przeczytaj - Stowarzyszenie DAFA

techniki i technologie | nowoczesne hale 1/12
mgr inż. Marian Bober
Koelner SA, Stowarzyszenie DAFA
Dobór łączników
do montażu stalowych blach profilowych
p
Publikacja
„Wytyczne
doboru łączników
do montażu
stalowych blach
profilowych dachów
i ścian” zawiera
przykłady wymagań
dla elementów
mocujących
oraz wytyczne
stosowania ich
w lekkiej obudowie
dachów i ścian przy
montażu blach.
Rys. 1. Połączenia gwintowe
L
ata 90. XX wieku to okres, w którym konstrukcje szkieletowe zostały przeniesione z budownictwa
przemysłowego do wznoszenia obiektów handlowych, usługowych i administracyjnych. Wpływ na to miała szybkość realizacji obiektów ze szkieletową
konstrukcją stalową lub betonową,
w połączeniu z lekką obudową ścian
i dachów. Obecnie na rynku budowlanym można spotkać bogaty wybór materiałów przeznaczonych do tego typu
budownictwa.
Stowarzyszenie Wykonawców Dachów
Płaskich i Fasad DAFA, które powstało
w 2006 roku, skupia w swoich szeregach
czołowych wykonawców realizujących
obiekty w systemie lekkiej obudowy,
jak również producentów elementów
i systemów do realizacji tych obiektów.
Głównymi celami, które stowarzyszenie
postawiło przed sobą, są optymalizacja
działań oraz określenie pewnych standardów jakości, zarówno dla materiałów używanych w lekkiej obudowie,
jak i wykonania obiektów. Kolejne cele
to szkolenie i podnoszenie kwalifikacji
osób związanych bezpośrednio z wykonawstwem i projektowaniem. Dlatego
też DAFA rozpoczęło wydawanie pu-
blikacji, których zadaniem jest podniesienie ogólnej wiedzy technicznej wykonawców i projektantów zajmujących się
lekkimi obudowami obiektów. Stowarzyszenie działa tutaj dwutorowo.
Na początku działalności stowarzyszenie podjęło decyzję wstąpienia do IFBS
(niemieckie Stowarzyszenie ds. Przemysłowych Systemów Budowlanych
w Lekkim Budownictwie Systemowym). Krok ten pozwolił na przeniesienie na rynek polski w postaci tłumaczeń wytycznych wydanych przez
IFBS w Europie Zachodniej. Wytyczne
te szeroko rozpowszechnione, szczególnie w Niemczech, stanowią wręcz normy
wykonawcze dla lekkich obudów w tym
kraju. W tłumaczeniach zastosowano
polską terminologię powszechnie stosowaną w literaturze, co powinno pomóc w wykorzystaniu tych materiałów
na naszym rynku budowlanym.
Kolejną ważną decyzją Stowarzyszenia
DAFA było podjęcie wyzwania wydania
własnych materiałów i wytycznych dotyczących materiałów i technologii wykorzystywanych przy lekkich obudowach.
Materiały te powstają przy współpracy
wiodących na rynku polskim firm, producentów i wykonawców, a jednocześnie członków Stowarzyszenia DAFA.
W wydawnictwach tych wykorzystywane są: wiedza, doświadczenie oraz
materiały techniczne. Nie są to jednak
katalogi wyrobów czy poradniki projektowe, a jedynie materiały ujednolicające
terminy i sformułowania oraz określające pewne minimalne wymagania dla
stosowanych materiałów i zasady ich
montażu. Stanowią zatem obiektywną
pomoc dla osób uczestniczących w procesie projektowania i wykonawstwa tego
typu obiektów.
Pierwszym z cyklu opracowań DAFA
dotyczącym techniki mocowań są Wy-
67
nowoczesne hale 1/12
| techniki i technologie
tyczne doboru łączników do montażu stalowych blach profilowych dachów i ścian.
Wytyczne te powstały przy współpracy
członków Stowarzyszenia DAFA, producentów elementów mocujących EJOT,
ESSVE, KOELNER i SFS intec.
Opracowanie to zawiera przykłady podstawowych wymagań dla elementów
mocujących oraz wytyczne stosowania
ich w lekkiej obudowie dachów i ścian
przy montażu blach. Poniżej kilka kwestii zawartych w materiale.
Kryteria podziału
W celu łatwiejszego wyszukania odpowiednich danych w konkretnym zastosowaniu w opracowaniu dokonano
podziału według położenia blachy. Kryterium to wyróżnia trzy główne grupy:
• blachy na dachu,
• blachy na ścianie,
• blachy fasadowe.
Zastosowanie blach na dachu to przede
wszystkim mocowanie ich jako warstwy podstawowej, wewnętrznej
w układach dachowych z ociepleniem
i zewnętrznym pokryciem na bazie
membran dachowych, takich jak: bitumiczne (papowe) lub typu PCV –
wariant dla dachów płaskich. Innym
rozwiązaniem dla lekkiej obudowy dachów jest mocowanie blach zarówno
jako spodnich – wewnętrznych – jak
i poszyć wierzchnich – zewnętrznych
(wariant dla układu typu blacha – izolacja – blacha).
Mocowanie blach może być realizowane
do różnych elementów konstrukcyjnych,
takich jak: ramy, dźwigary, kratownice
oraz płatwie, lub elementy pośrednie
w wypadku układów warstwowych
na dachu.
Grupa związana z mocowaniem blach
na ścianie dotyczy bezpośredniego ich
mocowania do elementu konstrukcyjnego i obejmuje również przypadki lek-
Rys. 2. Prawidłowy montaż podkładki uszczelniającej
68
kiej obudowy na bazie stalowych kaset
wzdłużnych.
W tych sytuacjach elementy konstrukcyjne, do których mocujemy blachę,
to słupy nośne, pośrednie, a także rygle
i belki.
Wyodrębnienie blach fasadowych w tym
opracowaniu wynika z faktu, iż stawiane są im inne wymagania, co wpływa
zasadniczo na wytyczne dla elementu
mocującego.
Wyróżniamy wtedy takie elementy konstrukcyjne, do których mocujemy blachę
jak: słupy, rygle, profile pośrednie, a także kasety wzdłużne.
Drugim zasadniczym kryterium podziału dla zastosowania, przyjętym
w opracowaniu, jest rodzaj elementu
konstrukcyjnego, do którego mocowana jest blacha w danym przypadku.
Mówimy tutaj o następujących typach
konstrukcji:
• stalowa cienkościenna,
• stalowa gorącowalcowana,
• z drewna klejonego,
• z elementów betonowych.
Stalowe elementy konstrukcyjne cienkościenne charakteryzują się przede
wszystkim niewielką grubością ścianki
profilu stalowego (najpopularniejszy
podział wskazuje granicę dla grubości
ścianki na poziomie ok. 3,0 mm). W tej
grupie krytyczne z punktu widzenia
systemu mocowania są profile stalowe
o grubości ścianki 0,7-2,0 mm. W uzasadnionych sytuacjach możemy mówić
także o mocowaniu – złożenia dwóch
blach, np. 2 x 1,0 mm.
Pod pojęciem „elementów konstrukcyjnych gorącowalcowanych” przyjęto
wszelkie profile stalowe, dla których
grubość ścianki przekracza 5,0 mm.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę
na profile o znacznych wymiarach geometrycznych (typu HEA, HEB oraz
specjalne indywidualnie zaprojektowane
blachownice), zarówno co do przekroju
poprzecznego profilu, jak i jego grubości
ścianki w miejscu mocowania. W przypadku typowych, małogabarytowych
wyrobów hutniczych mamy do czynienia ze zmienną grubością ścianki profilu
(np. dwuteowniki).
Elementy konstrukcyjne wykonane
z drewna klejonego występują coraz
powszechniej i to zarówno dla układów
z blachami dachowymi (np. dźwigary kle-
jone, kratowe lub płatwie), jak i blachami
w ścianie (np. słupy, belki lub dźwigary).
Elementy betonowe to wszelkiego rodzaju elementy żelbetowe, prefabrykowane, przygotowywane w zakładzie produkcyjnym oraz wylewane bezpośrednio
na placu budowy. Dotyczy to zarówno
słupów, jak i belek betonowych.
Osobno wyróżniono przypadek tak zwanego szycia blach, czyli łączenia ze sobą
dwóch elementów stalowych niewielkiej grubości, np. 2 x 0,75. Występuje
on w różnych sytuacjach: zarówno przy
zakładzie pomiędzy nachodzącymi
na siebie blachami dachowymi, szyciu
kaset wzdłużnych między sobą, także
„zszywaniu” blach elewacyjnych na zakładzie, jak i mocowaniu obróbek blacharskich do blach fasadowych.
Sposoby mocowań
Do podstawowych sposobów mocowania wykorzystywanych w lekkiej obudowie zalicza się takie metody, jak:
• mocowanie w technice samowiercącej
przy pomocy łączników samowiercących,
• mocowanie w technice samogwintującej przy pomocy łączników samogwintujących,
• inne sposoby, np. wstrzeliwanie, nitowanie i przy pomocy elementów
rozprężnych.
Mocowanie elementów elewacyjnych
za pomocą łączników samowiercących
odbywa się w jednym cyklu technologicznym, czyli poprzez wiercenie otworu przez element mocowany, tzw. połączenie przelotowe. W tej technologii
mocowania wiertło jest zintegrowane
z łącznikiem, a gwintowanie zachodzi
w podłożu.
Przy metodzie mocowania elementów
elewacyjnych metodą łączników samogwintujących należy wcześniej wykonać
w podłożu otwór wstępny, a następnie
wkręcić łącznik – jednocześnie następuje
nacinanie gwintu w podłożu.
W metodzie wstrzeliwania łączniki
wtłaczane są do podłoża przy wykorzystaniu sił wybuchu ładunku prochowego
lub chemicznego poprzez element pośredniczący (tłok). Metoda ta nie wymaga wstępnego nawiercania mocowanych
elementów oraz podłoża.
Przy mocowaniu nitami należy na wstępie wykonać otwór w materiałach łą-
techniki i technologie | nowoczesne hale 1/12
czonych. Metoda ta obecnie jest wykorzystywana przy montażu wszelkiego
rodzaju obróbek blacharskich w miejscach widocznych.
Ważnym kryterium prawidłowego doboru
łącznika jest jego nośność na wyrywanie
z podłoża, jego ścinanie oraz przeciąganie przez materiał mocowany. Parametry
te są zawarte w aprobatach technicznych
producentów łączników oraz producentów zasadniczych elementów elewacyjnych – blach, płyt warstwowych itp. – lub
w ich materiałach technicznych.
Przy doborze łączników mocujących
blachy do konstrukcji należy zwrócić
uwagę na następujące parametry:
• minimalną grubość podłoża dla danego rodzaju łącznika,
• maksymalną zdolność wiercenia –
przewiercalność (dla łączników samowiercących), czyli łączna grubość
przewiercanych materiałów,
• maksymalną grubość mocowania,
szczególnie przy łączeniu elementów
z dodatkowymi warstwami pomiędzy
nimi (np. przekładka izolacyjna),
• rodzaj podłoża, do którego jest mocowany element.
Łączniki samowiercące, jak i samogwintujące są wykonane ze stali węglowej,
ocynkowanej lub ze stali nierdzewnej.
Dobór łącznika w wersji ocynkowanej
lub nierdzewnej winien być uzależniony
od środowiska, w jakim ma być zastosowany – zgodnie z PN-EN ISO 129442:2001, PN-EN-10152-2005.
Łączenie blach profilowych do konstrukcji nośnych bardzo często jest
wykorzystywane przez projektantów
jako dodatkowe usztywnienie konstrukcji. Dlatego metody łączenia mogą być dobierane przez konstruktorów
na etapie obliczeń. W układzie mocowania do konstrukcji nośnych należy
więc ściśle przestrzegać zaleceń konstrukcyjnych, jeżeli takowe znajdują
się w projekcie, a ewentualne zmiany
konsultować z projektantem.
Przy montażu łączników pracujących
na zewnątrz (w bezpośrednim kontakcie z warunkami atmosferycznymi lub
w specjalnych warunkach) należy szczególną uwagę zwrócić na:
• zabezpieczenie antykorozyjne łącznika,
dobrane w zależności od typu atmosfery, w której dany łącznik pracuje,
• zastosowanie elementów uszczelniających (podkładek z uszczelniających)
zapobiegających penetracji wilgoci
do wewnątrz w miejscu zainstalowania łącznika; istotne znaczenie
ma tutaj prawidłowe zamontowanie
podkładki z elementem uszczelniającym.
Wytyczne doboru łączników do montażu
stalowych blach profilowych dachów i ścian
to jedno z pierwszych opracowań stworzonych i wydanych przez Stowarzyszenie DAFA. Do tej pory wydało ono
już 14 własnych publikacji, w których
poruszane są różne zagadnienia związane z budownictwem, w szczególności
budownictwem szkieletowym i lekką
obudową. Z zakresu techniki zamocowań poza opisanym wydawnictwem
powstały jeszcze dwie pozycje: Wytyczne
doboru łączników do montażu na dachach
płaskich oraz Wytyczne doboru łączników
do montażu stalowych blach profilowych
dachów i ścian.
Wszystkie wydane dotąd publikacje
stowarzyszenia oraz informacje na nasz
temat mogą Państwo znaleźć na stronie
internetowej www.dafa.com.pl.
q
reklama
69