NATIONAL GEOGRAPHIC. POLSKA
Transkrypt
NATIONAL GEOGRAPHIC. POLSKA
NATIONAL GEOGRAPHIC. POLSKA 2013 SPIS TREŚCI nr 1(160) 3 10 12 16 20 26 32 46 62 74 96 106 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Jedz z głową. Czym ludzkość będzie się odżywiać w przyszłości? / Paulina Szczucińska Wywiad. Jak zawód fotografa odmieniła fotografia cyfrowa? Gdzie leży granica oddzielająca retusz od manipulacji? Jaka jest przyszłość fotodziennikarstwa i prasy, jaką znamy? / Z Chrisem Johnsem, szefem NGM rozmawia Martyna Wojciechowska Portfolio. Eksploracja to odkrywanie nie tylko reguł, ale też urody świata. Niespokojne geny. Homo sapiens podbił cały świat, zasiedlając najróżniejsze ekosystemy. Co umożliwiło ten sukces? Istnieje trop wskazujący, że za naszą nieokiełznaną ciekawość świata odpowiada jeden gen. Bardziej prawdopodobne jednak, że kluczowe okazało się sprzężenie zwrotne między naszym genetycznym garniturem a kulturą / David Dobbs Obłędnie daleko. Postawiwszy nogę na Księżycu, ludzkość jakby pohamowała swój pęd do podboju kosmosu. Terminy załogowej wyprawy na Marsa wciąż są przesuwane. A co z podróżami dalszymi, do innych układów planetarnych? Czy, jak i kiedy moglibyśmy polecieć do gwiazd? / Tim Folger Yasuni. Pierwotny las deszczowy z niezrównanym w skali globu bogactwem gatunków i Indianami uciekającymi od cywilizacji, a pod nim - morze ropy. Ekwador musi zdecydować, które z tych bogactw jest dla niego cenniejsze / Scott Wallace Mikroby. Ludzkie ciało jest w pewnym sensie odpowiednikiem tropikalnej puszczy, prawdziwym ekosystemem, w którym żyją biliony mikroorganizmów najróżniejszych gatunków. A nasza wiedza o nim jest pełna gigantycznych luk / Nathan Wolfe Przez Amerykę. Ćwierć wieku po pierwszej wyprawie, której plonem był reportaż w magazynie NG, nasi autorzy przemierzają Amerykę po raz wtóry. Kraj ten sam, a jednak już inny / Małgorzata Niezabitowska TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 W nieznane. Australijska wyprawa antarktyczna z początków XX w. obfitowała w epizody, które przywracają wiarę w człowieka, jego hart ducha oraz zdolność do braterstwa i poświęceń / Dawd Roberts nr 2(161) 3 10 12 16 20 26 34 44 50 70 88 100 120 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Jedz z głową. Jak zachować świeżość żywności? Sposoby stare i nowe, naturalne i naukowe / Adam Robiński Fotoreportaż. Pokaż łapę, czyli projektowe wariacje natury na temat stopy / Ingo Arndt Pigmeje. Żyją nie tylko w Afryce i nie tylko w tropikalnym lesie. Mają nieprawdopodobny zmysł orientacji. Ale dlaczego są tacy mali? Czy to przypadek, czy przystosowanie do środowiska? / Andrzej Muszyński Sekrety wzrostu. Ludzki wzrost to skomplikowana sprawa. Wbrew pozorom wcale nie jest tak, że wraz z postępami cywilizacji jesteśmy coraz wyżsi. Weźmy taki paleolit. Wtedy to dopiero rośliśmy / Adam Robiński Libia. Kilka dekad rządów szalonego dyktatora nie mogło pozostać bez wpływu na społeczną i gospodarczą tkankę kraju. Dodajmy do tego skutki wojny domowej, a powstanie obraz państwa zdezorientowanego / Robert Draper Jad. Wiele zwierząt na świecie dysponuje śmiercionośną "bronią biologiczną" - jadami. Podglądając ich działanie, medycyna potrafi sprawić, by w zmodyfikowanej formie posłużyły nam jako leki / Jennifer S. Holland Sekwoje. Mamutowce olbrzymie to drzewa o największej na świecie miąższości. Potrafią żyć kilka tysięcy lat. Czy to nie wystarczające powody, by bliżej im się przyjrzeć? / David Quammen Dziki korytarz. Kirgizi z Korytarza Wachańskiego nie uciekali przed cywilizacją - ona po prostu nigdy do nich nie dotarła. I choć mieszkają w urzekającej krainie, życie bez dróg, prądu i medycyny pełne jest śmierci / Michael Finkel Savoir-vivre. Towarzyskie formy nie są zbędnym balastem, reliktem dawnego społeczeństwa. One czynią życie milszym / Maciej Nikodemski TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Wściekła pogoda. Na temat zmian klimatu napisano już tysiące tomów. Mimo to wciąż wielu rzeczy nie jesteśmy w stanie przewidzieć. Pewne jest więc: pogoda jeszcze nie raz nas zaskoczy / David Roberts nr 3(162) 3 10 12 16 26 38 46 58 64 84 94 110 118 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Jedz z głową. Kariera hamburgera okazuje się mieć zaskakujący związek z rozwojem motoryzacji / Adam Robiński Fotoreportaż. Pierwotne ludy i ich sposoby życia powoli odchodzą w przeszłość. W Indonezji można jednak jeszcze podpatrzyć np. Mentawajów / Paweł Łączny Teatr boży. Bezkresna Syberia jest doskonałym miejscem, by na odludziu budować alternatywne społeczeństwo. Po upadku ZSRR wielu mesjaszów powiodło tam swoich wyznawców / Maciej Nikodemski Władcy umysłów. Głęboka ludzka potrzeba duchowości sprawia, że aby zostać guru i zgromadzić grupę wyznawców, nie trzeba mieć nadzwyczajnej charyzmy. Wystarczy determinacja / Maciej Nikodemski Ropa z łupków. Nowe metody wydobycia ropy gwałtownie zwiększyły jej produkcję w USA. Ale ofiarą tego boomu pada środowisko - przyrodnicze i społeczne / Edwin Dobb Piłka z odpadków. Afrykańscy chłopcy często grają prymitywnymi piłkami, które sami wytwarzają z będących pod ręką materiałów. Ale ich radość i emocje wcale nie są przez to mniejsze / Jessica Hilltout Czas dronów. Już niedługo niebo nad naszymi głowami zaroi się od niewielkich latających maszyn. Oprócz nowych możliwości działania przyniosą nam też zagrożenia, np. permanentną inwigilację / Jon Horgan Puszczyk uralski. Pewna sowa - dzika i mało towarzyska, jak na sowę przystało - zauroczyła fotografa i niespodziewanie została puszczańską ptasią modelką na trzy lata / Amanda Figle Włosy. Człowiek jako jedyny ssak pozbawiony jest futra. Być może właśnie ten brak uczynił nas ludźmi, bo pozwolił mówić / Izabela Filc-Redlińska TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Chiny. We współczesnych Chinach 10 lat to cała epoka. Zwłaszcza nad Zaporą Trzech Przełomów - inwestycją, jakiej świat nie widział. Obserwacja tych zmian jest naprawdę fascynująca / Peter Hessler nr 4(163) 4 16 18 16 22 36 46 66 72 92 106 118 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Jedz z głową. Czy owoce to samo zdrowie? I czy egzotyczne są lepsze od rodzimych? A może przeciwnie? / Adam Robiński Fotoreportaż. Fotograf na Szlaku Orlich Gniazd szukał współpracy ze światłem - czasem słońca, a czasem zwykłej latarki / Andrzej Kryza Cywilizacje. Ludzkość zdobyła się na kilka takich „wielkich projektów". Wszystkie były próbą ujarzmienia przyrody i określenia miejsca człowieka w świecie. I każdej z nich nasza współczesność coś zawdzięcza / Joanna Orłowska-Stanisławska Piramidy. Dlaczego ta forma budowli była tak popularna w różnych kulturach, odległych w czasie i przestrzeni? Tu nie ma zagadki - odpowiedź okazuje się nad wyraz prosta / Adam Robiński Mamuty. Nasi przodkowie polowali na nie dla mięsa. Dziś możliwe są już tylko bezkrwawe łowy w tundrze na imponujące mamucie ciosy, które oddaje wieczna zmarzlina. To zajęcie dla samotników - bywa niebezpieczne, ale szczęściarzom przynosi fortunę / Brook Larmer Mahoń. Strzelające pod niebo pnie mahoniowców były ozdobą amazońskich lasów. No właśnie - były. Bo czy człowiek może przejść obojętnie obok złota, nawet jeśli jest to „czerwone złoto"? / Scott Wallace Manaty. Nie mają naturalnych wrogów. Nie mają też ochronnej warstwy tłuszczu, więc żeby przetrwać zimę, gromadzą się przy ciepłych źródłach. A że ludzie uwielbiają takie spektakle natury, też tam ściągają i... konflikt gotowy / Mel White Narkotyki. Z substancji psychoaktywnych znajdowanych w naturze człowiek korzystał „od zawsze" - w celach leczniczych i magicznych. Dziś narkotyczna moc okazuje się głównie mocą społecznej destrukcji / Adam Robiński TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Nocne ogrody. Czym nocna wizyta w ogrodzie góruje nad dzienną? Przede wszystkim intensywnymi zapachami. I wrażeniem doskonałości, jakie daje łagodne światło księżyca / Cathy Newman nr 5(164) 3 10 12 16 26 34 42 60 76 90 110 122 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Jedz z głową. Ryby to bez dwóch zdań ważny składnik zdrowej diety. Ale jakie jeść, a jakich nie - i dlaczego? / Adam Robiński Fotoreportaż. Pokazać Stambuł bez uciekania się do łatwej efektowności, przez pryzmat mieszkańców metropolii - oto cel autorki / Aneta Ludwig Mamut jak nowy. Przywrócić życie wymarłemu gatunkowi to perspektywa kusząca, zwłaszcza że długa jest lista takich stworzeń. Ale są też pewne "ale" / Carl Zimmer Czarna despotia. Zimbabwe to ja - myśli zapewne Robert Mugabe, który rządzi tym państwem od uzyskania niepodległości w 1980 r. Interes kraju wyraźnie bowiem już dawno pomylił mu się z własnym / Alexandra Fuller Chiński kanał. W przeludnionym Państwie Środka zmobilizowanie milionów robotników na rozkaz cesarza nigdy nie było problemem. Tak też powstał liczący 2 tyś. km wodny szlak transportowy, równie imponujący jak znacznie słynniejszy Wielki Mur / Jan Johnson Długowieczność. Czy średnia 100 lat życia dla przedstawicieli naszego gatunku jest możliwa? Naukowcy pracują nad tym, badając odizolowane populacje wyróżniające się liczbą stulatków / Stephen S. Hall Rajskie ptaki. Przegląd niezwykłej rodziny, w której samce dla zaimponowania partnerkom zainwestowały w zadziwiającą godową ekstrawagancję / Mel White Ból na życzenie. Kary cielesne przez tysiące lat stosowano jak świat długi i szeroki. Zdumiewający był (i jest) nie tylko ich repertuar, ale też teoretyczne uzasadnienia dla ich wymierzania / Maciej Nikodemski TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Przenawożenie. Rośliny do szybkiego wzrostu potrzebują azotu, czyli nawozów. Ale że we wszystkim trzeba zachować umiar, a z tym człowiek ma kłopot, przenawożenie staje się poważnym problemem w ochronie środowiska naszej planety / Dan Charles nr 6(165) 3 10 12 16 32 38 48 58 72 90 106 118 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Jedz z głową. Nasze ciało potrzebuje codziennej porcji kalorycznego paliwa. Sztuka polega na tym, by nauczyć się zasilać organizm racjonalnie / Adam Robiński Dlaczego Polska jest biedniejsza niż kraje Zachodu? Który władca był najlepszym gospodarzem, a kiedy najbardziej traciliśmy dystans? / Wywiad z Wojciechem Morawskim rozm. Adam Robiński Fotoreportaż. Połączenie dwóch pasji - do koni i do fotografii - przyniosło doskonałe rezultaty. Zresztą - oceńcie sami / Wojciech Kwiatkowski Kosmiczne dno. Słynny reżyser i eksplorator James Cameron zbudował batyskaf, w którym osiągnął największą głębię na ziemi. Publikujemy relację z opadania w otchłań piekielnych ciśnień / James Cameron Everest. Najwyższy szczyt świata emanuje magnetyzmem tak wielkim, że znalazł się - rzecz przed kilku dekadami niewyobrażalna - w stanie prawdziwego oblężenia. Jak opanować chaos na Górze Gór? / Mark Jenkins Wielorybnicy. Polowanie na walenie w dzisiejszej Norwegii nie przynosi już prestiżu i pieniędzy takich jak niegdyś. Odległe rybackie społeczności wraz z ich stylem życia umierają. Wieloryby, które przetrwały rzezie, mogą odetchnąć / Roff Smith Gorongosa. Wyrastająca z sawann Mozambiku święta góra zasilana monsunami wykształciła niezwykłe zbiorowisko fauny i flory. Ekosystem spustoszony w czasie długich lat wojny domowej powoli wraca do zdrowia / Edward O. Wilson Macierzyństwo. Ile w nim natury, a ile kultury? Choć ludzkość wykształciła różne jego modele, jedno jest pewne: nasza cywilizacja ma z macierzyństwem coraz większy problem / Maciej Nikodemski TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Tunele Gazy. Półoficjalny system kanałów przemytniczych to dla jednych śmiertelna pułapka, a dla innych źródło fortuny. W trudnych warunkach ludzka pomysłowość owocuje czasem kuriozalnymi rozwiązaniami / James Verini nr 7(166) 4 14 16 20 32 42 54 72 90 98 106 120 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Dieta paleo. Jesteśmy tym, co jemy. Czy zatem powrót do diety człowieka pierwotnego mógłby nas uzdrowić? I z czego musielibyśmy zrezygnować? / Adam Robiński Fotoreportaż. Obrazy z powstania styczniowego w świadomości Polaków to przede wszystkim ryciny Artura Grottgera. A jak wyglądałby ten zryw na zdjęciach? Proponujemy fotograficzną podróż w czasie - przez historię powstania i fotografii zarazem / Andrzej Górski Wyścig natury. Wszystko, co żyje, walczy o byt - zmaga się ze stworzeniami innych gatunków i konkuruje z przedstawicielami własnego. W tej walce hartuje się odporność, doskonalą sprawności i umiejętności, którymi zwierzęta zdumiewają Homo sapiens, uważającego się za koronę stworzenia / Marta Koton-Czarnecka Chaos w Układzie. Wokół naszego Słońca krąży osiem planet - ustawionych w określonym porządku, o pewnych orbitach. Oaza stałości - dzisiaj. Okazuje się bowiem, że ten stan spokoju osiągnięty został po okresach "wielkiego wymiatania". Bo na początku był chaos / Robert Iron Mars. Droga do kolonizacji kosmosu wiedzie przez Marsa. Na razie posyłamy tam maszyny, które fotografują, mierzą, wiercą, analizują. Na niektórych zdjęciach Czerwona Planeta wygląda całkiem "domowo". Prawie jak ziemia (choć „prawie" robi wielką różnicę) / John Grotzinger Afganistan. W kraju ogarniętym wojną, gdy w dodatku w grę wchodzą duże pieniądze, zabytki stoją na straconej pozycji. Są jednak archeolodzy, w tym Polacy, którzy próbują ratować, co się da / Adam Robiński Aborygeni. Przez 50 tyś. lat panowali nad kontynentem. Tak stare były ich zbieracko-łowiecki tryb życia, specyficzna sztuka, mitologia. Przyjście białych zniszczyło ducha Aborygenów. Dla niektórych powrót do trybu życia przodków jest drogą do odrodzenia / Michael Finkel Hazard. Dreszczyk ryzyka nęci nas wszystkich, choć w różnym stopniu. Człowiek nie byłby jednak sobą, gdyby na kanwie tej skłonności nie wymyślił mnóstwa sposobów rozrywki, rywalizacji i - ależ tak – zarabiania / Adam Robiński nr 8(167) 3 10 12 16 22 32 42 54 80 92 110 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Grzyby. Bez dwóch zdań - Polak ma duszę grzybiarza. Wielka namiętność do grzybów nie zawsze jednak idzie w parze ze znajomością tematu / Adam Robiński Fotoreportaż. Statek pod pełnymi żaglami to samo piękno, a więc dla fotografa temat wdzięczny, choć trudny zarazem. Jak można się z nim zmierzyć? / Marek Czasnojć Biskupin. Kto i jak go zbudował, w jaki sposób funkcjonował i dlaczego upadł? Ikoniczne stanowisko polskiej archeologii pod lupą / Adam Robiński Król lew. Można by powiedzieć, że przed nim kroczy śmierć. Okazuje się jednak, że nieustannie kroczy również za nim, bo władca sawanny żyje w ciągłym zagrożeniu ze strony pobratymców / David Quammen Lwy i ludzie. Życie w pobliżu siedlisk wielkich kotów do łatwych nie należy. Atak lwa-jeśli uda się go przeżyć - jest doświadczeniem traumatycznym / David Quammen Cenoty Majów. Krasowe studnie Jukatanu były dla tamtejszych ludów czymś więcej niż tylko zbiornikami deszczówki, dlatego dziś archeolodzy szukają w nich rozwiązania naukowych zagadek / Alma Guillermoprieto Piękno ciała. Człowiek w naszym kręgu kulturowym ma kłopot z ciałem i definiowaniem jego piękna, a problem ten zyskał na znaczeniu wraz z opracowaniem procesu produkcji... tanich luster. Plemiona pierwotne nie estetyzowały przesadnie - piękne było dla nich przede wszystkim to, co użyteczne / Izabela Redlińska TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Romskie pałace. Wizyta w rumuńskim miasteczku, przy ulicach którego wyrosła ponad setka fantazyjnych rezydencji romskich bogaczy / Tom O'Neil 144 Rzeka Klamath. Zburzyć cztery tamy, żeby chronić środowisko? Całkiem możliwe, że do tego dojdzie i kalifornijska rzeka Klamath odzyska pierwotne oblicze / Russ Rymer nr 9(168) 3 10 12 16 40 46 70 92 108 116 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Fotoreportaż. Największe w Europie (około 2 tys. sztuk) skupisko pomnikowych dębów w wielkopolskim Rogalinie jest dla fotografa przyrody jak zaproszenie do pracy / Maciej Fiszer Wielki potop. Topniejące w coraz szybszym tempie lodowce stale podnoszą poziom mórz, tymczasem w metropoliach na wybrzeżach całego świata mieszkają miliony ludzi. Czy te miasta są skazane na zagładę? I gdzie znalazłyby się plaże, gdyby cały ziemski lód zamienił się w wodę? / Tim Folger Kinszasa. Stolicę Demokratycznej Republiki Konga, wielkiego kraju w sercu Afryki, trawią bieda, korupcja i przemoc. Sztuka wydawać by się mogła ostatnią potrzebą mieszkańców, tymczasem działalność artystyczna okazuje się jednym ze sposobów przetrwania w chaosie / Robert Draper Kazuary. Te wielkie nielotne ptaki spokrewnione ze strusiami w samoobronie potrafią zabić człowieka pazurem. Nie ma w nich jednak nic krwiożerczego: to zjadacze owoców charakteryzujący się tym, że mają zindywidualizowaną fizjonomię. Całkiem jak ludzie / Olivia Judson Antarktyda. Co jest najgroźniejsze we wspinaczce na antarktyczne turnie? Wcale nie temperatura. Najbardziej niebezpieczne okazują się wiatry, które potrafią uderzyć w najmniej spodziewanym momencie, a mają siłę huraganu / Freddie Wilkinson Wiwat porażka. Każda ludzka działalność obarczona jest ryzykiem porażki i wielu najsławniejszych eksploratorów naszej planety boleśnie doświadczało tej prawdy. Wszystkie takie wydarzenia niosły jednak także naukę, z której korzystali oni sami lub ich następcy / Hannah Bloch TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Tongariro. Niesamowite pejzaże z filmu Władca pierścieni istnieją naprawdę. Choć trzeba ich szukać aż na antypodach, w nowozelandzkim parku narodowym Tongariro / Mel White nr 10(169) Specjalny numer poświecony fotografii 3 10 12 16 40 52 66 82 96 116 126 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Wielki Konkurs Fotograficzny. Dziewiąta edycja naszego konkursu dobiegła końca. Czas zatem na publikację zwycięskich fotografii - wraz z komentarzami ich autorów Fotoreportaż. Niemal każda fabryka może być interesującym miejscem dla fotografa. Cóż dopiero, gdy są to cukrownie z maszynami i technologią sprzed stu lat funkcjonujące od czasów kolonialnych na indonezyjskiej Jawie / Tomasz Tomaszewski Puszcze złota. Jedno z największych i potencjalnie najbogatszych państw Afryki jest dziś nędzarzem trawionym przez dziką przemoc. A wszystko przez niewiarygodną obfitość minerałów, z powodu których Kongo od lat nie zna pokoju. Czy fotografia może wydobyć ten konflikt z zapomnienia? / Jeffrey Gettleman Twarze Ameryki. "Etniczny tygiel" w wypadku USA to slogan, który ma swoje estetyczne konsekwencje. Mieszanka typów fizycznych ze wszystkich niemal zakątków globu owocuje bowiem oryginalną urodą obywateli. Zapraszamy do galerii fascynujących portretów Amerykanów / Lise Funderburg Korea Północna. Obrazy z kraju odizolowanego od świata, w którym niemal wszystko jest tajne i objęte zakazem fotografowania, budzą szczególną ciekawość. Jak zresztą zdjęcia zza wszelkiego rodzaju kulis / Tom Sulivan Parki inaczej. Czy camera obscura w dobie cyfrowej ma sens? Abelardo Moreli pokazuje, że tak, tworząc za jej pomocą zdjęcia krajobrazów znanych, a jednak tajemniczych. Wiwat stara technika! / Tom 0'Neil Cyfrowa wioska. Ludzkość nigdy jeszcze nie produkowała tylu zdjęć. Dziś można być fotografem, nie mając aparatu - wystarczy wyszukiwać atrakcyjne obrazy z automatycznych rejestratorów. Co ta inflacja oznacza dla siły oddziaływania i społecznej roli fotografii? / James Estrin TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 136 Fotograficzne ZOO. Zdjęciowy katalog gatunków świata przyrody to ambitne zadanie. Okazuje się, że dziś najlepszymi miejscami do jego budowania są... ogrody zoologiczne / Elizabeth Kolbert nr 11(170) 3 10 12 16 36 40 56 76 94 106 118 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Fotoreportaż. W Manili miasto umarłych jest jednocześnie miastem żywych. Nekropolia stała się osiedlem mieszkaniowym dla biedoty, gdzie wśród grobów toczy się zwyczajne życie / Mariusz Janiszewski Królowe Egiptu. Faraon zgodnie z tradycją był płci męskiej. Zdarzały się jednak kobiety o silnych osobowościach, które zdobywały władzę i kierowały państwem, a kilka z nich, jak Kleopatra czy Nefertiti, zapracowało na status ikon starożytnego Egiptu / Joanna Lamparska Ostatnia pogoń. Tim Samaras był znanym łowcą tornad. Szukał ich po Wielkich Równinach, próbując je dopaść i wydrzeć im tajemnice. Gdy pewnego razu opuściło go szczęście, jedna ze ściganych atmosferycznych bestii zadała śmiertelny cios / Robert Draper Nigeria. Północ kraju wstrząsaną aktami przemocy ogarnia chaos. Czy terrorystyczna organizacja Boko Haram naprawdę jest tak potężna, czy też jej wszechmoc to tylko propagandowy konstrukt? Tak czy inaczej obywatele kraju leżącego na ropie niewiele z niej korzystają / James Verini Pierwiastkowanie. W zaawansowanych laboratoriach człowiek może tworzyć pierwiastki nieistniejące aktualnie na ziemi. Choć taki nowy byt powstaje niezwykle rzadko i trwa ledwie maleńki ułamek sekundy, tablica Mendelejewa wzbogaca się o nowy symbol. Jaki jest kres tej drogi? / Robb Dunn Cukier. Ewolucja zaprogramowała nasz organizm tak, by wycisnął ile się da z niewielkiej dostępnej ilości cukru. Gdy zatem człowiek opanował wytwarzanie słodyczy na wielką skalę, oprócz przyjemności zafundował sobie też potężne kłopoty. Bo cukier to nałóg tylko z pozoru niewinny / RichCoen Medycyna. Imponujący rozwój medycyny jest jednym z największych dobrodziejstw cywilizacji. Ale na drodze od praktyk magicznych do wyrafinowanej nauki pełno było pułapek i ślepych uliczek, a tym samym ofiar / Adam Robiński TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Kaniony Australii. Kaniony w płaskiej na ogół Australii? Tak, i to niedaleko Sydney. Pocięte wąskimi i głębokimi szczelinami Góry Błękitne oferują labirynt fascynujących dzikich tras i takichże widoków / Mark Jenkins nr 12(171) 3 12 14 18 48 54 74 86 104 118 Pod flagą NG Ryzykanci Odkrywcy Skaner Fotoreportaż. Kopalnia soli w Wieliczce jest unikatowa w skali świata. A setki kilometrów wyrobisk poza trasami turystycznymi jest dostępnych tylko dla wtajemniczonych. Nasi czytelnicy dzięki wspaniałym zdjęciom też mogą tam jednak zajrzeć / Andrzej Nowakowski Obejść świat. Dookoła Ziemi pieszo przez siedem lat. Ta wędrówka śladami Homo sapiens kolonizującego naszą planetę, przez różne strefy klimatyczne i ekosystemy, choć fizycznie realna, w zamyśle autora jest przede wszystkim podróżą duchową / Paul Salopek Zabytek cyfrowy. Wiele zabytków architektury, owoców geniuszu minionych wieków, nieubłaganie niszczeje. Musimy walczyć o ich zachowanie, ale na wszelki wypadek dobrze byłoby mieć oddające wszelkie detale cyfrowe kopie 3D i niektóre obiekty właśnie takowych się dorabiają / George Johnson Narciarze Z Ałtaju. Badacze nie są zgodni, w jakiej części świata człowiek po raz pierwszy przypiął narty. Jedna z teorii mówi, że w Ałtaju, ale nawet jeśli nie jest to prawda, to właśnie tam myśliwi wciąż jeżdżą, posługując się własnoręcznie wystruganym sprzętem i techniką według wzorów wypracowanych przed tysiącami lat / Mark Jenkins Zielona inwazja. Kule toczone przez wiatr po amerykańskiej prerii - takich westernowych obrazków jeszcze do połowy XIX w. Ameryka nie widziała. Zaraz potem mogła się jednak przekonać, jak roślina może efektywnie użyć koła i co z tego wynika / George Johnson Bielizna. Kiedyś wstydliwie skrywana, dziś wręcz przeciwnie. Kiedyś niemal uniseks - dziś manifestacja płci. Niegdyś słusznych rozmiarów, dziś nad wyraz skąpa. Jej parowiekowa ewolucja podążała krok w krok za zmianami obyczajowości / Adam Robiński TYLKO DLA PRENUMERATORÓW 128 Puma. Wielki kot uznawany za szkodnika, konkurenta dla myśliwych do zwierzyny łownej, został wytępiony w większości stanów USA. Dziś powoli kolonizuje je na powrót. A jest tak nieuchwytny, że potrafi się utrzymać na leśnych terenach w środku aglomeracji Los Angeles, spacerując wokół słynnego napisu Hollywood! / Douglas Chadwick Oprac. BPK