• Obniżanie stawki procentowej i odpowiednie podwyższanie stawki

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową
Informacja prasowa
17.10.2013 r.
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową prezentuje raport
„Podatek akcyzowy w przemyśle tytoniowym – studium efektywności systemu”
Główne wnioski raportu:






W pierwszych ośmiu miesiącach br. dochody budżetu z tytułu podatku akcyzowego od
wyrobów tytoniowych były o ponad 530 mln zł niższe w porównaniu z analogicznym okresem
roku ubiegłego;
Jeżeli dotychczasowa tendencja się utrzyma, spadek wpływów z akcyzy w porównaniu z
rokiem poprzednim (bez uwzględnienia spadku wpływów z podatku VAT) sięgnie blisko 800
milionów złotych;
Z symulacji Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową wynika, że zmiana struktury podatku
akcyzowego od wyrobów tytoniowych w latach 2014-2015 polegająca na obniżeniu stawki
procentowej i podwyższeniu stawki kwotowej spowoduje mniejszy wzrost cen papierosów na
rynku (również najtańszych). Następstwem tego będą: ograniczenie nielegalnego handlu oraz
wyższe, niż przy obecnej strukturze akcyzy, wpływy do budżetu państwa;
Aby zwiększyć wpływy budżetowe przy jednoczesnym zachowaniu równowagi rynkowej,
Instytut Badań na Gospodarką Rynkową rekomenduje, by Rząd obniżył stawkę procentową
podatku akcyzowego do poziomu 25% w 2014 r. oraz 10% w 2015 r, oraz odpowiednio
podwyższył stawkę kwotową akcyzy. Zmiana ta przyniesie w tym okresie do budżetu
przynajmniej ok. 160 mln zł;
Obniżanie stawki procentowej i odpowiednie podwyższanie stawki kwotowej w strukturze
podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe to ogólny kierunek obserwowany w Unii
Europejskiej, gdzie 20 krajów zdecydowało się na przeprowadzenie podobnych zmian w
okresie ostatnich trzech lat. Kraje, które zmieniły strukturę akcyzy, np. Grecja, Niemcy
odnotowały wyższe wpływy z podatku akcyzowego;
Mniejsze wpływy z akcyzy spowodowane są również wzrostem popularności e-papierosów
oraz innych produktów substytucyjnych, jak np. susz tytoniowy oraz nieefektywnym
minimalnym podatkiem akcyzowym na papierosy.
Dane Ministerstwa Finansów za osiem pierwszych miesięcy 2013 roku wskazują, że wpływy do budżetu z
podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych są mniejsze o ponad 530 mln zł. w porównaniu z analogicznym
okresem 2012 r. Jeżeli dotychczasowa tendencja utrzyma się, spadek sięgnie blisko 800 milionów złotych.
Byłby to pierwszy tak drastyczny spadek przychodów z akcyzy w ostatnich dziesięciu latach.
Warto zwrócić uwagę, że rząd tłumaczy podwyżki akcyzy na papierosy zobowiązaniami unijnymi, jednakże
Polska jest już obecnie bardzo bliska ich wypełnienia. Wydaje się więc, że, z tego punktu widzenia, nie ma
obecnie uzasadnionej konieczności corocznego podnoszenia podatku akcyzowego na papierosy. Po
uwzględnieniu odpowiedniego do przeliczeń kursu walutowego (kurs 4,11 PLN/EUR; podawany przez UE w
październiku roku poprzedniego) okazuje się, że w Polsce akcyza na 1000 sztuk papierosów wynosi 87,5 euro.
Do 1 stycznia 2018 r. nasz kraj musi osiągnąć minimum w wysokości 90 euro/1000 sztuk.
Ceny papierosów w Polsce osiągnęły poziom, który istotnie przyczynia się do spadku legalnej sprzedaży.
Utrzymanie prowadzonej obecnie polityki władz fiskalnych (coroczny 5-procentowy wzrost akcyzy na
papierosy) będzie powodować dalszy spadek dochodów budżetu państwa z tego tytułu. Zmiana struktury
opodatkowania akcyzą wyrobów tytoniowych w latach 2014-2015 może złagodzić niekorzystne dla budżetu
tendencje i ograniczyć spadek wpływów do budżetu Państwa. Obniżenie stawki procentowej oraz
odpowiednie podwyższenie stawki kwotowej akcyzy spowoduje mniejszy średni wzrost cen papierosów na
rynku i w efekcie ograniczy dalszy spadek legalnego rynku. Następstwem tego będą wyższe, niż przy obecnej
strukturze akcyzy, poziomy wpływów do budżetu państwa. Ponadto większy udział stawki kwotowej akcyzy
zwiększy przewidywalność wpływów z tego tytułu i zmniejszy wrażliwość budżetu Państwa na potencjalne
obniżki cen, które często mają miejsce w okresie tzw. promocji cenowych. Obniżenie stawki procentowej
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową
podatku akcyzowego spowoduje, że nastąpi niższy wzrost cen, niż w sytuacji braku zmian w strukturze
akcyzy, we wszystkich segmentach rynku.
„Wpływy z podatku akcyzowego, w tym z akcyzy na wyroby tytoniowe, są w Polsce od wielu lat ważnym
elementem strony dochodowej budżetu. Istotne jest, aby system naliczania tego podatku był możliwie jak
najbardziej efektywny” – mówi dr Bohdan Wyżnikiewicz, wiceprezes Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową
– „Z naszych analiz wynika, że zmiana struktury akcyzy polegająca na podwyższeniu części kwotowej i
obniżeniu procentowej spowoduje mniejsze podwyżki cen w segmencie papierosów najtańszych, które
stanowią pod względem ilościowym ponad połowę rynku w Polsce. Ograniczenie spadku sprzedaży w tej części
rynku jest w analizowanym scenariuszu kluczowe dla ograniczenia łącznego spadku wpływów budżetowych z
tytułu podatku akcyzowego. Obniżanie części procentowej akcyzy na papierosy to obecnie ogólnoeuropejska
tendencja”.
Spadek wpływów budżetowych wynika m.in. z malejącego udziału papierosów najtańszych. Ich użytkownicy
mają znacznie większą skłonność do korzystania z dużo tańszych, legalnych oraz nielegalnych produktów
substytucyjnych (susz tytoniowy, e-papierosy). Szacuje się, że e-papierosy stanowią już w Polsce około
5-procent rynku
IBnGR rekomenduje zmianę struktury opodatkowania akcyzą papierosów, poprzez obniżenie stawki
procentowej do 25% w roku 2014 oraz do 10% w roku 2015. W latach 2014-2015, proponowana obniżka
przyniesie wymierne korzyści dla budżetu państwa (około 160 mln złotych) w porównaniu z sytuacją, w której
zostanie zachowana dotychczasowa struktura podatku akcyzowego.
Zwiększanie o 5 procent akcyzy przy jednoczesnym utrzymaniu akcyzy procentowej na poziomie 31,41 procent,
będzie przyczyniało się dalszego wzrostu cen papierosów i jednoczesnego spadku popytu. Według prognoz
IBnGR średnia ważona detaliczna cena sprzedaży papierosów wzrośnie w latach 2012-2015 o około 30 procent,
przy – również 30-procentowym – spadku oficjalnej sprzedaży. Dalsze zwiększanie podatku akcyzowego w
największym stopniu dotknie segment papierosów tanich – nastąpi spadek legalnej sprzedaży o 36 procent.
Za zmianą modelu przemawiają również dane historyczne. W latach 2001 – 2012, największy, 19% wzrost
wpływów do budżetu z tytułu akcyzy na papierosy miał miejsce w 2009 r. Wtedy właśnie, po raz pierwszy rząd
zdecydował się obniżyć część procentową podatku akcyzowego (ad valorem) z poziomu 41,32% do 31,41%.
Jednocześnie znacząco podniesiono część kwotową (z 99,16 do 138,50 zł. za 1000 szt.).
W raporcie znalazła się także analiza przypadków zmian w systemie podatku akcyzowego na papierosy w
innych krajach. Doświadczenia te, wraz z wnioskami płynącymi z przeprowadzonych symulacji, pozwoliły na
wypracowanie rekomendacji odnośnie poprawy efektywności systemu podatku akcyzowego na wyroby
tytoniowe w Polsce. Rozwój wydarzeń na greckim rynku tytoniowym stanowić może niemal klasyczny przykład
opisu pozytywnego efektu tzw. krzywej Laffera. Po zmianie struktury akcyzy w listopadzie 2012 r. (obniżona
część procentową z 52,4% do 20%) w drugim kwartale 2013 przychody z akcyzy wzrosły w Grecji o 40 mln euro
w porównaniu z drugim kwartałem 2012 r. Natomiast w Niemczech od 2011 r. sukcesywnie obniżana jest część
procentowa akcyzy. W 2011 roku przychody fiskalne z rynku tytoniowego zwiększyły się w porównaniu z
rokiem poprzednim o 6,67 procent, osiągając poziom 14,4 miliarda euro, a w roku 2012 ustabilizowały się na
poziomie 14,1 miliarda euro, czyli o 4,44 procent wyższym niż w roku 2010, a więc sprzed wdrożenia reformy.
Raport został przygotowany na zlecenie Philip Morris Polska Distribution sp. z o.o. i jest dostępny na stronie
www.ibngr.pl
Więcej informacji:
Warszawski Oddział Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową – tel.: (22) 544 20 00