Wzorce konsumpcji alkoholu w województwie łódzkim

Transkrypt

Wzorce konsumpcji alkoholu
w województwie łódzkim
Raport z badań ankietowych
zrealizowanych w listopadzie w 2005 r.
Warszawa-Sopot, grudzień 2005
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP, METODOLOGIA
2. OCENA WAŻNOŚCI PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
3. KONSUMPCJA ALKOHOLU
3.1 Ogólna charakterystyka spożycia
3.2 Okazje picia napojów alkoholowych
3.3 Społeczno-demograficzne uwarunkowania spożycia alkoholu
4. OSZACOWANIE ROZMIARÓW NIELEGALNEGO RYNKU NAPOJÓW
ALKOHOLOWYCH
5. PROBLEMY SPOŁECZNE ZWIĄZANE ZE SPOŻYWANIEM ALKOHOLU
5.1. Kierowanie pojazdami pod wpływem alkoholu
5.2. Picie alkoholu w pracy
5.3. Ocena poziomu problemów zdrowotnych w odniesieniu do wielkości spożycia i
wzorów konsumpcji
5.4 Inicjacja alkoholowa
5.5 Sprzedaż alkoholu nieletnim
5.6 Problemy z alkoholem w rodzinie
5.7. Przemoc w rodzinie lub ze strony nietrzeźwych
5.8 Picie alkoholu przez kobiety w ciąży
6. POSTAWY WOBEC ALKOHOLU I PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH
6.1 Stereotypy dotyczące alkoholu i alkoholików
6.2 Postawy wobec wieku inicjacji alkoholowej
6.3 Ocena dostępności alkoholu
6.4 Postawy wobec problemów i zagrożeń związanych z piciem
6.5 Postawy wobec reklam napojów alkoholowych
6.6 Postawy i opinie wobec przemocy w rodzinie
6.7 Poszukiwanie pomocy w instytucjach społecznych
6.8 Znajomość i ocena skuteczności różnych instytucji społecznych
2
1. METODA.
Badanie zostało zrealizowane w listopadzie 2005 roku na reprezentatywnej 500osobowej próbie dorosłych mieszkańców województwa łódzkiego. Struktura demograficzna
próby odpowiadała strukturze lokalnej społeczności.
Badanie zrealizowane zostało przy zastosowaniu metody random route walking, to
znaczy dobierania adresów przez ankietera na podstawie zapewniającego losowość algorytmu
odwiedzania kolejnych gospodarstw domowych, począwszy od wyznaczonego punktu
startowego. Respondentem zostawała osoba, która jako pierwsza z domowników obchodzić
miała urodziny.
Zastosowano
metodę
bezpośrednich
standaryzowanych
wywiadów
kwestionariuszowych przeprowadzanych przez ankieterów w domach respondentów. Długość
wywiadu wynosiła średnio ok. 45 minut. W instrukcji dla ankieterów zwrócono szczególną
uwagę na kwestię anonimowości badań oraz na konieczność nieujawniania przed
respondentom własnego stosunku do alkoholu – niezależnie od tego, czy jest on pozytywny,
czy negatywny – ze względu na możliwość skrzywienia wyników.
2. OCENA WAŻNOŚCI PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH.
Istotną sprawą jest kwestia ustalenia postrzeganej przez respondentów ważności
problemów związanych z alkoholem na tle innych problemów społecznych. Wśród
ocenianych zagadnień znalazły się kwestie o charakterze społeczno-ekonomicznym, a także te
związane z przestępczością oraz patologiami społecznymi.
Najważniejszym problemem społecznym, zdaniem mieszkańców województwa
łódzkiego, zarówno na poziomie kraju, jak i na poziomie lokalnym jest bezrobocie (81%
respondentów uważa to za problem bardzo ważny). Na kolejnych miejscach w hierarchii
ważności znalazły się: przemoc i agresja na ulicach (64% wskazań), przemoc w rodzinie
(59%), spadek stopy życiowej (59%), picie [alkoholu] przez młodzież (55%) oraz alkoholizm
(53%).W porównaniu z ogółem kraju, mieszkańcy województwa łódzkiego stosunkowo
mniejszą wagę przypisują problemom społeczno-ekonomicznym (takim jak: bezrobocie lub
spadek stopy życiowej), natomiast w większym stopniu podkreślają wagę zjawisk
patologicznych (przemoc i agresja na ulicach lub przemoc w rodzinie).
Spośród poddanych pod ocenę badanych dwóch problemów alkoholowych podobne
znaczenie przypisano piciu [alkoholu] przez młodzież (55% wobec 58% w próbie
ogólnopolskiej), co alkoholizmowi ogółem (53% wobec 52% w próbie ogólnopolskiej).
Oceny mieszkańców województwa dotyczące tych problemów nie różnią się znacząco od
ocen ogółu Polaków.
Ważnym problemem na poziomie kraju wymienianym przez mieszkańców
województwa jest również zły stan zdrowia społeczeństwa. Zjawisko to, choć nie zostało
uznane za najważniejsze w ocenie na skali ważności, to – podobnie jak w badaniu
ogólnopolskim – ponad połowa badanych (51% w województwie łódzkim wobec 52% w
próbie ogólnopolskiej) uznała ten problem za bardzo ważny.
3
Tabela 1 Ocena ważności różnych problemów społecznych na poziomie kraju (odsetki
badanych) dla badania mieszkańców województwa i badania ogólnopolskiego.
Przestępczość
gospodarcza
Przestępczość
pospolita
Narkomania
Zanieczyszczenie
środowiska
Alkoholizm
Kryzys moralny
Zły stan zdrowia
społeczeństwa
Spadek stopy
życiowej
Sytuacja
mieszkaniowa
Przemoc w
rodzinie
Przemoc i agresja
na ulicach
Picie przez
młodzież
Bezrobocie
AIDS
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
Bardzo
ważne
Ważne
47,7%
51,8%
47,0%
45,5%
48,4%
51,9%
33,4%
35,8%
52,7%
52,1%
24,3%
32,2%
51,0%
51,6%
59,0%
63,4%
36,9%
41,6%
58,8%
49,4%
64,2%
61,2%
55,1%
58,0%
80,7%
82,1%
31,0%
40,2%
42,1%
33,9%
40,4%
43,1%
36,6%
34,0%
47,3%
42,0%
37,6%
35,5%
44,7%
40,6%
37,3%
36,0%
31,4%
30,6%
42,4%
40,2%
32,8%
36,0%
30,5%
30,9%
37,4%
33,6%
17,4%
16,0%
42,5%
35,0%
Trudno
Średnio Mało Nieważ
powied Razem
ważne ważne
ne
zieć
6,5%
2,7%
0,5%
0,5%
100%
9,9%
1,8%
0,6%
2,1%
100%
6,6%
3,8%
0,2%
1,9%
100%
7,6%
1,7%
0,2%
1,9%
100%
10,7%
2,5%
0,3%
1,4%
100%
9,3%
3,3%
0,6%
1,0%
100%
13,5%
4,1%
1,3%
0,4%
100%
17,0%
3,5%
0,5%
1,1%
100%
6,9%
2,1%
0,4%
0,2%
100%
9,0%
2,0%
0,6%
0,7%
100%
19,4%
6,7%
0,9%
4,1%
100%
16,9%
6,4%
1,1%
2,8%
100%
9,9%
1,6%
0,0%
0,3%
100%
9,7%
1,8%
0,2%
0,6%
100%
5,8%
2,4%
0,2%
1,3%
100%
5,1%
0,1%
0,1%
0,7%
100%
12,5%
5,9%
0,7%
1,6%
100%
14,7%
2,1%
0,3%
1,1%
100%
3,9%
3,7%
0,6%
0,1%
100%
10,1%
2,7%
0,5%
1,3%
100%
4,5%
0,6%
0,2%
0,0%
100%
6,3%
0,7%
0,4%
0,5%
100%
5,9%
1,1%
0,2%
0,2%
100%
6,1%
1,2%
0,4%
0,7%
100%
1,1%
0,7%
0,2%
0,0%
100%
1,4%
0,2%
0,2%
100%
15,9%
6,0%
1,5%
3,1%
100%
15,9%
4,0%
1,0%
3,9%
100%
4
Tabela 2 Najważniejszy problem społeczny w Polsce w ocenie badanych (odsetki
respondentów).
Przestępczość gospodarcza
Przestępczość pospolita
Narkomania
Zanieczyszczenie środowiska
Alkoholizm
Kryzys moralny
Zły stan zdrowia społeczeństwa
Spadek stopy życiowej
Sytuacja mieszkaniowa
Przemoc w rodzinie
Przemoc i agresja na ulicach
Picie przez młodzież
Bezrobocie
AIDS
Razem
woj. łódzkie
Najważniejszy problem
15,3%
5,7%
5,9%
0,9%
9,0%
2,0%
4,6%
7,3%
1,2%
7,1%
7,8%
0,8%
31,9%
0,5%
100%
Polska
15,1%
4,5%
7,3%
0,7%
7,1%
2,9%
5,7%
8,2%
1,4%
3,6%
5,6%
1,9%
35,6%
0,6%
100%
Hierarchia ważności problemów lokalnych w ocenie mieszkańców województwa jest
zbieżna z oceną problemów ogólnokrajowych. Na czele hierarchii znajduje się bezrobocie
(84% respondentów uznaje to za bardzo ważny problem lokalny), spadek stopy życiowej
(55%) oraz przemoc i agresja na ulicach (54%), a na kolejnych miejscach: alkoholizm (48%),
picie [alkoholu] przez młodzież (46%), zły stan zdrowia społeczeństwa (45%), przemoc w
rodzinie (41%) oraz przestępczość gospodarcza (32%).
Na poziomie lokalnym, mieszkańcy województwa łódzkiego przypisują
najważniejszym problemom w skali lokalnej wagę większą niż ogół Polaków. Problemami
społecznymi w skali lokalnej, które mieszkańcy województwa dostrzegają częściej niż ogół
Polaków za ważne są np.: bezrobocie (84% wobec 75% w próbie ogólnopolskiej), przemoc i
agresja na ulicach (54% wobec 40% w próbie ogólnopolskiej), alkoholizm (48% wobec 43%
w próbie ogólnopolskiej), zły stan zdrowia społeczeństwa (45% wobec 38% w próbie
ogólnopolskiej), przemoc w rodzinie (41% wobec 31% w próbie ogólnopolskiej) oraz
przestępczość gospodarcza (32% wobec 22% w próbie ogólnopolskiej).
W ocenie negatywnych zjawisk związanych z konsumpcją alkoholu podobne
znaczenie mieszkańcy województwa przypisują problemowi alkoholizmu ogólnie (48%), jak i
piciu [alkoholu] przez młodzież (46%).
W bezpośrednim rankingu lokalnych problemów społecznych mieszkańcy
województwa łódzkiego podkreślają znaczenie bezrobocia oraz spadku stopy życiowej. W
badaniu ogólnopolskim również te problemy znalazły się najwyżej w hierarchii ważności.
5
Tabela 3 Ocena ważności różnych problemów społecznych w skali lokalnej (odsetki
badanych).
Przestępczość
gospodarcza
Przestępczość
pospolita
Narkomania
Zanieczyszczeni
e środowiska
Alkoholizm
Kryzys moralny
Zły stan zdrowia
społeczeństwa
Spadek stopy
życiowej
Sytuacja
mieszkaniowa
Przemoc w
rodzinie
Przemoc i
agresja na
ulicach
Picie przez
młodzież
Bezrobocie
AIDS
Bardzo
ważne
Ważne
Średnio
ważne
Mało
ważne
Nieważne
Trudno
powiedzieć
Razem
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
31,9%
22,2%
29,9%
28,7%
28,9%
26,8%
26,2%
24,9%
47,6%
43,0%
22,4%
21,7%
44,7%
38,3%
55,3%
56,8%
30,7%
32,7%
40,8%
30,9%
53,5%
37,0%
29,9%
46,5%
37,2%
36,7%
30,0%
39,4%
34,6%
38,9%
38,2%
42,8%
38,2%
38,6%
42,5%
34,6%
33,1%
43,9%
37,5%
38,4%
36,0%
28,6%
16,6%
23,2%
12,4%
20,6%
17,6%
21,7%
20,4%
22,6%
9,6%
13,1%
21,6%
25,2%
13,3%
14,4%
7,1%
7,6%
14,6%
19,5%
10,8%
18,7%
8,8%
10,2%
13,9%
8,2%
8,3%
12,5%
11,2%
11,4%
13,3%
3,2%
3,5%
10,2%
8,4%
2,1%
3,0%
1,9%
1,7%
7,8%
6,6%
7,0%
7,1%
6,9%
2,4%
6,4%
1,6%
2,5%
2,6%
5,8%
1,5%
3,2%
0,2%
0,5%
0,7%
2,4%
0,3%
0,4%
0,3%
0,1%
2,8%
2,1%
2,0%
1,7%
1,7%
1,9%
4,5%
1,5%
2,6%
1,7%
4,6%
1,1%
1,4%
0,4%
1,6%
2,3%
4,1%
1,0%
1,4%
0,8%
0,6%
0,2%
1,5%
1,1%
5,5%
0,5%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Polska
40,2%
32,4%
14,8%
8,5%
2,7%
1,4%
100%
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
46,4%
46,1%
84,1%
74,8%
22,4%
20,0%
40,7%
36,4%
13,6%
20,3%
34,1%
28,0%
7,1%
12,0%
1,7%
3,6%
19,5%
22,1%
4,8%
3,4%
0,7%
0,9%
13,0%
12,6%
0,6%
1,1%
0,0%
0,1%
6,9%
8,0%
0,3%
1,1%
0,0%
0,3%
4,1%
9,3%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
6
Tabela 4 Najważniejszy problem społeczny w skali lokalnej w ocenie badanych (odsetki
respondentów).
Przestępczość gospodarcza
Przestępczość pospolita
Narkomania
Zanieczyszczenie środowiska
Alkoholizm
Kryzys moralny
Zły stan zdrowia społeczeństwa
Spadek stopy życiowej
Sytuacja mieszkaniowa
Przemoc w rodzinie
Przemoc i agresja na ulicach
Picie przez młodzież
Bezrobocie
AIDS
Razem
woj. łódzkie
8,6%
3,6%
2,8%
2,6%
9,5%
0,7%
5,4%
7,1%
1,6%
2,6%
6,4%
3,3%
45,9%
0,0%
100%
Polska
4,0%
4,7%
4,1%
2,0%
9,5%
1,7%
4,6%
11,0%
2,3%
1,6%
5,4%
4,7%
44,0%
0,4%
100%
3. KONSUMPCJA ALKOHOLU.
W niniejszym rozdziale zostanie przedstawiona ogólna charakterystyka spożywania
alkoholu przez dorosłych mieszkańców województwa łódzkiego oraz analiza spożycia według
wybranych cech społeczno-demograficznych badanych osób.
3.1 Ogólna charakterystyka spożycia.
Oszacowanie ilości alkoholu wypijanego przez respondentów, oparto na ich
deklaracjach odnośnie konsumpcji pięciu rodzajów napojów alkoholowych: wódki, bimbru,
wina domowego, wina gronowego (wraz z szampanem) oraz piwa. Każdy blok składał się z
pytań dotyczących ostatniej (w ciągu ostatnich 12 miesięcy) okazji picia danego rodzaju
alkoholu, ilości wypitego alkoholu (w mililitrach), miejsca, okazji i towarzystwa, z którym
badany ostatnim razem spożywał określony rodzaj alkoholu. Tak zebrane dane – dla każdego
respondenta – pozwoliły oszacować ilość spożytego przez niego alkoholu. Analiza ilości
skonsumowanego alkoholu opiera się na przeliczeniu wypitych napojów alkoholowych na
stuprocentowy alkohol.
Z przeprowadzonych badań wynika, że – przynajmniej raz w ciągu ostatniego roku –
alkohol piło 91% mieszkańców województwa łódzkiego, podczas gdy dla ogółu Polaków
odsetek ten wynosi 84%.
Zamieszczona poniżej Tabela 5 przedstawia szacunki przeciętnego spożycia alkoholu
przez wszystkich ankietowanych respondentów oraz przez konsumentów (osoby, które
przynajmniej raz w ciągu ostatniego roku wypiły alkohol) trzech głównych typów alkoholu:
napojów spirytusowych (wódka i bimber), wina (wino domowe i gronowe oraz szampan), a
także piwa w przeliczeniu na stuprocentowy alkohol.
7
Tabela 5. Średnie roczne spożycie w litrach 100% alkoholu i struktura konsumpcji napojów
alkoholowych (w %).
woj. łódzkie
Polska
Napoje spirytusowe
Średnia dla wszystkich badanych
Średnia dla konsumentów napojów alkoholowych
Udział w spożyciu (odsetki)
Wino
Piwo
Napoje alkoholowe ogółem
1,80
2,02
52,8%
2,02
2,44
46,90%
0,24
0,27
7,1%
0,37
0,44
8,60%
1,37
1,54
40,1%
1,92
2,30
44,50%
3,41
3,83
4,31
5,18
Średnio każdy mieszkaniec województwa łódzkiego wypił 3,41 litra stuprocentowego
alkoholu. Jest to znacznie mniej niż statystyczny Polak (4,31 l.). Różnica wynika głównie
stąd, że mieszkańcy tego województwa piją mniej napojów spirytusowych niż ogół Polaków
(1,8 l. w stosunku do 2,02 l.), mniejszą ilość piwa (1,37 l. vs 1,92 l.), a także wina (0,24 w
łódzkim wobec 0,37 w Polsce). Natomiast każda z osób zaliczana do grupy konsumentów
napojów alkoholowych wypiła 3,83 l. 100% alkoholu, a zatem znacznie mniej niż przeciętny
konsument w całej Polsce (5,18 l.).
Łódzka struktura spożycia alkoholu nie bardzo różni się od ogólnopolskiej. W obu
przeważa wódka, przy czym w łódzkiej jej udział jest nieco większy (53%) niż w
ogólnopolskiej (47%), a najmniejszy udział w spożywanych napojach alkoholowych stanowi
wino (w łódzkim jest on nieznacznie niższy (7%) niż w Polsce (9%).
O ile wino ma najmniejszy udział w strukturze spożycia, to sytuacja jest nieco inna,
jeśli spojrzymy na wzory picia, czyli odsetki konsumentów poszczególnych typów napojów
alkoholowych. Przedstawia to Tabela 6.
8
Tabela 6. Wzory picia – odsetki osób pijących poszczególne rodzaje alkoholów oraz ich
kombinacji wśród wszystkich respondentów oraz wśród konsumentów.
Odsetki pijących
poszczególne
napoje alkoholowe wśród
wszystkich
woj. łódzkie
Polska
Odsetki pijących
poszczególne
napoje alkoholowe wśród
konsumentów
woj. łódzkie
Polska
Napoje alkoholowe
Napoje spirytusowe
65,2%
61,7%
73,1%
73,4%
Wino
73,9%
67,1%
82,8%
79,7%
Piwo
66,8%
65,7%
74,9%
78,1%
Kombinacje napojów alkoholowych
Abstynenci
10,8%
15,9%
X
X
Tylko napoje spirytusowe
2,9%
2,9%
3,3%
3,4%
Tylko wino
10,6%
8,7%
11,8%
10,3%
Tylko piwo
3,9%
4,8%
4,3%
5,7%
Napoje spirytusowe i wino
8,9%
6,8%
10,0%
8,0%
Napoje spirytusowe i piwo
8,5%
9,3%
9,5%
11,0%
Wino i piwo
9,6%
8,9%
10,8%
10,5%
Napoje spirytusowe i wino i piwo
44,9%
42,7%
50,3%
50,9%
Wśród wszystkich mieszkańców województwa łódzkiego największą popularnością
cieszy się wino (74%), piwo i wódka są mniej popularne (odpowiednio 67% i 65%).
Omawiana tabela pokazuje, że wśród mieszkańców województwa łódzkiego popularność
każdego z trzech rodzajów alkoholu jest nieco większa (największa dla wina) niż ma to
miejsce w przypadku ogółu Polaków. Ponadto warto zauważyć, że zdecydowanie najczęściej
(45% w województwie łódzkim, wobec 43% w Polsce) badani deklarowali picie wszystkich
trzech typów alkoholu, natomiast najrzadziej spożywanie tylko wódki (3%) bądź tylko piwa
(4%).
Aby wyjaśnić, dlaczego najrzadziej spożywana wódka, jednocześnie stanowi
największy udział w strukturze spożycia alkoholu, zaś najczęściej spożywane wino –
najmniejszy udział w tej strukturze, warto przeanalizować dwie kolejne tabele dotyczące
częstotliwości spożywania napojów alkoholowych oraz wielkości jednorazowego spożycia.
Tabela 7. Częstotliwość picia (konsumenci danego napoju alkoholowego).
Średnia liczba przypadków Odsetek pijących w czasie Odsetek pijących w czasie
picia w roku
ostatnich 2 dni
ostatnich 7 dni
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
33
40
13,3%
17,9%
36,4%
35,1%
Wódka
6
7
0,0%
0,0%
7,2%
11,4%
Bimber
15
18
5,3%
7,1%
16,5%
18,5%
Wino
Wino
20
22
7,8%
5,4%
17,8%
20,8%
domowe
57
77
28,0%
38,9%
55,0%
74,1%
Piwo
Tabela 8. Wielkość konsumpcji przy jednej okazji (odsetki wśród konsumentów poszczególnych
typów alkoholu oraz średnie dla konsumentów danego napoju).
9
Poniżej 100 ml.
100-200 ml.
201-300 ml.
Powyżej 300 ml.
Średnia w ml.
woj. łódzkie
Wódka
29,5%
40,8%
15,7%
13,9%
186
Wino gronowe
Polska
30,0%
40,0%
16,5%
13,5%
185
woj. łódzkie
Bimber
42,7%
45,2%
8,4%
3,7%
133
Wino domowe
Polska
16,4%
35,6%
15,3%
32,8%
277
Do 100 ml.
62,0%
60,4%
52,5%
47,3%
101-300 ml.
Powyżej 300 ml.
Średnia w ml.
32,0%
6,0%
156
29,8%
9,8%
176
37,9%
9,6%
312
38,8%
13,9%
217
Poniżej 0,5 l.
0,5 l.
0,5-1 l.
Powyżej 1 l.
Średnia w l.
31,0%
46,8%
15,0%
7,1%
0,590
Piwo
26,0%
43,0%
20,5%
10,5%
0,656
Średnie podane w Tabeli 7 dotyczą konsumentów danego rodzaju napoju
alkoholowego. Ich analiza pokazuje, że najczęściej spożywanym alkoholem jest piwo
(przeciętnie 57 razy w roku, a zatem średnio raz na tydzień), niemal dwukrotnie rzadziej pita
jest wódka (średnio 33 razy w roku, czyli nieco rzadziej niż raz na dwa tygodnie), a jeszcze
rzadziej wino (średnio 20 razy w ciągu roku). Warto podkreślić stosunkowo rzadkie w
porównaniu z pozostałymi typami alkoholi spożycie bimbru (w województwie i w Polsce 6-7
razy do roku). Ponadto mieszkańcy województwa łódzkiego rzadziej niż przeciętny Polak piją
wódkę i piwo, zaś podobnie często – wino domowe i wino gronowe.
Jeśli chodzi o wielkość jednorazowej konsumpcji różnych typów napojów
alkoholowych (Tabela 8), to oczywiście na pierwszym miejscu w ilości jednorazowej
konsumpcji plasuje się piwo (przeciętny konsument piwa przy jednej okazji wypija około 590
ml. tego napoju, co stanowi nieco ponad jedną półlitrową butelkę lub puszkę), zaś na ostatnim
miejscu bimber (średnio 133 ml.). Analiza wyników badań przeprowadzonych na próbie
ogólnopolskiej wykazuje pewne odmienne tendencje dotyczące szczególnie bimbru oraz wina
domowego. Otóż w województwie łódzkim, pomimo że bimber pije się równie często, jak w
całej Polsce, to przeciętnie w znacznie mniejszych ilościach (133 ml. vs 277 ml.), piwa pije
się mniej (590 ml. vs 656 ml.), za to więcej pije się wina domowego (312 ml. vs 217ml.).
A zatem wino (domowe i gronowe) jest przeciętnie wypijane rzadziej w roku, choć w
większych ilościach (tylko w przypadku wina domowego, w przypadku wina gronowego w
mniejszych) niż wódka. Przede wszystkim zaś zawiera ono mniejszą niż wódka część
czystego spirytusu (w prezentowanych badaniach przyjęto 12% dla wina i 40% dla wódki). To
wszystko powoduje, że – pomimo tak dużej popularności wśród konsumentów – ilość
wypijanego wina liczona w litrach 100% alkoholu jest zdecydowanie mniejsza niż ilość
podobnie mierzonej wódki.
Nieco inaczej rzecz ma się z piwem. Odsetek konsumentów, którzy choć raz po nie
sięgnęli, jest w zasadzie taki sam, jak w przypadku wódki (patrz: Tabela 6 – wzory picia), ale
piwo pite jest średnio prawie dwukrotnie częściej niż wódka i średnio w trzykrotnie większej
jednorazowej ilości niż wódka. Ponadto jest napojem od niej popularniejszym. To wszystko
10
sprawia, że pomimo znacznie mniejszej zawartości alkoholu (w badaniach przyjęto 5,5%),
udział piwa w globalnym spożyciu alkoholu jest tak wysoki (40% vs 53% – patrz: Tabela 5).
Na koniec ogólnej charakterystyki spożycia alkoholu w województwie łódzkim warto
przyjrzeć się, przedstawionemu w Tabeli 9, podziałowi konsumentów napojów alkoholowych
w kategoriach poszczególnych poziomów konsumpcji mierzonej w litrach stuprocentowego
alkoholu.
Tabela 9. Konsumenci napojów alkoholowych wg poziomu rocznego spożycia w przeliczeniu na
stuprocentowy alkohol (w % respondentów).
Wśród wszystkich
Wśród konsumentów
Odsetek pijących napoje alkoholowe Odsetek pijących napoje alkoholowe
w ilościach rocznie
w ilościach rocznie
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
Abstynenci*
11,2%
18,4%
X
X
44,8%
34,8%
50,4%
42,7%
Do 1,2 l.
29,7%
28,2%
33,5%
34,5%
Powyżej 1,2 do 6 l.
8,7%
9,1%
9,8%
11,2%
Powyżej 6 l do 12 l.
5,6%
9,5%
6,4%
11,6%
Powyżej 12 l.
100%
100%
100%
100%
Razem
*Odsetek abstynentów obliczony po odrzuceniu braków danych co do wielkości spożycia alkoholu.
Widać, że zarówno wśród mieszkańców województwa łódzkiego, jak i całej Polski, im
wyższy poziom spożycia alkoholu, tym jest on mniej powszechny: podczas gdy wypijanie do
1,2 l. czystego alkoholu w ciągu roku zadeklarowało 45% respondentów (w Polsce – 35%), to
do największej ilości (ponad 12 l.) przyznał się rzadziej niż co piętnasty (6%) ankietowany.
Pomimo mniejszego odsetka abstynentów w województwie łódzkim, liczba osób pijących
stosunkowo nieduże ilości alkoholu jest wyższa niż przeciętnie w kraju (45% do 35%). Warto
również zwrócić uwagę, że poniżej średniej (liczonej dla wszystkich badanych 3,41 l.) pije
ponad połowa mieszkańców województwa (56%). I w Polsce, i w Łódzkim abstynenci
stanowią mniej niż ¼ (odpowiednio 18% i 16%).
Przedstawione powyżej oszacowanie wielkości spożytego alkoholu w ciągu ostatniego
roku przed badaniem opierało się na metodzie „ostatniej okazji”. W Tabeli 10 przedstawione
są wyniki oszacowania przeprowadzonego za pomocą metody „częstość x ilość” – na
podstawie uśrednionej przez samego respondenta częstotliwości i jednorazowego spożycia
napojów alkoholowych. Widać w niej, że metoda ta daje w przypadku wódki znacznie niższe,
a dla wina i piwa – podobne oszacowania.
Tabela 10. Średnie roczne spożycie napojów alkoholowych w przeliczeniu na litry 100% alkoholu
obliczone dwoma metodami.
Wódka
Wino
Piwo
Ogółem
Metoda ostatniej okazji
Średnie
Udział w spożyciu
woj.
woj.
Polsk
Polska
łódzkie
łódzkie
a
52,8%
46,9%
1,80
2,02
7,1%
8,6%
0,24
0,37
40,1%
44,5%
1,37
1,92
3,41
4,31
100%
100%
Metoda częstość x ilość
Średnie
Udział w spożyciu
woj.
woj.
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
0,94
0,18
0,9
0,21
37,2%
7,2%
34,1%
7,9%
1,41
1,53
55,6%
58,0%
2,54
2,64
100%
100%
11
3.2 Okazje picia napojów alkoholowych.
Analiza danych dotyczących ostatniej okazji picia poszczególnych typów napojów
alkoholowych pokazuje między nimi spore różnice.
Wódka, według deklaracji badanych mieszkańców województwa łódzkiego,
najczęściej była pita, podobnie jak w badaniu ogólnopolskim, na imieninach i urodzinach
(35%) oraz na zaplanowanych spotkaniach towarzyskich (19%), ale także częściej niż dla
ogółu Polaków – bez specjalnej okazji (16%).
Bimber wypijany był przez mieszkańców województwa przede wszystkim bez
specjalnej okazji (35% wobec 39% w Polsce) oraz podczas niezaplanowanych spotkań
towarzyskich (22% wobec 8% w Polsce).
W przypadku wina gronowego badani najczęściej (37%) wspominali o imieninach i
urodzinach, sytuacjach bez specjalnej okazji (14%) oraz zaplanowanych spotkaniach
towarzyskich (10%) i innych sytuacjach (9%).
Natomiast wino domowe to alkohol wypijany najczęściej bez specjalnej okazji (38%),
a w dalszej kolejności podczas spotkań towarzyskich (zaplanowanych i niezaplanowanych).
Podobny ranking okazji konsumpcji ma piwo. Zarówno w województwie łódzkim, jak
i w Polsce badani piją piwo przede wszystkim bez specjalnej okazji (72%), podczas spotkań
towarzyskich: zaplanowanych (12%) i niezaplanowanych (8%).
Tabela 11. Typy okazji picia napojów alkoholowych (% wśród konsumentów poszczególnych
napojów alkoholowych) (możliwość wyboru wielu odpowiedzi).
Wódk Bimbe Wino
Wino
gronow
Piwo
r
domowe
a
e
34,8%
4,2%
37,1%
17,1%
2,8%
woj. łódzkie
Imieniny, urodziny
38,3%
3,1%
19,2%
13,7%
2,7%
Polska
19,0% 10,7%
9,5%
15,6%
8,9%
woj. łódzkie
Zaplanowane spotkanie
17,3%
28,0%
11,6%
11,5%
12,4%
Polska
towarzyskie
7,4%
22,2%
2,3%
6,9%
5,1%
woj. łódzkie
Niezaplanowane spotkanie
6,7%
8,8%
2,5%
12,0%
7,7%
Polska
towarzyskie
1,5%
3,9%
3,7%
4,6%
1,9%
woj.
łódzkie
Obiad lub kolacja w gronie
0,7%
0,0%
4,8%
10,4%
3,1%
Polska
domowników
0,7%
0,0%
1,6%
0,0%
0,0%
woj. łódzkie
Chrzciny
1,0%
0,0%
0,3%
0,0%
0,2%
Polska
0,4%
0,0%
1,2%
0,0%
0,0%
woj. łódzkie
Pierwsza komunia
1,8%
0,0%
1,1%
1,4%
0,0%
Polska
8,6%
18,3%
8,2%
0,0%
0,3%
woj. łódzkie
Wesele
5,1%
0,0%
4,1%
0,0%
0,0%
Polska
1,9%
1,9%
7,2%
3,8%
0,0%
woj. łódzkie
Święta (Wielkanoc, Boże
7,6%
14,0%
13,7%
6,6%
0,3%
Polska
Narodzenie)
1,1%
0,0%
1,6%
0,0%
2,1%
woj. łódzkie
Zabawa taneczna, dancing,
1,9%
0,0%
4,3%
0,0%
4,6%
Polska
dyskoteka
0,0%
0,0%
0,5%
3,5%
0,3%
woj.
łódzkie
Randka (spotkanie we
0,0%
0,0%
0,9%
0,0%
0,4%
Polska
dwoje)
0,0%
0,0%
0,3%
0,0%
0,0%
woj. łódzkie
Wypłata
0,3%
0,0%
0,2%
0,0%
0,6%
Polska
1,3%
0,0%
1,9%
0,0%
1,4%
woj. łódzkie
“Oblewanie”
2,3%
1,9%
2,5%
0,0%
0,9%
Polska
12
Załatwienie jakiejś sprawy
Wczasowo-turystyczne
Bez specjalnej okazji
Inne sytuacje
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
Wódk
a
Bimbe
r
2,6%
0,8%
0,6%
2,3%
15,5%
8,4%
4,6%
5,5%
0,0%
0,0%
2,1%
1,1%
35,2%
39,3%
1,5%
3,9%
Wino
gronow
e
0,6%
0,7%
0,7%
0,1%
14,4%
9,4%
9,4%
24,6%
Wino
domowe
Piwo
0,8%
0,7%
1,6%
0,0%
38,0%
33,9%
8,2%
9,7%
0,6%
0,4%
3,1%
1,5%
71,8%
59,0%
1,7%
6,3%
Fakt, iż piwo oraz alkohole produkcji domowej (wino domowe i bimber) są pite
najczęściej bez specjalnych okazji, może świadczyć o ich bardziej codziennym, powszednim
charakterze, w przeciwieństwie do wódki i wina gronowego najczęściej spożywanych podczas
specjalnych okazji.
Warto również zwrócić uwagę, że takie wydarzenia, jak: wesele, chrzciny czy święta,
podczas których, jak wiadomo, Polacy zazwyczaj piją dużo alkoholu, nie były często
wybierane, ponieważ w trakcie roku okazje takie pojawiają się stosunkowo rzadko (w
przeciwieństwie do np. imienin, urodzin czy zaplanowanych spotkań), w związku z tym dla
niewielu badanych stanowiły one ostatnią okazję, podczas której pili alkohol.
Mieszkańcy województwa łódzkiego odpowiadali również na pytania dotyczące
miejsca i towarzystwa, w którym i z którym ostatnio pili alkohol. Dane dotyczące tych
deklaracji zawierają tabele 12a i 12b.
Tabela 12a. Okoliczności picia (% badanych wśród konsumentów poszczególnych napojów
alkoholowych) (możliwość wyboru wielu odpowiedzi).
Wino
Wino
Wódka Bimber*
Piwo
gronowe domowe
MIEJSCE PICIA:
78,9%
64,8%
79,7%
89,8%
69,4%
woj. łódzkie
W mieszkaniu
71,0%
92,2%
77,9%
89,3%
58,4%
Polska
14,4%
29,8%
17,2%
0,0%
17,5%
woj. łódzkie
W lokalu
gastronomicznym
12,5%
0,0%
14,2%
1,4%
10,7%
Polska
0,9%
0,0%
1,2%
0,0%
0,3%
woj. łódzkie
W miejscu pracy
1,0%
0,0%
1,4%
1,5%
1,1%
Polska
5,3%
5,4%
2,7%
8,5%
12,5%
woj. łódzkie
Na wolnym powietrzu
15,7%
11,7%
6,1%
7,6%
29,6%
Polska
1,3%
0,0%
0,1%
1,7%
1,2%
woj. łódzkie
W innym miejscu
1,8%
0,0%
1,5%
0,9%
1,9%
Polska
* - niska podstawa procentowania dla województwa łódzkiego
Mieszkanie jest najczęstszym miejscem spożywania wszelkich typów napojów
alkoholowych. Ponadto mieszkańcy województwa łódzkiego spożywają wódkę, wino
gronowe oraz piwo w lokalach gastronomicznych podobnie często jak ogół Polaków,
natomiast wódka jest znacznie rzadziej spożywana na wolnym powietrzu (prawdopodobnie ze
względu na porę roku badania łódzkiego i ogólnopolskiego). Wino domowe spożywane jest
prawie wyłącznie w domu.
13
Tabela 12b. Okoliczności picia (% badanych wśród konsumentów poszczególnych napojów
alkoholowych) (możliwość wyboru wielu odpowiedzi).
TOWARZYSTWO:
woj. łódzkie
Sam
Polska
woj. łódzkie
Z rodziną
Polska
woj. łódzkie
Ze znajomymi
Polska
woj. łódzkie
Z nieznajomymi
Polska
woj. łódzkie
Z kimś innym
Polska
Wódka Bimber Wino gronowe Wino domowe
Piwo
4,6%
2,2%
56,9%
55,6%
53,7%
56,1%
1,9%
2,2%
0,0%
1,0%
32,0%
21,7%
36,1%
35,2%
34,9%
48,3%
1,6%
1,4%
0,0%
0,5%
0,0%
2,6%
53,2%
27,3%
61,1%
74,7%
2,0%
3,8%
0,0%
0,0%
2,3%
0,9%
74,3%
65,8%
38,6%
47,4%
1,9%
2,6%
0,0%
1,2%
5,7%
8,6%
60,3%
59,8%
38,8%
36,4%
0,0%
0,0%
0,0%
1,4%
Tabela 12b pokazuje, że jedynym napojem alkoholowym – pitym przez dość dużą
część konsumentów bez towarzystwa – jest piwo (32%). Picie pozostałych napojów
alkoholowych to czynność prawie wyłącznie towarzyska. Alkohole mocniejsze (wódkę i
bimber) pije się nieco częściej ze znajomymi, natomiast napoje słabsze (wino) pije się nieco
częściej z rodziną. Praktycznie nie zdarza się, aby alkohol był pity z nieznajomymi. Podobny
wzorzec konsumpcji obowiązuje zarówno na terenie województwa łódzkiego, jak i całej
Polski.
3.3 Społeczno-demograficzne uwarunkowania spożycia alkoholu.
Czynniki mogące kształtować średnią wielkość spożycia alkoholu były poszukiwane
wśród następujących cech społeczno-demograficznych respondentów: płeć, wiek, wielkość
miejscowości zamieszkania, status zawodowy, stosunek do wiary i dochód gospodarstwa
domowego respondenta. Wyniki tych analiz zawarte są w Tabeli 13.
Tabela 13. Średnie spożycie dla konsumentów napojów alkoholowych.
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
woj. łódzkie Polska woj. łódzkie Polska woj. łódzkie Polska
Ogółem
1,33
2,12
6,40
7,74
3,77
4,97
Wiek
1,97
3,22
8,56
8,05
5,26
5,69
18-29 lat
1,84
1,89
10,13
8,82
6,64
5,52
30-39 lat
1,95
2,85
5,70
9,08
4,10
6,08
40-49 lat
1,09
1,35
4,05
8,32
2,23
4,71
50-64 lata
0,28
0,66
2,11
2,19
1,04
1,43
65 i więcej lat
Wielkość miejscowości
1,51
2,53
4,51
8,98
2,91
5,61
Miasto pow. 200 tys.
1,30
2,63
6,81
8,72
3,97
5,51
Miasto 50-200 tys.
1,49
1,75
10,40
6,31
5,97
4,01
Miasto < 50 tys.
1,06
1,80
5,15
7,50
3,01
4,95
Wieś
Wykształcenie
0,75
1,85
5,49
8,39
2,89
4,94
Podstawowe
1,72
1,57
9,12
9,03
6,05
6,48
Zawodowe
3,20
2,58
5,28
6,53
3,20
4,39
Średnie
2,76
1,99
4,66
5,91
2,76
3,53
Wyższe
14
Kobieta
woj. łódzkie Polska
Status zawodowy
1,96
Praca zawodowa
0,70
Rencista, emeryt
1,95
Uczeń, student
1,23
Gospodyni domowa
1,61
Bezrobotny
Stosunek do religii
Wierzący i
1,21
praktykujący
1,72
Pozostali
Dochód gospodarstwa domowego
2,11
Do 500 zł
0,82
501-1000 zł
1,44
1001-1500 zł
1,45
1501-2000 zł
0,96
2001-3000 zł
1,69
ponad 3000 zł
Mężczyzna
Ogółem
woj. łódzkie Polska woj. łódzkie Polska
1,95
0,99
4,74
1,71
3,48
7,37
1,96
3,31
14,04
7,92
5,37
5,39
12,62
5,05
1,17
2,77
1,23
9,14
5,47
2,97
4,99
1,71
8,35
1,54
6,07
6,49
3,34
3,75
3,82
6,63
9,46
4,56
7,35
2,09
2,67
1,45
2,01
2,05
4,41
4,67
5,36
10,26
5,14
5,19
2,74
14,92
8,14
6,46
9,00
7,18
5,02
3,38
2,86
6,00
3,12
3,11
2,22
8,94
5,04
4,01
5,29
5,04
4,73
Generalnie mieszkańcy województwa łódzkiego piją mniej alkoholu niż Polacy, ale
niektóre zależności występują w obu badanych populacjach. W województwie mężczyźni piją
prawie pięć razy więcej alkoholu niż kobiety, w Polsce różnica ta jest trzykrotna.
W woj. łódzkim przeciętnie najwięcej piją osoby z małych miast (do 50 tysięcy
mieszkańców), zaś w Polsce – respondenci zamieszkujący miasta średnie i duże. Ale w żadnej
z omawianych zbiorowości nie można wskazać liniowego powiązania ilości wypijanego
alkoholu i wielkości miejscowości zamieszkania.
Znacznie wyraźniejszy jest wpływ wieku respondentów na poziom wypitego alkoholu.
Widać to zarówno w podziale na mężczyzn i kobiety, jak i w całej łódzkiej grupie: podczas
gdy osoby do 49. roku życia wypijają rocznie około 4-6,6 litrów czystego alkoholu, to
respondenci po 65 roku: 1 l.(przy czym kobiety 0,3 l., a mężczyźni 2,1 l.).
Podobnie jak ogólnie w Polsce, również w województwie łódzkim – znacznie więcej
alkoholu niż pozostałe grupy wykształceniowe piją mężczyźni z wykształceniem
zawodowym.
Status zawodowy również jest cechą, która różnicuje spożycie alkoholu wśród
mieszkańców województwa. Zdecydowanie najwięcej piją bezrobotni (9,1 l.), a najmniej
gospodynie domowe oraz emeryci i renciści (obie grupy po 1,2 l.), co zapewne – w przypadku
tych ostatnich – związane jest z wiekiem. Warto zwrócić uwagę na rozbieżność w ilości
wypitego alkoholu przez bezrobotnych mężczyzn (14 l.) i bezrobotne kobiety (1,6 l.).
Kolejną cechą różnicującą wielkość spożycia alkoholu jest stosunek badanego do
wiary: osoby wierzące i praktykujące przeciętnie piją o 1 litr mniej niż pozostałe. Silniejsza
zależność obserwowana jest w Polsce, gdzie przynależność do grupy wierzących i
praktykujących wiąże się z około dwukrotnie mniejszym spożyciem alkoholu niż wśród
pozostałych respondentów.
Podsumowując, należy stwierdzić, że osoby najwięcej wypijające to mężczyźni:
bezrobotni, w wieku do 65 lat, gorzej wykształceni, pochodzący z małych miast oraz
niewierzący lub wierzący, ale niepraktykujący. Natomiast najmniej wypijają osoby po 65.
roku życia oraz kobiety: zamieszkujące wsie lub małe miasta, posiadające co najwyżej
wykształcenie zawodowe, rencistki, emerytki, gospodynie domowe oraz kobiety wierzące i
praktykujące.
15
Poza przeanalizowaniem ilości pitego alkoholu przez poszczególne grupy społecznodemograficzne, również ważne jest, by zapoznać się ze strukturą spożycia alkoholu w każdej
z wyłonionych grup. Informacje te zawarte są w kolejnej Tabeli 14.
Tabela 14. Struktura spożycia dla konsumentów – udział (w %) poszczególnych typów napojów
alkoholowych w spożyciu, po przeliczeniu na stuprocentowy alkohol.
Wódka
Wino
Piwo
woj.
Polska
łódzkie
Ogółem
52,8%
46,9%
7,1%
8,5%
40,1%
44,6%
Płeć
43,3%
39,3%
14,4%
11,7%
42,3%
49,0%
Kobiety
55,2%
49,1%
5,4%
7,7%
39,4%
43,3%
Mężczyźni
Wiek
57,4%
36,6%
6,5%
5,4%
36,1%
58,0%
18-29 lat
49,2%
52,8%
6,2%
6,3%
44,6%
41,0%
30-39 lat
47,9%
55,0%
8,3%
10,1%
43,8%
34,9%
40-49 lat
58,9%
50,8%
5,6%
10,8%
35,4%
38,4%
50-64 lata
44,5%
33,1%
17,5%
20,2%
38,0%
46,7%
65 i więcej lat
43,6%
43,8%
9,1%
11,5%
47,3%
44,7%
59,6%
49,8%
6,4%
4,0%
34,0%
46,1%
Miasto 50-200 tys.
55,1%
46,8%
6,2%
7,8%
38,7%
45,4%
Miasto < 50 tys.
54,8%
47,5%
6,7%
9,1%
38,5%
43,5%
Wieś
Wykształcenie
40,2%
47,8%
6,9%
9,8%
52,8%
42,4%
Podstawowe
64,1%
50,4%
4,0%
5,5%
31,8%
44,1%
Zawodowe
52,7%
45,4%
7,9%
9,0%
39,4%
45,6%
Średnie
23,6%
38,0%
20,0%
13,4%
56,4%
48,6%
Wyższe
Status zawodowy
48,1%
48,0%
6,2%
6,3%
45,7%
45,7%
Praca zawodowa
50,1%
39,0%
13,1%
16,8%
36,8%
44,3%
Rencista, emeryt
35,1%
33,8%
13,7%
6,6%
51,2%
59,6%
Uczeń, student
26,0%
42,4%
10,0%
14,0%
64,0%
43,6%
Gospodyni domowa
68,1%
55,5%
4,7%
8,7%
27,2%
35,8%
Bezrobotny
Stosunek do religii
Wierzący i
59,8%
45,4%
6,9%
7,9%
33,4%
46,7%
praktykujący
38,0%
48,3%
7,7%
8,8%
54,3%
42,9%
Pozostali
38,1%
60,4%
11,8%
12,3%
50,1%
27,3%
Do 500 zł
51,1%
54,4%
12,0%
11,8%
36,9%
33,8%
501-1000 zł
58,2%
37,8%
2,6%
5,1%
39,2%
57,1%
1001-1500 zł
42,4%
48,6%
9,7%
5,8%
47,9%
45,7%
1501-2000 zł
50,0%
53,8%
6,2%
6,5%
43,9%
39,7%
2001-3000 zł
49,4%
31,1%
11,0%
7,5%
39,6%
61,5%
Ponad 3000 zł
* - zbyt małe liczebności (mniej niż 15 osób).
Tak jak napisano wcześniej, największy udział w strukturze konsumpcji napojów
alkoholowych (przeliczonego na stuprocentowy alkohol) wśród mieszkańców województwa
łódzkiego ma wódka (53%), natomiast piwo ma udział mniejszy (40%).
Struktura spożycia w większości podgrup społeczno-demograficznych mieszkańców
województwa, obrazuje wzorzec podobny do wzorca ogólnowojewódzkiego (dominacja
wódki nad piwem). Odmienną charakterystykę spożycia napojów alkoholowych można
zaobserwować wśród mieszkańców województwa z wykształceniem podstawowym, wyższym
16
oraz wśród uczniów i studentów, gospodyń domowych, a także niewierzących bądź
wierzących, ale niepraktykujących – w tych grupach w konsumpcji alkoholu dominuje piwo.
Co ciekawe, również najstarsze badane osoby (w wieku 65 lat i więcej) oraz emeryci i
renciści, którzy ogólnie piją mało alkoholu, stosunkowo najmniej spożywają piwa, co
powoduje, że największy udział w ich konsumpcji ma wódka.
Najmłodsi badani w województwie (w wieku 18-29 lat) konsumują stosunkowo więcej
alkoholi wysokoprocentowych niż ich odpowiednicy w badaniu ogólnopolskim.
Analizując ilość wypitego alkoholu przez mieszkańców województwa, warto przyjrzeć
się dwóm skrajnym grupom: abstynentom oraz grupie alkoholowego ryzyka. Pierwsza z nich
obejmuje te osoby, które w ciągu ubiegłego roku w ogóle nie wypiły nawet najmniejszej ilości
alkoholu, a druga – osoby konsumujące nadmierną ilość alkoholu (dla mężczyzn nadmierna
ilość to konsumpcja ponad 10 litrów stuprocentowego alkoholu rocznie, dla kobiet ponad 7,5
litra).
Poniżej zamieszczona Tabela 15. przedstawia zróżnicowanie abstynentów ze względu
na ich cechy społeczno-demograficzne.
Tabela 15. Rozpowszechnienie abstynencji.
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
14,3%
23,4%
6,8%
7,7%
10,8%
15,8%
Ogółem
Wiek
6,2%
9,8%
0,0%
3,1%
3,3%
6,0%
18-29 lat
5,0%
7,6%
4,4%
4,3%
4,7%
6,0%
30-39 lat
2,4%
14,7%
9,8%
6,7%
6,8%
9,8%
40-49 lat
14,9%
25,7%
4,4%
10,3%
10,7%
18,8%
50-64 lata
29,1%
54,5%
17,2%
17,4%
24,9%
40,7%
65 i więcej lat
12,7%
19,2%
2,4%
8,3%
8,1%
14,2%
19,5%
18,3%
10,4%
7,2%
15,3%
12,6%
Miasto 50-200 tys.
15,8%
23,4%
0,0%
6,1%
8,4%
15,3%
Miasto < 50 tys.
12,8%
29,0%
13,1%
8,5%
12,9%
18,6%
Wieś
Wykształcenie
26,2%
37,8%
12,8%
11,2%
20,7%
26,7%
Podstawowe
4,9%
21,6%
7,0%
6,5%
6,2%
12,1%
Zawodowe
12,2%
18,1%
0,7%
6,0%
7,3%
13,0%
Średnie
3,6%
10,7%
13,7%
9,0%
7,9%
9,8%
Wyższe
Status zawodowy
6,7%
12,2%
3,3%
4,0%
4,8%
7,7%
Praca zawodowa
23,5%
41,7%
14,6%
16,7%
20,3%
32,1%
Rencista, emeryt
0,0%
2,3%
0,0%
3,7%
0,0%
2,4%
Uczeń, student
7,6%
18,4%
7,6%
18,4%
Gospodyni domowa
8,2%
11,3%
6,6%
6,5%
7,1%
8,7%
Bezrobotny
Stosunek do religii
13,8%
26,2%
9,2%
9,8%
11,9%
19,5%
Wierzący i praktykujący
15,8%
11,9%
2,5%
4,6%
8,3%
7,7%
Pozostali
28,8%
31,0%
18,3%
9,4%
7,1%
20,0%
Do 500 zł
25,8%
33,3%
4,7%
11,9%
17,5%
26,0%
501-1000 zł
7,1%
24,8%
9,3%
5,7%
8,3%
15,4%
1001-1500 zł
7,8%
12,5%
3,1%
7,2%
5,7%
10,0%
1501-2000 zł
17
2001-3000 zł
Ponad 3000 zł
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
0,0%
18,6%
3,5%
11,1%
1,8%
14,4%
3,6%
12,5%
2,5%
5,3%
3,0%
8,6%
W województwie łódzkim odsetek abstynentów jest nieco niższy niż w Polsce (11% vs
16%). Jednak za tym dość znacznym podobieństwem na ogólnym poziomie, kryje się pewna
różnica: w województwie jest dwukrotnie mniej niepijących kobiet niż w Polsce.
Natomiast, podobnie jak w badaniu ogólnopolskim, można zaobserwować wyraźny
związek abstynencji z wiekiem – im starsi respondenci, tym częściej pojawiają się wśród nich
abstynenci, tzn. podczas, gdy wśród badanych do 40 roku życia jest około 3-5% abstynentów,
to wśród najstarszych już 25%.
Abstynencja w sposób znaczący nie zależy od wielkości miejscowości zamieszkania.
Tak jak w badaniu ogólnopolskim – najwięcej abstynentów odnajdziemy wśród kobiet
z niższym wykształceniem (podstawowym i zawodowym).
Cechą różnicującą rozpowszechnienie abstynencji jest również status zawodowy.
Zdecydowanie najmniej abstynentów jest wśród uczniów i studentów, gospodyń domowych i
osób pracujących zawodowo. Najwięcej abstynentów jest wśród rencistów i emerytów oraz
osób o dochodach gospodarstwa domowego do 1000 zł
Stosunek do wiary różnicuje charakterystykę konsumpcji głównie wśród mężczyzn –
wśród deklarujących się jako wierzący i praktykujący jest znacznie więcej abstynentów niż
wśród mężczyzn niewierzących lub wierzących, ale niepraktykujących.
Drugą ważną grupą osób (po abstynentach) charakteryzującą konsumpcję alkoholu
przez mieszkańców województwa łódzkiego jest grupa osób spożywających nadmierne ilości
alkoholu (tzw. grupa ryzyka). Szczegółowe dane prezentuje Tabela 16.
Tabela 16. Grupy ryzyka – konsumpcja roczna powyżej 10 litrów alkoholu w przypadku
mężczyzn i 7,5 litra w przypadku kobiet (% wśród konsumentów napojów
alkoholowych).
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
woj.
woj.
woj.
Polska
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
łódzkie
1,8%
6,4%
17,6%
24,5%
9,4%
15,5%
Ogółem
Wiek
1,6%
10,2%
28,7%
23,3%
15,1%
16,9%
18-29 lat
4,2%
7,3%
29,1%
30,7%
18,6%
19,4%
30-39 lat
4,1%
6,8%
9,4%
29,7%
7,2%
18,7%
40-49 lat
1,2%
3,3%
10,1%
29,4%
4,6%
15,7%
50-64 lata
0,0%
2,3%
5,5%
0,0%
2,3%
1,1%
65 i więcej lat
1,6%
8,8%
8,7%
26,2%
4,9%
17,1%
0,0%
7,6%
25,4%
28,8%
12,3%
17,6%
Miasto 50-200 tys.
3,8%
4,4%
29,5%
18,9%
16,8%
11,6%
Miasto <50 tys.
1,5%
4,4%
14,4%
25,2%
7,6%
15,8%
Wieś
Wykształcenie
0,0%
5,7%
15,3%
21,8%
6,9%
13,2%
Podstawowe
3,3%
4,5%
23,9%
31,5%
15,4%
22,2%
Zawodowe
2,0%
7,3%
16,5%
18,9%
8,6%
12,6%
Średnie
2,8%
5,4%
7,3%
25,0%
4,6%
14,0%
Wyższe
Status zawodowy
5,9%
4,9%
20,0%
26,5%
13,9%
17,6%
Praca zawodowa
0,0%
2,9%
3,2%
16,3%
1,2%
8,9%
Rencista, emeryt
18
Kobieta
woj.
Polska
łódzkie
0,0%
14,6%
0,0%
8,0%
0,0%
11,9%
Uczeń, student
Gospodyni domowa
Bezrobotny
Stosunek do religii
2,2%
0,8%
Pozostali
0,0%
Do 500 zł
0,0%
501-1000 zł
1,7%
1001-1500 zł
2,7%
1501-2000 zł
0,0%
2001-3000 zł
6,8%
Ponad 3000 zł
Mężczyzna
woj.
Polska
łódzkie
14,8%
11,5%
39,0%
39,6%
Ogółem
woj.
Polska
łódzkie
8,9%
13,6%
0,0%
8,0%
23,6%
26,7%
3,7%
13,3%
18,6%
14,8%
20,6%
30,0%
9,4%
8,9%
11,4%
23,8%
10,5%
5,8%
3,9%
7,0%
4,3%
12,0%
9,0%
26,0%
27,2%
13,3%
7,2%
0,0%
38,1%
26,9%
18,8%
26,3%
28,8%
11,1%
4,5%
11,7%
14,9%
7,5%
3,7%
3,4%
25,0%
15,0%
12,0%
15,4%
18,4%
11,5%
Generalnie, w województwie łódzkim obserwujemy mniejszą konsumpcję alkoholu
niż ma to miejsce na poziomie ogólnopolskim. Mniejszy jest też odsetek osób nadmiernie
pijących (w województwie łódzkim 12%, w Polsce – 16%). Dotyczy to większości grup
demograficzno-społecznych mieszkańców województwa łódzkiego, z kilkoma ważnymi
wyjątkami: więcej osób nadmiernie pijących w województwie łódzkim znajdziemy wśród
najmłodszych mężczyzn (29% wobec 23% w populacji ogólnopolskiej), mężczyzn będących
uczniami i studentami (15% wobec 12% w populacji ogólnopolskiej), mężczyzn z miast
posiadających do 50 tys. mieszkańców (30% wobec 19% w populacji ogólnopolskiej) oraz
mężczyzn z gospodarstw domowych z dochodem pomiędzy 1001 a 1500 zł (27% wobec 19%
w populacji ogólnopolskiej).
Pomimo tego, że ilość wypitego rocznie alkoholu oznaczającego nadmierne picie, jest
wyższa dla mężczyzn niż dla kobiet, zarówno w województwie łódzkim, jak i w całej Polsce,
właśnie mężczyźni najczęściej kwalifikują się do grupy ryzyka. Odsetek nadmiernie pijących
mężczyzn z województwa łódzkiego jest prawie dziewięć razy wyższy niż odsetek nadmiernie
pijących kobiet. Do grupy ryzyka stosunkowo najczęściej należą: osoby młodsze (w wieku do
39 lat), posiadające wykształcenie zawodowe oraz bezrobotni.
Poza wyznaczeniem odsetka ludzi nadmiernie pijących alkohol poprzez
oszacowywanie ilości wypitego przez nich w ciągu roku 100% alkoholu, również do tego celu
można zastosować przesiewowy test CAGE. Składa się on z następujących czterech pytań
zadawanych wszystkim respondentom:
1. Czy kiedykolwiek miał Pan(i) poczucie, że powinien(na) ograniczyć swoje picie?
2. Czy zdarzało się, że ludzie krytykowali Pana(nią) za to, że Pan(i) pije?
3. Czy kiedykolwiek czuł się Pan(i) nie w porządku lub winny(a) w związku ze swoim piciem?
4. Czy kiedykolwiek napicie się alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną przez Pana
(nią) rano po to, aby uspokoić nerwy lub złagodzić kaca?
W poniższej Tabeli 17 zamieszczone są odsetki odpowiedzi pozytywnych na
poszczególne pytania.
Tabela 17. Odpowiedzi pozytywne na poszczególne pytania testu przesiewowego CAGE.
Czy kiedykolwiek miał Pan(i) poczucie, że powinien(na) ograniczyć
swoje picie?
woj. łódzkie
Polska
11,4%
11,3%
19
Czy zdarzało się, że ludzie krytykowali Pana(nią) za to, że Pan(i) pije?
Czy kiedykolwiek czuł się Pan(i) nie w porządku lub winny(a) w
związku ze swoim piciem?
Czy kiedykolwiek napicie się alkoholu było pierwszą czynnością
wykonywaną przez Pana(nią) rano po to, aby uspokoić nerwy lub
złagodzić kaca?
11,0%
9,6%
10,6%
9,7%
4,5%
6,5%
Analogiczne cztery pytania zadawano także o sytuacje występujące w ciągu ostatnich
12 miesięcy. Wyniki przedstawia Tabela 18.
Tabela 18. Odpowiedzi pozytywne na poszczególne pytania testu przesiewowego CAGE
w ciągu ostatnich 12 miesięcy (% wśród konsumentów alkoholu).
Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy miał(a) Pan(i) poczucie, że powinien
(nna) Pan(i) ograniczyć swoje picie?
Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło się, że ludzie krytykowali
Pana(nią) za to, że Pan(i) pije?
Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy czuł(a) się Pan(i) nie w porządku lub
winny(a) w związku ze swoim piciem?
Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło się, że napicie się alkoholu
było pierwszą czynnością wykonywaną przez Pana(nią) rano po to, aby
uspokoić nerwy lub złagodzić kaca?
woj. łódzkie
Polska
7,6%
6,3%
7,0%
6,6%
5,5%
5,2%
4,0%
5,4%
Wyniki testu są podobne dla badanych z województwa łódzkiego i całej Polski (w
województwie łódzkim odsetki są podobne, nie jest to jednak różnica znacząca).
Co dziewiąty (11%) konsument napojów alkoholowych miał kiedyś poczucie, że
powinien ograniczyć swoje picie, również co dziewiąty (11%) słyszał krytykę dotyczącą tego,
że pije alkohol, mniej więcej tyle samo – czuło się z tego powodu nie w porządku. Dla 5%
napicie się alkoholu było pierwszą czynnością wykonywaną rano po to, aby uspokoić nerwy
lub złagodzić kaca.
Z porównania dwóch ostatnich tabel wynika, że ponad połowa opisywanych wyżej
sytuacji miała miejsce również w ciągu ostatnich 12 miesięcy
Według definicji, udzielenie przynajmniej dwóch odpowiedzi pozytywnych w
powyższym czterozdaniowym teście świadczy o problemie alkoholowym. Rozkład punktacji
testu przedstawiony jest w Tabeli 19.
Tabela 19. Wyniki testu przesiewowego CAGE w ciągu ostatnich 12 miesięcy (% wśród
konsumentów alkoholu).
Brak odpowiedzi pozytywnej
Jedna odpowiedź pozytywna
Dwie odpowiedzi pozytywne
Trzy odpowiedzi pozytywne
Cztery odpowiedzi pozytywne
Wynik pozytywny (dwie lub więcej odpowiedzi pozytywnych)
woj. łódzkie
86,7%
6,6%
3,5%
2,4%
0,8%
6,7%
Polska
88,1%
5,1%
3,5%
1,4%
1,8%
6,7%
Zgodnie z testem CAGE problem alkoholowy ma ok. 7% mieszkańców województwa
łódzkiego (tyle samo, co na poziomie ogólnopolskim). Wynik ten koresponduje z wcześniej
omówionymi wskaźnikami: odsetkiem (wśród konsumentów) osób, które rocznie wypijają
ponad 12 litrów stuprocentowego alkoholu (6%), jest jednak niższy od odsetka osób
zaliczonych do grupy ryzyka – 9%.
20
Kolejna – Tabela 20 – pokazuje, że znacznie częściej niż w badaniu ogólnopolskim,
osoby pozytywnie przechodzące test CAGE rzeczywiście piją nadmierne ilości alkoholu (41%
spośród pijących ponad 12 litrów czystego alkoholu rocznie i 31% spośród należących do
grupy ryzyka, analogiczne odsetki dla próby ogólnopolskiej to odpowiednio – 28% i 23%).
Tabela 20. Wyniki testu przesiewowego CAGE w ciągu ostatnich 12 miesięcy, a poziom
spożycia (% wśród konsumentów alkoholu).
Ogółem
Rozkład spożycia
Do 1,2 l.
Powyżej 6 do 12 l.
Powyżej 12 l.
Grupa ryzyka
Nie
Tak
woj. łódzkie
6,7%
Polska
6,7%
2,5%
4,0%
14,8%
40,6%
1,3%
2,0%
11,0%
28,2%
4,1%
30,9%
2,7%
22,8%
4. OSZACOWANIE ROZMIARÓW NIELEGALNEGO RYNKU NAPOJÓW
ALKOHOLOWYCH.
Kolejnym ważnym zagadnieniem związanym ze spożywaniem alkoholu jest nielegalny
rynek napojów alkoholowych. Co dwudziesty (5%) mieszkaniec województwa łódzkiego
przynajmniej raz do roku kupuje alkohol na nielegalnym rynku. Dla porównania 8% Polaków
kupuje w ten sposób alkohol.
Tabela 21. Zakupy napojów alkoholowych na nielegalnym rynku w czasie ostatnich 12 miesięcy
przed badaniem (odsetki badanych dokonujących zakupów i średnie ilości kupowane
jednorazowo).
Piwo
Wino
Wódka
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
Co najmniej raz
Chociaż raz w
Średnia liczba
na tydzień w
czasie ostatnich kupowanych butelek
czasie ostatnich 12
12 miesięcy
przy jednej okazji
miesięcy
0,4%
2,3%
3,35
2,6%
6,0%
4,20
0,1%
1,1%
1,25
0,5%
2,7%
1,13
0,7%
4,3%
1,39
0,6%
5,8%
1,54
Mieszkańcy województwa łódzkiego rzadziej niż ogół Polaków kupowali alkohol z
nielegalnych źródeł. W ciągu ostatniego roku mieszkańcy województwa najczęściej kupowali
z nielegalnych źródeł wódkę (4%, w populacji ogólnopolskiej – 6%) oraz piwo (2%, w
populacji ogólnopolskiej – 6%). Najrzadziej natomiast kupowali w ten sposób wino (1%, w
populacji ogólnopolskiej – 3%).
Średnie ilości kupowanych nielegalnie butelek nielegalnego alkoholu przez
mieszkańców województwa łódzkiego różnią się od tych samych liczb w populacji
ogólnopolskiej.
Mieszkańcy województwa łódzkiego kupujący na nielegalnym rynku piwo nabywali
jednorazowo więcej butelek tego napoju (3,35 wobec 4,2 dla populacji ogólnopolskiej).
Mieszkańcy województwa korzystający z nielegalnego rynku alkoholu kupowali natomiast
21
jednorazowo mniej butelek wódki (1,39 butelki wobec 1,54 dla populacji ogólnopolskiej).
Natomiast najmniej butelek kupowali mieszkańcy województwa w przypadku wina (1,25
wobec 1,13 dla populacji ogólnopolskiej).
22
Tabela 21. Bycie świadkiem zakupu alkoholu na nielegalnym rynku w czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem (odsetki wśród
wszystkich).
Poziom spożytego alkoholu
Ogółem
Abstynenci
Do 1,2 l.
woj.
woj.
woj.
woj.
Polska
Polska
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
łódzkie
łódzkie
Był(a) Pan(i) świadkiem nielegalnego kupowania, sprzedawania alkoholu
Tak
15,0%
13,5%
7,7%
8,0%
13,3%
8,7%
15,5%
16,2%
Nie
84,4%
85,0%
89,4%
91,0%
86,7%
89,6%
83,5%
83,8%
Nie
pamięta
0,6%
1,5%
3,0%
1,1%
0,0%
1,7%
1,0%
0,0%
m
Był(a) Pan(i) świadkiem nielegalnego kupowania, sprzedawania alkoholu – próba interwencji
Tak
6,8%
6,6%
0,0%
5,3%
3,2%
19,2%
11,6%
2,6%
Nie
93,2%
92,9%
100,0%
94,7%
96,8%
78,3%
88,4%
97,4%
Nie
pamięta
0,0%
0,5%
0,0%
0,0%
0,0%
2,5%
0,0%
0,0%
m
Powyżej 6 do 12 l.
woj.
Polska
łódzkie
Powyżej 12 l.
woj.
Polska
łódzkie
21,6%
78,4%
24,3%
74,5%
27,0%
73,0%
20,6%
76,6%
0,0%
1,2%
0,0%
2,7%
6,7%
93,3%
0,0%
100,0%
0,0%
100,0%
0,0%
100,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
Mieszkańcy województwa łódzkiego z podobną częstotliwością (15%) co ogół
Polaków (14%) są świadkami nielegalnego kupowania alkoholu. Zarówno w województwie
łódzkim, jak i w próbie ogólnopolskiej – co czternasty (7%) świadek nielegalnej sprzedaży
alkoholu podjął interwencję. Bycie świadkiem nielegalnej sprzedaży alkoholu występuje
częściej u osób spożywających więcej alkoholu. Dla porównania – 8% abstynentów w
województwie łódzkim oraz 8% abstynentów w Polsce było świadkami nielegalnej sprzedaży
alkoholu. Natomiast wśród osób spożywających ponad 12 l. alkoholu rocznie – 27% w
województwie łódzkim oraz 21% w próbie ogólnopolskiej było świadkami takiej sprzedaży.
Tabela 22. Liczba zakupionych nielegalnie butelek piwa i wódki z nielegalnego źródła w ciągu
ostatnich 12 miesięcy (odsetki badanych dokonujących zakupów).
Piwo
Wódka
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
1 butelka
51,2%
34,1%
80,3%
70,2%
2 butelki
0,0%
45,4%
13,3%
22,7%
3-5 butelek
27,3%
14,9%
6,4%
5,8%
6 i więcej butelek
21,4%
5,6%
0,0%
1,3%
Razem
100%
100%
100%
100%
Tabela 23. Liczba zakupionych nielegalnie butelek wina z nielegalnego źródła w ciągu ostatnich
12 miesięcy (odsetki badanych dokonujących zakupów).
Wino
woj. łódzkie
Polska
1 butelka
75,0%
87,2%
2 butelki
25,0%
12,8%
3 butelki
0,0%
0,0%
4 i więcej butelek
0,0%
0,0%
Razem
100%
100%
Nielegalnie kupujący alkohol mieszkańcy województwa łódzkiego nabywają go w
podobnych ilościach co ogół badanych w próbie ogólnopolskiej. Mieszkaniec województwa
łódzkiego, który kupuje nielegalnie alkohol, zazwyczaj jednorazowo dokonuje zakupu jednej
lub dwóch butelek nielegalnego alkoholu. W przypadku piwa mieszkańcy województwa
łódzkiego kupujący nielegalnie alkohol kupowali albo jedną butelkę tego napoju (51%), albo
trzy lub więcej butelek tego napoju (49%). Jedną lub dwie butelki wódki kupiło 94%
mieszkańców korzystających z nielegalnego rynku (w populacji ogólnopolskiej – 93%).
Wszyscy mieszkańcy województwa kupujący nielegalnie wino kupili jednorazowo jedną lub
dwie butelki (w populacji ogólnopolskiej również 100% respondentów kupiło jedną lub dwie
butelki).
Tabela 24. Zakupy napojów alkoholowych na nielegalnym rynku w czasie ostatnich 12 miesięcy
przed badaniem według zmiennych demograficznych (odsetki badanych
dokonujących zakupów).
Ogółem
Płeć
Kobiety
Mężczyźni
Wiek
18-29 lat
30-39 lat
woj. łódzkie
5,2%
Polska
8,3%
2,4%
8,4%
4,5%
12,5%
3,4%
4,0%
7,3%
8,3%
40-49 lat
50-64 lata
65 i więcej lat
Miasto 50-200 tys.
Miasto do 50 tys.
Wieś
Wykształcenie
Podstawowe
Zawodowe
Średnie
Wyższe
Status zawodowy
Praca zawodowa
Rencista, emeryt
Uczeń, student
Gospodyni domowa
Bezrobotny
Stosunek do religii
Pozostali
Do 500 zł
501-1000 zł
1001-1500 zł
1501-2000 zł
2001-3000 zł
Ponad 3000 zł
Poziom spożycia alkoholu
Abstynenci
Do 1,2 l.
Pow. 1,2 do 6 l.
Pow. 6 do 12 l.
Pow. 12 l.
woj. łódzkie
5,8%
0,0%
0,0%
Polska
15,4%
7,6%
5,0%
6,2%
5,2%
4,3%
4,8%
7,6%
5,3%
5,5%
11,8%
2,3%
7,6%
5,7%
5,4%
7,6%
11,2%
7,3%
5,8%
7,2%
3,9%
4,7%
0,0%
4,9%
10,0%
5,9%
6,0%
0,0%
14,8%
4,2%
7,7%
7,4%
10,7%
5,0%
3,0%
9,6%
3,1%
4,9%
4,0%
23,3%
8,4%
4,5%
13,9%
5,0%
0,0%
0,0%
1,6%
9,8%
11,3%
2,7%
0,6%
4,9%
10,8%
10,0%
17,4%
Jak widać w tabeli 24 zarówno wśród mieszkańców województwa łódzkiego, jak i
wśród ogółu Polaków – częściej nielegalny alkohol kupowali mężczyźni 8% (w populacji
ogólnopolskiej – 13%) niż kobiety 2% (w populacji ogólnopolskiej – 5%). Starsze osoby
mieszkające w województwie łódzkim, tak samo jak najstarsi Polacy – rzadziej kupują
nielegalnie alkohol. Żaden z mieszkańców województwa łódzkiego mający 50 lat lub więcej
nie kupował nielegalnie alkoholu. Wśród ogółu Polaków nielegalny alkohol kupiło natomiast
8% osób mających od 50 do 64 lat oraz 5% osób mających 65 lat lub więcej. Najczęściej
nielegalny alkohol kupują mieszkańcy województwa łódzkiego mający pomiędzy 40 a 49 lat
(6%). Również wśród ogółu Polaków ta grupa najczęściej (15%) kupuje nielegalny alkohol.
W województwie łódzkim najrzadziej kupują alkohol osoby z wykształceniem podstawowym
(2%). Posiadanie wykształcenia zawodowego natomiast wiąże się z częstszym kupowaniem
nielegalnego alkoholu zarówno w Polsce (11%), jak i w województwie łódzkim (8%). Osoby
wierzące i praktykujące rzadziej kupują nielegalnie alkohol (4% w województwie łódzkim,
7% w próbie ogólnopolskiej) niż osoby niewierzące lub wierzące, lecz niepraktykujące (8% w
województwie łódzkim i 11% w próbie ogólnopolskiej).
25
Chociaż bezrobotni w próbie ogólnopolskiej częściej (15%) niż inne grupy zawodowe
kupowali nielegalnie alkohol, to jednak bezrobotni mieszkający w województwie łódzkim nie
robili tego częściej (5%) niż ogół mieszkańców województwa łódzkiego (5%) alkohol.
Natomiast grupą zawodową, która częściej kupuje nielegalnie alkohol – zarówno w Polsce
(10%), jak i w województwie łódzkim (7%) – są respondenci pracujący zawodowo. Renciści i
emeryci rzadziej kupują nielegalny alkohol. Żadna z gospodyń domowych ani w badaniu
ogólnopolskim, ani w edycji łódzkiej badania nie deklarowała kupowania alkoholu na
nielegalnym rynku.
Wysokość dochodu gospodarstwa domowego nie różnicuje w sposób spójny
częstotliwości dokonywania zakupów nielegalnego alkoholu.
Osoby spożywające najmniej alkoholu (do 1,2 l.) najrzadziej kupują nielegalny
alkohol zarówno w Polsce (5%), jak i województwie łódzkim (2%). Żaden z abstynentów
mieszkających w województwie łódzkim nie zadeklarował kupowania nielegalnie alkoholu
nielegalnie, natomiast wśród abstynentów w próbie ogólnopolskiej tylko 1% z nich
zadeklarowało taki zakup. Mieszkańcy województwa łódzkiego spożywający od 1,2 do 6 l.
alkoholu z podobną częstotliwością (10%) – co analogiczna grupa w populacji ogólnopolskiej
(11%) – kupują nielegalnie alkohol. Również mieszkańcy spożywający od 6 do 12 l. alkoholu
(11%) z podobną częstotliwością co badani spożywający takie same ilości alkoholu
mieszkańcy Polski (10%) dokonują zakupów nielegalnego alkoholu. Chociaż w próbie
ogólnopolskiej najczęściej nielegalny alkohol kupowały osoby spożywające ponad 12 l.
alkoholu rocznie (17%), to wśród mieszkańców województwa łódzkiego ta grupa
konsumentów alkoholu kupowała rzadziej nielegalny alkohol.
5. PROBLEMY SPOŁECZNE ZWIĄZANE ZE SPOŻYWANIEM ALKOHOLU.
5.1. Kierowanie pojazdami pod wpływem alkoholu.
Oprócz bezpośredniego ryzyka dla zdrowia konsumenta alkoholu, jego nadużywanie
może powodować zagrożenia dla osób trzecich. Poniżej przedstawiamy statystyki dotyczące
innych zagrożeń związanych ze spożywaniem alkoholu, tzn. prowadzeniem samochodów,
traktorów i rowerów pod wpływem alkoholu oraz piciem alkoholu w trakcie wykonywania
pracy. Podane poniżej statystyki należy traktować jako wartości minimalne występowania
opisywanych zjawisk, ponieważ wielu respondentów prowadzących pojazdy mechaniczne pod
wpływem alkoholu lub spożywających alkohol w pracy może nie być skłonnych do
przyznawania się przed ankieterem do takich – nieakceptowanych społecznie – zachowań.
Tabela 25. Kierowanie przez badanego samochodem lub innym pojazdem mechanicznym w
czasie ostatnich 12 miesięcy pod wpływem alkoholu (odsetki wśród badanych prowadzących samochód lub inny pojazd mechaniczny przynajmniej raz w czasie ostatnich
12 miesięcy).
woj. łódzkie
Polska
4,7%
2,9%
Tak
Nie
Nie pamiętam, trudno powiedzieć
94,8%
96,3%
0,5%
0,8%
Razem
100%
100%
Co dwudziestemu (5%) mieszkańcowi województwa, który przynajmniej raz w ciągu
ostatnich 12 miesięcy prowadził samochód lub inny pojazd mechaniczny, zdarzyło się robić to
pod wpływem alkoholu (w populacji ogólnopolskiej analogiczny odsetek wyniósł 3%).
Należy pamiętać, że kierowanie samochodem pod wpływem alkoholu jest zachowaniem
deklarowanym niezmiernie rzadko, dlatego różnice pomiędzy wynikami traktowane powinny
być z ostrożnością ze względu na małą podstawę procentowania.
Tabela 26. Kierowanie samochodem pod wpływem alkoholu według płci i wieku wśród osób
prowadzących samochód przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
1,6%
2,0%
6,2%
3,3%
4,7%
2,9%
Ogółem
Wiek
1,7%
4,2%
0,0%
1,4%
0,7%
2,1%
18-29 lat
3,3%
2,6%
16,5%
4,7%
12,0%
3,9%
30-39 lat
0,0%
0,0%
3,6%
1,8%
2,4%
1,3%
40-49 lat
0,0%
0,0%
3,6%
4,7%
2,7%
3,8%
50-64 lata
0,0%
0,0%
4,4%
5,0%
3,5%
3,7%
65 i więcej lat
W Tabeli 26 są przedstawione proporcje występowania kierowców jeżdżących pod
wpływem alkoholu w rozbiciu na płeć i wiek. Jak można zauważyć, częstość kierowania
samochodami pod wpływem alkoholu wśród kobiet w województwie łódzkim i w próbie
ogólnopolskiej jest taka sama: po 2%. Wśród mężczyzn w próbie ogólnopolskiej i
wojewódzkiej występuje natomiast różnica w częstości deklarowania jazdy samochodem pod
wpływem alkoholu (3% vs 6%). W województwie łódzkim kierowanie samochodem pod
wpływem samochodu jest domeną ludzi w wieku od 30 do 39 lat. Natomiast wśród ogółu
Polaków wiek nie różnicuje w znaczący sposób odsetka przyznającego się do kierowania
samochodem w stanie nietrzeźwości.
Tabela 27 pokazuje odsetki prowadzących pod wpływem alkoholu w grupach
wyróżnionych ze względu na poziom wykształcenia, wielkość miejscowości zamieszkania,
status zawodowy, stosunek do religii, dochód oraz roczne spożycie alkoholu. Ze względu na
małą podstawę procentowania nie można wysnuwać zbyt daleko idących wniosków z
poniższych porównań.
Tabela 27. Kierowanie samochodem pod wpływem alkoholu według zmiennych
demograficznych wśród osób prowadzących samochód przynajmniej raz w ciągu
ostatnich 12 miesięcy.
woj. łódzkie
Polska
4,7%
2,9%
Ogółem
Płeć
1,6%
2,0%
Kobiety
6,2%
3,3%
Mężczyźni
Wiek
0,7%
2,1%
18-29 lat
12,0%
3,9%
30-39 lat
2,4%
1,3%
40-49 lat
2,7%
3,8%
50-64 lata
3,5%
3,7%
65 i więcej lat
3,3%
2,4%
Miasto 50-200 tys.
3,2%
5,8%
Miasto < 50 tys.
5,8%
1,3%
Wieś
5,6%
2,5%
Wykształcenie
4,4%
0,0%
Podstawowe
11,0%
5,4%
Zawodowe
2,3%
2,6%
Średnie
27
Wyższe
Status zawodowy
Praca zawodowa
Rencista, emeryt
Uczeń, student
Gospodyni domowa
Bezrobotny
Stosunek do religii
Pozostali
Do 500 zł
501-1000 zł
1001-1500 zł
1501-2000 zł
2001-3000 zł
Ponad 3000 zł
Do 1,2 l.
Pow. 1,2 do 6 l.
Pow. 6 do 12 l.
Pow. 12 l.
woj. łódzkie
1,4%
Polska
1,4%
5,6%
1,6%
0,0%
0,0%
10,7%
3,1%
1,8%
0,0%
0,0%
9,1%
3,6%
7,0%
1,7%
4,7%
0,0%
1,1%
6,5%
15,0%
4,0%
0,0%
6,6%
0,0%
2,1%
3,8%
3,0%
4,5%
2,1%
1,5%
9,5%
11,6%
1,7%
3,4%
3,4%
4,9%
Wydaje się jednak, że zjawisko kierowania samochodem pod wpływem alkoholu jest
częstsze wśród osób z wykształceniem zawodowym. Ta grupa najczęściej deklarowała
prowadzenie pod wpływem alkoholu zarówno w województwie łódzkim, jak i w całej Polsce
(odpowiednio 11% i 5%). Jeśli chodzi o status zawodowy najwięcej osób kierujących pod
wpływem alkoholu zarówno w woj. łódzkim (11%), jak i w Polsce (9%) występuje wśród
osób bezrobotnych. W województwie łódzkim najwięcej respondentów prowadzących pod
wpływem alkoholu wystąpiło wśród zarabiających 1501-2000 zł W skali całego kraju
natomiast takie zachowanie najczęściej deklarowali najubożsi badani (7%).
Podobnie jak w próbie ogólnopolskiej – najwięcej kierowców jeżdżących pod
wpływem alkoholu wystąpiło w grupie spożywającej ponad 12 l. alkoholu (12%), ale także
porównywalny odsetek respondentów z grupy konsumującej rocznie od 6 do 12 l. czystego
alkoholu przyznaje się do takiego zachowania (10%).
Następną kwestią badaną w ramach zarówno łódzkiej, jak i ogólnopolskiej edycji
badania było bycie świadkiem kierowania różnymi pojazdami pod wpływem alkoholu. Tabela
28 przedstawia proporcje występowania świadków kierowania samochodem pod wpływem
alkoholu w badaniu łódzkim oraz w badaniu ogólnopolskim.
Tabela 28. Bycie świadkiem w czasie ostatnich 12 miesięcy sytuacji kierowania samochodem lub
innym pojazdem mechanicznym przez osobę będącą pod wpływem alkoholu (odsetki
wśród wszystkich badanych).
woj. łódzkie
Polska
Tak
28,0%
24,7%
Nie
70,8%
73,8%
1,2%
1,5%
Razem
100%
100%
Bycie świadkiem kierowania pojazdami mechanicznymi pod wpływem alkoholu jest
częstą sytuacją zarówno w skali całej Polski, jak w województwie łódzkim (odpowiednio
25% i 28%). Widoczna jest różnica między tymi danymi a deklaracjami badanych
dotyczącymi ich własnych zachowań (5% mieszkańców łódzkiego przyznaje się do takich
zachowań). Nawet – jeśli przyjąć, że jeden kierowca samochodu jadący pod wpływem
alkoholu mógł być widziany przez wiele osób, to jest możliwa sytuacja, w której wielu
respondentów, którzy nie deklarowali kierowania samochodem pod wpływem alkoholu,
wstydziło się do tego przyznać. Na ukrywanie przez badanych takiego zachowania może mieć
wpływ także fakt, że kierowanie pojazdami mechanicznymi jest obecnie przestępstwem
karnym.
Większość świadków kierowania przez kogoś samochodem pod wpływem alkoholu
nie podjęła interwencji. Odsetki interweniujących w województwie łódzkim oraz w całym
kraju są bardzo podobne i wynoszą odpowiednio 36% i 37%.
Tabela 29. Próby interwencji w sytuacji kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym przez osobę będącą pod wpływem alkoholu
(odsetki badanych wśród osób, które były świadkiem takiej sytuacji).
woj. łódzkie
Polska
Tak
35,8%
36,5%
Nie
63,4%
62,3%
0,8%
0.3%
Razem
100%
100%
Zbliżona jest również częstość podejmowania różnego rodzaju interwencji – i w
ogólnopolskiej, i w lokalnej edycji badania ok. 2/3 interweniujących świadków powiedziało
nietrzeźwemu kierowcy, że nie powinien prowadzić. Drugim pod względem częstości
podejmowanym działaniem była próba niedopuszczenia do odjechania samochodem – przez
zabranie kluczyków czy też utrudnienie dostępu do auta. W ten sposób zareagowało 13%
świadków w województwie łódzkim oraz co piąty świadek w próbie ogólnopolskiej.
Działania radykalne, to znaczy wezwanie policji lub służb porządkowych, częściej
podejmowane były przez mieszkańców województwa łódzkiego (13%) niż przez ogół
Polaków (7%).
Tabela 30. Próby interwencji w sytuacji kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym przez osobę będącą pod wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród osób,
które próbowały interweniować) (możliwość wyboru wielu odpowiedzi).
Powiedziałem, że nie powinien(-a) teraz prowadzić
pojazdu.
Zabrałem kluczyki do stacyjki lub w inny sposób nie
dopuściłem kierowcy do pojazdu.
Odprowadziłem lub zawiozłem tę osobę do domu lub w
inne wskazane przez nią miejsce.
Znalazłem inną osobę (nie taxi), która nie będąc pod
wpływem alkoholu, odprowadziła lub zawiozła tę osobę do
domu lub w inne wskazane miejsce.
woj. łódzkie
Polska
67,8%
65,9%
13,2%
20,6%
5,9%
9,3%
1,8%
4,9%
29
Wezwałem TAXI.
3,8%
1,8%
Wezwałem policję lub inne służby porządkowe.
13,3%
6,7%
Zrobiłem coś innego.
4,6%
5,2%
Trudno powiedzieć.
0,0%
0,0%
Takie interwencje w województwie łódzkim częściej kończyły się porażką niż
sukcesem. Aż 60% nietrzeźwych kierowców – mimo interwencji – poprowadziło samochód.
Warto zauważyć, że interwencje mieszkańców łódzkiego rzadziej niż w skali ogólnopolskiej
kończyły się powodzeniem (40% w porównaniu z 48%) .
Tabela 31. Skutki interwencji w sytuacji kierowania samochodem lub innym pojazdem mechanicznym przez osobę będącą pod wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród osób,
które próbowały interweniować).
woj. łódzkie
Polska
Kierowca mimo interwencji pojechał tym pojazdem
59,8%
46,9%
Kierowca nie pojechał tym pojazdem
40,2%
48,3%
0,0%
4,8%
Razem
100%
100%
W omawianym badaniu sprawdzano również częstotliwość występowania zjawiska
jazdy rowerem pod wpływem alkoholu. Tabela 32 zawiera deklaracje badanych dotyczące
jeżdżenia rowerem pod wpływem alkoholu. Ok. 6% mieszkańców województwa łódzkiego,
którzy przynajmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy jeździli rowerem, przyznało, że
zdarzyło im się robić to po spożyciu alkoholu. Niemalże taki sam odsetek osób deklarujących
analogiczne zachowanie wystąpił w próbie ogólnopolskiej.
Tabela 32. Jeżdżenie rowerem w czasie ostatnich 12 miesięcy będąc pod wpływem alkoholu (odsetki wśród badanych, którzy jeździli na rowerze przynajmniej raz w czasie ostatnich
12 miesięcy).
Tak
woj. łódzkie
5,7%
Polska
6,6%
Nie
94,0%
93,1%
0,3%
0,4%
Razem
100%
100%
Bycie świadkiem jeżdżenia przez rowerzystów pod wpływem alkoholu jest trochę
częstszą sytuacją niż spotykanie kierowców będących pod wpływem alkoholu. Około co trzeci
mieszkaniec województwa łódzkiego widział kogoś jadącego rowerem pod wpływem
alkoholu (wśród populacji ogólnopolskiej także około 33% badanych). Również w tym
przypadku porównanie tego wskaźnika do ilości rowerzystów deklarujących jeżdżenie
rowerem pod wpływem alkoholu (6% mieszkańców woj. łódzkiego przyznaje się do takich
zachowań), może budzić wątpliwości co do tego ostatniego wskaźnika.
Tabela 33. Bycie świadkiem w czasie ostatnich 12 miesięcy jeżdżenia na rowerze przez osobę pod
wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów).
woj. łódzkie
Polska
Tak
34,4%
32,4%
Nie
62,2%
65,5%
3,4%
2,0%
Razem
100%
100%
Mieszkańcy województwa łódzkiego rzadziej reagują w sytuacji, gdy spotykają
pijanego rowerzystę niż w przypadku kierowcy będącego pod wpływem alkoholu. Jedynie 7%
respondentów, którzy spotkali nietrzeźwego rowerzystę, podjęło interwencję w takiej sytuacji
(wśród populacji ogólnopolskiej – 9% badanych).
Tabela 34. Próby interwencji w sytuacji jeżdżenia na rowerze przez osobę pod wpływem alkoholu
(odsetki badanych wśród osób, które były świadkiem takiej sytuacji).
woj. łódzkie
Polska
Tak
7,0%
9,4%
Nie
93,0%
89,4%
0,0%
1,3%
Razem
100%
100%
Osoby, które podjęły interwencję wobec pijanego rowerzysty, najczęściej mówiły mu,
że nie powinien jeździć pod wpływem alkoholu. Postąpiło tak 40% interweniujących
świadków w województwie łódzkim i niemal dwie trzecie w populacji ogólnopolskiej. Wśród
wymienianych przez mieszkańców województwa łódzkiego rodzajów interwencji znalazło się
również odebranie roweru, wezwanie policji lub służb porządkowych oraz inne działania niż
wyszczególnione w ankiecie.
Tabela 35. Próby interwencji w sytuacji jeżdżenia na rowerze przez osobę pod wpływem alkoholu
(odsetki badanych wśród osób, które próbowały interweniować) (możliwość wyboru
wielu odpowiedzi).
Powiedziałem, że nie powinien(-a) teraz jechać na
rowerze.
Zabrałem rower lub w inny sposób nie dopuściłem go/jej
do roweru.
Odprowadziłem lub zawiozłem tę osobę do domu lub w
inne wskazane przez nią miejsce.
woj. łódzkie
Polska
40,0%
65,2%
17,1%
17,2%
0,0%
7,8%
31
Znalazłem inną osobę (nie taxi), która nie będąc pod
wpływem alkoholu, odprowadziła lub zawiozła tę osobę
do domu lub w inne wskazane miejsce.
0,0%
2,9%
Wezwałem TAXI.
0,0%
0,0%
Wezwałem policję lub inne służby porządkowe.
17,3%
0,0%
Zrobiłem coś innego.
25,6%
7,7%
Trudno powiedzieć.
0,0%
0,0%
Interwencje w województwie łódzkim w większości przypadków kończyły się
powodzeniem. Przeszło połowa (53%) interweniujących świadków zdołała zatrzymać
rowerzystę (wśród populacji ogólnopolskiej 48%).
Tabela 36. Skutki interwencji w sytuacji kierowania rowerem lub innym pojazdem mechanicznym przez osobę pod wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród osób, które
próbowały interweniować).
woj. łódzkie
Polska
Osoba ta mimo interwencji pojechała (dalej) rowerem.
43,4%
46,3%
Osoba ta nie pojechała (dalej) rowerem.
52,6%
47,8%
Nie pamiętam, trudno powiedzieć.
4,0%
5,8%
Razem
100%
100%
Następnym typem pojazdów, których prowadzenie pod wpływem alkoholu
sprawdzano, były traktory i maszyny rolnicze. Tabela 37 przedstawia procent osób
kierujących traktorami lub maszynami rolniczymi pod wpływem alkoholu.
Prowadzenie przez osoby korzystające z traktorów lub maszyn rolniczych tych
pojazdów w stanie nietrzeźwym jest niezmiernie rzadkim zjawiskiem, zarówno w
województwie łódzkim, jak i w skali całej Polski (po ok. 1% wskazań).
Tabela 37. Kierowanie przez badanego traktorem lub inną maszyną rolniczą w czasie ostatnich
12 miesięcy pod wpływem alkoholu (odsetki wśród badanych prowadzących traktor
lub inną maszynę rolniczą przynajmniej raz w czasie ostatnich 12 miesięcy).
woj. łódzkie
Polska
Tak
0,8%
1,2%
Nie
98,9%
97,5%
0,3%
1,2%
Razem
100%
100%
Bycie świadkiem sytuacji prowadzenia przez kogoś traktora lub maszyny rolniczej pod
wpływem alkoholu również jest rzadkim zdarzeniem. Jedynie co dziesiąty (11%) mieszkaniec
województwa łódzkiego był świadkiem takiej sytuacji (wśród populacji ogólnopolskiej – 6%
badanych).
Tabela 38. Bycie świadkiem w czasie ostatnich 12 miesięcy sytuacji kierowania traktorem lub
inną maszyną rolniczą przez osobę będącą pod wpływem alkoholu (odsetki badanych
wśród wszystkich respondentów).
woj. łódzkie
Polska
Tak
10,9%
5,7%
Nie
89,0%
92,9%
0,1%
1,4%
Razem
100%
100%
Mieszkańcy województwa łódzkiego rzadko reagują w sytuacji, gdy spotykają osobę
kierującą maszyną rolniczą pod wpływem alkoholu. Jedynie 17% świadków takiego zdarzenia
podjęło jakieś działanie mające na celu zapobieżenie kierowaniu traktorem lub maszyną
rolniczą przez osobę nietrzeźwą (wśród populacji ogólnopolskiej – 13% badanych).
Tabela 39. Próby interwencji w sytuacji kierowania traktorem lub inną maszyną rolniczą przez
osobę pod wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród osób, które były świadkiem
takiej sytuacji).
woj. łódzkie
Polska
Tak
17,4%
13,4%
Nie
82,6%
86,6%
0,0%
0,0%
Razem
100%
100%
Ze względu na zbyt małe liczebności osób interweniujących w przypadku bycia
świadkiem kierowania przez osobę maszyną rolniczą pod wpływem alkoholu nie
przedstawiono statystyk dla rodzajów interwencji w tej sytuacji.
Interwencje mieszkańców województwa łódzkiego w takich sytuacjach w większości
przypadków kończyły się niepowodzeniem. 70% interweniujących osób nie zdołało zatrzymać
prowadzącego maszynę rolniczą (wśród populacji ogólnopolskiej – 59%).
Tabela 40. Skutki interwencji w sytuacji kierowania traktorem lub inną maszyną rolniczą przez
osobę pod wpływem alkoholu (odsetki badanych wśród osób, które próbowały interweniować).
woj. łódzkie
Polska
Kierowca mimo interwencji pojechał tym pojazdem.
70,0%
58,7%
Kierowca nie pojechał tym pojazdem.
30,0%
41,3%
33
Nie pamiętam, trudno powiedzieć.
0,0%
0,0%
Razem
100%
100%
5.2.
Picie alkoholu w pracy.
Następną omawianą kwestią jest spożywanie alkoholu w miejscu pracy. Tabela 41
przedstawia rozkład odpowiedzi na pytanie o tę kwestię. Co dziesiątemu mieszkańcowi
województwa łódzkiego, zdarzyło się spożywać alkohol w miejscu pracy przynajmniej raz w
ciągu ostatnich 12 miesięcy. Dla porównania w populacji ogólnopolskiej 8% pracujących
spożywało alkohol w miejscu pracy.
Tabela 41. Spożywanie przez badanego alkoholu w miejscu pracy lub podczas wykonywania pracy
w ciągu ostatnich 12 miesięcy (odsetki wśród pijących).
Tak
woj. łódzkie
9,8%
Polska
8,3%
Nie
88,3%
91,3%
1,9%
0,4%
Razem
100%
100%
Częściej w miejscu pracy pili mężczyźni (15%, w populacji ogólnopolskiej – 11%) niż
kobiety (4% w woj. łódzkim, 6% w populacji ogólnopolskiej). Wśród mężczyzn do picia w
miejscu pracy najczęściej przyznawali się mężczyźni z przedziału wiekowego 30-39 lat
(29%), wśród kobiet natomiast 40- 49-latki (12%).
Tabela 42. Spożywanie alkoholu w miejscu pracy w czasie ostatnich 12 miesięcy (odsetki wśród
pijących).
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
4,0%
5,7%
15,2%
10,6%
9,8%
8,3%
Ogółem
Wiek
3,0%
7,5%
0,0%
9,9%
1,5%
8,6%
18-29 lat
5,7%
4,1%
29,1%
12,6%
19,6%
8,8%
30-39 lat
12,2%
9,4%
13,5%
6,8%
13,0%
7,9%
40-49 lat
0,0%
3,0%
20,0%
13,8%
9,1%
8,8%
50-64 lata
0,0%
0,0%
0,0%
8,8%
0,0%
5,7%
65 i więcej lat
W województwie łódzkim, podobnie jak w całej Polsce, najmniej osób pijących w
miejscu pracy występuje wśród mieszkańców wsi (7% w woj. łódzkim, 6% w skali
ogólnopolskiej). W grupach wyróżnionych ze względu na poziom wykształcenia, częstość
deklarowania konsumpcji alkoholu w miejscu pracy oscylowała wokół 10%. Na tym tle
najbardziej wyróżniały się osoby z wykształceniem podstawowym, wśród których jedynie 8%
przyznało się do takiego czynu. W całej Polsce natomiast, picie w miejscu pracy najrzadziej
deklarowały osoby z wykształceniem zawodowym (6%). Wśród różnych grup zawodowych
najczęściej alkohol w miejscu pracy spożywali przedsiębiorcy, rzemieślnicy lub kupcy (18%,
w populacji ogólnopolskiej – 10%). Najrzadziej zaś alkohol w miejscu pracy spożywali
robotnicy niewykwalifikowani (3% w woj. łódzkim oraz 6% w próbie ogólnopolskiej).
Osoby wierzące i praktykujące rzadziej piją alkohol w miejscu pracy (8% w badanym
województwie, 7% w próbie ogólnopolskiej) niż pozostali respondenci (14% w woj. łódzkim,
10% w próbie ogólnopolskiej).
Jeśli chodzi o dochody, picie w miejscu pracy najczęściej było deklarowane przez
mieszkańców województwa łódzkiego, którzy zarabiają 1501-2000 zł W całej Polsce
natomiast największy odsetek osób przyznających się do picia w miejscu pracy wystąpił
wśród respondentów o dochodach do 500 zł, 2001-3000 zł oraz ponad 3000 zł W każdej z
tych trzech grup co ósmy respondent zadeklarował, że spożywał alkohol w miejscu pracy.
Wraz z poziomem spożywanego rocznie alkoholu rośnie odsetek respondentów
przyznających się do picia w pracy. Taką prawidłowość zaobserwować można zarówno w
województwie łódzkim, jak i w populacji ogólnopolskiej. Wśród osób, które piją do 1,2 litra
alkoholu rocznie najrzadziej występuje zjawisko spożywania alkoholu w miejscu pracy (3%
wśród mieszkańców woj. łódzkiego, 4% wśród ogółu Polaków). Najczęściej zaś picie w pracy
występuje wśród osób pijących ponad 12 litrów alkoholu rocznie (30% w łódzkim, 22% w
całej Polsce).
Tabela 43. Spożywanie alkoholu w miejscu pracy w czasie ostatnich 12 miesięcy (wśród
pijących).
woj. łódzkie
Polska
9,8%
8,3%
Ogółem
Płeć
4,0%
5,7%
Kobiety
15,2%
10,6%
Mężczyźni
Wiek
1,5%
8,6%
18-29 lat
19,6%
8,8%
30-39 lat
13,0%
7,9%
40-49 lat
9,1%
8,8%
50-64 lata
0,0%
5,7%
65 i więcej lat
11,7%
10,4%
11,8%
10,1%
Miasto 50-200 tys.
11,2%
8,8%
Miasto < 50 tys.
6,7%
5,8%
Wieś
Wykształcenie
7,5%
7,1%
Podstawowe
10,7%
5,9%
Zawodowe
9,9%
9,2%
Średnie
11,4%
12,2%
Wyższe
Status społeczno-zawodowy
5,4%
6,7%
Rolnik indywidualny
2,5%
5,7%
Robotnik niewykwalifikowany
14,2%
7,1%
Robotnik wykwalifikowany
Pracownik umysłowy bez wyższego
11,8%
10,7%
wykształcenia
Pracownik umysłowy z wyższym
7,8%
16,1%
wykształceniem
17,5%
9,8%
Przedsiębiorca, rzemieślnik, kupiec
Stosunek do religii
7,7%
7,4%
14,3%
10,3%
Pozostali
10,4%
12,5%
Do 500 zł
12,2%
3,0%
501-1000 zł
4,5%
5,3%
1001-1500 zł
15,7%
9,0%
1501-2000 zł
9,5%
12,3%
2001-3000 zł
35
Ponad 3000 zł
Do 1,2 l.
Pow. 1,2 do 6 l.
Pow. 6 do 12 l.
Pow. 12 l.
woj. łódzkie
10,9%
Polska
12,5%
3,0%
10,2%
20,2%
29,7%
3,6%
6,5%
12,2%
21,9%
Badani mieszkańcy województwa łódzkiego częściej deklarują, że byli świadkami
spożywania alkoholu przez innych, niż przyznają się do takiego zachowania – prawie jedna
piąta (18%) respondentów z tego województwa była świadkami sytuacji spożywania alkoholu
w miejscu pracy w ciągu ostatnich 12 miesięcy (dla porównania w populacji ogólnopolskiej
16% badanych Polaków było świadkiem takiej sytuacji). Natomiast do spożywania alkoholu
w miejscu pracy przyznaje się jedynie 10% mieszkańców badanego terenu. Podobnie jak w
przypadku spożywania alkoholu w miejscu pracy, częstość bycia świadkiem takiego zdarzenia
wzrasta wraz z poziomem spożywanego rocznie alkoholu. Najmniej świadków konsumpcji
alkoholu w pracy wystąpiło wśród pijących mniej niż 1,2 l. czystego alkoholu rocznie (5% w
woj. łódzkim oraz w skali całego kraju), najwięcej zaś w grupie pijącej ponad 12 l. alkoholu
rocznie (30% w woj. łódzkim, 38% w populacji ogólnopolskiej).
Tabela 44. Bycie świadkiem w czasie ostatnich 12 miesięcy spożywania alkoholu przez osobę wykonującą pracę lub będącą w miejscu pracy (odsetki badanych wśród wszystkich
respondentów).
Tak
woj. łódzkie
17,8%
Polska
16,0%
Nie
77,4%
81,1%
Razem
4,8%
3,0%
100%
100%
Tabela 45. Bycie świadkiem w czasie ostatnich 12 miesięcy spożywania alkoholu przez osobę wykonującą pracę lub będącą w miejscu pracy w przełamaniu według ilości spożytego alkoholu (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów).
woj. łódzkie
Polska
17,8%
16,0%
5,3%
4,9%
15,6%
14,3%
19,8%
15,1%
Powyżej 6 do 12 l.
23,6%
27,0%
Powyżej 12 l.
30,0%
37,7%
Ogółem
Rozkład spożycia
Abstynenci
Do 1,2 l.
5.3 Ocena poziomu problemów zdrowotnych w odniesieniu do wielkości spożycia i
wzorów konsumpcji.
By ocenić wpływ alkoholu na zdrowie mieszkańców, respondentów proszono o
deklaracje dotyczące zadawanych im podczas wizyt lekarskich pytań związanych ze
spożywaniem przez nich alkoholu. Ponadto respondenci informowali, czy w ciągu ostatnich
12 miesięcy przebywali w szpitalu w związku z poważną chorobą lub wypadkiem, czy leczyli
się u lekarza specjalisty, a także – czy byli uczestnikami wypadku drogowego.
Tabela 46. Zapytanie badanego przez lekarza o ilość spożywanego alkoholu.
Tak
Nie
Nie wiem
woj. łódzkie
6,5% 93,2%
0,3%
Ogółem
Polska
5,9% 92,9%
1,2%
10,7% 86,4%
3,0%
woj. łódzkie
Abstynenci
3,5% 95,9%
0,5%
Polska
3,6% 96,4%
0,0%
woj. łódzkie
do 1,2 l.
4,5% 94,4%
1,1%
Polska
5,0% 95,0%
0,0%
woj. łódzkie
4,8% 93,9%
1,4%
Polska
10,6% 89,4%
0,0%
woj. łódzkie
Powyżej 6 do 12 l.
8,0% 92,0%
0,0%
Polska
5,1% 94,9%
0,0%
woj. łódzkie
Powyżej 12 l.
7,0% 93,0%
0,0%
Polska
Tabela 47. Zalecenie przez lekarza badanemu ograniczenia ilości spożywanego alkoholu.
Tak
Nie
Nie wiem
3,3% 95,6%
1,1%
woj. łódzkie
Ogółem
2,2% 97,1%
0,7%
Polska
3,5% 96,5%
0,0%
woj. łódzkie
Abstynenci
1,4% 98,6%
0,0%
Polska
4,9% 95,1%
0,0%
woj. łódzkie
Do 1,2 l.
0,9% 98,7%
0,3%
Polska
0,5% 98,6%
1,0%
woj. łódzkie
1,9% 97,5%
0,6%
Polska
0,0% 92,7%
7,3%
woj. łódzkie
Powyżej 6 do 12 l.
2,8% 97,2%
0,0%
Polska
3,2% 92,5%
4,3%
woj. łódzkie
Powyżej 12 l.
5,2% 94,8%
0,0%
Polska
Razem
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Razem
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Zdecydowana większość (93%) badanych mieszkańców województwa łódzkiego nie
była pytana przez lekarza o ilość spożywanego alkoholu. W województwie łódzkim pytanie o
ilość spożywanego alkoholu pojawia się najczęściej wśród abstynentów (11%) oraz wśród
osób pijących od 6 do 12 l. alkoholu (również 11%). Najrzadziej zaś to pytanie pojawia się
wśród osób pijących do 6 l. alkoholu rocznie (od 4 do 5%). W próbie ogólnopolskiej
występuje słaba pozytywna zależność pomiędzy poziomem spożycia alkoholu a
częstotliwością występowania takich pytań. Wśród abstynentów z próby ogólnopolskiej 4%
usłyszało takie pytanie, natomiast wśród respondentów wypijających rocznie powyżej 12 l.
czystego alkoholu, pytanie to zadano 7% badanych.
Zgodnie z deklaracjami badanych jeszcze rzadziej badanym zdarzało się, by lekarz
zalecił im ograniczenie ilości spożywanego alkoholu – tylko 3% mieszkańców województwa
usłyszało takie zalecenie (2% w próbie ogólnopolskiej). Przy czym, tego typu doświadczenia
słabo są powiązane z ilością spożywanego alkoholu: spożywanie coraz większych ilości
alkoholu nie wiąże się z częstszym pojawianiem się tego typu deklaracji.
37
Wśród wielu różnych problemów zdrowotnych związanych ze spożywaniem alkoholu
wśród mieszkańców województwa łódzkiego najczęściej występującym problemem było
przebywanie w szpitalu respondentów lub członków gospodarstwa domowego respondentów.
Mieszkańcy województwa łódzkiego – tak samo często jak ogół Polaków – doświadczyli
pobytu w szpitalu. Prawie co piąty (18%) mieszkaniec województwa łódzkiego przebywał w
ciągu ostatnich 12 miesięcy w szpitalu. Dla porównania – w populacji ogólnopolskiej 13%
Polaków przebywało w szpitalu.
W co szóstym (17%) gospodarstwie domowym mieszkańców województwa łódzkiego
któryś z członków tego gospodarstwa przebywał w ciągu ostatnich 12 miesięcy w szpitalu
(14% w próbie ogólnopolskiej).
Następnym w kolejności występowania zjawiskiem jest uczestniczenie w wypadku lub
kolizji drogowej. Wśród mieszkańców województwa łódzkiego 7% odniosło uraz lub uległo
wypadkowi, który wymagał leczenia lub rehabilitacji (w populacji ogólnopolskiej – 6%).
Najrzadziej występującymi doświadczeniami związanymi z problemami zdrowotnymi
były: leczenie się na choroby wątroby lub trzustki u lekarza specjalisty (6% w województwie
łódzkim oraz 2% w próbie ogólnopolskiej) oraz przebywanie w szpitalu w związku z
wypadkiem (1% w województwie łódzkim oraz 2% w próbie ogólnopolskiej).
Tabela 48.Doświadczenia wszystkich badanych w ciągu ostatnich 12 miesięcy
(odpowiedzi „tak” wśród wszystkich badanych).
Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy:
woj. łódzkie
przebywał Pan(i) w szpitalu w związku z jakąś chorobą?
17,9%
któryś z członków Pana(i) gospodarstwa domowego
przebywał w szpitalu w związku z jakąś chorobą lub
17,1%
wypadkiem?
leczył(a) się Pan(i) u lekarza specjalisty w związku z
6,0%
przewlekłą chorobą wątroby lub trzustki?
uczestniczył Pan(i) w wypadku lub kolizji drogowej?
6,9%
miał(a) Pan(i) jakiś wypadek/uraz wymagający leczenia lub
3,9%
rehabilitacji?
przebywał Pan(i) w szpitalu w związku z jakimś wypadkiem?
0,5%
Polska
13,1%
14,4%
2,4%
7,7%
5,6%
1,7%
Ilość spożywanego przez badanych alkoholu wpływa na częstotliwość występowania
wielu problemów zdrowotnych. Wiele z tych związków może wydawać się paradoksalnymi.
Najsilniejszy wpływ ilość spożywanego alkoholu miała na częstotliwość przebywania w
szpitalu. Najczęściej w szpitalu przebywali abstynenci (35% w województwie łódzkim, 16%
w próbie ogólnopolskiej) oraz osoby pijące najmniej (23% w województwie łódzkim oraz
18% w próbie ogólnopolskiej). Najrzadziej zaś przebywały w szpitalu osoby pijące najwięcej
tzn. od 6 do 12 l. alkoholu rocznie (6% w województwie łódzkim, 9% w próbie
ogólnopolskiej) oraz osoby pijące ponad 12 l. alkoholu (7% w województwie łódzkim, 6% w
próbie ogólnopolskiej). Rzadsze przebywanie w szpitalu przez osoby pijące więcej może
świadczyć o braku dbałości o swój stan zdrowia ze strony osób nadużywających alkoholu.
Tabela 49.Przebywanie w szpitalu w związku z chorobą w ciągu ostatnich 12 miesięcy
woj. łódzkie
Polska
34,9%
16,3%
Abstynenci
22,5%
17,6%
Do 1,2 l.
11,7%
10,1%
Pow. 1,2 do 6 l.
Pow. 6,0 do 12 l.
Pow. 12 l.
5,9%
6,5%
9,4%
5,6%
Wśród mieszkańców województwa łódzkiego abstynenci najczęściej deklarują, że
któryś z członków gospodarstwa domowego przebywał w szpitalu w związku z chorobą lub
wypadkiem (25% wobec 13% w próbie ogólnopolskiej), najrzadziej zaś o takim zdarzeniu
informują osoby pijące ponad 12 l. alkoholu rocznie (9%, wobec 10% w próbie
ogólnopolskiej). Te wyniki mogą świadczyć o występowaniu w województwie łódzkim
negatywnej zależności pomiędzy ilością spożytego alkoholu w ciągu ostatnich 12 miesięcy, a
przebywaniem w szpitalu przez członków gospodarstwa domowego respondentów. Należy
zwrócić uwagę na fakt, że w próbie ogólnopolskiej nie występuje aż tak silna zależność.
Tabela 50.Przebywanie w szpitalu w związku z chorobą lub wypadkiem przez członka
gospodarstwa domowego respondenta w ciągu ostatnich 12 miesięcy
woj. łódzkie
Polska
25,2%
12,5%
Abstynenci
17,3%
13,9%
Do 1,2 l.
15,2%
17,5%
Pow. 1,2 do 6,0 l.
17,1%
12,2%
Pow. 6,0 do 12,0 l.
8,5%
10,4%
Pow. 12,0 l.
Wśród mieszkańców województwa łódzkiego najczęściej leczą się na choroby trzustki
abstynenci (14% wobec 5% w próbie ogólnopolskiej) oraz osoby pijące do 1,2 l. alkoholu
rocznie (6% wobec 3% w próbie ogólnopolskiej). Natomiast wśród osób pijących ponad 6 l.
alkoholu rocznie nikt nie zadeklarował leczenia przewlekłej choroby wątroby lub trzustki (w
populacji ogólnopolskiej: 2% dla osób pijących od 6 do 12 l. oraz 1% dla osób pijących ponad
12 l.). Podobnie jak w przypadku przebywania w szpitalu te wyniki mogą świadczyć o tym, że
osoby pijące więcej mniej dbają o swój stan zdrowia.
Tabela 51.Leczenie się u lekarza specjalisty w związku z przewlekłą chorobą wątroby
lub trzustki w ciągu ostatnich 12 miesięcy (odpowiedzi „tak” wśród
wszystkich badanych).
woj. łódzkie
Polska
14,4%
4,7%
Abstynenci
6,3%
2,8%
Do 1,2 l.
4,2%
0,2%
Pow. 1,2 do 6,0 l.
0,0%
1,7%
Pow. 6,0 do 12,0 l.
0,0%
1,0%
Pow. 12,0 l.
Uczestniczenie w wypadku lub kolizji drogowej nie jest różnicowane w sposób
jednoznaczny w zależności od ilości rocznie spożytego alkoholu. Najczęściej w wypadkach i
kolizjach uczestniczyli mieszkańcy pijący ponad 12 litrów alkoholu rocznie (27%, w
populacji ogólnopolskiej – 6%). Jednak wśród mieszkańców Polski to osoby pijące od 6 do 12
litrów alkoholu rocznie uczestniczą znacznie najczęściej (15%) w wypadkach (wśród
mieszkańców województwa łódzkiego z tej grupy 10% uczestniczyło w wypadkach). Grupą,
w której najrzadziej występuje to zjawisko (zarówno w województwie łódzkim, jak i w próbie
ogólnopolskiej) są abstynenci. Wśród abstynentów 4% z województwa łódzkiego ulega
wypadkom (wobec średniej dla mieszkańców województwa – 7%). Natomiast wśród
39
respondentów z grupy ogólnopolskiej jedynie 3% abstynentów było uczestnikiem wypadku
(wobec średniej dla Polaków – 8%).
Tabela 52.Uczestniczenie w wypadku lub kolizji drogowej w ciągu ostatnich 12 miesięcy
woj. łódzkie
Polska
4,2%
3,3%
Abstynenci
5,3%
8,4%
Do 1,2 l.
6,1%
8,3%
Pow. 1,2 do 6,0 l.
10,3%
14,8%
Pow. 6,0 do 12,0 l.
26,5%
6,3%
Pow. 12,0 l.
Wśród mieszkańców województwa łódzkiego jedyną grupą wyróżniającą się
częstotliwością uczestniczenia w wypadkach lub odnoszenia urazów wymagających leczenia
lub rehabilitacji są abstynenci. Abstynenci częściej w województwie łódzkim (7% wobec 5%
w grupie ogólnopolskiej) niż konsumenci alkoholu (od 3% do 4% w województwie łódzkim
wobec 2-8% w grupie ogólnopolskiej) spotkali się z taką sytuacją.
Tabela 53. Odniesienie urazu wymagającego leczenia lub rehabilitacji (odpowiedzi
„tak” wśród wszystkich badanych).
woj. łódzkie
Polska
6,9%
4,8%
Abstynenci
3,4%
7,6%
Do 1,2 l.
3,9%
5,9%
Pow. 1,2 do 6,0 l.
3,9%
4,0%
Pow. 6,0 do 12,0 l.
3,2%
2,3%
Pow. 12,0 l.
Wśród mieszkańców województwa łódzkiego żaden z respondentów będących
abstynentem nie zadeklarował przebywania w szpitalu w związku z jakimś wypadkiem (2% w
próbie ogólnopolskiej). Również osoby pijące od 1,2 do 12 l. alkoholu rocznie nie
odpowiedziały twierdząco na to pytanie. Najczęściej natomiast w szpitalu w związku z jakimś
wypadkiem przebywały osoby pijące ponad 12 l. rocznie (3% w województwie łódzkim
wobec 1% w próbie ogólnopolskiej).
Tabela 54.Przebywanie w szpitalu w związku z wypadkiem w ciągu ostatnich 12
miesięcy (odpowiedzi „tak” wśród wszystkich badanych).
woj. łódzkie
Polska
0,0%
1,7%
Abstynenci
0,4%
2,9%
Do 1,2 l.
0,0%
0,2%
Pow. 1,2 do 6,0 l.
0,0%
2,9%
Pow. 6,0 do 12,0 l.
3,2%
1,3%
Pow. 12,0 l.
5.4 Inicjacja alkoholowa.
Należy zauważyć, że pierwsze spożycie napoju alkoholowego w okresie
niepełnoletności jest dość powszechne wśród mieszkańców województwa łódzkiego. 30%
kobiet i niemal 60% mężczyzn w tym województwie przyznaje, że po raz pierwszy spożyli
alkohol przed osiemnastym rokiem życia. W skali ogólnopolskiej niemal 40% piło alkohol
przed uzyskaniem pełnoletności – wśród kobiet odsetek ten wyniósł 28%, podczas gdy wśród
mężczyzn – 50%.
Wczesną inicjację picia napojów alkoholowych częściej deklarują osoby młode niż
stare. Przykładowo – 83% respondentów w wieku od 18 do 29 lat spożywało alkohol w
okresie niepełnoletności, podczas gdy analogiczny odsetek wśród mieszkańców woj.
łódzkiego po 65 roku życia wyniósł 14%. Duże różnice w częstości deklarowania wczesnej
inicjacji alkoholowej między skrajnymi grupami wiekowymi występują także osobno wśród
kobiet oraz mężczyzn.
Badanie przeprowadzone na próbie ogólnopolskiej ujawniło podobną tendencję,
wykazując istnienie negatywnego związku między wiekiem badanych a odsetkiem
deklarującym wczesną inicjację alkoholową. Porównując dwie skrajne grupy wiekowe, można
zauważyć, iż osób przyznających się do spożywania alkoholu przed uzyskaniem pełnoletności
jest niemal trzykrotnie więcej wśród obecnych 18-29-latków niż wśród osób, które w
momencie badania ukończyły już 65. rok życia. Prawidłowość ta występuje zarówno wśród
kobiet, jak i wśród mężczyzn, z tym, że wśród mężczyzn różnica między częstością wczesnej
inicjacji wśród najmłodszych i najstarszych jest mniejsza (67% w porównaniu z 36%, a dla
kobiet 58% vs 15%).
Spożywanie alkoholu przed ukończeniem 18. roku życia występuje z różną częstością
w grupach wyróżnionych ze względu na ilość konsumowanego rocznie alkoholu. W
przypadku 17% abstynentów (definiowanych w tym badaniu jako osoby, które w ciągu
ostatnich 12 miesięcy nie spożywały alkoholu) inicjacja alkoholowa miała miejsce przed
uzyskaniem pełnoletności. Wśród osób spożywających powyżej 12 l. czystego alkoholu
rocznie oraz między 6 a 12 l. czystego alkoholu rocznie inicjacja taka znacznie częściej
następowała w okresie niepełnoletności (odpowiednio 77% i 76%).
Badanie ogólnopolskie wykazało tymczasem, iż 14% osób deklarujących, że w ciągu
ostatnich 12 miesięcy nie spożywały alkoholu, pierwszy raz piło alkohol przed ukończeniem
18 lat. Sytuacja taka miała natomiast miejsce w przypadku niemal 2/3 respondentów zarówno
z grupy spożywającej ponad 12 l. alkoholu rocznie, jak i wśród konsumujących od 6 do 12 l.
Tabela 55. Inicjacja picia napojów alkoholowych przed osiemnastym rokiem życia wg płci (odsetki
badanych).
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
30,5%
27,8%
58,2%
52,0%
43,5%
39,4%
Ogółem
Wiek
70,9%
57,8%
95,3%
66,7%
82,5%
62,3%
18-29 lat
30-39 lat
39,9%
27,6%
56,4%
55,4%
49,6%
41,5%
36,1%
24,6%
59,8%
50,1%
50,2%
38,4%
40-49 lat
50-64 lata
17,1%
13,9%
53,0%
43,8%
31,6%
27,5%
65 i więcej lat
8,9%
14,6%
22,2%
36,1%
13,7%
22,9%
Ilość wypitego alkoholu
8,9%
8,9%
34,7%
29,2%
16,5%
13,5%
Abstynenci
28,0%
30,5%
42,1%
41,3%
32,1%
33,4%
Do 1,2 l.
49,9%
37,7%
57,9%
50,6%
54,4%
45,3%
Pow. 1,2 do 6 l.
42,1%
53,0%
81,6%
69,3%
76,4%
65,9%
Pow. 6 do 12 l.
100,0%
74,2%
76,2%
63,4%
76,9%
64,7%
Pow. 12 l.
41
5.5 Sprzedaż alkoholu nieletnim.
Poważnym problemem społecznym jest spożywanie alkoholu przez młodzież.
Wyróżnić można trzy aspekty tego zagadnienia. Po pierwsze, badać można częstość
występowania sytuacji, w której respondenci byli świadkami zakupu oraz konsumpcji
alkoholu przez nieletnich. Z drugiej strony – istotny wydaje się również stopień przyzwolenia
na takie zachowania, mierzony np. częstością podejmowania interwencji przez obserwatorów
takich zdarzeń. Po trzecie natomiast, warto zwrócić uwagę na postrzegane zachowania
sprzedawców alkoholu.
Nawiązując do dwóch pierwszych wymiarów analizy problemu sprzedaży alkoholu
młodzieży, stwierdzić można, że w województwie łódzkim 24% respondentów było
świadkiem zakupu alkoholu przez nieletniego. Spośród tych osób interwencję podjęła rzadziej
niż co czwarta. Jeszcze bardziej widocznym problemem wydaje się być picie alkoholu przez
młodzież. Z taką sytuacją zetknęło się ponad 2/3 badanych w województwie łódzkim, z czego
interwencję podjął co dziesiąty.
Również w skali całego kraju częściej obserwowanym zjawiskiem jest picie alkoholu
przez młodych ludzi. Niemal ¾ respondentów zadeklarowało, że było świadkiem takiej
sytuacji. Jedynie około co dziesiąty z nich próbował interweniować. Ze sprzedażą alkoholu
nieletnim zetknął się natomiast rzadziej niż co czwarty badany. Spośród świadków zdarzenia
interwencję podjął niewiele większy odsetek badanych niż w przypadku obserwowania picia
przez nastolatków, tzn. około 14%.
Biorąc pod uwagę ilość spożywanego przez respondentów alkoholu, zauważyć można,
że świadkami picia przez młodzież najczęściej byli mieszkańcy woj. łódzkiego wypijający
rocznie więcej niż 12 l. czystego alkoholu (93%), jednakże jedynie co dwudziesta osoba z tej
grupy podejmowała interwencję. Respondenci z grupy o największym poziomie spożycia
alkoholu również najczęściej widywali nielegalny zakup alkoholu przez osoby niepełnoletnie
(36%). W obliczu takiej sytuacji reagowało aż 55% z nich.
Podobnie też w badaniu ogólnopolskim – osoby konsumujące ponad 12 l. czystego
alkoholu rocznie stanowiły grupę, która najczęściej widywała pijącą młodzież (83%).
Interwencja w tej grupie występowała jednak zdecydowanie rzadziej niż wśród mieszkańców
województwa łódzkiego (5%). Świadkami zakupu alkoholu przez nieletnich najczęściej byli
natomiast respondenci spożywający rocznie od 6 do 12 l. czystego alkoholu (36%).
Najrzadziej natomiast reagowali – interweniował jedynie co dwudziesty z nich.
Tabela 56. Społeczna widoczność wybranych przejawów patologii związanej z alkoholem i próby
podjęcia interwencji (% badanych).
Ogółem
woj.
łódzkie
Polska
Abstynenci
woj.
łódzkie
Polska
do 1,2 l.
woj.
łódzkie
Polska
Widział(a) Pan(i) pijących nastolatków
68,5% 71,8% 57,1% 54,8% 62,5% 72,6%
Tak
30,0% 27,3% 37,0% 43,7% 37,2% 26,4%
Nie
1,5%
0,9%
5,9%
1,5%
0,4%
1,0%
Nie pamiętam
Widział(a) Pan(i) pijących nastolatków – próba interwencji
Tak
11,4% 11,0% 16,7% 17,4% 12,7% 14,0%
Nie
88,2% 88,1% 83,3% 79,4% 87,3% 85,4%
Powyżej 1,2
do 6 l.
Powyżej 6 do
Powyżej 12 l.
12 l.
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
80,6%
17,0%
2,4%
74,5%
25,1%
0,4%
71,6%
28,4%
0,0%
77,6%
22,4%
0,0%
93,2%
6,8%
0,0%
82,9%
16,0%
1,1%
12,2%
87,8%
9,5%
89,6%
2,1%
97,9%
5,6%
93,0%
4,6%
90,6%
5,0%
95,0%
Ogółem
woj.
łódzkie
Polska
Abstynenci
woj.
łódzkie
Polska
do 1,2 l.
woj.
łódzkie
Polska
Powyżej 1,2
do 6 l.
woj.
łódzkie
Polska
Powyżej 6 do
Powyżej 12 l.
12 l.
woj.
łódzkie
Nie pamiętam
0,4%
0,9%
0,0%
3,1%
0,0%
0,7%
0,0%
0,9%
0,0%
Był(a) Pan(i) świadkiem sprzedaży alkoholu niepełnoletnim
24,3% 23,1% 17,4% 18,3% 23,9% 17,6% 24,4% 25,5% 30,3%
Tak
73,2% 74,6% 79,6% 76,0% 75,9% 80,6% 70,4% 73,2% 64,0%
Nie
2,5%
2,3%
3,0%
5,7%
0,2%
1,8%
5,3%
1,3%
5,7%
Nie pamiętam
Był(a) Pan(i) świadkiem sprzedaży alkoholu niepełnoletnim – próba interwencji
23,9% 13,7% 24,0% 22,9% 17,1% 21,0% 30,5%
7,1%
4,8%
Tak
76,1% 84,3% 76,0% 77,1% 82,9% 77,1% 69,5% 91,4% 95,2%
Nie
0,0%
2,0%
0,0%
0,0%
0,0%
1,9%
0,0%
1,5%
0,0%
Nie pamiętam
Polska
woj.
łódzkie
Polska
1,4%
4,9%
0,0%
36,0%
64,0%
0,0%
36,2%
61,1%
2,7%
31,9%
65,8%
2,3%
4,6%
95,4%
0,0%
55,2%
44,8%
0,0%
14,3%
85,7%
0,0%
Aż 35% mieszkańców woj. łódzkiego nie zauważyło w ciągu ostatnich 6 miesięcy
zmiany w zachowaniu sprzedawców wobec młodych ludzi chcących kupić alkohol. Dalsze
31% nie potrafiło wyrazić swojej opinii na ten temat, ponieważ nie było wśród nich świadków
próby zakupu alkoholu przez młodo wyglądającą osobę. Nieznacznie częściej zauważaną
zmianę w zachowaniu sprzedawców stanowiło legitymowanie młodo wyglądających klientów
(24%).
W badaniu ogólnopolskim natomiast – niespełna 30% respondentów nie zauważyło
zmian w zachowaniu sprzedających alkohol, natomiast częstsze żądanie okazania dowodu
osobistego oraz częstszą odmowę sprzedaży alkoholu zaobserwowało po około ¼ badanych.
Tabela 57. Odsetek osób wśród wszystkich badanych, które zauważyły w ciągu ostatnich 6
miesięcy zmiany w postępowaniu sprzedawców wobec młodych ludzi, którzy chcieli
kupić napój alkoholowy w miejscowości badanego (możliwość wielu odpowiedzi).
Tak, sprzedawcy częściej niż poprzednio proszą młodo
wyglądających klientów o okazywanie dowodu osobistego lub
innego dokumentu potwierdzającego pełnoletność.
tak, sprzedawcy częściej odmawiają sprzedaży osobom
wyglądającym na niepełnoletnie.
Nie, sprzedawcy nie sprawdzają żadnych dokumentów i bez
problemu sprzedają napoje alkoholowe osobom wyglądającym na
niepełnoletnie.
trudno powiedzieć, nie byłem świadkiem sprzedaży alkoholu
osobom wyglądającym na niepełnoletnie.
woj. łódzkie
Polska
23,6%
24,6%
18,9%
23,2%
34,6%
27,3%
30,8%
36,0%
5.6 Problemy z alkoholem w rodzinie.
Doświadczenie problemów alkoholowych w rodzinie badane było z dwóch perspektyw
– uczestnika oraz obserwatora. W ramach pierwszego podejścia respondentów pytano o
występowanie przykrych sytuacji we własnej rodzinie, które związane byłyby z piciem
alkoholu. 27% respondentów z województwa łódzkiego przyznało, że w swoim życiu
znalazło się w przykrej sytuacji związanej z konsumpcją alkoholu w swojej rodzinie. Takie
43
sytuacje częściej miały miejsce w rodzinach respondentów, spożywających rocznie ponad 12
l. czystego alkoholu (44%).
W skali ogólnopolskiej 22% respondentów przyznało, że takie przykre sytuacje
zdarzały się w ich rodzinie. Nieprzyjemne sytuacje związane z alkoholem najczęściej
przypominali sobie respondenci konsumujący rocznie od 6 do 12 l. czystego alkoholu (29%).
Tabela 58. Przykre sytuacje (kiedykolwiek) w rodzinie badanego mające związek z piciem alkoholu
(odsetki badanych wśród wszystkich respondentów).
Nie
Tak
Nie
Razem
pamiętam
27,3%
70,3%
2,4%
woj. łódzkie
100%
Ogółem
21,6%
3,7%
3,8%
Polska
100%
34,1%
62,8%
3,1%
woj. łódzkie
100%
Abstynenci
18,0%
78,8%
3,2%
Polska
100%
24,2%
72,2%
3,6%
woj. łódzkie
100%
do 1,2 l.
21,2%
76,6%
2,2%
Polska
100%
23,6%
76,4%
0,0%
woj. łódzkie
100%
Powyżej 1,2 do 6 l
24,1%
71,2%
4,7%
Polska
100%
39,9%
60,1%
0,0%
woj. łódzkie
100%
Powyżej 6 do 12 l.
29,3%
66,7%
4,0%
Polska
100%
44,4%
46,9%
8,7%
woj. łódzkie
100%
Powyżej 12 l.
22,1%
68,7%
9,2%
Polska
100%
Występowanie przykrych sytuacji związanych z piciem w bliskiej perspektywie
czasowej, tzn. w ciągu ostatnich 12 miesięcy, zadeklarowało 45% badanych. Osoby
charakteryzujące się wysokim poziomem konsumpcji częściej niż ogół mieszkańców
województwa przyznawały, że dotyczy ich takie doświadczenie. W przypadku osób pijących
ponad 12 l. alkoholu rocznie prawie wszyscy mieszkańcy (96%) należący do tej grupy
przyznają, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy spotkało się z taką sytuacją.
W badaniu ogólnopolskim niemal co drugi respondent przyznał, że w ciągu minionego
roku spotkał się w swojej rodzinie z nieprzyjemnymi sytuacjami związanymi z alkoholem. W
grupie spożywającej ponad 12 l. alkoholu rocznie taką deklarację złożyło natomiast 2/3
ankietowanych. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia tabela 59.
Tabela 59. Przykre sytuacje w rodzinie badanego mające związek z piciem alkoholu występujące w
ciągu ostatnich 12 miesięcy (odsetki badanych wśród wszystkich respondentów, którzy
kiedykolwiek doświadczyli przykrych sytuacji związanych z nadużywaniem alkoholu
w swojej rodzinie).
Ogółem
Tak
Nie
woj. łódzkie
Polska
44,6%
49,3%
54,6%
49,4%
Nie
pamiętam
0,8%
1,3%
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
24,7%
36,1%
43,7%
45,3%
45,1%
56,1%
32,1%
42,1%
75,3%
63,9%
55,4%
54,7%
53,0%
41,5%
67,9%
57,9%
0,0%
0,0%
0,9%
0,0%
1,9%
2,5%
0,0%
0,0%
Razem
100%
100%
Abstynenci
Do 1,2 l.
Powyżej 1,2 do 6 l
Powyżej 6 do 12 l.
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
95,7%
65,5%
woj. łódzkie
Polska
Powyżej 12 l.
4,3%
34,5%
0,0%
0,0%
100%
100%
Badanym zadano również pytanie dotyczące obserwowanego nieszczęścia czy biedy
jakiejś rodziny spowodowanego alkoholem. W województwie łódzkim świadkiem takiej
sytuacji było 56% badanych, przy czym częściej z takim zjawiskiem spotykały się osoby z
grupy o największym poziomie spożycia alkoholu.
W całej Polsce co drugi badany zadeklarował, że widział biedę lub nieszczęście jakiejś
rodziny spowodowane alkoholem. Świadkiem takiej sytuacji było natomiast niemal 60%
respondentów spożywających ponad 12 l. czystego alkoholu rocznie i 13% abstynentów.
Interwencja w obliczu nieszczęścia i biedy spowodowanej problemem alkoholowym
podejmowana była w województwie łódzkim częściej niż w skali całego kraju (28% w
porównaniu z 21%). W województwie łódzkim najmniejszy odsetek świadków biedy i
nieszczęścia decydujących się na interwencję wystąpił w grupie konsumującej do 1,2 l.
alkoholu (21%). Dla porównania, w całej Polsce interwencję najrzadziej deklarowali
abstynenci oraz osoby spożywające 1,2-6 l. czystego alkoholu rocznie (18%).
Tabela 60. Społeczna widoczność wybranych przejawów patologii związanej z alkoholem i próby
podjęcia interwencji (% badanych).
Ogółem
woj.
łódzkie
Polska
Abstynenci
woj.
łódzkie
Polska
Do 1,2 l.
woj.
łódzkie
Polska
Powyżej 1,2
do 6 l.
woj.
łódzkie
Polska
Powyżej 6 do
12 l.
Powyżej 12 l.
woj.
łódzkie
woj.
łódzkie
Polska
Polska
Widział(a) Pan(i) biedę, nieszczęście jakiejś rodziny, spowodowane pijaństwem
Tak
55,5%
Nie
42,7%
Nie
pamiętam
1,9%
51,5
%
45,6
%
2,9%
53,2%
39,7%
7,2%
13,1
%
86,9
%
0,0%
58,0%
41,3%
0,7%
52,5
%
44,4
%
3,0%
53,4%
44,3%
2,3%
50,4
%
48,6
%
1,0%
52,3%
45,9%
1,8%
54,0
%
45,1
%
0,9%
63,1% 58,4%
36,9% 35,1%
0,0%
6,5%
Widział(a) Pan(i) biedę, nieszczęście jakiejś rodziny, spowodowane pijaństwem – próba interwencji
Tak
27,7%
Nie
71,4%
Nie
pamiętam
0,9%
20,5
%
77,5
%
2,0%
27,4%
72,6%
0,0%
18,6
%
74,4
%
7,0%
20,8%
78,8%
0,4%
25,8
%
72,9
%
1,3%
33,4%
63,7%
2,8%
18,0
%
79,5
%
2,5%
31,9%
68,1%
0,0%
21,3
%
78,0
%
0,7%
38,2% 43,4%
61,8% 54,3%
0,0%
2,3%
5.7 Przemoc w rodzinie lub ze strony nietrzeźwych.
Stykanie się z przemocą (psychologiczną, fizyczną czy słowną) zostało
zbadane w dwóch kontekstach: 1) przemocy w najbliższym otoczeniu, mającej miejsce
obecnie bądź też zapamiętanej z dzieciństwa oraz 2) przemocy ze strony osób nietrzeźwych
(bliskich lub nieznajomych).
Jedynie niewielki odsetek mieszkańców województwa (6%) zadeklarował, iż w ciągu
ostatnich 12 miesięcy w ich najbliższej rodzinie miał miejsce co najmniej jeden przypadek
45
przemocy fizycznej. Więcej mieszkańców województwa (11%) przyznało, że w ich
najbliższym otoczeniu doszło do przemocy psychicznej.
Badanie ogólnopolskie ujawniło podobne prawidłowości. Niemal tyle samo
respondentów co w województwie łódzkim przynajmniej jeden raz miało do czynienia z
sytuacją przemocy fizycznej w swojej rodzinie (6%). Z przemocą psychiczną zetknęło się
12% badanych.
Ankietowanym zadano również pytanie dotyczące bycia ofiarą lub świadkiem
przemocy w swojej rodzinie w okresie dzieciństwa. W województwie łódzkim choć raz ofiarą
przemocy w rodzinie czuł się rzadziej niż co dwunasty badany (7%), natomiast świadkiem był
co ósmy (13%).
W badaniu ogólnopolskim 12% badanych zadeklarowało, że w dzieciństwie przemoc
w rodzinie dotknęła ich w bezpośredni sposób. Co szósty respondent był natomiast świadkiem
przemocy.
Tabela 61. Osobiste doświadczenia badanych dotyczące przejawów przemocy domowej.
Kilka Wiele
Nigdy Raz
razy
razy
Czy w czasie ostatnich 12 miesięcy w Pana(i)
najbliższej rodzinie miały miejsce sytuacje, w
których dochodziło do przemocy fizycznej
(np. bicia, szarpania, popychania, itp.)?
Razem
woj. łódzkie 94,4% 3,1%
2,0%
0,6%
100%
93,6% 2,3%
3,6%
0,5%
100%
8,3%
1,6%
100%
87,6% 2,5%
8,1%
1,7%
100%
Czy kiedykolwiek w swoim dzieciństwie miał
Pan(i) poczucie, że był ofiarą przemocy w
swojej rodzinie?
4,7%
1,3%
100%
88,4% 2,0%
5,4%
4,2%
100%
Czy kiedykolwiek w swoim dzieciństwie był
Pan(i) świadkiem przemocy w swojej
rodzinie?
6,6%
3,4%
100%
84,0% 2,8%
8,4%
4,9%
100%
Czy w czasie ostatnich 12 miesięcy w Pana(i)
najbliższej rodzinie miały miejsce sytuacje, w
których dochodziło do przemocy psychicznej
(np. wyzwiska, przeklinanie, groźby, szantaż,
itp.)?
Polska
Polska
Polska
Polska
Analizując ogólnie zagrożenie ze strony osób nietrzeźwych, stwierdzić należy, iż
zarówno ogólnopolska, jak i łódzka edycja badania pokazały, iż agresja słowna jest znacznie
powszechniejsza niż przemoc fizyczna. Prawie co trzeci mieszkaniec województwa (31%) był
w ostatnim roku świadkiem agresji słownej, a co szósty (16%) doświadczył jej osobiście.
Przypadki agresji fizycznej ze strony nietrzeźwych miały miejsce rzadziej – obserwował ją co
szósty ankietowany (16%), a 3% padło jej ofiarą.
W skali całego kraju 28% było świadkiem agresji słownej, a 12% – przemocy
fizycznej. Odpowiednie odsetki dla bycia ofiarą tych dwóch typów przemocy wynoszą: 17% i
4%.
Tabela 62. Zagrożenie ze strony nietrzeźwych (odsetki badanych).
Respondent jako świadek Respondent jako ofiara
woj. łódzkie
Polska
woj. łódzkie
Polska
Zaczepiała, zagadywała, używała wulgarnych
wyrazów (wszelka agresja słowna)
31,0%
27,7%
16,2%
16,9%
Uderzyła, popchnęła, zaczepiała, zraniła
(wszelka agresja fizyczna)
16,1%
12,2%
2,6%
3,8%
Rozważając łącznie przypadki bycia ofiarą agresji fizycznej i słownej, dostrzec można
następujące prawidłowości. Zarówno w województwie łódzkim, jak i w próbie ogólnopolskiej
ofiarami przemocy w województwie łódzkim częściej bywają mężczyźni (19% wśród
mieszkańców województwa łódzkiego wobec 20% w próbie ogólnopolskiej) niż kobiety (14%
wśród mieszkańców województwa łódzkiego wobec 15% w próbie ogólnopolskiej).
Na przemoc najczęściej narażeni są młodzi mieszkańcy województwa łódzkiego w wieku 1829 lat (28%). Natomiast najrzadziej narażone są osoby w podeszłym wieku (8% mieszkańców
województwa, którzy ukończyli 65. rok życia). W badaniu ogólnopolskim natomiast osoby z
przedziału wiekowego od 18 do 29 lat wyraźnie częściej padały ofiarą przemocy (25%) niż
respondenci z najstarszej grupy wiekowej (10%). Zważywszy na to, iż młodzi ludzie często
narażeni są na przemoc, nie jest zaskakujące, iż aż 1/5 uczniów i studentów mieszkających w
województwie łódzkim (20%) była ofiarami agresji (w badaniu ogólnopolskim odsetek ten
wyniósł 27%). Wiele ofiar agresji znaleźć można wśród bezrobotnych (20% w całej Polsce i
27% w województwie łódzkim). Zarówno w ogólnopolskiej, jak i w łódzkiej edycji badania
przemoc najrzadziej spotykała gospodynie domowe (9% w województwie łódzkim wobec 5%
w próbie ogólnopolskiej).
Wśród ogółu Polaków osoby wierzące i praktykujące rzadziej (16%) padają ofiarą
agresji niż osoby niewierzące lub wierzące i niepraktykujące (21%). Natomiast wśród
mieszkańców województwa ta prawidłowość nie występuje. Ofiarami agresji rzadziej padają
osoby niewierzące lub wierzące i niepraktykujące (21%) niż osoby wierzące i praktykujące
(18%). Wśród grup charakteryzujących się różnym poziomem konsumowanego rocznie
alkoholu najczęściej z agresją słowną lub fizyczną spotkali się mieszkańcy województwa
pijący rocznie ponad 12 l. czystego alkoholu (33%). Wśród ogółu Polaków doświadczanie
agresji najczęściej było deklarowane przez respondentów z dwóch grup o najwyższym
poziomie konsumpcji (po ok. 24%). Szczegółowe dane dotyczące odsetków ofiar agresji
fizycznej lub słownej w różnych grupach społeczno-demograficznych zestawia Tabela 63.
Tabela 63. Zagrożenie ze strony nietrzeźwych według cech demograficznych (odsetki badanych).
Ogółem
Płeć
Kobiety
Mężczyźni
Wiek
18-29 lat
30-39 lat
40-49 lat
50-64 lata
65 i więcej lat
Miasto 50-200 tys.
Miasto < 50 tys.
Wieś
Wykształcenie
Podstawowe
Zawodowe
Średnie
woj. łódzkie
16,3%
Polska
17,4%
14,0%
19,1%
14,7%
20,4%
28,1%
12,9%
12,3%
18,8%
8,4%
25,0%
19,0%
15,3%
15,2%
10,4%
14,8%
10,6%
25,7%
14,0%
16,7%
20,6%
20,2%
14,7%
12,7%
14,0%
20,9%
13,2%
16,1%
20,2%
47
Wyższe
Status zawodowy
Praca zawodowa
Rencista, emeryt
Uczeń, student
Gospodyni domowa
Bezrobotny
Stosunek do religii
Pozostali
Do 500 zł
501-1000 zł
1001-1500 zł
1501-2000 zł
2001-3000 zł
Ponad 3000 zł
Do 1,2 l.
Pow. 1,2 do 6 l.
Pow. 6 do 12 l.
Pow. 12 l.
woj. łódzkie
13,9%
Polska
20,5%
18,9%
11,9%
20,4%
8,9%
26,4%
18,6%
14,5%
26,8%
5,3%
20,0%
18,0%
12,6%
15,5%
21,3%
21,0%
14,0%
15,9%
10,6%
22,8%
13,4%
26,2%
18,4%
14,9%
17,5%
16,3%
32,9%
14,0%
18,3%
12,5%
32,5%
14,4%
17,4%
24,4%
23,5%
5.8 Picie alkoholu przez kobiety w ciąży.
W niniejszym podrozdziale zostanie opisane i zanalizowane zagadnienie picia
alkoholu przez kobiety w ciąży.
Na pierwszą część pytań z tego bloku odpowiadały tylko te kobiety, które
przynajmniej raz były w ciąży. Tematy poruszane w pytaniach dotyczyły ich własnych
doświadczeń z alkoholem z czasu, gdy były w ciąży. Drugą część pytań zadawano wszystkim
badanym osobom, a odnosiły się one do ich postaw wobec faktu picia alkoholu przez kobiety
spodziewające się dziecka.
Wśród kobiet, które kiedykolwiek były w ciąży, jedna czwarta (25%) zadeklarowała
(w Polsce znacząco mniej – 17%), że w okresie, gdy spodziewały się dziecka, co najmniej raz
piły alkohol. Najczęściej (44%) były to kobiety z najmłodszego pokolenia, zdecydowanie w
najmniejszym stopniu alkohol spożywały kobiety z najstarszego pokolenia (7% kobiet, które
obecnie są w wieku powyżej 60 lat).
Najczęściej wśród mieszkanek województwa łódzkiego w czasie ciąży piły
mieszkanki Łodzi (32%). Dla porównania – wśród mieszkanek polskich miast mających
ponad 200 tysięcy mieszkańców jedynie 12% piło alkohol w czasie ciąży. Również
mieszkanki wsi piją znacząco częściej w czasie ciąży (28% wobec 13% w populacji
ogólnopolskiej).
O ile w Polsce częściej (22%) od ogółu kobiet alkohol w czasie ciąży piły kobiety ze
średnim wykształceniem, najrzadziej (11%) natomiast kobiety z wykształceniem
podstawowym, to w województwie łódzkim do picia w czasie ciąży najczęściej przyznawały
się kobiety z wykształceniem średnim (32%) oraz wyższym (31%), a najrzadziej z
wykształceniem podstawowym (14%).1
Tabela 64. Odsetek kobiet pijących alkohol w ciąży według cech społecznodemograficznych.
woj. łódzkie
Polska
25,3%
16,5%
Ogółem
Wiek
43,8%
32,8%
18-40 lat
27,9%
12,8%
41-60 lat
7,4%
3,4%
Powyżej 60 lat
31,7%
11,7%
13,7%
25,6%
Miasto 50-200 tys.
17,6%
20,5%
Miasto < 50 tys.
28,4%
12,7%
Wieś
Wykształcenie
14,4%
10,5%
Podstawowe
30,4%
14,9%
Zawodowe
31,8%
22,2%
Średnie
31,0%
17,8%
Wyższe
Częstotliwość picia alkoholu w czasie ciąży nie jest duża. W województwie łódzkim
najczęściej (59% wskazań) kobiety piły alkohol kilka razy w okresie ciąży. Prawie co trzecia
ankietowana (31%) deklarowała, że piła tylko raz w okresie całej ciąży. W Polsce sytuacja
przedstawia się nieco inaczej: kilka razy w czasie ciąży piła co druga kobieta, która
kiedykolwiek była w ciąży, a raz – co czwarta.
Tabela 65. Częstość picia alkoholu przez kobiety w ciąży (% wśród kobiet, które piły
alkohol będąc w ciąży).
Codziennie
Kilka razy w tygodniu
Kilka razy w miesiącu
Raz w miesiącu
Kilka razy w okresie całej ciąży
Raz w okresie całej ciąży
Nie pamiętam
Razem
woj. łódzkie
0,0%
0,6%
0,8%
3,8%
59,4%
31,2%
4,2%
0,0%
Polska
2,3%
0,0%
4,9%
9,2%
51,4%
24,6%
7,6%
2,3%
Kobiety pijące alkohol w czasie ciąży najczęściej piły wino (63%). Rzadziej natomiast
piły piwo (21%) lub wódkę (18%). Struktura spożycia alkoholu przez mieszkanki
1 Ze względu na małą liczebność grupy kobiet, które piły alkohol będąc w ciąży, pominięte zostają rozbicia ze
względu na status zawodowy, stosunek do wiary, dochód gospodarstwa domowego oraz poziom spożycia
alkoholu.
49
województwa łódzkiego, które kiedykolwiek były w ciąży (z przewagą wina), jest inna od
ogólnopolskiej, w której spożycie piwa i wina jest porównywalne.
Tabela 66. Rodzaj alkoholu pitego przez kobiety w ciąży (możliwość wielu odpowiedzi).
woj. łódzkie
Polska
Piwo
20,4%
45,1%
Wino
62,9%
41,8%
Wódka
17,9%
7,6%
Inny napój alkoholowy
5,1%
10,1%
Ważne było również, by dowiedzieć się, czy kobiety ciężarne były namawiane do
wypicia niewielkich ilości alkoholu w celu poprawy własnego samopoczucia lub lepszego
funkcjonowania organizmu. A jeśli tak, to czy ktoś je do tego namawiał. Wyniki odpowiedzi
na to pytanie są zestawione w Tabeli 67.
Tabela 67. Osoby zachęcające kobiety w ciąży do picia alkoholu (możliwość wielu
odpowiedzi).
2,2%
2,4%
Lekarz
1,1%
0,3%
Pielęgniarka lub inny pracownik służby zdrowia
8,7%
7,6%
Ktoś z rodziny
15,1%
14,2%
Koleżanka, kolega, ktoś znajomy
0,0%
0,0%
Pracownik socjalny/ kurator itp.
0,0%
0,0%
Mass-media (przeczytałam w gazecie, słyszałam w radio, TV)
63,8%
69,4%
Nikt
11,1%
9,1%
Nie pamiętam
Większość badanych kobiet (64%) zadeklarowała, że nikt nie zachęcał ich do
spożywania alkoholu podczas ciąży. Kobiety, które spotkały się z taką namową, najczęściej
były zachęcane przez koleżanki, kolegów lub znajomych (15%). Zdarzało się, że
namawiającym do picia był ktoś z rodziny (9%), a nawet lekarz (2%). Żadna z
odpowiadających na to pytanie kobiet nie stwierdziła, żeby namawiał ją pracownik socjalny,
kurator, pracownik służby zdrowia lub że przeczytała o tym w gazecie bądź usłyszała w radio.
Żaden z czynników demograficznych nie różnicował struktury odpowiedzi kobiet będących
kiedykolwiek w ciąży.
Druga część bloku pytań dotyczących omawianego problemu odnosiła się do opinii
wszystkich respondentów o piciu alkoholu przez kobiety w ciąży.
Odpowiedzi respondentów na pierwsze z nich (o to, czy nawet niewielka ilość
alkoholu wypitego przez kobietę w ciąży może mieć negatywny wpływ na zdrowie jej
dziecka) zostanie omówiona w rozdziale 6. Teraz przejdźmy do pytania zadanego na
zakończenie omawianego bloku pytań, a dotyczącego kwestii, czy w ciągu ostatnich 12
miesięcy respondenci byli świadkami sytuacji, gdy kobieta w ciąży piła alkohol. Jeśli tak, to
dodatkowo odpowiadali na pytanie, jaki alkohol piła widziana przez nich kobieta.
Tabela 68. Bycie świadkiem (w ciągu ostatnich 12 miesięcy) sytuacji, gdy kobieta w
ciąży piła alkohol.
woj. łódzkie
Polska
15,0%
12,3%
Tak
83,1%
85,2%
Nie
1,9%
2,5%
Nie pamiętam
100%
100%
Razem
Zdecydowana większość (83%) badanych mieszkańców województwa łódzkiego w
ciągu ostatniego roku nie spotkała się z sytuacją, gdy kobieta w ciąży spożywała alkohol.
Warto zauważyć, że proporcja osób, które widziały ciężarną kobietę pijącą alkohol, jest
niewiele niższa (15%) od proporcji kobiet, które kiedykolwiek były w ciąży i zadeklarowały,
że spożywały wówczas alkohol (25%).
Tabela 69. Rodzaj alkoholu pitego przez kobiety w ciąży widziane przez respondenta
(możliwość wielu odpowiedzi) (% wśród respondentów, którzy widzieli
kobiety w ciąży pijące alkohol).
woj. łódzkie
Polska
49,8%
62,9%
Piwo
28,4%
28,5%
Wino
29,9%
28,7%
Wódka lub inny napój spirytusowy
7,4%
3,0%
Inny napój alkoholowy
Połowa (50%, w Polsce – 63%) kobiet w ciąży widzianych w sytuacji spożywania
alkoholu piła piwo. Warto w tym miejscu wspomnieć, że – wśród kobiet, które przyznały się
do picia alkoholu, gdy były w ciąży – o piwie wspomniało 20%. Następnym najczęściej
wymienianym przez respondentów typem napoju alkoholowego, który spożywały widziane
przez nich ciężarne kobiety, była wódka. Prawie jedna trzecia mieszkańców województwa
(30%) deklaruje, że widziała kobietę pijącą ten typ alkoholu. Również znaczący odsetek
badanych (28%) widział kobiety w ciąży pijące wino.
6.
POSTAWY WOBEC ALKOHOLU I PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH.
Przebadane stereotypy oraz postawy wobec alkoholu dotyczyły pięciu dziedzin: 1)
preferowanego wieku inicjacji alkoholowej; 2) aprobaty dla inicjacji alkoholowej przed
ukończeniem 18. roku życia; 3) spożywania oraz nadużywania alkoholu; 4) problemów i
patologii związanych z piciem alkoholu oraz 5) leczenia uzależnienia od alkoholu.
6.1. Stereotypy dotyczące alkoholu i alkoholików.
W ramach badania postaw wobec picia alkoholu zadano pytanie o postrzeganie
wspólnego picia alkoholu jako sposobu okazywania przyjaźni. Z takim stwierdzeniem
zgodziło się 29% respondentów (suma odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej tak”). 93%
badanych postrzega natomiast osobę pijaną jako odrażającą. Karanie osób permanentnie
pijanych popiera prawie jedna trzecia mieszkańców województwa – 29%. Poglądy osób
niepijących oraz konsumujących duże ilości alkoholu wykazują odmienność. Wspólne
51
spożywanie alkoholu za oznakę przyjaźni uznało 19% abstynentów oraz 55% osób pijących
od 6 do 12 l. alkoholu rocznie i 35% osób mieszkańców pijących ponad 12 l. Abstynenci
mieszkający w województwie łódzkim są również jednomyślni w postrzeganiu osób pijanych.
Wszyscy zgodzili się z opinią, że pijany stanowi odrażający widok. Wraz z przechodzeniem
do grup o coraz większym poziomie spożycia alkoholu zmniejsza się frakcja osób
wyrażających takie przekonanie. Jeśli chodzi o karanie osób permanentnie nadużywających
alkoholu, najmniej restryktywną grupą okazały się osoby spożywające ponad 12 l. czystego
alkoholu rocznie, wśród których jedynie 6% zdecydowanie lub raczej byłoby skłonnych
wyciągać konsekwencje prawne wobec osób ciągle upijających się.
Dla porównania – w badaniu ogólnokrajowym niespełna co czwarty badany uznawał
wspólne picie za wyraz przyjaźni. Wystąpiły różnice w częstości deklarowania takiego
poglądu przez abstynentów (15%) oraz osoby z grupy o najwyższym poziomie spożycia
(40%). Prawie 87% ogółu badanych stwierdziło, że pijany stanowi odrażający widok, jednak
jedynie co trzeci z respondentów zgodził się z opinią, że osoby ciągle pijane należy karać.
Percepcja osób pijanych była odmienna wśród osób deklarujących różne ilości spożywanego
alkoholu. 93% abstynentów uznało osobę pijaną za odrażającą, podczas gdy podobnego
zdania było tylko 70% respondentów spożywających ponad 12 l. czystego alkoholu rocznie.
Osoby z grupy o najwyższym poziomie spożycia rzadziej niż ogół populacji oraz abstynenci
są skłonni karać osoby permanentnie pijane (24%).
Picie zostało jednoznacznie ocenione przez mieszkańców województwa jako
przyczyna błędnego czy niewłaściwego postępowania. 94% badanych zgodziło się z
poglądem, że: „Picie jest jedną z głównych przyczyn, z powodu których ludzie robią to, czego
nie powinni”. Ta opinia jest podzielana zarówno przez zdecydowaną większość abstynentów
(94%), jak i osoby konsumujące powyżej 12 l. czystego alkoholu rocznie (97%). Mniejszy,
choć wciąż bardzo duży odsetek respondentów (80%), wyraził przekonanie, iż miejscowa
społeczność powinna pomagać rodzinom, którym nadużywająca alkoholu głowa rodziny nie
zapewnia wystarczających środków do życia. Z tym poglądem najczęściej byli skłonni
zgodzić się respondenci należący do grupy konsumującej rocznie ponad 12 l. czystego
alkoholu (86%), najrzadziej natomiast – osoby z grupy o najwyższym poziomie spożycia
alkoholu (76%).
W skali całego kraju picie jest postrzegane jako źródło problemów przez niemal 90%
badanych, a 71% zgadza się z opinią, iż lokalna społeczność powinna pomagać rodzinom
cierpiącym niedostatek z powodu picia jednego z jej członków. Osoby z grupy o najwyższym
poziomie spożycia rzadziej niż ogół populacji zgadzały się ze stwierdzeniem, że picie
alkoholu stanowi przyczynę niewłaściwego postępowania (73%). Nieznacznie rzadziej są też
skłonni popierać idee udzielania pomocy rodzinom osób pijących przez miejscową
społeczność (71%).
Jeśli chodzi o kwestię stereotypów dotyczących uzależnienia alkoholowego oraz
postaw wobec osób zrywających z nałogiem, zauważyć można, iż zdecydowana większość
mieszkańców województwa (84%) odrzuca pogląd, iż uzależnienie jest niewyleczalne i nie
warto podejmować leczenia. Co więcej – alkoholik, który przestał pić, uważany jest przez
93% mieszkańców za osobę godną szacunku. Warto przyjrzeć się, jak kwestie zrywania z
alkoholizmem postrzegane są przez respondentów nadużywających alkoholu. W grupie osób
konsumujących rocznie ponad 12 l. czystego alkoholu 89% uznaje byłego alkoholika za kogoś
godnego szacunku, a jedynie co dziesiąty wyraża przekonanie, że uzależnienie jest
niewyleczalne. Odsetki te w niewielkim tylko stopniu odbiegają od wyników wśród ogółu
mieszkańców województwa łódzkiego.
Badania ogólnopolskie dostarczyły bardzo podobnych wyników. Około co dziesiąty
badany uważa, że uzależnienie od alkoholu jest niewyleczalne, podczas gdy niemal 90% darzy
szacunkiem alkoholika, który zerwał z nałogiem. Praktycznie nie występują różnice w
częstości uznawania alkoholizmu za niewyleczalny w skrajnych grupach wyróżnionych ze
względu na ilość spożywanego rocznie alkoholu (tzn. wśród abstynentów i w grupie o
najwyższym poziomie spożycia).
Tabela 70. Opinie i postawy dotyczące spożywania alkoholu wg poziomu spożycia alkoholu
Ogółem
Abstynenci
wo
j.
łó
dz
ki
e
Po
lsk
a
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
Do 1,2 l.
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
Pow. 1,2
do 6 l.
Powyżej 6
do 12 l.
wo
j.
łó
dz
kie
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
Po
lsk
a
Powyżej 12 l
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
Kogoś, kto ciągle jest pijany, powinno się karać.
Zdecydowanie tak 13,6% 10,9% 29,5% 12,7% 16,1% 13,8% 8,3% 10,9% 6,0% 3,6% 2,7% 3,9%
17,2% 22,3% 18,9% 18,4% 15,3% 25,7% 26,8% 22,6% 6,7% 23,8% 3,1% 19,6%
Raczej tak
33,7% 37,2% 22,5% 37,4% 32,4% 32,4% 32,7% 39,3% 53,3% 40,4% 46,7% 48,6%
Raczej nie
Zdecydowanie nie 30,0% 17,9% 20,3% 9,0% 28,6% 17,9% 30,3% 21,1% 31,2% 25,5% 43,7% 17,6%
Nie wiem/ trudno
5,5% 11,7% 8,9% 22,5% 7,6% 10,2% 1,9%
6,1%
2,8%
6,7%
3,8% 10,2%
powiedzieć
Picie jest jedną z głównych przyczyn, z powodu których ludzie robią to, czego nie powinni.
28,2% 34,8% 24,7% 29,8% 24,6% 33,6% 31,2% 37,4% 27,9% 48,6% 41,9% 34,5%
Raczej tak
4,1%
5,2%
3,1%
3,4%
2,0%
2,7%
4,7%
4,4% 16,3% 6,4%
3,2% 12,5%
Raczej nie
Nie wiem/ trudno
0,7%
4,3%
4,4%
8,0%
0,0%
2,7%
0,8%
1,3%
0,0%
1,0%
0,0%
9,7%
powiedzieć
Wypicie z kimś, to sposób na okazanie przyjaźni.
24,2% 19,7% 18,0% 12,2% 19,9% 14,2% 23,5% 24,2% 44,0% 27,0% 31,9% 34,6%
Raczej tak
35,6% 35,9% 24,7% 32,4% 37,5% 38,8% 36,2% 40,1% 36,7% 38,1% 37,5% 26,7%
Raczej nie
Nie wiem/ trudno
2,1%
7,9%
8,9% 10,7% 1,7%
5,1%
0,5%
4,4%
2,9%
6,3%
0,0% 15,6%
powiedzieć
Pijany, to odrażający widok
23,3% 31,4% 22,8% 21,9% 16,6% 26,5% 25,6% 34,0% 40,9% 47,6% 36,8% 38,7%
Raczej tak
4,6%
8,0%
0,0%
2,6%
0,9%
5,7%
6,0%
9,1% 14,4% 17,4% 20,5% 17,2%
Raczej nie
Nie wiem/ trudno
1,6%
3,6%
0,0%
4,0%
0,0%
2,0%
2,8%
2,8%
3,4%
2,7%
3,8% 10,9%
powiedzieć
Alkoholik, który przestał pić zasługuje na wiele szacunku.
30,6% 35,0% 19,6% 32,4% 27,6% 33,5% 36,3% 34,3% 29,5% 34,8% 37,4% 29,2%
Raczej tak
3,7%
5,2%
7,5%
3,1%
4,2%
3,7%
1,5%
7,2%
2,8%
9,3%
7,2%
9,5%
Raczej nie
Nie wiem/ trudno
1,4%
4,9%
5,0%
8,4%
0,2%
4,8%
1,8%
3,2%
0,0%
2,9%
4,3%
7,7%
powiedzieć
Jeśli ktoś pije i nie zapewnia środków do życia żonie i dzieciom, miejscowa społeczność powinna im pomoc.
41,9% 48,9% 33,8% 48,4% 39,3% 47,1% 45,5% 51,5% 57,7% 49,1% 34,1% 47,9%
Raczej tak
11,1% 9,8% 10,1% 6,4% 12,6% 9,0% 11,0% 7,2%
7,3% 20,7% 14,4% 15,3%
Raczej nie
53
Ogółem
Abstynenci
wo
j.
łó
dz
ki
e
Po
lsk
a
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
Do 1,2 l.
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
Pow. 1,2
do 6 l.
Powyżej 6
do 12 l.
wo
j.
łó
dz
kie
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
Po
lsk
a
Powyżej 12 l
wo
j.
łó
dz
kie
Nie wiem/ trudno
6,0% 11,5% 9,1% 15,1% 7,7% 12,2% 2,5%
8,3%
6,7%
7,2%
0,0%
powiedzieć
Uzależnienie od alkoholu jest niewyleczalne, nie warto zatem podejmować leczenia.
Zdecydowanie tak 5,7% 3,4% 7,6% 1,4% 4,3% 4,0% 7,2% 3,9% 7,5% 2,3% 5,8%
4,0%
7,2%
6,0%
7,8%
4,0%
5,5%
4,4%
8,3%
0,0% 11,8% 3,8%
Raczej tak
18,1% 20,3% 9,2% 18,8% 17,9% 16,4% 17,6% 21,8% 22,6% 16,0% 32,4%
Raczej nie
Zdecydowanie nie 65,5% 60,2% 62,7% 54,8% 69,0% 65,4% 67,8% 62,1% 63,0% 65,2% 42,2%
Nie wiem/ trudno
6,8%
8,9% 14,5% 17,3% 4,8%
8,7%
3,0%
3,8%
6,9%
4,7% 15,8%
powiedzieć
Po
lsk
a
9,6%
3,2%
6,6%
30,7%
50,0%
9,5%
6.2. Postawy wobec wieku inicjacji alkoholowej.
W odniesieniu do wszystkich rodzajów alkoholu, zarówno w przypadku norm
przyjmowanych dla dziewcząt, jak i chłopców, okres od 18. do 20. roku życia był najczęściej
wskazywanym przedziałem wiekowym, w którym inicjacja alkoholowa uznawana jest za
dopuszczalną. W przypadku obu płci alkoholem, którego spożycie najczęściej wskazywano
jako akceptowalne przed uzyskaniem pełnoletności, jest piwo (18% dla chłopców, 12% dla
dziewcząt). Badanie ogólnokrajowe wykazało podobne prawidłowości. Najczęściej
aprobowanym okresem inicjacji alkoholowej jest dla obu płci i wszystkich rodzajów alkoholu
przedział 18-20 lat. Piwo jest natomiast najczęściej wskazywanym alkoholem, którego
spożycie przez niepełnoletnich uznaje się za dopuszczalne.
Tabela 71. Preferowany wiek inicjacji picia poszczególnych napojów alkoholowych.
14 lat i poniżej
Chłopcy
Wódka
Wino
Piwo
Dziewczęta
Wódka
Wino
Piwo
15-17 lat
18-20 lat
Trudno
21 lat i powyżej powiedzieć,
nie wiem
woj.
woj.
woj.
woj.
woj.
Polska
Polska
Polska
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
łódzkie
łódzkie
łódzkie
3,8%
0,1%
3,4%
4,7% 73,3% 71,5% 16,7% 20,2% 2,8%
3,5%
2,4%
0,4% 11,5% 9,7% 75,4% 75,2% 8,2% 11,3% 2,5%
3,6%
2,8%
0,6% 15,2% 15,5% 72,6% 71,0% 6,4%
9,7%
2,9%
3,3%
5,1%
3,1%
3,4%
0,1%
0,2%
0,6%
3,2%
11,9%
15,1%
3,3%
8,3%
13,4%
74,0%
74,5%
72,7%
74,7%
78,8%
75,7%
14,7%
7,4%
5,5%
18,1%
9,0%
6,7%
3,0%
3,1%
3,3%
3,9%
3,8%
3,6%
Za osobę aprobującą inicjację picia alkoholu w okresie niepełnoletności uznawany był
respondent, podający mniej niż 18 lat jako wiek, w którym dziewczętom lub chłopcom można
zezwolić na wypicie alkoholu. Należy stwierdzić, że spożywanie alkoholu w młodym wieku
nie jest powszechnie akceptowane. Mieszkańcy województwa łódzkiego okazują się bardziej
liberalni pod tym względem. Prawie co czwarty respondent z województwa łódzkiego (22%
wobec 17% w próbie ogólnopolskiej) akceptował rozpoczynanie picia alkoholu przed
uzyskaniem pełnoletności, przy czym bardziej restrykcyjne okazały się w tej kwestii kobiety
(zgodę wyraziłoby 20% z nich). Przyzwolenie na wczesną inicjację alkoholową wykazuje
związek z wiekiem respondenta. 36% respondentów w wieku od 18 do 29 lat pozwoliłoby
niepełnoletnim na próbowanie alkoholu, podczas gdy analogiczny odsetek wśród osób w
wieku, w którym zazwyczaj posiada się dorastające dzieci, tzn. 30-39 lat oraz 40-49 lat,
wyniósł 23% (dla porównania – w próbie ogólnopolskiej – 16%). Oprócz czynników
społeczno-demograficznych duże znaczenie mają własne zachowania respondenta. Stosunek
do wczesnej inicjacji picia bardzo silnie różnicowany jest przez wiek własnej inicjacji. Osoby,
które przyznały się do pierwszego spożycia alkoholu przed ukończeniem 18. roku życia,
znacznie częściej aprobują też wczesną inicjację u innych niż te, które pierwszy raz piły
alkohol po uzyskaniu pełnoletności (37% w porównaniu z 11%). Kolejny istotny czynnik
stanowi ilość spożywanego przez respondenta alkoholu. Największa różnica w odsetku osób
przyzwalających na picie alkoholu przez niepełnoletnich występuje między abstynentami a
osobami wypijającymi rocznie od 6 do 12 l. czystego alkoholu (16% vs 46%). Co może
dziwić – osoby wypijające ponad 12 l. alkoholu rocznie rzadziej (21%) niż osoby pijące od 6
do 12 l. (46%) aprobowały wczesną inicjację alkoholową. Po przyjrzeniu się kobietom i
mężczyznom należącym do tej grupy ta pozorna sprzeczność – wyjaśnia się. Chociaż 100%
kobiet pijących ponad 12 l. aprobuje wczesną inicjację, tylko 18% mężczyzn z tej grupy myśli
podobnie.
W badaniu ogólnopolskim również jedynie 17% respondentów pozwoliłoby osobie
niepełnoletniej na spożycie alkoholu. Wśród mężczyzn odsetek ten wyniósł 20%, a wśród
kobiet – 15%. Co czwarty respondent w wieku 18-29 lat i jedynie niespełna co dziesiąty w
wieku powyżej 65 lat dopuszczał możliwość konsumowania alkoholu przez młodzież.
Miejsce zamieszkania wydaje się również wpływać na opinię w kwestii wieku inicjacji
alkoholowej. Częściej permisywną postawę przyjmują mieszkańcy miast (we wszystkich
kategoriach wielkości miasta około co piąty przyzwala na konsumpcję alkoholu przed
ukończeniem 18 lat) niż mieszkańcy wsi (13%). Różnice w częstości akceptowania wczesnej
inicjacji występują również między grupami respondentów przejawiającymi odmienne
zachowania dotyczące konsumpcji alkoholu, takimi jak abstynenci (4%), a spożywający 6-12
l. czystego alkoholu rocznie (29%); mający pierwszy kontakt przed uzyskaniem pełnoletności
(31%) i po uzyskaniu pełnoletności (9%).
Tabela 72. Dopuszczalność inicjacji picia alkoholu przed osiemnastym rokiem życia (odsetki
badanych).
Kobieta
Mężczyzna
Ogółem
woj.
woj.
woj.
Polska
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
łódzkie
20,7%
14,5%
24,0%
20,1%
22,3%
17,2%
Ogółem
Wiek
41,3%
28,6%
30,7%
22,4%
36,2%
25,4%
18-29 lat
21,9%
13,2%
23,4%
18,2%
22,8%
15,7%
30-39 lat
21,4%
10,6%
28,6%
23,5%
25,7%
17,6%
40-49 lat
9,9%
11,4%
22,2%
20,7%
14,8%
15,6%
50-64 lata
17,4%
6,4%
14,1%
13,3%
16,2%
9,0%
65 i więcej lat
17,2%
18,3%
26,4%
23,6%
21,3%
20,7%
16,5%
14,7%
8,9%
25,1%
13,0%
19,7%
Miasto 50-200 tys.
25,9%
16,7%
34,2%
21,3%
29,7%
18,8%
Miasto < 50 tys.
22,6%
10,3%
21,5%
15,2%
22,1%
12,7%
Wieś
Wykształcenie
17,3%
16,3%
30,2%
19,5%
22,6%
17,6%
Podstawowe
55
16,2%
Zawodowe
23,9%
Średnie
24,6%
Wyższe
Status zawodowy
17,5%
Praca zawodowa
16,3%
Rencista, emeryt
56,1%
Uczeń, student
35,4%
Gospodyni domowa
25,2%
Bezrobotny
Stosunek do religii
Wierzący i
18,1%
praktykujący
28,9%
Pozostali
15,9%
Do 500 zł
17,9%
501-1000 zł
17,4%
1001-1500 zł
29,5%
1501-2000 zł
18,8%
2001-3000 zł
19,1%
Ponad 3000 zł
13,4%
Abstynenci
18,5%
Do 1,2 l.
30,4%
Pow. 1,2 do 6,0 l.
8,0%
Pow. 6,0 do 12,0 l.
100,0%
Pow. 12,0 l.
Własna inicjacja przed 18. rokiem życia
43,6%
Tak
10,8%
Nie
10,4%
14,8%
15,3%
16,0%
24,3%
32,5%
19,6%
18,3%
29,5%
16,1%
24,1%
28,0%
16,2%
16,3%
20,8%
12,5%
9,4%
41,6%
17,4%
13,2%
25,5%
19,5%
38,8%
*
18,4%
18,4%
15,7%
32,1%
*
23,4%
22,0%
17,4%
46,0%
35,4%
20,9%
15,9%
11,8%
37,1%
17,4%
18,7%
13,5%
21,4%
17,5%
19,5%
15,2%
18,0%
28,9%
22,9%
28,9%
21,1%
12,7%
10,2%
14,5%
21,4%
17,9%
15,4%
45,9%
16,7%
15,8%
37,5%
23,4%
12,6%
16,3%
11,2%
21,7%
23,4%
25,1%
18,1%
29,8%
17,4%
16,5%
33,1%
21,2%
15,7%
14,6%
10,5%
17,9%
22,4%
22,0%
16,9%
3,7%
15,5%
19,5%
32,3%
34,6%
21,0%
14,0%
22,7%
51,5%
18,2%
6,3%
9,7%
26,0%
28,2%
20,6%
15,6%
17,2%
26,0%
45,8%
20,5%
4,3%
13,9%
23,4%
29,0%
22,4%
33,5%
7,3%
32,6%
12,1%
28,7%
11,0%
36,7%
11,3%
30,5%
8,7%
6.3 Ocena dostępności alkoholu
W opinii większości respondentów (70%) napoje alkoholowe nie powinny być
traktowane jak wszystkie inne towary. Województwo łódzkie nie różni się wiele w tym
zakresie od ogółu kraju, gdzie niemal ¾ badanych było zdania, że sprzedaż alkoholu powinna
być objęta specjalną kontrolą państwa.
Analizując zagadnienie kontroli państwowej w różnych grupach wyróżnionych ze
względu na charakterystyki demograficzne oraz ilość spożywanego rocznie alkoholu,
zauważyć można było pewne różnice w wyrażanych poglądach. Częściej za specjalnym
traktowaniem produktów alkoholowych opowiadały się kobiety (77% vs 63%). W grupach
wyróżnionych ze względu na wiek najczęściej potrzebę kontroli państwa nad handlem
alkoholem dostrzegały osoby, które przekroczyły 65. rok życia (79%), najrzadziej natomiast
respondenci mający 40-49 lat (61%). Jeśli chodzi o poziom wykształcenia, idea kontroli
państwa cieszyła się największym poparciem wśród mieszkańców łódzkiego posiadających
wykształcenie podstawowe (83%). Odmienne opinie wyrażali również respondenci cechujący
się różnym statusem zawodowym. Grupą najsilniej wspierającą ideę kontroli nad dystrybucją
alkoholu okazały się gospodynie domowe (84%). Dla kontrastu kontrolę państwową aprobuje
jedynie 58% bezrobotnych mieszkańców województwa łódzkiego.
Ilość spożywanego alkoholu wyraźnie różnicuje stosunek do państwowej kontroli nad
handlem alkoholem. Wraz ze wzrostem poziomu rocznego spożycia alkoholu maleje odsetek
mieszkańców woj. łódzkiego wyrażających aprobatę dla idei państwowego nadzoru sprzedaży
alkoholu. 82% abstynentów z województwa łódzkiego dostrzegało potrzebę tej regulacji,
podczas gdy ten pogląd podzieliło 57% respondentów spożywających ponad 12 l. czystego
alkoholu rocznie.
W skali całego kraju również dały się zauważyć różnice w opiniach na temat kontroli
państwa nad sprzedażą produktów alkoholowych ze względu płeć, wiek, status zawodowy czy
też ilość spożywanego alkoholu. Za kontrolą państwową opowiedziało się 80% kobiet i 68%
mężczyzn. Podobnie jak w województwie łódzkim, osoby w wieku 40–49 lat rzadziej niż ogół
populacji były skłonne uznawać alkohol za towar wymagający specjalnego traktowania
(65%). Niższe niż dla ogółu populacji poparcie dla idei kontroli handlu alkoholem wystąpiło
wśród bezrobotnych (61%), osób o niskich przychodach – poniżej 500 zł (63%) oraz
spożywających ponad 12 l czystego alkoholu rocznie (56%).
Tabela 73. Stosunek do idei kontroli nad dystrybucją alkoholu.
Napoje alkoholowe nie mogą być traktowane jak wszystkie inne towary, a
handel nimi powinien być specjalnie kontrolowany przez państwo.
Napoje alkoholowe należy traktować tak jak każdy inny towar, zatem handel
nimi nie powinien być objęty żadną specjalną kontrolą.
Trudno powiedzieć,
Razem
woj. łódzkie
Polska
70,2%
74,1%
26,6%
20,7%
3,2%
100%
5,2%
100%
Tabela 74. Stosunek do idei kontroli nad dystrybucją alkoholu (odsetki badanych),
Potrzeba specjalnej
Brak potrzeby
Trudno powiedzieć
kontroli
specjalnej kontroli
woj.
woj.
woj.
Polska
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
łódzkie
70,2%
74,1%
26,6%
20,7%
3,2%
5,2%
Ogółem
Płeć
76,5%
80,1%
20,0%
14,8%
3,5%
5,0%
Kobiety
63,0%
67,6%
34,2%
27,1%
2,8%
5,3%
Mężczyźni
Wiek
73,7%
73,7%
25,6%
21,9%
0,8%
4,4%
18-29 lat
69,8%
75,3%
28,8%
20,3%
1,4%
4,4%
30-39 lat
60,9%
65,0%
34,6%
31,3%
4,5%
3,7%
40-49 lat
66,1%
76,2%
31,0%
19,4%
2,9%
4,4%
50-64 lata
79,0%
79,0%
15,0%
11,6%
6,0%
9,4%
65 i więcej lat
64,6%
70,6%
30,9%
25,2%
4,5%
4,2%
60,2%
75,1%
38,2%
20,2%
1,7%
4,6%
Miasto 50-200 tys.
67,8%
71,4%
30,5%
22,7%
1,6%
5,9%
Miasto <50 tys.
80,9%
77,6%
15,7%
16,8%
3,5%
5,5%
Wieś
Wykształcenie
83,1%
74,0%
12,1%
17,4%
4,7%
8,7%
Podstawowe
65,9%
71,9%
31,9%
23,3%
2,2%
4,8%
Zawodowe
66,0%
75,5%
30,7%
21,3%
3,2%
3,2%
Średnie
61,8%
75,6%
37,3%
20,3%
0,9%
4,1%
wyższe
Status zawodowy
65,8%
74,6%
31,8%
22,2%
2,4%
3,2%
Praca zawodowa
75,3%
78,6%
19,4%
13,8%
5,2%
7,6%
Rencista, emeryt
72,7%
71,1%
27,3%
25,3%
0,0%
3,6%
Uczeń, student
84,4%
78,4%
15,6%
21,6%
0,0%
0,0%
Gospodyni domowa
58,1%
61,2%
39,9%
31,9%
2,0%
6,9%
Bezrobotny
Stosunek do religii
73,3%
78,2%
22,5%
16,2%
4,2%
5,6%
57
Pozostali
Do 500 zł
501-1000 zł
1001-1500 zł
1501-2000 zł
2001-3000 zł
Ponad 3000 zł
Abstynenci
Do 1,2 l.
Pow. 1,2 do 6 l.
Pow. 6 do 12 l.
Pow. 12 l.
63,3%
65,3%
36,0%
30,5%
0,7%
4,2%
68,9%
81,0%
72,6%
75,0%
56,1%
55,7%
63,3%
77,3%
73,8%
71,5%
78,6%
74,6%
25,9%
16,2%
25,0%
25,0%
41,2%
41,1%
28,3%
14,4%
19,0%
25,0%
18,9%
23,9%
5,2%
2,8%
2,4%
0,0%
2,8%
3,2%
8,3%
8,2%
7,2%
3,5%
2,5%
1,5%
81,6%
74,5%
63,9%
61,7%
56,5%
81,6%
80,3%
73,8%
65,1%
55,8%
12,6%
23,3%
33,6%
35,4%
40,8%
9,8%
16,1%
23,4%
26,5%
39,5%
5,8%
2,3%
2,5%
2,9%
2,8%
8,6%
3,5%
2,8%
8,4%
4,7%
Szczególny sposób traktowania handlu alkoholem znalazł również potwierdzenie w
stosunku do liczby punktów sprzedaży poszczególnych rodzajów alkoholu. W odniesieniu do
wszystkich odmian alkoholu dominował pogląd, iż liczba punktów sprzedaży powinna być
zachowana bez zmian. Rozważając jednak odsetek respondentów opowiadających się za
zmianą obecnego stanu rzeczy, przeważali ci, którzy wyrażali przekonanie, że liczba punktów
sprzedaży powinna być zmniejszona. Najczęściej mieszkańcy województwa łódzkiego
deklarowali, że zmniejszona powinna zostać liczba punktów sprzedaży wódki (28%). Za
zmniejszeniem liczby punktów sprzedaży piwa oraz wina optował natomiast około co czwarty
respondent.
W skali całego kraju zaobserwowano podobny rozkład opinii. Stan obecny
satysfakcjonował większość ankietowanych (dla różnych rodzajów alkoholu swoją aprobatę
dla dotychczasowej liczby punktów sprzedaży wyraziło od 62% do 66% badanych). Najwięcej
zwolenników miał postulat ograniczenia liczby punktów sprzedaży wódki (30%). Dla
porównania – za zmniejszeniem liczby punktów sprzedaży piwa opowiadał się co czwarty
respondent.
Tabela 75. Postulaty dotyczące liczby punktów sprzedaży piwa, wina i wódki (odsetki wśród
Liczbę punktów sprzedaży
piwa należy...
wina należy...
wódki należy...
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
zwiększyć
pozostawić
tak jak jest
zmniejszyć
trudno
pow.
Razem
1,8%
66,2%
25,9%
6,2%
100%
2,3%
66,1%
24,6%
7,0%
100%
1,2%
67,2%
25,3%
6,2%
100%
1,1%
64,0%
26,8%
8,2%
100%
0,8%
65,4%
27,9%
6,0%
100%
1,0%
61,5%
29,8%
7,7%
100%
Podczas gdy większość badanych z jednej strony popiera kontrolę państwa nad handlem
alkoholem, z drugiej zaś – w najlepszym razie jest za niezwiększaniem liczby punktów sprzedaży alkoholu, bardzo wielu respondentów ma poczucie, że władze w ich miejscowości nie są zainteresowane ograniczeniem spożycia alkoholu. Tego zdania jest 52% mieszkańców województwa
łódzkiego (suma odpowiedzi „raczej” i „zdecydowanie nie są zainteresowane”). W skali całego
kraju również przeważa pogląd, że lokalne władze nie są zainteresowane zmniejszaniem kon-
sumpcji alkoholu – tak twierdzi niemal co drugi respondent.
Tabela 76. Opinie i postawy dotyczące spożywania alkoholu (odsetki wśród wszystkich badanych).
W mojej miejscowości
władze są zainteresowane
ograniczeniem spożycia
alkoholu
Raczej
nie
Zdecydo
-wanie
nie
Nie
wiem/
trudno
powiedzieć
Razem
17,8%
37,3%
14,5%
24,0%
100%
19,2%
35,1%
12,3%
27,0%
100%
Zdecydo
-wanie
tak
Raczej
tak
woj.
łódzkie
6,3%
Polska
6,4%
6.4 Postawy wobec problemów i zagrożeń związanych z piciem.
Postawy wobec zagrożeń związanych z piciem zostały zbadane w dwóch aspektach –
szkodliwości picia na tle stosowania innych używek oraz szkodliwości picia dla specyficznej
grupy, jaką stanowią kobiety w ciąży.
Na wstępie należy zauważyć, że w województwie łódzkim dla prawie wszystkich
pytań dotyczących szkodliwości palenia papierosów oraz spożywania alkoholu (oprócz oceny
szkodliwości palenia papierosów od czasu do czasu), odpowiedzi: „nie ma ryzyka” oraz „małe
ryzyko” razem wzięte nie uzyskują więcej niż 14% odpowiedzi. Podobna sytuacja zachodzi w
przypadku próby ogólnopolskiej: wśród odpowiedzi na te same pytania odpowiedzi „nie ma
ryzyka” oraz „małe ryzyko” uzyskiwały maksymalnie 12% wskazań. Za największe
zagrożenie dla zdrowia respondenci w badaniu ogólnopolskim oraz łódzkim uznali palenie co
najmniej jednej paczki papierosów dziennie oraz niemal codzienną konsumpcję 4–5 drinków.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia tabela 77.
Tabela 77. Ocena szkodliwości wybranych zachowań (wśród wszystkich badanych).
Palą papierosy od czasu
do czasu.
Palą jedną lub więcej
paczek papierosów
dziennie.
Wypijają jeden lub dwa
"drinki" prawie
codziennie.
Wypijają cztery lub pięć"
drinków" prawie
codziennie.
Wypijają pięć lub więcej
"drinków" 1 raz lub 2 razy
w ciągu każdego
weekendu.
Nie ma
ryzyka
Małe
ryzyko
Umiarkowane
ryzyko
Nie
wiem
Razem
Polska
3,3%
5,4%
26,3%
22,4%
33,6%
30,8%
34,8% 2,0%
38,2% 3,2%
100%
100%
woj. łódzkie
0,4%
1,3%
9,6%
88,2% 0,6%
100%
Polska
0,3%
1,4%
9,7%
86,9% 1,6%
100%
woj. łódzkie
1,5%
9,6%
23,0%
63,0% 2,9%
100%
Polska
1,0%
9,0%
27,3%
59,5% 3,2%
100%
woj. łódzkie
0,2%
1,6%
6,6%
89,0% 2,6%
100%
Polska
0,3%
1,2%
8,5%
87,9% 2,1%
100%
woj. łódzkie
3,4%
10,2%
28,8%
54,7% 2,9%
100%
Polska
2,7%
9,2%
31,4%
53,2% 3,4%
100%
woj. łódzkie
Duże
ryzyko
Badani dostrzegali także negatywny wpływ picia przez kobiety w ciąży na zdrowie ich
dzieci. 83% respondentów z województwa łódzkiego było zdania, że wypicie nawet
niewielkich ilości alkoholu jest szkodliwe (suma odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „raczej
tak”). Dla porównania – w skali ogólnopolskiej 87% badanych stwierdziło, że picie w ciąży
jest szkodliwe. Rozpatrując postawy wobec spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży wśród
grup wyróżnionych ze względu na ilość spożywanego alkoholu, zauważyć można różnicę
59
między abstynentami oraz osobami z grupy o najwyższym poziomie spożycia. Abstynenci w
województwie łódzkim niemal jednomyślnie (98%) stwierdzali, że konsumowanie alkoholu
przez przyszłą matkę jest szkodliwe. Opinię taką wyraziło natomiast niecałe 60%
respondentów z grupy o największym poziomie konsumpcji. Również w
badaniu
ogólnopolskim abstynenci częściej niż konsumujący ponad 12 l. czystego alkoholu uznawali
picie przez ciężarne za niebezpieczne dla zdrowia dziecka (93% w porównaniu z 82%).
Tabela 78. Odsetek badanych uważających, że picie nawet niewielkich ilości alkoholu przez
kobiety w ciąży może mieć negatywny wpływ na zdrowie ich dzieci.
Nie
Zdecyd.
Raczej tak
Raczej nie Zdecyd. nie
Razem
tak
wiem
Razem
woj. łódzkie
50,2%
32,7%
13,0%
2,4%
1,7%
100%
Polska
58,0%
28,6%
7,5%
1,0%
4,8%
100%
27,0%
2,4%
0,0%
0,0%
100%
Abwoj. łódzkie 70,6%
stynenci
Do 1,2 l.
Powyżej
1,2 do 6 l.
Polska
67,9%
25,3%
0,0%
1,7%
5,1%
100%
woj. łódzkie
51,8%
34,8%
10,4%
2,2%
0,8%
100%
Polska
63,6%
24,2%
9,0%
0,3%
2,9%
100%
woj. łódzkie
47,9%
28,0%
16,6%
3,5%
4,0%
100%
Polska
58,6%
26,8%
10,8%
2,1%
1,7%
100%
38,5%
46,3%
12,8%
2,5%
0,0%
100%
Polska
45,8%
39,6%
8,6%
0,0%
5,9%
100%
woj. łódzkie
35,1%
23,0%
33,4%
4,1%
4,4%
100%
Polska
43,5%
38,0%
5,8%
0,9%
11,8%
100%
Powyżej 6
woj. łódzkie
do 12 l.
Powyżej
12 l.
Postawy wobec zagrożeń niesionych przez alkohol badać można poprzez opinie na
temat prowadzenia samochodu po spożyciu alkoholu. W województwie łódzkim 83%
respondentów było zdania, iż mężczyzna ważący ok. 80 kg nie mógłby zgodnie z polskim
prawem prowadzić auta godzinę po wypiciu jednej półlitrowej butelki piwa o mocy ok. 5%
(przeciwnego zdania było 13%). W badaniu ogólnopolskim mniej, bo zaledwie ¾
ankietowanych, wyraziło przekonanie, że w wyżej scharakteryzowanej sytuacji nie można
legalnie zasiąść za kierownicą samochodu. Opinie na temat prowadzenia auta po spożyciu
butelki piwa różnią się w grupach wyróżnionych ze względu na poziom konsumpcji alkoholu.
Mieszkańcy woj. łódzkiego spożywający niewielkie ilości alkoholu (do 1,2 l. rocznie) oraz
abstynenci najczęściej stwierdzali, że prowadzenie samochodu godzinę po spożyciu butelki
piwa jest nielegalne (odpowiednio 91% i 87%). W badaniu ogólnopolskim ¼ osób z grupy o
najwyższym poziomie spożycia uważało, że mężczyzna o wadze 80 kg może zgodnie z
prawem prowadzić (odpowiedni odsetek wśród ogółu respondentów wyniósł 13%, a wśród
abstynentów – 4%).
Tabela 79. Opinia na temat tego, czy w godzinę po wypiciu jednej półlitrowej butelki piwa o
mocy ok. 5% mężczyzna ważący ok. 80 kg mógłby zgodnie z polskim prawem prowadzić
samochód (wśród wszystkich badanych).
Tak
Nie
Nie wiem
Razem
woj. łódzkie
12,6%
82,6%
4,7%
100%
Polska
13,2%
74,2%
12,6%
100%
woj. łódzkie
0,0%
86,8%
13,2%
100%
Polska
4,0%
76,3%
19,7%
100%
woj. łódzkie
7,9%
91,4%
0,8%
100%
Polska
8,6%
76,5%
14,9%
100%
woj. łódzkie
17,6%
78,1%
4,3%
100%
Polska
18,9%
76,1%
5,0%
100%
woj. łódzkie
21,1%
64,9%
14,0%
100%
Polska
26,8%
65,7%
7,4%
100%
woj. łódzkie
31,1%
64,6%
4,3%
100%
Polska
25,0%
65,4%
9,6%
100%
Ogółem
Abstynenci
Do 1,2 l.
Powyżej 1,2
do 6 l.
Powyżej 6 do
12 l.
Powyżej 12 l.
Respondentów pytano również o ich osobiste decyzje dotyczące kierowania
samochodem po spożyciu alkoholu. W województwie łódzkim bardzo niewielki odsetek
badanych uznał maksymalnie 30 min. po spożyciu alkoholu za czas wystarczający do tego,
aby zasiąść za kierownicą samochodu (dotyczy to wszystkich wymienionych typów alkoholu).
Respondenci najczęściej wymieniali 6 do 12 godzin jako czas, po którym zdecydowaliby się
prowadzić. W odniesieniu do butelki piwa czas taki wskazało 28% badanych, dwóch lampek
wina – 35%, a dużego kieliszka wódki – 32%.
W badaniu ogólnopolskim również zdecydowana większość badanych uznała pół
godziny za czas niewystarczający, żeby kierować autem po spożyciu jakiegokolwiek alkoholu.
Podobnie jak w województwie łódzkim – najwięcej respondentów uznało 6 do 12 godzin za
bezpieczny czas po spożyciu alkoholu, umożliwiający im prowadzenie. Zadeklarowało tak
26% w przypadku piwa, 32% w przypadku wina i 29% w przypadku wódki.
61
Tabela 80. Postawy respondentów wobec jazdy samochodem po spożyciu alkoholu (wśród
Po wypiciu jednej
półlitrowej butelki
piwa o mocy ok. 5%
wsiadł(a)by Pan(i) za
kierownicę
samochodu?
0-30 min
31-60 min
61-120 min
121 -180 min
Powyżej 3 godzin
do 6 godzin
Powyżej 6 godzin
do 12 godzin
Powyżej 12 godzin
do 20 godzin
24 godziny
Ponad dobę do 48
godzin
Razem
Po wypiciu dwóch
lampek wina (dwa
razy po 100 ml) wsiadł
(a)by Pan(i) za
kierownicę
samochodu?
Po wypiciu jednego
dużego kieliszka (50
ml) wódki wsiadł(a)by
Pan(i) za kierownicę
samochodu?
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
0,7%
4,9%
4,8%
15,8%
2,6%
6,5%
10,9%
12,5%
0,0%
1,9%
4,9%
6,5%
2,0%
2,4%
6,2%
8,9%
0,4%
2,2%
3,3%
4,6%
2,9%
2,5%
7,8%
8,1%
26,0%
20,7%
24,2%
19,7%
17,8%
17,0%
27,8%
25,7%
35,4%
32,2%
32,2%
29,3%
0,7%
2,3%
1,7%
2,6%
3,4%
2,9%
18,4%
16,2%
24,5%
24,0%
34,8%
27,3%
0,9%
2,6%
0,9%
2,6%
1,3%
1,8%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Szczególną uwagę zwrócono na kwestię ochrony młodzieży przed zagrożeniami
związanymi z alkoholem poprzez utrudnianie nieletnim dostępu do produktów alkoholowych.
Badani wypowiadali się w sprawie różnego rodzaju regulacji prawnych i działań społecznych.
Ogólnie stwierdzić można, iż działania mające na celu utrudnianie dostępu młodzieży do
alkoholu cieszą się dużym poparciem społecznym. Zsumowanie odpowiedzi „zdecydowanie
popieram” oraz „raczej popieram” daje poparcie dla kolejnych z wyszczególnionych działań
nie mniejsze niż 50%. Zauważyć można, iż dużym poparciem cieszą się działania
zapewniające skuteczne egzekwowanie przepisu o niesprzedawaniu alkoholu osobom
niepełnoletnim. Za obowiązkiem kontroli dokumentów w przypadku młodo wyglądających
klientów opowiedziało się 94% badanych, za stosowaniem „zakupu kontrolowanego” – 84%,
a za surowszymi karami dla sprzedających – 80%. Najmniejszym poparciem cieszyła się
natomiast idea całkowitego zakazu reklamowania napojów alkoholowych (50%) oraz
podniesienia granicy wieku umożliwiającej legalny zakup napojów alkoholowych do 21 lat
(58%).
W badaniu ogólnopolskim stwierdzić można podobny rozkład opinii. Największy
odsetek poparcia (wyrażony sumą odpowiedzi „zdecydowanie popieram” oraz „raczej
popieram”) otrzymały działania mające na celu utrudnienie dostępu do alkoholu przez
kontrolę sprzedaży osobom młodo wyglądającym oraz rygorystyczną kontrolę sprzedawców.
Najmniejszy procent badanych opowiedział się za zakazem reklamowania napojów
alkoholowych (57%) oraz podniesieniem granicy wieku umożliwiającej legalny zakup do 21
lat (niemal 70%).
Poziom spożycia alkoholu różnicuje postawy wobec części z proponowanych działań
na rzecz utrudniania młodzieży dostępu do alkoholu. Zazwyczaj osoby z grupy o największym
poziomie spożycia nastawione są mniej restryktywnie i mniej są skłonne popierać idee
proponowanych rozwiązań prawnych czy działań społecznych niż osoby konsumujące
niewielkie ilości alkoholu rocznie. Najbardziej wyraźna różnica zarysowała się w przypadku
stosunku do podniesienia granicy wieku umożliwiającego legalny zakup alkoholu. Podczas
gdy 76% abstynentów z województwa łódzkiego wyraziło poparcie dla takiej inicjatywy,
podobnego zdania było 17% respondentów spożywających ponad 12 l. czystego alkoholu
rocznie. W skali ogólnopolskiej wystąpiła podobna tendencja – osoby nie spożywające
alkoholu lub jedynie niewielkie jego ilości częściej opowiadały się za działaniami
społecznymi i prawnymi. Szczegółowy rozkład opinii przedstawia tabela 81.
63
Tabela 81. Stosunek badanych do rozwiązań prawnych mających zapobiegać spożywaniu alkoholu przez młodzież.
RAZEM
Abstynenci
Do 1,2 l.
Powyżej 1,2 do 6 l. Powyżej 6 do 12 l.
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Podniesienie granicy wieku umożliwiającej legalny zakup napojów alkoholowych z 18 do 21 lat, tak jak to jest w USA
36,9%
51,3%
44,4%
33,5%
19,1%
39,1%
56,4%
48,2%
34,4%
Zdecydowanie popieram
Powyżej 12 l.
Polska
woj.
łódzkie
Polska
20,8%
6,9%
22,5%
21,2%
24,9%
21,7%
21,5%
19,5%
9,9%
30,3%
27,1%
27,8%
31,7%
36,7%
31,5%
Raczej popieram
25,8%
11,3%
19,1%
31,7%
43,9%
49,6%
19,7%
9,7%
17,2%
22,8%
23,1%
28,9%
Raczej nie popieram
Zdecydowanie nie
11,8%
1,9%
12,5%
10,9%
8,8%
33,6%
6,7%
2,0%
3,4%
8,5%
11,7%
12,4%
popieram
4,2%
10,6%
2,3%
2,4%
8,7%
0,0%
4,3%
4,8%
3,4%
2,6%
7,7%
4,7%
Trudno powiedzieć
Wprowadzenie obowiązku kontroli przez sprzedającego napoje alkoholowe, dokumentów potwierdzających pełnoletniość młodo wyglądających
klientów.
66,0%
66,5%
71,4%
67,6%
56,0%
42,1%
65,0%
63,2%
72,9%
69,0%
56,7%
47,1%
27,8%
26,7%
24,5%
25,4%
34,8%
50,5%
28,7%
28,2%
23,4%
24,6%
36,5%
40,5%
Raczej popieram
4,2%
0,0%
3,3%
6,1%
4,6%
3,2%
2,9%
1,2%
2,5%
3,2%
4,5%
4,6%
Raczej nie popieram
Zdecydowanie nie
0,6%
0,0%
0,8%
0,5%
1,2%
0,0%
0,9%
0,6%
0,0%
1,5%
0,0%
4,9%
popieram
1,4%
6,8%
0,0%
0,4%
3,4%
4,3%
2,4%
6,9%
1,2%
1,7%
2,4%
2,9%
Trudno powiedzieć
Wprowadzenie kontroli punktów sprzedaży alkoholu wykorzystującej tak zwany „zakup kontrolowany”, czyli próbę kupna alkoholu przez osobę
niepełnoletnią (np. 17-latka), która dokonuje tego w obecności nie umundurowanego funkcjonariusza policji; jeśli próba zakupu będzie udana, będzie
to podstawą do cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych
49,1%
61,3%
50,6%
50,1%
37,4%
37,1%
54,3%
57,9%
60,3%
58,3%
49,2%
41,1%
34,5%
23,8%
33,8%
34,8%
46,8%
45,4%
29,8%
24,8%
27,2%
27,0%
32,6%
34,7%
Raczej popieram
8,4%
1,9%
8,9%
9,0%
4,6%
9,0%
7,8%
5,8%
4,1%
9,2%
9,1%
16,5%
Raczej nie popieram
Zdecydowanie nie
4,3%
0,0%
5,2%
4,7%
3,1%
4,1%
3,5%
1,6%
4,5%
2,6%
5,2%
6,0%
popieram
3,8%
13,1%
1,6%
1,4%
8,1%
4,3%
4,6%
10,0%
3,9%
2,9%
4,0%
Trudno powiedzieć
Prowadzenie kampanii społecznych adresowanych do świadków sprzedaży alkoholu nieletnim, zachęcających do sprzeciwu i podejmowania
interwencji.
44,0%
48,9%
46,0%
48,3%
30,5%
18,4%
47,0%
54,1%
52,8%
47,5%
35,1%
1,6%
33,4%
RAZEM
Raczej popieram
Raczej nie popieram
Zdecydowanie nie
popieram
Trudno powiedzieć
woj.
łódzkie
Abstynenci
Polska
woj.
łódzkie
37,5%
38,7%
7,9%
Do 1,2 l.
Polska
woj.
łódzkie
34,8%
32,7%
7,0%
1,9%
3,3%
2,2%
7,4%
5,1%
Powyżej 1,2 do 6 l. Powyżej 6 do 12 l.
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
37,3%
35,5%
33,7%
37,7%
3,6%
6,8%
4,5%
11,8%
0,0%
2,6%
4,6%
1,0%
14,4%
7,0%
5,3%
Wprowadzenie surowszych kar dla sprzedawców i kierowników sklepów/lokali
49,1%
65,0%
51,5%
56,5%
56,7%
31,0%
19,7%
34,6%
29,7%
28,9%
Raczej popieram
14,9%
4,5%
10,1%
7,8%
5,1%
Raczej nie popieram
Zdecydowanie nie
2,4%
0,0%
1,0%
2,8%
3,3%
popieram
2,7%
10,8%
2,8%
3,2%
6,1%
Trudno powiedzieć
Powyżej 12 l.
Polska
woj.
łódzkie
Polska
48,3%
48,8%
48,4%
45,3%
8,8%
9,0%
8,7%
3,2%
12,1%
0,8%
1,6%
1,2%
3,4%
17,3%
8,6%
6,2%
5,3%
4,4%
10,9%
4,0%
12,6%
0,7%
62,7%
51,9%
57,9%
33,6%
55,0%
20,1%
45,1%
25,9%
27,8%
29,4%
20,2%
28,1%
47,9%
36,4%
7,0%
15,2%
9,3%
37,2%
9,7%
32,0%
11,6%
2,6%
5,1%
1,3%
5,7%
2,9%
0,0%
4,9%
1,8%
0,0%
2,1%
3,4%
4,3%
0,0%
1,9%
Wprowadzenie obowiązkowych, szkoleń dla sprzedawców, uczących jak odmawiać sprzedaży alkoholu nieletnim lub nietrzeźwym klientom
39,0%
44,4%
45,6%
35,9%
20,6%
18,7%
44,8%
52,0%
49,3%
45,7%
34,7%
35,8%
28,8%
33,3%
36,3%
50,1%
48,7%
34,0%
28,6%
33,1%
35,2%
36,0%
Raczej popieram
16,2%
13,1%
15,8%
17,4%
22,8%
10,6%
10,5%
8,2%
9,1%
11,0%
12,5%
Raczej nie popieram
Zdecydowanie nie
4,3%
0,0%
3,7%
5,0%
3,1%
17,6%
4,2%
2,3%
3,1%
4,1%
9,2%
popieram
4,6%
13,7%
1,5%
5,4%
3,4%
4,4%
6,5%
8,8%
5,3%
4,0%
7,7%
Trudno powiedzieć
Wprowadzenie całkowitego zakazu reklamowania napojów alkoholowych w mediach i na ulicznych plakatach
29,7%
35,9%
39,0%
21,7%
31,5%
51,3%
37,5%
25,0%
20,5%
29,8%
22,9%
18,1%
25,6%
24,5%
27,2%
24,2%
Raczej popieram
32,5%
19,9%
24,0%
44,2%
27,9%
11,5%
25,9%
34,7%
Raczej nie popieram
Zdecydowanie nie
14,6%
7,3%
12,3%
15,5%
9,7%
3,4%
5,8%
12,3%
popieram
2,7%
7,1%
1,8%
0,4%
5,3%
9,3%
3,6%
3,8%
Trudno powiedzieć
34,1%
37,4%
14,8%
7,5%
6,3%
15,7%
19,8%
9,6%
14,9%
15,6%
20,6%
3,1%
21,5%
43,5%
36,7%
45,2%
31,1%
21,9%
19,5%
34,6%
22,7%
3,4%
3,4%
7,5%
9,8%
65
6.5. Postawy wobec reklam napojów alkoholowych.
W porównaniu ze wszystkimi Polakami, mieszkańcy województwa łódzkiego nieco
rzadziej wykazują restrykcyjną postawę wobec reklam napojów alkoholowych. Największy
sprzeciw wzbudza wódka – całkowite zabronienie reklamy tego artykułu postuluje 44%
respondentów (w Polsce – 40%), zaś najmniej zwolenników ma pomysł zakazu reklamy piwa
(26% w województwie łódzkim, wobec 22% w Polsce). Generalnie zdecydowana większość
respondentów dopuszcza możliwość reklamy napojów alkoholowych, z tym, że tylko jeden na
dziesięciu mieszkańców województwa nie oczekiwałby żadnych ograniczeń w tej sprawie.
Tabela 82. Stosunek wszystkich badanych do reklamy poszczególnych rodzajów alkoholi.
Piwo
Wino
Wódka
woj.
woj.
Polska woj. łódzkie Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
Dozwolona bez żadnych
14,6%
16,7%
12,0%
11,4%
9,7%
8,7%
ograniczeń.
Dozwolona z niewielkimi
29,7%
32,9%
28,7%
27,9%
18,1%
18,4%
ograniczeniami.
Dozwolona ze znacznymi
28,5%
24,5%
28,2%
28,6%
26,6%
29,1%
ograniczeniami.
Całkowicie zabroniona.
26,0%
21,9%
29,1%
27,5%
43,8%
39,6%
Trudno powiedzieć.
1,2%
4,0%
2,0%
4,5%
1,8%
4,3%
Razem
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Pomimo dość permisywnej postawy badanych wobec reklamy alkoholu, większość z
nich dość krytycznie ocenia jej skutki. Przede wszystkim w przeważającej większości
zgadzają się z następującymi stwierdzeniami: reklama przyczynia się do zwiększenia spożycia
alkoholu przez młodzież (78%, wobec 76% w Polsce), powoduje obniżenie wieku osób po raz
pierwszy sięgających po alkohol (77%, w Polsce 73%), a także, wpływa na zwiększenie
ogólnej konsumpcji alkoholu w kraju (70%, w Polsce – 70%). Natomiast według prawie
trzech piątych (58%, w Polsce – 51%) respondentów reklama przyczynia się do zwiększenia
liczby osób nadużywających alkohol.
Taka postawa związana jest z poziomem wypijanego w ciągu roku alkoholu. Im
więcej alkoholu wypili respondenci w ciągu ostatniego roku przed badaniem, tym częściej nie
zgadzają się z negatywnym postrzeganiem konsekwencji reklam napojów alkoholowych, zaś
im mniej wypili, tym częściej zgadzają się z przedstawionymi im złymi skutkami takich
reklam. Dla przykładu: podczas gdy z poglądem, iż reklama alkoholu przyczynia się do
zwiększenia spożycia alkoholu przez młodzież, zgadza się 84% (w Polsce – 80%)
abstynentów, to wśród osób, które rocznie wypijają ponad 12 l. czystego alkoholu, podobnego
zdania jest 40% (w Polsce – 58%) respondentów. Natomiast, o ile z opinią, iż reklama
alkoholu przyczynia się do zwiększenia liczby osób nadużywających alkoholu, nie zgadza się
40% (w Polsce – 47%) ankietowanych, których łączne roczne spożycie alkoholu przekroczyło
12 l., to podobną deklarację przedstawiło tylko 16% (w Polsce również – 16%) abstynentów.
Należy jednak podkreślić, że zależności te nie zawsze mają charakter związków liniowych.
Zależności pozostałych postaw mieszkańców województwa łódzkiego wobec reklamy
alkoholu od poziomu spożycia alkoholu przedstawia poniższa Tabela 83.
Tabela 83. Opinie badanych dotyczące reklamy alkoholu
Ogółem
woj.
łódzkie
Polska
Abstynenci
woj.
łódzkie
Polska
Do 1,2 l.
Pow. 1,2 do 6 l.
woj.
łódzkie
Reklama powoduje obniżenie wieku osób po raz pierwszy sięgających po alkohol
44,5%
33,3%
61,8%
41,4%
49,7%
Zdecydowanie się zgadzam
32,9%
40,0%
25,2%
34,0%
34,4%
Raczej się zgadzam
11,2%
15,0%
7,4%
11,4%
8,8%
Raczej się nie zgadzam
8,3%
5,9%
2,7%
3,8%
5,3%
Zdecydowanie się nie zgadzam
3,1%
5,8%
3,0%
9,4%
1,8%
Trudno powiedzieć
Reklama przyczynia się do zwiększenia spożycia alkoholu przez młodzież
48,4%
38,1%
68,3%
48,6%
53,4%
29,0%
38,3%
16,0%
31,9%
31,2%
Raczej się zgadzam
13,3%
13,4%
6,6%
6,0%
10,1%
6,4%
5,2%
4,1%
3,4%
2,9%
2,9%
5,0%
5,0%
10,1%
2,4%
Trudno powiedzieć
Reklama powoduje zwiększenie ogólnej konsumpcji alkoholu w kraju
40,8%
31,4%
61,4%
45,4%
45,8%
29,0%
38,4%
14,6%
31,6%
31,3%
Raczej się zgadzam
20,7%
19,0%
13,3%
9,6%
16,8%
6,3%
5,5%
5,8%
3,4%
3,7%
3,4%
5,7%
5,0%
10,0%
2,5%
Trudno powiedzieć
Reklama przyczynia się do zwiększenia liczby osób nadużywających alkoholu
34,6%
26,2%
61,2%
43,7%
38,5%
23,2%
35,1%
20,1%
28,6%
25,2%
Raczej się zgadzam
29,4%
24,0%
14,5%
12,9%
27,9%
10,2%
7,9%
1,3%
2,9%
7,3%
2,5%
6,8%
3,0%
12,0%
1,1%
Trudno powiedzieć
Polska
woj.
łódzkie
42,4%
40,6%
9,9%
4,5%
2,5%
Pow. 6 do 12 l.
Polska
woj.
łódzkie
43,5%
29,5%
12,8%
10,9%
3,4%
27,6%
41,1%
16,9%
9,4%
5,0%
46,4%
39,8%
8,0%
3,1%
2,8%
44,9%
31,0%
13,3%
8,7%
2,0%
38,1%
36,6%
15,9%
5,1%
4,3%
30,1%
38,0%
20,5%
7,5%
3,9%
Pow. 12 l.
Polska
woj.
łódzkie
Polska
24,6%
47,2%
13,0%
10,3%
4,9%
27,4%
41,9%
23,2%
5,0%
2,5%
9,9%
24,1%
28,4%
26,7%
11,0%
20,5%
42,3%
27,0%
3,8%
6,5%
34,2%
38,7%
14,9%
9,0%
3,2%
34,1%
33,2%
22,0%
7,4%
3,4%
32,8%
36,9%
23,7%
4,9%
1,7%
17,1%
22,7%
28,4%
23,5%
8,3%
22,0%
36,4%
35,3%
4,3%
2,1%
33,0%
35,0%
22,5%
7,3%
2,2%
28,0%
43,2%
17,8%
7,4%
3,7%
30,8%
26,6%
29,0%
8,6%
4,9%
30,1%
35,5%
25,1%
5,6%
3,6%
14,0%
16,2%
39,9%
17,3%
12,6%
15,2%
46,6%
31,2%
5,0%
2,1%
29,9%
22,7%
31,2%
14,4%
1,8%
22,5%
36,8%
23,9%
11,3%
5,5%
13,7%
26,3%
41,3%
15,3%
3,4%
21,1%
27,8%
38,0%
8,2%
4,9%
8,1%
15,3%
39,9%
20,1%
16,7%
12,5%
36,2%
40,6%
6,4%
4,3%
6.6 Postawy i opinie wobec przemocy w rodzinie.
Mieszkańców województwa łódzkiego pytano również o ich postawy wobec przemocy w
rodzinie. Rozkłady udzielonych przez nich odpowiedzi zawarte są w Tabeli 84. Widać w niej, że
respondenci w zdecydowanej większości (93%, dla porównania w Polsce – 88%) wyrażają swój
sprzeciw wobec poglądu, jakoby istniały okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie. Nieco mniej (80%, wobec 77% w Polsce) jest przeciwników opinii, zgodnie z którą to
kobiety są współodpowiedzialne za przemoc w rodzinie. Stwierdzenie: „Lepiej nie wtrącać się,
bo można jeszcze bardziej zaszkodzić osobie pokrzywdzonej” spotyka się z większym (57%)
sprzeciwem w województwie łódzkim niż w próbie ogólnopolskiej (49%). Również zdanie:
„Lepiej nie wtrącać się, bo można potem samemu mieć kłopoty” w województwie łódzkim spotyka się z dość zdecydowanym sprzeciwem (52%), podczas gdy w Polsce ten sprzeciw jest słabszy (44%). Ta dość ambiwalentna postawa mieszkańców województwa łódzkiego nie oznacza
jednak braku woli niesienia pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. Świadczy o tym 84% poparcie dla opinii, iż obowiązkiem każdego człowieka jest pomaganie takim osobom. Ta różnica
może wynikać z faktu, że być może ludzie raczej są gotowi odpowiadać na prośbę o pomoc
osoby pokrzywdzonej, niż podejmować działania z własnej inicjatywy. Tabela 84 pokazuje, że
omówione postawy ani w województwie łódzkim, ani w Polsce nie zależą od poziomu spożycia
100% alkoholu w ciągu ostatniego roku.
Tabela 84a. Opinie badanych dotyczące przemocy w rodzinie (odsetki wśród wszystkich badanych)
Do 1,2 l.
Pow. 1,2 do 6 l.
woj.
woj.
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
Ogółem
Abstynenci
woj.
woj.
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie
0,7%
2,3%
1,2%
2,4%
0,8%
1,9%
3,6%
4,8%
1,3%
2,4%
2,6%
2,7%
Raczej się zgadzam
14,3%
17,6%
23,6%
18,2%
9,2%
15,3%
Zdecydowanie się nie
78,9%
70,6%
73,9%
69,3%
83,6%
75,8%
zgadzam
2,4%
4,7%
0,0%
7,7%
3,7%
4,3%
Trudno powiedzieć
Bite kobiety są współodpowiedzialne za przemoc w rodzinie
1,9%
3,5%
3,0%
4,1%
2,3%
2,9%
11,6%
10,6%
14,4%
6,7%
12,8%
9,3%
Raczej się zgadzam
27,5%
23,5%
33,0%
21,2%
19,0%
18,6%
52,1%
53,3%
44,5%
54,3%
55,5%
60,6%
zgadzam
6,9%
9,0%
5,1%
13,7%
10,4%
8,6%
Trudno powiedzieć
Lepiej nie wtrącać się, bo można jeszcze bardziej zaszkodzić osobie pokrzywdzonej
8,3%
8,9%
14,4%
9,2%
11,1%
8,1%
28,4%
27,3%
31,8%
33,6%
25,3%
25,9%
Raczej się zgadzam
30,7%
28,7%
22,0%
24,0%
28,3%
29,7%
26,1%
20,3%
26,1%
16,3%
27,8%
19,8%
zgadzam
6,4%
14,8%
5,7%
16,9%
7,5%
16,5%
Trudno powiedzieć
Pow. 6 do 12 l.
woj.
Polska
łódzkie
Pow. 12 l.
woj.
Polska
łódzkie
0,7%
7,9%
15,2%
2,6%
8,8%
17,5%
0,0%
0,0%
19,6%
3,3%
4,7%
17,1%
0,0%
1,8%
25,8%
2,7%
4,7%
27,9%
75,7%
68,1%
74,6%
73,9%
68,1%
57,1%
0,5%
3,0%
5,8%
1,1%
4,3%
7,6%
2,1%
8,4%
26,2%
1,9%
13,1%
25,7%
0,0%
8,2%
51,2%
5,5%
8,9%
31,6%
0,0%
21,6%
39,4%
3,8%
12,3%
28,9%
60,0%
54,2%
33,3%
47,3%
33,1%
44,5%
3,3%
5,1%
7,3%
6,8%
5,8%
10,5%
5,0%
25,8%
35,7%
9,3%
26,1%
25,1%
0,0%
37,8%
36,6%
6,7%
33,0%
28,5%
4,1%
41,4%
24,0%
7,5%
28,8%
39,3%
26,4%
29,0%
21,6%
21,7%
26,3%
10,1%
7,0%
10,4%
4,0%
10,3%
4,3%
14,4%
Tabela 84b. Opinie badanych dotyczące przemocy w rodzinie (odsetki wśród wszystkich badanych).
Do 1,2 l.
Pow. 1,2 do 6 l.
woj.
woj.
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
Ogółem
Abstynenci
woj.
woj.
Polska
Polska
łódzkie
łódzkie
Lepiej nie wtrącać się, bo można potem samemu mieć kłopoty
10,5%
10,6%
20,0%
11,6%
12,8%
33,5%
33,2%
29,1%
38,6%
36,6%
Raczej się zgadzam
27,7%
25,1%
23,7%
19,7%
22,1%
24,1%
18,4%
25,2%
14,9%
24,3%
zgadzam
4,2%
12,8%
2,0%
15,1%
4,1%
Trudno powiedzieć
Pomaganie ofiarom przemocy w rodzinie jest obowiązkiem każdego człowieka
43,3%
32,0%
46,4%
33,7%
50,5%
40,3%
46,1%
36,1%
42,5%
37,6%
Raczej się zgadzam
6,1%
7,3%
3,1%
5,2%
5,1%
5,1%
2,9%
3,8%
3,9%
5,5%
zgadzam
5,1%
11,7%
10,6%
14,7%
1,4%
Trudno powiedzieć
Pow. 6 do 12 l.
woj.
Polska
łódzkie
Pow. 12 l.
woj.
Polska
łódzkie
11,6%
34,2%
25,2%
5,9%
30,9%
32,6%
10,0%
28,5%
26,2%
1,5%
46,3%
26,0%
10,4%
37,2%
20,6%
4,1%
21,4%
47,1%
4,8%
40,5%
30,7%
15,9%
26,4%
26,0%
18,2%
21,0%
20,5%
11,5%
13,1%
4,2%
9,2%
7,9%
10,9%
7,0%
12,5%
35,7%
44,8%
6,3%
46,1%
42,1%
6,7%
32,6%
49,4%
7,7%
19,8%
53,7%
5,3%
34,3%
41,3%
8,2%
13,4%
43,6%
6,3%
19,5%
46,7%
13,7%
2,1%
1,4%
2,1%
8,7%
2,8%
21,6%
4,2%
11,0%
3,7%
8,2%
12,5%
13,3%
15,1%
15,9%
70
6.7 Poszukiwanie pomocy w instytucjach społecznych.
W zdecydowanej większości respondenci nie deklarowali korzystania z pomocy w sprawach związanych z uzależnieniami i patologiami społecznymi. Niespełna 4% przyznało, że
zwracało się o pomoc w kwestii problemów alkoholowych. Do szukania pomocy w przypadku
problemów narkomanii i przemocy w rodzinie przyznało się odpowiednio 0,5% i 1,6%. W skali
całego kraju z pomocy w związku z problemami alkoholowymi korzystało niespełna 3% badanych. Ze względu na małą liczbę respondentów deklarujących korzystanie ze specjalistycznej pomocy niemożliwe jest dokonywanie znaczących porównań między lokalną a ogólnopolską edycją badania, a także w grupach wyróżnionych ze względu na poziom spożycia alkoholu.
Tabela 85. Korzystanie przez badanego w ciągu ostatnich 12 miesięcy ze specjalistycznej
pomocy z zakresu przeciwdziałania patologiom społecznym dotyczącym (odsetki wśród
Ogółem
woj.
łódzkie
Polska
Abstynenci
Powyżej 1,2
Do 1,2 l.
do 6 l.
Powyżej 6 do
12 l.
Powyżej 12 l.
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
woj.
łódzkie
Polska
Problemów alkoholowych
Tak
Nie
Nie
pamiętam /
trudno
powiedzieć
3,2%
96,5%
2,6%
96,7%
3,3%
96,7%
2,4%
95,5%
3,9%
95,3%
2,6%
97,0%
1,7%
98,3%
2,8%
96,9%
3,4%
96,6%
1,6%
98,4%
3,1%
96,9%
4,5%
95,5%
0,3%
0,6%
0,0%
2,1%
0,8%
0,3%
0,0%
0,3%
0,0%
0,0%
0,0%
0,0%
0,2%
99,5%
0,3%
99,5%
0,0%
100,0%
0,5%
98,8%
0,0%
99,4%
0,3%
99,7%
0,7%
99,3%
0,3%
0,2%
0,0%
0,7%
0,6%
0,0%
0,0%
0,0%
1,0%
98,7%
1,2%
98,5%
3,1%
96,9%
0,9%
98,4%
0,9%
98,5%
1,6%
98,0%
0,5%
99,5%
1,5%
98,5%
0,3%
0,3%
0,0%
0,7%
0,6%
0,3%
0,0%
0,0%
Problemów narkomanii
Tak
Nie
Nie
pamiętam /
trudno
powiedzieć
0,0%
0,0%
100,0% 100,0%
0,0%
1,7%
98,3%
0,0%
0,0%
0,0%
100,0% 100,0%
0,0%
0,0%
Przemocy w rodzinie
Tak
Nie
Nie
pamiętam /
trudno
powiedzieć
0,0%
0,0%
0,0%
100,0% 100,0% 100,0%
0,0%
0,0%
0,0%
6.8 Znajomość i ocena skuteczności różnych instytucji społecznych
Instytucje społeczne odgrywają istotną rolę w udzielaniu pomocy osobom z
problemami alkoholowymi oraz ofiarom przemocy w rodzinie. W tym rozdziale
przedstawione zostaną opinie dotyczące skuteczności tych instytucji oraz stopień ich
rozpowszechnienia i znajomości w społeczeństwie. W odniesieniu do problemów
alkoholowych rozważone zostaną następujące kwestie: czy badani wiedzieliby gdzie szukać
pomocy w przypadku wystąpienia w rodzinie problemów związanych z alkoholem; o jakich
71
1,1%
98,9%
0,0%
instytucjach zajmujących się pomocą w zakresie problemów alkoholowych słyszeli i z jakimi
kontaktowali się oraz jak oceniają skuteczność prowadzonych działań. W przypadku zaś
przemocy w rodzinie uwaga zostanie skupiona na ocenie efektywności działań różnych służb i
organizacji.
W województwie łódzkim 65% badanych stwierdziło, iż w przypadku problemów z
alkoholem kogoś ze swoich bliskich wiedziałby, gdzie szukać pomocy (suma odpowiedzi
„raczej tak” i „zdecydowanie tak”). Również w skali całego kraju taką wiedzę zadeklarowało
65% badanych. Wśród mieszkańców województwa osoby spożywające ponad 12 l. alkoholu
rocznie najczęściej wiedziałyby, gdzie szukać pomocy dla bliskich (69%). Badanie
ogólnopolskie dostarczyło bardziej zróżnicowanych wyników. Grupę o największej
świadomości miejsc, gdzie udzielana jest pomoc, stanowiły osoby konsumujące od 6 do 12 l.
czystego alkoholu rocznie, z których ponad ¾ zdecydowanie lub raczej wiedziałoby, gdzie
szukać pomocy dla osoby mającej problemy z alkoholem. Najmniejszy zaś odsetek osób
deklarujących taką wiedzę wystąpił w grupach o skrajnym poziomie spożycia, tzn. wśród
abstynentów (55%) oraz osób z grupy o najwyższym poziomie spożycia (57%).
Tabela 86. Opinie i postawy dotyczące spożywania alkoholu wg poziomu spożycia alkoholu.
Ogółem
Abstynenci
w
oj.
łó
dz
ki
e
Po
ls
ka
w
oj.
łó
dz
ki
e
Po
ls
ka
Do 1,2 l.
w
oj.
łó
dz
ki
e
Po
ls
ka
Pow. 1,2
do 6 l.
Powyżej 6
do 1 l.
w
oj.
łó
dz
ki
e
w
oj.
łó
dz
ki
e
Po
ls
ka
Po
ls
ka
Powyżej 12
l.
w
oj.
łó
dz
ki
e
Po
ls
ka
Gdyby ktoś z moich bliskich miał problemy z alkoholem wiedziałbym gdzie szukać pomocy.
Zdecydowanie
28,4% 25,5% 27,5% 19,3% 24,5% 30,7% 29,3% 24,6% 32,1% 32,9% 50,9% 16,7%
tak
36,5% 39,4% 37,1% 35,6% 37,7% 37,4% 38,9% 44,0% 36,0% 42,6% 17,9% 40,2%
Raczej tak
21,6% 19,5% 27,7% 23,7% 20,9% 20,0% 20,5% 14,9% 26,9% 16,9% 17,0% 28,3%
Raczej nie
Zdecydowanie
11,3% 6,8%
5,5%
7,2% 15,3% 5,7%
9,0% 10,0% 5,0%
2,8%
8,3%
4,3%
nie
Nie wiem/
2,3%
8,9%
2,2% 14,3% 1,7%
6,2%
2,3%
6,4%
0,0%
4,8%
5,9% 10,5%
trudno
powiedzieć
Respondenci byli również pytani o znajomość oraz korzystanie z różnych instytucji,
organizacji i przedsięwzięć, mających na celu rozwiązywanie problemów alkoholowych. Ze
względu na niewielką liczbę respondentów deklarujących, iż kontaktowali się z wyżej
wymienionymi placówkami, podawane będą tylko dane dotyczące znajomości instytucji i
organizacji udzielających pomocy w problemach alkoholowych (bez rozróżnienia, czy
respondent korzystał z nich, czy też nie). Badanie przeprowadzone w województwie łódzkim
wykazało, iż rozpoznawalność instytucji pomocowych jest różna (suma odpowiedzi
„słyszałem i kontaktowałem się” oraz „słyszałem, ale nie kontaktowałem się” waha się od
26% do 91%). Największy odsetek badanych słyszał o grupach Anonimowych Alkoholików,
najmniej rozpowszechniona była natomiast znajomość Gminnej Komisji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych.
72
W skali całego kraju znajomość instytucji i organizacji zajmujących się
rozwiązywaniem problemów alkoholowych waha się między 30% a 90%. Najczęściej i
najrzadziej rozpoznawane instytucje są takie same jak w badaniu łódzkim. O Grupach
Anonimowych Alkoholików słyszało (bez względu na to, czy kontaktowało się z nimi, czy też
nie) 90% badanych, natomiast o świetlicach socjoterapeutycznych dla dzieci oraz Gminnej
Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych – niespełna co trzeci badany.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi na pytanie o znajomość i kontaktowanie się z
instytucjami i organizacjami mającymi na celu rozwiązywanie problemów alkoholowych w
podziale na grupy wyróżnione ze względu na ilość spożywanego alkoholu przedstawia Tabela
87.
Tabela 87. Znajomość ze strony badanego instytucji zajmujących się problemami alkoholizmu oraz kontaktowanie się z nimi (odsetki wśród wszystkich badanych).
Ogółem
Abstynenci
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
Do 1,2 l.
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
Pow. 1,2 do 6 Pow. 6 do 12
l.
l.
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
Punkty informacyjno-konsultacyjne dla osób z problemami alkoholowymi
Słyszałem i
2,1%
2,7%
3,4%
5,0%
1,2%
2,4%
2,8%
2,4%
kontaktowałem się
Słyszałem, ale nie 55,3% 56,9% 54,6% 47,8% 50,6% 55,3% 59,0% 57,5%
kontaktowałem się
42,6% 40,4% 42,0% 47,2% 48,2% 42,2% 38,2% 40,0%
Nie słyszałem
Grupy Anonimowych Alkoholików
Słyszałem i
2,1%
3,2%
2,0%
4,2%
1,8%
2,6%
1,6%
3,9%
kontaktowałem się
Słyszałem, ale nie
89,4% 86,4% 76,2% 74,7% 89,2% 86,6% 92,5% 90,2%
kontaktowałem się
8,6%
10,4% 21,8% 21,1%
9,0%
10,8%
5,9%
5,9%
Nie słyszałem
Kluby Abstynencie
Słyszałem i
1,3%
1,3%
0,0%
2,1%
1,8%
1,5%
1,2%
0,7%
kontaktowałem się
63,7% 66,5% 62,9% 62,5% 61,9% 66,3% 71,3% 66,1%
kontaktowałem się
35,0% 32,2% 37,1% 35,4% 36,3% 32,2% 27,5% 33,2%
Nie słyszałem
„Niebieska linia” – ogólnopolski lub lokalny system pomocy ofiarom
Słyszałem i
0,7%
1,2%
0,0%
1,3%
0,9%
1,3%
0,0%
1,1%
kontaktowałem się
60,3% 61,8% 49,7% 54,7% 61,2% 65,1% 66,4% 65,8%
kontaktowałem się
39,0% 37,0% 50,3% 44,1% 37,9% 33,6% 33,6% 33,1%
Nie słyszałem
Świetlica socjoterapeutyczna dla dzieci
Słyszałem i
0,7%
1,3%
0,0%
0,7%
0,8%
1,5%
0,0%
1,8%
kontaktowałem się
26,0% 29,6% 24,0% 33,6% 28,1% 34,8% 28,1% 24,1%
kontaktowałem się
wo
j.
łód
zki
e
Powyżej 12 l.
Pol
ska
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
4,9%
2,4%
0,0%
1,1%
54,2%
63,6%
71,2%
62,9%
40,8%
34,1%
28,8%
36,0%
4,9%
2,8%
3,1%
4,3%
95,1%
93,4%
84,8%
86,2%
0,0%
3,8%
12,1%
9,6%
1,6%
1,2%
0,0%
3,2%
56,8%
73,9%
52,5%
77,9%
41,6%
24,9%
47,5%
18,9%
4,0%
1,2%
0,0%
1,1%
51,9%
66,9%
60,2%
53,7%
44,1%
31,9%
39,8%
45,2%
4,0%
0,0%
0,0%
1,1%
24,1%
31,7%
6,8%
29,4%
73
Ogółem
Abstynenci
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
Do 1,2 l.
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
73,3% 69,1% 76,0% 65,7% 71,1% 63,7%
Nie słyszałem
Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Słyszałem i
0,3%
0,7%
0,0%
0,0%
0,3%
1,3%
kontaktowałem się
31,1% 37,5% 23,8% 37,2% 29,2% 38,6%
kontaktowałem się
68,5% 61,7% 76,2% 62,8% 70,5% 60,1%
Nie słyszałem
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Słyszałem i
1,1%
0,7%
0,0%
0,9%
1,2%
0,6%
kontaktowałem się
24,8% 29,1% 27,1% 28,9% 27,2% 32,1%
kontaktowałem się
74,0% 70,2% 72,9% 70,1% 71,7% 67,3%
Nie słyszałem
Placówka odwykowa
Słyszałem i
1,0%
2,5%
1,5%
3,0%
0,8%
1,7%
kontaktowałem się
79,6% 73,8% 67,9% 65,6% 80,7% 77,6%
kontaktowałem się
19,4% 23,7% 30,6% 31,4% 18,5% 20,8%
Nie słyszałem
Pow. 1,2 do 6 Pow. 6 do 12
l.
l.
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
wo
j.
łód
zki
e
71,9%
74,0%
0,0%
Powyżej 12 l.
Pol
ska
wo
j.
łód
zki
e
Pol
ska
71,9%
68,3%
93,2%
69,5%
0,7%
2,5%
1,2%
0,0%
1,1%
36,6%
40,4%
25,5%
34,9%
35,6%
39,9%
63,4%
58,9%
72,0%
63,9%
64,4%
59,0%
0,0%
0,4%
7,4%
0,0%
0,0%
2,1%
22,0%
26,3%
14,3%
31,9%
30,7%
26,7%
78,0%
73,4%
78,3%
68,1%
69,3%
71,2%
1,2%
2,1%
1,6%
4,0%
0,0%
5,2%
81,2%
74,7%
78,6%
81,1%
84,2%
73,0%
17,6%
23,2%
19,8%
15,0%
15,8%
21,8%
Oceniając efektywność działania różnych instytucji i organizacji niosących pomoc w
problemach alkoholowych, znaczący odsetek badanych mieszkańców województwa (32%) nie
potrafił ocenić, czy w ostatnich latach wzrosła skuteczność leczenia osób uzależnionych od
alkoholu, a dalsze 31% uznało, iż nastąpiło zwiększenie skuteczności leczenia (łącznie
odpowiedzi „zdecydowanie tak” oraz „raczej tak”). W grupach wyróżnionych ze względu na
poziom spożywanego rocznie alkoholu abstynenci najczęściej wyrażali przekonanie, że w
ostatnich latach wzrosła skuteczność leczenia osób uzależnionych od alkoholu. Takiego
zdania była ponad jedna trzecia (36%) respondentów niekonsumujących alkoholu.
W skali całego kraju podobny odsetek respondentów (niemal 40%) nie potrafił ocenić,
czy nastąpił wzrost skuteczności leczenia uzależnionych od alkoholu, a co trzeci respondent
dostrzegł w tej kwestii poprawę. Najczęściej pozytywnie opiniowały efektywność leczenia
osoby konsumujące rocznie między 1,2 a 6 l. czystego alkoholu (41%).
74
Tabela 88. Opinie i postawy dotyczące spożywania alkoholu wg poziomu spożycia alkoholu.
Ogółem
Abstynenci
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
wo
j.
łód
zki
e
Po
lsk
a
Do 1,2 l.
wo
j.
łód
zki
e
Po
lsk
a
Pow. 1,2
do 6 l.
wo
j.
łó
dz
kie
Po
lsk
a
Powyżej 6
do 12 l.
wo
j.
łód
zki
e
W ostatnich latach wzrosła skuteczność leczenia osób uzależnionych od alkoholu.
Zdecydowani
6,6%
8,6%
3,0%
9,1%
6,6% 10,8% 10,0% 9,6%
4,0%
e tak
24,0% 24,8% 32,5% 19,7% 23,9% 25,4% 22,2% 30,9% 18,1%
Raczej tak
29,9% 21,7% 17,9% 17,8% 27,3% 22,2% 31,0% 19,9% 35,9%
Raczej nie
Zdecydowani
7,9%
5,9%
8,1%
4,4%
7,4%
5,0% 10,4% 6,4%
5,3%
e nie
Nie wiem/
31,7% 39,0% 38,5% 48,9% 34,8% 36,6% 26,5% 33,1% 36,8%
trudno
powiedzieć
Powyżej 12 l.
Po
lsk
a
wo
j.
łód
zki
e
Po
lsk
a
6,0%
0,0%
3,3%
31,1%
25,4%
25,2%
58,9%
25,9%
26,5%
4,6%
2,8%
7,3%
33,0%
13,2%
36,9%
Skuteczność pomocy ofiarom przemocy w rodzinie oceniano w odniesieniu do policji,
pomocy społecznej oraz organizacji pozarządowych. Ze stwierdzeniem, że osoby cierpiące
przemoc domową mogą liczyć na pomoc danej instytucji, najczęściej zgadzano się w
przypadku policji (54% – suma „zdecydowanie tak” i „raczej tak”), a najrzadziej w przypadku
organizacji pozarządowych (30%). W badaniu ogólnopolskim ankietowani najczęściej
wyrażali zaufanie do policji (57%), a dalszej kolejności do pomocy społecznej (49%) oraz
organizacji pozarządowych (29%).
Poziom spożywanego rocznie alkoholu różnicował deklarowane przekonanie o
skuteczności działań instytucji zajmujących się przemocą w rodzinie. Ogólnie można
stwierdzić, iż osoby konsumujące rocznie mniejsze ilości alkoholu częściej wykazują zaufanie
do tych instytucji. W województwie łódzkim respondenci z grupy o najwyższym poziomie
spożycia wyraźnie rzadziej niż abstynenci wierzą w skuteczność działań pomocy społecznej
(43% vs 52%) oraz policji (40% vs 65%).
Dla porównania – w całej Polsce ze stwierdzeniem, że w miejscowości respondenta
ofiary przemocy w rodzinie mogą liczyć na skuteczną pomoc ze strony policji oraz pomocy
społecznej, zdecydowanie lub raczej zgodziło się po ok. 38% respondentów spożywających
ponad 12 l. czystego alkoholu rocznie. W przypadku organizacji pozarządowych odsetek ten
wyniósł 23%.
75
Tabela 89. Ocena poziomu skuteczności pomocy ze strony instytucji społecznych dla ofiar przemocy w rodzinie (odsetki wśród wszystkich badanych).
ogółem
w
oj.
łó
dz
ki
e
Po
ls
ka
policji
Zdecydowanie
12,7% 13,0%
się zgadzam
Raczej się
41,0% 44,0%
zgadzam
Raczej się nie
27,2% 18,7%
zgadzam
Zdecydowanie
10,4% 7,4%
się nie zgadzam
Trudno
8,8% 16,9%
powiedzieć
pomocy społecznej
Zdecydowanie
9,7%
8,3%
się zgadzam
Raczej się
38,7% 40,8%
zgadzam
Raczej się nie
28,3% 20,6%
zgadzam
Zdecydowanie
10,1% 6,6%
się nie zgadzam
Trudno
13,2% 23,7%
powiedzieć
organizacji pozarządowych
Zdecydowanie
4,7%
5,5%
się zgadzam
Raczej się
25,6% 23,9%
zgadzam
Raczej się nie
32,0% 22,2%
zgadzam
Zdecydowanie
13,1% 10,3%
się nie zgadzam
Trudno
24,6% 38,0%
powiedzieć
Abstynenci
Do 1,2 l.
Po
ls
ka
w
oj.
łó
dz
ki
e
15,5%
16,0%
49,0%
Pow. 1,2
do 6 l.
Po
ls
ka
w
oj.
łó
dz
ki
e
10,5%
13,7%
46,6%
42,8%
14,3%
11,8%
13,6%
Pow. 6
do 12 l.
Po
ls
ka
w
oj.
łó
dz
ki
e
12,3%
15,6%
49,7%
37,2%
25,6%
17,2%
5,0%
12,0%
7,6%
20,6%
10,4%
Powyżej 12
l.
Po
ls
ka
w
oj.
łó
dz
ki
e
Po
lsk
a
15,5%
6,3%
21,4%
7,1%
39,7%
49,6%
45,2%
18,8%
30,4%
33,2%
21,5%
24,1%
24,3%
49,1%
31,2%
4,6%
7,9%
9,2%
8,3%
12,9%
8,1%
8,4%
9,0%
14,8%
9,4%
14,0%
2,5%
11,3%
2,7%
22,8%
10,6%
6,7%
11,2%
10,8%
7,7%
17,3%
1,2%
17,3%
4,4%
41,4%
42,4%
40,9%
43,6%
35,8%
44,5%
42,5%
47,1%
26,0%
33,6%
24,3%
16,1%
25,9%
19,5%
33,8%
21,9%
20,2%
23,3%
42,7%
29,0%
10,8%
2,5%
10,7%
6,9%
8,4%
5,7%
9,0%
12,3%
13,9%
5,9%
13,1%
28,4%
15,9%
18,9%
11,1%
20,2%
11,0%
16,1%
0,0%
27,1%
3,2%
5,4%
2,3%
7,8%
7,6%
4,5%
14,5%
2,7%
0,0%
4,5%
29,7%
26,3%
26,8%
26,5%
23,3%
24,4%
26,8%
18,9%
27,3%
18,6%
27,7%
20,7%
30,5%
20,4%
35,2%
22,6%
21,7%
34,0%
48,7%
27,2%
14,1%
6,1%
15,4%
8,9%
8,8%
14,4%
10,6%
11,8%
17,1%
11,7%
25,4%
41,5%
24,9%
36,4%
25,1%
34,2%
26,5%
32,6%
6,9%
38,0%
wo
j.
łó
dz
kie
76

Wzorce konsumpcji alkoholu w województwie łódzkim

Transkrypt

Podobne dokumenty

Apteki „Centrum Zdrowia” to rodzinna sieć aptek z polskim kapitałem

Lista osób zakwalifikowanych na szkolenie w dniu 08.11.2016

Nieruchomości do zbycia województwo łódzkie.

Wyniki IV edycji Konkursu Zdrowa Gmina ogłoszone!