metoda szybkiego nasycania diazepamem w leczeniu majaczenia

J\lkollOlizm i N,ukomania 4/11/95
Z warsztatów badawczych i
doświadczeń
klinicznych
Dariusz Wasilewski, Halina Matsnmoto, .Ewa Kur, Anna Dziklińska,
Elżbieta Woźny, Krystyna Stencka, Michal Skalski, Piotr Cha ba,
Waldemar Szelenberger
[ Klinika Psychiatryczna AM w Warszawie
METODA SZYBKIEGO NASYCANIA
DIAZEPAMEM W LECZENIU
MAJACZENIA ALKOHOLOWEGO
Szacuje się, że w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat wypróbowano w leczeniu mąjaczenia alkoholowego ponad sto różnych leków i ich kombinacji
[21]. Idealnego środka dotychczas nie znaleziono. Z powodzeniem stosuje się
monoterapię pochodnymi benzodiazepiny lub klometiazolem, lekami o działaniu uspokajającym i przeciwdrgawkowym. Zaleca się je ze względu na ich
działanie GABA-ergiczne, jako że aktywność neuronów GABA-ergicznych
jest w alkoholowym zespole abstynencyj nym stłumiona [l]. Działaniu
GABA-ergiczncmu towarzyszy także hamowanie uwalniania noradrenaliny,
a więc podanie agonistów GABA jest ukierunkowane także na domniemany
osiowy mechanizm zespolu abstyncncyjnego nadaktywności ukladu noradrenergieznego [41]. Innym uzasadnieniem jest krzyżowa tolerancja z alkoholem
prowadząca do substytucji efektu alkoholu przez wyżej wymienione leki [8].
Skuteczność klometiazolu w alkoholowym zespole abstynencyjnym, od
czasu pierwszego doniesienia Giacobiniego i SalllIll [5], potwierdzono w wielu ośrodkach europejskich, w tym również w Polsce [14, 43]. Wiadomo, że
zmniejsza on śmiertelność, łagodzi przebieg i skraca czas trwania majaczenia
[9,14,18,43].
Za wyborem benzodiazepin przemawia wyraźniejsze działanie przeciwdrgawkowe i niewielka toksyczność; nawet po wielokrotnym przekroczeniu
dawek terapeutycznych zatrucia śmiertelne obserwowano niezwykle rzadko,
glównie w połączeniu z innymi lekami psychotropowymi lub alkoholem [26,
35]. W leezcniumajaczenia okazały się skuteczne liczne pochodne beznodiazepiny: alprazolam, bromazcpam, chlorazepat, chlordiazepoksyd, diazepam,
t1urazepam, lorazepam, oksazepam, midazolam [II, l2, 29]. Ich skuteczność
D. W<lsilcwski, II.
Ma(SllIllO\O,
E. KUl", A. Dzikliliska, E. Woi.n}'. K. Stcllcb,
M.
Sk<llski, P. Ch<lba, W. Sze1enbergcr
jest porównywalna, przy założeniu, że są podawane w ekwiwalentnych dawkach [7, 11, 16, 32]. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie uważa się je za
leki z wyboru [11, 21, 22, 30,31]. Jednak wyniki leczenia alkoholowego zespołu abstynencyj nego powszechnie stosowanym w Polsce diazepamem, w
dawkach podzielonych okazaly się malo zachęcające [27, 36]. Nie zapewnia
ono terapeutycznego stężenia diazepamu [17, 25, 27, 28]. Dotyczy to zwła­
szcza pierwszych 48 godzin, kiedy istnieje na.iwi~ksze zagrożenie życia. Poza
tym długi okres półtrwania zarówno diazepamu, jak i jego głównego metabolitu, dezmetylodiazepamu, sprzyja kumulacji tych związków w organizmie,
co może doprowadzić do wystąpienia objawów zatrucia w ciągu kolejnych
clni pobytu pacjenta w oddziale. Wysokie stężenie leku utrzymuje się także
wtedy, gdy lek podaje się codziennie w dawkach stopniowo redukowanych
[22].
Alternatywę dla dotychczas stosowanych sposobów leczenia stanowi metoda szybkiego nasycania diazepamem, polegąjąca na podawaniu doustnie co 12 godziny 20 mg diazepal11u, póki się nie osiągnie poprawy stanu klinicznego
[22, 31, 32,33]. Im krótsze odstępy czasu między kolejnymi dawkami, tym
l11niejszajest szansa rozwoju ostrej tolerancji na działanie diazepamu [2, 24,
27]. Wedlug Sellersa i wsp. [33] połowie chorych wystarcza łączna dawka 60
mg diazepamu, efekt osiąga się średnio po 7 godzinach, a większość chorych
poprawia się w ciągu 36 godzin. Stężenie terapeutyczne osiąga się w ciągu
pierwszych 48 godzin. Ponieważ diazepam i jego metabolity mają długi biologiczny okres półtrwania [13], po podaniu większej dawki poziom terapeutyczny utrzymuje się jeszcze w ciągu następnych dni [22]. Jednorazowe nasycanie ma tę przewagę nad stosowaniem pochodnych benzocliazepiny w dawkach podzielonych, że uzyskL\je się szybko stężenie terapeutyczne, ale bez
późniejszego narastania do takiego stężenia leku, które może być toksyczne
lub nawet niebezpieczne dla życia [4, 22, 31, 37]. Metoda ta pozwoliła osią:­
gnąć największą, znaną z piśmiennictwa, redukcję czasu trwania majaczenia
[10, 19,20,22,31,32,33,39].
Matel'jał
j metoda
Metodą szybkiego
nasycania leczono 51 osób hospitalizowanych w I Klinice Psychiatrycznej AM i Szpitalu Nowowiejskim w Warszawie, w Szpitalu
dla Nerwowo i Psychicznie Chorych im. proC dr J. Mazurkiewicza w Pruszkowie oraz IV Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ząbkach, w
Meloda szybkiego nasycani:1 di:\zcpal11cl11
\V
leczenIu ..
okresie od kwietnia 1990 r. do października 1994 r. Terapii poddano 46 męż­
czyzn oraz 5 kobiet z zespolem abstynencyjnym z majaczeniem (wedlug terminologii ICD-l O). Wiek pacjentów wahal się od26 do 60 lat, średnio 38,47
lat. Okres nadużywania alkoholu wynosił od 3 do 25 lat, średnio 14,57 lat.
Dlug()~ć ciągu picia wahala się od 7 do 1400 dni, średnio 78,94 dni. lIość
alkoholu wypijanego dziennie w okresie ciągu, w przeliczeniul1a dawkę czystego etanolu, wynosilaod 100 do 675 mi, średnio 324,OH mI. Jedenastu pacjentów pilo alkollOle niespożywcze. Dwudziestu pacjentów l11ialo majaczenie alkoholowe po raz pierwszy w życiu. Do badali nie kwalifikowano pacjentów z zespolami abstynencyjnymi bez majaczenia, z uzależnieniem mieszanym, innymi psychozami alkoholowymi, psychozami innymi niż alkoholowe,
na które nakladalo się majaczenie alkoholowe, a także pacjentów, którzy bezpośrednio przed hospitalizacją mieli wlączono'kczenie środkami psychotropowymi, na przyklad przez lekarzy pomocy doraźnej .
.lako przeciwwskazania do podania diazcpamu uznano:
Świeży uraz czaszki, choroby przebiegE\jące z możliwością powstania niewydolności oddechowej, niewydolność wątroby, stan po spożyciu alkoholu
(na podstawi~ oznaez~nia przy przyj,ciu stę7.cnia alkoholu we krwi).
Przcd rozpocz,ci~m leczenia sprawdzano wc krwi obecność benzocliazepin
i barbituranów.
Diazepam (Rclanium-Poll~l) podawano doustnie w dawce 10- 20 mg co 1-2
godziny. U dwóch osób, ze wzgl,du na podejrzenie toksycznego uszkodzenia
wątroby, zastosowano oksazepam w dawkach równoważnych [22J. Stan pacjentów oc~n iano za pomocą skali CI W A-A [34]. Oceniano nast~pujące objawy: nudności i wymioty (nasilenie od O do 7 punktów), drżenie (0-7), potliwość (0-7), rodzaje omamów (0-3), nasilenie Omanll)W czuciowych, słucho­
wych i wzrokowych (każdy objaw odpowiednio oc! O do (, punktów), zaburzenia przytomności (0-4), utrudnienic kontaktu (0-7), lęk (0-7), pobudzenie ruchowe (0-7), zaburzenia myślcnia (0-3), napady drgawkowe (O, 7), bóle gło­
wy (0-7), zaczerwienienie twarzy (0-2). Terapię przerywano, gdy suma punktów \V skali CIWA-A spadla poniżej dziesi~ciu [3 ł, 33, 34J.
Grupę kontrolną stanowili pacjenci dobierani według tych samych zasad, hospitalizowani w tym samym czasie, w tych samych szpitalach, ale
leczeni innymi metodami, zależnie od decyzji Ickarzy prowadzących. Do
tej grupy zakwaliJikowano 45 pacjcntów, w tym 40 m<;żczyzn i 5 kobiet.
Wiek badanych wynosił od 21 do 55 lat, średnio 38,24 lal. Okres naduży­
wania alkoholu wahal si, od 4 do 22 lat, średnio 14,09 lal. Długość ciągu
3.1
D,
Wa~il~\\'ski,
II. ivlalsunmln, I:. Kur, A. D/.iklillska, E. W(1l:ny, K. Slcl1cb, M. Skalski, P. Chaba, W. Szelcllbcrgcr
picia wahała się od 4 do 540 dni, średnio 65,25 dni. Ilość alkoholu wypijanego dziennie w okresie ciągu, w przeliczeniu na dawkę czystego etanolu,
wynosiła od 30 do 675 mI, średnio 263,69 mI. Ośmiu pacjentów piło alkohole niespożywcze. Dwudziestu ośmiu pacjentów miało majaczenie alkoholowe pierwszy raz w życiu.
Wszyscy pacjenci otrzymywali, oprócz leczenia psychotropowego, płyny
dożylnie oraz witaminy z grupy B.
Ze względu na możliwość pogorszenia i trudności terapeutyczne w przebiegu wspólistniejących schorzeli somatycznych [6, 8, 22, 38, 40], wobu
grupach, w pierwszej dobie, oceniano za pomocą opracowanego uprzednio kwestionariusza [36], również stan somatyczny. Oddzialy, w których
prowadzono leczenie, miały podstawowy sprzęt oraz leki pierwszej pomocy, w tym Ilumazenil (Anexatc-Roche) - selektywnego antagonistę benzodiazepin [15].
Zarówno poziom alkoholu,jak i łączne stężenie diazepal11u (D) i dezmetylodiazepamu (DO) oznaczano metodą immunolluorescencji w świetle spolaryzowanym (FPIA) na analizatorze TDx I1rmy Abbott [3]. Krew do badaó
pobierano sześciokrotnie: przed rozpoczęciem terapii, w godzinę po podaniu
pierwszej dawki leku, w godzinę po zakOliczeniu terapii oraz w trzeciej, piątej
i siódmej dobie hospitalizacji.
Czas trwania psychozy oceniano od chwili rozpoczęcia leczenia do wygaśnięcia objawów. W analizie statystycznej wyników zastosowano test Manna-Whitneya [23].
Badania przeprowadzono za zgodą Terenowej Komisji do Wykonywania
Badaó na Ludziach.
Wyniki
Lączne
cbwki diazepamu, zastosowane w metodzie szybkiego nasycania,
wahaly się w granicach od 40 do 210 mg, średnio 87 mg. Dwóch pacjentów,
jak wspomniano powyżej, otrzymało oksazepam, w dawkach 300 i 400 mg,
równoważnych 50 i 67 mg diazepamu.
W grupie kontrolnej czterdziestu trzech cborych mialo wdrożoną terapię
diazepamem IV dawkach podzielonych (od 20 do 80 mg pro die, średnio 47
mg pro die), ponadto dwadzieścia dziewięć osób otrzymywalo baloperydol w
dawkach podzielonych (od 5 do 30 mg pro die, średnio 12mg pro die), osiem
osób promctazynę (ocl25 do 150 mg pro die, średnio 103 mg pro diel, siedem
ivlewd;l sl.ybkil'~o J1<lsyc,lIli<1 di<17.cpmllel11 \\' leczeniu ""
osób - hydroksyzynę (od IDO do 300 mg pro die, średnio 157mg pro die), trzy
osoby - klometiazol (od 600 do 900 mg pro die, średnio 700 mg pro die),jedna
osoba perazynę ISO Il1g pro die, jedna chlorpromazynę - 50 mg pro die oraz
jedna - oksazepam I gO mg pro die.
Czas trwania majaczenia, od momentu wlączenia leczenia do wygaśnięcia
objawów, wynosil w grupie badanej od 2 do 24 godzin, a w grupie kontrolnej
waha I się od 1 do 123 godzin. Średni czas trwania majaczenia alkoholowego
w grupie pacjentów leczonych metodąnasyceniową wynosił 6,94 (SD±4,79)
godziny, natomiast w grupie kontrolnej 33,80 (SD±25,71 ) godziny. Różnica
jest wysoce istotna statystycznie (U=265.0, p < 0,00001).
Tabela I
Odchylenia i choroby somatyczne wabu grupach
występujące w trakcie hospitalizacji
Odchylenia i choroby
Grupa
Grupa
somatyczne
b~ldana
kontrolna
N
N = 45
=
51
34(1)7%)
27(61 %))*
25(4{)ł%)
16(31 'Yo)
1(2%)
[ 6(3fl%)*
II (25%)*
O
hipollatrcmia
4(~'10)
2(5%)*
hipcrnatrcmia
4( go;,,)
3(7%)*
Pod\vyższonc \vartości
tnltlsaminaz i/lub
bilirubiny
Zaburzenia elektrolitowe:
hipokalicmia
hipcrkal icmia
Niedokrwistość
11(22%)
9(20%)*
Podwyzszony OB
S( [6{%)
9(20%)*
11(22%)
14(31%)
POd\"}'ŻSZlJlle \vartości
RR
(skurczowe powyżej 160 111111
Hg i/lub rozkurczowe
powyżej 95 mm lIg)
"I"cmperatura powyżej 3SoC
2(4%)
7(1(,%)
"I'nchykardia powyżej
30(59%))
28(62%1)
Polincuropatia
3(()%)
pluc
1{2%!)
3(7%)
2(4%,)
100/min
Zapalenie
Zapalenie oskrzdi
Choroby ukladu moczowcgo
2(4(%)
1
[ (2 1;))
2(4%))
* - b<.ltbnia wykonano u44 pacjentów,jedn3 osoba odmówila
pobrania
l"r\"i.
35
n.
Wasilewski. II. !'V1alsllllllltn, 1:. KUf. 1\. l )J.iklil1.~kn. E. WOLny, K. Slencka, M. SLllski, 1'.
CIt:.lb~l,
W. Szdcllbcrger
Odchylenia i schorzenia somatyczne w obu grupach, wykryte w trakcie hospitalizacji na podstawie bacbnia obiektywnego, przedstawiono w tabeli l. W
grupie badanej u pięciu pacjentów przed rozwinięciem się majaczenia wystą­
pil pojedynczy napad drgawkowy, w grupie kontrolnej napad drgawkowy
wystąpi I u dwóch osób. Z wywiadu wiadomo, że u ośmiu pacjentów w grupie
badanej i dziewięciu pacjentów w grupie kontrolnej występowaly w przeszło­
ści napady clrga\vkowc.
W obu gnlpach nic bylo zgonów.
Tabela 2
Zakres stę7.eli oraz średnic stężenia diazcpamu (D) i dezmetylodiazepa1l1u
(DD) IV surowicy leczonych metodąszybkicgo nasycania.
St\:żcnic l)+J)f) \V
Dane
I godz. po
stalyst)-'CZ!lC
pierwszcj
dawcc
'.-" - - -
X±SD
Xmin . Xm<lx
. .- . -
::; doba
3 doba
7 doba
nic poda\v<lllo diazcpa!11l1
.,..=-------,-----::-:.,...,..:c::-:c-.,...,..~_=_--c-::-:--=-::_=_-=-:c:_-:c:-=-
256±157
1S . 776
- " ' -
I godz. po
ostatniej
dawce
surowicy (ng/ml)*
....
III.n±803
353 . 34110
611±319
179 - 1693
474±32S
100 . 1(,34
}38±I87
105 . 787
-_.--_._----------
x ± SD - warto:;'': śrcdnia i odchylenie standarduwe
Xmin - Xma:--; - zakrcs stt;żeó
*( )l.naczcnia
na ~lI1aliz~ltor7.C
wykonano mctudą i I11l11unotluoro:-;cenc.i i w świetle spolar.yzowi.\llym (FPIA)
firmy Abbott
Tl):--;Q{)
Próg czułości metody (Cllt-(1n): 12 ng/m\
Zakres st~żdl surowic kontrol1lych:
(J:",7 - XhJ ng/ml
niskie:
~Tl'dniL':
255 - 3-L':; ng/m\
\\'.'>'soklc: :'\(6 - 805 ng/ml
Zakrc, ,t~żcll oraz średnic st<;żenia diazepal11u (D) i jego glównego metabolitu - dezmetylodiazepamu (DD) przedstawiono w tabeli II. Po uplywie godziny od podania picrwszej dawki diazepamu lączne st,żenie D +
Dł) wallalo si, w granicach 18-776 nglml (średnio 256±1'i7 nglml) i nie
przekraczalo górnej granicy dla zakresu wysokich stężell w metodzie FPIA
czyli 1000 nglml. Maksymalne st<;żcnie D + DD po uplywie godziny od
zakoliczenia terapii Illicścilo się w granicach od 353 do 3400 nglllll (śre­
dnio 1031 ±803 nghnl). Próby z wynikiem powyżej 1000 nglml analizowano ponownie po odpowiednim rozcieJiczcniu. W trzech przypadkach stę-
Metoda szyhkiego n:lsyc:lnia dinzeprllllclll w lcL'I.l'niu ..
D + DD bylo wysokie, od 2,5 do 3,5-krotnie wyższe niż górna granica 5tężeI1 dla metody Fl'lA IV przypadku osób nie uzależnionych od alkoholu. W kolejnych dobach hospitalizacji, trzeciej, piątej i siódmej, stęże­
nie D + DD systematycznie się obniżało i wynosi lo odpowiednio: 1791693 ng/ml (średnio 611±319 ng/ml), 100-1634 ng/ml (średnio 474±328
ng/ml) oraz 105-787 ng/ml (średnio 337±187 ng/ml).
żenie
Omówienie wyników
\Vyniki szybkiego nasycania c1iazepamcln wskazują na dużą skuteczność
tej metody w leczeniu majaczenia alkoholowego. Skuteczność ta przejawia
siQ znacznym skróccnicm czasu trwania 111,~iaczenia: czas trwania psychozy
byl prawic pięciokrotnie krótszy w grupie badanej. Wyniki nasze są zgodne z
danymi z piśmiennictwa [I 0, 19,22,31,32,33], a także z naszymi wcześniej­
szymi nbservvacjnmi [39].
Nie obserwowano powiklali w toku leczenia metodą szybkiego nasycania. Brano jednak pod uwagę Illożliwość powiklal1 ze strony ośrodka oddechowego, zarówno podczas doboru pacjentów, jak i w trakcie terapii. Przed
rozpoczęciem leczenia oznaczano stężenie bcnzodiazcpin, barbituranó\v i
alkoholu we krwi. K,lŻdy oddzial posiadal podstawowc środki i Icki pierwszej pomocy, w tym Ilumazenil (Anexate-Roche) jako antidotum, ale nie
bylo potrzeby ich użycia w żadnym z badanych przypaclków. Dodatkowym
zabezpieczeniem byltl monitorowanie stężeli D -I- DD w trakcie prowadzonej terapii. [31'10 to możliwe dzięki zastosowaniu metody FPIA, która pozwala na otrzymanie wyniku badania w ciągu bardzo krótkiego czasu (okola
l:i minut). A zatem wynik badali laboratoryjnych móglmieć istotne znaczenie przy podejmowaniu decyzji o kontynuacji bądź przerwaniu leczenia. W
badanym materiale decyzję taką podejmowano jednak przedc wszystkim na
podstawie stanu klinicznego pacjenta. W literaturze opisano stan śpiączki
przy poziomie D + DD JOOO ng/mlllraz przypadki zejścia śmiertelnego przy
poziomie D + DO 4~()O ng/mlu pacjentów nie uzależnionych od alkoholu
[42], a także przypadki pacjent()w, którzy mieli stQżenie diazepamu w surowicy krwi rz,du 200()()-JOOOO nglml i mimo glębokich zaburzeli świaclomo­
ści. do śpiączki wląu.nic, szybl;.o się wybudzali [26J. U jednego z leczonych
pacjentów, który otrzymallączną dawkI; 100 mg diazepamu w ciągu II godzin, IV godzinę po zakoliezeniu terapii stwierdzono stężenie D + OD rzędu
3400 ng/ml, u drugiego, który otrzymaitaką salllą dawkę IV ciągu 13 godzin,
D, Wasilewski, l I. M:llSlJl1l11tn. E. Kur. /\. J);:iklillsk<l, E. Wo/n)'. K. Stl.!m:ka, M, Skalski. p, Clwba, W. Szclenbergcr
maksymalne stężenie D + DO wynosiło 2500 ng/ml, u trzeciego zaś, który
otrzymal lączną dawkę 180 mg diazepamu w ciągu 10 godzin stężenie D +
DO wynosiło 3212 ng/ml. W tych trzech przypadkach oznaczenia wykonane
metodą FPIA zostaly potwierdzone metodą wysokosprawnej chromatografii
cieczowej (l-łPLC). Pomimo tak \vysokich stężeI1 benzodiazcpin we krwi, u
wyżej wymienionych trzech pacjentów nie obserwowano powikłaI1 ze strony ukladu oddechowego i krążcnia, kontakt slowny by! zachowany. Omawiani pacjenci od wielu lat nadużywali alkoholu (odpowiednio 15,24 i 12
lat), IV okresie wielotygodniowych ciągów (od 4 do 20 tygodni) wypijali
znaczne ilości alkoholu (od 0,5 do l litra wódki dziennie). Brak objawów
przedawkowania mimo tak wysokich poziomów D + OD należy wiązać ze
zjawiskiem tolerancji. Opis wyżej wymienionych przypadkówjest przedmiotem odrębnej publikacji, przygotowywanej do druku.
Należy wspomnieć, że w niektórych przypadkach majaczenia alkoholowego z nasilonymi omamami i pobudzeniem czy też o ciężkim i długotrwałym
przebiegu, leczenie pochodnymi benzodiazepiny może się okazać niewystarczające [29]. Sarni autorzy metody szybkiego nasycania diazepamcrn zalecali
IV przypadkach takich podawanie haloperydolu, choć uważają oni, że haloperydoi nie powinien być stosowany jako środek podstawowy, a jedynie jako
wspomagający [22]. Można też stosować inne pochodne bulyrofenonu [29].
W badanym materiale nie bylo to jednak konieczne.
l'ODSUMOWANlE
Uzyskane wyniki świadczą o tym, że metoda szybkiego nasycania diazepamem stanowi istotny post~p w fannakoterapii majaczenia alkoholowego, pozwala bowiem uzyskać wydatne skrócenie czasu trwania psychozy. Wymaga
ona jednak specjalnego przeszkolenia personelu, ponadto jest bardziej pracochionna, ponieważ każdy pacjent wymaga indywidualnej oceny przed kolejnym podaniem leku. Przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności
wydaje się być metodą bezpieczną·
Autorzy skladają podziękowanie dyrektorowi Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych im. prof. dr .J. Mazurkiewicza w Pruszkowie p. dr Marii
Palubie oraz lekarzom: p. dr Ewie Bizoll i p. dr Marii Grabowskiej, a także
dyrektorowi Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ząbkach p. dr
Ewie Radwaliskicj oraz lekarzom: p. dr Ewie Sisickiej i p. dr Markowi Wójcikowi za okazaną pomoc.
ML'tmb sJ:yhkiego mSyC:llli;l di<lzQX1I1H!1ll \\' leczeniu ..
Loacling dosc method in the lrentment of delirium tremcns with Diazepam
Sununary
In the treatment of delirium tremens GABA-crgic l11edications arc .COI11monly recommenclecl, since GABA neurons activity is suppressed in the alcohol withclrawal syncIrome. The requiremcnts are met by benzodiazepine
derivatives and by Clometazol. More pronounced anticonvulsive action and
smali toxicity are the assets supporting the choice ol'benzodiazcpines. Howcver, results ol'treatment with Diazepam administcred in divided doses have
not been encouraging. An altcrnative to the traditionaI trcatment applied 50
1~lr is the loading dose method, consisting in the aclministration ol' 10 to 20
mg ol' Diazepam orally every I to 2 hOllrs, until symptom relief is attained.
In the stlldy effcctiveness ol' this method in comparison to othcr treatments
was assesscd. The experimental and eontroi groups consistecl ol' 51 and 45
patients, respeetively. Severity ortheir delirium tremens symptoms was assessed using the CIWA-A scale. The total dose ol' Diazepam in the group
under study rangedli'om 40 to 21 O mg (with the mean dos e ol' 87 mg). Controls reeeived Diazepal1l and other psychotropic drugs in divided doses. The
duration ofdelirillm tremens in the expcrimental group ranged from 2 to 24
hours, and in eontrols li'om 2 lo 123 hours, with the mea n duration 01' 6,94
(SD±4,79) and :13,80 (SD±25,71) hours, respcctively. The resulls indicate a
considerable enicacy ofthis method, as the mean duration orthe psychotic
c1isorcler was almost 5 times shorler in the target group. Providing that appropriate sakty mcasures are used, the loading dos e methocl secms to be
sak; no signilicant complicatiolls have occurred in the course ol' treatmcnt
with this mcthod.
Key wonls: delirium trcmcns, Diazcpam, loading dose mcthod
D,Jriusz Wasilewski d a!'
Piśm ien nictwo
1.
2.
Airaksinen M.M., Peura P., Mechallism ol' alcohol withdrawal syndrome. Med. Biol., 1987,65,105-112.
Sarnett A., Fiere W.: Acutc lolerance to diazepam in eats. W: S. Garattini, E. Mussilli, L.O. RandalI (reel.): The benzocliazepines. Ravcn Press,
New York 1973,545-557.
39
[J.
W'lsilcIVSJ.;i, 11. ivla!st!l110Io, 1·:, Kur,!\. D/.il·;Jil\sLl, I:. Woiny. K. Sll'lld,a, tvl. Skalski, 1'.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
').
I O.
II.
12 .
U.
14.
I~.
16.
41l
Ch~lb<l.
W. Szeknberger
Benzodiazepincs serum: TOx assay information Abbotl ® Laboratories,
1989.
Bogdanik T., Zestawicnie leczniczych, toksycznych i śmiertelnych stę­
żel1 leków i substancji chcmicznych wc krwi. W: T. Bogdanik (red.):
Toksykologia kliniczna. PZWL, Warszawa 1988,589-596.
Giacobini S., Salul11 1., Trcatl11ent ol' dclirium trcl11ens. A comparative
sludy ofdilTercnt therapcutic l1lethods in 434 cases.Acta psyehiatr. scand.,
1%1,37,198-208.
Gilll1lan M.A., Lichtiglcld.: The drug management ofscverc aleohol withdrawa I synclmlllc. Postgracl. Med . .1., 1990, 66, 1005-1009.
Grcenblatl O..J., Pharlllacology ol' Benzodiazepinc Hypnotics . .I. Clin.
Psychiatry 1992,53 (suppI.6), 7-13.
Gross M., Lewis f., I-Iastey .l.: Acute 'lIcohoi withclrawal sylldrome. W:
B. Kissill, H. Beglei tcr (red.): The Biology ofAlcohol ism. Tom 11\ : Clillical Pathology. Plenulll Prcss, New York 1974, 193-236.
Habrat B., Fannakoterapia alkoholowych zcspolów abslynencyjnych. Post.
Psychiatro Neum\., 19')2, I, 199-206.
Hein~i1a 1'., Picpponen '1'., Ileikkinen [-I.: Diazepam loading in alcohol
withdrawal: clinical pharnwcokilletics. [n1..I. Clin. Phannacol. Tbcr. Toxicol., I <)<)(), n, 211-217.
lIullister U-I., Mlillcr-Oerlinghauscn B., Rickcls K., SIwder lU., Clinicaluses ofbcnzodiazepincs . .I. Clin. Psychophannacology, 1993, 13 (sup!.
I), I 07S-1 17S.
.Ianc.l. l-I., Ciraulo O. A.: Orugs used in the treatmcnt ol'alcoholislll. W:
.1.1-1. Mcndclson, N.K. Mc\lo (red.): Thc Oiagnosis and Trcatment of Alcnh"lisl1l. McGraw-Hill Bonk Co., New York 1'.188,355-389.
Kaplan S.A., l'harlllacokinctics ol'the benzodiazepines. W: R.G. Pricst,
V. Vianna Filho, M. Skl'Cta (red.): rlenzodiazepincs toclay ancl tOl11orrow.
MTP Prcss Ltd., Lancaster 1980,47-60.
Ketner M., LutYliska E., Sierzpowska A., Wyniki leczenia majaczenia
dziennego (deliriul11 trcmens) \V latach 1972-1979 na materiale wlasnym.
Psychiatr. Pol., Inl, 15, T17-34 I.
Klotz LI., Kanlo.l.. Phannacokinetics and clinicalusc ol'llumazcnil (Ro
15-1 nS). Clinical Pharl11acokinctics 1988, 14, 1-12.
Leonard 13. E., Anx iol itics and the treatment Dr anxicty disordcrs. W: B.E.
Leonard (red.): Fundal11cntals ol' psychophannacology. John Wilcy and
Sons, Chichester 1993,99-112.
I'v1elmła ~I.}
hkicgo J)'-1syt:ania diazcpalllClll w leczeniu ...
17. Long .I.W., Clinicalmanagement ofprescription drugs.l-larper and Row
Publishers, Inc., Philadelphia 1984,284.
18. Majumdar S.K .. Chlormcthiazo!: current status in the treatment of the
acutc cthanol withdrawal syndrol1le. Orug Alcohol Oepend., 1991, 27,
201-207.
19. Manikant S., Tripathi B.M. & Chavan B.S., Loading dose diazepal11
t11crapy ror alcohol withdrawal state. Indian.l. Med. Res.[B], 1993,98,
170-173.
20. Matsul11oto I-I., Rewekanl M., Wasilewski D., GUl1l11lka W., Therapelltic
monitoring ol' alcohol withclrawal duritig diazepam loacling-dose trealmen!. W: l. Sunshine (red.): Reccnt Oevelopments in Therapeutic Drug
Monitoring and Clinical Toxicology. MarcelDekker, Inc., New York 1992,
489-495.
21. McMicken O.B.,Alcohol withc!rawal sync!romes. El11erg. Mec!. Clin. North
Am., 1990,8,805-819.
22. Naranjo C.A., Sellers E.M., Clinical aSSCSSl11cnt and pharl1lacothcrapy ol'
the alcohol withdrawal syndromc. W: M. Galanter (red.): Reeent Devclopmcnts in Aleoholism. Plenul1l Press, New York 1986, tom IV, 265281.
")"
-.1. Norusis M..I., SPSS Base System User's Guide. SPSS Inc. Chicago 1990.
24. Nult 0..1., The critical issucs in bcnzodiazepine toIerancc and withdrawal. W: .I. Mendlewiez, G. Raeagni (rcd.): Targct rcceptors 1"01' allxiolitieo and hypnotics: I"rom molecular pharmacology to therapeutics. In!.
Acad. Biomcd. Drug Rcs., 1992,3,74-77.
25. Postcr R., I'itlich W., Anticpilcptic drugs. W: B. Katzullg (rcd.): Basic
and clinical pharmacology. Appleton and Lange, 1987,263-278.
26. i'rescolt L.F., Safcty orthc bcnzodiazepines. W: E. Costa (red.): Thc benzodiazepines: erom molccular biology lo c1inical practice. Raven Press,
New York 1983,253-265.
27. Rewekant M., Matsllmoto I-I., Wilczak-Szadkowska l-I., Krzyżowski .I.,
GUlllulka W., Monitorowanie stężenia diazepamu i N-c1esmetylodiazepaIllU w czasie detoksykacji pacjentów uzależnionych od alkoholu. W:
Malcrialy XXXVI Zjazc1u Naukowego PTP, Lódż, 22-24 VI 1989, t0111
11,374-382.
28. Rickcls K., Bcnzoc1iazcpines in the lrcatmcnt ol"anxiety: NorthAmerican
cxpcricnees. W: I~. Costa E (red.): Thc benzodiazepines: li'oml11olecular
biology to clinical practicc. Ravcn Press, New York 1983,295-310.
41
tJ, \V'lsilo:wski. 11. Malslll11lll0, E, KUl", A. tJt.iktillska, E, Woi.IlY, K. Sl\!llCkll, M. Sblski, P. Chaba, W. Szclellbcrgcr
29. Rosenblool11 A., El11crging treatl11ent optiollS in the alcohol withdrawal
syndrome . .I. Clin. Psychiatry, 1988,49 (sup\. 12),28-31.
30. Sellers E.M., Kalant H., Drug therapy:Alcohol intoxicatioll and withdrawa\. New Eng\..I. Med., 1976,294, 757-762.
3 I. Sellers E.M., Naranjo C.A., Strategies for il11proving the treatment of alcohol withdrawa\. W: C.A. Naranjo, E.M. Sellers E.M.: Research Advances in New PsychophannRcological Treatments for Alcoholism. Elsevier Science Publishers 13. V., Amsterdam, 1985, 157-170.
O)
.1_. Sellers E.M., Naranjo C.A., New strategies for the treatment 01' alcohol
withdrawal. Psychopharmacol. Bul\., 1986,22,88-92.
J.J, Sellers E.M., Naranjo C.A., [-larrison M., Devenyi P., Roach C., Sykora
K.., Oral diazepam loading: simplificd treatment of alcohol withdrawaI.
Clin. Phannaco\. Ther., 1983, 34, 822-826.
34, Shaw .I.M., Kolesar G.S., Sellers E.M., Kaplan [-l.L., Sandor P., Developmenl of optimal treatment taetics for alcohol withdrawaI. l. Assessement
and effectivencss orsupportivc care . .J. Clin. PsychophannacoJ., 1981, 1\
382- 385.
35, Sllllgar G., Guidclines for the use ol' benzodiazepines. W: E. Persad, V.
RakofT (red.): Use or Drugs in Psychiatry. Hans [-luber PubI., Toronto
1987,97-107.
SzcJenberger
W., Warclaszko-Lyskowska H., Wlosińska 1., Wilczak-Szad36.
kowska l-l., Skalski M., Parametry warunkujące przebieg alkoholowego
zespolu abstynencyjnego. W: Materialy XXXVI Zjazdu Naukowego PTP.
Lódż, 22-24 VII'JR9, tom 1,114- 119.
37. Szynlllra-Oleksiak .I., Definicje głównych pojęć f~rmakokinctyczl1ych. W:
I-I. Adamska-DyniC\vska (red.): Terapia monitorowana za pomocą oznaezeIl st,żenia leku wc krwi. Towarzystwo Terapii Monitorowanej, Łódź,
1994,36-38.
38. Thompson W.L., Johnson A.D., Maddrey W.L., Diazcpam and paraIdehyde for treatmcnt ot" severe delirium tremens: A controlled trial. Ann.
Intern. Med., 1975,82,175-180.
39. Wasilewski D., Matslll1loto H., Kur E., DzikliIlska A., Woźny E., Stencka K.., Skalski M., Chaba P., Szclenberger W., Terapia majaczenia alkoholowego mctodą szybkiego nasycania c1iazcpamcm. Psychiatr. Pol. (w
c1mkll).
40. Wi,znowski .I., Rybakowski .I., Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej w majaczeniu dziennym. Psychiatr. Po\., 1980, 14,413-4 I 6.
00
Metoda szybkiego nasycania diazepamem
IV
leczeniu ..
4l. Wilkins J.N., Gorelick D.A., Clinical ncuroendocrinology and ncuropharmacology ol' alcohol withdrawal. W: M. Galanter (red.): Recent Developments in Alcoholism. Tom IV. Plenum Press, New York 1986,241263.
42. Welbcl L., Nurowska K., Kliniczne aspekty toksyczności leków psychotropowych. W. S. Dąbrowski, J. JaroszYI1ski, S. Pużyllski (red.): Psychiatria. Tom lll. PZWL, Warszawa 1989,244-278.
43. Wclbel L., Zarcmba J., Kowalewska 1., Klomctiazol (chlormctiazol) w
Icczeniul11ajaczenia alkoholowego. Psychiatr. Pol., 1982, 16, 19-24.
41