Pobierz artykuł PDF
Transkrypt
Pobierz artykuł PDF
ALGORYTM KANBAN W ZINTEGROWANYM SYSTEMIE ZARZ DZANIA PRODUKCJ 1 JOLANTA KRYSTEK, MIECZYSŁAW JAGODZISKI Politechnika lska Streszczenie W coraz wikszym stopniu wdraa si w krajowych przedsibiorstwach zintegrowane systemy zarzdzania produkcj. W artykule omówiono systemy: sscy „pull”(Kanban) oraz tłoczcy „push” (Material Requirements Planning). Przedstawiono implementacj algorytmu Kanban w zintegrowanym systemie informatycznym IFS Applications. Słowa kluczowe: sterowanie produkcj, system „push”, system „pull”, Kanban, IFS Applications. 1. Wprowadzenie Problemy planowania i harmonogramowania produkcji s czsto zwizane z wyznaczaniem optymalnych planów, opartych jednoczenie na prognozach popytu i zamówieniach klienta. Współczesne przedsibiorstwa produkcyjne stosuj w sterowaniu produkcj dwa alternatywne podejcia oparte na odmiennych strategiach planowania produkcji. Pierwsze podejcie wykorzystuje zasad pchania (push) i polega na centralnym planowaniu oraz harmonogramowaniu produkcji. Przedstawicielem tego podejcia jest system MRP (Material Requirements Planning). Drugie podejcie wykorzystuje zasad ssania (pull) i polega na zlecaniu produkcji bezporedniemu dostawcy na podstawie biecego zapotrzebowania odbiorcy. W tym podejciu główn rol wykonawcz odgrywa algorytm Kanban. Proces produkcji w przedsibiorstwie produkcyjnym wygodnie jest rozpatrywa jako przepływ materiałów przez system produkcyjny, w trakcie którego materiały z zaopatrzenia s stopniowo przetwarzane na produkty finalne. Obie strategie maj swoje odzwierciedlenie w odpowiednio dostosowanym łacuchu dostaw. Z punktu widzenia logistyki kady system produkcyjny mona podzieli na dwie czci. Decyzje planistyczne dotyczce czci kocowej s podporzdkowane rzeczywistym zamówieniom klientów (wykorzystywana jest strategia „pull”), natomiast plany produkcji czci pierwszej, nazywanej bazow, s oparte na prognozach popytu i tutaj sprawdza si strategia „push”. W zalenoci od połoenia tzw. przekroju oddzielenia zamówie klientów (POZK) [1], (ang. Customer Order Decoupling Point)(CODP) rozróniamy róne typy produkcji [9]: • produkcj na magazyn, (ang. Make to Stock) (MTS), • monta na zamówienie, (ang. Assemble to Order) (ATO), • produkcj na zamówienie, (ang. Make to Order) (MTO), • projektowanie i produkcj na zamówienie, (ang. Engineer to Order) (ETO). 1 Praca finansowana w ramach BW-414/RAu1/2007. 124 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 10, 2007 Rysunek 1. Połoenie przekroju oddzielenia zamówie klientów dla rónych typów produkcji [9]. W praktyce w tym samym przedsibiorstwie wystpuj równoczenie róne typy produkcji co oznacza, e wykorzystywana jest kombinacja strategii typu „push" i „pull". Cz „push" łacucha dostaw jest sterowana głównie prognoz, natomiast cz „pull" - popytem. Brana, w której ta mieszana strategia produkcji przynosi najwicej korzyci, to przemysł motoryzacyjny. 2. Algorytm Kanban Do harmonogramowania procesów produkcji powtarzalnej mona wykorzysta szeroko znan metod Kanban [1,5,7], bdca czci operacyjn rozwinitej w Japonii metody organizacji produkcji, znanej pod nazw Just in Time (dokładnie na czas). Zalet metody Kanban jest moliwo utrzymywania stosunkowo małych zapasów produkcji w toku. Spotykane czasem opinie, i metoda Kanban pozwala na całkowite wyeliminowanie zapasów, s błdne, co jest oczywiste, jeli si pamita, e produkcja powtarzalna jest produkcj na magazyn. Just in Time oznaczajcy system produkcji bez zapasów, głównie wyrobów finalnych, bazuje na efekcie ssania, czyli produkcji na konkretne zapotrzebowanie. Ssanie rozpoczyna si od wydziału montau wyrobów finalnych, okrelajcego jaki asortyment wyrobów jest przedmiotem produkcji dla danego okresu. Plan ten jest tworzony na podstawie prognozy sprzeday lub konkretnych zamówie. Kierownicy poszczególnych odcinków produkcyjnych na tej podstawie okrelaj, jakie wyroby bd im potrzebne do produkcji w poszczególnych dniach miesica. Dotyczy to zarówno wyrobów własnych, jaki dostaw kooperacyjnych. „Ssanie” rozpoczynaj wydziały montau wyrobów finalnych, przez zamówienie elementów składowych tych wyrobów w komórkach, które je wytwarzaj lub u kooperantów. Te z kolei zamawiaj swoje elementy składowe u ich wytwórców lub kooperantów. Przepływ wyrobów kontrolowany jest przez system kart kanban [1][4]. Kanban jest metod zarzdzania produkcj opart na przepływie dokumentów w postaci kart. Kanban w jzyku japoskim znaczy tyle, co karta, dokument lub widoczny znak, zapis. Metoda ta została po raz pierwszy wdroona w Toyota Motor Company w Japonii w latach 1950-1960, jako „system organizacji dostaw czci, półfabrykatów, materiałów do produkcji w momencie wystpienia faktycznego zapotrzebowania na te elementy” jednak w Polsce jest znana dopiero od zaledwie dwudziestu paru lat [5]. Jolanta Krystek, Mieczysław Jagodziski Algorytm Kanban w zintegrowanym systemie zarzdzania produkcj 125 Kanbany zapewniaj cilejsz kontrol zapasów, w przeciwiestwie do tradycyjnego podejcia obserwowanego w działalnoci przemysłowej, polegajcego na uznawaniu za cel nadrzdny całkowite wykorzystanie zdolnoci produkcyjnych, bez wzgldu na koszty zwizane z utrzymaniem magazynów midzywydziałowych. W systemie sscym polecenie uruchamiania produkcji okrelonego wyrobu nastpuje dopiero wówczas, gdy pojawia si zapotrzebowanie na ten wyrób. Wytwarzanie Materiałów Do produkcji Wytwarzanie Wytwarzanie Wytwarzanie Monta detali podzespołów zespołów kocowy Magazyny buforowe Przepływ materiałów Przepływ informacji Rysunek 2. Przykład systemu sscego [2]. Współczesne karty Kanban w sposób prosty i dokładny mówi o tym co i w jakiej iloci naley terminowo dostarczy odbiorcy. Tworz wizualny system sterowania przepływem wyrobów lub usług, dyscyplinujcy kontrol ich przepływu przez cisłe połczenie wykonawcy (dostawcy) z odbiorc. Funkcja regulacyjna systemu wyraa si tym, e odpowiedni system cyrkulacji kart midzy stanowiskami informuje o przepływie produkcji i reguluje ten przepływ poprzez zwizanie tych kart z pojemnikami. 2.1. Rozwizania systemu kart Kanban Karty Kanban stanowi „regulator kolejek” przedmiotów (usług) oczekujcych na obsług w okrelonym systemie, ograniczajc czas oczekiwania kadego (kadej) z nich. Tworzy go mog midzy innymi [4]: • klasyczne karty Kanban: krce kontenery wraz z doczepionymi kartami, • etykietowane pojemniki: krce kontenery i karty: trwałe karty utosamiane z przymocowanymi na stałe etykietami, • nie oznakowane pojemniki lub obszary Kanban: wyranie okrelona droga przepływu, bez koniecznoci stosowania kart, • kolorowe piłki, etony, itp.: zuycie (zmniejszenie si zapasu) przekraczajce okrelony limit jest sygnalizowane za pomoc kolorowych „wskazówek”, • elektroniczne lub ustne sygnały: zawiadomienie o zuyciu przekraczajcym okrelony limit nastpuje przez system elektronicznej lub ustnej komunikacji, • automatyczny „regulator kolejek” i czasu oczekiwania na obsług: zawiadomienie o zuyciu (zmniejszeniu si zapasu) przekraczajcym okrelony limit nastpuje automatycznie, • sygnały wietlne lub dwikowe: ograniczenie czasu oczekiwania w miejsce ograniczenia iloci. 126 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 10, 2007 W klasycznym systemie Kanban, do sterowania iloci i czasem przepływu materiałów uytkowane s dwa główne rodzaje kart: 1. Kanban produkcji (zlecenia produkcyjnego), stanowicy zlecenie na wykonanie okrelonej liczby przedmiotów. Karta ta upowania do obróbki, czyli wytworzenia jednego standardowego zasobnika okrelonych czci na stanowisku roboczym, z którego te czci maj by przekazane na inne stanowisko na podstawie karty przepływu. Przykładowy kanban produkcyjny zawiera takie informacje jak numer i nazw czci, liczebno całej partii i liczebno Kanbana tj. liczb materiału dostarczanego na kart, typ transportera tj. pojemnika, w jakim dostarczany jest materiał oraz miejsce pobrania i dostarczenia materiału. Konstrukcja karty ma za zadanie bezbłdne zasygnalizowanie potrzeby dostarczenia czci. 2. Kanban przepływu (pobrania), stanowicy dokument bdcy podstaw pobierania produktów z poprzedniego odcinka produkcyjnego. Karta ta upowania do przekazania jednego standardowego zasobnika okrelonych czci ze stanowiska, gdzie były te czci produkowane, do stanowiska , gdzie powinny by zuyte. Jedna z tych dwóch kart jest zawsze przypita do kontenera (pojemnika), w którym przechowuje si i transportuje stałe iloci produktów. Kanbany mog by równie wykorzystywane poza warunkami czysto produkcyjnymi, np. w zarzdzaniu logistycznym, do zapocztkowania realizacji dostaw przez dostawców surowców przy zachowaniu takiej samej zasady, e materiałów tych nie zamawia si, dopóki nie s potrzebne. W ten sposób realizacja funkcji logistyki zaopatrzenia sprawia, e integrujc dostawy surowców z realizacj zada logistyki produkcji, dostawcy tych surowców staj si czci całego systemu logistycznego przedsibiorstwa. 2.2. Przykładowe działanie systemu Punktem wyjcia przy analizie funkcjonowania systemu Kanban jest zaplanowany harmonogram pracy wydziału montau finalnego wyrobów. Harmonogram ten stanowi podstaw do okrelenia dziennego planu produkcji. Wielko partii wytwarzanej w kadej fazie moe by traktowana jako ograniczona rozmiarami pojemnika wykorzystywanego do transportu czci z jednej fazy do nastpnej. Rys. 3 przedstawia uproszczony schemat organizacji takiego systemu. Przedsibiorstwo wytwarza pewien asortyment wyrobów, przetwarzajc je na kolejnych stanowiskach roboczych. Pomidzy kad par tych stanowisk znajduj si magazyny zawierajce pojemniki ze składnikami wytworzonymi przez stanowisko realizujce wczeniejsz operacj. Składniki te oczekuj na wykonanie kolejnej operacji w procesie którego z wyrobów na stanowisku nastpnym [2]. Pojemnik zawierajcy komponenty do montau finalnego jest wycofywany z magazynu znajdujcego si za ostatnim stanowiskiem roboczym w zamian za kart kanban. Karta ta jest jednoczenie zleceniem na wytworzenie uzupełniajcego pojemnika czci przez ostatnie stanowisko wystpujce w procesie wytwarzania okrelonego wyrobu. Aby wytworzy t cz, niezbdne s elementy produkowane przez stanowisko realizujce przedostatni operacj procesu, dlatego pobierany jest pojemnik z magazynu za tym stanowiskiem. W zwizku z tym znowu wystawiany jest kanban po to, aby zleci uzupełnienie magazynu i tak dalej wstecz procesu produkcyjnego, a do poziomu materiałów wejciowych. Podobne procesy dotycz wszystkich innych wyrobów wytwarzanych w danym systemie produkcyjnym. Harmonogram montau „cignie” wic produkcj przez cały system (system „pull”). Harmonogram pracy kadego stanowiska roboczego zestawiany jest z dostpnych kanbanów, pchnitych w dół systemu zgodnie z harmonogramami montau Jolanta Krystek, Mieczysław Jagodziski Algorytm Kanban w zintegrowanym systemie zarzdzania produkcj 127 rónych wyrobów finalnych. Kolejno przyjmowania kanbanów na poszczególnych stanowiskach roboczych okrela kolejno realizacji operacji produkcyjnych na tym stanowisku. Jeli zatem aden kanban nie dotrze na stanowisko, nie ma potrzeby wykonywania na nim adnej operacji. Dziki temu moliwe staje si obnienie poziomu zapasów robót w toku oraz zidentyfikowanie wskich gardeł produkcyjnych, a wic problemów organizacyjnych skrywanych dotychczas pod wysokim poziomem zapasów. W ten sposób system ulega zrównowaeniu, przyjmujc pełni cech okrelanych JIT - Just In Time (dokładnie na czas) [1]. Rysunek 3. Uproszczony schemat działania systemu Kanban [2] 2.3. Zasady efektywnego funkcjonowania Kanban Efektywne funkcjonowanie systemu jest moliwe gdy przestrzegane s nastpujce zasady: • tylko jedna karta Kanban moe by dołczona do kontenera w danym czasie, • stanowisko pracy nastpne (odbiorca) musi inicjowa ruch (przepływ) czci, elementów z poprzedzajcego (dostawca), • nie mona wytwarza czci bez karty Kanban, • nie mona produkowa lub przysyła innych iloci produktów, ni jest wykazane w kartach Kanban, 128 • • POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 10, 2007 karty Kanban musz by traktowane zgodnie z zasad FIFO (first in – first out, tzn. „pierwsze przyszło pierwsze wyszło”), finalne czci musz by umieszczane w punkcie przeznaczenia wykazanym w karcie Kanban. Zasadnicze znaczenie dla efektywnego działania algorytmu Kanban maj takie elementy jak: • rytmiczno produkcji kadego wyrobu, • produkcja realizowana w długich seriach lub przez długi okres czasu, • stało partii produkcyjnej, • koszty przezbroje, • partie transportowe powinny by małe i równe partiom produkcyjnym.. 2.4. Funkcje systemu Kanban System Kanban działajcy w systemie produkcyjnym spełnia dwie funkcje [8]: • stanowi system informacyjny, • tworzy autonomiczny system planowania i rozdziału zada (zlece) produkcyjnych oraz kontroli ich realizacji. Liczb kart w obiegu (a zatem i pojemników, czyli partii transportowych) wyznacza si na podstawie zalenoci: N= D ⋅T +W C gdzie: • N – liczba kanbanów lub kontenerów, • D – rednie zpotrzebowanie danego stanowiska na czci przypadajce na jednostke czasu, • T – cykl rotacji pojemnika, czas oczekiwania na dany element (czas upływajcy od złoenia zamówienia do jego realizacji), • W – zapas bezpieczestwa (najczciej 10%), • C – pojemno kontenera w ilociach sztuk. 3. Wdroenie systemu Kanban i zwizane z nim efekty Aby efektywnie wdroy system kanban powinnimy zna bardzo dokładnie cały proces wytwarzania i wszystkie elementy z nim zwizane (m.in.): • indeks materiałowy, • struktura produktu, • rednie zuycie materiałów w jednostce czasu (dzie, tydzie), • maksymalna liczba czci w kontenerze, • marszruty technologiczne i czasy realizacji operacji, • czasy przezbroje urzdze i maszyn, • wielko partii produkcyjnej, • zdolnoci produkcyjne, • niezawodno maszyn, • typy maszyn (mechaniczne, rczne), • sposób produkcji - system zmianowy, ile zmian, • stan zapasów. Jolanta Krystek, Mieczysław Jagodziski Algorytm Kanban w zintegrowanym systemie zarzdzania produkcj 129 Zastosowanie systemu Kanban pozwala na ograniczenie pojemnoci magazynów, poniewa dostawy materiałów od kooperantów przychodz dokładnie na czas. Dziki posiadanym rezerwom zdolnoci produkcyjnych, wykorzystywaniu elastycznych systemów produkcyjnych, które mona łatwo i szybko przezbroi, znika problem zapasów midzyoperacyjnych. Zlecenia produkcyjne s cile zsynchronizowane z zamówieniami klientów, co eliminuje konieczno posiadania ogromnych magazynów produktów gotowych. Pozostaj tylko nieuniknione zapasy produkcji w toku. Prace wdroeniowe musz mie charakter kompleksowy. Rozwizaniom i działaniom cile produkcyjnym musz towarzyszy procesy dodatkowe. Chodzi tu głównie o spełnienie wymaga jakociowych (zarówno w zakresie wytwarzanych wyrobów, jak i realizowanych procesów), szkolenie pracowników oraz zastosowanie nowoczesnych metod zarzdzania ludmi. Coraz wiksze znaczenie ma elastyczno produkcji, która umoliwia szybsze reagowanie na potrzeby rynku i konkretnego klienta, terminowo oraz zmniejszenie kosztów produkcji. Aby osign odpowiedni poziom elastycznoci i skróci cykle produkcji niezbdne jest efektywne sterowanie produkcj. Narzdziami, które pomagaj przedsibiorstwom dostosowa si do wymogów współczesnego rynku s zintegrowane systemy informatyczne klasy ERP, wspomagajce zarzdzanie firm, którego przedstawicielem jest system IFS Applications. 4. Algorytm Kanban w IFS Applications Obsługa kart Kanban znajduje si w aplikacji „IFS Zarzdzanie produkcj powtarzaln i jakoci” (ang. IFS Repeative and Quality Management) (rys. 4). EWIDENCJA PRODUKCJI ADMINISTROWANIE KADRAMI ZLECENIA PRODUKCYJNE ZARZĄDZANIE FLOTĄ PRODUKCJA POWTARZALNA PROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCJA WSADOWA PROJEKTOWANIE SCHEMATÓW KOSZTY UMOWY SERWISOWE PROJEKTOWANIE ELEKTRYCZNE HARMONOGRAMOWANIE OPERACYJNE OBSŁUGA ZGŁOSZEē PROJEKTOWANIE ZAKŁADU NA ZAMÓWIENIE PRZEPŁYWY PIENIĉĩNE KSIĉGA ZOBOWIĄZAē KSIĉGA NALEĩNOĝCI WEB STORE COLLABORATION PORTALS INTEGRACJA Z AKPiA SAMOOBSŁUGA FAKTURY HARMONOGRAMOWANIE DELEGACJE SPRZEDAĩ PROFILAKTYKA RAPORTOWANIE PROJEKTU HARMONOGR. SPRZEDAĩY ZLECENIA ROBOCZE / SERWISOWE KONTROLA CZASU PRACY ZAKUPY ODCZYTY URZĄDZEē PŁACE KONFIGURACJA NA ZAMÓWIENIE HARMONOGR. ZAKUPÓW WYDAJNOĝû URZĄDZEē SZKOLENIA ĝRODKI TRWAŁE EMPLOYEE PORTALS GENERATOR RAPORTÓW MOBILE & WIRELESS SERVICES OFERTOWANIE DANE O URZĄDZENIACH KONSOLIDACJA KONCERNU EPROCURMENT KONFIGURATOR SPRZEDAĩY KONFIGURACJA PROJEKTOWA PROJEKTOWANIE NA ZAMÓWIENIE MAGAZYN KSIĉGA GŁÓWNA eMARKETS SPRZEDAĩ & MARKETING KONFIGURACJA STANDARDOWA PLANOWANIE PLANOWANIE POPYTU WYPOSAĩENIE REKRUTACJA IFS FINANSE IFS eBUSINESS IFS SPRZEDAĩ& SERWIS IFS PROJEKTOWANIE IFS PRODUKCJA IFS DYSTRYBUCJA IFS REMONTY IFS ZASOBY LUDZKIE ANALIZA ZARZĄDCZA REGUŁY KSIĉGOWE CRM PROD. I MONTAĩ ZARZĄDZANIE DOKUMENTAMI PROJEKT MONITOROWANIE ZARZĄDZANIE URZĄDZEē KOMPETENCJAMI SCM ZARZĄDZANIE JAKOĝCIĄ IFS Foundation1 Rysunek 4. Moduły funkcjonalne IFS Applications [3] System kart sterujcych Kanban w IFS Applications składa si z trzech głównych procesów: planowania, obsługi i wykonania (rys.5). Proces planowania Kanban zawiera wszystkie działania i narzdzia wspomagajce niezbdne do okrelenia właciwej liczby pojemników Kanban do uycia dla pozycji. 130 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 10, 2007 Proces obsługi kart Kanban obejmuje przeniesienie działa pomidzy planowaniem i wykonaniem Kanban. Po okreleniu przez planist Kanban satysfakcjonujcego rozwizania planistycznego, nowo obliczone iloci Kanban dla danej ptli s wdraane w zakładzie produkcyjnym. Podczas tego przeniesienia do produkcji, dla ptli generowane s karty Kanban, które otrzymuj status Nowa. Ptla Kanban stanowi model przepływów materiałowych Kanban w rodowisku produkcyjnym od pozyskania materiałów do ich wykorzystania w produkcji. Dla kadej pozycji z kontrol Kanban naley zdefiniowa przynajmniej jedn ptl Kanban. Ptle Kanban mona stosowa do obliczania iloci Kanban, generowania kart Kanban oraz ewentualnie do przeprowadzania transakcji magazynowych. Proces wykonania Kanban obejmuje wszystkie działania potrzebne do zarzdzania uzupełnianiem zapasów na potrzeby produkcji. 5. Realizacja Kanban w IFS Applications Realizacja Kanban obejmuje wszystkie działania potrzebne do zarzdzania uzupełnianiem zapasów na potrzeby produkcji. Wyrónia si trzy typy działa wykonawczych Kanban, zalenie od rodzaju sygnału wybranego dla ptli: 1. Wizualny: Potrzeba uzupełnienia jest sygnalizowana rcznie, na przykład przez doczepienie wydrukowanej karty Kanban do pozycji lub zwrócenie pustego pojemnika do ródła uzupełniania zapasów. Elektroniczne uzupełnianie zapasów nie jest dozwolone. 2. Elektroniczny: Uytkownik inicjuje sygnał uzupełnienia zapasów za pomoc polecenia Utwórz zapotrzebowanie uzupełnienia lub przez przeskanowanie kart czytnikiem kodów kreskowych. System przetwarza zapotrzebowanie w sposób elektroniczny i generuje zapotrzebowanie w module IFS Magazyn, IFS Harmonogramowanie Produkcji oraz IFS Zakupy. Ilo uruchamiana przez sygnał to ilo mieszczca si w jednym pojemniku Kanban. 3. Automatyczny (punkt ponownego zamówienia): System uruchamia uzupełnianie zapasów automatycznie w momencie, gdy stan magazynowy spadnie do okrelonego poziomu. Zastosowanie tego typu sygnału nie jest tradycyjn technik w systemie Kanban. Sygnał ten moe by zainicjowany z odpowiedniego okna dialogowego lub uruchomiony jako zaplanowane zadanie za pomoc polecenia Zapotrzebowanie wg punktu ponownego zamówienia. Uzupełnianie zapasów w sposób elektroniczny lub automatyczny (z wykorzystaniem punktu ponownego zamówienia) funkcjonuje zawsze jako system w ptli zamknitej. Dla właciwego działania tego systemu niezbdne jest zachowanie poniszego cyklu: 1. pozycje s wydawane do produkcji, co powoduje konieczno uzupełnienia zapasów. 2. system tworzy tzw. sygnał cignienia zapasów (pull) i przekazuje go do ródła uzupełnienia. ródło otrzymuje sygnał uzupełnienia zapasów i odpowiada przesuniciem magazynowym, produkcj lub ponown dostaw. Rysunek 5. Schemat działania systemu kart sterujcych – Kanban w IFS Applications [3] Jolanta Krystek, Mieczysław Jagodziski Algorytm Kanban w zintegrowanym systemie zarzdzania produkcj 131 132 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 10, 2007 Bibliografia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Browne J., Harhen J., Shirnan J. Production Mangement System An Integrated Perspective.Addison Wesley, 1996. Brzeziski M. Organizacja i sterowanie produkcj : projektowanie systemów produkcyjnych i procesów sterowania produkcj, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa, 2002. IFS 2003 Help: Elektroniczna pomoc systemu IFS Applications 2003 i IFS Elearning. Martyniak Z.(1996) Nowoczesne metody zarzdzania produkcj, Wydział Zarzdzania Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie, Kraków, 1996. Monden Y.: Toyota Production Systems: Practical Approach to Production Management, Industrial Engineering and Management Press, Atlanta, GA, 1983. Muhlemann Alan P. Zarzdzanie : produkcja i usługi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1995. Ptak C.: ERP Tools, Techniques and Applications for Integrating the Supply Chain, CRC Press LLC, Boca Raton FA, 2004. Wróblewski Klemens J.: Podstawy sterowania przepływem produkcji, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993 Zaborowski M.: Nadne sterowanie produkcj, Wyd. WAEI Politechniki lskiej, ISBN 83904743-2-8, Gliwice 2003. KANBAN ALGORITHM IN THE INTEGRATED PRODUCTION MANAGEMENT SYSTEM Summary Integrated management production systems as computer decisions making systems have been implemented in Polish company in arising range. Systems: “pull” (Kanban) and “push”(MRP) are presented in the paper. The implementation of the Kanban algorithm in the integrated management systems is described. Keywords: production control, ”push” system, ”pull” system, MRP, Kanban, IFS Applications Jolanta Krystek, Mieczysław Jagodziski Instytut Automatyki Politechniki lskiej e-mail: [email protected], [email protected]