Turystyka szkolna w świetle przepisów oświatowych.

Turystyka szkolna w świetle
przepisów oświatowych.
Turystyka i krajoznawstwo
Podróże mające
na celu obserwowanie
i poznawanie przyrody:
roślin, zwierząt, form
geologicznych, obszarów
wodnych
Poznawanie środowiska
i kultury odwiedzanego kraju,
regionu, miejscowości (zabytki,
instytucje, wydarzenia
kulturalne)
Emocje, przeżywanie przygód,
integracja, tolerancja, współpraca
w zespole, odpowiedzialność
za siebie i innych, przestrzeganie
regulaminu – określonych zasad,
norm etycznych
Umiejętności –
lingwistyczne,
organizacyjne,
komunikacyjne,
umiejętność korzystania
z różnych źródeł informacji
Wypoczynek i rekreacja –
aktywność sprzyjająca
zachowaniu zdrowia:
wędrówki piesze, rowerowe,
górskie, żeglarskie, kajakowe,
narciarskie, motorowodne,
autokarowe,
bezpieczny wypoczynek
Organizacja wycieczek i imprez turystycznych
przez szkoły - przepisy
Na podstawie
Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada
2001 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne
przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. Nr 135, poz.
1516)
dyrektor szkoły/placówki opracowuje zasady regulujące organizację szkolnych
wycieczek/imprez, z uwzględnieniem aktów prawnych, w tym przepisów wynikających
z ustawy o usługach turystycznych:

Ustawa
z
dnia
7
września
1991
roku
( Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572, ze zmianami).

Ustawa
z
dnia
18
stycznia
1996
roku
o
(tekst jednolity Dz. U z 2007 r. Nr 226, poz. 1675 ze zmianami).
o
systemie
oświaty
kulturze
fizycznej
Organizacja wycieczek i imprez turystycznych
przez szkoły - przepisy

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku
(Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 ze zmianami).

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. z 2004 r.
Nr 223, poz. 2268 ze zmianami).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 roku w sprawie określenia
warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących
się i uprawiających sporty wodne ( Dz. U. z 1997 r., Nr 57, poz.358).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia z dnia 31 grudnia 2002
roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych
szkołach
i placówkach (Dz. U. z 2002 r., Nr 6, poz. 69 ze zmianami).
-
Prawo
o
ruchu
drogowym
Organizacja wycieczek i imprez turystycznych
przez szkoły - przepisy

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997r. w sprawie
warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży
szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania (zmiana z dnia
9 grudnia 2009r. - Dz. U. z 2009 r. Nr 218, poz. 1696).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 września 2001 r. w sprawie
szczegółowych zasad i warunków działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej
(Dz. U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1095).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2011 r. w sprawie
dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego
(Dz. U. z 2011 r. Nr 175, poz. 1042).
Szkolne formy turystyki i krajoznawstwa
Wycieczki przedmiotowe – organizowane w celu uzupełnienie obowiązującego
programu nauczania
Wycieczki krajoznawczo-turystyczne – mają na celu wzbogacenie procesu
dydaktyczno-wychowawczego, wymagają od uczestników przygotowania
specjalistycznego
Wycieczki turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne – wymagają
od uczestników przygotowania specjalistycznego
Imprezy krajoznawczo-turystyczne, takie jak: biwaki, konkursy, turnieje,
kształtują kulturę wypoczynku dzieci i młodzieży
Imprezy wyjazdowe – związane z realizacja programu nauczania,
np. zielone szkoły służą m.in. poprawie stanu zdrowia dzieci i młodzieży
z terenów zagrożonych ekologicznie
Ww. formy krajoznawczo-turystyczne mogą być organizowane poza granicami kraju.
Organizacja wycieczek i imprez turystycznych
przez szkoły
Wycieczki zagraniczne

W przypadku organizowania wycieczki zagranicznej obowiązują takie same zasady,
jak przy organizacji wycieczki na terenie kraju.

Zgodę na jej organizację wyraża dyrektor szkoły po zawiadomieniu organu
prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny, 14 dni przed jej organizacją

Zawiadomienie musi zawierać: nazwę kraju, czas pobytu, program pobytu, imię i nazwisko
kierownika oraz opiekunów, listę uczniów biorących udział w wyjeździe
wraz z określeniem ich wieku oraz ubezpieczenie uczestników i opiekunów na czas
wyjazdu - ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.

Kierownik wycieczki bądź jeden z opiekunów powinien posługiwać się językiem kraju,
który jest miejscem pobytu oraz kraju, przez który uczestnicy podróżują.

Dokumentacja wycieczki zagranicznej powinna zawierać również Listę Podróżujących
dla wycieczek w Unii Europejskiej, która stanowi załącznik do Rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 września 2005 r. (Dz. U. 188 poz.1582)
oraz potwierdzenie ubezpieczenia uczestników (od następstw nieszczęśliwych wypadków
i kosztów leczenia za granicą) tzn. wskazywać nazwę firmy ubezpieczającej i numer polisy (lub
kserokopię polisy). Stosowanie formularza Listy Podróżujących dla wycieczek w Unii
Europejskiej, zgodnie z rozporządzeniem dotyczy uczniów pochodzących z państw trzecich
przebywających w Państwach Członkowskich (Dz. Urz. WE L 327 z 19.12.1994r)
Organizacja wycieczek i imprez turystycznych
przez szkoły
KARTA WYCIECZKI /IMPREZY (wzór)
 Cel i założenia programowe wycieczki
(imprezy)…………………………………………………………………
 Trasa wycieczki (imprezy)……………………………………………...
 Termin ..............................
 Liczba uczestników:
 Kierownik (imię i nazwisko) :
 Liczba opiekunów :
 Środki transportu:
ilość dni ................
klasa/grupa
Organizacja wycieczek i imprez turystycznych
przez szkoły
OŚWIADCZENIE
Zobowiązuję się do przestrzegania przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa
na wycieczkach i imprezach dla dzieci i młodzieży.
Opiekunowie wycieczki (imprezy)
Kierownik wycieczki (imprezy)
(imiona i nazwiska oraz podpisy)
………………………………....
…………………………………….
(podpis)
Kierownik wycieczki nie może pełnić jednocześnie funkcji opiekuna -
12 i
13 ww. rozporządzenia.
HARMONOGRAM WYCIECZKI (IMPREZY)
Data i godz.
wyjazdu
Ilość
km
Miejscowość
Adnotacje organu prowadzącego
i sprawującego nadzór pedagogiczny
Program
Adres punktu
noclegowego
i żywieniowego
Zatwierdzam
…………………….
(pieczęć i podpis dyrektora szkoły)
(jeśli organy nie mają zastrzeżeń
do warunków organizacji, potwierdzają
na karcie fakt powiadomienia)
Organizacja wycieczek i imprez turystycznych szkolnych
Organizatorami form turystycznych
mogą być:
przedszkola
szkoły
placówki
Wycieczki i imprezy realizujemy
w ramach zajęć:
lekcyjnych
pozalekcyjnych
W organizowaniu form działalności, o której
mowa w ust. 1 rozporządzenia, szkoły mogą
współdziałać ze stowarzyszeniami i innymi
podmiotami, których przedmiotem działalności
jest krajoznawstwo turystyka.
pozaszkolnych
Zadania dyrektora w zakresie wycieczek
W każdym przypadku dyrektor szkoły, przed wyrażeniem zgody
na organizację wycieczki lub imprezy turystycznej musi upewnić się,
że organizacja, program i planowany przebieg zajęć dostosowane
są do wieku, zainteresowań i potrzeb uczniów, ich stanu zdrowia,
sprawności fizycznej, a także przygotowania i umiejętności
specjalistycznych ( 5 rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania przez
publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki).
Zadania dyrektora w zakresie organizacji wycieczek
Wyznacza spośród kadry pedagogicznej
kierownika wycieczki szkolnej lub inną
osobę pełnoletnią, zgodnie z wymogami
rozrządzenia w tym zakresie.
Przy organizacji każdej imprezy lub
wycieczki jej kierownik zobowiązany jest
do przedłożenia do zatwierdzenia
dyrektorowi karty wycieczki.
Zatwierdza kartę wycieczki i harmonogram,
w tym program na druku stanowiącym
załącznik do rozporządzenia,
opracowany przez kierownika wycieczki
szkolnej.
Zatwierdza listę uczniów biorących
udział w wycieczce.
Zawiadamia o organizowanej wycieczce
zagranicznej organ nadzoru
pedagogicznego i organ prowadzący
szkołę.
Prowadzi dokumentację merytoryczną
i finansową dotyczącą wycieczek/imprez
szkolnych i udostępnia ją instytucjom
nadzorującym szkołę.
Czuwa nad realizacją planowanych
wycieczek szkolnych zgodnie
z określoną procedurą.
Sprawuje nadzór, w tym weryfikuje realizację
zadań wyznaczonych kierownikowi wycieczki
szkolnej przez przedmiotowe rozporządzenia.
Zadania kierownika wycieczki szkolnej,
w tym zagranicznej
Ustala bazę noclegową
dla uczestników wycieczki
uwzględniając bazę szkolnych
schronisk młodzieżowych
Opracowuje program i harmonogram
wycieczki lub imprezy
Ubezpiecza uczestników wycieczki
od następstw nieszczęśliwych
wypadków i od kosztów leczenia
Opracowuje regulamin
i zapoznaje z nim uczestników
Sporządza listę uczestników
Zapewnia warunki do pełnej
realizacji programu i regulaminu
wycieczki lub imprezy
oraz sprawuje nadzór w tym
zakresie
Nadzoruje zaopatrzenie uczestników
w sprawny sprzęt i ekwipunek oraz
apteczkę pierwszej pomocy
Uzyskuje zgodę rodziców/prawnych
opiekunów na udział w wycieczce
Zapoznaje uczestników z zasadami
bezpieczeństwa oraz zapewnia
warunki do ich przestrzegania
Określa zadania opiekuna w zakresie
realizacji programu, zapewnienia opieki
i bezpieczeństwa uczestnikom
wycieczki lub imprezy
Dokonuje podziału zadań wśród uczestników
Organizuje transport, wyżywienie
i noclegi dla uczestników
Dysponuje środkami
finansowymi przeznaczonymi
na organizację wycieczki
Dokonuje podsumowania, oceny i rozliczenia finansowego wycieczki lub imprezy po jej zakończeniu
Dowodami finansowymi są przede wszystkim podpisane przez rodziców dzieci listy wpłat oraz rachunki, faktury i bilety wydane przez
uprawnione do danego rodzaju działalności podmioty gospodarcze.
Zadania opiekuna wycieczki szkolnej
Sprawuje opiekę
nad powierzonymi
mu uczniami
Sprawuje nadzór
nad przestrzeganiem regulaminu
przez uczniów,
ze szczególnym uwzględnieniem
zasad bezpieczeństwa
Współdziała z kierownikiem w zakresie
realizacji programu i harmonogramu wycieczki
lub imprezy
Wykonuje inne zadania
zlecone przez kierownika
Nadzoruje wykonanie zadań
przydzielonych uczniom
Dokumentacja wycieczek szkolnych
krajowych i zagranicznych
Obejmuje:
Kartę wycieczki, program i harmonogram, który zatwierdza dyrektor szkoły (wzór karty stanowi
załącznik do rozporządzenia). Program wycieczki lub imprezy organizowanej przez szkołę powinien być
dostosowany do wieku, zainteresowań i potrzeb uczniów, ich stanu zdrowia, sprawności fizycznej, stopnia
przygotowania i umiejętności specjalistycznych.
Listę uczestników podpisaną przez dyrektora.
Kalkulację planowanych kosztów wycieczki.
Zgody rodziców / prawnych opiekunów w przypadku gdy uczniowie są niepełnoletni (na piśmie)
Potwierdzenie, iż uczniowie zostali ubezpieczeni od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów
leczenia (polisa ubezpieczeniowa).
Dokumentacja organizowanych wycieczek szkolnych
krajowych i zagranicznych
Regulamin wycieczki (wynikający ze specyfiki wycieczki, uwzględniający zasady bezpieczeństwa)
opracowany przez kierownika wycieczki, z którym zapoznaje się wszystkich uczestników przed wyjazdem
na wycieczkę.
Umowa pomiędzy dyrektorem szkoły a podmiotem zapewniającym zakwaterowanie, wyżywienie,
realizację niektórych punktów programu oraz opiekę medyczną, a często transport uczniów
i ich opiekunów.
Sprawozdanie merytoryczne (potwierdzające realizację programu wyjazdu wg wymagań ustalonych
przez dyrektora).
Protokoły przeprowadzonych zawodów, konkursów.
Dokumentacja powypadkowa (zgodnie z rozdziałem czwartym rozporządzenia z dnia 31 grudnia 2002r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach).
Sprawozdanie finansowe (rozliczenie kosztów przejazdu, zakwaterowania, wyżywienia kierownika
i opiekunów wycieczek lub imprez, wydatki programowe ).
Zadania wyznaczone dla opiekunów wycieczek.
Bezpieczeństwo uczestników wycieczek /imprez
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach
i placówkach - 32 nie precyzuje liczby opiekunów ani sposobu zorganizowania opieki
nad uczniami (wychowankami). Decyzję w tej sprawie podejmuje dyrektor szkoły,
który biorąc pod uwagę:




wiek uczestników
stopień ich rozwoju psychofizycznego,
stan zdrowia,
ewentualna niepełnosprawność uczestników,
a także:
 specyfikę zajęć,
 warunki topograficzne, pogodowe i organizacyjne,
 doświadczenie zawodowe opiekunów
– zatwierdza podpisem na karcie wycieczki liczbę i skład opiekunów wycieczki
lub imprezy.
Bezpieczeństwo uczestników wycieczek
Istnieją jednak przepisy szczególne, ściśle określające minimalną liczbę
lub kwalifikacje opiekunów w przypadku organizacji zajęć ruchowych w miejscach
potencjalnie niebezpiecznych.
Wynajęci przewodnicy czy ratownicy nie powinni być wliczani do minimalnej
liczby opiekunów, ponieważ ich zadania są specyficzne i wykraczają poza zadania
opiekuna wycieczki czy imprezy.
Przy organizacji wycieczek, dla których przepisy prawa nie precyzują
szczegółowej normy określającej liczbę uczniów mogących pozostawać pod opieką
jednego opiekuna/wychowawcy, dyrektor może postąpić w dwojaki sposób:
 każdorazowo przy zatwierdzaniu karty wycieczki może określać ilość
opiekunów potrzebnych do zapewnienia właściwej opieki,
 zarządzeniem dyrektora wprowadzić stale minimalne normy liczby dzieci
pozostających pod opieka jednego opiekuna.
Wymaga to jednak dobrej znajomości prawa oświatowego oraz możliwości uczniów
i doświadczenia pedagogicznego nauczyciela. W tym przypadku powinien istnieć zapis uprawniający dyrektora
do zaostrzenia norm zapisanych w zarządzeniu w przypadkach szczególnych (niepełnosprawność dziecka, stan
zdrowia, problemy wychowawcze, itp.)
Pobyt w górach
Szczególną ostrożność należy zachować organizując wycieczkę w terenach górskich
lub nad wodą.
Jeśli wycieczka lub impreza odbywać się będzie:
na terenie położonym powyżej 600 m nad poziomem
morza,
którego
rzeźba
terenu
stwarza
zagrożenie
dla zdrowia i życie osób na nim przebywających lub którego
zagospodarowanie rekreacyjno - sportowe kwalifikuje
do uprawiania turystyki, rekreacji ruchowej i sportu w górach
lub
na terenie leżącym poniżej 600 m n.p.m., którego rzeźba
stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia osób na nim
przebywających lub którego zagospodarowanie rekreacyjnosportowe kwalifikuje do uprawiania turystyki, rekreacji
ruchowej i sportu w górach,
należy zastosować przepisy podanego wcześniej
rozporządzenia RM w sprawie określenia warunków
bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających,
kąpiących się i uprawiających sporty wodne.
Koniecznym jest opracowanie
w którym zostaną określone
bezpieczeństwo uczestników .
regulaminu wycieczki,
warunki zapewniające
Wycieczki piesze lub narciarskie na terenach
górskich, leżących na obszarach parków narodowych
i rezerwatów przyrody oraz leżących powyżej 1 000 m
n.p.m., mogą prowadzić tylko górscy przewodnicy
turystyczni.
Treningi na terenach górskich, poza trasami
narciarskimi i turystycznymi, powinny odbywać się
z udziałem górskiego przewodnika turystycznego.
Szczegółowe
uprawnienia
górskich
przewodników
turystycznych
na
obszarach
poszczególnych grup górskich, a także wykaz polskich
miast,
w
których
zorganizowana
wycieczka
zwiedzanie powinna kontynuować z przewodnikiem
określa – rozporządzenie
Ministra Gospodarki
z dnia 18 marca 2011 r. w sprawie przewodników
turystycznych i pilotów wycieczek - Dz. U. z 2011 r.
Nr 60, poz. 302.
Pobyt nad wodą
Szczegółowe warunki bezpieczeństwa osób
korzystających z kąpielisk i pływalni określone są
w rozporządzeniu RM w sprawie warunków
bezpieczeństwa osób przebywających w górach,
pływających, kąpiących się i uprawiających sporty
wodne.
W zajęciach prowadzonych
w zorganizowanych grupach na jedną osobę nie
może przypadać więcej niż 15 uczestników.
Niezbędne jest oddzielenie funkcji osoby
prowadzącej zajęcia od funkcji ratownika
nadzorującego wszystkie kapiące się osoby.
Obowiązkiem opiekuna grupy jest
zapoznanie podopiecznych
z regulaminem korzystania z kąpieliska
lub pływalni (musi być na każdym
obiekcie, w widocznym miejscu).
Należy podkreślić, ze nadzór nad dziećmi korzystającymi
z kąpielisk i pływalni może sprawować nauczyciel
pełniący funkcję opiekuna (dobrze byłoby, gdyby to był
nauczyciel wychowania fizycznego, lub osoba
posiadająca uprawnienia instruktora pływania).
Zajęcia na krytej pływalni mogą odbywać się tylko
w obecności instruktorów pływania i ratowników.
Uwagi dotyczące organizacji wycieczek/imprez szkolnych
Pożądaną praktyką w kierowaniu szkołą czy placówką oświatową
powinno być, aby wszyscy nauczyciele zostali przeszkoleni w zakresie
udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.
Wychowanie fizyczne
turystyka
Godziny zajęć wychowania fizycznego można realizować w formie aktywnych form turystyki
(rozporządzenie Ministra edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2011 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji
obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego - Dz. U. Nr 175 z 2011 r., poz. 1042)
Korzystanie z usług turystycznych przez szkoły
Szkoły/placówki winny korzystać ze świadczonych usług turystycznych wyłącznie ze strony
podmiotów posiadających zaświadczenie o wpisie do rejestru organizatorów i pośredników
turystycznych wydane przez Urząd Marszałkowski, adekwatny do miejsca prowadzenia działalności
prowadzonej przez przedsiębiorcę – ustawa o usługach turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (tekst jednolity
Dz. U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268 ze zmianami).
Finansowanie wycieczek szkolnych
Działalność szkoły w zakresie krajoznawstwa i turystyki szkolnej może
być finansowana ze środków pozabudżetowych ( 16 ww. rozporządzenia),
a w szczególności:
odpłatności uczniów biorących udział w wycieczce,
ze środków pochodzących z działalności samorządu
uczniowskiego i działalności organizacji młodzieżowych
działających w szkole,
ze środków wypracowanych przez uczniów,
ze środków przekazanych przez radę rodziców lub radę szkoły,
a także osoby fizyczne i prawne.
Dziękuję za uwagę
Danuta Zakrzewska,
st. wizytator Kuratorium Oświaty w Łodzi
Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim