NORMY ROZWOJOWE DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH

NORMY ROZWOJOWE DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH
SFERA ROZWOJU
3 LATA
wskakuje obunóż na stopień
MOTORYKA DUŻA  przeskakuje z rozbiegu przez
przeszkodę
 przebiega 25 m bez upadku
stoi kilka minut z zamkniętymi
oczami
 schodzi po schodach,
trzymając się poręczy
potrafi przejść trzy metry na
palcach
stoi chwilę na 1 nodze
omija przeszkody, nawet gdy
biegnie
bez problemu korzysta z
urządzeń na placu zabaw
kopie i rzuca piłkę
uczy się jeździć na 3 kołowym
rowerku
MOTORYKA MAŁA
rysuje okrągłe formy: koła,
słoneczka
przelewa wodę z kubka do
kubka nie rozlewając jej
składa kartkę na pół
 nawleka duże koraliki na
4 LATA
5 LAT
6 LAT
bez pomocy schodzi ze schodów
(stawiając nóżki na przemian)
wspina się na drabinki
przeskakuje obunóż przez
poduszkę
idzie po linii (3 m)
przynosi wodę w kubku, nie
rozlewając jej (3 m)
odbija przez chwilę balonik w taki
sposób, by nie spadł na podłogę
sprawnie jeździ na 3-kołowym
rowerku
skacze z tapczanu
podskakuje obunóż
podskakuje 1 raz na jednej nodze
i stoi na niej 2 sekundy
chodzi, poruszając rękoma: lewa
noga, prawa ręka i odwrotnie
skacze z miejsca na odległość
pół metra
 skacze w prawo i lewo wzdłuż
linii (5 razy)
 przebiega 30 m w 15 sekund
wstaje i siada, trzymając nad
głową piłkę
na jednej nodze podskakuje
2 razy, a stoi na niej 5 sekund
jeździ na 4 kołowym rowerze,
czasem już na 2 kołowym
skacze na skakance
próbuje wykonywać
skomplikowane ćwiczenia
gimnastyczne, np. stawać na
głowie
skacze na jednej lub drugiej
nodze naprzemienni.
zeskakuje z wysokości 10 cm
przebiega 30 m w 10 sekund
idzie po narysowanej linii
prostej o długości 1 m
rzuca piłkę na odległość 4 m
łapie piłkę rzuconą z odległości
1,5 m
stoi 10 sekund na 1 nodze
podskakuje obunóż 10 razy
sprawnie biega, skacze,
wspina się
jeździ na 2 kołowym rowerze
 lubi zabawy ruchowe, ale
może się szybko męczyć
może jeździć na łyżwach,
nartach, rolkach,
ma czasem problemy z
koordynacją ruchową, potyka
się, upada
prawidłowo trzyma ołówek
rysuje kwadraty, domki
buduje wieżę z 8 klocków
rozwija cukierek z papierka
otwiera pudełko po zapałkach
sam odpina i zapina guziki
rysuje krzyż
umie wycinać nożyczkami po
zaznaczonej linii
koloruje obrazki nie wychodząc
za linię
 potrafi posmarować chleb
zwija w rulon 2-metrową
wstążkę
dobrze rysuje i maluje
może mieć trudności z
pisaniem,
rysuje koło, kwadrat,
1
NORMY ROZWOJOWE DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH
ROZWÓJ
POZNAWCZY
sznurek
układa proste puzzle
próbuje bawić się nożyczkami
rysuje kwadrat po
demonstracji
przecina 1,5-cm pasek papieru
łączy punkty linią prostą
lepi kulkę lub węża z plasteliny
odkręca słoik
 otwiera drzwi
zapina i odpina guziki
masłem
 układa literkę „Z” z zapałek
nawleka nitkę na igłę z dużym
uchem
 wrzuca 10 koralików do
buteleczki
prostokąt, romb.
rysuje człowieka
wiąże sznurowadła
wypowiada krótkie zdania i
prowadzi krótką rozmowę
czasem się zacina, jąka lub
powtarza słowa (zwłaszcza w
emocjonujących chwilach)
większość tego, co mówi jest
zrozumiała
powtarza proste wierszyki i
piosenki
wie jak się nazywa i ile ma lat
chętnie słucha bajek i coraz
lepiej zapamiętuje ich
szczegóły
zna podstawowe kolory
liczy do 3
dokonuje prostych wyborów
w oparciu o przewidywane
konsekwencje
rozwiązuje proste problemy
świat rzeczywisty miesza mu
się jeszcze z wyobrażonym,
czego nie należy mylić z
potrafi grupować przedmioty wg
barwy, kształtu oraz obu tych
cech
myślenie ma charakter konkretno
– wyobrażeniowy, jest
subiektywne i impulsywne,
zależy od bodźców
emocjonalnych, a sądy dziecka są
pochopne, naiwne i często błędne
nie ma jeszcze wykształconej
zdolności rozumowania
przyczynowo-skutkowego
fantazjuje, nadal nie potrafi
oddzielić rzeczywistości od
imaginacji
rozróżnia, gdzie jest: przód, tył,
na górze, pod spodem
liczy do 4
może pisać pierwsze litery i np.
swoje imię
zaczyna rozumieć następstwo
czasów: wie, że kiedy wstanie
rozróżnia prawą i lewą stronę
pisze kilka liter
rysuje postać człowieka
zaczyna się kształtować uwaga
dowolna: potrafią uważnie
słuchać nauczycielki, spokojnie
zachowuje się na
przedstawieniu, nawet gdy zna
jego treść i nie jest specjalnie
zainteresowany
 powstają zalążki myślenia
abstrakcyjnego, słowno −
pojęciowego oderwanego od
działania i opartego na
wewnętrznych procesach
umysłowych
interesuje się światem
zewnętrznym, nadal zadaje
dużo pytań
samodzielnie wymyśla zabawy
bawi się w zabawy tematyczne,
np. w sklep, wyścigi
przyswaja elementarne
pojęcia liczby, kształtu,
wielkości, kierunku, odległości
i stosunków czasowych
coraz lepiej orientuje się w
czasie i przestrzeni
pojęcia i ocena czasu są
jeszcze chwiejne: myli nazwy
mające względne znaczenie
(dziś, jutro, wczoraj)
pojęcia godziny i miesiąca
mogą być niejasne
dobrze zapamiętuje wierszyki,
piosenki
używa ok. 4 tysiące słów
rozpoznaje i zapamiętuje
dźwięki
rozróżnia prawą i lewą stronę
podejmuje samodzielnie
decyzje
 rozumie, ze rzecz widziana z
daleka wydaje się mniejsza niż
2
NORMY ROZWOJOWE DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH
ROZWÓJ
SPOŁECZNO EMOCJONALNY
kłamstwem
ma bogatą wyobraźnię, może
tworzyć, np. niewidocznych
przyjaciół
rozróżnia, że coś jest takie
same lub inne
zna imię swojego przyjaciela
rozróżnia pojęcie
teraźniejszości i przyszłości
jest śniadanie, potem II
samochodowe, teatr
śniadanie, obiad, itp.
w zabawie używa przedmiotów
pyta, co oznaczają różne słowa i
w sposób symboliczny
zadaje mnóstwo pytań
chętnie słucha długich historii
rozumie niektóre przeciwieństwa,
np. mały/duży
zna ok. 8 kolorów
potrafi się bawić w jedna zabawę
10 -15 min.
zna różne piosenki i wierszyki,
czasem sam układa piosenki
pamięta dużo imion, nazw
jest w rzeczywistości
rozumie różnicę pomiędzy
czymś przypadkowym a
zamierzonym
potrafi się skupić na ok.
15 min.
nie ma rozdzielności uwagi
bawi się w zabawy z
podziałem na role
interesuje się przyrodą i jej
zjawiskami
swobodnie prowadzi rozmowy
próbuje uzasadniać swoje
decyzje
3-latek jest przeważnie
pogodny i zrównoważony
Potrafi bawić się cierpliwie
bawi się z innymi dziećmi,
dzieli się, zawiera przyjaźnie,
jest nastawiony na
współpracę
słucha i wykonuje polecenia
lubi słuchać historii na swój
temat,
do dorosłych odnosi się
przyjaźnie
okazuje miłość bliskim
upewnia się, czy jest kochany
już u 3,5 latka obserwuje się
zachwianie równowagi: gorzej
sypia, jest lękliwy i niespokojny
w stosunku do dorosłych
nadmiernie wymagający, żąda
wyłączności uczuć
źle znosi rozłąkę z rodzicami
trudno mu się dzielić, ustępować
intensywnie przeżywa zazdrość –
stan ten może trwać aż do 5 roku
życia
może być lękliwy i niespokojny
bywa agresywny, buntowniczy,
hałaśliwy
pojawia się kolejny okres
braku równowagi
często jest podniecony i
agresywny
bywa okrutny wobec zwierząt
i innych dzieci
bywa ekspansywny i
wybuchowy
chce być najlepszy, najszybszy,
najsilniejszy, najmądrzejszy
w dobrym nastroju jest
entuzjastyczny i pomocny
czasem oszukuje
jest bardzo czuły na krytykę
3
zachowanie 5-latka staje się
bardziej stonowane
stosunki z dorosłymi układają
się znacznie lepiej
ogólne przystosowanie
społeczne jest dobre
łatwiej dzieli się z innymi i godzi
się z potrzebami innych osób
okazuje przyjacielskość i
wspaniałomyślność
potrafi dość dobrze panować
nad emocjami, jest bardziej
zrównoważony
z determinacją dąży do tego,
NORMY ROZWOJOWE DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH
przez rodziców
lubi zabawy w dom, rodzinę
rozróżnia płcie, interesuje się
różnicami płciowymi
czasami adoruje jednego z
rodziców – zwykle płci
przeciwnej
boi się ciemności, samotności
potrafi opowiedzieć o
problemie
opanowanie mowy pozwala na
zróżnicowanie reakcji
agresywnych - kłótnie,
przezwiska, groźby
obserwuje się też przejawy agresji
fizycznej
te negatywnie stany emocjonalne
przeplatają się z wybuchami
czułości i zazdrości
mogą pojawić się objawy napięcia
w postaci jąkania się, obgryzania
paznokci, lęków nocnych,
moczenia się, nadmiernej
płaczliwości itp.
4
aby być najlepszym, zależy mu
na uznaniu dorosłych, chce być
pomocny w domu
z wytrwałością ćwiczy
nowe umiejętności
demonstruje pewność siebie,
bywa zarozumiałe, lubi się
popisywać
chętnie bawi się z dziećmi, bywa
nieśmiały
zaczyna się wstydzić „nie
patrzcie, kiedy się rozbieram”
pokazuje uczucia
stara się zrealizować cel, który
sobie postawił, np. zbudowanie
wieży z klocków
zadaje pytania na temat śmierci
dba o swoich przyjaciół
czasem krytykuje lub zawstydza
inne dzieci
rozumie dowcipy, lubi zabawiać
dorosłych
w wieku 5,5 lat mogą się już
pojawić symptomy kolejnego
kryzysu, charakterystyczne dla
6-latków
ma problem z przyznaniem się
do winy
 może mieć kłopot z
współdziałaniem z
rówieśnikami ze względu na
potrzebę rywalizacji i
zwyciężania
przyjaźni się głownie z
osobami tej samej płci
ma najlepszego przyjaciela
ma trudność z zauważaniem
potrzeb innych
boi się samotności, ciemności,
duchów, burzy, ognia, itp.
kryzys ten mija u 7-latka, u
którego wyraźnie zmniejsza
się impulsywność uczuciowa,
wzrasta zaś ocena
intelektualna sytuacji i
NORMY ROZWOJOWE DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH
SAMODZIELNOŚĆ
śpi we własnym łóżku
samodzielnie korzysta z toalety
sam je kanapki
w czasie jedzenia korzysta z
widelca i noża (do przysuwania
używa widelca i łyżki
potraw, smarowania pieczywa a
nalewa sobie napój z butelki
nie krojenia)
lub dzbanka i pije z kubka
ubiera się i rozbiera przy
myje i wyciera ręce
niewielkiej pomocy z zewnątrz
myje zęby
korzysta z toalety, może
potrzebować pomocy przy
podcieraniu
ubiera się i rozbiera, choć
wciąż potrzebuje pomocy przy
guzikach i zamkach
błyskawicznych
potrafi się samodzielnie umyć,
ubrać, zjeść i skorzystać z
toalety
używa sztućców, kroi nożem
wiąże buty
w pełni opanował czynności
samoobsługowe
sprząta swój pokój – układa
rzeczy w szafkach
Dziecko dojrzałe do nauki szkolnej potrafi:











powiedzieć jakie ma imię i nazwisko, ile ma lat, gdzie mieszka, opowiedzieć o pracy rodziców
narysować rysunek postaci ludzkiej: postać jest kompletna, części ciała są proporcjonalne do całości i właściwie rozmieszczone
obchodzić się z przyborami do rysowania, malowania, pisania; nie wychodzić poza linie kolorując obrazek; nazwać to co narysowało
ciąć nożyczkami w linii prostej i krzywej; lepić z plasteliny,
dobrać w pary przedmioty lub obrazki, klasyfikować je wg określonej zasady, np. owoce, pojazdy, zwierzęta
łączyć zbiory wg określonej cechy, np. wielkość, kolor
wskazać drobne różnice w pozornie takich samych obrazkach
rozpoznać różne dźwięki z otoczenia, np. głosy zwierząt
liczyć kolejno do 10, po przeliczeniu liczmanów powiedzieć, ile ich jest
dokonywać dodawania i odejmowania na konkretach w zakresie 10
prawidłowo wymawiać wszystkie głoski
5
NORMY ROZWOJOWE DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH


















nazwać głoskę na początku i na końcu wyrazu, różnicować wyrazy o podobnym brzmieniu, np. kran – tran, góra – kura, bada – pada
podzielić zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby
opowiedzieć treść obrazka posługując się mową zdaniową
rozwiązać proste zagadki
czytać niedługie teksty ze zrozumieniem
uważnie słuchać przez dłuższą chwilę opowiadania, bajki, muzyki
wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne; uczestniczyć w grupowych zabawach ruchowych
wskazać lewą i prawą stronę swego ciała i osoby stojącej na wprost
doprowadzić do końca rozpoczętą zabawę, pracę, w trudniejszych sytuacjach zwrócić się o pomoc do osoby dorosłej
zgodnie bawić się z rówieśnikami – współdziałać, czekać na swoją kolej
działać sprawnie; umieć podporządkować się słownym poleceniom
wykonać podstawowe czynności samoobsługowe: samodzielnie zjeść, ubrać się, umyć, zawiązać sznurowadła, zapiąć guziki, zamki
ma dobre tempo pracy
ma dobrą koncentrację uwagi
jest zainteresowane pracą i jej efektami
jest odporne na drobne niepowodzenia
jest wytrwałe przy dłuższym wysiłku
potrafi nawiązywać kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, jest wrażliwe na opinię nauczycieli i innych osób dorosłych
Należy pamiętać, że przedstawione normy rozwojowe są przybliżonym schematem wg którego rozwija się przeciętne dziecko. Możliwe są różnice między
poszczególnymi dziećmi, związane z indywidualnymi cechami układu nerwowego i kształtującej się osobowości. Jednak zbyt duże odchylenia od podanych
norm powinny zwrócić uwagę i skłonić do konsultacji ze specjalistą: pedagogiem, psychologiem lub neurologiem.
Opracowała Mariola Kijak – Tempska na podstawie :
1. „PSYCHOLOGIA DZIECKA” , Vasta R.,Haith M.M, Miller S.A
2. „ROZWÓJ DZIECKA”, E.B Hurlock
3. „PSYCHOLOGIA DZIECKA” H.R. Schaffer
4. Materiały własne
6