Technologia dbExpress ver.2

Technologia dbExpress w
środowisku DELPHI
Opracował:
Tomasz Neumann
[email protected]
Technologia dbExpress
DbExpress jest technologią zaproponowaną przez firmę Borland. Innowacją tego rozwiązania jest
fakt, że jest to technologia międzyplatformowa, można zatem w środowisku Delphi tworzyć aplikacje
zgodne z Kyliksem. Sposób jej implementacji zapewnie również pełną rozszerzalność – możliwe jest
dodawanie możliwości korzystania z nowych typów baz danych poprzez dołączanie odpowiednich
sterowników. Każdy z takich sterowników implementuje zestaw nowych interfejsów umożliwiających
dostęp do danych specyficznych dla danego typu serwera.
Jedną z najważniejszych cech architektury dbExpress jest jednokierunkowy charakter jej zbioru
danych. Niemożliwe jest zatem używanie metod Last oraz Prior klasy TDataSet. Wśród dostępnych
metod eksploracji danych w tabeli możliwe jest tylko używanie metod First oraz Next. Kolejnym
ograniczeniem jest niemożliwość bezpośredniej modyfikacji rekordów.
Komponenty dbExpress
Zadaniem komponent TSQLConnection jest zapewnienie zestawienia połączenia pomiędzy serwerem
baz danych a innymi komponentami wchodzącymi w skład dbExpress.
Parametry pracy komponentu TSQLConnection zapisane są w dwóch plikach konfiguracyjnych
dbxdrivers.ini oraz dbxconnections.ini. (C:\Program Files\Borland\BDS\4.0\)
Plik
dbxdrivers.ini
Opis
zawiera listę wszystkich obsługiwanych przez dbExpress sterowników wraz z
ustawieniami dotyczącymi tychże sterowników.
dbxconnections.ini zawiera listę połączeń nazwanych, będących odpowiednikami aliasów DBE
WAŻNE!!!
Biblioteki z których korzysta środowisko Delphi są ściśle przypisane do wersji bazy danych. Może
zdarzyć się tak, że część bibliotek należy podmienić/dodać.
Nawiązanie połączenia
Aby ustanowić połączenie z serwerem baz danych należy
umieścić na formie komponent TSQLConnection oraz
ustawić właściwość ConnectionName. Na rozwijanej liście
pojawią się wszystkie te nazwane połączenia, które
zostały
dodane
do
pliku
konfiguracyjnego
dbxconnections.ini. Na rysunku obok przedstawiono
parametry zestawienia połączenia z serwerem MySQL.
Po ustawieniu właściwości ConnectionName zostały
zgodnie z plikiem konfiguracyjnym właściwości
dodatkowe, takie jak: DriverName, GetDriveFunc,
LibraryName oraz VendorLib.
Istotnym parametrem jest właściwość LoginPrompt,
domyślnie ustawiona na True. Pomimo określenia w
pozostałych parametrach nazwy użytkownika oraz hasło
wymaganych przy zestawianiu połączenia, aplikacja
zawsze będzie pytała się o nie jeszcze raz.
Właściwości Connected odpowiada za inicjację oraz zerwanie połączenia z serwerem baz danych.
Szczegółowe parametry połączenia zapisuje się we właściwości Params. Proces edycji odbywa się w
osobnym oknie (rysunek)
Istotnymi parametrami połączenia są
właściwości HostName, czyli nazwa
domenowa lub adres IP hosta z
uruchomioną usługą baz danych.
Właściwości User_Name oraz Password
odpowiadają za określenie praw
dostępu do baz danych znajdujących się
na serwerze.
Właściwość Database ustawia domyślną
bazę danych.
Zestawienie
przedstawionych
właściwości może różnić się dla różnych
systemów baz danych.
W przypadku pracy z wieloma różnymi systemami baz danych możliwe jest zapisywanie wszelkich
ustawień pliku połączeń nazwanych. Edycja pliku możliwa jest poprzez dwukrotne kliknięcia
komponentu klasy TSQLConnection.
Kolejnym komponentem korzystającym z zestawionego
połączenia przez komponent TSQLConnection jest
TSQLDataSet.
Komponent
ten
reprezentuje
jednokierunkowy zbiór danych zawierający dane
pochodzące z serwera. Rodzaj danych zależy od
właściwości CommandType. Z listy rozwijanej tej
właściwości można wybrać ctQuery, ctStoredProc oraz
ctTable. Dla każdej z opcji we właściwości ComandText
należy podać odpowiednio zapytanie SQL, nazwę
procedury składowanej lub nazwę tabeli.
Istotnym parametrem jest właściwość SchemaName w
której jeszcze raz należy podać nazwę bazy danych, na
której chcemy wykonać operacje.
We właściwości SQLConnection wybiera się nazwę
komponentu odpowiadającego za połączenie z
serwerem baz danych.
Po zmianie właściwości Acive na wartość True w
aplikacji z komponentem TSQLDataSet z parametrami
jak na rysunku obok komponent będzie zawierał tabelę
kraj ze wszystkimi jej rekordami.
Ustawienie wszystkich właściwości możliwe jest w
czasie projektowania aplikacji jak również z poziomu
kodu programu. Przedstawia to przykład poniżej.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
| procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
| begin
|
SQLDataSet1.Close;
|
SQLDataSet1.SchemaName := 'kraj';
|
SQLDataSet1.CommandType := ctQuery;
|
SQLDataSet1.CommandText := 'SELECT COUNT(*) AS ilosc FROM kraj';
|
SQLDataSet1.Open;
|
Button1.Caption := SQLDataSet1.FieldByName('ilosc').AsString;
| end;
Zaprezentowany kod źródłowy powiązany jest ze zdarzeniem Click obiektu Button1 (1). Pierwszą
instrukcją jest zamknięcie istniejącego zbioru danych (3). Następnie wybrana jest baza danych (4) na
której chcemy wykonać zapytanie (5). Treść zapytania SQL (6) zwróci ilość krotek znajdujących się w
tabeli kraj. Jeśli instrukcja języka SQL zwraca zbiór wynikowy w celu otrzymania wyniku należy
wywołać metodę Open (7). Jeżeli instrukcja miałby dokonać modyfikacji krotki, tabeli lub bazy danych
należy wywołać metodę ExecSQL. Kolejną instrukcją jest pobranie wartości z komponentu
SQLDataSet i wyświetlenie jej na przycisku Button1 (8). Wynikiem prezentowanego pytania SQL jest
tabelka z jedną kolumną o nazwie ilość oraz jednym wierszem zawierającym ilość krotek w tabeli kraj.
W technologii dbExpress dostrzec można tzw. „wsteczną kompatybilność”. Jej objawem są
komponenty takie jak TSQLTable, TSQLQuery oraz TSQLStoredProc. Funkcjonują one podobnie do ich
odpowiedników z BDE z ograniczeniem wynikającym z jednokierunkowego zbioru danych. Nie oferują
nic więcej, niż komponent TSQLDataSet.
Dwukierunkowe zbiory danych w technologii dbExpress
TSQLConnection
TSQLDataSet
TDataSetProvider
TDataSource
TClientDataSet
Do tej pory technologia dbExpress wykorzystywana była jako realizacja idei jednokierunkowego,
niemodyfikowalnego zbioru danych. Komponentem, za pomocą którego możliwe jest zarówno
dwukierunkowa nawigacja po zbiorze danych jak i modyfikowanie danych na serwerze jest
komponent TSQLClientDataSet.
Schemat powiązań dwukierunkowej obsługi bazy danych.
SQLConnection1
SQLDataSet1.SQLConnection
DataSetProvider1.DataSet
ClientDataSet1.ProviderName
DataSource1.DataSet
DBGrid1.DataSource
–
:=
:=
:=
:=
:=
zestawienie połączenia
SQLConnection1;
SQLDataSet1;
DataSetProvider1;
ClientDataSet1;
DataSource1.
W aplikacjach wykorzystujących dwukierunkową nawigację po zbiorze danych jest komponent
TClientDataSet. Dostarczone są do niego wszystkie dane, które są wynikiem zapytania i znajdują się w
komponencie TSQLDataSet. Elementem pośredniczącym w przekazywaniu danych jest komponent
TDataSetProvider.
procedure TForm1.Button4Click(Sender: TObject);
begin
SQLDataSet1.Close;
SQLDataSet1.SchemaName := 'kraj';
SQLDataSet1.CommandType := ctQuery;
SQLDataSet1.CommandText := 'SELECT * FROM kraj';
SQLDataSet1.Open;
ClientDataSet1.Open;
ClientDataSet1.Last;
ClientDataSet1.Prior;
ClientDataSet1.Edit;
ClientDataSet1.FieldByName('numer').AsInteger := 456;
ClientDataSet1.ApplyUpdates(0);
end;
Uruchomienie powyżej zamieszczonej procedury spowoduje pobranie wszystkich krotek z tabeli kraj,
następnie aktualizacji przedostatniej krotki w polu numer do wartości 456 a następnie
zaktualizowaniu bazy danych umieszczonej na serwerze.
W zaprezentowanym kodzie istotną instrukcją jest ostatnia linia kodu. Wywołanie metody
ApplyUpdates wykonuje fizyczne zmiany w bazie danych. Jeśli aplikacja automatycznie ma dbać o
aktualizację danych w aplikacji klienckiej i na serwerze można wykorzystać zdarzenie AfterPost, które
wywoływane jest przy każdej zmianie zawartości krotek komponentu ClientDataSet.
procedure TForm1.ClientDataSet1AfterPost(DataSet: TDataSet);
begin
ClientDataSet1.ApplyUpdates(0);
end;
Laboratorium nr 1
Zapoznanie się z komponentami dbExpress w środowisku Delphi
Umieszczamy na formie zestaw komponentów potrzebnych do zrealizowania połączenia z bazą
MySQL.
TSQLConnection
TSQLDataSet
TDataSetProvider
TDataSource
TClientDataSet
Poszczególne zakładki można znaleźć w kategoriach jak niżej:
komponent
TSQLConnection
TSQLDataSet
TDataSetProvider
TClientDataSet
TDataSource
kategoria
dbExpress
dbExpress
Data Access
Data Access
Data Access
Konfigurujemy poszczególne komponenty kojarząc je ze sobą:
1. SQLConnection1
Komponent odpowiedzialny za połączenie z serwerem baz danych.
ConnectionName
MySQLConnection
LoginPrompt
False
Params
HostName
student1.am.gdynia.pl
Database
studenttm
User_Name
studenttm
Password
studenttm
Sprawdź połączenie z bazą danych zmieniając właściwość Connected z False na True.
2. SQLDataSet1
Komponent realizujący zapytania języka SQL (właściwości CommandType i CommandText)
SQLConnection
SQLConnection1
3. SQLDataSetProvider1
DataSet
SQLDataSet1
4. ClientDataSet1
ProviderName
SQLDataSetProvider1
5. DataSource1
DataSet
ClientDataSet1
Następnie na formie położyć komponent DBGrid (kategoria Data Controls). Komponent ten jest
dynamiczną tabelką umożliwiającą wyświetlanie danych pochodzących z komponentu DataSourde1.
Powiązanie odbywa się za pomocą właściwości DataSource – DataSource1.
Polecenie 1
Wyświetlić zawartość tabeli zbiorniki znajdującej się na zdalnym serwerze student1.
Połączenie zostało już skonfigurowane. Aby wyświetlić całą zawartość tabeli należy zmodyfikować
właściwości komponentu SQLDataSet1.
CommandType
CommandText
ctTable
zbiorniki
Aby zobaczyć wyniki należy zmienić właściwość Active komponentu ClientDataSet1 z False na True.
Polecenie 2
Przygotować aplikację składającą się z pola tekstowego (Memo), przycisku (Button) oraz tabeli
(DbGrid). W momencie kliknięcia na przycisk wykonane zostanie zapytanie języka SQL wpisane przez
użytkownika do pola Memo. Wynik w DBGrid’ie.
Ustawiamy właściwość komponentu SQLDataSet1
CommandType
ctQuery
Ponieważ zmiana zapytań w komponencie SQLDataSet1 możliwa jest tylko w momencie, gdy żadne
inne elementy nie są dowiązane pierwszą czynnością jest wyłączenie elementów podłączonych. W
tym przypadku jest to komponent ClientDataSet właściwość Active. Następnie wpisujemy zapytanie
SQL z komponentu Memo do komponentu SQLDataSet. Uaktywnienie komponentu ClientDataSet
spowoduje wyświetlenie odpowiedzi w komponencie DBGrid.
Kod źródłowy może wyglądać następująco:
procedure TForm1.BitBtn1Click(Sender: TObject);
begin
ClientDataSet1.Close;
SQLDataSet1.CommandText := Memo1.Text;
ClientDataSet1.Open;
end;
Wykonanie metody Close równoważne jest wykonaniu podstawienia Active := False. Analogicznie
metoda Open odpowiada podstawieniu Active := True.
W stworzonej przez siebie aplikacji potrenuj zadawanie pytań.
1) Pokaż całą tabelę zbiorniki.
2) Pokaż nazwy tych zbiorników, które są co najmniej w połowie zapełnione. (kolumna
Zapelnienie symbolizuje zapełnienie zbiornika 0 – puste, 100 pełne)
3) Pokaż wszystkie zbiorniki balastowe.
4) Pokaż zbiorniki, które zapełnione są w zakresie <25,75>.
5) Pokaż zbiorniki, których przeznaczeniem jest paliwo lekkie i paliwo ciężkie.
6) Pokaż wszystkie dostępne kategorie przeznaczenia zbiorników.
7) Ile jest zbiorników w poszczególnych kategoriach?
8) Jaka jest maksymalna pojemność wśród wszystkich zbiorników?
9) Ile ton paliwa znajduje się na statku?
10) Ile ton paliwa można pobrać w najbliższym porcie pamiętając, że zbiorniki mogą być
zapełnione maksymalnie w 94% ?
Laboratorium nr 2
Aplikacje i bazy danych
Zestaw połączenie z bazą danych tak jak w poprzednim ćwiczeniu.
Na formie należy umieścić komponent ComboBox. W momencie startu aplikacji powinien wypełnić
się danymi o przeznaczeniu zbiorników. Przykładowy kod może być następujący.
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);
begin
ClientDataSet1.Close;
SQLDataSet1.Close;
SQLDataSet1.CommandText := 'SELECT DISTINCT przeznaczenie FROM zbiorniki';
SQLDataSet1.Open;
SQLDataSet1.First;
while not SQLDataSet1.Eof do
begin
ComboBox1.Items.Add(SQLDataSet1.Fields[0].AsString);
SQLDataSet1.Next;
end;
ComboBox1.ItemIndex := 0;
SQLDataSet1.Close;
end;
Opis kodu
03
-
04
05
06
07
08
-
10
-
11
13
14
-
zamknięcie komponentu ClientDataSet1, tylko wtedy, gdy element ten niej jest
włączony możliwe jest edytowanie ustawień w komponentach powiązanych (tutaj
SQLDataSet1)
zamknięcie komponentu SQLDataSet1 w celu zmian właściwości
wpisanie nowego zapytania SQL
wykonanie zapytania, wyniki znajdują się w komponencie SQLDataSet1
ustawienie się na pierwszym wierszu odpowiedzi
funkcja iteracyjna wykonująca się dopóki nie natrafimy na koniec tabeli wynikowej
(End of File)
przypisanie wartości z kolumny o indeksie 0 do właściwości Items komponentu
ComboBox1
przesunięcie wskaźnika do następnego wiersza
ustawienie pierwszego elementu z listy ComboBox1 jako aktywnego
zamknięcie komponentu SQLDataSet1
Kolejnym elementem jest obsługa zdarzenia ComboBox1Click. W momencie jest wykonania DbGrid
powinien wypełnić się wszystkimi danymi na temat wybranej kategorii przeznaczenia. Wysłane
pytanie SQL powinno również pojawić się na komponencie Panel1.
procedure TForm1.ComboBox1Change(Sender: TObject);
begin
ClientDataSet1.Close;
SQLDataSet1.Close;
Panel1.Caption := 'SELECT * FROM zbiorniki WHERE
przeznaczenie="'+ComboBox1.Text+'"';
SQLDataSet1.CommandText := Panel1.Caption;
ClientDataSet1.Open
end;
Zadania
1. Umieść na formie komponent Edit1. Podczas pracy programu użytkownik wpisuje do niego
wartość zapełnienia zbiornika. Po kliknięciu na przycisk w komponencie DBGrid pojawiają się
dane wszystkich zbiorników o dokładnie takim zapełnieniu.
2. Na formie znajduje się kolejny komponent Edit2. Po kliknięciu na przycisk w komponencie
DBGrid pojawią się wszystkie dane tych zbiorników, których zapełnienie jest większe niż
wartość z pola Edit1 i mniejsze niż wartość z pola Edit2.
3. Na formie pojawia się RadioGroup1 z wpisanymi wyrażeniami AND i OR. Zmień zadanie nr 2
tak, aby wybrana opcja komponentu RadioGroup1 wskazywała na relacją pomiędzy dwoma
warunkami selekcji.
4. Do zad 3 dołóż warunek na przeznaczenia zbiornika (komponent ComboBox1)