Raport 3 - Dojrzała przedsiębiorczość

Dojrzała przedsiębiorczość –
innowacyjny model
preinkubacji przedsiębiorczej osób 50+
Raport z badań organizacji przedsiębiorców
Sopot, maj 2012
SPIS TREŚCI
1.
Informacje na temat badania ...................................................................................................................... 3
2.
Najważniejsze wyniki ................................................................................................................................... 4
3.
Zakładanie i prowadzenie działalności…………………………………………… ……………………………………………………….5
4.
Zakładanie działalności przez osoby 50+……………………………………… …………………………………………………………8
4.1. Charakterystyka osób w wieku 50+ zakładających własną działalność gospodarczą………………….…. .…8
4.2. Najczęściej wybierane branże .............................................................................................................. 9
4.3. Warunki sprzyjające działalności gospodarczej osób w wieku 50+ .................................................... 10
5.
Nastawienie społeczne .............................................................................................................................. 12
6.
Województwo pomorskie. ........................................................................................................................ 13
7.
Zalety i wady prowadzenia działalności gospodarczej .............................................................................. 14
Aneks - scenariusz IDI ........................................................................................................................................ 15
2
1. Informacje na temat badania
Badanie, którego wyniki prezentowane są w niniejszym raporcie, zostało zrealizowane na zlecenie Instytutu
Badań nad Gospodarką Rynkową w ramach projektu „Dojrzała przedsiębiorczość – innowacyjny model
preinkubacji przedsiębiorczej osób 50+” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Społecznego.
W badaniu zostało przeprowadzonych 5 pogłębionych wywiadów indywidualnych (IDI) z przedstawicielami
organizacji gospodarczych z Pomorza. W wywiadach wzięli udział pracownicy:

Agencji Rozwoju Pomorza,

Gdańskiej Fundacji Przedsiębiorczości,

Pracodawców Pomorza,

Regionalnej Izby Przemysłowo-Handlowej w Wejherowie,

Regionalnej Izby Gospodarczej Pomorza, oddział w Tczewie.
Kursywą oznaczono w raporcie dosłowne wypowiedzi respondentów pochodzące z badań jakościowych.
3
2. Najważniejsze wyniki
Szczególną uwagę respondenci zwrócili na istotność predyspozycji osobowościowych osób zakładających
działalność w tym wieku. Dzięki wcześniejszym doświadczeniom oraz nabytej z biegiem lat wiedzy i
umiejętnościom, początkujących przedsiębiorców 50+ cechuje większy profesjonalizm niż przedsiębiorców z
młodszych grup wiekowych. Są oni bardziej rozważni, lepiej zorganizowani i zdeterminowani. Warto
zwrócić uwagę, że postrzeganie osób 50+ przez przedstawicieli organizacji jest znacznie lepsze niż
samoocena dojrzałych przedsiębiorców.
Według analizowanej grupy badanych, motywy zakładania działalności przez osoby w wieku 50+ można
podzielić na dwie grupy. Część dojrzałych osób zmęczona dotychczasowym trybem pracy rozpoczyna
działalność na własną rękę ze względu na brak satysfakcji z dotychczasowej pracy i potrzebę niezależności.
Druga grupa osób zakładających działalność jest do tego zmuszona przez trudną sytuację na rynku pracy.
Osoby te najchętniej pracowałyby na etacie, ale nie mają takiej możliwości. Potrzeby ekonomiczne
powodują, że zaczynają szukać innych możliwości zarabiania pieniędzy. Warto wspomnieć, że w drugim
module badania jakościowego, realizowanego właśnie wśród przedsiębiorców w wieku 50+, nie znalazła się
ani jedna osoba reprezentująca pierwszą wyodrębnioną grupę.
Pracownicy organizacji gospodarczych zauważają, że zakładanie działalności gospodarczej w ostatnim
czasie zostało uproszczone. Znacznie ułatwia to również grupie w wieku 50+ podejmowanie decyzji o
założeniu własnych firm.
4
3. Zakładanie i prowadzenie działalności
Zdaniem przedstawicieli organizacji gospodarczych obecnie założenie własnej działalności gospodarczej nie
jest trudne. W przeciągu ostatnich lat formalności związane z rejestracją działalności zostały uproszczone.
Duży wpływ ma na ten stan rzeczy stopniowo postępująca informatyzacja administracji. Część kwestii
formalnych można załatwić przez Internet, co skraca czas rejestracji działalności i usprawnia ten proces.
Badani są jednak zdania, że osoby z grupy wiekowej 50+ rzadziej korzystają z dostępnych udogodnień i
częściej wybierają tradycyjny sposób rejestracji działalności, czyli wizyty w urzędzie. Jednak osoby w tym
wieku zakładające działalność przy odrobinie wsparcia ze strony urzędników nie powinny mieć większych
trudności.
W tej chwili jest to tak uproszczone. (…) Nie ukrywajmy – jak ktoś nie siedzi w tych papierach na co dzień i nie
ma pojęcia, co jest potrzebne, to może się to wydawać skomplikowane.
Wydaje mi się, że złożenie dokumentów, wypełnienie wszystkich tych druków, które się już ograniczyło
ilościowo, są jakoś skupione w jednym praktycznie czy w dwóch dokumentach. Jest to prostsze, ukrócił się ten
czas oczekiwania na numer NIP czy REGON. W urzędzie praktycznie można dostać od ręki.
Ciągle jeszcze tak nie działa system rejestracji internetowej i załatwiania wszystkiego przy jednym okienku.
Myślę, że jak dojdziemy do takiego etapu rejestracji działalności gospodarczej, to wtedy będzie można mówić
o tym, że jest łatwo. Jest łatwiej, ale jeszcze nie łatwo.
Większym problemem wydaje się przedstawicielom organizacji przedsiębiorców kwestia samego podjęcia
decyzji o założeniu działalności przez osoby w tym wieku.
Badani wymieniali następujące cechy osobowości potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej:
• osobowość lidera
• determinacja, orientacja na cel, konsekwencja w działaniu
• pewność siebie
• asertywność
• „twarda” osobowość - odporność na stres, wytrwałość i nie zrażanie się niepowodzeniami,
• zdolności analityczne, organizatorskie,
• samodzielność
• aktywność
5
Zdaniem badanych, osoby z grupy wiekowej 50+ w porównaniu z osobami z młodszych grup wiekowych
charakteryzuje:
 większa ostrożność, asekuracyjne podejście do sytuacji konfliktowych,
 stateczność, mniej żywiołowe i spontaniczne zachowania,
 większa wiarygodność,
 szersze spectrum dostrzeganych problemów - konsekwencja wcześniejszych doświadczeń - sukcesów
i porażek  lepsze przygotowanie do prowadzenia działalności gospodarczej,
 mniejsza kreatywność i otwartość na zmiany,
 mniejsza pewność siebie, przekładająca się na umiejętności autoprezentacji, techniki sprzedażowe.
Wśród umiejętności i wiedzy potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej, badani wymieniali
takie elementy jak:
• wiedza merytoryczna - specjalistyczne umiejętności i wiedza zawodowa związana z daną dziedziną
biznesu
• umiejętność podejmowania decyzji
• umiejętności komunikacyjne - współpraca z klientami, umiejętność dobrej autoprezentacji
• umiejętność planowania - zdolność myślenia długoterminowego, wyznaczania celów i zadań na
przyszłość
• dyscyplina - umiejętność organizowania czasu pracy
• przynajmniej minimalna wiedza z zakresu ekonomii finansów
Według przedstawicieli organizacji gospodarczych, osoby w wieku 50+ często przewyższają młodszych od
siebie przedsiębiorców pod względem wiedzy merytorycznej, dyscypliny oraz konsekwentnego planowania
swojej działalności.
Jedyną dziedziną, w której umiejętności brakuje osobom 50+, wydają się badanym nowe technologie.
Przedsiębiorcy 50+ mają problemy z zastosowaniem narzędzi, takich jak komputery i Internet, w
prowadzeniu swojej działalności i dotarciu do klientów. Wybierają raczej tradycyjne formy pracy i promocji,
określane przez niektórych badanych jako archaiczne.
Problem stanowi to, że oni czują się trochę gorsi ze względu na to, że mają ograniczone umiejętności
dotyczące obsługi komputera czy Internetu. Nie potrafią odnaleźć się w nowej technologii. Oni widzą
prowadzenie firmy przez pryzmat jeszcze troszeczkę właśnie archaiczny, czyli kontakt typowo bezpośredni z
człowiekiem, a teraz troszeczkę inaczej prowadzi się firmę.
Istotna jest, według badanych, gotowość osób 50+ do ciągłego rozwoju, poszerzania wiedzy i umiejętności
przydatnych w ich pracy. Tylko taką postawą osoby w wieku 50+ mogą zapewnić rozwój zakładanych przez
siebie działalności.
6
Wspominane przez przedstawicieli instytucji gospodarczych doświadczenia potrzebne do założenia
działalności gospodarczej, to głównie
• wypracowana z biegiem lat umiejętność znoszenia niepowodzeń,
• pewność siebie i brak nieśmiałości zdobyte w pracy z ludźmi,
• umiejętność przystosowywania się do zmian, odnalezienia się w nowej roli, jako konsekwencja
wcześniejszej ścieżki zawodowej i pracy na kilku stanowiskach,
• nabyta umiejętność współpracy i tworzenia długotrwałych relacji biznesowych.
Potrzebne jest doświadczenie w kontaktach międzyludzkich. Muszą to być osoby otwarte, z jakimś poziomem
asertywności i jakimś poczuciem własnej wartości. Osoby bez tych trzech cech to raczej się nie przebiją albo
będą miały trudności emocjonalne. Po prostu poziom stresu będzie bardzo wysoki.
Przedstawiciele organizacji gospodarczych poleciliby osobom chcącym założyć własną działalność
gospodarczą przede wszystkim uporządkowanie pomysłu na działalność - stworzenie kompletnego
biznesplanu z uwzględnieniem celów na przyszłość, szeroką analizą oczekiwanych zysków i kosztów, realnych
możliwości zarobienia na pomyśle.
Ponadto, dużym ułatwieniem byłaby, zdaniem badanych, pomoc ze strony doradcy zawodowego lub
mentora, który, znając realia rynku, mógłby pomóc początkującemu przedsiębiorcy odnaleźć się w nowej roli
i stanowić dla niego wsparcie psychologiczne.
Trzeba mieć jakąś wizję do tego, tak? Przenieść tą wiedzę jakoś później na papier, w sensie stworzenia
jakiegoś draftu, biznesplanu tego przedsięwzięcia. Co byśmy chcieli. Gdzie jesteśmy, a gdzie byśmy chcieli za
5 lat. (…) Jak najbardziej sprecyzować cel tej działalności.
Poszukać jakiegoś mentora w kręgu znajomych, przyjaciół. (...) Podejrzewam, że ta funkcja i to działanie
mentoringu, teraz zostało tak nazwane, ale ono zawsze było. Zawsze żeśmy się kogoś tam radzili, ktoś był
naszym wzorcem. I być może to jest nawet dostępne komercyjnie, czyli odpłatnie, chociaż nie każdego na to
stać. Ale taki mentor jest w stanie właśnie tchnąć taki świeży powiew w chęci człowieka.
Jeśli chodzi o szkolenia kierowane do osób 50+ zakładających własną firmę, powinny być one dostosowane
do obranej przez daną osobę ścieżki zawodowej, do konkretnych i indywidualnych potrzeb. Tylko w takim
wypadku będą rzeczywiście przydatne dla beneficjentów. Osoby w wieku 50+, rozpoczynające działalność
gospodarczą, powinny przede wszystkim korzystać ze szkoleń z obsługi nowoczesnych narzędzi
technologicznych, ponieważ takich umiejętności im głównie brakuje.
7
4. Zakładanie działalności przez osoby 50+
4.1. Charakterystyka osób w wieku 50+ zakładających własną działalność gospodarczą
Zgodnie z wypowiedziami przedstawicieli organizacji gospodarczych, osoby w wieku 50+ raczej chętnie
zakładają własne działalności. Można je jednak podzielić na dwie grupy:
•
Osoby rezygnujące z pracy na etacie na rzecz własnej działalności z własnego wyboru
Charakteryzuje je chęć samorealizacji i gotowość na zmiany, pozytywne nastawienie, entuzjazm, chęć
kontaktu z ludźmi. Często są to osoby zatrudnione wcześniej w korporacjach czy dużych firmach,
zmęczone, wypalone zawodowo. Doświadczeni specjaliści pragnący spokojnej pracy na własny rachunek
i komfortu psychicznego. Chcący pozostać czynnymi na rynku pracy.
To jest właśnie pomysł, to jest taka chęć działania. Często są to osoby, które są bardzo zadowolone z
tego, że w końcu się zdecydowały. I to jest taka nadzieja, że w końcu będę robić to, co lubię. Sam dla
siebie. Nie da się za bardzo wyczuć tego strachu przed ryzykiem. Tego strachu przed nieznanym.
Ja się spotkałem, że jeżeli jest zmęczenie materiału, presja jakiejś organizacji korporacyjnej, permanentny
stres, telefony, maile, procedury, brak czasu. No to wtedy to występuje, że jest taka chęć ucieczki.
•
Osoby zmuszone do podjęcia działalności przez sytuację na rynku pracy
W tej grupie motywacją są przede wszystkim czynniki ekonomiczne, czyli konieczność zdobycia środków
do życia. Grupę tę charakteryzuje strach przed podjęciem ryzyka, niepewność. Są to osoby, które z
różnych powodów straciły dotychczasową pracę. Wysoko cenią stabilizację i gdyby mogły, nie
otwierałyby działalności, a nadal pracowały na etacie.
One są bardzo często zmuszone do takiej sytuacji. Patrząc tylko przez te osoby, które chodzą i się
zastanawiają, czy pracować sobie tak, jak pracuję, czy sobie założyć własną działalność (…) to bym
powiedziała, że chętnie. (…) To są osoby, które są zdeterminowane, zdecydowane, i które chcą. Ale
patrząc przez pryzmat wszystkich ludzi, którzy do mnie przychodzą, to część tych osób musi w jakiś
sposób zarobić na życie. One bardziej - nie że chcę, ale muszę.
Na poziomie emocjonalnym przedstawiciele organizacji gospodarczych wyobrażają sobie typowego
przedsiębiorcę w wieku 50+ jako osobę:
8
• wykształconą,
• uporządkowaną, dobrze zorganizowaną
• solidną,
• realistę,
• rozważną,
• specjalistę mogącego dzielić się swoim doświadczeniem z młodszymi pracownikami.
W porównaniu do typowego przedsiębiorcy z młodszych grup wiekowych jest to osoba:
• bardziej profesjonalna,
• mniej gadatliwa,
• mniej uwagi poświęca wizerunkowi.
Osoba, która może nie jest zbyt pewna siebie w sensie negatywnym. Osoba, która twardo stąpa po
ziemi. Przychodzi i mówi, że ja już mam 20 lat przepracowane, czy 25, i już miałam różnych pracodawców
i ja już wiem, że ja najlepiej będę miała u siebie. Ja to zrobię, bo ja wiem, jak to zrobić.
Myślę, że są to osoby aktywne w pewnym sensie i dynamiczne, które nie chcą być na marginesie osób
starszych. One chcą coś pokazać: że chcą, że potrafią, że im to wyjdzie. Podchodzą do tego na pewno
znacznie rozważniej niż młodzi ludzie. Robią to w sposób bardziej przemyślany i zaplanowany. Nie ma
jakiś takich chaotycznych ruchów i akcji. To wszystko jest bardziej poukładane i bardziej takie
profesjonalne.
Właśnie lubię tych 50+, bo oni są tacy bardziej prawdziwi. Oni są bardziej wyważeni. Ci młodsi
przedsiębiorcy są właśnie często głową w chmurach. Albo mają już tak zakorzenione w sobie chęć
dobrego zaprezentowania się, że jest to aż sztuczne. Czyli sztuczne pokazywanie tej pewności siebie.
4.2. Najczęściej wybierane branże
Według badanych, osoby w wieku 50+ bardzo rzadko decydują się na działalność w branżach związanych
z nowymi technologiami i innowacyjnością. Najczęściej wybierają branże tradycyjne, głównie w zakresie
usług:
•
budowlanych,
•
napraw,
9
•
motoryzacyjnych,
•
jubilerskich,
•
krawieckich,
•
fryzjerskich,
•
biur rachunkowych,
•
doradztwa specjalistycznego.
W zasadzie w każdej [branży] tak naprawdę. Może to być na przykład świetny krawiec, a może to być na
przykład fantastyczna fryzjerka, tak? Ale może być też świetny doradca finansowy. Także myślę, że w tym
pionie takim usługowym.
Oni mniej porywają się na innowacyjne pomysły, które się nie zawsze sprawdzają. Bo młode osoby myślą,
że nisza, jakiś pomysł, który gdzieś tam mają, to jest gwarancją sukcesu. No i on jakby bardzo długo
okazuje się nierentowny. I często jest zamykany. A często te osoby po 50tym roku życia w sposób bardziej
tradycyjny świadczą te swoje usługi. I to też często się do tego przyczynia, że unikną ryzyka.
Mnie się wydaje, że tam, gdzie sami mogą być sobie sterem, okrętem i kapitanem. Usługi. Nikt sie już nie
rzuci na głęboką wodę. Chyba, że przyjedzie z dużym zasobem gotówki pracując ileś tam lat. A tak to
jakaś chałupnicza, mała działalność.
4.3. Warunki sprzyjające działalności gospodarczej osób w wieku 50+
Najłatwiej jest założyć działalność osobom, które dysponują wcześniej zgromadzonym kapitałem,
doświadczeniem i ekspercką wiedzą z danej dziedziny.
Najtrudniej, wydaje mi się, jeśli chodzi o życiową sytuację, jest wtedy, gdy nie mamy gdzie, nie mamy
pomysłu i nie mamy za co.
Często wynika to z tego, że są przychylnie traktowani dlatego, że to są osoby z branży, tylko nie
prowadziły wcześniej firmy.
Badani są zgodni, że zakładający własne działalności gospodarcze potrzebują wsparcia. Często bywa tak,
że nie wiedzą, gdzie go szukać. Są mile zaskoczeni, kiedy proponuje się im darmowe doradztwo i chętnie
z niego korzystają.
Główne problemy, jakie napotykają osoby 50+ na początku swojej działalności, to problemy z
procedurami w urzędach i brak wiedzy z zakresu prawa, dlatego największe jest zapotrzebowanie na
pomoc merytoryczną właśnie w kwestiach prawnych. Oprócz tego badani wskazywali na potrzebę
wsparcia dojrzałych przedsiębiorców poprzez szkolenia z zakresu obsługi komputerów. Z badania samych
10
przedsiębiorców wyciągnąć można natomiast wniosek, że, o ile poważniejsze prawne stanowią do
dojrzałych przedsiębiorców pewien problem, o tyle procedury w urzędach nie są żadną trudnością.
Ja często się pytam – co jest największym problemem i obawą? (…) To się zawsze pojawia – urząd,
porady prawne. Tego się ludzie najbardziej boją. I w tym najbardziej potrzebują pomocy.
Wszystko jest zorganizowane i wspierane właśnie przez projekty unijne. Takie wsparcie techniczne dla
ludzi w wieku 50+: jakieś kursy komputerowe, Internetu, obsługi jakiś podstawowych narzędzi. To
wszystko jest dla nich teraz absolutnie dostępne i to właśnie dzięki urzędom one mogą z tego korzystać.
Ponadto, przy zakładaniu działalności gospodarczej, często występują bariery natury psychologicznej,
związane z presją wynikającą z ryzyka utraty stabilności życiowej i zabezpieczenia materialnego.
Początkujący przedsiębiorcy obawiają się nowych inwestycji czy zatrudniania pracowników, dlatego
bardzo często ich firmy to firmy jednoosobowe.
Jak nagle Pan weźmie kredyt w moim wieku? Osoba, która nie ma działalności, a chce ją założyć, będzie
musiała dać pod zastaw mieszkanie. Niech mu się nóżka powinie, to już zaczyna być ryzykowne.
Posiadając jakieś środki, boję się w coś inwestować. Jak posiada Pan stabilizację życiową i odłożone jakieś
środki, ale jest wielka obawa.
Zdaniem respondentów firmy osób w wieku 50+ często radzą sobie lepiej od firm zakładanych przez
osoby młodsze. Przyczyn tego można upatrywać właśnie w skłonności do minimalizowania ryzyka przez
starszych przedsiębiorców - koncentracji na tradycyjnych usługach i bezpiecznych zachowaniach.
Wydaje mi się, że przez cały czas się rozwijają. Samo zatrzymanie się jest równoznaczne z bankructwem
takiej firmy. Także jest ta potrzeba rozwoju. Jak się siedzi w jakimś temacie, to cały czas się szuka nowych
rozwiązań. I to tak samo funkcjonuje zarówno wśród młodych, jak i u osób po 50tym roku życia.
11
5. Nastawienie społeczne
Badani są raczej zgodni, że działalność gospodarcza osób w wieku 50+ może być oceniana przychylnie.
Panuje bowiem stereotypowe przekonanie, że ze starszym wiekiem wiąże się większy profesjonalizm,
solidność, rzetelność wykonywanych usług. Najbardziej wiarygodne są firmy osób, które są obecne w
danej branży dłużej - np. dzięki wcześniejszej pracy w firmie o podobnym profilu, przez co osoby te są już
znane swoim klientom, a wizerunek ich firmy zyskuje.
Wydaje mi się, że żyjemy jeszcze w takim przeświadczeniu, że przysłowiowy pan Iksiński w wieku 50 lat,
no to on się zna, to jest złota rączka i na pewno będzie wszystko wiedział na ten temat.
Generalnie klienci ufają, ale to też musi być osoba, która potrafi wzbudzić to zaufanie. To jest też cecha
osobowościowa. Klienci generalnie mają większe zaufanie do osób starszych, ale takich, które wykazują
jakąś stateczność.
Samo zakładanie działalności w wieku 50+ nie jest już, zdaniem badanych, postrzegane pozytywnie.
Nastawienie społeczne - pesymizm, komentarze o prawdopodobnym niepowodzeniu inicjatywy - może
raczej działać demotywująco na początkujących przedsiębiorców w tym wieku. Dlatego bardzo ważne
jest nastawienie najbliższych osoby zakładającej działalność - ich wsparcie, świadomość i zgoda na
ryzykowanie wspólnego majątku na rzecz działalności.
Jest coś takiego, wynikające z przeświadczenia, że danemu wiekowi przyporządkowane są jakieś takie
działania. Może to jest akurat kwestia naszej społeczności, że rozpoczynanie działalności po 50-tce, to już
właściwie jest trochę takie passe, że to jest trochę wstyd, że tutaj będę musiał jak młodzieniaszek
gimnastykować, naginać, uśmiechać, a ja jestem na to za stary. Jest jakaś taka mentalność, jakaś taka
bariera.
12
6. Województwo pomorskie
Według przedstawicieli organizacji gospodarczych, w województwie pomorskim panuje pozytywny
klimat dla biznesu. Przedsiębiorczość jest intensywnie promowana, a liczne badania potwierdzają, że
region utrzymuje się w czołówce województw, w których powstaje najwięcej nowych firm. Badanym
naturalne wydaje się, że większa koncentracja firm występuje w aglomeracji trójmiejskiej.
Ogólny klimat i polityka w regionie sprzyjają przedsiębiorczości i działają motywująco na potencjalnych
przedsiębiorców.
W dużym mieście i głównie jest to spowodowane tym, że jest łatwiej świadczyć usługi. Może na początku
wdrożyć w rynek jest ciężej, ale bardzo szybko. Wiele firm budowlanych z okolic, wszystkie kierunek
Trójmiasto. I stawki wykonywanych usług są wyższe.
Więcej w tym województwie jest takich inwestycji, więcej przedsięwzięć. Bardziej się mówi o tym
biznesie. Spotkań biznesu więcej się organizuje niż właśnie tam, skąd pochodzę. I to też jest takim
czynnikiem motywującym.
Otworzyło się bardzo dużo możliwości, poprzez targi naukowo-technologiczne, strefy ekonomiczne i to
daje jednak duży bonus, żeby te firmy otwierać i zachęca młodsze i starsze pokolenie do tego, żeby coś
spróbować zrobić.
13
7. Zalety i wady prowadzenia działalności gospodarczej
Zdaniem badanych, zalety i wady wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej nie różnią się w
zależności od wieku przedsiębiorców.
Wśród zalet prowadzenia działalności, najczęściej wymieniane były:
 niezależność – samodzielne decydowanie o swojej pracy,
 samorealizacja - satysfakcja z pracy, rozwijanie pasji, praca związana z indywidualnymi
zainteresowaniami,
 korzyści finansowe - większe zarobki,
 elastyczny czas pracy,
 stabilizacja.
Rozwijanie swojej pasji, możliwość kontrolowania swojego czasu, ustawienia swojego czasu. No, to jest
właśnie robienie tego, co się lubi, najczęściej na własny rachunek.
Główna zaleta to przede wszystkim taka, że robi się to, co się kocha. Bo zakładając swoją firmę,
zakładamy ją po to, że robię to, co lubię. I człowiek chyba jest najbardziej szczęśliwy na świecie, gdy
wstaje rano i jedzie do swojej własnej firmy, do biura. I ma takie przeświadczenie, że pracuje dla siebie, że
jest sam sobie szefem.
Ja myślę, że przede wszystkim, te osoby, które odnoszą później sukces, to dodaje im takich skrzydeł.
Odmienia życie totalnie. (…) I naprawdę to są osoby odmienione. Nie tylko w tym względzie, że dysponują
większymi środkami finansowymi, ale przede wszystkim psychicznie zupełnie inne. To są zupełnie inne
osoby.
Respondenci wymienili następujące wady prowadzenia własnej działalności:
 ryzyko niepowodzenia biznesu, a przez to strat finansowych,
 stres wynikający z braku stabilności na rynku,
 ciągle zmieniające się przepisy,
 nienormowane godziny pracy - brak urlopów, często praca w weekendy i wieczorami.
To permanentna obawa przed utratą klientów. (…). To oddziałuje w jakiś sposób i jest stresogenne
bardzo. Czyli ta obawa przed niepowodzeniem. Znowu przed jakimś biedniejszym miesiącem.
14
Aneks - scenariusz IDI
1. Wstęp – 5 min

Przedstawienie się moderatora, agencji badawczej, poinformowanie o celu
badania, Zleceniodawcy, zapewnienie o poufności.

Moderator informuje respondenta, że badanie jest współfinansowane ze
środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Przedstawienie się respondenta: jak ma na imię, czym się zajmuje
zawodowo, jaką organizację reprezentuje.
2. Zakładanie i prowadzenie działalności – 10 min

Czy łatwo jest obecnie założyć własną działalność? Od czego to zależy?
Komu jest łatwiej, a komu trudniej? A jak to jest w przypadku osób w
wieku 50+?

Jakie cechy osobowości są potrzebne, aby założyć i prowadzić własną
działalność? A czy w przypadku osób 50+ będą takie same? Czy osoby w
wieku 50+ posiadają zwykle takie cechy? Których im najczęściej brakuje?
A z jakimi nie mają problemów?

Jakie umiejętności i wiedza są potrzebne, aby założyć i prowadzić własną
działalność? A czy w przypadku osób 50+ będą takie same? Czy osoby w
wieku 50+ posiadają zwykle takie umiejętności / wiedzę? Których im
najczęściej brakuje? A z jakimi nie mają problemów?

Jakie doświadczenia są potrzebne, aby założyć i prowadzić własną
działalność? A czy w przypadku osób 50+ będą takie same? Czy osoby w
wieku 50+ posiadają zwykle takie doświadczenia?

Co
by
Pan(i)
poradził(a)
osobom,
które
chciałyby
zacząć
własną
działalność? Co musiałyby zrobić zanim wystartują? Czy osoby w wieku
50+ powinny się przygotowywać do rozpoczęcia własnej działalności? W
jaki sposób? Czy powinny przejść jakieś szkolenia? Jakie?
15
3. Zakładanie działalności przez osoby 50+ – 20 min

Czy
osoby
w
wieku
50+,
jego
zdaniem,
chętnie
zakładają
własną
założenia
własnej
działalność? Dlaczego?

Jaka
jest
główna
motywacja
osób
dojrzałych
do
działalności?

Co charakteryzuje osoby w wieku 50+ chcące założyć własną działalność
gospodarczą? Czy można je podzielić na jakieś podgrupy? Czym by się
charakteryzowały?

Moderator:
Poproś
respondenta,
żeby
wyobraził
sobie
typowego
przedsiębiorcę 50+. Jak wygląda, w co jest ubrany, jaką ma firmę, ile
zarabia taki typowy przedsiębiorca 50+, czy jest mężczyzną, czy kobietą?
W jakim jest wieku, czy tuż po 50, starszy? Moderator: pogłębić. A typowy
przedsiębiorca w wieku 30-40 lat? Kim on jest? Co robi, czy czymś się
różni od typowego przedsiębiorcy 50+, jakie są największe różnice?

Jakie warunki (organizacyjne, finansowe) sprzyjają zakładaniu własnej
działalności przez osoby 50+?

Czy, jego zdaniem, osoby 50+ potrzebują jakiegoś wsparcia w planowaniu i
rozpoczynaniu działalności gospodarczej? Jakiego? Kto mógłby im to
wsparcie zapewnić?

W jakich branżach chętniej zakładają własną działalność osoby 50+?

Jak sobie radzą osoby w wieku 50+ w prowadzeniu własnej działalności?
Jak długo się utrzymują na rynku?

Z jakimi problemami spotykają się osoby w wieku 50+, prowadząc własną
działalność?

Jakie bariery w rozwoju napotykają?

Jakie warunki decydują o tym, że ich działalność może odnieść sukces?

Czy osoby w wieku 50+ potrzebują wsparcia w prowadzeniu własnej
działalności? Jakiego?
16
4. Nastawienie społeczne – 10 min

Jak do firm prowadzonych przez osoby 50+ podchodzi społeczeństwo? Jak
reagują na takie decyzje bliscy przedsiębiorcy?

Jak podchodzą do takich firm inni przedsiębiorcy / kontrahenci? A
klienci? Czy uważają je za wiarygodne?

Czy osoby w wieku 50+ są świadome takiego nastawienia? Czy może ono
wpłynąć na ich decyzje czy przyszłe sukcesy?
17
5. Województwo pomorskie – 5 min

Czy województwo pomorskie jest przyjazne nowym przedsiębiorcom? Czy
łatwo tu założyć działalność? Czy łatwo ją tu prowadzić? Jaki jest tu
klimat dla biznesu?

Czy zauważa różnice w tej kwestii, jeśli chodzi o regiony lub wielkość
miejscowości?

Czy osoby dojrzałe chętniej zakładają działalność w dużym mieście,
małym, na wsi?
6. Podsumowanie – 5 min

Jakie
są,
jego
zdaniem,
główne
zalety
prowadzenia
działalności
gospodarczej? A w przypadku osób 50+ jak to wygląda?

Jakie
są,
jego
zdaniem,
główne
wady
prowadzenia
działalności
gospodarczej? A w przypadku osób 50+ jak to wygląda?

Czy respondent doradzałby znajomej osobie w wieku 50+ założenie własnej
działalności? Dlaczego?
18