docw cieniu czepka - Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i
download 
Reklamacja Transkrypt
w cieniu czepka - Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i
www.doipip.wroc.pl N U M E R 6 ( 2 2 4 ) C Z E RW I E C 2 010 W RO C Ł AW L E G N IC A ISSN 14256584 W CIENIU CZEPKA NIEZALEŻNY MIESIĘCZNIK PIELĘGNIAREK I P O Ł O Ż N YC H OKRĘGU W R O C Ł AWS K I E G O I LEGNICKIEGO W NUMERZE .................................................str. D olnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych INFORMACJE we Wrocławiu , INFORMACJE DORPIP .....................................2 Życzenia ..................................................... 2-4 W CIENIU CZEPK A n ie z a le ż ny m iesięczn i k pielęg n ia rek i po łoż nych ok ręg u w rocławsk iego i le g n ic k ie go. ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław, (w w w.doipip.w roc .pl) Wydawca : e–mail: [email protected] Dol noślą sk a Ok ręgowa Izba tel. 364–04–44, 364–04–35, tel/fax. 373–20–56 Pielęg n ia rek i Po łoż nych www.doipip.wroc.pl we Wro cła w iu . Konto Izby Izby:: (NOWE) Redaguje Prez ydium DORPiP: Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych 12 maja na Ostrowie... .......................... 5 PREWENCJA Prawa dziecka ................................................7 Urszu la Olechowsk a NOWY NUMER KONTA BANKOWE L eok ad ia Jęd rz ejewsk a GO, na który należy przekazywać skład- A nna Sz a f ra n Dorota Piet rz a k ki członkowskie: Ma r iola Gór ny Bank PEKAO S.A. O/Wrocław 63 1240 6670 1111 0000 5641 0435 Włod ziwoj Saw ick i Władysława G łowacz Gra ż y na Majewsk a-Ka źmiercz a k GODZINY PRACY BIURA Beata Ł abow icz Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych PIELĘGNIARSTWO Znieczulenie ..................................................9 Stres ..............................................................11 Rak gruczołu krokowego ..........................14 Zaburzenia mowy .......................................16 PRAWO SEKRETARIAT I KSIĘGOWOŚĆ poniedziałek – czwartek – od 800 do 1600 z wyjątkiem wtorków i piątków wtorek – od 800 do 1700 a w piątek do 1500 BIURO EWIDENCJI (wydaje, wymienia pra wo wykonywania zawodu) poniedziałek nieczynne dla petentów wtorek ......................................................10–17 środa ...........................................................8–16 czwartek ...................................................10–16 piątek ..........................................................815 KASA poniedziałek .................................. 10–16 wtorek ............................................. 11–14 środa .................................................. 8–15 czwartek .......................................... 10–16 piątek ..................................... NIECZYNNA BIBLIOTEKA Mandat Karny ..............................................17 wtorki.............................................. od 14 do 17 piątki ................................................. od 9 do 14 BLIŻEJ SIEBIE ..................................... 19 OKRĘGOWY RZECZNIK ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAWODOWEJ Informacja w Biurze Izby BYLIŚMY Z WIZYTĄ ......................... 21 OGŁOSZENIA Konkurs .........................................................22 PAMIĘĆ I SERCE ................................. 23 Ogłoszenia cd ............................... 24-25 Redakcja, redakcja techniczna, skład, korekta, grafika i przygotowanie do druku – Włodziwoj Sawicki Konsultacja polonistyczna mgr Katarzyna Sawicka Materiałów nieza mó wio nych re dak cja nie zwra ca, w tek stach pu bli ko wa nych za strzega so bie pra wo skró tów, zmian ty tu łów oraz po pra wek sty li stycz no–ję zy ko wych. Artykuły, listy, uwagi i inną korespondencję prosimy nadsyłać na adres redakcji: Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu, ul. Powstańców Śląskich 50, 53–333 Wrocław, fax. 373–20–56 e–mail: [email protected] REDAKCJA NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA TREŚĆ OGŁOSZEŃ I REKLAM I TEKSTÓW SPONSOROWANYCH PRZEWODNICZĄCA OKRĘGOWEGO DOIPiP NIE PROWADZI POŚREDNICTWA SĄDU PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH PRACY W KRAJU I ZAGRANICĄ UWAGA: Nie przyjmujemy do publikacji Informacja w Biurze Izby tekstów przekazywanych telefonicznie! Nasza okładka: fot. arch.DOIPiP: DYŻURY RADCY PRAWNEGO Oława poniedziałki 14 – 16; środa 14 – 17 (mgr E. Stasiak); Numer zamknięto 19.05.2010 r. Do druku przygotowano 3.06.2010 r. K A S A P O Ż YC Z K O WA Nakład 3500 egz. PRZY DOIPIP Pismo nieodpłatnie rozprowadzane Bank PKO BP IV Oddział Wrocław, ul. Gepperta 4 Nr: 5 6 1 0 2 0 5 2 4 2 0 0 0 0 2 7 0 2 0 0 1 9 9 2 2 4 wśród członków Samorządu Informacje o stanie swojego konta w Kasie Pożyczkowej Pielęgniarek i Położnych. można uzyskać w czasie dyżuru Druk ABIS w środy od 15 00 do 16 30 telefonicznie lub osobiście Wszystkie artykuły (i nie tylko) KSIĘGOWOŚĆ IZBY NIE PROWADZI KASY POŻYCZKOWEJ na str. www.doipip.wroc.pl I NIE UDZIELA INFORMACJI Od redakcji. Mokry maj już upłynął. Na deszcze spoglądamy z przestrachem i niewiele osób przypomina o optymistycznych ludowych mądrościach, głoszących, że „mokry maj to żyto niby gaj”. Cóż nam po zbożu, gdy większość z nas nie pracuje w polu, a obfite deszcze zalały dorobek całego życia? Żadne jednak słowa nie są w stanie pomóc tym, którzy ucierpieli w czasie majowych powodzi. Jednym z miast, na jakie spadłą ta klęska, była prezentowana na okładce Oława. Przepływająca przez miasto rzeka dała się we znaki mieszkańcom, spoglądającym na nią z nieufnością. Zamknięty został most na Odrze, a to jest sygnałem, zwiastującym niebezpieczeństwo. Meteorologiczne przepowiednie także nie dają pocieszenia, bowiem lato ma być mokre i niezbyt upalne. Na szczęście prognozami nie trzeba się zamartwiać, bo nie zawsze się sprawdzają. Czerwiec to miesiąc najdłuższych dni w roku. Chociaż nie wszyscy o tym pamiętamy, nasi przodkowie bardziej czcili najkrótszy dzień niż my – najdłuższą noc. Dowodem na to jest utwór mistrza Jana z Czarnolasu, który w swojej pochwale wsi bardzo dobrze oddaje charakter owego święta. Uroczystość obchodzona w wigilię św. Jana, była ongiś nazywana Kupałą lub Sobótką. Jej przebieg związany był z całonocnym czuwaniem przy ognisku, tańcami, wiankami, rzucanymi na wodę czy poszukiwaniem kwiatu paproci. Choć owe obchody miały charakter pogański, ich tradycja – mimo iż szczątkowa – przetrwała do dziś. Zwłaszcza we Wrocławiu, ponieważ patronem stolicy Dolnego Śląska jest właśnie św. Jan, obchody święta miasta przypadają na czerwiec. Oczywiście, dziś nikt nie pali nieekologicznych ognisk, ani tym bardziej nie skacze przez ogień. Dziewczęta rzadko plotą wianki z kwiatów, a już zupełnie nie myślą o tym, by rzucać je do Odry. Nie ma też gdzie szukać kwiatu paproci, bo szansa na znalezienie go jest mniejsza od wygranej w LOTTO. Dziś wspomnienie Sobótki to liczne festyny, kiermasze, wspólne śniadanie w Rynku, imprezy plenerowe czy wreszcie pokaz fontanny multimedialnej. Zmieniły się czasy, zmieniły się obyczaje i tylko pragnienie świętowania pozostało to samo. Zanim jednak przyłączymy się do świętujących tłumów, zadajmy sobie pytanie, czy zrobiłem coś, by pomóc innemu człowiekowi, poszkodowanemu w powodzi, dotkniętemu nieszczęściem, samotnemu, smutnemu. Czy moja radość jest pełna, czy jest tylko zagłuszaniem głosu sumienia, które gdzieś w głębi naszego serca woła: „Bądź dobrym! Pomóż!” Oby dobroć, która jest w nas, zawsze otwierała nasze serca, nasze umysły, byś umieli być ludzcy w każdym czasie… Katarzyna Nasza okładka: Oława - miasto powiatowe, położone 27 km od centrum aglomeracji wrocławskiej, ważny ośrodek gospodarczy, społeczny i kulturalny dla regionu, w którym znajduje się specjalna strefa ekonomiczna w Jelczu Laskowicach (m.in. fabryka Toyoty w pobliżu znanych zakładów samochodowych) . Oława leży na głównym szlaku komunikacyjnym Szczecin - Wrocław - Kraków: drogowym, kolejowym i rzecznym (port na Odrze) i w bezpośrednim sąsiedztwie połączeń drogowych granic z Niemcami i Czechami z centrum kraju. Miasto położone jest między dwiema rzekami - Odrą i Oławą, w bliskim sąsiedztwie terenów leśnych z dwoma rezerwatami przyrody i rezerwatem przyrodniczo archeologicznym w Ryczynie (początek XII w.) Samo miasto, o blisko 800 letniej tradycji, posiada kilka cennych zabytków architektury średniowiecznej i późniejszej, zwłaszcza z okresu największej świetności Oławy, początku XVIII wieku, gdy władali nią synowie Jana III Sobieskiego. Stąd wywodzi się błogosławiony Bernard Lichtenberg, ofiara nazizmu hitlerowskiego. (tekst ze strony oficjalnej Oławy - tam też można znaleźć dalsze informacje o mieście i regionie http://www.um.olawa.pl/?n=nota_ pl Pieśń świętojańska o Sobótce (fragment) Siostry, ogień napalono I placu nam postąpiono; Czemu sobie rąk nie damy, A społem nie zaspiewamy? Piękna nocy, życz pogody, Broń wiatrów i nagłej wody; Dziś przyszedł czas, że na dworze Mamy czekać ranej zorze. Tak to matki nam podały, Samy także z drugich miały, Że na dzień świętego Jana Zawżdy sobótka palana. Dzieci, rady mej słuchajcie, Ojcowski rząd zachowajcie: Święto niechaj świętem będzie, Tak bywało przed tym wszędzie. Święta przed tym ludzie czcili, A przedsię wszytko zrobili; A ziemia hojnie rodziła, Bo pobożność Bogu miła. Dziś bez przestanku pracujem I dniom świętym nie folgujem: Więc też tylko zarabiamy, Ale przedsię nic nie mamy. Albo nas grady porażą, Albo zbytnie ciepła każą; Co rok słabsze urodzaje, A zła drogość za tym wstaje. Pracuj we dnie, pracuj w nocy, Prózno bez Pańskiej pomocy; Boga, dzieci, Boga trzeba, Kto chce syt być swego chleba. Na tego my wszytko włóżmy, A z sobą sami nie trwóżmy; Wrócąć się i dobre lata, Jeszczeć nie tu koniec świata. A teraz ten wieczór sławny Święćmy jako zwyczaj dawny, Niecąc ognie do świtania, Nie bez pieśni, nie bez grania! Jan Kochanowski Informacje Informacje Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Poniżej zamieszczamy życzenia jakie otrzymaliśmy z racji naszych zawodowych świąt. Kolejność zamieszczonych tekstów jest przypadkowa MINISTER ZDROWIA Warszawa, 12. 05. 2010 Życzenia z okazji Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki i Położnej Z okazji Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki i Dnia Położnej Polskiej składam Państwu najserdeczniejsze życzenia. W tym wyjątkowym dniu możemy najpełniej wyrazić szacunek wobec wykonywanej przez Państwa pięknej profesji — zawodu i powołania do niezwykłego poświęcenia, wrażliwości i umiejętności okazywania współczucia. Rozwój nauk medycznych, wzrastająca rola pielęgniarek i położnych w procesie opieki nad chorymi sprawiają, że wszystkie wspomniane wyżej cechy uzupełniane są obecnie bardzo dobrym i wymagającym wielkiego nakładu pracy wykształceniem. Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki i Dzień Położnej Polskiej, przypadający w rocznicę urodzin Florence Nightingale, jest dla wszystkich pracowników ochrony zdrowia bardzo wzniosły i uroczysty. Jest bowiem poświęcony wszystkim tym, których powołaniem jest wspieranie drugiego człowieka w czasie szczególnie trudnym, jakim jest okres choroby, cierpienia, bólu. Dla mnie jest dniem szczególnym, gdyż daje mi przyjemność i zaszczyt, aby wyrazić wdzięczność i uznanie wszystkim Pielęgniarkom i Położnym, ponieważ zajmujecie Państwo szczególnie ważne miejsce w systemie ochrony zdrowia. Ten dzień pozwała mi skierować najszczersze wyrazy uznania dla Waszej pracy, zaangażowania, a przede wszystkim pięknych postaw moralnych i poświęcenia, z jakim wykonujecie swoje obowiązki, stojąc przy łóżku pacjenta. Jest to chwila; w której powinniśmy sobie przypomnieć i uświadomić, iż choć wciąż Państwa najważniejszym zadaniem jest profesjonalizm okazywany przy łóżku pacjenta, to zakres Waszej profesji i role, jakie pełnicie, sięgają dużo szerzej. Mając tego świadomość, pragnę życzyć Państwu ogromnej wytrwałości w realizacji codziennych zadań oraz zapału i chęci do stawiania czoła coraz poważniejszym wyzwaniom, a jednocześnie złożyć serdeczne podziękowania za poświęcenie, trud i pomoc niesioną pacjentom. Życzę Państwu wszelkiej pomyślności zarówno w życiu osobistym, jak i w codziennej pracy zawodowej. WOJEWODA DOLNOŚLĄSKI Wrocław, dnia 4 maja 2010 roku Pani Urszula Olechowska Przewodnicząca DORPiP we Wrocławiu Pielęgniarstwo i Położnictwo są jednymi z najważniejszych filarów służby zdrowia. Są niezbędnymi składnikami długotrwałego i skomplikowanego procesu medycznego, od którego zależy w dużej mierze efektywność leczenia. Charakteryzuje je duża odpowiedzialność, stresogenność i konieczność szybkiego i trafnego reagowania. Są to zawody, do wykonywania których potrzebne jest powołanie, wielka odporność psychiczna i wytrwałość. Charakter tej pracy wymusza bezpośredni kontakt z pacjentem, jednocześnie wymagając pozostania na uboczu w całym procesie leczenia. Zawód Pielęgniarki i Położnej wymaga całkowitego poświęcenia w niesieniu pomocy potrzebującym. Niezastąpiony wkład pracy i niewyobrażalny rozmiar odpowiedzialności, który spoczywa na rękach opiekunek medycznych, czyni z nich niezastąpione ogniwa w służbie zdrowia. Konferencja organizowana przez Państwa z okazji Dnia Pielęgniarki i Położnej umożliwią podniesienie poziomu wiedzy, wymianę doświadczeń w zakresie opieki i zapoznanie się z najnowszymi technikami podejścia do tego problemu. Pozwoli też uniknąć błędów w przyszłości i zminimalizować ryzyko w długim i trudnym procesie leczenia. Raz jeszcze proszę przyjąć moje serdeczne podziękowania za zaproszenie oraz gratulacje i życzenia sukcesów. Z poważaniem Wojewoda Dolnośląski Rafał Jurkowlaniec Ewa Kopacz 2 MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, 12 maja 2010 roku Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych Szanowne Panie, z okazji Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki i Dnia Położnej chcę serdecznie podziękować za Waszą ciężką pracę i pełną poświęcenia opiekę nad pacjentami. Rola pielęgniarek i położnych w systemie opieki zdrowotnej jest nie do przecenienia. Pielęgniarki i położne zawsze służą chorym z oddaniem, dbając, by pacjenci mieli wszystko, czego potrzeba, by terapia była skuteczna i wracali do zdrowia. Poświęcają wiele emocji i zaangażowania po to, by wspierać chorych. Ich opieka, troskliwość i znakomite przygotowanie merytoryczne ma kluczowe znaczenie pacjentów. To sprawia, że ciężka praca pielęgniarek i położnych zasługuje na wyrazy najwyższego szacunku. Pozwolę sobie życzyć Paniom wszelkiej pomyślności w kolejnych etapach Waszej pracy zawodowej. Wierzę, że będzie przyniosła Paniom satysfakcję i sukcesy, które będą napawać Was dumą. Z poważaniem, Marek Łapiński Marszałek Województwa Dolnośląskiego W CIENIU CZEPKA Informacje NACZELNA IZBA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych Warszawa, 12 maja 2010 r. Pani Urszula Olechowska Przewodnicząca Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Szanowna Pani Przewodnicząca, Drogie Koleżanki i Koledzy, 65-075 Zielona Góra, plac Powstańców Wielkopolskich 1 tel. (068) 451 23 30, e-mail: bps.remunepskopat.pl Zielona Góra, 10 maja 2010 r. Jak co roku w maju całe nasze środowisko uroczyście obchodzi Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek i nasz polski Dzień Położnych. Piękna tradycja tych świąt z roku na rok umacnia się i wzbogaca. Obchody przebiegają coraz bardziej okazale – głównie dlatego, że jako środowisko jesteśmy coraz bardziej świadomi swojej tożsamości i społecznej roli. Przez ostatnie kilkanaście lat Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek i Dzień Położnych stały się ważnymi datami nie tylko w życiu pielęgniarek i położnych, ale również w kalendarzu wyznaczającym czas społeczności lokalnych. Jest tak dlatego, że pielęgniarki i położne to zawody coraz silniej zaznaczające się na społecznym tle. Majowe święta są okazją do zamanifestowania naszego profesjonalizmu. Czujemy się zawodowcami; samodzielnie określamy poła naszych zawodowych działań. Potrafimy je definiować, taktycznie opracowywać i realizować, zarządzać nimi i oceniać ich przebieg i rezultaty. Chcemy pokazywać dobre rezultaty naszej codziennej pracy; okolicznościowe konferencje towarzyszące świętom są dobrą po temu okazją. Refleksję o roli pielęgniarki i położnej w społeczeństwie, ujętej w skali ogólnej, ale i bardzo szczegółowo, często uzupełnia bilans sukcesów i niepowodzeń. Bywa on częstym składnikiem konferencji organizowanych z okazji majowych zawodowych świąt. Mówimy więc o tym, z czego jesteśmy dumni, ale wskazujemy także te odcinki, które jeszcze wymagają pracy. W maju 2010 roku odnotowujemy wiele spraw, które martwią. Niezałatwionych problemów jest wiele i co gorsza – przybywa nowych! Wywołują one frustrację i niezadowolenie, czasem nawet rezygnację i poczucie, że nic się już nie da zrobić. Takim nastrojom – którym trudno czasem nie ulec – może na szczęście zaradzić zobiektywizowane podsumowanie, dokonane podczas majowych konferencji organizowanych w całej Polsce. Pokazują one imponujący dorobek zawodowy środowiska, metodyczną konsekwentną pracę służącą wypełnieniu pewnej łuki w systemie ochrony zdrowia – luki w zakresie opieki pielęgnacyjnej i edukacji zdrowotnej. Zapotrzebowanie na usługi z tej sfery wynika z globalnej sytuacji społeczno-demograficznej. Świat zauważył je kilkadziesiąt lat temu i politycy próbują stworzyć perspektywę ich zaspokajania. W Polsce decyzje polityczne pozostają w tyle za potrzebami zdrowotnymi, stąd widoczne niedocenianie roli pielęgniarek jako profesjonalistów medycznych. Tym większe znaczenie ma nasza aktywność zawodowa i mocne artykułowanie naszych kompetencji i kwalifikacji, domaganie się wyznaczania odpowiednich zawodowych zadań. Jesteśmy środowiskiem samorządnym, co znaczy, że sami możemy zmienić to, co nam doskwiera. I robimy to. Być może nie od razu nasze działania osiągają pełny cel, ale do niego prowadzą. W wielu dziedzinach pielęgniarstwa, na różnych poziomach organizacji ochrony zdrowia osiągamy prawdziwe sukcesy. Czas je pomnaża i wkrótce ich ilość przejdzie w jakość. Tak więc uważam, że bilans pielęgniarstwa na rok 2010 jest pozytywny. Drobnym krokom towarzyszy coraz większa integracja i konsekwencja w działaniu. Jesteśmy grupą zawodową coraz lepiej wykształconą, a więc coraz bardziej świadomą. Z okazji naszych zawodowych świąt życzę wszystkim pielęgniarkom i położnym dużo zdrowia oraz satysfakcji i poczucia, że odnalazły swoje miejsce w życiu. Elżbieta Buczkowska 6 (224) 2010 Bp Stefan Regmunt biskup zielonogórsko-gorzowski W dniu 12 maja obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki i Położnej. Z tej okazji wszystkim Paniom Pielęgniarkom, Panom Pielęgniarzom i Położnym pragnę przekazać słowa serdecznych pozdrowień i złożyć najlepsze życzenia. Zdaję sobie sprawę, że obecna sytuacja służby zdrowia w naszej Ojczyźnie stawia Państwa wobec wielu trudności. Są one głównie związane z brakiem odpowiedniego wyposażenia medycznego placówek, w których Państwo pracujecie oraz z niskimi wynagrodzeniami za pracę, które nie pozwalają na zaspokojenie potrzeb utrzymania rodziny. Ponadto służba osobom chorym i cierpiącym nie jest łatwa, wymaga wysiłku, zaangażowania serca, wrażliwości i ciepła. W otoczeniu chorych znajduje się jednak wiele Pielęgniarek, Pielęgniarzy i Położnych, których obecność, dobroć i uprzejmość pomaga chorymi w przeżywaniu i przyjmowaniu trudnego doświadczenia choroby, cierpienia, czy samotności. Dziękuję Państwu za świadectwo ofiarnej posługi i troski o pacjenta. Ojciec Święty Jan Paweł II w liście apostolskim Salvifici doloris napisał: jakże bardzo samarytański jest zawód lekarza czy pielęgniarki [...]. Ze względu na ewangeliczną treść, jaka się w nim zawiera, skłonni jesteśmy myśleć tutaj bardziej o powołaniu nie tylko o zawodzie (nr 29). Niech świadomość szczególnego powołania umacnia Państwa w ofiarnym wypełnianiu powierzonych obowiązków i zadań. Całe środowisko Pielęgniarek, Pielęgniarzy i Położnych ogarniam swoją modlitwą. Proszę Boga o potrzebne dary i łaski na codzienną służbę bliźnim. Polecam Państwa również opiece Maryi, Matki Pięknej Miłości. Z pasterskim błogosławieństwem, +Stefan Regmunt Przewodniczący Zespołu KEP ds Duszpasterstwa Służby Zdrowia P.S. Do życzeń dołączam zaproszenie i program Ogólnopolskich Rekolekcji i Pielgrzymki Pracowników Służby Zdrowia na Jasną Górę. Będę się cieszył, jeśli wezmą Państwo w nich udział. 3 Informacje 6o LAT AKADEMII MEDYCZNEJ WE WROCŁAWIU Rektor prof. dr hab. Ryszard Andrzejak Wrocław 12 maja 2010 r. Szanowna Pani mgr Urszula Olechowska Przewodnicząca Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Szanowna Pani Magister Uprzejmie proszę o przyjęcie serdecznych podziękowań za przesłane zaproszenie do wzięcia udziału w uroczystościach związanych z obchodami Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki i Dnia Położnej. Cieszę się, że wspólnie z Państwem mogę obchodzić Wasze Święto, choć obowiązki służbowe uniemożliwiającymi osobiste w nim uczestnictwo. Sądzę, że ten szczególny dzień jest dobrą okazją do złożenia wszystkim pielęgniarkom i położnym gorących podziękowań za bardzo ciężką, jakże często nacechowaną prawdziwym powołaniem pracę dla dobra chorych i cierpiących. Coraz lepiej wykształcone, dysponujące dużą wiedzą medyczną i posiadające bogate doświadczenie zawodowe pielęgniarki i położne są nieocenioną pomocą dla lekarzy, ich pełnoprawnymi partnerami w złożonym procesie hospitalizacji pacjentów, zwłaszcza dzieci i osób w wieku podeszłym, które oprócz leczenia potrzebują też serdeczności, ciepła i opieki, jakiej niestety coraz rzadziej doświadczają od rodzin i najbliższych w trudnym czasie choroby. Słusznie mówi się, że pielęgniarka to nie zawód, a powołanie, służba wobec społeczeństwa ciągle pomimo wielu deklaracji — niezbyt godziwie wynagradzana. W swej pracy jednak że zyskujecie Państwo to, co jest rzeczą niewymierną, nieosiągalną dla innych profesji a wspólną dla Was i dla lekarzy, szacunek i głęboką wdzięczność pacjentów, którzy dzięki Waszej troskliwej opiece szybciej wracają do zdrowia i odzyskują radość życia. Raz jeszcze z całego serca życzę wszystkim Pielęgniarkom i Położnym dużo radości i satysfakcji z wykonywanej pracy, społecznego uznania dla Waszego trudu, szczęścia, pomyślności i sukcesów w życiu zawodowym oraz prywatnym. Łączę wyrazy poważania Rektor prof. dr hab. Ryszard Andrzejak 4 POLSKIE TOWARZYSTWO PIELĘGNIARSKIE ZARZĄD GŁÓWNY O1842 WARSZAWA, Al. Reymonta 8/12 Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek 2010 „Pielęgniarki dbają o jakość, służą społeczeństwu: Są liderami opieki długoterminowej” Z okazji Międzynarodowego Święta wszystkich Pielęgniarek w imieniu Zarządu Głównego PTP składam Koleżankom i Kolegom najlepsze życzenia W tym ważnym dla środowiska pielęgniarek Dniu, Dniu szczególnym poświęconym pracy pielęgniarek w opiece długoterminowej chciałabym podkreślić zasługi pielęgniarek i położnych w niesieniu pomocy w cierpieniu wielu milionom chorych, dotkniętych schorzeniami o charakterze chronicznym. To pielęgniarki podczas swojej szpitalnej warty są przy nich 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku. To pielęgniarki słuchają ich potrzeb, rozwiązują często banalne dla nas problemy, a bardzo istotne w codziennym ich funkcjonowaniu. To pielęgniarki uczą chorych poruszać się, jeść, radzić sobie z chorobą i tym wszystkim pielęgniarkom składam w imieniu Zarządu Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego najszczersze życzenia. Życzę Koleżankom optymizmu i śmiałego patrzenia w przyszłość, ale przede wszystkim siły by pokonywać trudności oddalające nas od celu — profesjonalizmu i życia rodzinnego. Umiejętność znalezienia balansu pomiędzy pracą, a codziennością jest potrzebna, aby żyć długo i szczęśliwie, żyć w poczuciu spełnienia i móc cieszyć się zdrowiem przez wiele dekad. Życzę także by doczekały czasów, w których pielęgniarki będą mogły pracować za godne wynagrodzenie w przyjaznym im środowisku, planując swoje życie prywatne nie zdominowanych pracą dla zapewnienia bytu rodzinie. Z wyrazami szacunku Dorota Kilańska Przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego Członek Rady Narodowych Reprezentantów Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (ICN) Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Pielęgniarek (EFN) W CIENIU CZEPKA Nasze święto Urszula Olechowska Przewodnicząca DORPiP JAK CO ROKU SPOTKALIŚMY SIĘ 12 MAJA NA OSTROWIE TUMSKIM... Dnia 12 maja 2010 r. odbyły się zorganizowane przez Dolnośląską Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu uroczystości związane z obchodami Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki i Krajowego Dnia Położnej. Uroczystości rozpoczęły się jak co roku Mszą św. w Katedrze Wrocławskiej pod przewodnictwem Jego Ekscelencji Biskupa Andrzeja Siemieniewskiego. Po Mszy św. w auli Papieskiego Wydziału Teologicznego im. Jana Pawła II odbyły się dalsze uroczystości. Na początku przy dźwiękach hymnu pielęgniarskiego wszedł poczet sztandarowy w składzie: pielęgniarz Włodziwoj Sawicki, położna Marzenna Golicka, pielęgniarka Teresa Szerszeń. Następnie Przewodnicząca DORPiP Urszula Olechowska powitała gości, którzy zaszczycili nas swoją obecnością w osobach: 1. Ksiądz Biskup Andrzej Siemieniewski 2. Edward Kostecki – Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej 3. Jarosław Maroszek - Dyrektor Departamentu Polityki Zdrowotnej Urzędu Marszałkowskiego 4. Elżbieta Garwacka-Czachor Wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek Położnych, Przewodnicząca Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych III i IV Kadencji 5. Ludmiła Domagała - Przewodnicząca Dolnośląskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych I i II Kadencji 6 (224) 2010 6. Ks. prałat Kazimierz Sroka Diecezjalny Kapelan Służby Zdrowia w Archidiecezji Wrocławskiej 7. Tadeusz Łukieńczuk - Prodziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 8. Paweł Wróblewski – Wiceprezes Dolnośląskiej Izby Lekarskiej 9. Krystyna Demkowicz – Przewodnicząca ORPiP w Jeleniej Górze 10. Andrzej Tatuśko – Dyrektor Dolnośląskiego Centrum Onkologii 11. Teresa Fichtner-Jeruzel – Przewodnicząca PTP Wrocław 12. Beata Dąbrowska – Przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Położnych we Wrocławiu 13. Leokadia Jędrzejewska – Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego 14. Jolanta Kolasińska – Konsultant Wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa 15. Dorota Milecka – Konsultant Wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego 16. Urszula Żmijewska – Konsultant Wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego 17. Ewa Chlebek – Konsultant Wojewód z k i w d zied zi nie pielęgniarstwa rodzinnego 18. Lilianna Pietrowska – Przewodnicząca OZZPiP Region Dolny Śląsk 19. Hanna Fidut – NSZZ Solidarność Dolny Śląsk 20. Krystyna Łukowicz-Domagalska – Prezes Dolnośląskiego Ośrodka Kształcenia Podyplomowego Kadr Medycznych sp. z o.o. we Wrocławiu 21. Jolanta Westwalewicz – Ośrodek Konsultingowo-Szkoleniowy we Wrocławiu, 22. Kapelani szpitalni, oraz Pielęgniarki i Położne Słowo wstępne Przewodniczącej DORPiP Szanowni Państwo, Dostojni Goście! Mam ogromny zaszczyt powitać Państwa na uroczystych obchodach naszych zawodowych świąt: Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki i Dnia Położnej. Z tej okazji pragnę złożyć najlepsze życzenia dla wszystkich Pielęgniarek i Położnych dużo zdrowia i pomyślności w życiu zawodowym i prywatnym. Nasze majowe święta zawodowe to czas okolicznościowych akademii, uroczystych obchodów, życzeń, wyróżnień. To również czas w którym należałoby powiedzieć o naszych problemach, ale i sukcesach. Zacznę od spraw nierozwiązanych, a niezwykle ważnych dla środowiska w tym m.in.: • ustalenia w drodze rozporządzenia bezpiecznych obsad pielęgniarskich czy norm zatrudnienia, • uchwalenia naszych zawodowych ustaw, których proces legislacyjny się przeciąga, 5 Nasze święto Słuchamy Hymnu Pielęgniarskiego... • nagminne nakładanie na pielęgniarki i położne coraz większych obowiązków wykraczających poza kompetencje zawodowe lub co częściej zastępowanie personelu pomocniczego, • ogromne i niesprawiedliwe dysproporcje w wynagrodzeniach, • ciągłe ograniczanie w możliwości samodzielnego kontraktowania świadczeń w ramach produktów pielęgnacyjnych i opiekuńczych, • starzenie się naszych grup zawodowych i ciągle zbyt małe zainteresowanie młodzieży wyborem zawodu pielęgniarki, • usystematyzowanie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, i wiele innych. Hasło obchodów Międzynarodowego Dnia Pielęgniarek 2010 ogłoszone przez Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie to: „Pielęgniarki dbają o jakość, służą społeczeństwu: Są liderami opieki długoterminowej”. Od razu chciałoby się odpowiedzieć: tak są liderami, są świetnie przygotowane do służenia społeczeństwu w zakresie opieki długoterminowej, są gotowe wyjść naprzeciw oczekiwaniom osób najbardziej potrzebujących tej opieki, lecz kto za to zapłaci? Niestety jak dotąd nie wypracowano skutecznego modelu zabezpieczenia i dostępności do opieki długoterminowej domowej w tym również dla mieszkańców Domów Pomocy Społecznej. Niewątpliwym sukcesem jest bardzo liczne uczestnictwo pielęgniarek i położnych w kształceniu podyplomowym, jak i w uzupełnianiu wykształcenia w formie studiów pomostowych i uzupełniających magisterskich. Teraz pozostało nam tylko wykorzystać ten potencjał dobrze wykształconych, profesjonalnie przygotowanych pielęgniarek i położnych do pełnienia ważnych i odpowiedzialnych ról zawodowych. Życzę Państwu, abyście mogli czuć głęboką życiową i zawodową satysfakcję. Zdaję sobie sprawę, że nie są spełnione wszystkie warunki, aby to było w pełni możliwe. Jestem jednak przekonana, że to my sami w ogromnym stopniu możemy przyczynić się do ich spełnienia. Zatem życzę Państwu, a także sobie motywacji, pomysłów i siły do działania, mocnych i skutecznych argumentów w przekonywaniu do swoich racji. W Auli Jana Pawła II • zmiany rozporządzenia z dnia 7 listopada 2007 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego, które sprawia coraz większe trudności interpretacyjne, Życzę również cierpliwości, solidarności w działaniu pielęgniarskim na rzecz pacjentów i podopiecznych, solidnej i konsekwentnej pracy, tak aby dobra jej jakość przełożyła się na tę życiową Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych nagrodziła Panią Izabelę Malarowicz... 6 W CIENIU CZEPKA Prewencja i zawodową satysfakcję. Benedykt XVI, Deus Caritas Est nr 31 napisał: „Gdy chodzi o posługę, jaką ludzie spełniają wobec cierpiących, potrzeba przede wszystkim kompetencji profesjonalnych: niosący pomoc powinni być przygotowani w taki sposób, aby potrafili robić to, co właściwe we właściwy sposób, podejmując wysiłek dalszej troski. Kompetencja zawodowa jest tu pierwszym, podstawowym wymogiem, ale ona sama nie wystarczy. Chodzi bowiem o istoty ludzkie, a osoby ludzkie zawsze potrzebują czegoś więcej niż technicznie poprawnej opieki. Potrzebują człowieczeństwa! Potrzebują serdecznej uwagi” Na koniec życzę spełnienia marzeń i radości każdego dnia. W dalszej części zabrali głos goście składając okolicznościowe życzenia i kwiaty z okazji Międzynarodowego Dnia Pielęgniarki i Dnia Położnej. Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych nagrodziła Panią Izabelę Malarowicz pielęgniarkę z Dolnośląskiego Centrum Onkologii kwiatami i nagrodą pieniężną za zajęcie I miejsca w drugim etapie konkursu „ Pielęgniar- ka roku 2009”. Jeszcze raz serdecznie gratulujemy Pani Izie. Po części oficjalnej wystąpiła Pani Małgorzata Serwach — dr prawa z Uniwersytetu Łódzkiego z wykładem nt. „Pozycja prawna pielęgniarki, położnej w polskim systemie ochrony zdrowia. Odpowiedzialność cywilna za szkodę wyrządzoną przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej”. W uroczystościach jak i w części szkoleniowej, która spotkała się z dużym uznaniem uczestników brało udział ponad 250 pielęgniarek i położnych. Urszula Olechowska Anna Staniuk Specjalista pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki Akademicki Szpital Kliniczny we Wrocławiu 20 LAT KONWENCJI O PRAWACH DZIECKA Największe zło to tolerować krzywdę. Platon Prawa dziecka nadpobudliwego to temat bardzo kontrowersyjny. Zwłaszcza dla nauczycieli, dla których te dzieciaki stanowią bardzo trudną grupę uczniów, ale również dla rodziców innych dzieci. Niestety, trzeba jasno stwierdzić, że często szkoły nie spełniają zadań jakie wynikają z prawa oświatowego, nie wiedzą jak zapewnić dziecku specjalne warunki nauki. Pedagodzy i nauczyciele bez wnikliwej analizy i znajomości schorzenia, jakim jest ADHD, praktycznie nie są w stanie poradzić sobie z problemami towarzyszącymi dziecku. Często nieświadomie szufladkują je wraz z dziećmi niezdyscyplinowanymi i agresywnymi. Stąd pojawiają się stwierdzenia, że przecież nie można mówić o prawach, gdy dziecko nie wypełnia obowiązków; że nie sposób przyznawać dzieciom jeszcze więcej praw, gdy już mają same prawa; że dzieci przez to stają się bardziej bezkarne i agresywne. Uczeń nadpobudliwy często nie wypełnia swoich obowiązków, nie jest w stanie skoncentrować się na wykonywanym zadaniu, ale nie oznacza to, że, gdy nie wypełnia obowiązków, zabiera mu się jego prawa![…] 6 (224) 2010 Nad tym, jak skutecznie dbać o prawa dzieci cierpiących na ADHD, zastanawiali się uczestnicy konferencji „Dziecko z ADHD – prawa, standardy terapii i edukacji”, która odbyła się 04.11.2009 r., a zorganizowana została przez Rzecznika Praw Dziecka oraz Polskie Towarzystwo ADHD. Do udziału w niej zaproszono przedstawicieli resortów zdrowia i edukacji, ponieważ – jak podkreślał Rzecznik Praw Dziecka, Marek Michalak – w pomocy dzieciom z ADHD ważne są współpraca i kompleksowość działań. Uczestnicy spotkania rozmawiali o sytuacji dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej w polskim systemie oświaty. Dyskutowano także o kwestii podwyższenia świadomości specyfiki pracy z dzieckiem ADHD wśród wychowawców, nauczycieli i opiekunów. Praca bowiem jest dla nich prawdziwym wyzwaniem: objawy ADHD utrudniają pedagogom prowadzenie zajęć, a dzieciom – osiąganie sukcesów w nauce. Podczas spotkania dyskutowano o propozycjach standardów diagnozy medycznej, terapii dziecka, postępowania z dzieckiem w szkole i o pomocy oraz wsparciu dla rodzin dzieci z ADHD.[…] Bez konstruktywnej i spójnie ukierunkowanej pracy całego zespołu nauczycieli pracujących z uczniem z ADHD, pedagoga czy też psycho- loga szkolnego, szkolnej pielęgniarki, rodziców, całego pozaszkolnego zespołu terapeutów, grup wsparcia i innych instytucji oczekiwane efekty działań stają pod wielkim znakiem zapytania. Prawa dziecka są prawami człowieka mającego specyficzne potrzeby, któremu należy się specjalne traktowanie. Pamiętajmy zawsze, że dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej. Istota praw dziecka zawarta jest w prawie międzynarodowym tj. Konwencji o Prawach Dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1989 r., Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ustawach oraz aktach niższego rzędu, którym jest również statut szkoły. Dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności […], pomimo to, najczęściej łamanym prawem w szkołach jest prawo do prywatności.[…] Prawo do prywatności to zakaz ingerowania w sprawy, które należą do prywatnych, zakaz rozpowszechniania informacji, które organy administracyjne – w tym szkoła – zebrały na temat dziecka.[…] Dokumenty dotyczące dziecka mogą lecz nie muszą być okazywane w szkole. Szkoła nie może zatem żądać od rodziców za7 Prewencja świadczenia o postawionej dziecku diagnozie. To rodzice decydują, czy ujawnienie diagnozy i opinii pomoże czy zaszkodzi dziecku. Dzieci są też często dyskryminowane z powodu ADHD. Należy pamiętać, że dyskryminacja to traktowanie osób w identycznej sytuacji w sposób różny, ale również dyskryminacją jest traktowanie osób w różnej sytuacji w sposób jednakowy! Pamiętajmy, że ADHD jest pewnego rodzaju niepełnosprawnością, więc musimy traktować te dzieci inaczej, bo ich organizm jest nieco inny. Objawy ADHD nie są winą dziecka ani jego rodziców, nie powodują też, że nauczyciel jest nieprofesjonalny. Dyskryminacją będzie więc ocenianie dziecka za objawy.[…] Wszystkie dzieci, niezależnie od stwierdzonych zaburzeń czy dysfunkcji, zagwarantowane mają prawo do nauki. Do 18 roku życia nauka jest obowiązkowa. Należy też pamiętać, że nie wolno usuwać dziecka ze szkoły rejonowej podając za przyczynę towarzyszące dziecku, a uciążliwe dla otoczenia objawy ADHD.[…] Dzieci z ADHD mają trudności z respektowaniem zasad współżycia społecznego i norm etycznych oraz obowiązków ucznia określonych w statucie szkoły. Ustalając ocenę zachowania ucznia, wychowawca klasy powinien uwzględnić wpływ stwierdzonych zaburzeń lub odchyleń rozwojowych na zachowanie dziecka na podstawie: opinii poradni pedagogiczno-psychologicznej, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania.[…] Wszystkie dzieci – uczniowie mają prawo do wolności wypowiedzi – do swobody wypowiadania swoich opinii, przekonań, do wypowiedzenia się na temat treści nauczania. Przekaz ten powinien zawierać odpowiednią formę, która nie narusza i nie rani uczuć innych ludzi, szanuje ich prawa i reputację. Pamiętać należy, że poglądy dzieci nie mogą wpływać na ocenę ich postępów w nauce![…] Wszyscy rodzice mają również prawo do wglądu w dokumentację szkoły dotyczącą sposobu jej funkcjonowania oraz wgląd do informacji zbieranych przez szkołę na temat dziecka. Gwarantuje to prawo do informacji. Zgodnie z prawem do znajomości swoich praw, wszystkie dzieci, a szczególnie dzieci z ADHD, które mają problem z respektowaniem zasad, powinny zostać zapoznane z regułami zachowań obowiązującymi na terenie szkoły już w pierwszych dniach nauki oraz dokładnie poznać prawa i obowiązki ucznia, zawarte w sta- 8 tucie szkoły. Statut powinien zawierać również: rodzaje nagród, jakie mogą być przyznawane na każdym etapie edukacyjnym, konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania praw i obowiązków ucznia – sposoby przenoszenia ucznia np. do innej szkoły lub klasy, skreślenie z listy uczniów, zawieszenie w prawach ucznia, – tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia, – tryb odwoławczy od tych decyzji itp. Wszyscy uczniowie maja prawo do bezpiecznej nauki, do wolności od przemocy fizycznej i psychicznej również na terenie szkoły. Zachowania łamiące to prawo nie powinny się zdarzać. Jeśli jednak zaistnieją, wiążą się z określonymi konsekwencjami, które powinny być zgodne z prawem ochrony przed przemocą i proporcjonalne do wykroczenia, muszą czemuś służyć i być uzasadnione.[…] Żelazna zasada w tej sytuacji brzmi: Najpierw chronimy uczniów – ofiary, a w następnej kolejności udzielamy pomocy tym, którzy przejawiają zaburzone zachowanie agresywne. Ważne, aby pamiętać, że rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka, a państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją...[…] Tu otwiera się ogromna perspektywa pracy dla pielęgniarki. Pielęgniarka szkolna może być pierwszą osobą, do której zwracają się nauczyciele i rodzice zatroskani o zdrowie psychiczne i fizyczne dzieci i młodzieży, ponieważ nieobce są im stany i choroby, które mają wpływ na młodzież. To ona też wskaże rodzicom, gdzie szukać pomocy w celu zdiagnozowania zaburzeń, kierując ich do właściwych poradni. Pomoże zrozumieć rodzicom uczucia towarzyszące ich dziecku, co jest objawem i przyczyną jego odmiennego zachowania, zdejmując z nich ogromne poczucie winy, jakie często towarzyszy rodzicom i samym dzieciom. Ona pomoże również uświadomić opiekunom dziecka, jakie niebezpieczeństwa i zagrożenia czyhają w razie niepodjęcia prawidłowego leczenia i terapii. Zasugeruje, jakie strategie postępowania i metody pracy z dzieckiem zastosować w różnych sytuacjach, jak również wskaże literaturę oraz instytucje i grupy wsparcia, które w profesjonalny sposób zajmują się pomocą dzieciom z tym problemem. Zapozna rodziców dziecka z ADHD z sytuację prawną ich pociechy. To pielęgniarka może również być gwarancją, że mali pacjenci otrzymają swoje leki w szkole, a – w razie pojawienia się niepokojących objawów, podejmie szybką interwencję. Konsultując się z najbliższymi z otoczenia dziecka, ocenia postępy i ukierunkowuje dalszą pracę z dzieckiem. Przede wszystkim powinna być bezcennym wsparciem i pomocą dla dzieci w szkole, okazując im szacunek, akceptację i zrozumienie. Pielęgniarka szkolna powinna w tym zakresie aktywnie współpracować głównie z lekarzami psychiatrii dzieci i młodzieży, neurologami, pediatrami i psychologami szkolnymi w celu: • diagnozowania, • planowania opieki, • edukowania, • leczenia i rehabilitacji dzieci, • oceny procesu pielęgnowania. Wskazane jest, by była ona wsparciem i edukatorem nie tylko dla dzieci i rodziców, lecz również nauczycieli, których powinna motywować do zgodnej, ukierunkowanej współpracy w celu zaspokojenia potrzeb i rozwiązania problemów dziecka. Bibliografia: 1. Aktualności/wydarzenia z udziałem ministrów: Dziecko z ADHD – prawa, standardy terapii i edukacji. www.men.gov.pl , 4.11.2009 r. 2. Konwencja o prawach dziecka. Tekst jednolity (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526) 3. Majda A. - Polskie Towarzystwo ADHD na podstawie wykładu Pietrasik J. i Szaniawskiej M.: „Uwarunkowania prawne dotyczące dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkole” podczas konferencji „Diagnoza zespołu nadpobudliwości psychoruchowej”.10 kwietnia 2006 r. Warszawa. 4. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz.U. z 2004 r. Nr 282, poz. 2814) z póź. zm. 5. 20 lat Konwencji o Prawach Dziecka. www. unief.pl , 3.08.2009 r. 6. §15 pkt 6 Rozporządzenia MEN z dnia 30 kwietnia 2007 w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkłach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 83, poz. 562) z póź. zm. Bardzo proszę osoby zainteresowane działalnością na rzecz Stowarzyszenia Rodziców Dzieci z ADHD „Spełniamy marzenia o wolności” o kontakt e-mail: [email protected] W CIENIU CZEPKA Pielęgniarstwo Marta Kosmala – studentka III roku studiów licencjackich, kierunek pielęgniarstwo ZNIECZULENIE OGÓLNE I PRZEWODOWE NAJCZĘSTSZE POWIKŁANIA POOPERACYJNE Pacjentowi, który przystępuje do zabiegu operacyjnego w dobrym ogólnym stanie zdrowia niesłychanie rzadko grożą niebezpieczne powikłania. Dzięki stałej obecności przy nim w czasie zabiegu lekarza – anestezjologa oraz pielęgniarki anestezjologicznej, właściwemu dawkowaniu i łączeniu różnych środków znieczulających oraz stosowaniu leków i urządzeń wspomagających i monitorujących funkcje życiowe jego organizmu, nowoczesne znieczulenie umożliwia prawidłowe sterowanie oddychaniem, krążeniem krwi i innymi ważnymi dla życia czynnościami, pozwalając na ograniczenie ryzyka do absolutnego minimum. Przygotowanie do znieczulenia i wybór rodzaju znieczulenia Zbliżająca się operacja jest silnym, stresującym przeżyciem dla większości pacjentów. W celu zmniejszenia ich lęku stosuje się zaplanowaną podczas wizyty anestezjologicznej premedykację, polegającą na tym, że na 30 – 60 minut przed zabiegiem podawane są pacjentom środki farmakologiczne: benzodiazepiny (midazolam), opioidy (petydyna), niesteroidowe środki przeciwzapalne (ketonal), holinolityki (atropina, skopolamina – obecnie rzadziej stosowane), agoniści receptora – adrenergicznego tj. klonidyna [11]. Wybór znieczulenia zależy od: lokalizacji i rodzaju choroby, rodzaju i rozległości zabiegu operacyjnego, stanu ogólnego pacjenta (także obecności chorób współistniejących), sprawności zespołu operującego, umiejętności oraz możliwości anestezjologicznych [11]. Rodzaj znieczulenia może wpływać na przebieg procesu gojenia a także związane z nim powikłania [9, 14]. Według Kruszyńskiego znieczulenia można podzielić na ogólne i przewodowe [7]. Znieczulenie ogólne (anesthesia generalis) zapewnia analgezję wszystkich narządów i tkanek [8]. Pacjentowi podawana jest najczęściej mieszanka trzech rodzajów leków: środków na- 6 (224) 2010 sennych, przeciwbólowych i zwiotczających mięśnie [18, 19]. Na skutek podanego anestetyku ogólnego zmniejsza się aktywność specyficznych struktur ośrodkowego układu nerwowego, pacjent zasypia, dochodzi u niego do zniesienia bólu i odruchów [8]. W przypadku operacji długotrwałych, w ułożeniu na boku i brzuchu a także podczas zabiegów na klatce piersiowej i na nadbrzuszu, prowadzona jest intubacja i wentylacja zastępcza (w związku ze zwiotczeniem mięśni poprzecznie-prążkowanych ustaje zdolność samodzielnego oddychania). Znieczulenie to często łączone jest ze znieczuleniem zewnątrzoponowym [11, 18]. Znieczulenie ogólne dzieli się na znieczulenie ogólne proste – z użycie jednego anestetyku, w zasadzie wziewnego, podanego w wyższym stężeniu oraz znieczulenie ogólne złożone – anestetyk wziewny bądź dożylny kojarzy się z analgetykiem opioidowym i środkiem zwiotczającym, podanych w niższych dawkach [8]. Idealne znieczulenie zrównoważone złożone jest z następujących elementów: zniesienia świadomości, zniesienia bólu, zniesienia ruchów i napięcia mięśni szkieletowych [16]. Znieczulenie ogólne składa się z charakterystycznych etapów, do których należą: Wprowadzenie do znieczulenia (indukcja znieczulenia) dzielące się na: indukcję wziewną (z użyciem sewofluranu), indukcję dożylną (anestetyki dożylne tj. środki barbituranowe i niebarbituranowe uzupełnia się zazwyczaj analgetykami opioidowymi np. remifentanylem i środkami zwiotczającymi np. suksametonium, co tworzy tzw. znieczulenie złożone), intubację dotchawiczą. Intubacja dotchawicza ma na celu utrzymanie drożności dróg oddechowych, zabezpieczenie przed aspiracją treści pokarmowej a także umożliwienie sztucznej wentylacji po użyciu środków zwiotczających [8]. podtrzymywanie znieczulenia (przedłużenie stanu, który uzyskano w wyniku indukcji znieczulenia) Najczęściej podtrzymywanie znieczulenia jest anestezją złożoną z użyciem anestetyków wziewnych (np. podtlenek azotu- [w Europie już wycofany, w Polsce czasowo dozwolony], enfluran, sevofluran, desfluran), dożylnych (barbiturany tj. np. tiopental, metoheksital; niebarbituranowe: ketamina, etomidat i inne), czasem uzupełnionych znieczuleniem przewodowym [8]. Znieczulenie całkowicie dożylne następuje, gdy po indukcji znieczulenia drogą dożylną, podtrzymywanie anestezji uzyskiwane jest nadal z wykorzystaniem drogi dożylnej. Pacjent otrzymuje leki zapewniające sen – propofol, etomidat, tiopental, właściwą analgezję – fentanyl remifentanyl, alfentanyl oraz zwiotczające mięśnie, tj. np. wekuronium [8]. Znieczulenie połączone jest to znieczulenie ogólne połączone ze znieczuleniem przewodowym. Polega ono na założeniu cewnika do przestrzeni zewnątrzoponowej, przez który podawane są środki odpowiadające za bezbolesność i zniesienie odruchów z pola operacyjnego. W okresie pooperacyjnym umożliwia kontrolę bólu poprzez ciągłą podaż środków przeciwbólowych [8]. Wyprowadzenie ze znieczulenia, czyli tzw. budzenie pacjenta (następuje bezpośrednio po ukończeniu operacji) Obserwacja chorego (w kierunku powrotu jego fizjologicznych odruchów, wydolności oddechowej, spełniania przez niego podstawowych poleceń, powrotu właściwej siły mięśniowej) trwa od 30 - 45 minut do kilku godzin. W celu przywrócenia właściwej siły mięśniowej i w zależności od sposobu zastosowanego znieczulenia, można zastosować lek z grupy antagonistów cholinesterazy (np. neostygmina). Dopiero właściwa praca układu oddechowego, logiczny kontakt słowny z pacjentem oraz stabilizacja jego podstawowych parametrów układu krążenia są warunkiem do przekazania go na oddział pooperacyjny, bądź na oddział macierzysty [8]. Znieczulenie przewodowe (miejscowe) za9 Pielęgniarstwo pewnia odwracalną blokadę przewodnictwa impulsów nerwowych w zakończeniach nerwowych, włóknach nerwowych, bądź korzonkach rdzeniowych, wywołaną poprzez środki znieczulenia przewodowego [1, 13]. Stosować je można nawet u chorych z dużym ryzykiem operacyjnym, w starszym wieku oraz u dzieci. Do najczęściej stosowanych analgetyków przewodowych należą: lidokaina (Xylocain, Lignocainum), bupiwakaina, mepiwakaina, etidokaina, prokaina, chloroprokaina, tetrakaina, ropivacaina [1]. Wyróżniamy kilka sposobów znieczulenia przewodowego, do których należą: Znieczulenie powierzchniowe – podczas którego wykorzystywane są środki znieczulenia miejscowego tj. na przykład lignocainum hydrochloricum 2% żel, lignocainum aerozol 10%, 2% i 4% roztwór wodny lignokainy, Emla 5 %. Preparaty te stosowane są na powierzchnię błon śluzowych, spojówkę oka lub skórę [1]. Znieczulenie infiltracyjne (nasiękowe) – polegające na podaniu śródskórnie, podskórnie lub domięśniowo środka znieczulenia miejscowego, co wywołuje blokadę czuciowych zakończeń nerwowych. Odmianą jego jest tzw. znieczulenie odcinkowe (pole operacyjne pozostaje ostrzyknięte wokół, nie zaś nastrzyknięte lub zniekształcone) oraz odcinkowe znieczulenie dożylne, w którym środek znieczulenia miejscowego wstrzykiwany jest do naczyń żylnych [1]. Blokada nerwów obwodowych – umożliwiająca, po podaniu środka znieczulenia miejscowego, przerwanie przewodzenia we włóknie nerwowym w okolicy nerwu lub splotu nerwowego. Według Adamskiego blokady dzielimy na: blokadę splotu ramiennego, blokadę nadgarstkową, splotu lędźwiowego, nerwu kulszowego oraz blokadę okołokostkową [1]. Blokady centralne dzielące się na: a) znieczulenie zewnątrzoponowe – analgetyk miejscowy wprowadzany jest do przestrzeni zewnątrzoponowej zawartej między dwiema blaszkami opony twardej rdzenia kręgowego [1]; b) znieczulenie zewnątrzoponowe krzyżowe – środek znieczulenia miejscowego podawany jest do przestrzeni zewnątrzoponowej przez rozwór kości krzyżowej [1]; c) znieczulenie zewnątrzoponowe ciągłe – cewnik wprowadzany jest do przestrzeni zewnątrzoponowej, co umożliwia wielokrotne powtarzanie wstrzyknięć środka znieczulenia miejscowego [1]. Obecnie coraz częściej stosuje się 10 znieczulenia ciągłe w celu wydłużenia analgezji na okres pooperacyjny [17]; d) znieczulenie podpajęczynówkowe – polega na wprowadzeniu do przestrzeni podpajęczynówkowej (znajdującą się pomiędzy oponą pajęczą a oponą miękką rdzenia i zawierającą płyn mózgowo-rdzeniowy) środka miejscowo znieczulającego [1, 6]. Znieczulenie podpajęczynówkowe może być łączone ze znieczuleniem zewnątrzoponowym [1]; e) ciągłe znieczulenie podpajęczynówkowe – frakcjonowane dawki środka miejscowo znieczulającego podawane są do płynu mózgowo-rdzeniowego przez cewnik, który umieszczony został w przestrzeni podpajęczynówkowej na czas trwania operacji i ewentualnie pozostawiony w niej w okresie pooperacyjnym [5]. Inną metodą znieczulenia przewodowego jest znieczulenie doopłucnowe (środek znieczulenia miejscowego wstrzykiwany jest do jamy opłucnowej) oraz blokady współczulne – blokady korzeni rdzeniowych, zwojów przykręgowych i zwojów przedkręgowych [1]. Powikłania pooperacyjne Do podstawowych powikłań mogących wystąpić po przebytej operacji należą: powikłania oddechowe, powikłania krążeniowe, zaburzenia diurezy, zaburzenia neurologiczne, nudności i wymioty, zaburzenia regulacji temperatury oraz ból pooperacyjny [8]. Ponadto u pacjentów mogą wystąpić także dolegliwości takie jak: bóle mięśni, bóle w miejscu wkłucia igły, bóle głowy, uczucie pragnienia i suchość w ustach, ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, ból w miejscu wkłucia igły do kręgosłupa, dezorientacja, halucynacje, ból przy podaniu leków, zaburzenia czucia i inne [3]. Badania przeprowadzone przez Jałowieckiego i wsp jednoznacznie wykazały, że aż 81% pacjentów skarżyło się na dolegliwości związane z przebytym znieczuleniem i operacją. Dotyczyły one przede wszystkim bólu operowanej okolicy po obudzeniu się, uczucia zimna po zakończonej operacji, nudności, bólu gardła, dreszczy, wymiotów, trudności w oddychaniu, osłabienia mięśni, trudności w połykaniu, mówieniu. Po przeanalizowaniu danych okazało się, że wymienione dolegliwości przeważały u osób po przebytej anestezji ogólnej [3]. Powikłania po znieczuleniu ogólnym Do najczęściej występujących powikłań po znieczuleniu ogólnym należą: uciążliwy ból operowanej okolicy po obudzeniu się, uczucie zimna – często z towarzyszącymi dreszczami, nudno- ści – w niektórych przypadkach także wymioty, problemy w oddychaniu, trudności w połykaniu i mówieniu, ból gardła, zaburzenia diurezy i zaburzenia neurologiczne – brak powrotu świadomości [2,3,8,13,15]. Hipotermia (nagły spadek temperatury ciała), bądź też hipertermia (nagły wzrost temperatury ciała), czy nawet gorączka złośliwa (wzrost temperatury ciała z kwasicą metaboliczną i oddechową) są przykładami zaburzeń regulacji temperatury [8]. Do powikłań oddechowych występujących często po znieczuleniu ogólnym należeć mogą: utrata drożności dróg oddechowych, hipowentylacja (będąca wynikiem zaburzeń ośrodka oddechowego, nieskutecznym odwróceniem bloku nerwowo-mięśniowego lub skurczem oskrzeli) a także hipoksemia (będąca wynikiem niedrożności górnych dróg oddechowych, hipowentylacji, hipoksji dyfuzyjnej, aspiracji krwi i treści żołądkowej, zatoru tętniczy płucnej lub obrzęku płuc). U pacjentów z hipoksemią można zaobserwować charakterystyczne objawy do których należą: sinica, tachykardia, pobudzenie psychoruchowe, zaburzenia rytmu serca oraz wzrost ciśnienia tętniczego [8]. Hipotensja tętnicza (pooperacyjny spadek ciśnienia tętniczego krwi), bądź też nadciśnienie tętnicze krwi i zaburzenia rytmu serca są przykładowymi powikłaniami krążeniowymi także mogącymi pojawić się po znieczuleniu ogólnym. Do hipotensji tętniczej prowadzą często: hipowolemia, mechaniczne utrudnienie powrotu żylnego wskutek odmy prężnej, spadek napięcia łożyska naczyniowego lub zaburzenia kurczliwości mięśnia sercowego [8]. Pooperacyjne nudności i wymioty są często określane przez chorych jako bardziej nieprzyjemnie niż sama operacja. Podaż analgetyków opioidowych we wczesnym okresie pooperacyjnym powoduje nasilenie występowania nudności i wymiotów oraz efekty sedacji, nawet wówczas, gdy łączone są one ze środkami z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Czynniki te przedłużają okres hospitalizacji [2]. Dodatkowo nieprzyjemne objawy potęguje obudzenie się pacjenta z rurką w gardle, po przebytej intubacji dotchawiczej [3]. Powikłania po znieczuleniu przewodowym Wśród powikłań towarzyszących pacjentom w okresie pooperacyjnym po przebytym znieczuleniu przewodowym mogą pojawić się: osłabienie mięśni, popunkcyjne bóle i zawroty głowy – jednakże o mniejszym natężeniu niż po W CIENIU CZEPKA Pielęgniarstwo znieczuleniu ogólnym, sporadycznie nudności i wymioty – znamiennie rzadziej występujące niż po znieczuleniu ogólnym, trudności w oddawaniu moczu, ból w miejscu wkłucia igły do kręgosłupa [2,3,5,6]. Chorzy operowani w znieczuleniu przewodowym w okresie pooperacyjnym (trzy doby) odczuwają ból o istotnie mniejszym natężeniu niż pacjenci, którzy operowani są w znieczuleniu ogólnym [13]. Pacjenci ci rzadziej i później proszą o podanie środków przeciwbólowych, można ich szybciej uruchomić i poddać rehabilitacji, niż chorych po przebytym znieczuleniu ogólnym [2]. Prawie zawsze znieczuleniu podpajęczynówkowemu towarzyszą: obniżenie ciśnienia tętniczego (często z bradykardią), niekontrolowana hipotermia – zwłaszcza przy niskiej temperaturze otoczenia [4]. Sporadycznie występującymi powikłaniami mogą być: całkowite znieczulenie rdzeniowe, odma opłucnowa, krwotok płucny, powikłania neurologiczne wynikające z uszkodzenia nerwów w trakcie wykonania blokady, nakłucie naczynia w trakcie identyfikacji przestrzeni przykręgowej, zespół ogona końskiego, trudności techniczne z wprowadzeniem i utrzymaniem cewnika w przestrzeni podpajęczynówkowej, neuroinfekcje – zlepne zapalenie pajęczynówki, zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych, rdzenia kręgowego i mózgu, przerwanie ciągłości cewnika z pozostawieniem jego części w kanale kręgowym lub otaczających tkankach, a także powstanie przetoki skórno – podpajęczynówkowej [5,12,13,17]. Znieczuleniu przewodowemu mogą towarzyszyć także zaburzenia funkcjonowania aparatu przedsionkowo – ślimakowego, mające jednak charakter ustępujący [6]. Za niepowodzenie znieczulenia przewodowego uważa się nieadekwatny do oczekiwanego zakres analgezji, co uniemożliwia operację w tym znieczuleniu [10] Bibliografia: 1. Adamski D.: Znieczulenie przewodowe. w: Kruszyński Z. i wsp.: Podstawy anestezjologii i intensywnej terapii, Wydawnictwa Uczelniane Akademii Medycznej, Poznań, 1999; s. 43 - 66; 2. Hura G., Knapik P., Sorek-Kubicka G., Maciejewski D.: Znieczulenie przewodowe w chirurgii nowotworów gruczołu piersiowego. Anestezjologia i Intensywna Terapia, 2004, 36, s. 298-303; 3. Jałowiecki P., Rudner R., Tomala A., Dziubdziela W.: Ocena jakości postępowania anestezjologicznego na podstawie opinii chorych o znieczuleniu. II. Okres pooperacyjny. Anestezjologia Intensywna Terapia, 2001, 33, s. 149-155; 4. Karpel E., Marszołek P., Pawlak B., Wach E.: Efektywność i bezpieczeństwo jednostronnego znieczulenia podpajęczynówkowego. Anestezjologia Intensywna Terapia, 2009, 41, s. 33-34; 6 (224) 2010 5. Kosson D., Łapoć M., Mayzner-Zawadzka E.: Ciągłe znieczulenie podpajęczynówkowe. Anestezjologia i Intensywna Terapia, 2004, 36, s. 293-297; 6. Kotlińska – Hasiec E., Nestorowicz A., Trela – Stachurska K., Trojanowski P., Szymański M., Kramek K.: Zmiany progu słyszenia u chorych znieczulanych podpajęczynówkowo. Anestezjologia i Intensywna Terapia, 2004, 36, s. 34-37; 7. Kruszyński Z.: Znieczulenie ogólne. Znieczulenie przewodowe. w: Kruszyński Z. i wsp.: Podstawy anestezjologii i intensywnej terapii, Wydawnictwa Uczelniane Akademii Medycznej, Poznań, 1999; s. 7 – 43; 8. Kusza K.: Znieczulenie ogólne. w: Kruszyński Z. i wsp.: Podstawy anestezjologii i intensywnej terapii, Wydawnictwa Uczelniane Akademii Medycznej, Poznań, 1999; s. 7 – 38; 9. Lisowska B., Michalak C., Ćwiek R., Małdyk P., Blachowska-Wasiutyńska B.: Znieczulenie i analgezja po operacjach stóp reumatoidalnych. Reumatologia, 2006, 44, 4, s. 220-225; 10. Łapoć M., Mayzner – Zawadzka E.: Przyczyny niepowodzeń znieczulenia podpajęczynówkowego. Anestezjologia Intensywna Terapia, 2004, 36, s. 203 – 205; 11. Michalik E.: Przedoperacyjna ocena i postępowanie okołooperacyjne u chorych w wieku podeszłym. Postępy Nauk Medycznych, 2008, 11, s. 712 – 721; 12. Misiołek H., Kucia H., Werszner M., Hura G., Stoksik P., Kanpik P.: Całkowite znieczulenie rdzeniowe jako po- wikłanie blokady przykręgowej w odcinku piersiowym – opis przypadku. Anestezjologia Intensywna Terapia, 2004, 36, s. 200-202; 13. Misiołek H. i wsp.: Porównanie znieczulenia podpajęczynówkowego z zastosowaniem czystej bupiwakainy i zredukowanej dawki bupiwakainy z dodatkiem fentanylu do zabiegów przezcewkowej resekcji prostaty. Anestezjologia Intensywna Terapia 2004; 36, s.177-180; 14. Paleczny J., Łoniewska - Paleczny E., Pysz M., Hura G.: Porównanie zastosowania piersiowej blokady przykręgowej i znieczulenia ogólnego w chirurgii gruczołu piersiowego. Anestezjologia Intensywna Terapia, 2005, 37, s. 12 – 16; 15. Pilny J, Kubes J. Forefoot surgery under regional anesthesia. Acta Chir Orthop Traumatol Cech 2005; 72, s. 122-4; 16. Smuszkiewicz P., Tyrakowski P., Drobnik L.: Płynna wyściółka dróg oddechowych i transport śluzowo-rzęskowy. Czy znieczulenie ogólne może wpływać na ich funkcję? Anestezjologia Intensywna Terapia, 2005; 37, s. 203; 17. Sokół-Kobielska E.: Od kurary do esmeronu – czy to przepaść, czy tylko różnica?. Anestezjologia Intensywna Terapia, 2005, 37, s. 130-136; 18. Tomaszewski D: V Europejski Kongres Anestezji Ortopedycznej Barcelona, 28.04-1.05.2005. Anestezjologia Intensywna Terapia, 2005, 37, s. 208-210; 19. Żylicz M.: Na żywca. Wiedza i Życie, 2009, 6 (http://wyborcza.pl/1,76506,6681140,Na_zywca.html); Dariusz Owczarek, Julita Szylkiewicz, Katarzyna Ledwig, Aleksandra Plucińska – Studenckie Koło Naukowe Pielęgniarstwa Internistycznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Anna Plicińska – Dolnośląskie Centrum Chorób Płuc we Wrocławiu SYTUACJE KONFLIKTOWE, STRES ICH WPŁYW NA NASZ ORGANIZM Czy sytuacje konfliktowe, które bardzo często są nieodłączną częścią każdego dnia, mają wpływ na nasze zdrowie? Jak stres oddziaływuje na organizm? Jakie niesie ze sobą zagrożenia? Jak możemy sobie z nim radzić? Stres jest zespołem specyficznych i niespecyficznych (bardziej ogólnych) reakcji organizmu na zdarzenia bodźcowe, które zakłócają jego równowagę, wystawiają na próbę lub wręcz przekraczają jego zdolność radzenia sobie. Zdarzenia bodźcowe zwane stresorami dzielą się na warunki zewnętrzne, jak napięcia zawodowe i wewnętrzne, np. problemy osobiste, konflikty rodzinne. Ludzie różnie reagują w sytuacjach stresowych. Niektórych nawet niewielki konflikt wyprowadza z równowagi, inni natomiast potrafią zachować spokój w bardzo trudnych sytuacjach. Wynika z tego, że radzenie sobie ze stresem jest kwestią osobistą. Sposób, 11 Pielęgniarstwo w jaki człowiek radzi sobie ze stresorem zależy między innymi od: intensywności, czasu trwania stresora, sposobu w jaki jest interpretowane jego znaczenie, dostępnych środków pozwalających radzić sobie z oraz napięcia (reakcji organizmu )[21]. Sytuacje stresowe występują najczęściej gdy rzeczywistość brutalnie zaprzeczy naszym wyobrażeniom i oczekiwaniom. [1] Do najczęściej wymienianych stresorów należy śmierć bliskiej osoby, rozpad rodziny, pozbawienie wolności oraz ciężka choroba. [21] Stres trwający krótko jest fizjologiczny i stanowi stały element życia człowieka. Poprzez napięcie psychofizyczne z podwyższeniem tętna i ciśnienia krwi, przyspieszeniem oddechu (lepsze utlenowanie komórek) i większym wydzielaniem hormonów, organizm mobilizuje się i jest zdolny stanąć do walki. Długotrwały stres wpływa niekorzystnie na organizm. Zapotrzebowanie organizmu na tlen zmusza serce do intensywnej pracy, naczynia krwionośne zwężają się i podnosi się poziom cholesterolu (Boss, Staed, 1998). Wielu chorych cierpiących na choroby układ krwionośnego wiąże swój stan z przeżywaniem określonych zdarzeń i konfliktów życiowych. Fizjologiczne reakcje na stres Krótkotrwały stres towarzyszył człowiekowi od zawsze. Problem zaczyna się od momentu, w którym po okresie wzmożonego napięcia nie następuje okres rozluźnienia. W naszym organizmie zachodzi szereg zmian biochemicznych, powodujących trwałe i nieodwracalne często zmiany, objawiające się dopiero po latach groźnymi zaburzeniami ze strony układu krwionośnego, takimi jak nadciśnienie, udar, arytmie czy zawał mięśnia sercowego. Badacz Hans Selye wyróżnia trzy fazy stresu w badaniach przeprowadzonych na szczurach, którym podawał truciznę. Pierwsza z nich to przerażenie, w której zaobserwował współczulne reakcje obronne (zwiększenie ilości adrenaliny), następnie wzrost ilości glukozy we krwi, przyspieszenie pracy serca, a w efekcie wzrost ciśnienia tętniczego. Mechanizm ten ma zapewnić energię, potrzebną na przeżycie i uporanie się z sytuacją problemową. Kolejnym etapem było uodpornienie, kiedy to podanie trucizny nie wywoływało nagłej reakcji organizmu. Jednak okazało się, że organizmy cały czas produkowały zwiększoną ilość hormonów, co doprowadziło do końcowej fazy wyczerpania [8] 12 Pierwszą reakcją na stres jest wzrost ciśnienia i może on zachodzić za pośrednictwem zarówno osi układ współczulny – rdzeń nadnerczy jak i podwzgórze – przedni płat przysadki mózgowej – kora nadnerczy. Te dwie osie, mające ogromny wpływ na działanie układu krwionośnego, powodują zwiększenie tolerancji baroreceptorów w zatoce tętnicy szyjnej i aorty na wysokie ciśnienia krwi, a w efekcie zaburza regulację tego parametru [6] Podczas sytuacji stresowej zachodzi szereg zróżnicowanych mechanizmów obronnych. Między innymi rejestruje się zwiększone ilości substancji, takich jak endorfiny i enkefaliny, zmniejszające percepcję bólu, tyroksyna przyspieszająca metabolizm tłuszczów, z których nasz organizm czerpie energię. Aldosteron, który zwiększa ciśnienie krwi, melanotropina, wazopresyna, renina, tyreotropina, glukagon, hormon wzrostu, prolaktyna, parahormon, kalcytonina, gastryna to tylko jedne z licznych substancji, odpowiedzialnych za złożoność reakcji ciała na stres. Rdzeń nadnerczy pobudzany jest natychmiast po zadziałaniu stresora. Wydziela noradrenalinę i adrenalinę – hormony stresu, które są odpowiedzialne za wzmożoną wymianę powietrza w płucach, przyspieszoną i bardziej efektywną pracę serca, rozszerzenie źrenic oraz oskrzeli. Uruchomienie kory nadnerczy w wyniku sytuacji stresowej następuje dopiero po kilku minutach, a nawet godzinach przedłużającego się napięcia. Wytwarzają się wtedy glukokortykoidy, w tym kortyzol, mający równie silne działanie, jak adrenalina. Zwiększa on stężenie glukozy we krwi i przyspiesza spalanie kwasów tłuszczowych. Do tego zmniejsza wrażliwość zmysłów na najsłabsze bodźce, zwiększając jednocześnie zdolność ich rozróżniania. Ma on jednak niekorzystny wpływ na układ immunologiczny, wzmagając w ten sposób szkodliwą reakcję stresową [14] Jeśli stan napięcia i gotowości trwa zbyt dług, nie następuje po nim faza rozluźnienia, może dojść do uszkodzenia ścian naczyń, a w efekcie do przyspieszonego tworzenia się blaszek miażdżycowych, potęgowanych przez wzrost nasyconych kwasów tłuszczonych we krwi. Proces ten często ma miejsce w tętnicach wieńcowych, powodując problemy w zaspokojeniu zapotrzebowania na tlen nadmiernie obciążonego mięśnia sercowego. Stres może również doprowadzić do zaburzeń rytmu serca poprzez niedrożność małych naczyń krwionośnych lub poprzez nadmierny wpływ na działanie układu współczulnego [6] Czynniki osobnicze Dzisiejsza cywilizacja nie ułatwia walki ze stresem, a wręcz przeciwnie, pomimo licznych udogodnień i wynalazków, staje się źródłem rozlicznych obaw, dyskomfortu psychicznego, konfliktów i nieprzyjemnych doznań. [11] Wiele zawodów i konieczność utrzymania statutu ekonomicznego wymusza na ludziach radzenie sobie ze stresem skoncentrowane na problemie. Spora grupa ludzi ze schorzeniami ze strony układu krążenia, która cierpi z powodu negatywnego nastawienia wobec sytuacji, nie wzbudzających reakcji obronnych u większości populacji. Wrogość ta bierze się najczęściej z zaniżonego poczucia własnej wartości, nieufności oraz poczucia niezrozumienia ze strony innych lęku. Zapewne osoby te mogą czuć się sprowokowane, jednak faktem jest, że normalnie sytuacje te nie powinny mobilizować organizmu do stanu gotowości [17]. Naukowcy wyselekcjonowali spośród osób cierpiących na choroby układy krążenia pewne cechy osobowości, które predysponują do zapadania na tego typu schorzenia i nazwali je osobowością typu A – WZA. Ponieważ nasza reakcja znacznie bardziej uzależniona jest od sposobu postrzegania jej przez nas niż od samej sytuacji.. Otóż osobowość bardziej podatna na zaburzenia funkcjonowania układu krążenia charakteryzuje się wysokim poziomem ambicji, skłonnością do kontrolowania sytuacji i współzawodnictwa. Można u niej zauważyć ekspresyjny sposób mówienia i wyrazistą mimikę twarzy. Postrzega ona otoczenia jako zagrożenie, dlatego też ma wrogie, czasem agresywne nastawienie, żyjąc tym samym w nieprzerwanym stanie gotowości do ataku [17]. Choroba jako czynnik wywołujący stres Ludzkie ciało zawsze pozostanie dla ludzi tajemnicą oraz powodem różnorodnych obaw i lęków. Dzięki niemu odczuwamy przyjemności, ale też ból. To ono przypomina nam o śmierci i kruchości naszego życia. Świadomość ta wzrasta i wysuwa się na pierwszy plan u ludzi, którzy doświadczyli ciężkiej choroby i stanów zagrażających życiu i staje się ważną przyczyną stresu. Wygląda na to, że nasze życie jest tylko powierzchowną częścią tego, co dzieje się wewnątrz naszych ciał – skomplikowanych mechanizmów, których w żaden sposób nie pojmujemy ani też nad nim nie panujemy. Naturalny jest więc lęk, ponieważ coś w środku może się popsuć, że śmierć czyha w nas samych. [11]. Zawał serca wiąże się z szeregiem niemiłych W CIENIU CZEPKA Pielęgniarstwo sytuacji, takich jak pobyt w szpitalu: tymczasowe unieruchomienie, długotrwałe restrykcje, rehabilitacja, a także przymus wprowadzenia wielu trwałych zmian w dotychczasowym stylu życia. Są to dodatkowe sytuacje, wzmagające stres wywołany troską o dalsze przeżycie i lękiem przed ponownym pogorszeniem się stanu zdrowia. Do tego dołączają się obawy związane z najbliższymi i ich finansowym zabezpieczeniem. Nie wiedzą, czy będą mogli kontynuować pracę i życie towarzyskie, które to czasami z powodu strachu ograniczają nadmiernie [7]. Problem życia seksualnego po zawale może również przysporzyć choremu zmartwień, a nawet stać się przyczyną konfliktów i pogorszenia stanu psychicznego pacjenta. Oczywiste jest więc, że problemy w tej sferze zwiększą podatność na stres, poprzez obniżenie jakości życia. Jest to wyzwanie zarówno dla osoby po zawale, jak i jego partnera. Ludzie boją się, iż nie będą odczuwać takiej samej przyjemności jak wcześniej oraz że będą mięli problemy z osiągnięciem orgazmu. Największą jednak obawą jest lęk przed nagłą śmiercią podczas stosunku. Tymczasem obciążenie jest porównywalne z szybkim spacerem. Znacznie ważniejsze są okoliczności zbliżenia, związek uczuciowy z partnerem, jakość relacji i inne [15]. ko daje właściwą odpowiedź. Ludzie często są nieświadomi siebie, swoich odczuć, dlatego często poleca się pacjentom prowadzić dzienniczek, który uczy obserwować własne reakcje i z czasem zdefiniować to, co jest dla nas najbardziej stresujące. 2. Minimalizowanie wyzwań – ważne jest, oby nie pozostawić pacjenta z zaleceniem „unikania stresu”, gdyż może to doprowadzić do niepotrzebnej rezygnacji z zajęć, dających mu satysfakcje i stymulujących go do działania. Nadmierne ograniczanie bodźców może wręcz prowadzić do nadwrażliwości na zwykłe sytuacje z życia codziennego. 3. Zmiana ocen – ważne jest, aby sprowokować pacjenta do zmiany dotychczasowego sposobu postrzegania najbardziej stresujących wyzwań z punktu widzenia pacjenta i przewartościowania ich. I tak, jeśli pacjent odczuwa lęk z powodu przewartościowania danych objawów, to należy wyjaśnić mu dokładnie w jakim stopniu dane zaburzenie ma wpływ na stan jego zdrowia. 4. Nauka lepszego radzenia sobie – Obejmuje szeroki wachlarz umiejętności i zaleceń – od unikania niepotrzebnych wyzwań, aż do naprawy relacji z bliskimi w celu minimalizacji konfliktów, a tym samym poziomu stresu. Radzenie sobie ze stresem jako czynnik obniżający poziom stresu Obecnie nie zagraża nam niebezpieczeństwo fizyczne, wzrósł natomiast zacznie poziom zagrożenia psychospołecznego, który wymaga wytworzenia skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem, na jaki nieuchronnie naraża nas życie w zurbanizowanych społeczeństwach [20]. Jest wiele sposobów efektywnego radzenia sobie ze stresem lub obniżania jego poziomu. Oczywiście w skrajnych przypadkach można użyć farmakoterapii, jednak najkorzystniej jest w sposób naturalny uregulować pracę naszego organizmu. Niektóre z czynników, ułatwiających walkę ze stresem to: dieta, aktywność fizyczna, trening relaksacyjny i psychologiczny trening opanowywania stresu są znakomitym przykładem profilaktyki i rehabilitacji w chorobach układu krążenia. Elementy składające się na trening opanowywania stresu to: 1. Rozpoznawanie wyzwań – jest to wywiad przeprowadzony w oparciu o czas bezpośrednio poprzedzający zawał, lub okres, kiedy pacjent czuł się najbardziej przepracowany, gdyż samo pytanie: „Co Pana/Panią stresuje?” rzad- Relacje z personelem medycznym jako czynnik regulujący poziom stresu Na efekt leczenia i proces zdrowienia pacjentów mają wpływ indywidualne zasoby psychospołeczne, do których zaliczamy optymizm, wsparcie społeczne, które osoba posiada i może wykorzystać w walce z sytuacjami trudnymi, czynniki dotyczące relacji z lekarzem i innymi członkami zespołu medycznego. Czynniki te mogą być wzmacniające lub szkodliwe dla procesu zdrowienia. Lekarze (jak i cały personel medyczny) przyjmują wobec pacjentów różne postawy. Negatywnym modelem jest podejście skoncentrowane na chorobie (orientacja somatyczna). Nie człowiek, ale jego organizm są przedmiotem zainteresowania. W takim układzie lekarz traktuje pacjenta przedmiotowo. Pacjent jest biernym odbiorcą postępowania lekarskiego lub jego aktywność jest ograniczona do poszukiwania pomocy i posłusznego wykonywania zaleceń. Drugim modelem jest podejście skoncentrowane na pacjencie (orientacja ogólna). Spojrzenie na pacjenta jest holistyczne. Lekarz bierze pod uwagę biologiczne, psychologiczne i społeczne czynniki, które mogą mieć wpływ na przyczynę oraz roz- 6 (224) 2010 wój i leczenie choroby. U podstawy tego modelu tkwi nawiązanie z pacjentem dobrego kontaktu oraz zdobycie jego zaufania. Pacjent jest partnerem, jest panem Kowalskim z całą swoją historią, nawykami, problemami psychospołecznymi i zdrowotnymi. W kontakcie z pacjentem bardzo cenna jest empatia, którą można zdefiniować jako umiejętność współodczuwania i rozumienia sytuacji w jakiej znalazł się drugi człowiek, jego motywów, myśli i celów [10]. Umiejętność empatii można rozwijać i doskonalić. Empatia zależy w dużym stopniu od umiejętności wglądu w siebie rozumienia własnych stanów emocjonalnych), co jest podstawą rozumienia innych. Takie podejście umożliwia spojrzenie na każdego pacjenta indywidualnie, chroni przed powielaniem schematów i rutyną w kontaktach z chorymi. Naturalnym zachowaniem pacjenta jest zainteresowanie stanem zdrowia, przebiegiem leczenia, czy wpływem przyjmowanych leków. Z badań przeprowadzonych wynika, że ok.75% pacjentów deklarowało chęć uzyskania informacji o zdrowiu. Wśród pacjentów chorych na raka, aż 97% chciało znać diagnozę [10]. Skutkiem niedoinformowania pacjenta bywa wzrost obaw o własny stan zdrowia, reagowanie lękiem w przypadku wzmożenia dolegliwości, niska motywacja do poddawania się badaniom diagnostycznym. Dostępne publikacje wykazały inne korzystne rezultaty informowania pacjentów przez personel. Pacjenci, którzy zostali poinformowani przed zabiegiem o możliwości zaistnienia bólu, podchodzą do operacji spokojniej i rzadziej domagają się środków znieczulających. Natomiast u pacjentów po zawale mięśnia sercowego, którzy zostali poinformowani o przebiegu i celu rehabilitacji, zauważa się lepsze rezultaty ćwiczeń. Pacjenci lepiej poinformowani w większym stopniu skłonni są zaakceptować chorobę, pogodzić się z ograniczeniami i dostosować swoją aktywność do tych ograniczeń. Informowanie należy dostosować indywidualnie do każdego pacjenta. Badania przeprowadzone przez S. Miller, mówią, że silny niepokój wzbudzają u pacjenta zarówno ogólnikowe, jak i zbyt dokładne informacje o stanie zdrowia. Wiele wyczucia wymaga przekazywanie niepomyślnych informacji. Zakres przekazywanych informacji zależy od preferencji i gotowości na ich przyjęcie przez pacjenta. Zdaniem S. Miller istnieją dwa poznawcze style radzenia sobie z sygnałami zagrożenia: • Czujne obserwowanie, polegające na sku13 Pielęgniarstwo pianiu się na źródle zagrożenia, gromadzeniu i wykorzystywaniu informacji; • wytłumianie ostrzeżeń, polegające na unikaniu szczegółowych informacji o zagrożeniu i takim działaniu, by zmniejszyć jak najbardziej intensywność stresu. Pierwszy styl jest wynikiem niskiej tolerancji na niepewność, charakteryzuje się dociekliwością i wysoką tolerancją na pobudzenie emocjonalne. Drugi styl natomiast charakteryzuje się wysoką tolerancją na niepewność i niską tolerancją na pobudzenie emocjonalne [10]. Stres jest nieodłącznym elementem naszego życia. Stan naszego zdrowia, zwłaszcza układu sercowo-naczyniowego będzie się pogarszał przy częstych sytuacjach konfliktowych. To jak człowiek przeżywa trudną sytuację zależy nie tylko od niej samej, ale przede wszystkim od zdolności osobistych radzenia sobie ze stresem, dostępnych środków, usposobienia człowieka, jak i również wsparcia społecznego. Pewne cechy osobowości zwiększają prawdopodobieństwo zapadnięcia na choroby sercowo-naczyniowe. Człowiek ambitny, lubiący współzawodnictwo, działający szybko i wielokierunkowo, żyje w większym zagrożeniu. Do sposobów radzenia sobie ze stresem należy odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, trening relaksacyjny i psychologiczny trening opa- nowywania stresu, który opiera się na poznawaniu siebie, precyzowaniu stresorów, zmienianiu sposobu spostrzegania najbardziej stresujących wyzwań. Prowadzi do radzenia sobie w trudnych sytuacjach i unikania tych niepotrzebnych oraz naprawiania rodzinnych konfliktów, które często są główną przyczyną stresu. W czasie hospitalizacji człowiek ma nieustanny kontakt z personelem medycznym. Warunkiem koniecznym w szybkim dojściu do zdrowia jest właściwa relacja między pacjentem, a pielęgniarką i lekarzem, która powinna opierać się na wzajemnym zaufaniu i szacunku. Nie może być tu mowy, o przedmiotowym traktowaniu osoby chorej. Do pacjenta powinno podchodzić się holistycznie, biorąc pod uwagę aspekt psychologiczny, społeczny, biologiczny i duchowy. Wiele wyczucia i empatii wymaga informowanie o stanie zdrowia. Każdy pacjent jest inny i inaczej będzie reagował na niepomyślne wieści. Mimo wszystko dobry przepływ informacji umożliwia zwiększenie poziom bezpieczeństwa, ustosunkowanie się do choroby, zmierzenie się z nią, czy też pogodzenie. Bibliografia 1. Boss H. A, Staed D. Serce – jak skutecznie chronić się przed zawałem Wydawnictwo SIC Wrocław 1998 2.Brzeziński J. M, Cierpiałkowska L. Zdrowie i choroba – Problemy teorii, diagnozy i praktyki GWP Gdańsk 2008 3. Desmond J, Claire M. Choroba wieńcowa PWN Warszawa 1995 4. Dolińska-Zygmunt G. Elementy psychologii zdrowia Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Wrocław 1996 5. Engelhardt K. Pacjent w swojej chorobie PZWL Warszawa 1974 6. Everly G. S, Rosenfeld R. Stres – przyczyny, terapia I autoterapia PWN Warszawa 1992 7. Freed M, Grines C. Choroby układu krążenia Wydawnictwo Medycyna Praktyczna Kraków 1997 8.Friendland B. Emocje i myśli Oficyna Wydawnicza „Profi” Warszawa 1995 9. Gaciong Z. Poradnik: „Serce na nowo” AMED 10. Jakubowska-Winiecka A, Włodarczyk D. Psychologia w praktyce medycznej PZWL Warszawa 2007 11. Kępiński A. Poznaj siebie Wydawnictwo Literackie Kraków 2003 12. Kubacka-Jasiecka D, Ostrowski T. Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Kraków 2005 13. Mannebach H. Serce Poradnik dla zdrowych i chorych PWN Warszawa 1996 14. Martin P. Umysł, który szkodzi. Mózg, zachowanie, odporność i choroba Rebis 2000 Poznań 15. Maties P. Poradnik zawałowca PZWL Warszawa 1996 16. Nowak Z. Zawał serca – diagnostyka, leczenie, rehabilitacja Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach Katowice 2003 17. Salmon P. Psychologia w medycynie wspomaga współpracę z pacjentem i proces leczenia. GWP Gdańsk 2003 18. Sęk H, Cieslak R. Wsparcie społeczne, stres i zdrowie PWN Warszawa 2004 19. Sheridan C. L. Radmacher S. A. Psychologia zdrowia Instytut Psychologii Zdrowia Warszawa 1998 20. Wrześniowski T, Dobrolubow U. Jak żyć po zawale serca PZWL 1988 21. Zimbardo P. G. Psychologia i życie PWN Warszawa 1992 Iwona Kolanko – pielęgniarka Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka we Wrocławiu RAK GRUCZOŁU KROKOWEGO Rak gruczołu krokowego zajmuje u mężczyzn trzecie miejsce w zestawieniach zapadalności i czwarte miejsce w zestawieniu przyczyn zgonów z powodu nowotworu. W 2006 roku rak gruczołu krokowego zajmował u mężczyzn, pod względem zachorowalności, trzecie miejsce (po raku płuca i jelita grubego). W Polsce odnotowano w 2007 roku ponad 7300 nowych przypadków raka stercza. Zachorowalność w Polsce, w skali świata mieści się w granicach wartości średnich. Niemniej jednak obserwuje się, w tym także w Polsce, stały wzrostowy trend zachorowalności. Nowotwór rzadko występuje przed 40 rż, a średni wiek zachorowania przekracza 70 lat. 14 Głównym czynnikiem jest wiek. Po 80 roku życia nowotwór spotyka się u większości mężczyzn, jednak przeważająca większość z nich umiera z innych przyczyn (nie „na” ale „z’ rakiem stercza). Ryzyko raka stercza wzrasta także 2-3-krotnie u mężczyzn, którzy mają krewnego pierwszego stopnia z rozpoznanym w młodym wieku rakiem gruczołu krokowego. W rozwoju raka stercza istotną role odgrywają androgeny. Histologicznie najczęściej jest gruczolakorakiem (powyżej 75% przypadków). W zdecydowanej większości przypadków jest to rak silnie hormonozależny, jego wzrost pobudzają androgeny (ściślej testosteron). Wiek mężczyzny ma znaczenie zarówno dla ryzyka pojawienia się choroby, jak i prawdopo- dobieństwa śmierci w jej wyniku. Rak prostaty rzadko występuje poniżej 40 roku życia, u których w rodzinie nie notowano dotychczas tej choroby, stąd jest to grupa niskiego ryzyka. Mężczyźni w wieku pomiędzy 50 a 80 rż. są zagrożeni chorobą w stopniu średnim . Jeżeli jednak dojdzie do zachorowania, istnieje duże ryzyko (2 na 3 przypadki), że choroba będzie w końcu zagrożeniem dla życia. Dzieje się tak dlatego, że większość postaci raka postępuje powoli, przez 8 do 12 lat i nowotwór ma dużo czasu na rozwinięcie się. Mężczyźni po 75 roku życia są zagrożeni wieloma chorobami oraz dolegliwościami i choć jest to grupa, w której zachorowań na raka prostaty notuje się najwięcej, jest mało prawdopodobne, że choroba będzie miała na nich jakikol- W CIENIU CZEPKA Pielęgniarstwo wiek wpływ przez resztę ich życia. U młodych mężczyzn ryzyko zachorowania na raka prostaty jest niższe niż u starszych. Jednakże u osób młodych ryzyko przedwczesnej śmierci jest wyższe. Jest to spowodowane tym, że choroba ma więcej czasu na rozwój niż u starszych, którzy dużo częściej umierają z innych przyczyn. Rak gruczołu krokowego powstaje pierwotnie w obwodowej strefie gruczołu krokowego. Najczęściej ma charakter wieloogniskowy. Charakterystyczną cechą jest szerzenie się wzdłuż przestrzeni okołonerwowych. Początkowo jest ograniczony do narządu, a następnie dochodzi do zwiększenia masy nowotworu oraz do naciekania tkanek sąsiadujących (stadium miejscowego zaawansowania). W wyniku dalszego rozwoju miejscowego może dojść do zajęcia pęcherzyków nasiennych. Naciekanie raka gruczołu krokowego może doprowadzić do zajęcia szyi oraz trójkąta pęcherza moczowego i ujść moczowodowych, co przyczynia się do powstania wodonercza i niewydolności nerek. Zajęcie odbytnicy przez raka gruczołu krokowego wywołuje objawy miejscowe takie jak: krwiomocz, krew w nasieniu, ból krocza, krwawienie odbytnicze oraz bolesne parcie brzuszne. Znacznemu zaawansowaniu miejscowemu na ogół towarzyszy obecność przerzutów do węzłów chłonnych oraz przerzutów narządowych. Przerzuty raka gruczołu krokowego powstają w wyniku rozprzestrzeniania komórek nowotworowych drogą naczyń chłonnych i krwionośnych. Zwykle najwcześniej stwierdza się zmiany przerzutowe w węzłach chłonnych miednicy położonych w pobliżu gruczołu krokowego. W następnej kolejności są na ogół zajmowane węzły chłonne w pobliżu naczyń żylnych i tętniczych, prowadząc do kończyn dolnych oraz narządów miednicy. Przerzuty mogą także zajmować kości kręgosłupa, żeber, czaszki, kończyn dolnych, miednicy i ramion. Przerzuty te mają najczęściej charakter kościotwórczy. Przerzuty rozwijają się rzadko w narządach odległych tj. płuca, wątroba, ośrodkowy układ nerwowy. Mężczyzną powyżej 50 rż. zaleca się coroczne badanie palcem przez odbyt oraz oznaczenie poziomu specyficznego antygenu sterczowego (PSA) w surowicy krwi. Coroczne badania powinno się rozpocząć w 40 roku życia, jeśli ojciec, brat lub wuj byli chorzy na raka gruczołu krokowego. Umożliwiają one wykrycie nowotworu we wczesnym okresie, kiedy wyleczenie jest możliwe. Badanie palcem przez odbyt jest na ogół łatwe i w dużym stopniu miarodajne z powodu bliskości gruczołu krokowego od ściany odbyt- 6 (224) 2010 nicy. Obecność nowotworu zwykle powoduje podwyższenie poziomu PSA. Ponieważ wartości PSA na ogół powiększają się wraz ze wzrostem guza, ich regularne określenie jest dobra metodą śledzenia postępu choroby. Rak gruczołu krokowego może naciekać pęcherz moczowy, pęcherzyki nasienne oraz odbytnicę, wywołując objawy miejscowe, takie jak: krwiomocz, krew w nasieniu, ból krocza, krwawienie odbytnicze oraz bolesne parcie brzuszne. Objawy miejscowe spowodowane przeszkodą w drodze odpływu pęcherza moczowego dotyczą dolnej części dróg moczowych (trudności z rozpoczęciem mikcji, słaby strumień moczu, oddawanie moczu w nocy, częstomocz i nagłe parcie na mocz), wynikają z mechanicznego zablokowania drogi odpływu z pęcherza moczowego. Objawy ogólne związane z obecnością przerzutów do kości, to bóle pleców, miednicy, ud, karku. Wraz ze wzrostem guza występuje uczucie zmęczenia i utrata masy ciała. W przypadku ich wystąpienia choroba rzadko bywa uleczalna. Podstawą do planowania leczenia, rokowania jest ustalenie stadium zaawansowania, jego rozmiarów i rozprzestrzeniania oraz stopnia złośliwości. Dla celów praktycznych tworzy się 3 grupy chorych, w których stosuje się podobny sposób leczenia: • z rakiem ograniczonym do stercza (T1, T2). • z rakiem ograniczonym do miednicy (naciekającym poza torebkę stercza – T3, N1). • z rakiem rozsianym. Jeśli wykryto go, gdy jeszcze nie rozprzestrzenił się poza granice gruczołu krokowego, wyleczenie jest możliwe. Guzy o mniejszym stopniu złośliwości częściej są ograniczone do gruczołu, niż guzy o wysokim stopniu złośliwości. Leczenie chirurgiczne i radioterapia są metodami z wyboru, jeśli celem jest wyleczenie. Decyzja o wyborze metody zależy od wieku, stanu zdrowia i życzenia pacjenta. Leczenie hormonalne, usuniecie jąder (kastracja) oraz chemioterapia mogą zmniejszyć objawy, jednak nie doprowadzą do wyleczenia. U chorych z nowotworem ograniczonym do gruczołu (T1,T2) stosuje się radykalne leczenie miejscowe: radioterapię (brachyterapię lub te- leradioterapię lub obie metody łącznie) albo radykalną prostatektomię. Młodszym chorym częściej proponuje się metodę chirurgiczną, natomiast starszym chorym – radioterapię. Po zakończeniu leczenia pacjent pozostaje pod obserwacją lekarza, aby mógł on wykluczyć obecność wznowy. Lekarz powinien ustalić dalszą strategię leczenia z pacjentem – ustalić częstotliwość dalszych spotkań, wykonywania testów PSA i badań per rectum. W zależności od sytuacji może zlecić wykonywanie różnych badań obrazowych. Każde nowe objawy czy efekty uboczne leczenia powinny być szybko rozpoznane i leczone. Rak prostaty może powrócić nawet kilka lat po pierwszym leczeniu, dlatego tak istotna jest stała opieka specjalisty. Jeśli dojdzie do wznowy raka prostaty opcje dalszego leczenia będą uzależnione od lokalizacji nowotworu i typów wcześniejszej terapii. Jakość życia pacjenta zależy też od niego samego – powinien informować na bieżąco swojego lekarza o wszelkich niepokojących go objawach, duża ich część poddaje się leczeniu. Należy pamiętać, że każdy ludzki organizm jest niepowtarzalny – mimo poznania wiedzy na temat samej choroby, efektywności i opcji jej leczenia, oraz problemów zdrowotnych, którym chory stawi czoła – nie da się dokładnie przewidzieć jak będzie przebiegała choroba i jaka będzie skuteczność terapii. BIBLIOGRAFIA 1. Koper A., Wrońska I. (red.) Problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobą nowotworową, Lublin 2003. 2. Dollinger M., Rosenbaum E., Cable G. Uniwersalny przewodnik po metodach leczenia nowotworów, Hannah Publishing, Warszawa 2000. 3. Kordek R. (red.) Onkologia, VIA MEDICA Gdańsk 2007. 4. Krzakowski M. (red.) Onkologia kliniczna, pod patronatem Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej, Warszawa 2001. 5. Sherman C.D., Calman K.C., Hossfeld D.K., Onkologia kliniczna PZWL Warszawa 1992. 6. www.choroby.senior.pl 7. www.viamedica.pl 8. www.prosalute.info Zagubiono Prawo Wykonywania Zawodu wydane dnia 11.10.2000 we Wrocławiu przez Dolnośląską Okręgową Radę Pielęgniarek i Położnych na nazwisko Lach Katarzyna. Nr Zaświadczenia 4300443P. 15 Pielęgniarstwo Anna Klejewska – pielęgniarka Ewa Kopydłowska- pielęgniarka Szpital Powiatowy w Miliczu AFATYCZNE ZABURZENIA MOWY I ROLA PIELĘGNIARKI W ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW KOMUNIKACJI WERBALNEJ NA PŁASZCZYŹNIE PACJENTPIELĘGNARKA Mowa i język zależą od skomplikowanych mechanizmów, których rozwój następuje w ciągu pierwszych dwóch dekad, a miejscem ich przebiegu są obszary lewej półkuli mózgu znajdujące się głównie w okolicy szczeliny Sylwiusza i bruzdy Rolanda, gdzie zaopatrywane są głównie przez tętnicę mózgu środkową. Pole Wernickiego, które położone jest w płacie skroniowym w obrębie pierwszorzędowej kory słuchowej, stanowi główne miejsce „odbiorcze” mowy oraz pełni funkcję monitorującą. W tym obszarze bodźce słuchowe podlegają interpretacji i integracji. Położone ku tyłowi okolice związane z mową łączą się z polem Broca. Konkretne polecenia wysyłane są z pola Broca i przekładane na mowę właściwą. Mowa jest podstawową formą porozumiewania się miedzy ludźmi, dlatego kiedy dochodzi do jej upośledzenia, powoduje to znaczne utrudnienia w życiu człowieka. Jednym z zaburzeń mowy występujących wśród chorych jest afazja, czyli zaburzenia mowy, które powstają na skutek uszkodzenia ośrodków mowy w korze mózgowej. Nie jest to odrębna jednostka chorobowa lecz zespół objawów, które występują na podłożu zmian strukturalnych w zależności od ich umiejscowienia. Za przyczynę afazji uznaje się choroby naczyniowe (udary mózgu 75-80%), urazy czaszkowo-mózgowe, guzy mózgu, tętniaki oraz choroby zwyrodnieniowe mózgu. Literatura przedmiotu wskazuje na różne rodzaje afazji w zależności od objawów. Pierwszym jest afazja Broca (ekspresyjna, ruchowa), kiedy chory dość dobrze rozumie mo- 16 wę, sam jednak nie może płynnie się wypowiadać. Objawem wiodącym jest zaburzona płynność mowy spontanicznej z naruszaniem form gramatycznych (agramatyzm) oraz zniekształcanie słów (parafazja). Typowe jest powtarzanie i częste wtrącanie zwrotów takich jak: tak jest, proszę, itp. Słowa funkcyjne, przedrostki, przyrostki są pomijane. Mowa pacjenta określana jest jako „telegraficzna”, obfituje w rzeczowniki, natomiast brakuje czasowników i przymiotników. Pomimo małej liczby słów słuchacz może jednak otrzymać wiele informacji. Inne objawy wykazuje afazja Wernickiego (receptywna, czuciowa, sensoryczna, odbiorcza), kiedy następuje upośledzenie odbioru, czyli rozumienia mowy. Chory ma zachowaną zdolność mówienia, nie rozumie również mowy własnej, która najczęściej jest silnie zniekształcona, a w cięższych przypadkach niezrozumiała dla słuchacza. Pacjent błędnie używa słów (parafazje werbalne) zmienia jedną głoskę w słowie (parafazja literowa) lub je zniekształca (parafazje fonetyczne). W wypowiedziach mogą się pojawiać również neologizmy, czyli słowa niewystępujące w języku. Mimo płynności i prawidłowej modulacji, które cechują mowę pacjenta, jest ona pozbawiona sensu i może być całkowicie niezrozumiała. Kolejnym rodzajem zaburzeń jest afazja całkowita (globalna) – pacjenci są w stanie czuwania, wodzą oczami za badającym, mogą poruszać językiem, wargami, przełykać a mimo to nie wydają z siebie żadnego słowa. Chory również nie jest w stanie zrozumieć słów skierowanych do niego wypowiedzianych lub napisanych. Czasem wypowiada automatycznie kilka wyrazów czy sylab. Ostatnim przykładem jest afazja amnestyczna (nominalna, anomiczna). Cechuje się trudnością w nazywaniu przedmiotów. Charakterystyczne jest tak zwane mówienie okrężne np. zamiast grzebień pacjent powie – to jest do czesania, długopis – to jest do pisania. Chory jednak poprawnie wskaże przedmiot, kiedy usłyszy jego nazwę. Rozpoznanie afazji ustala się na podstawie badania mowy, które powinno obejmować różne aspekty komunikacji językowej. Analizuje się mowę spontaniczną: bada się ją już przy zbieraniu wywiadu, można też polecić pacjentowi opisać obrazek. Badanie to uwidacznia parafazje, agramatyzmy, niemożność mówienia, brak słów. Ocenie podlega też rozumienie mowy: ocenia się za pomocą zdań, które dają się wykonać przy małym udziale mowy. Zadaje się pacjentowi pytania, na które możliwa jest odpowiedź tak lub nie. Prosi się pacjenta o wykonanie jakiejś czynności, np. proszę pokazać okno. Dalsze polecenia powinny być coraz bardziej skomplikowane np. proszę dotknąć prawego ucha a następnie lewą ręką nosa. Sprawdza się również prawidłowość nazywania pokazywanych przedmiotów: pokazuje się pacjentowi różne przedmioty (ołówek, biurko, obraz, części ciała, barwy). Jeżeli badany ma trudności z nazywaniem, badający wymienia nazwę i prosi o wskazanie przedmiotu. Analizuje się również umiejętność powtarzania: prosimy pacjenta o powtarzanie zgłosek, słów, zdań prostszych a potem trudniejszych, oraz czytania: badanie polega na głośnym W CIENIU CZEPKA Pielęgniarstwo/ Prawo czytaniu słów, zdań, krótkiego tekstu. Zwracamy uwagę, czy pacjent nie opuszcza wyrazów, sylab oraz czy nie „przekręca” słów, nie dodaje nowych. Sprawdza się też zrozumienie przeczytanego tekstu. Ostatnim badanym aspektem jest pisanie, które często jest u chorych z afazją zaburzone w tym samym stopniu co mówienie. Przy pisaniu spontanicznym i pod dyktando sprawdza się, czy opuszcza lub dodaje słowa, sylaby. Pisanie własnego nazwiska jest nadmiernie wyuczone i dlatego niemiarodajne. Testując mowę, należy mieć na uwadze możliwe zaburzenia słuchu. Jeżeli pacjent nie odpowiada od razu, powtarzamy głośniej, umożliwiamy choremu śledzenie ruchu warg, formułujemy prostsze pytania. Istotna jest także spontaniczność wypowiedzi oraz płynność mowy. Płynna mowa sugeruje, że układ ruchowy nie został uszkodzony. Zazwyczaj parafazje oraz mowa pozbawiona sensu sugerują afazję Wernickiego. Rola pielęgniarki Trudności w wyrażaniu się spowodowane przez afazję znacznie utrudniają kontakty wer- balne na płaszczyźnie pacjent-pielęgniarka. Pielęgniarka musi ocenić zdolność pacjenta do mówienia, rozumienia, czytania oraz pisania. W zależności od potrzeb należy wdrożyć odpowiednie metody porozumiewania się z wykorzystaniem rysunków, zestawów kart komunikacyjnych. Wskazane jest używanie prostych zwrotów słownych oraz sygnałów niewerbalnych. Zrozumienie komunikatu ułatwia pacjentowi mówienie wolne i spokojnie, twarzą w twarz. Ważne, aby wypowiadać zdania krótkie lub stawiać pytania wymagające odpowiedzi tak lub nie. Nawiązanie właściwego kontaktu wspiera używanie mimiki i gestykulacji. Zasadą powinno być niewyręczanie pacjenta w mówieniu, choć w przypadku „zablokowania” warto podpowiedzieć brakujące słowo, a w perseweracji (powtarzanie sylab, wyrazów) przerwać powtórzenie. Ważne jest jednak jak najczęstsze nawiązywanie kontaktu słownego, wspieranie pacjenta, okazywanie cierpliwości, unikanie pośpiechu, ignorowanie popełnianych błędów, mobilizowanie do ćwiczeń, Często po nieudanych próbach słownego porozumiewania się pacjenci z afazją zaczynają unikać komunikowania się. Stan taki może pro- wadzić do lęku przed mówieniem – logofobią. Wskazane jest jak najczęstsze nawiązywanie kontaktu słownego z podopiecznymi. Na każdym etapie ważne jest okazywanie życzliwości i okazywania wsparcia. Bibliografia 1. Fuller,G., Badanie neurologiczne. PZWL, Warszawa 1995. 2. Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne, pod red. K.Wieczorowskiej-Torbis, D.Talarskiej. PZWL, Warszawa 2008. 3. Mózg a zachowanie. pod red. T.Górskiej, A.Grabowskiej, J.Zagrodzkiej. PWN, Warszawa 2005. 4. Mumenthaler, M., Mattle, M., Neurologia. Wyd. Urban&Partner, Warszawa 1997r. 5. Neurologia. pod red. A.Prusińskiego. Wyd. Czelej, Lublin 2003. 6. Prusiński, A, Neurologia praktyczna. PZWL Warszawa 2007. 7. Stany nagłe w neurologii, G L.Henry, N.Little, A.Jagoda,T.Pellegrino.PZWL, Warszawa 2007r. STANOWISKO PRAWNE DOTYCZY : NAKŁADANIA MANDATU KARNEGO NA PIELĘGNIARKĘ/ POŁOŻNĄ ZATRUDNIONĄ W ZAKŁADZIE OPIEKI ZDROWOTNEJ Wrocław dnia 07.04.2010r. Potrzeba wyjaśnienia powyższego zagadnienia powstała na tle następującego stanu faktycznego : Funkcjonariusz Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej nałożył mandat karny na pielęgniarkę zatrudnioną w zakładzie opieki zdrowotnej . Jako kwalifikację prawną wykroczenia wskazano cyt: „za popełnienie wykroczenia polegającego że na Oddziale jest zły stan sanitarny”. Przede wszystkim należy wyjaśnić, że mandat karny nakładany może być przez uprawnionego funkcjonariusza w trybie i na zasadach wynikających z przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczeniach (zwanego dalej kpw) w przypadku gdy: 1) schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia, 2) funkcjonariusz stwierdzi popełnienie wy- 6 (224) 2010 kroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego, a nie zachodzi wątpliwość co do osoby sprawcy czynu, - w tym także, w razie potrzeby, po przeprowadzeniu w niezbędnym zakresie czynności wyjaśniających, podjętych niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia. Nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie 14 dni od daty ujawnienia czynu w wypadku, o którym mowa w pkt 1, i 30 dni w wypadku, o którym mowa w pkt 2. Mandat karny nałożyć można na sprawcę wykroczenia. Jeśli chodzi o pielęgniarkę i położną zatrudnioną w zakładzie opieki zdrowotnej może być nałożony mandat karny o ile można jej zarzucić popełnienie wykroczenia. W przedmiotowej sprawie funkcjonariusz nakładając mandat, nie podał żadnej kwalifikacji prawnej popełnionego wykroczenia, bo stwierdzenie zły stan sanitarny na oddziale nie stanowi o kwalifikacji prawnej czynu. Dlatego przed przyjęciem mandatu, osoba winna domagać się od funkcjonariusza przedstawienia na druku mandatu konkretnego przepisu stanowiącego o popełnionym przez nią wykroczeniu. Osoba wobec której funkcjonariusz zamierza nałożyć karę grzywny w drodze mandatu może odmówić przyjęcia mandatu (art. 99 kpw) wówczas organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. Ponadto, prawomocny mandat karny może zostać uchylony, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie (art. 101 kpw). W takim przypadku ukarany winien w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się mandatu złożyć do Sądu wniosek o jego uchylenie. Sąd, uchylając mandat karny nakazuje się podmiotowi, na ra17 Prawo chunek którego pobrano grzywnę, zwrot uiszczonej kwoty. Mandat karny uprawamacnia się z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi wystawiającemu mandat. W przedmiotowej sprawie zasadność nałożenia na pielęgniarkę mandatu należy rozpatrywać świetle nie tylko przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczeniach (gdyż kodeks ten ustala jedynie procedurę postępowania w sprawach o wykroczenia ), ale również z uwzględnieniem przepisów prawa materialnego określających czyny stanowiące wykroczenia. W tym przypadku będą to prawdopodobnie (piszę prawdopodobnie, gdyż funkcjonariusz nakładający mandat nie wskazał żadnej podstawy prawnej stanowiącej o popełnieniu przez pielęgniarkę wykroczenia) przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2008 r. Nr 234 , poz. 1570 z późn. zm.) . Ustawa ta, a w szczególności w rozdziale 3 i 5 określa obowiązki m.in. kierownika zakładu opieki zdrowotnej oraz osób udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych oraz w zakresie utrzymania nieruchomości (w tym pomieszczeń) w należytym stanie sanitarno epidemiologicznym. Ponadto w art. 50-53 cytowana ustawa określa czyny stanowiące wykroczenia oraz sankcje za ich popełnienie. Jeżeli pielęgniarka, wobec której nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego była odpowiedzialna służbowo za wykonywanie obowiązków, co do których z powodu ich niewykonania ustawa nakłada sankcję grzywny, wówczas należy uznać iż mandat został nałożony prawidłowo. Przy czym należy pamiętać, że nałożenie przez kierownika zakładu na pra- cownika tych obowiązków winno być wyraźne , najlepiej w formie podpisanego zarówno przez pracodawcę i pracownika zakresu obowiązków. Nie może być natomiast karana osoba, której nie powierzono w/w obowiązków. W sytuacji kiedy osoba, wobec której funkcjonariusz zamierza nałożyć mandat karny ma wątpliwości co do zasadności jego wystawienia może odmówić przyjęcia mandatu lub po jego przyjęciu złożyć w terminie 7 dni wniosek do Sądu o uchylenie mandatu. Wówczas Sąd podejmie kontrolę prawidłowości i zasadności nałożenia mandatu na daną osobę. Poniżej przedstawiam wyciąg z rozdziału 9 pt. „Przepisy karne” ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi . Alicja Haczkowska Radca prawny Art. 50. Kto: 2) wbrew obowiązkowi pro- o ochronnych szczepieniach go partnera lub partnerów seksualnych, 1) wbrew obowiązkowi, o którym wadzenia dokumentacji me- zalecanych - podlega karze grzywny. 3) wbrew obowiązkowi, o któmowa w art. 16 ust. 1, nie wdra- dycznej dotyczącej szczepień rym mowa w art. 21 ust. 1, art. ża lub nie stosuje procedur za- ochronnych, nie dokonuje wpiArt. 52. Kto: 27 ust. 1-3 i art. 29 ust. 1, nie dopewniających ochronę przed su szczepienia, nie wystawia zakażeniami oraz chorobami zaświadczenia o wykonaniu 1) wbrew obowiązkowi nie po- konuje zgłoszenia wystąpienia szczepienia lub nie prowa- ucza pacjenta, osoby sprawu- niepożądanego odczynu pozakaźnymi, 2) wbrew obowiązkom, o któ- dzi dokumentacji medycznej jącej prawną pieczę nad oso- szczepiennego, podejrzenia rych mowa w art. 22 ust. 1 i 2, w tym zakresie lub prowadzi bą małoletnią lub bezradną o zakażenie i zachorowanie na albo opiekuna faktycznego w chorobę zakaźną, dodatniego nie przestrzega wymagań hi- ją nierzetelnie, 3) wbrew obowiązkowi nie za- rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 wyniku badania w kierunku zagieniczno-sanitarnych, 3) wbrew obowiązkowi przeciw- wiadamia pacjenta lub oso- ustawy z dnia 6 listopada 2008 każeń i zachorowań, określodziałania szerzeniu się zaka- by sprawującej prawną pie- r. o prawach pacjenta i Rzecz- nych na podstawie art. 3 ust. żeń szpitalnych, nie podejmu- czę nad osobą małoletnią lub niku Praw Pacjenta, o środ- 1 i 2, zakażenia i zachorowaje działań określonych w art. bezradną albo opiekuna fak- kach ostrożności zapobiega- nia lub zgonu na chorobę zatycznego w rozumieniu art. 3 jących przeniesieniu zakaże- kaźną oraz przesłania do we14 ust. 1 i 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 li- nia na inne osoby lub o ewen- ryfikacji dodatnich wyników - podlega karze grzywny. stopada 2008 r. o prawach pa- tualnym obowiązku wynikają- tych badań cjenta i Rzeczniku Praw Pacjen- cym z art. 6, - podlega karze grzywny. Art. 51. Kto: 1) nie będąc uprawnionym, ta, o obowiązku poddania się 2) wbrew obowiązkowi nie inforprzeprowadza szczepienia obowiązkowym szczepieniom muje zakażonego o koniecznoochronnym lub nie informuje ści zgłoszenia się do lekarza jeochronne, PODZIĘKOWANIE Pani JOLANCIE PUDŁOWSKIEJ Pielęgniarce Przełożonej Działu Psychiatrii ZP ZOZ w Miliczu W związku z przejściem na emeryturę NAJSERDECZNIEJSZE PODZIĘKOWANIA za wieloletnią współpracę pełną osobistego zaangażowania, za mądrość i rozwagę, za służenie radą i doświadczeniem wraz z życzeniami zdrowia i pogody ducha oraz wszelkiej pomyślności w dalszym życiu 18 składają CZEPKA Naczelna Pielęgniarka, Pielęgniarki Oddziałowe i Koordynujące pielęgniarki, położneW ZPCIENIU ZOZ w Miliczu Pielęgniarstwo Renata Jackowska - pielęgniarka Dorota Zierkiewicz –pielęgniarka Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu BLIŻEJ SIEBIE DALEJ OD NARKOTYKÓW Bycie rodzicem nastolatka przypomina bardzo długą i zwariowana jazdę kolejka górska. Czasami jest to ekscytujące i pełne radości, ale bywa, że zaciskasz ręce tak mocno, że aż bieleją ci kostki i marzysz tylko o tym, żeby wysiąść. Dla większości rodziców fakt używania narkotyków przez nastolatka to jeden z najbardziej przerażających elementów tej jazdy. Wydaje się, że wychowanie nastolatka jest obecnie najtrudniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Do nas rodziców należy przygotowanie dzieci nie do egzystencji w idealnym świecie, w którym nie istnieją narkotyki, ale do bezpiecznego życia w społeczeństwie, w którym używa się substancji uzależniających, ponieważ czy nam się podoba czy nie, w nim właśnie żyjemy. Sztuka dialogu Coraz mniej rozmawiamy ze sobą. Coraz częściej też w tym, co nazywamy rozmową umiemy tylko mówić natomiast nie umiemy słuchać, w rezultacie więc narzucamy swoje racje nie przyjmując racji innych – ginie sztuka dialogu i kompromisu. Brak umiejętności słuchania – rozmawiaj z dzieckiem tak, aby miało poczucie, że jesteś zainteresowany tym o czym mówi. Ważny jest kontakt wzrokowy i inne oznaki potwierdzające, że słuchasz je z uwagą. Przerywanie - staraj się wysłuchać dziecka do końca. Daj mu szansę wypowiedzieć się, zanim cokolwiek powiesz. Nie zakładaj, że wiesz co chce ci powiedzieć. Przerywanie może spowodować niechęć dziecka do dalszej rozmowy. Brak skupienia uwagi na rozmówcy – poświęć czas wyłącznie na rozmowę z dzieckiem. Wykonywanie w tym samym czasie innych czynności może być odczytane przez dziecko jako brak zainteresowania dla niego i umniejszanie wagi problemu. „Prawienie kazań”, moralizowanie, „zrzę- 6 (224) 2010 dzenie i gderanie“ – to zwykle „grzechy główne” rodziców. Staraj się je przezwyciężać, bo to mało skuteczne sposoby, a dzieci szybko zaczynają przez to ignorować rodziców. Jeżeli przyłapiesz się na tym – zmień taktykę. Krytykowanie – staraj się nie krytykować nadmiernie, a jeżeli to konieczne, krytykuj konkretne zachowanie, a nie dziecko. Nie porównuj go też z innymi podając ich za dobry przykład. Staraj się zachować obiektywizm w wydawaniu ocen. Podnoszenie głosu – chociaż dzieci maja dużą zdolność wyprowadzania rodziców z równowagi, pamiętaj, że krzykiem niewiele można osiągnąć, a do tego często wykrzykujemy słowa, których potem żałujemy. Rodzic ma zawsze rację – nie wykorzystuj przewagi, że jesteś rodzicem i nie używaj argumentu, że posłuszeństwo dziecka należy się rodzicom „z urzędu”. Bagatelizowanie – chociaż niektóre problemy twojego dziecka mogą ci się wydać błahe lub wyolbrzymione, staraj się przywiązywać wagę do wszystkiego co go martwi. Brak warunków sprzyjających rozmowie – trudno zachować intymność rozmowy, jeżeli coś rozprasza uwagę. Wyłącz telewizor czy radio, staraj się stworzyć warunki, by nikt wam nie przeszkadzał. Nie kochajmy się „za coś” ale „pomimo czegoś” Rozmawiajmy o uczuciach i emocjach, okazujmy je. Udowadniajmy sobie nawzajem w rodzinie, że kochamy się nie zależnie od tego czy spełniamy wzajemnie swoje oczekiwania, że nie kochamy się za coś, ale „pomimo czegoś”. Podejmując ważne decyzje dotyczące rodziny ,podejmujmy je wspólnie. Niech każdy członek rodziny ma poczucie, że jest w niej ważny i że ma swoje miejsce. Respektujmy wzajemnie swoje prawa, pamiętajmy o obowiązkach. Czego więc potrzebują od nas nasze dzieci: - poczucia więzi i przynależności do rodziny; - poczucia własnej wartości; - wiarygodności; - sprawiedliwego traktowania; - stanowczości w ważnych sprawach; - poszanowania intymności i dyskrecji. Budowanie zasad Rodzina jest podstawą do uczenia dzieci jak żyć wśród ludzi i jak sobie radzić w życiu. To jak porozumiewamy się między sobą, w jaki sposób rozwiązujemy problemy, jak troszczymy się o siebie nawzajem – pokazuje dzieciom, co jest właściwe i pożądane, a co nie jest. W ten sposób budujemy system wartości, którym będą się kierowały. Zadaniem rodziców jest stwarzać sytuacje sprzyjające rozwojowi tych ważnych umiejętności. Bądź przykładem – postępuj tak, by być wiarygodnym. Dzieci są dobrymi obserwatorami i łatwo zauważą, gdy nie robisz tak, jak mówisz. Wymagaj, ale stawiaj dziecku warunki możliwe do spełnienia. Bądź konsekwentny, aby dziecko liczyło się z tobą i wiedziało, że ustalone przez ciebie normy w ważnych sprawach muszą być respektowane. Poznaj przyjaciół i znajomych dziecka. Pamiętaj, że w tym wieku koledzy odgrywają dużą rolę i często mają duży wpływ. Szanuj prawo dziecka do własnych wyborów, opinii, dysponowania swoim wolnym czasem. Doradzaj, ale nie narzucaj swojej woli. Nie bądź nadmiernie opiekuńczy. Pozwól dziecku zdobywać doświadczenia, ono uczy się życia przede wszystkim robiąc nowe rzeczy, sprawdzając. Czasem popełnia przy tym błędy, bądź zatem czujny i w porę reaguj. Określ jasno zasady dotyczące zakazu stosowania środków odurzających i innych używek, ale sam też unikaj nadużywania leków, papierosów i alkoholu. Ucz jak przezwyciężać trudności i radzić sobie w trudnych sytuacjach. Dotyczy to także sytuacji, gdy ktoś proponuje narkotyki. Sygnały, które powinny nas zaniepokoić Mimo naszych starań dorastające dzieci rzadko zachowują się tak, jakbyśmy chcieli. Wciąż stwarzają sytuacje, które nas niepokoją. Zmieniają zachowania, nawyki i sposób bycia. Przebywają gdzieś do późnych godzin nie wiadomo z kim, nie uczą się tyle, ile naszym zdaniem powinny, zaniedbują swoje zainteresowania, nie 19 Pielęgniarstwo chcą z nami rozmawiać. Wchodzą w nowy okres życia, naśladują starszych, chcą upodobnić się do kolegów. To problemy związane z okresem dorastania i są one naturalnym elementem rozwoju, chociaż mogą nam się nie podobać. Dlatego nie zawsze należy reagować na każdą zmianę w zachowaniu dziecka paniką, bo nie musi ona oznaczać, że nasze dziecko jest zagrożone narkomanią. Są jednak sytuacje, których nie wolno bagatelizować. Masz prawo sądzić, że z dzieckiem dzieje się coś niedobrego, gdy zauważysz kilka z wymienionych niżej objawów równocześnie: • oddala się od ciebie, staje się obce, mimo, że wcześniej byliście blisko wyraża niechęć do rozmów, unika kontaktu, kręci w rozmowie, kłamie ma kłopoty z nauką, choć wcześniej dobrze sobie radziło, wagaruje; • jest niecierpliwe, rozdrażnione; • jest na zmianę pobudzone lub ospałe, sypia o dziwnych porach; • znika często w ciągu dnia z domu pod dowolnym pretekstem i stara się unikać kontaktu po powrocie; • wraca bardzo późno lub bez uzgodnienia nocuje poza domem; • ma nowych znajomych, których nie chce zapraszać do domu; • kwestionuje szkodliwość narkotyków, uważa, że powinny być zalegalizowane ma nadmierny apetyt lub nie ma apetytu; • ma przekrwione oczy, zwężone lub rozszerzone źrenice, przewlekły katar; • w jego pokoju dziwnie pachnie, miewa fifki i fajki różnych kształtów, bibułki do skrętów, biały proszek, pastylki nieznanego pochodzenia, opalone folie aluminiowe, leki bez recept, nieznane chemikalia; • z domu znikają pieniądze i wartościowe przedmioty. Co robić, gdy okaże się, że chodzi o narkotyki Gdy masz pewność, że chodzi o narkotyki – zacznij działać, bo problem sam się nie rozwiąże. Nie działaj jednak pod wpływem emocji, nie rozpoczynaj rozmowy, gdy dziecko jest odurzone. Przygotuj się do rozmowy, zadbaj o to, by każde z was miało czas na tę rozmowę. Wysłuchaj co ma do powiedzenia na swoją obronę, ale nie daj się zwieść łatwym tłumaczeniom. Nie ufaj zapewnieniom, że znaleziony w jego pokoju narkotyk należy do kolegi. Nie daj się przekonać, że teraz taka moda i wszyscy biorą narkotyki. Nie uważaj za mniejsze zło, jeżeli mówi, że to „tylko trawka”. Nie obwiniaj się, kiedy mówi, że bierze z powodu kłopotów rodzinnych. Jeżeli zbadasz, że był to incydent – daj mu szansę, nie traktuj jak narkomana. Porozmawiaj o konsekwencjach i zagrożeniach z powodu narkotyków, a także na temat presji i manipulacji ze strony grupy biorącej narkoty- 20 ki. Powiedz, że złamało zasady, zawiodło twoje zaufanie i jak źle się z tym czujesz. Ustalcie nowe reguły i stosuj zasadę „ograniczonego zaufania” dopóki nie upewnisz się, że wszystko jest w porządku. Jeżeli stwierdzisz, że dziecko ma już problem z powodu narkotyków, skorzystaj z pomocy specjalistów. Stosunek rodziców do narkotyków To nie nasze dzieci wymyśliły narkotyki i odurzanie się. Niestety nauczyły się tego od nas. Sami dorośli otwierają dzieciom drzwi do narkotyków, uzależnień – w mediach reklamuje się używki, papierosy, alkohol, w filmach pokazuje się wspaniałego bohatera z kieliszkiem w ręku, a w domu przykład dają rodzice. Warto się zastanowić nad modelem konsumpcji jaki sami lansujemy. W jaki sposób odprężamy się po ciężkim dniu, czy konsumpcja zawsze musi towarzyszyć zabawie, spotkaniom w gronie rodziny, przyjaciół, czy posiadamy bogaty zbiór leków i jak je stosujemy. My sami uczymy własne dzieci, że alkohol, papierosy są dobrym środkiem na stres, poprawę nastroju, a prawdziwa zabawa polega na odurzaniu się. Sięgamy po tabletki przy lada pogorszeniu samopoczucia. Pogląd „tabletka jest dobra na wszystko” to recepta na wejście w uzależnienie. Chcąc być wiarygodnymi trzeba utrzymać w rozsądnych granicach własne spożycie alkoholu, używek. Rodzice powinni: - posiąść pewien zakres wiedzy o narkotykach; - nauczyć się rozpoznawać sygnały wskazujące na używanie narkotyków; - zająć kategoryczne stanowisko nie dopuszczające do konsumpcji w żadnej formie; - stać się wzorem do naśladowania, czyny, nie słowa mają uczyć dziecko jak żyć; - budować silne więzi rodzinne, przez zachęcanie dzieci do szczerych rozmów o wszystkich problemach; - ustalić zasady i reguły, które muszą być przestrzegane; - zachęcać do konstruktywnej, ambitnej i interesującej aktywności; - sprzyjać i pomagać w rozwijaniu poczucia własnej wartości, niezależności, odpowiedzialności i innych pozytywnych cech w dziecku; - mieć poczucie odpowiedzialności za własne dziecko i nie pozostawać obojętnym na los innych dzieci; - nawiązać znajomość z sąsiadami i rodzicami kolegów dziecka; - zachęcać dziecko do zapraszania kolegów do domu; - umieć słuchać, gdy mówią do nich własne dzieci. GDZIE SZUKAĆ POMOCY? ANTYNARKOTYKOWY TELEFON ZAUFANIA – 0 801 19 99 90 Czynny codziennie od 16.00 do 21.00 całkowity koszt rozmowy jak za jeden impuls NARKOMANIA – POMOC RODZINIE POGOTOWIE MAKOWE 0 801 10 96 96 czynny od poniedziałku do piątku 10.00-20.00 w soboty 10.00-15.00 całkowity koszt rozmowy jak za jeden impuls ANTYNARKOTYKOWA PORADNIA INTERNETOWA www.narkomania.org.pl Informator na temat placówek udzielających pomocy osobom z problemem narkotykowym „Narkomania – gdzie szukać pomocy” dostępny na stronie internetowej: www.kbpn.gov.pl Ogólnopolska kampania Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii pod hasłem: Bliżej siebie - dalej od narkotyków. Drogi rodzicu !!! Poszerz swoją wiedzę na temat narkotyków. Łatwiej przekonasz dziecko o ich szkodliwości używając rzeczowych argumentów. W każdej księgarni z pewnością można znaleźć wiele pozycji na temat narkotyków i narkomanii, a także poradników dotyczących problemów wychowawczych. Warto czytać i poszerzać swoją wiedzę w tym zakresie. Ułatwi nam to zrozumienie problemów związanych z dorastaniem naszych dzieci. Co warto przeczytać: Paula Goodyer - „Dzieci + narkotyki”; E. Korpetta, E. Szmerdt – Sisicka - „Narkotyki w Polsce. Mity i rzeczywistość”. Ralph I. Lopez - „Twój nastolatek – zdrowie i dobre samopoczucie”; Ruth Maxwell - „Dzieci, Alkohol, Narkotyki”; T. Dimoff, S. Carper -„Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki”; Melanie McFadyen - „Narkotyki wiedzieć więcej”; T.Dimoff, S. Carter - „Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki”; Informacje w internecie na stronie: www.narkomania.org.pl W CIENIU CZEPKA Byliśmy z wizytą... Dnia 13 kwietnia 2010 r. Przewodnicząca DORPiP Urszula Olechowska i Sekretarz Anna Szafran odwiedziły Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Legnicy. Misja Szpitala brzmi: Naszą misją jest niesienie pomocy każdemu człowiekowi, który wybierze Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Legnicy Dążymy do tego, aby poziom leczenia był najwyższy z możliwych, stale doskonaląc umiejętności naszego zespołu, podnosząc standard wyposażenia i promując zdrowie. Pragniemy, aby pacjent czuł się u nas bezpiecznie, stale pod fachową opieką, w centrum naszego zainteresowania. W skład szpitala wchodzi 25 oddziałów, łącznie 695 łóżek o niemal wszystkich specjalnościach oraz 25 poradni specjalistycznych, pracownie i zakłady diagnostyczne. Zatrudnionych jest 618 pielęgniarek i położnych. Funkcję Naczelnej Pielęgniarki pełni Pani mgr Beata Łabowicz. Wśród zatrudnionych pielęgniarek i położnych są 93 osoby z tytułem specjalisty w różnych dziedzinach pielęgniarstwa i aż 60 kolejnych osób jest w trakcie specjalizacji, 40 magistrów pielęgniarstwa, 10 w trakcie studiów magisterskich. Tytuł licencjata pielęgniarstwa posiada ponad 30% zatrudnionych. W szpitalu nie stawia się przeszkód w kształceniu personelu. Jak nas poinformowano, udzielane są urlopy szkoleniowe, usystematyzowano system wynagrodzeń z uwzględnieniem poziomu wykształcenia. Działają komisje pielęgniarskie w tym: przeciwdziałania odleżynom, wdrażania standardów i procedur. Ponadto w szpitalu działa wewnętrzny system internetowy z aktualnymi informacjami dla pielęgniarek i położnych. Podczas wizyty miałyśmy okazję porozmawiać z Panią dyrektor Krystyną Barcik oraz spotkać się z pielęgniarkami oddziałowymi. Podczas spotkania omówione zostały niektóre działania podejmowane aktualnie przez samorząd, problematyka odpowiedzialności zawodowej , dokumentacji medycznej, zdawania dyżu- 6 (224) 2010 rów, zapotrzebowania na kształcenie podyplomowe i inne. Była to również okazja do zwiedzenia niektórych oddziałów w tym oddziału opieki paliatywnej, za który odpowiedzialna jest pielęgniarka oddziałowa Pani Grażyna Majewska-Kaźmierczak. Szczególne wrażenie robi niezwykle ciepła, wręcz domowa atmosfera panująca w tym oddziale na którą składają się wyposażenie, wystrój, ale przede wszystkim życzliwość personelu tam pracującego. To bardzo ważne i cenne, bo przebywają tam, wymagający stałej i fachowej opieki pacjenci nieuleczalnie chorzy, dla których często jest to ostatni przystanek w życiu. Stworzono również dobre warunki dla odwiedzających i rodzin. Wyrażam swój głęboki szacunek dla oddziałowej, pielęgniarek i całego personelu oddziału opieki paliatywnej WSS w Legnicy za tę niezmiernie trudną i obciążającą pracę. Odwiedziłyśmy również jeden z oddziałów wewnętrznych, po którym oprowadziła nas pielęgniarka oddziałowa Pani Elżbieta Piekarz. Miałyśmy przyjemność poznać i porozmawiać z pielęgniarkami podczas dyżuru, zapoznać się z warunkami pracy. Specyfika tego oddziału, bardzo duże obłożenie sprawia, że praca pielęgniarek jest tam szczególnie ciężka i odpowiedzialna . Podsumowując naszą wizytę w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Legnicy można powiedzieć, że jest to Szpital przyjazny pacjentom, inwestuje w sprzęt i wyposażenie poprawiając warunki pracy, ale również jest przyjazny dla personelu. Wydaje się, że największe życzenie pielęgniarek i położnych tam pracujących to dobre, adekwatne do wykształcenia i umiejętności wynagrodzenia za pracę. Z całego serca Wam tego drogie Koleżanki i Koledzy w imieniu DORPiP oraz własnym życzę. Urszula Olechowska Przewodnicząca DORPiP we Wrocławiu 21 Ogłoszenia OGŁOSZENIE O KONKURSIE ZAWIADOMIENIE O WYSOKOŚCI SKŁADEK CZŁONKOWSKICH Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu informuje, że zgodnie z Uchwałą nr 13 IV Krajowego Zjazdu Pielęgniarek i Położnych z dnia 10 grudnia 2003 r. wydaną na podstawie art. 31 pkt 11 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz.U. nr 41 poz.178 z późno zmianami) określa się składkę członkowską na rzecz samorządu w wysokości: – 1.1% wynagrodzenia zasadniczego od pielęgniarek i położnych wykonujących zawód. – 2.0,5% emerytury, renty lub świadczenia przedemerytalnego od emerytów i rencistów. – 3.17,28zł (za rok 2010) zł od osób prowadzących praktykę indywidualną na własny rachunek oraz osób nie wymienionych w punktach 1-2 . Składka dla osób wymienionych w pkt 3 wynosiła: w 2007 r. - 14,11zł w 2008 r. - 15,51zł, w 2009 r. - 16,60zł Konto Dolnośląskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu: Bank PEKAO S.A.O/Wrocław Nr konta: 63 1240 6670 1111 0000 5641 0435 Z obowiązku płacenia składki członkowskiej są zwolnione pielęgniarki i położne: – bezrobotne, – przebywające na urlopach wychowawczych, – pobierające zasiłek rehabilitacyjny. Art. 9 ustawy o samorządzie pielęgniarek i położnych w pkt 4 wyraża wprost obowiązek opłacania składki członkowskiej. Skutkiem nieopłacania składki członkowskiej może być wszczęcie egzekucji administracyjnej ( art. 59 cytowanej ustawy). Uwaga! Uchwała nr 13 IV Krajowego Zjazdu Pielęgniarek i Położnych z dnia 10 grudnia 2003 r. obowiązuje również w V kadencji samorządu (lata 2007-2011) NUMERY TELEFONÓW DOIPIP Sekretariat tel/fax .... 071 333 57 08 .................................... 071 373 20 56 .................................... 071 364 04 35 .................................... 071 364 04 44 .................................... 071 333 57 02 22 Przewodnicząca .........071 333 57 03 Wiceprzewodnicząca 071 333 57 10 Sekretarz................... 071 333 57 04 Skarbnik/Radca prawny071 333 57 00 Kasa ............................071 333 57 01 Księgowość ................ 071 333 57 06 Biblioteka ...................071 333 57 05 Ewidencja.................. 071 333 57 09 Rzecznik/Sąd ............ 071 333 57 07 Dyrektor Powiatowego Zespołu Szpitali w Oleśnicy, w porozumieniu z Dolnośląską Okręgową Radą Pielęgniarek i Położnych we Wrocławiu ogłasza konkurs na stanowisko: PIELĘGNIARKI ODDZIAŁOWEJ Oddziału Chirurgicznego – Szpital w Oleśnicy Wymagane kwalifikacje zgodnie z Rozporządzeniem MZiOS z dnia 29.03.1999 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 30 poz. 300). Kandydaci proszeni są o dostarczenie dokumentów określonych w Rozporządzeniu MZiOS z dnia 19.08.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad przeprowadzania konkursu na niektóre stanowiska kierownicze w publicznych zakładach opieki zdrowotnej, składu komisji konkursowej oraz ramowego regulaminu przeprowadzania konkursu (Dz. U. Nr 115, poz. 749, zmiana : Dz.U. z 2000 r. nr 45 poz.530) tj.; 1. Podanie o przyjęcie na stanowisko objęte konkursem 2. Dokumenty stwierdzające kwalifikacje zawodowe wymagane do zajmowania danego stanowiska oraz prawo do wykonywania zawodu 3. Opisany przez kandydata przebieg pracy zawodowej 4. Świadectwo pracy z okresu trzech ostatnich lat, w razie gdy stosunek pracy został rozwiązany lub wygasł. 5. Inne dokumenty, w szczególności potwierdzające dorobek i kwalifikacje zawodowe kandydata. Oferty prosimy składać w ciągu 30 dni od daty opublikowania ogłoszenia*/ na adres: Powiatowy Zespół Szpitali z siedzibą w Oleśnicy ul. Armii Krajowej 1 56-400 Oleśnica z dopiskiem: „Konkurs na ………………..” • o terminie i miejscu przeprowadzenia konkursu kandydaci zostaną powiadomieni indywidualnie. • Przewidywany termin rozpatrzenia zgłoszonych kandydatur : … */ ogłoszenie należy zamieścić w prasie codziennej o zasięgu ogólnokrajowym, w terminie nie przekraczającym 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania konkursowego czyli powołania komisji konkursowej W CIENIU CZEPKA Pamięć i Serce Jest taki ból, o którym lepiej nie mówić, Bowiem najlepiej wyraża go milczenie MAŁGOSI ANTONISZYN wyrazy głębokiego współczucia oraz słowa otuchy z powodu śmierci Męża Koledze PIOTROWI MIKLUSOWI wyrazy szczerego współczucia i słowa otuchy z powodu śmierci Ojca składają koleżanki i koledzy ze Szpitala Specjalistycznego EuroMediCare we Wrocławiu. składają Koleżanki z DPS ul. Rędzińska we Wrocławiu Nie umiera ten, który żyje w sercach i pamięci innych. Wyrazy głębokiego współczucia i słowa otuchy Naszej koleżance EWIE JAWORSKIEJ z powodu śmierci Mamy składają Koleżance ŁUCJI JANOWSKIEJ – pielęgniarce – dyspozytorowi medycznemu ZRM w Polkowicach wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci Mamy składają: Przełożony Pielęgniarek, Kierownik ZRM Polkowice oraz koleżanki i koledzy pielęgniarki i położne z Specjalistycznego Zakładu Profilaktyczno-Leczniczego „Provita” we Wrocławiu. Dla wszystkich jest otwarta brama nadziei Nie umiera ten, kto pozostaje w naszych sercach i pamięci Pielęgniarce Oddziałowej BARBARZE BILIŃSKIEJ serdeczne wyrazy współczucia z powodu śmierci Teściowej składają Z-ca Dyrektora ds. Pielęgniarstwa ASK we Wrocławiu Dorota Milecka, Przełożona Pielęgniarek i Położnych, pielęgniarki i położne z Kliniki Ginekologii Położnictwa i Neonatologii oraz zespół lekarzy z Oddziału Neonatologii REGINIE HRECZUCH wyrazy głębokiego współczucia oraz słowa otuchy z powodu śmierci Ojca składają koleżanki z Izby Przyjęć Szpitala MSWiA we Wrocławiu Jest taki ból, o którym lepiej nie mówić, bowiem najlepiej wyraża go milczenie Wyrazy współczucia z powodu śmierci Taty koleżance REGINIE HRECZUCH i jej Rodzinie składają koleżanki z Zakładowej Organizacji Związkowej przy ZOZ MSWiA we Wrocławiu Idziesz przez życie i nagle Kogoś brak, brak tych którzy byli zawsze obok. Płaczemy z Tobą choć dobrze wiemy, że Tobie przypadło więcej łez do wylania. RENACIE PŁUC serdeczne wyrazy współczucia z powodu śmierci Ojca składają Pielęgniarki z Kliniki Otolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi we Wrocławiu 6 (224) 2010 Koleżance WIOLECIE PIOTROWSKIEJ i Jej rodzinie wyrazy szczerego żalu i słowa otuchy z powodu śmierci Ojca składają Pielęgniarka Naczelna Pielęgniarka Oddziałowa Izby Przyjęć pielęgniarki, położne ZP ZOZ w Miliczu 23 Ogłoszenia Dolnośląska Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych przypomina wszystkim członkom o obowiązku aktualizacji swoich danych osobowych - zmiany nazwiska, - zmiany adresu zamieszkania, - zmiany miejsca pracy, - ukończonego kształcenia podyplomowego ( szkolenia, kursy, specjalizacje, studia itd.) - informacje o zaprzestaniu wykonywania zawodu, - informacje o zniszczeniu prawa wykonywania zawodu, Wyższa Szkoła Medyczna LZDZ w Legnicy ul. D.. Chłapowskiego 13, 59-220 Legnica OGŁASZAMY NABÓR NA ROK SZKOLNY 2010/2011 DO SZKÓŁ POLICEALNYCH NA KIERUNKACH • TECHNIK FARMACEUTYCZNY • TECHNIK ORTOPEDA • TECHNIK MASAŻYSTA Legnicki Zakład Doskonalenia Zawodowego 59-220 Legnica, ul. D. Chłapowskiego 13 tel./ fax 76/ 856 06 00, tel. 76/ 856 58 99 www.legnickizdz.edu.pl [email protected] Zapisy codziennie Zmiany stanu faktycznego winny być niezwłocznie zgłoszone w celu aktualizacji danych w rejestrach pielęgniarek i położnych, który prowadzony jest w Dziale Ewidencji DOIPiP we Wrocławiu. Obowiązek aktualizowania danych nakłada na nas Ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych z późn. zmianami , Art. 11 d Aktualizacji danych możemy dokonać – osobiście Przyjmuje zapisy na: 1. Szkolenia specjalizacyjne dla pielęgniarek: - ratunkowe, - opieki długoterminowej, - operacyjne, - geriatryczne, - rodzinne, - anestezjologiczne i intensywnej opieki, 2. Kursy kwalifikacyjne dla pielęgniarek z zakresu: - pielęgniarstwa rodzinnego, - pielęgniarstwa ratunkowego, - organizacji i zarządzania, - anestezjologii i intensywnej opieki, 3. Kursy specjalistyczne dla pielęgniarek: - wykonanie i interpretacja zapisu EKG, - resuscytacja krążeniowo-oddechowa, - podstawy opieki paliatywnej, - szczepień ochronnych, 4. Inne kursy: - kwalifikowanej pierwszej pomocy, - pomoc przedmedyczna, - profilaktyka raka sutka – samobadanie piersi Wyższa Szkoła Medyczna LZDZ w Legnicy 59-220 Legnica, ul. Mickiewicza 36 (Dziekanat) tel./ fax 76/ 724 51 60, tel. 76/ 724 51 58 osoba do kontaktu mgr Aleksandra Bartkiewicz www.wsmlegnica.pl w Dziale Ewidencji DIPiP - pokój nr 4, lub pisemnie na adres biura Dolnośląska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych ul. Powstańców Śląskich 50, 53-333 Wrocław z dopiskiem Ewidencja na ARKUSZU ZGŁOSZENIOWYM O WPIS DO REJESTRU, DOSTĘPNY NA WWW.doipip.wroc. pl, ZAKŁADKA PORADNIK, PRAWO WYKONYWANIA ZAWODU) Zapraszamy. Wyższa Szkoła Medyczna LZDZ w Legnicy ul. D. Chłapowskiego 13, 59-220 Legnica Ogłasza nabór na rok akademicki 2010/2011 Studia licencjackie na kierunkach: • PIELĘGNIARSTWO • RATOWNICTWO MEDYCZNE • ZARZĄDZANIE: - i marketing farmaceutyczny, - jednostkami służby zdrowia, - bezpieczeństwem i higieną pracy, - i administrowanie funduszami unijnymi Studia podyplomowe na kierunkach zarządzanie: - bezpieczeństwem i higieną prac, - jednostkami służby zdrowia, - i marketing farmaceutyczny, - i administrowanie funduszami unijnymi Wyższa Szkoła Medyczna LZDZ w Legnicy 59-220 Legnica, ul. Mickiewicza 36 (Dziekanat) tel./ fax 76/ 724 51 60, tel. 76/ 724 51 58 www.wsmlegnica.pl KONSULTANCI WOJEWÓDZCY W DZIEDZINACH: PIELĘĘ GNIARSTWA – PIEL mgr JOLANTA KOLASIŃSKA, AM Wydział Nauk o Zdrowiu, ul. Bartla 5, 51-618 Wrocław, e-mail: [email protected], tel. 0-71/ 348-42-10; 348-42-19, fax: 343-20-86 PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁ PO ŁOŻ NICTWIE – mgr URSZULA ŻMIJEWSKA, Szpital Specjalistyczny im. A. Falkiewicza, ul. Warszawska 2, 52-114 Wrocław, tel. 0-71/342-86-31 wew. 344, 604-93-94-55, 667-977-735 PIELĘĘ GNIARSTWA RODZINNEGO – EWA CHLEBEK, PIEL Caritas Archidiecezji Wrocławskiej, ul. Katedralna, 50-328 Wrocław, tel. 0-71/ 327-13-09, 668-021-032 24 PIELĘĘGNIARSTWA W PEDIATRII – mgr DOROTA MILECKA PIEL W CIENIU CZEPKA Akademicki Szpital Kliniczny, ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław tel. 071/733-11-90, 733-11-95, 662-232-595 Ogłoszenia G.B. MANAGEMENT DZIAŁ DOSKONALENIA ŚREDNICH KADR MEDYCZNYCH Biuro / szkoła: 50-230 Wrocław, ul. Trzebnicka 42 pok. 14 tel/fax (071) 78 33 285; (071) 78 36 911 e-mail: [email protected]; www.ddskm.pl G.B. Management Dział Doskonalenia kadr Medycznych ogłasza nabór na: 1. Specjalizacje dla pielęgniarek w dziedzinach pielęgniarstwa: • anestezjologicznego i intensywnej opieki * • chirurgicznego * • pediatrycznego • psychiatrycznego • ratunkowego * • i epidemiologicznego dla pielęgniarek i położnych * dofinansowana ze środków Ministerstwa Zdrowia 2. Kursy kwalifikacyjne dla pielęgniarek w dziedzinach pielęgniarstwa: • anestezjologicznego i intensywnej opieki • chirurgicznego • opieki długoterminowej • pediatrycznego • ratunkowego • rodzinnego • środowiska nauczania i wychowania • zachowawczego AKTUALNE TERMINY SZKOLEŃ: KURS SPECJALISTYCZNY 17.06.2010 – Podstawy dializoterapii (P) KURS KWALIFIKACYJNY 27.09.2010 Opieka długoterminowa (P) Pielęgniarstwo rodzinne (P) Kursy specjalistyczne dla pielęgniarek (P) i położnych (A): • Endoskopia (P) • Leczenie ran – nr 11/07 (P) • Leczenie ran – 12/07 (A) • Leczenie ran – odleżyny (P) • Leczenie ran – oparzenia (P) • Leczenie ran – owrzodzenia żylne (P) • Opieka nad dzieckiem z chorobą nowotworową (P) • Opieka nad pacjentem ze stomią jelitową (P) • Pielęgnowanie w chorobach narządu wzroku (P) • Podstawy dializoterapii- nr 08/07 (P) • Podstawy opieki paliatywnej –nr 05/07 (P) • Przygotowanie i podawanie leków przeciwnowotworowych ( P i A) • Resuscytacja krążeniowo –oddechowa – nr 02/07 (P i A) • Szczepienia ochronne (P) • Szczepienia ochronne (A) • Terapia bólu przewlekłego u dorosłych (P) • Wykonanie konikopunkcji, odbarczenie odmy prężnej oraz wykonanie dojścia doszpikowego (P systemu Ratownictwa Medycznego) • Wykonanie i interpretacja zapisu EKG - nr 03/07 (P i A) • Żywienie enteralne i parenteralne(P) więcej informacji o kursach oraz formularze zgłoszeń dostępne są na stronie www.ddskm.pl terminy realizacji kursów są uzależnione od ilości zgłoszeń DOLNOŚLĄSKI OŚRODEK KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO KADR MEDYCZNYCH SP. Z O.O. Aleja Wiśniowa 36, 53 – 137 Wrocław OGŁOSZENIA ! Niniejszym informuję, iż w wyniku przetargu przeprowadzonego przez Zakład Zamówień Publicznych Osoby zainteresowane w/w szkoleniami prosimy przy Ministrze Zdrowia otrzymaliśmy dofinansowanie do o przysyłanie kompletu dokumentów : trzech dziedzin szkoleń specjalizacyjnych dla 75 osób, po formularz zgłoszenia na specjalizację – dostępny na 25 miejsc na każdą dziedzinę : stronie: www.doipip.wroc.pl , kserokopię prawa wykonywania zawodu, dopłata od uczestnika zaświadczenie z zakładu pracy o posiadaniu co najmniej dwuletniego stażu pracy w zawodzie. Pielęgniarstwo kardiologiczne dla pielęgniarek .........................................................1.100 zł. Osoby, które złożą komplet dokumentów, zostaną poinformowane o terminie egzaminu wstępnego (test) Pielęgniarstwo ratunkowe dla pielęgniarek ........................................................... 663 zł. listem poleconym. Pielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywnej opieki dla pielęgniarek ......................... 663 zł. Szczegółowe informacje w siedzibie Ośrodka – Tel : 071/343 04 16; 071/ 344 62 42 SERDECZNIE ZAPRASZAM Krystyna Łukowicz Domagalska 6 (224) 2010 25 PROGRESSO SP. Z O.O ul. Kościuszki 29/9, 50-011 Wrocław tel.: 0 048 / 71 / 783 32 12/ 13 fax: 0 048 / 71 / 783 32 14 www.progresso.net.pl lub www.progressokursy.pl Progresso sp. z o.o., dynamicznie rozwijająca się Firma, która od lat zajmuje się prowadzeniem specjalistycznych kursów i szkoleń oferuje Państwu kurs w zakresie: KURSY JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA PERSONELU MEDYCZNEGO Kursy takie przeznaczone są dla osób (personel szpitala: lekarze, pielęgniarki, personel administracyjny) dla początkujących lub pragnących poszerzyć znajomość terminologii oraz zastosowania języka fachowego z zakresu medycyny i nie tylko. Zalety takiego kursu: • Niskie koszty kursu – tylko 8 zł za godzinę lekcyjną (45 min.), a dodatkowo możliwość opłacania kursu w ratach, • Małe grupy 8 – 12 osób, • Zajęcia odbywają się 1 raz w tygodniu w bloku 120 minutowym, w godzinach 16.00-18.00, • Zajęcia mogą odbywać się w miejscu Państwa pracy lub w naszej siedzibie w centrum Wrocławia, • Nacisk na konwersacje i wdrażanie terminologii medycznej, • Raz w miesiącu spotkania z nativ - speakerem, • Wykwalifikowana kadra najlepszych lektorów, Obecnie zajęcia odbywają się: w Szpitalu Wojskowym przy ul. Weigla, w Szpitalu Chorób Płuc przy ul. Grabiszyńskiej, w naszej siedzibie przy ul. Kościuszki 29/9 Serdecznie zapraszamy ! Szczegóły pod telefonem 722 366 900 lub 71/ 783 32 12 Fundacja Kobieta i Natura serdecznie zaprasza pielęgniarki i położne z oddziałów noworodkowych na szkolenie z zakresu praktycznego wykorzystania metody kangurowania wcześniaków w szpitalu. Uczestnicy szkolenia będą mogli zapoznać się z międzynarodowymi standardami kangurowania wcześniaków. Kangurowanie to doskonała okazja do zwiększenia efektywności opieki nad wcześniakami. Dzięki temu dzieci są bardziej stabilne, lepiej się rozwijają fizycznie, psychicznie i intelektualnie. Kangurowanie to bardzo prosta i skuteczna metoda, dzięki której możemy zmniejszyć umieralność noworodków. Szkolenie poprowadzi Dr Nils Bergman – światowej sławy pediatra i neonatolog, twórca metody „Kangaroo Mother Care- KMC”. Dr Bergman kompleksowo przeszkolił personel kilkuset oddziałów noworodkowych na całym świecie. W trakcie zajęć Doktor Nils Bergman omówi teoretyczne aspekty KMC oraz zaprezentuje technikę kangurowania noworodków w warunkach szpitalnych. Szkolenie odbędzie się 25, 26 i 27 września 2010 r. we wrocławskich oddziałach neonatologicznych przy ul. Dyrekcyjnej, Chałubińskiego i Kamieńskiego. Uczestniczki szkolenia otrzymają materiały edukacyjne i Dyplom oraz 8 punktów edukacyjnych. Koszt uczestnictwa:150zł/osoba. Więcej informacji i zapisy na : www.sympozjum.kobietainatura.pl Szkolenie organizowane jest we współpracy z Polskim Towarzystwem Ginekologicznym, Polskim Towarzystwem Neonatologicznym oraz Polskim Towarzystwem Medycyny Perinatalnej.
