleniem wyższych przełożonych można kogoś
przyjąć poza fraternią, wpisując jego imię do osobnej księgi.
11.
a) Kandydaci dostatecznie wypróbowani są dopuszczeni do profesji po upływie czasu określonego przez dyrektorium i za zgodą rady fraterni.
b) Tercjarze stają się prawdziwymi i rzeczywistymi członkami rodziny dominikańskiej na
mocy takiej profesji, uznanej i zatwierdzonej w imieniu Kościoła przez Zakon.
12. Formuła składania profesji jest następująca:
Na cześć Boga Wszechmogącego, Ojca i Syna i Ducha Św., N.ajświętszej Maryi Panny i św.
Dominika, ja brat (siostra) N.N. wobec Ciebie Ojcze asystencie (dyrektorze) i Ciebie, Bracie
Przełożony (Siostro Przełożona) tutejszej fraterni, w zastępstwie generała Zakonu Braci Kaznodziejów, przyrzekam żyć według Reguły Świeckiego Zakonu św. Dominika od Pokuty przez całe
życie (przez trzy lata).
13. Fraternie świeckie podlegają jurysdykcji Zakonu, cieszą się jednak ową właściwą ludziom
świeckim autonomią do rządzenia sobą tak, żeby we wzajemnej z Zakonem współpracy wynikała doskonała jedność.
14.
a) Generał Zakonu jako głowa rodziny dominikańskiej jest zwierzchnikiem wszystkich fraterni na świecie. Do niego należy zachowanie we fraterniach ducha Zakonu, wydawanie praktycznych przepisów stosownie do czasu i miejsca oraz staranie się o dobro duchowe i gorliwość
apostolską członków.
b) Promotor generalny jest zastępcą generała dla wszystkich fraterni, których życzenia przedstawia generałowi albo Kapitule Generalnej.
15. Prowincjał jest zwierzchnikiem fraterni w granicach swej Prowincji, troszczy się o ich stan,
postęp i wzrost oraz zakłada nowe fraternie za zgodą ordynariusza miejscowego.
16.
a) Promotor prowincjalny zastępuje prowincjała. Czuwa i szerzy ducha dominikańskiego we
fraterniach oraz je wizytuje. Wyznacza także część członków rady prowincjalnej Świeckiego
Zakonu według przepisów podanych w dyrektorium i uczestniczy pełnym prawem w radzie.
b) Ustanawia go Kapituła Prowincjalna Braci albo prowincjał ze swoją radą, zasięgnąwszy
wprzód zdania rady prowincjalnej Świeckiego Zakonu św. Dominika.
17.
a) Obowiązkiem asystenta (dyrektora) jest wspomagać, pouczać i pobudzać członków fraterni
do życia ewangelicznego i apostolskiego w duchu i tradycji Zakonu.
b) Dokonywać obrzędu przyjęcia i wraz z przełożonym (przeorem) lub s. przełożoną III Zakonu przyjmować profesję.
c) Prowincjał mianuje asystenta (dyrektora) po uprzednim zasięgnięciu zdania miejscowej
rady świeckiej fraterni św. Dominika i promotora prowincjalnego.
18.
a) Przełożony (przeor) ze swoją radą rządzi miejscową fraternią. Przełożony (przeor) dba o
jedność, postęp i wzrost fraterni w ścisłej jednak łączności z własnym asystentem (dyrektorem),
który działa z ramienia Zakonu.
Radę wybiera się na czas określony w dyrektorium większością głosów członków fraterni, którzy już złożyli profesję. Przełożonego (przeora) zaś wybierają świeżo obrani radni spośród siebie większością głosów.
19. Każda Prowincja ma własną radę prowincjalną Świeckiego Zakonu św. Dominika. Jej
członków wybierają w części fraternie, a w części wyznacza promotor prowincjalny, stosownie
do wymagań różnych krajów.
Prowincjalny przełożony świecki zwołuje radę na żądanie promotora prowincjalnego albo na
prośbę większości tejże rady.
Cała rada wybiera przełożonego prowincjalnego.
20. Jeżeli na obszarze jednego narodu istnieje więcej Prowincji Zakonu, ma być także rada narodowa, przy pomocy której fraternie całego obszaru narodowego się łączą i uzgadniają prace i
poczynania.
Rada ta składa się z promotorów prowincjalnych, z przełożonych prowincjalnych i delegatów
fraterni, wybieranych według przepisów zawartych w dyrektorium. Do rady narodowej należy
wybór promotora narodowego (którym ma być jeden z promotorów prowincjalnych) i przełożonego narodowego.
21. Podobnie powinna być zwołana i zorganizowana międzynarodowa rada fraterni, która reprezentuje wszystkie fraternie na świecie. Należą do niej zarząd i reprezentacja wszystkich fraterni
na świecie.
Rady fraterni mogą wysyłać wnioski swoje i życzenia na Kapitułę Prowincjalną Braci Kaznodziejów.
Rady zaś prowincjalne i generalne na Kapitułę Generalną. Mogą to uczynić albo wprost, albo za
pośrednictwem rady międzynarodowej.
22. Ustawami właściwymi fraterni świeckich św. Dominika są: Reguła zasadnicza, deklaracje i
dyrektoria partykularne.