Lokum Deweloper - Millennium Dom Maklerski
Transkrypt
Lokum Deweloper - Millennium Dom Maklerski
październik 2015 Lokum Deweloper IPO sektor deweloperski Wycena metodą dochodową: 20.4 PLN W ycena por‚wnawcza: 22.8 PLN Wycena metodą ANAV: 13.3 PLN Deweloper o solidnych fundamentach Grupa Lokum Deweloper jest wrocławskim deweloperem mieszkaniowym skupiającym się na segmencie mieszkań o podwyższonym standardzie. Struktura grupy oraz wypracowany model biznesu umożliwiają optymalizację kosztową na każdym poziomie, co w efekcie przekłada się na wyr…żniający na tle konkurencji poziom uzyskiwanej rentowności. W czasie przeszło 10-letniej historii deweloper zbudował silną i dobrze kojarzoną na rynku wrocławskim markę Lokum, kt…ra wkr…tce zadebiutuje na rynku krakowskim, a w dalszych planach ma ekspansję na rynek warszawski. Grupa przedsprzedała w 2014 roku ponad 350 mieszkań i nie uwzględniając ekspansji do Krakowa liczy na podwojenie prowadzonej w samym Wrocławiu skali działalności w perspektywie 3-5 lat. Silna marka we Wrocławiu Grupa Lokum Deweloper funkcjonuje na rynku wrocławskim od ponad 10 lat. Stopniowy wzrost skali działalności i dbałość o jakość oferowanego produktu wpłynęły na wysoką rozpoznawalność i dobre kojarzenie marki Lokum. Udział Grupy we wrocławskim pierwotnym rynku mieszkaniowym przekracza 5% og‚łem i sięga 14% w segmencie mieszkań o podwyższonym standardzie. Cel strategiczny Grupy to wzrost tych udział‚w do odpowiednio 10% i 25%. Harmonogram oferty publicznej akcji Do 9 października Publikacja ceny maksymalnej 12-19 października Zapisy w Transzy Detalicznej 19-20 października Book building 20 października Publikacja ceny emisyjnej 21-26 października Zapisy w Transzy Instytucjonalnej 27 października Przydział akcji Liczba akcji (mln) 20.0 Kapitalizacja (mln PLN) 400.0 EV (mln PLN) 330.1 Free float (mln PLN) 100.0 Gł…wny akcjonariusz % akcji / % głos…w przed emisją po emisji 100/100 75/75 0/0 25/25 Dariusz Olczyk (poprzez Halit S.a.r.l.) free float po emisji akcji serii C w maksymalnej wielkości, dla ceny akcji 20 PLN; dług netto na 30/06/2015 z uwzgl. emisji Wzrost skali działalności i utrzymanie rentowności Grupa Lokum wyr‚żnia się na tle giełdowych deweloper‚w mieszkaniowych wysokim poziomem rentowności kapitał‚w własnych. Plany dewelopera zakładają zwiększenie skali działalności m.in. dzięki oczekiwanej w najbliższym czasie ekspansji na bliski rynek krakowski. Grupa liczy na udaną implementację na nowym gruncie sprawdzonego we Wrocławiu modelu biznesowego, co umożliwiłoby utrzymanie uzyskiwanych wysokich poziom‚w rentowności prowadzonej działalności. W dalszej przyszłości Grupa zakłada ekspansję na najbardziej chłonny rynek warszawski. W 2014 roku Grupa przedsprzedała 355 lokali (+5% r/r) i przekazała blisko 400 (+14% r/r), zaś w I połowie bieżącego roku było to odpowiednio 214 przedsprzedanych i 101 przekazanych lokali. Oferta dewelopera na p‚łrocze br. skupiona była na rynku wrocławskim i obejmowała 886 lokali, z czego 186 w ukończonych projektach. Maciej Krefta +48 22 598 26 88 [email protected] Marcin Materna, CFA +48 22 598 26 82 [email protected] Przychody EBIT EBITDA Zysk brutto Zysk netto EPS CEPS BVPS P/E* P/BV* DY * 2013 100.5 22.8 23.4 22.4 20.4 1.36 1.40 8.1 14.7 2.5 0.0% 13.5 13.2 18.3% 2014 126.7 26.2 26.8 26.1 23.8 1.59 1.63 9.7 12.6 2.1 0.0% 11.4 11.2 17.8% 2015p 128.1 37.8 38.5 37.1 33.9 1.70 1.73 13.6 11.8 1.5 1.1% 9.1 8.9 14.6% 2016p 172.1 46.6 47.3 42.6 38.9 1.94 1.98 15.0 10.3 1.3 2.5% 8.7 8.6 13.6% 2017p 188.6 47.6 48.4 43.0 39.3 1.96 2.00 16.4 10.2 1.2 2.9% 7.4 7.3 12.5% p - prognozy skonsolidowane Millennium DM, mln PLN; * wskaźniki zostały wyliczone przy cenie akcji na poziomie 20 PLN za akcję Informacje dotyczące powiązań Millennium DM ze sp‚łką, będącą przedmiotem niniejszego raportu oraz pozostałe informacje, wymagane przez Rozporządzenie MF z dnia 19.X.2005 roku umieszczone zostały na ostatniej stronie raportu. EV EV /EBIT* /EBITDA* ROE (%) SPIS TREŚCI Podsumowanie inwestycyjne............................................................................ 3 Wycena.................................................................................................................. 6 Wycena DCF............................................................................................. 6 Wycena por‚wnawcza........................................................................ 8 Wycena ANAV............................................................................................. 9 Cele emisji i akcjonariat................................................................................... 11 Charakterystyka rynku.....................................................................................12 Sytuacja makroekonomiczna........................................................ 12 Sytuacja na rynku mieszkaniowym......................................................... 13 Rynek mieszkaniowy we Wrocławiu..............................................18 Gł‚wni konkurenci sp‚łki.................................................................... 22 Charakterystyka sp‚łki......................................................................................... 24 Historia sp‚łki....................................................................................... 24 Struktura organizacyjna....................................................................... 24 Sprzedaż - oferta i wielkość................................................................................. 25 Oferta Grupy i bank ziemi.................................................................26 Polityka marketingowa sp‚łki.................................................... 29 Sezonowość...................................................................................................... 29 Struktura koszt‚w................................................................................... 29 Gł‚wni odbiorcy i dostawcy.................................................................. 30 Nakłady inwestycyjne i strategia rozwoju................................................. 31 Sytuacja finansowa i prognozy............................................................................ 32 Analiza SWOT........................................................................................................ 40 Sprawozdania finansowe...................................................................................... 42 Grupa Lokum Deweloper 2 Grupa Lokum Deweloper - podsumowanie inwestycyjne Silny gracz na rynku wrocławskim Początki działalności deweloperskiej Grupy Lokum sięgają roku 2004 i są kontynuacją prowadzonej od połowy lat '90 XX w. działalności biznesowej prowadzonej przez założyciela i obecnego właściciela Grupy, Dariusza Olczyka (Przewodniczącego Rady Nadzorczej). W drodze rozwoju deweloper stworzył silną markę, dobrze rozpoznawalną na rynku wrocławskim. Udział dewelopera w rynku pierwotnym we Wrocławiu w roku 2014 wynosił 5.5% og‚łem, zaś w segmencie mieszkań o podwyższonym standardzie wynosił 13.7%. Dopracowany model biznesu Grupa Lokum została utworzona w 2009 roku jako rezultat stopniowego wzrostu skali prowadzonego biznesu w połączeniu z uwarunkowaniami otoczenia prawnego inwestycji deweloperskich. Grupa jest generalnym wykonawcą własnych inwestycji, dzięki czemu zachowuje część marży budowlanej. Deweloper wsp‚łpracuje z grupą sprawdzonych podwykonawc‚w, co ogranicza koszty ewentualnych napraw. Sprzedaż mieszkań następuje 2-3 miesiące po wprowadzeniu projektu do fizycznej realizacji, co umożliwia uzyskanie wyższych cen sprzedaży (w por‚wnaniu do Warszawy, we Wrocławiu trudna jest sprzedaż tzw. „dziury w ziemi”). Grupa nabywa dobrze wyselekcjonowane grunty pod kilkuset mieszkaniowe osiedla, kt‚rych realizacja rozpoczyna się w kilka miesięcy od zakupu. Jasna struktura organizacyjna i właścicielska umożliwia szybkie podejmowanie decyzji i reakcje na okazje inwestycyjne czy zmiany projektowe. Struktura organizacyjna Grupy uwzględnia obowiązujące uwarunkowania prawne (kt‚re są na bieżąco monitorowane), umożliwiające w maksymalnie efektywny spos‚b rozliczanie koszt‚w podatkowych. Zmotywowany zesp…ł manager…w Za wieloletni i stabilny rozw‚j Grupy odpowiada doświadczony i od wielu lat związany z Grupą zesp‚ł manager‚w. Prezes Zarządu oraz część kadry managerskiej bezpośrednio uczestniczy w zyskach Sp‚łek Operacyjnych (na łącznym poziomie 8%), co stanowi wysoce motywacyjny czynnik na rzecz wypracowywania solidnych wynik‚w (zar‚wno sp‚łka, jak i managerowie posiadają opcje przymusowego wykupu udział‚w w sp‚łkach operacyjnych). Ekspansja na nowe rynki Grupa dotychczas skoncentrowana była wyłącznie na rynku wrocławskim, jednak w najbliższych planach (rok 2015 lub 2016) znajduje się debiut na rynku krakowskim (podpisana umowa przedwstępna nabycia blisko 4ha grunt‚w), kt‚ry Zarząd uznaje za bliski rynkowi wrocławskiemu (m.in. ze względu na niedużą odległość geograficzną, znajomość działających na nim firm kooperujących, a także konkurent‚w). Kolejnym krokiem w rozwoju Grupy będzie debiut na rynku warszawskim. Ekspansja na nowe regiony uwarunkowana jest każdorazowo możliwością pozyskania atrakcyjnych grunt‚w, umożliwiających realizację projekt‚w spełniających standardy Grupy Lokum (dobrze zlokalizowane, na kilkaset mieszkań, rokujące wysoką rentowność inwestycji). Dywidenda Akcjonariusz Lokum Deweloper S.A. pierwszy raz podjął decyzję o wypłacie dywidendy w wysokości 4.5 mln PLN podczas ZWZA w dniu 31 marca br. Zgodnie z obecnie obowiązującą polityką dywidendową na wypłatę dywidendy przeznaczane będzie do 30% zysku netto wykazanego w skonsolidowanym rocznym sprawozdaniu finansowym Grupy. G‚rne ograniczenie podziału zysku z akcjonariuszami wynika z kowenant‚w obligacji serii A, kt‚rych termin wykupu przypada na październik 2017 roku. Grupa Lokum Deweloper 3 Sprzyjający rynek Stabilna sytuacja gospodarcza w kraju, dopływ kolejnych funduszy unijnych, systematyczny spadek stopy bezrobocia i wzrost wynagrodzeń, a także rekordowo niski poziom st‚p procentowych stworzyły sprzyjające warunki rynkowe dla działalności deweloperskiej. Przedsprzedaż deweloper‚w giełdowych osiąga kolejne, rekordowe poziomy. Na skutek obowiązywania ustawy deweloperskiej więksi deweloperzy konsolidują rynek mieszkaniowy przejmując udziały małych, nieznanych podmiot‚w. Rosnący popyt na mieszkania r‚wnoważy się z elastyczną podażą ze strony deweloper‚w, co przy stabilnym poziomie cen skutkuje wzrostem liczby transakcji. Wycena Wyceny Grupy Lokum Deweloper dokonaliśmy zar‚wno w oparciu o metodę dochodową (metoda zdyskontowanych przepływ‚w pieniężnych, DCF), metodę por‚wnawczą do notowanych deweloper‚w mieszkaniowych oraz metodą ANAV (skorygowanej wartości aktyw‚w netto). Metodą DCF wyceniamy jedną akcję sp‚łki na 20.4 PLN. Metoda ta w większym stopniu niż por‚wnawcza uwzględnia długookresowe perspektywy i ryzyka związane z rozwojem sp‚łki. Wadą tej metody jest duża liczba założeń przyjmowanych przy konstruowaniu modelu wyceny. Na bazie wyceny por‚wnawczej do krajowych odpowiednik‚w jedną akcję wyceniamy na 22.8 PLN, natomiast na bazie metody ANAV uzyskaliśmy wycenę 13.3 PLN za akcję. Czynniki ryzyka Ryzyko niezrealizowania prognoz wynik…w i przyjętych założeń Nasze prognozy zakładają wzrost przychod‚w ze sprzedaży oraz dalszy rozw‚j sp‚łki i ekspansję na nowe rynki. Istotnym założeniem jest realizacja prognoz Zarządu zakładających wzrost liczby przekazań oraz marży brutto w związku z realizacją i przekazywaniem mieszkań z nowych inwestycji. W kolejnych latach zakładamy spadek rentowności brutto na sprzedaży (docelowo do 22% od 2020 roku). Biorąc pod uwagę obowiązujące regulacje prawne i strukturę Grupy w latach 20152017 założyliśmy efektywną stawkę podatkową na poziomie 0.5% oraz 10% po 2017 roku. Nasze prognozy dla Grupy nie zostałyby zrealizowane w szczeg‚lności w przypadku pogorszenia stabilnej obecnie sytuacji gospodarczej, intensyfikacji konkurencyjnej walki cenowej skutkującej spadkiem sprzedaży i/lub rentowności czy w przypadku wzrostu koszt‚w realizacji inwestycji. Wrażliwość przychod…w na stan koniunktury gospodarczej W ostatnich latach panuje sprzyjająca deweloperom mieszkaniowym koniunktura rynkowa uwarunkowana stabilną sytuacją gospodarczą, rosnącymi wynagrodzeniami, spadkiem stopy bezrobocia, niską inflacją czy rekordowo niskim poziomem st‚p procentowych. W przypadku załamania koniunktury gospodarczej, wzrasta niepewność i pogarszają się nastroje konsument‚w, a w efekcie gwałtownie spada skłonność do decydowania o kupnie mieszkań (d‚br nabywanych najczęściej przy wsparciu kredyt‚w obciążających domowe budżety klient‚w przez wiele lat). Biorąc pod uwagę globalne połączenia ekonomiczne, ryzyko załamania koniunktury gospodarczej w Polsce może się pojawić w związku z potencjalnymi problemami gospodarek w teoretycznie odległej części świata jak np. w Chinach czy USA. Obecnie za ryzyko takie uznać należy wyraźne spowolnienie rozwoju Chin oraz trwający od kilku lat nieustanny rozw‚j gospodarczy USA, podtrzymywany sztucznie niskim poziomem st‚p procentowych. Ryzyko nieoczekiwanych zmian prawnych Na działalność deweloperską wpływ ma wiele regulacji prawnych w tym m.in. obowiązująca od kwietnia 2012 roku tzw. 'ustawa deweloperska' (wprowadzająca m.in. bankowe rachunki powiernicze i prospekty informacyjne) czy rekomendacje KNF (dotyczące polityki kredytowej bank‚w, w tym udzielania kredyt‚w mieszkaniowych). Struktura Grupy Lokum umożliwia także efektywne rozliczanie koszt‚w podatkowych. Potencjalne zmiany regulacji prawnych (np. likwidacja rachunk‚w powierniczych otwartych czy zmiany w przepisach podatkowych) mogą mieć istotny wpływ na możliwości zwiększenia skali prowadzonej działalności oraz na osiągane przez sp‚łki rentowności. Grupa Lokum Deweloper 4 Ryzyko błędnej selekcji projekt…w (zmiany oczekiwań klient…w) Działalność deweloperska charakteryzuje się długim cyklem operacyjnym. Realizacja projektu od selekcji gruntu poprzez budowę do przekazania ostatnich mieszkań zdecydowanie przekracza okres dw‚ch lat. W tak długim czasie może dojść do gwałtownej zmiany sytuacji gospodarczej i zmiany oczekiwań klient‚w co do poszukiwanych mieszkań. Do takiej sytuacji doszło np. w roku 2008, kiedy w wyniku załamania gospodarczego klienci stracili zainteresowanie mieszkaniami z 2-3 pokojami o powierzchni 60-80 m 2 na rzecz znacznie niższego metrażu (40-55 m2). W efekcie duża część gotowych mieszkań z inwestycji 'przedkryzysowych' przez długi czas nie mogła znaleźć nabywc‚w. Ryzyko wzrostu cen grunt…w i koszt…w realizacji Gwałtownie rosnąca przedsprzedaż mieszkań sprawiła, że bank ziemi deweloper‚w zaczął się wyczerpywać w tempie szybszym od spodziewanego. Konieczność szybszego uzupełniania zapas‚w nowymi gruntami wpływa na rosnące ceny nieruchomości gruntowych, a także wyższe ryzyko przy ich nabywaniu (duża liczba sp‚łek analizujących te same grunty wzmaga presję na szybkość podejmowania decyzji i chęć przelicytowania konkurencji). Powszechna poprawa sprzedaży deweloper‚w zwiększa apetyty kooperant‚w, co może oznaczać wzrost cen materiał‚w czy usług budowlanych. Ryzyko wzrostu konkurencji i walki cenowej Duzi deweloperzy korzystają na wprowadzonej w 2012 roku 'ustawie deweloperskiej' przejmując rynek po mniejszych konkurentach, kt‚rych modele biznesu i skala działalności uniemożliwiały sprostanie wymogom stawianym przez nowe przepisy. Korzystne otoczenie makroekonomiczne wpłynęło dodatkowo na wzrost rynku (rosnący popyt), podaż nowych inwestycji deweloperskich r‚wnież okazała się elastyczna - w efekcie wzrosła liczba transakcji przy stabilnym poziomie cen sprzedawanych mieszkań. Osłabienie strony popytowej (np. w wyniku pogorszenia warunk‚w gospodarczych, wzrostu st‚p procentowych) może skutkować nadwyżką podaży i koniecznością obniżki cen sprzedawanych mieszkań, co odbiłoby się na uzyskiwanych przez deweloper‚w marżach. Negatywny wpływ na wyniki miałaby r‚wnież walka cenowa deweloper‚w o grunty pod nowe inwestycje. Zbyt wysoka cena zapłacona za bank ziemi uniemożliwia realizację projekt‚w z zakładaną rentownością. Grupa Lokum Deweloper 5 Wycena Wyceny sp‚łki Lokum Deweloper dokonaliśmy w oparciu o metodę dochodową (zdyskontowanych przepływ‚w pieniężnych, DCF), metodę por‚wnawczą do notowanych deweloperskich sp‚łek mieszkaniowych, a także wycenę skorygowanej wartości aktyw‚w netto (ANAV). Założenia do prognoz i same prognozy wynik‚w finansowych na lata 2015-2017 przedstawiliśmy w rozdziale o sytuacji finansowej sp‚łki. Metoda DCF Wyceny akcji metodą zdyskontowanych przepływ‚w pieniężnych dokonaliśmy na podstawie 10-letniej prognozy free cash flow. Do oszacowania stopy wolnej od ryzyka posłużyliśmy się rentownościami obligacji skarbowych, a premię rynkową za ryzyko przyjęliśmy na poziomie 5.0%. Wsp‚łczynnik beta ustaliliśmy na neutralnym poziomie 1.0, długoterminową stopę wolną od ryzyka po 2024 roku przyjęliśmy na poziomie około 3.4% (0.5 pp powyżej stopy wolnej od ryzyka dla 2024 roku). Zmianę wolnych przepływ‚w pieniężnych po okresie prognozy założyliśmy na poziomie 2%, kt‚ry uważamy za niższy od prawdopodobnego długoterminowego wzrostu PKB. Biorąc pod uwagę dane historyczne oraz strukturę grupy założyliśmy, że w latach 2015-2017 efektywna stawka podatkowa wyniesie 0.5%, zaś z uwagi na zmienność przepis‚w prawnych w latach kolejnych przyjęliśmy wzrost efektywnej stawki podatkowej do 10%. W naszych założeniach przyjęliśmy spadek marży brutto na sprzedaży w długim terminie do poziomu 22% (po 2019 roku). W przypadku cyklu konwersji got‚wki, po początkowym wydłużeniu (wzrost zapas‚w w wyniku planowanych zakup‚w nowych grunt‚w), zakładamy spadek i jego stabilizację na poziomie 485 dni od 2022 roku (na przestrzeni ostatnich trzech lat wahał się w granicach 388-504 dni). W wycenie założyliśmy wydatki na nowe grunty do końca 2016 roku na poziomie ponad 130 mln PLN (wpływ na ujemny FCF w latach 2015-2016). Przy wycenie przyjęliśmy założenie, że sp‚łka uplasuje wszystkie akcje serii C uzyskując z emisji wpływ netto na oczekiwanym poziomie 97.1 mln PLN. Wycena sp€łki metodą DCF (mln PLN) 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 Sprzedaż 128.1 172.1 188.6 211.6 226.6 242.7 259.9 278.4 298.1 319.3 Stopa podatkowa (T) 0.5% 0.5% 0.5% 10.0% 10.0% 10.0% 10.0% 10.0% 10.0% 10.0% 37.6 46.4 47.4 41.8 41.7 42.1 45.1 48.2 51.6 55.4 0.7 0.7 0.7 0.8 0.8 0.8 0.9 0.9 1.0 1.0 -0.6 -0.4 -0.4 -0.8 -0.8 -0.9 -1.0 -1.0 -1.1 -1.2 -5.0 EBIT (1-T) Amortyzacja Inwestycje Zmiana kap.obrotowego -73.6 -94.2 (35.9) (47.5) -21.8 -19.3 -21.4 -20.5 -22.9 -25.6 36.8 19.8 22.8 23.6 27.6 28.6 Zmiana FCF - - 29.6 - -48% -46% 15.0% 3.7% 16.7% 3.9% 3.3% 2.0% Dług/Kapitał 9.8% Stopa wolna od ryzyka 1.7% 7.5% 10.7% 16.3% 15.5% 14.7% 13.9% 13.1% 12.4% 11.7% 12.6% 1.8% 2.0% 2.2% 2.4% 2.5% 2.7% 2.8% 2.9% 2.9% Premia kredytowa 3.4% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% 3.8% Premia rynkowa 5.0% 5.0% 5.0% 5.0% 5.0% 5.0% 5.0% 5.0% 5.0% 5.0% 5.0% 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 Koszt długu 5.5% 5.6% 5.8% 5.4% 5.6% 5.7% 5.8% 5.9% 6.0% 6.1% 6.5% Koszt kapitału 6.7% 6.8% 7.0% 7.2% 7.4% 7.5% 7.7% 7.8% 7.9% 7.9% 8.4% WACC 6.6% 6.7% 6.8% 6.9% 7.1% 7.3% 7.4% 7.5% 7.6% 7.7% 8.2% (35.5) (44.0) 61.1 29.8 14.9 15.8 15.2 16.4 15.7 14.9 FCF Beta PV (FCF) Wartość DCF (mln PLN) 350 (Dług) Got‚wka netto* 94.4 Udziały mniejszości** -36 Wycena DCF (mln PLN) 409 Liczba akcji (mln) Wycena 1 akcji (PLN) 22.9 >2024 70.6 w tym wartość rezydualna 487 246 246 20.0 20.4 Źr…dło: Millennium DM; *- wartość skorygowana o kap. mniejszości na 31.12.2014 z uwzględn. 97.1 mln PLN oczek. wpływu netto z emisji akcji; **- korekta wartości sp…łki o 8% udział…w mniejszości (udziały kady managerskiej w zyskach netto sp…łek operacyjnych wynosi 8%) Grupa Lokum Deweloper 6 Bazując na metodzie DCF, szacujemy wartość sp‚łki Lokum Deweloper na 409 mln PLN, czyli 20.4 PLN na akcję. Ze względu na duży wpływ zar‚wno rezydualnej stopy wzrostu, jak r‚wnież rezydualnej stopy wolnej od ryzyka na poziom wyceny, prezentujemy także jej wrażliwość na w/w parametry. Wrażliwość wyceny Sp€łki na przyjęte założenia rezydualna stopa wzrostu stopa R f rezudualna PLN -1% 0% 1% 2% 3% 4% 5% 2.4% 17.2 18.5 20.3 22.8 26.4 32.3 43.6 2.9% 16.6 17.8 19.4 21.5 24.5 29.1 37.1 3.4% 16.2 17.3 18.6 20.4 22.9 26.6 32.6 3.9% 15.8 16.7 18.0 19.5 21.7 24.7 29.4 4.4% 15.4 16.3 17.4 18.8 20.6 23.1 26.9 Źr…dło: Millennium DM W naszej wycenie przyjęliśmy neutralny wsp‚łczynnik beta na poziomie 1.0. Biorąc pod uwagę duży wpływ wskaźnika beta na szacowaną wartość sp‚łki, poniżej prezentujemy wrażliwość wyceny na r‚żne poziomy tego parametru i rezydualnej stopy wolnej od ryzyka. Wrażliwość wyceny Sp€łki na przyjęte założenia beta PLN rezydualna stopa wzrostu -1% 0% 1% 2% 3% 4% 5% 0.80 18.1 19.5 21.3 23.9 27.7 33.7 44.8 0.90 17.1 18.3 19.9 22.0 25.1 29.7 37.8 1.00 16.2 17.3 18.6 20.4 22.9 26.6 32.6 1.10 15.4 16.3 17.5 19.1 21.1 24.1 28.8 1.20 14.7 15.5 16.5 17.8 19.6 22.0 25.7 Źr…dło: Millennium DM Zgodnie z przyjętymi założeniami w latach 2015-2017 efektywna stawka podatkowa wyniesie 0.5%, zaś z uwagi na zmienność przepis‚w prawnych w latach kolejnych przyjęliśmy wzrost efektywnej stawki podatkowej do 10%. Ze względu na niepewność co do możliwości uzyskania przyszłej efektywnej stawki podatkowej na dotychczasowym poziomie poniżej przedstawiamy wrażliwość wyceny na ten czynnik. Wrażliwość wyceny Sp€łki na przyjęte założenia efekt. stawka podatk. od 2018r. PLN rezydualna stopa wzrostu -1% 0% 1% 2% 3% 4% 5% 0.5% 18.4 19.7 21.3 23.4 26.3 30.5 37.3 5.0% 17.4 18.5 20.0 22.0 24.7 28.7 35.1 10.0% 16.2 17.3 18.6 20.4 22.9 26.6 32.6 15.0% 15.0 16.0 17.2 18.9 21.1 24.5 30.1 19.0% 14.0 14.9 16.1 17.6 19.7 22.8 27.9 Źr…dło: Millennium DM Grupa Lokum Deweloper 7 Metoda por…wnawcza Wycenę por‚wnawczą sporządziliśmy w oparciu o wskaźniki notowanych na GPW deweloper‚w mieszkaniowych, posiadających prognozy wynik‚w. Do określenia wartości analizowanej sp‚łki użyliśmy trzech wskaźnik‚w: EV/EBITDA, P/BV i P/E, kt‚rym przypisaliśmy r‚wne wagi. W przypadku wskaźnika EV/EBITDA dokonaliśmy korekty ze względu na udziały mniejszości (8% zysku przypadającego na kadrę managerską), natomiast korekta wskaźnika P/BV uzasadniona jest historycznym i prognozowanym ponadprzeciętnym poziomem ROE uzyskiwanym przez sp‚łkę. Rentowność kapitału własnego (ROE) w przypadku Lokum Deweloper istotnie przewyższa poziomy uzyskiwane przez giełdową konkurencję. W tej sytuacji uzasadnione wydaje się założenie, że także wycena kapitału własnego (mierzona wskaźnikiem P/BV) powinna być adekwatnie wyższa. Poniżej przedstawiliśmy wyliczenia przyjętych wskaźnik‚w korygujących jako iloczynu prognozowanego ROE dla Lokum Deweloper oraz mediany prognoz ROE dla sp‚łek grupy por‚wnawczej. Prognozowany poziom rentowności kapitał€w własnych (ROE)* Sp‚łka MV Ticker ROE mPLN 2015 2016 2017 DOM DEVELOPMENT SA DOM 1 162 9.1% 9.9% 10.1% ROBYG SA ROB 660 10.7% 15.2% 10.2% RONSON EUROPE NV RON 340 5.5% 7.6% 6.9% JW CONSTRUCTION HOLDING SA JWC 414 nd nd nd POLNORD SA PND 369 1.1% 1.4% 2.3% LC CORP SA LCC 841 5.3% 6.9% 7.2% VANTAGE DEVELOPMENT SA VTG 165 2.1% 4.4% nd 5.4% 7.3% 7.2% 14.6% 13.6% 12.5% 2.71 1.87 1.73 Mediana Lokum Deweloper wskaźnik korygujący Źr…dło: Bloomberg (ceny z dnia 21.IX.2015), Millennium DM; * ROE jako relacja zysku netto do średniej k.wł. z początku i końca okresu Wycena por€wnawcza do deweloper€w mieszkaniowych Sp‚łka Ticker EV/EBITDA MV mPLN 2015 2016 P/BV 2017 2015 2016 P/E 2017 2015 2016 2017 DOM DEVELOPMENT SA DOM 1 162 12.6 10.5 9.9 1.3 1.3 1.3 15.1 13.2 12.8 ROBYG SA ROB 660 12.9 8.3 nd 1.4 1.3 1.3 13.4 8.9 12.9 RONSON EUROPE NV RON 340 14.3 12.0 10.0 0.7 0.7 0.7 13.6 9.4 9.8 JW CONSTRUCTION HOLDING SA JWC 414 23.8 7.4 8.2 nd nd nd 77.4 6.1 6.6 PND 369 29.5 24.2 19.4 0.3 0.3 0.3 32.5 23.8 14.8 LC CORP SA LCC 841 13.6 12.6 12.7 0.6 0.6 0.6 12.2 8.9 8.1 VANTAGE DEVELOPMENT SA VTG 165 19.8 10.1 12.5 0.5 0.5 0.4 24.0 10.8 nd 14.3 10.5 11.3 0.69 0.65 0.61 15.1 9.4 11.3 POLNORD SA Mediana 0.92 0.92 0.92 2.71 1.87 1.73 - - - Mediana skorygowana wskaźnik korygujący* 13.2 9.7 10.4 1.86 1.21 1.06 15.1 9.4 11.3 Wyniki sp‚łki (mln PLN) 38.5 47.3 48.4 271.8 300.5 328.1 Got‚wka / (dług) netto* 56 (5) 49 - 452 550 505 33.9 38.9 39.3 - - - - - 365 347 513 365 444 Wycena na podstawie poszczeg‚lnych wskaźnik‚w (mln PLN): 564 Wagi Wycena 33.3% 456.0 mln PLN 33.3% tj. 33.3% 22.8 PLN na akcję Źr…dło: Bloomberg (ceny z dnia 21.IX.2015), Millennium DM; * korekta wskaźnika EV/EBITDA o 8% udział…w mniejszości (kadry managerskiej), korekta wskaźnika P/BV z uwagi na wysoki poziom ROE Bazując na por‚wnaniu do podmiot‚w krajowych, szacujemy wartość sp‚łki Lokum Deweloper na 456 mln PLN, czyli 22.8 PLN na akcję. Zwracamy uwagę, że podmioty giełdowe z grupy por‚wnawczej to w większości podmioty prowadzące działalność na szerszą skalę, a przez to mają mniejszy od Lokum Deweloper potencjał wzrostu. Grupa Lokum Deweloper 8 Wycena ANAV Wyceny metodą skorygowanej wartości aktyw‚w netto dokonaliśmy na podstawie bilansu Grupy prezentowanego na p‚łrocze br. Sp‚łka nie dokonywała dotychczas aktualizacji wartości aktyw‚w, przez co wycena części z nich jest istotnie zaniżona w stosunku do rzeczywistych wartości rynkowych. Z tego powodu dokonaliśmy korekt wyceny nieruchomości inwestycyjnych oraz zapas‚w. Wycena wartości aktyw€w netto na dzień 30/06/2015 Wartość księgowa 31/12/2014 Wartość Dyskonto / księgowa Wycena premia 30/06/2015 Rzeczowe aktywa trwałe oraz WNIP 9.4 9.2 0.0% Nieruchomości inwestycyjne 8.7 8.9 99.0% Należności i pożyczki długoterminowe 2.7 2.2 0.0% Pozostałe aktywa trwałe 0.1 0.1 0.0% 136.3 174.6 23.0% 112.4 107.2 20.5 29.0 3.4 38.4 Należności i pożyczki kr‚tkoterminowe 11.0 20.2 0.0% 20.2 Środki pieniężne 31.1 13.0 0.0% 13.0 0.1 0.6 0.0% 0.6 199.4 228.8 21.4% 277.8 Zapasy - P…łprodukty i produkcja w toku - Wyroby gotowe - Towary i materiały Pozostałe aktywa obrotowe Suma aktyw…w Udziały niekontrolujące 9.2 17.7 Wartość rynkowa: 11 mln PLN 2.2 0.1 214.8 Wartość rynkowa: 225 mln PLN 3.2 0.4 0.0% 0.4 Dług 30.6 40.2 0.0% 40.2 Pozostałe zobowiązania 20.4 37.8 0.0% 37.8 145.2 150.4 32.6% 199.4 15.0 15.0 9.7 10.0 Wartość sp…łki Liczba akcji Wycena 1 akcji sp…łki Komentarz 15.0 32.6% 13.3 Źr…dło: Millennium DM za prospektem sp…łki Poniżej przedstawiamy listę nieruchomości o największych r‚żnicach pomiędzy wyceną księgową i rynkową. Zestawienie grunt€w sp€łki grunt BV* MV* (mln PLN) (mln PLN) r…żnica wyceny (mln PLN) podstawa wyceny rynkowej status Nieruchomości inwestycyjne Nowa Wieś Wrocławska Ślęza, gmina Kobierzyce Wrocław, Ul.Awicenny 1.38 0.42 5.31 RAZEM 7.11 1.90 1.40 14.84 0.52 0.98 9.53 18.14 11.04 szac. sp‚łki szac. sp‚łki operat szac. (VI.'14) do sprzedaży do sprzedaży do sprzedaży do sprzedaży do sprzedaży zrealizowany w realizacji planowany zrealizowany /w realizacji w realizacji /planownay Zapasy Sob‚tka Siechnice Tarnogaj II-IV Wrocław, Ul.Klimasa (Tarnogaj) Wrocław - Ratyń, Ul.Batorego Wrocław, Ul.Bajana / S.Drzewieckiego (Bulwar Dedala) 0.49 0.61 0.56 5.00 0.86 3.00 0.61 0.56 6.07 35.01 2.51 0.00 0.00 1.07 34.14 szac. sp‚łki nd nd operat szac. (XI.'14) operat szac. (VI.'14) 17.69 28.55 10.86 operat szac. (II-IV.'15) Wrocław, Ul.Tęczowa Wrocław, Ul.Litomska 40.09 6.11 40.84 7.04 0.75 0.92 RAZEM 71.41 121.67 50.26 operat szac. (X.'14) operat szac. (X.'13) w realizacji Źr…dło: Sp…łka; * BV - wartość księgowa, MV - wartość rynkowa Grupa Lokum Deweloper 9 Podsumowanie wycen przyjętymi metodami zawiera poniższe zestawienie. Podsumowanie wyceny Wycena sp…łki (mln PLN) Wycena 1 akcji (PLN) Wycena DCF (po emisji) 408.8 20.4 Wycena por‚wnawcza (po emisji) 456.0 22.8 Wycena skorygowanej wartości aktyw‚w netto (przed emisją) 199.4 13.3 Metoda wyceny Źr…dło: DM Millennium Grupa Lokum Deweloper 10 Cele emisji i akcjonariat Ofertą publiczną objęte jest 5 mln nowych akcji serii C emitowanych przez sp‚łkę. Obecny jedyny akcjonariusz sp‚łki (Dariusz Olczyk poprzez Halit S.a.r.l.) oraz członkowie Rady Nadzorczej nie zamierzają uczestniczyć w ofercie. Zamiar nabycia akcji nowej emisji mają natomiast Prezes Zarządu Bartosz Kuźniar, Wiceprezes Marzena Przeniosło, Dyrektor ds. realizacji inwestycji Marek Kokot, Z-ca dyrektora ds. realizacji inwestycji Jacek Dudek oraz Dyrektor Sprzedaży Roman Nalberczyński (nie więcej niż 5% akcji będących przedmiotem oferty). Sp‚łka liczy, że z emisji akcji serii C pozyska 97.1 mln PLN netto. Celem emisji jest pozyskanie kapitału na realizację strategii rozwoju Grupy, poprzez zasilenie kapitałowe, w formie pożyczek, wpłat podwyższających kapitały lub dopłat dla Sp‚łek Celowych i Sp‚łek Operacyjnych Grupy, kt‚re będą realizowały deweloperskie projekty mieszkaniowe. Pozyskane środki będą przeznaczane w pierwszej kolejności na zakup działek pod nowe projekty deweloperskie we W rocławiu lub w Krakowie. Środki z emisji będą stanowiły część wkładu własnego do sfinansowania projekt‚w deweloperskich, przy czym planowana docelowa struktura finansowania projekt‚w zakłada 40% udział kapitał‚w własnych oraz 60% udział finansowania zewnętrznego (instrumenty dłużne, wpłaty klient‚w). Obecnie sp‚łka negocjuje potencjalne zakupy działek zar‚wno we Wrocławiu, jak i w Krakowie, a ich finalizacja powinna nastąpić w 2015 lub 2016 roku. Sp‚łka liczy ponadto, że dzięki uzyskaniu statusu sp‚łki publicznej notowanej na rynku regulowanym wzmocni sw‚j wizerunek, wiarygodność i rozpoznawalność wśr‚d klient‚w, kontrahent‚w, bank‚w, a także wśr‚d inwestor‚w oraz zbuduje stabilny i rozproszony akcjonariat. Stabilny akcjonariat Jedynym udziałowcem sp‚łki przed emisją jest jej założyciel i Przewodniczący Rady Nadzorczej Dariusz Olczyk, kt‚ry poprzez podmiot Halit S.a.r.l. z siedzibą w Luksemburgu posiada 15 mln akcji reprezentujących 100% kapitału i udziału w og‚lnej liczbie głos‚w. Żadne akcje sp‚łki nie są uprzywilejowane co do głosu. W przypadku pełnego powodzenia Oferty Publicznej (sprzedaży wszystkich 5,000,000 nowych akcji serii C) udział nowych akcjonariuszy w podwyższonym kapitale wyniesie 25.0% kapitału i głos‚w na WZA. Udział Dariusza Olczyka spadnie do 75.0% kapitału i og‚lnej liczby głos‚w, co oznacza, że nadal będzie on sprawował całkowitą kontrolę nad sp‚łką. Uważamy, że utrzymanie kontroli nad sp‚łką przez jej założyciela i obecnego wyłącznego akcjonariusza jest korzystne ze względu na elastyczność i szybkość podejmowania decyzji. W przypadku powodzenia oferty nowi akcjonariusze będą dysponowali 25% akcji sp‚łki. Biorąc pod uwagę wielkość oferty można założyć, że akcje sp‚łki będą charakteryzowały się ograniczoną płynnością. Umowa typu "lock-up" Halit S.a.r.l. z siedzibą w Luksemburgu, jedyny obecny akcjonariusz sp‚łki kontrolowany przez Dariusza Olczyka (Przewodniczący Rady Nadzorczej) zobowiązał się, że w terminie 18 miesięcy od daty pierwszego notowania akcji serii C na rynku regulowanym nie dokona sprzedaży akcji sp‚łki (umowa lock-up) bez zgody oferującego (Dom Maklerski Navigator S.A.). Przenoszenie przez akcjonariusza akcji będących w jego posiadaniu związane z planowaniem majątkowym lub zarządzaniem majątkiem własnym nie stanowi naruszenia umowy. Grupa Lokum Deweloper 11 Charakterystyka rynku Sytuacja makroekonomiczna Stosunkowo duży rynek wewnętrzny oraz dopływ funduszy unijnych uchroniły Polskę przed recesją w okresie ostatniego globalnego kryzysu gospodarczego (2007-09). Kolejne środki z nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020 w dalszym ciągu wspierają rozw‚j kraju. Obecnie sytuacja gospodarcza Polski wydaje się być stabilna. Dynamika PKB za II kwartał br. wg wstępnych szacunk‚w wyniosła +3.3%, wobec +3.6% za I kwartał br. oraz +3.3% za II kwartał ub.r. Dynamika produkcji przemysłowej kształtuje się powyżej 3%, zaś sprzedaży detalicznej na poziomie powyżej 1%. Poziom bezrobocia systematycznie spada a wynagrodzenia rosną. Inflacja pozostaje ujemna (deflacja), przy rekordowo niskim poziomie st‚p procentowych. Wskaźniki wyprzedzające koniunkturę (PMI) dla Polski utrzymywały tendencję wzrostową aż do niespodziewanego spadku odczytu we wrześniu do 51.1pkt (-3.4pkt m/m). lip 15 cze 15 kwi 15 lut 15 mar 15 sty 15 lis 14 gru 14 wrz 14 paź 14 lip 14 sie 14 cze 14 kwi 14 maj 14 lut 14 mar 14 sty 14 lis 13 gru 13 wrz 13 paź 13 lip 13 sie 13 cze 13 kwi 13 maj 13 lut 13 mar 13 sty 13 Średnia (12 mcy): 1.3 (-1.4pt r/r, -0.1pt m/m) lis 12 Średnia (12 mcy): 1.2 (-3pt r/r, -0.1pt m/m) Produkcja bud.-mont.: -0.1 (-1.2pt r/r, 2.4pt m/m) gru 12 Średnia (12 mcy): 3.7 (-0.6pt r/r, 0.2pt m/m) Sprzedaż detaliczna: 1.2 (-0.9pt r/r, -2.6pt m/m) wrz 12 Produkcja sprzed. przemysłu: 3.8 (1.5pt r/r, -3.8pt m/m) paź 12 lip 12 sie 12 20.0 17.5 15.0 12.5 10.0 7.5 5.0 2.5 0.0 -2.5 -5.0 -7.5 -10.0 -12.5 -15.0 -17.5 -20.0 maj 15 Produkcja przemysłowa i sprzedaż detaliczna w Polsce (% r/r) Źr…dło: Millennium DM, Bloomberg Inflacja, stopa bezrobocia i wynagrodzenia w Polsce (%) Stopa bezrobocia: 10.1 (-1.7pt r/r, -0.2pt m/m) Inflacja CPI: -0.7 (-0.5pt r/r, 0.1pt m/m) Inflacja PPI: -1.7 (0.4pt r/r, -0.3pt m/m) St. bezrobocia (śr. 12M): 11.3 (-1.7pt r/r, -0.1pt m/m) 5.0 4.8 płace (tys. PLN) bezrobotni 2.5 (mln) 2.4 4.6 2.3 4.4 2.2 4.2 2.1 4.0 2.0 3.8 1.9 3.6 1.8 3.4 1.7 3.2 1.6 3.0 1.5 VIII VII IX X XI XII III III IV V VI VIII VII IX X XI XII III III IV V VI VIII VII IX X XI XII III III IV V VI VIII VII IX X XI XII III III IV V VI VIII VII IX X XI XII III III IV V VI VII lip 15 kwi 15 sty 15 paź 14 lip 14 kwi 14 sty 14 paź 13 lip 13 sty 13 kwi 13 lip 12 15.0 14.5 14.0 13.5 13.0 12.5 12.0 11.5 11.0 10.5 10.0 9.5 9.0 paź 12 8.0 7.0 6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 -1.0 -2.0 -3.0 -4.0 2010 2011 2012 2013 2014 płace w sektorze przeds. (śr.12M) płace (sektor przedsiebiorstw) bezrobotni zarejestrowani (śr.12M) bezrobotni zarejestrowani og‚łem 2015 Źr…dło: Millennium DM, Bloomberg Grupa Lokum Deweloper 12 Wskaźniki wyprzedzające koniunkturę (dla przemysłu) 50 48 48 (USA): 54.6 (-0.7pt r/r, -0.4pt m/m) (Chiny): 49.4 (-0.5pt r/r, -0.2pt m/m) (Niemcy): 51.4 (-1.7pt r/r, 0.1pt m/m) (Polska): 53.2 (0.0119% r/r) 44 lis 13 wrz 13 lip 13 lip 15 maj 15 42 mar 15 lis 14 sty 15 lip 14 wrz 14 maj 14 mar 14 lis 13 sty 14 lip 13 wrz 13 lis 12 lip 12 wrz 12 42 46 (USA): 53 (-4.9pt r/r, -0.8pt m/m) (Chiny): 47.3 (-2.9pt r/r, -0.5pt m/m) (Niemcy): 53.3 (1.9pt r/r, 1.5pt m/m) (Polska): 51.1 (2.1pt r/r, -3.4pt m/m) mar 13 44 sty 13 PMI PMI PMI PMI maj 13 46 lip 15 50 maj 15 52 mar 15 52 lis 14 54 sty 15 56 54 lip 14 56 Średnie za 12 kolejnych miesięcy wrz 14 58 maj 14 58 mar 14 60 sty 14 60 Wybrane wskaźniki przemysłowe PMI Źr…dło: Millennium DM, Bloomberg Sytuacja na rynku mieszkaniowym Obniżka st…p procentowych rozkręca rynek mieszkaniowy W związku z niską inflacją i słabnącą gospodarką w IV kwartale 2012 roku Rada Polityki Pieniężnej rozpoczęła cykl obniżek st‚p procentowych, w efekcie kt‚rego stopa referencyjna z 4.75% (w maju 2012) została obniżona do 1.50% (w marcu br). Ostatnia zmiana st‚p RPP miała oznaczać "zamknięcie cyklu łagodzenia polityki pieniężnej", jednak przedłużający się okres deflacji oddala początek cyklu zacieśniania polityki pieniężnej. Ponadto należy zwr‚cić uwagę, że w styczniu i lutym 2016 roku kończy się kadencja ośmiu z dziesięciu obecnych członk‚w RPP. Dw‚ch nowych członk‚w wybierze Prezydent RP, a po trzech wybiorą Sejm oraz Senat, ukształtowane w wyniku tegorocznych wybor‚w. Pojawiły się opinie, że nowa RPP może być w większym stopniu nastawiona na wspieranie wzrostu PKB, przez co powr‚cić może temat kolejnych obniżek st‚p. Czas wyprzedaży obecnej oferty (w kwartałach)* 5.00 4.75 4.50 4.25 4.00 3.75 3.50 3.25 3.00 2.75 2.50 2.25 2.00 1.75 1.50 1.25 1.00 9.0 Stopa referencyjna NBP 8.5 Czas wyprzedaży obecnej oferty (w kwartałach)* 8.0 7.5 7.0 6.5 6.0 5.5 5.0 4.5 4.0 3.0 2Q'11 3Q'11 4Q'11 1Q'12 2Q'12 3Q'12 4Q'12 1Q'13 2Q'13 3Q'13 4Q'13 1Q'14 2Q'14 3Q'14 4Q'14 1Q'15 2Q'15 wrz 15 maj 15 sty 15 wrz 14 maj 14 sty 14 wrz 13 maj 13 sty 13 wrz 12 maj 12 sty 12 wrz 11 maj 11 sty 11 3.5 Warszawa Wrocław Poznań Krak‚w Trojmiasto Ł‚dź Źr…dło: REAS, NBP, Bloomberg; * - przy utrzymaniu bieżącego tempa sprzedaży Drastyczny spadek st‚p procentowych i stabilizacja sytuacji gospodarczej pomogły rozpędzić sprzedaż mieszkań przez deweloper‚w. W efekcie zniknęła nadpodaż, a ceny lokali i rentowność działalności deweloperskiej zaczęły powoli rosnąć. Oddalające się perspektywy podwyżek, a nawet możliwość kolejnych obniżek stopy referencyjnej podtrzymują korzystne tendencje sprzedażowe deweloper‚w mieszkaniowych. Grupa Lokum Deweloper 13 Wartość i liczba nowych kredyt€w mieszkaniowych (r/r) 65 60 60 55 55 50 50 45 45 40 40 35 35 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10 55 00 2Q'15 4Q'14 2Q'14 4Q'13 2Q'13 4Q'12 2Q'12 4Q'11 2Q'11 4Q'10 2Q'10 4Q'09 Liczba nowych kredyt‚w (tys.) Liczba 4kwy (prawa skala) 2Q'15 4Q'14 2Q'14 4Q'13 2Q'13 4Q'12 2Q'12 4Q'11 2Q'11 4Q'10 2Q'10 4Q'09 2Q'09 4Q'08 2Q'08 Wartość 4kwy (prawa skala) 2Q'09 Wartość nowych kredyt‚w (mld PLN) 260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Liczba nowych kredyt…w (tys.) 4Q'08 Wartość nowych kredyt…w (mld PLN) 2Q'08 16.0 15.0 14.0 13.0 12.0 11.0 10.0 9.0 8.0 7.0 6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 Źr…dło: AMRON-SAFRiN, ZBP Dynamika liczby i wartości nowych kredyt€w (% r/r) 50% 50% Dynamika wartości nowych kredyt…w 40% 40% 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% 0% -10% -10% -20% -20% Dynamika liczby nowych kredyt…w -30% zmiana liczby (% r/r) -40% 2Q'15 4Q'14 2Q'14 4Q'13 2Q'13 4Q'12 2Q'12 4Q'10 2Q'10 4Q'09 2Q'09 4Q'08 2Q'08 4Q'11 zmiana liczby 4kw (% r/r) -50% 2Q'15 4Q'14 2Q'14 4Q'13 2Q'13 4Q'12 2Q'12 4Q'11 4Q'10 2Q'10 4Q'09 2Q'09 4Q'08 2Q'08 -50% 2Q'11 zmiana wartości (% r/r) zmiana wartości 4kw (% r/r) -40% 2Q'11 -30% Źr…dło: AMRON-SAFRiN, ZBP Z danych ZBP wynika, że niskie stopy procentowe nie przełożyły się na drastyczne rozpędzenie akcji kredytowej. Dopiero w II kwartale br. zauważalnie wzrosła wartość udzielonych kredyt‚w udzielono ich na kwotę 10.1 mld PLN, tj. +5% w ujęciu rocznym (+12% kw/kw), natomiast liczba kredyt‚w w tym czasie wzrosła o 2.2% r/r (+10.3% kw/kw). Poziom st‚p procentowych ma wpływ także na decyzje o sposobie inwestowania posiadanych wolnych środk‚w finansowych. Spadek oprocentowania lokat zwiększył grono tzw. got‚wkowych klient‚w deweloper‚w, kt‚rzy nie wspomagają się kredytem przy nabywaniu mieszkań. 5.9 6.5 5.9 5.4 4.8 5.1 3Q'14 4Q'14 5.8 2Q'14 7.2 1Q'14 7.1 4Q'13 4Q'11 6.7 3Q'13 3Q'11 6.7 2Q'13 6.3 1Q'13 6.8 4Q'12 6.9 2Q'12 6.9 1Q'12 6.7 2Q'11 7.6 1Q'11 7.9 5.3 5.3 Warszawa Wrocław Tr‚jmiasto Krak‚w Poznań Ł‚dź aglomeracja katowicka 2Q'15 1Q'15 3Q'12 3Q'10 7.2 35.1 37.1 31.9 30.9 27.6 26.7 24.7 25.4 23.6 26.0 23.4 22.6 22.8 25.0 24.5 24.8 23.9 24.9 25.0 27.6 29.6 2Q'10 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 4Q'10 Wartość nowoudzielonych kredyt€w wg miast (%) pozostałe miasta Źr…dło: AMRON-SAFRiN, ZBP Grupa Lokum Deweloper 14 Warto zwr‚cić uwagę na rosnący udziały Warszawy wśr‚d wartości udzielonych kredyt‚w (37% w II kw. br. wobec 25% przed rokiem). Udział wartości kredyt‚w we Wrocławiu wyni‚sł w skali kraju 5.3% (wobec 5.4% przed rokiem). Mieszkanie dla Młodych w nowej odsłonie Dodatkowym wsparciem sprzedaży nowych mieszkań od początku 2014 roku jest rządowy program dopłat Mieszkanie dla Młodych. Modyfikacja programu obowiązująca od 1 września br. z jednej strony zwiększa poziom wsparcia dla części jego potencjalnych beneficjent‚w (np. rodziny z tr‚jką dzieci), z drugiej strony otwiera program także na mieszkania z rynku wt‚rnego. Ostateczny wpływ zmian w MdM dla deweloper‚w jest trudny do oszacowania. Grupa Lokum nie oferuje i nie planuje w przyszłości oferować lokali spełniających wymagania programu MdM. Gł‚wne zmiany w programie MdM: włączenie rynku wt‚rnego (limit cenowy będzie wyliczany ze wskaźnikiem 0.9, natomiast dla rynku pierwotnego nadal 1.1) zwiększenie dopłat dla rodzin z tr‚jką dzieci do 30% (zamiast 15% obecnie) liczonych od 65 mkw (zamiast 50 mkw obecnie) i usunięcie warunku "pierwszego mieszkania" oraz limitu wiekowego zwiększenie dopłat dla rodzin z dw‚jką dzieci do 20% (zamiast 15%) możliwość zwiększenia zdolności kredytowej przez dołączenia dowolnych os‚b (niekoniecznie spokrewnionych jak obecnie) ograniczono możliwość wcześniejszej spłaty/nadpłaty kredytu z MdM (obecnie bez limit‚w) Zmiana limit€w w ramach programu Mieszkanie dla Młodych* (tys. PLN) ceny trans. II kw'15 (r.pierwotny) Warszawa limit II kw'15 limit III kw'15 zmiana r/r max dopłata III kw'15 (do 31.VIII) max dopłata III kw'15 (od 1.IX) 7.510 6.588 6.588 7.5% 44.92 116.79 bd 4.635 4.635 4.0% 31.60 82.16 Wrocław 6.068 5.181 5.181 4.0% 35.33 91.85 Poznań 6.218 5.925 5.925 0.3% 40.40 105.03 Krak…w 5.919 5.113 5.113 2.0% 34.86 90.64 Gdańsk 5.752 5.303 5.234 -3.5% 35.69 92.79 bd 4.913 4.890 -2.2% 33.34 86.68 4.687 4.516 4.516 -7.8% 30.79 80.05 okolice Warszawy okolice Gdańska Ł…dź Źr…dło: Millennium DM, BGK, NBP; * - limit dotyczy max ceny 1 mkw kwalifikującego lokal do dopłaty (=1.1x koszt odtworzenia 1 mkw PUM), przy czym max dopłata liczona jest dla rodziny z co najmniej 3 dzieci (30% wartości do 65 mkw mieszkania, było:15% wartości do 50 mkw pow.); Zmiana limit€w w ramach programu Mieszkanie dla Młodych* (tys. PLN) 6.8 6.6 6.4 6.2 6.0 5.8 5.6 5.4 5.2 5.0 4.8 4.6 4.4 4.2 4.0 6.59 limit III kw'14 limit IV kw'14 limit I kw'15 limit II kw'15 limit III kw'15 5.92 5.18 5.11 5.23 4.89 4.63 Warszawa k.Warszawy** 4.52 Wrocław Poznań Krak‚w Gdańsk k.Gdańska** Ł‚dź Źr…dło: Millennium DM, BGK; * - limit dotyczy max ceny 1 m 2 kwalifikującego lokal do dopłaty (=1.1x koszt odtworzenia 1 m 2 PUM), przy czym max dopłata liczona jest dla rodziny z co najmniej 1 dzieckiem (10% wartości do 50 m 2 mieszkania); ** - gminy sąsiadujące z Warszawą/Gdańskiem Drugi z państwowych program‚w (Fundusz Mieszkań na Wynajem) nie ma istotnego wpływu na wrocławski rynek mieszkaniowy. Grupa Lokum Deweloper 15 Zmienne otoczenie regulacyjne Duży wpływ na pierwotny rynek mieszkaniowy ma obowiązująca od kwietnia 2012 roku tzw. "ustawa deweloperska". Ustawa ta wprowadziła nowe obowiązki, w tym m.in. przygotowywania prospekt‚w informacyjnych czy zakładania dla każdej inwestycji rachunk‚w powierniczych zamkniętych (środki klient‚w wypłacane są deweloperowi po ukończeniu całego projektu) lub otwartych (wypłata środk‚w następuje stopniowo, w miarę realizacji kolejnych etap‚w inwestycji). Należy brać pod uwagę ryzyko niekorzystnej modyfikacji obowiązujących zapis‚w ustawy, w tym wyłączenie możliwości stosowania otwartych rachunk‚w powierniczych, co blokowałoby dostęp dewelopera do środk‚w klient‚w i konieczność wykorzystywania innego, droższego finansowania. Z ważnych aspekt‚w prawnych należy pamiętać także o rekomendacjach Komisji Nadzoru Finansowego (T i S), kt‚re wpływają na możliwości udzielania kredyt‚w hipotecznych. Zgodnie z nowelizacją rekomendacji S od 2015 roku minimalny wymagany poziom wkładu własnego przy ubieganiu się o kredyt hipoteczny to 10%, od 2016 roku wskaźnik wzrośnie do 15% i docelowo do 20% od 2017 roku. Warto zaznaczyć, że rekomendacja KNF zezwala brakującą resztę ponad 10% wkładu własnego ubezpieczyć. Ponadto wiele bank‚w od dłuższego czasu w swoich politykach kredytowych ustaliło wyższe niż rekomendowane przez KNF wymogi wkładu własnego. Rosnąca sprzedaż, stabilna oferta Korzystne otoczenie rynkowe sprzyja sprzedaży nowych mieszkań. Deweloperzy giełdowi notują rekordy przedsprzedaży, kt‚ra wciąż rośnie. Poziom sprzedaży mieszkań netto kwartalnie i za 4 kolejne kwartały 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Sprzedaż kwartalna 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q 2011 2012 2013 2400 2193 2200 2091 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 353 400 200 0 Cztery kwartały krocząco 2014 2015 Dom Dev. JW. Construction* Polnord Robyg Ronson LC Corp Lokum Deweloper Vantage Dev. 4Q 1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q 3Q 4Q 1Q 2Q 2011 2012 2013 Dom Dev. Polnord Robyg Budimex Nier. LC Corp Lokum Deweloper 2014 2015 JW. Construction* Marvipol Ronson Inpro Atal Vantage Dev. Źr…dło: Millennium DM, Sp…łki; * - dane brutto Struktura oferty wg zakładanej daty oddania projektu (na 30.06.2015) 100% II kwartał 2015 86% 14.0% w kolejnych latach: 14% w roku następującym : 41% 47.0% w kolejnych latach: 14% w roku następującym: 47% 39% w bieżącym roku: 25% 25.0% 14% 7% 7.0% 7.0% 2013 2014 2015 2016 po 2016 w bieżącym roku: 25% w poprzedz. roku: 10% przed ub.r.: 10% w poprzedz. roku: 7% przed ub.r.: 7% 2Q'14 2Q'15 Źr…dło: REAS; dane zagregowane dla Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Tr…jmiasta, Poznania i Łodzi wg stanu na II kw.'15 i II kw'14; Grupa Lokum Deweloper 16 Zmiana struktury oferty wg zakładanej daty oddania projektu do/2010: 100% 1% 90% 14% 2% do/2011: do/2012: 2% 3% do/2013: 2014: 2% 6% 2015: 6.0% 12.4% 14% 20% 21% 27% 80% 2016: po 2016 1% 2% 5% 34% 34% 31% 40% 70% 44% 40.9% 39% 60% 50% 41% 46% 38% 54% 47% 42% 55% 42% 41% 35% 38% 40% 61% 39% 32% 27.4% 31% 30% 20% 15% 13% 10.9% 5% 6% 5% 6% 4% 5% 9% 8% 6% 7% 3.5% 4.9% 0% 2Q'12 3Q'12 4Q'12 1Q'13 2Q'13 3Q'13 25% 18% 15% 17% 7% 10% 33% 25% 26% 20% 14% 25% 12% 10% 7% 7% 6% 10% 8% 6% 7% 9% 4% 5% 4Q'13 1Q'14 2Q'14 3Q'14 4Q'14 1Q'15 7% 7% 7% 2Q'15 Źr…dło: REAS; dane zagregowane dla Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Tr…jmiasta, Poznania i Łodzi; Oferta mieszkań w II kw. 2015 Relacja wielkości oferty do sprzedaży oraz czas niezbędny do wyprzedaży obecnej oferty Mieszkania wprowadzone do sprzedaży oraz sprzedane kwartalnie na tle oferty na koniec kwartału 60 18 tys. tys. 50 liczba mieszkań sprzedanych w ostatnich 4 kwartałach 16 wprowadzone w kwartale sprzedane w kwartale oferta na koniec II kw.'15 (liczba mieszkań) czas wyprzedaży obecnej oferty (w kwartałach) 14 czas wyprzedaży na koniec poprzedniego kwartału oferta na koniec kwartału czas wyprzedaży na koniec II kw. 2014 12 40 10 30 6.4 8 20 5.2 5.1 4.7 6 10 4.3 4.1 3.9 4 5.2 4.7 5.1 5.2 4.4 4.3 4.1 4.0 3.7 3.6 3.3 2 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0 2014 2015 Warszawa Wrocław Poznań Krak‚w Trojmiasto Ł‚dź Źr…dło: REAS; dane zagregowane dla Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Tr…jmiasta, Poznania i Łodzi; W połowie 2013 roku wyraźnie zaczęły rosnąć dynamiki wydanych pozwoleń oraz rozpoczętych bud‚w mieszkań w Polsce. Dynamika i wydane pozwolenia na budowę mieszkań w Polsce (tys.)* 50% deweloperzy pozostali dyn. r/r (deweloperzy) 200 dyn. r/r (pozostali) 40% 180 30% 160 140 20% 120 10% 100 0% 80 -10% 60 sie-15 cze-15 lut-15 kwi-15 gru-14 sie-14 paź-14 cze-14 lut-14 kwi-14 gru-13 sie-13 paź-13 cze-13 lut-13 kwi-13 gru-12 sie-12 paź-12 cze-12 lut-12 kwi-12 gru-11 sie-11 paź-11 cze-11 lut-11 kwi-11 0 gru-10 20 -40% paź-10 40 -30% sie-10 -20% Źr…dło: GUS; * - w ciągu kolejnych 12 miesięcy (dane w tys.) Grupa Lokum Deweloper 17 Dynamika i rozpoczęte budowy mieszkań w Polsce (tys.)* 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% deweloperzy pozostali dyn. r/r (deweloperzy) 180 dyn. r/r (pozostali) 160 140 120 100 80 60 40 20 sie-15 cze-15 lut-15 kwi-15 gru-14 sie-14 paź-14 cze-14 lut-14 kwi-14 gru-13 sie-13 paź-13 cze-13 lut-13 kwi-13 gru-12 sie-12 paź-12 cze-12 lut-12 kwi-12 gru-11 sie-11 paź-11 cze-11 lut-11 kwi-11 gru-10 sie-10 paź-10 0 Źr…dło: GUS; * - w ciągu kolejnych 12 miesięcy (dane w tys.) Dynamika i liczba mieszkań oddanych do użytkowania w Polsce (tys.)* 50% deweloperzy pozostali dyn. r/r (deweloperzy) 180 dyn. r/r (pozostali) 40% 160 30% 140 20% 120 10% 100 sie-15 cze-15 kwi-15 lut-15 gru-14 paź-14 sie-14 cze-14 kwi-14 lut-14 gru-13 paź-13 sie-13 cze-13 kwi-13 lut-13 gru-12 paź-12 sie-12 cze-12 kwi-12 lut-12 gru-11 paź-11 sie-11 cze-11 0 kwi-11 20 -40% lut-11 40 -30% gru-10 60 -20% sie-10 80 paź-10 0% -10% Źr…dło: GUS; * - w ciągu kolejnych 12 miesięcy (dane w tys.) Rynek mieszkaniowy w Polsce I-VII 2015 I-VII 2014 zmiana VII 2015 VII 2014 Mieszkania oddane do użytkowania 87.9 88.9 -1.2% 11.5 9.2 zmiana 25.1% w tym: przeznaczone na sprzedaż Wydane pozwolenia 33.7 119.3 34.5 105.8 -2.4% 12.7% 5.1 15.5 3.0 13.6 68.9% 13.7% w tym: przeznaczone na sprzedaż Rozpoczęte budowy 58.5 110.7 51.6 99.5 13.4% 11.3% 7.2 15.2 6.4 14.0 13.2% 8.3% w tym: przeznaczone na sprzedaż Źr…dło: GUS; w tys. 53.9 43.2 24.8% 7.0 6.3 12.0% Wrocław Dogodne połączenia komunikacyjne Wrocławia z krajami ościennymi (m.in. bliska autostrada A4), umiejętne pozyskiwanie inwestor‚w zagranicznych (m. in. inwestycje LG, HP, Google, Nokia, IBM) oraz status miasta akademickiego (duża liczba uczelni wyższych) przyczyniają się do silnego rozwoju miasta. Pomimo nieznacznie ujemnego przyrostu naturalnego w ostatnich latach liczba ludności miasta (dzięki dodatniemu saldu migracji) utrzymuje się na zbliżonym poziomie około 630 tys. mieszkańc‚w. Jednocześnie Wrocław cechuje dopływ wysoko wykwalifikowanych młodych ludzi z dobrym statusem majątkowym oraz student‚w, kt‚rzy po zakończeniu edukacji osiedlają się w mieście. Wpływa to korzystnie na utrzymanie chłonności rynku mieszkaniowego, szczeg‚lnie w segmencie o podwyższonym standardzie. Rynek mieszkaniowy We Wrocławiu, podobnie jak i w skali całego kraju dynamiki wydanych pozwoleń oraz liczby mieszkań, kt‚rych budowę rozpoczęli deweloperzy zaczęły wyraźnie rosnąć w połowie 2013 roku. Obecnie liczba nowych pozwoleń oraz rozpoczętych bud‚w utrzymuje się na poziomie wyższym w ujęciu rocznym. Grupa Lokum Deweloper 18 Wydane pozwolenia na budowę mieszkań we Wrocławiu (tys.)* 300% deweloperzy pozostali dyn. r/r (deweloperzy) 12 dyn. r/r (pozostali) 250% 10 200% 8 150% 100% 6 50% 4 0% 2 -50% 0 gru-06 mar-07 cze-07 wrz-07 gru-07 mar-08 cze-08 wrz-08 gru-08 mar-09 cze-09 wrz-09 gru-09 mar-10 cze-10 wrz-10 gru-10 mar-11 cze-11 wrz-11 gru-11 mar-12 cze-12 wrz-12 gru-12 mar-13 cze-13 wrz-13 gru-13 mar-14 cze-14 wrz-14 gru-14 mar-15 cze-15 -100% Źr…dło: GUS; * - w ciągu ostatnich 12 miesięcy (dane w tys.) Rozpoczęte budowy mieszkań we Wrocławiu (tys.)* 300% deweloperzy pozostali dyn. r/r (deweloperzy) 8 dyn. r/r (pozostali) 250% 7 200% 6 150% 5 100% 4 50% 3 0% 2 -100% 1 -150% 0 gru-06 mar-07 cze-07 wrz-07 gru-07 mar-08 cze-08 wrz-08 gru-08 mar-09 cze-09 wrz-09 gru-09 mar-10 cze-10 wrz-10 gru-10 mar-11 cze-11 wrz-11 gru-11 mar-12 cze-12 wrz-12 gru-12 mar-13 cze-13 wrz-13 gru-13 mar-14 cze-14 wrz-14 gru-14 mar-15 cze-15 -50% Źr…dło: GUS; * - w ciągu ostatnich 12 miesięcy (dane w tys.) Liczba mieszkań oddanych do użytk. we Wrocławiu (tys.)* 250% deweloperzy pozostali dyn. r/r (deweloperzy) 9 dyn. r/r (pozostali) 8 200% 7 150% 6 100% 5 50% 4 3 0% 2 -50% 1 0 gru-06 mar-07 cze-07 wrz-07 gru-07 mar-08 cze-08 wrz-08 gru-08 mar-09 cze-09 wrz-09 gru-09 mar-10 cze-10 wrz-10 gru-10 mar-11 cze-11 wrz-11 gru-11 mar-12 cze-12 wrz-12 gru-12 mar-13 cze-13 wrz-13 gru-13 mar-14 cze-14 wrz-14 gru-14 mar-15 cze-15 -100% Źr…dło: GUS; * - w ciągu ostatnich 12 miesięcy (dane w tys.) Rynek mieszkaniowy we Wrocławiu I-VII 2015 I-VII 2014 zmiana VII 2015 VII 2014 Mieszkania oddane do użytkowania 3 292 3 306 -0.4% 814 473 72.1% w tym: przeznaczone na sprzedaż Wydane pozwolenia* 2 782 4 050 2 448 3 370 13.6% 20.2% 580 743 442 1 219 31.2% -39.0% w tym: przeznaczone na sprzedaż* Rozpoczęte budowy 3 377 4 234 3 141 3 494 7.5% 21.2% 543 513 1 175 684 -53.8% -25.0% w tym: przeznaczone na sprzedaż 4 064 Źr…dło: GUS; * - za okres I-VI i VI odpowiednio 2015r. i 2014r. 3 244 25.3% 481 646 -25.5% Grupa Lokum Deweloper zmiana 19 Struktura mieszkań na wrocławskim rynku pierwotnym Sp‚łka dzieli rynek mieszkań we Wrocławiu na mieszkania popularne (do 5.5 tys. PLN/m2, w 2014 roku stanowił 55% sprzedanych lokali), mieszkania o podwyższonym standardzie (5.5-7.0 tys. PLN/m2, ok. 40% rynku) oraz mieszkań luksusowych (powyżej 7 tys. PLN/m2, ok. 5% rynku). Przy takiej segmentacji rynku oferta oraz sprzedaż Grupy Lokum niemal w całości wpisują się w segment mieszkań o podwyższonym standardzie - według Zarządu udział sp‚łki w segmencie mieszkań o podwyższonym standardzie na rynku wrocławskim w 2014 roku osiągnął 13.7%. Większość mieszkań na pierwotnym rynku wrocławskim znajduje się w realizacji (57%). Najpopularniejsze są mieszkania 2-pokojowe (47%) oraz 3-pokojowe (37%). Zgodnie z danymi portalu rynekpierwotny.pl najczęściej oferowane są mieszkania z cenami brutto 6-7 tys. PLN (40%) oraz 5-6 tys. PLN (31%). Struktura mieszkań na wrocławskim rynku pierwotnym wg stanu realizacji 6.02 6.01 370 6.01 357 360 6.01 350 oddane do użytk. 2 614 43% 6.00 6.00 5.99 w trakcie realizacji 3 408 57% 5.99 5.99 5.98 340 330 320 309 310 300 5.98 290 5.97 280 średnia cena mieszkania (tys. PLN) średnia cena m2 (tys. PLN) Źr…dło: Millennium DM, rynekpierwotny.pl na datę 31/08/2015; dane w tys. PLN Struktura mieszkań na wrocławskim rynku pierwotnym wg liczby pokoi 8.00 900 7.2 6.00 4p > 4p 1p 447 46 500 7% 1% 8% 6.5 7.00 6.0 5.8 5.8 768 800 700 600 5.00 493 500 4.00 3p 2 225 37% 3.00 370 400 2p 2 800 47% 2.00 300 200 1.00 100 0.00 0 średnia cena m2 Źr…dło: Millennium DM, rynekpierwotny.pl na datę 31/08/2015; dane w tys. PLN 240 281 średnia cena mieszkania Struktura mieszkań na wrocławskim rynku pierwotnym wg cen 1 mkw liczba mieszkań wg cen 1mkw < 4 kPLN 195 4-5 kPLN 880 5-6 kPLN 9-10 8-9 1.4% 3.0% 7-8 5.5% 10-12 > 12 0.8% 0.3% <4 3.2% 4-5 14.6% 1 855 6-7 kPLN 2 427 7-8 kPLN 328 8-9 kPLN 178 9-10 kPLN 85 10-12 kPLN 51 > 12 kPLN 19 6-7 40.3% 5-6 30.8% 0 500 1000 1500 2000 2500 Źr…dło: Millennium DM, rynekpierwotny.pl na datę 31/08/2015; dane w tys. PLN Grupa Lokum Deweloper 20 Średnie ceny ofertowe i transakcyjne mieszkań Ceny mieszkań na rynku pierwotnym we Wrocławiu, zar‚wno ofertowe jak i transakcyjne kształtują się na poziomie około 6 tys. PLN/m2. Ceny na rynku wt‚rnym są niższe o 5-15% i nie przekraczają 6 tys. PLN (wg danych NBP). Ceny mieszkań na rynku pierwotnym i wt€rnym (tys. PLN) 11.0 11.0 Rynek pierwotny 10.0 Wrocław (oferta) Warszawa (oferta) Krak‚w (oferta) 9.0 8.0 7.0 9.0 8.55 7.87 8.0 7.51 7.0 6.72 7.16 4.0 4.0 6.98 6.16 5.81 Wrocław (trans.) Warszawa (trans.) Krak‚w (trans.) 5.12 2Q'07 4Q'07 2Q'08 4Q'08 2Q'09 4Q'09 2Q'10 4Q'10 2Q'11 4Q'11 2Q'12 4Q'12 2Q'13 4Q'13 2Q'14 4Q'14 2Q'15 2Q'07 4Q'07 2Q'08 4Q'08 2Q'09 4Q'09 2Q'10 4Q'10 2Q'11 4Q'11 2Q'12 4Q'12 2Q'13 4Q'13 2Q'14 4Q'14 2Q'15 5.0 6.08 6.0 6.07 5.92 5.0 6.0 Rynek wt…rny 10.0 Źr…dło: NBP, Millennium DM; ceny ofertowe (oferta) oraz transakcyjne (trans.) Atrakcyjność dzielnic wrocławskich W obrębie Wrocławia najwyższymi cenami 1 m2 mieszkań charakteryzują się dzielnice Stare Miasto, Śr‚dmieście oraz Krzyki. Najwyższe ceny osiągane są w dzielnicy Stare Miasto, co wydaje się naturalne ze względu na bliskość centrum miasta i biurowc‚w, gdzie mieszczą się siedziby wielu firm. Większość realizowanych projekt‚w na terenie Wrocławia zlokalizowana jest w południowej części miasta. Lokalizacje inwestycyjne są bezpośrednio związane z planami miasta dotyczącymi zabudowy terenu. Najwięcej obszar‚w przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową lub objętych planami mieszkaniowymi znajduje się w dzielnicy Fabryczna, Krzyki i Śr‚dmieście. Średnie ceny transakcyjne mieszkań we Wrocławiu wg dzielnic (2014r) 8 000 PLN 7 000 PLN 6 723 7 540 6 156 5 622 6 000 PLN 5 055 5 000 PLN 4 000 PLN 3 000 PLN 2 000 PLN 1 000 PLN 0 PLN Krzyki Psie Pole Fabryczna Śr‚dmieście Stare Miasto Źr…dło: Millennium DM, prospekt sp…łki za KRN.pl – raport „Rynek mieszkaniowy we Wrocławiu. Rok 2015.” Konkurencja na rynku budownictwa mieszkaniowego we Wrocławiu Wartość wrocławskiego rynku pierwotnego w 2014 roku wynosiła ok. 2.0 mld PLN (przy przedsprzedaży ok. 6.5 tys. mieszkań). W latach 2012-2013 wartość ta oscylowała wok‚ł 1.5 mld PLN przy przedsprzedaży rzędu 5.5 tys. mieszkań. Zarząd sp‚łki szacuje, iż udział Grupy we wrocławskim rynku pierwotnym wynosi ok. 5.5%, co plasuje ją na czwartym miejscu wśr‚d wrocławskich deweloper‚w mieszkaniowych (13.7% udział w segmencie mieszkań o podwyższonym standardzie). Zarząd liczy, że udział sp‚łki we wrocławskim rynku nowych mieszkań wzrośnie w perspektywie 5 lat do 10% (oraz 25% w segmencie mieszkań o podwyższonym standardzie). Grupa Lokum Deweloper 21 Udziały rynkowe we wrocławskim rynku pierwotnym w 2014 r. (%) 9% PBO Dach - Bud Sp. z o.o. Archicom Grupa 8% LC Corp S.A. 8% Lokum Deweloper S.A. I2 Development Sp. z o.o. 5% 58% 4% Vantage Development S.A. Atal S.A. 4% 4% Pozostali Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki za REAS Według Zarządu sp‚łki najważniejsza konkurencja Grupy obejmuje 16 podmiot‚w z najwyższą liczbą mieszkań objętych przedsprzedażą w 2014 r. (przedsprzedaż każdego z podmiot‚w przekracza 100 lokali rocznie). Gł€wni deweloperzy konkurujący na rynku wrocławskim Podmiot Oferta*Skala* Charakterystyka oferty według Emitenta PBO Dach – Bud Sp z o.o. 3 Wro Archicom Grupa 8 Wro LC Corp S.A. 5 PL Lokum Deweloper S.A 3 Wro I2 Development Sp. z o.o. 16 Wro Vantage Development S.A. 4 Wro Atal S.A. 7 PL WPBM M‚j Dom S.A. 8 Wro Milart Sp. z o.o. 5 Wro Murapol S.A. 2 PL PBH ARKOP Sp. J. 4 Wro Dom Development S.A. 3 PL Fadesa Polnord Polska Sp. z o.o.3 PL Mieszkania w segmencie popularnym zlokalizowane z reguły w dzielnicach oddalonych od centrum miasta. Trzon oferty stanowią mieszkania popularne zlokalizowane poza centrum miasta. W mniejszej liczbie dostępne są także mieszkania o podwyższonym standardzie bliżej centrum oraz mieszkania luksusowe. W ofercie dominują inwestycje w segmencie popularnym oddalone od centrum miasta. Ewenement stanowią mieszkania luksusowe dostępne w ścisłym centrum Wrocławia (Sky Tower). Mieszkania o podwyższonym standardzie zlokalizowane w ścisłym centrum miasta lub w jego pobliżu. Inwestycje zlokalizowane w ścisłym centrum miasta lub nieopodal. Oferta obejmuje gł‚wnie mieszkania o podwyższonym standardzie, choć dostępne są także mieszkania popularne i luksusowe. Bardzo rozdrobniona struktura inwestycji (20-50 lokali). Oferta obejmuje mieszkania o podwyższonym standardzie, ale także popularne i luksusowe. Inwestycje zlokalizowane gł‚wnie nieopodal centrum miasta. W ofercie gł‚wnie mieszkania o podwyższonym standardzie w pobliżu centrum lub w niedalekiej okolicy. Dostępne także mieszkania popularne i luksusowe. Proporcjonalny podział oferty na mieszkania popularne, o podwyższonym standardzie i luksusowe. Inwestycje zlokalizowane w centrum miasta lub nieopodal. Mieszkania popularne oddalone od centrum miasta. Inwestycje w segmencie popularnym w lokalizacjach poza centrum miasta. Oferta mieszkań popularnych usytuowanych w dzielnicach oddalonych od centrum miasta. Oferta obejmuje mieszkania o podwyższonym standardzie w dzielnicach centralnych oddalonych o centrum miasta. Mieszkania w segmencie popularnym zlokalizowane z dala od centrum miasta. Triada Dom Sp. J. 3 Wrocławskie Przeds.Bud. Sp. z o.o. 7 Wro Wro Mieszkania o podwyższonym standardzie w pobliżu centrum miasta. Inwestycje w segmencie popularnym położone poza centrum miasta. INTER-ES Piotr Ponikowski Wro Mieszkania w segmencie popularnym zlokalizowane w pobliżu centrum miasta. 7 W ofercie mieszkania w większości popularne i częściowo o podwyższonym standardzie poza centrum miasta. Źr…dło: Millennium DM za prospektem sp…łki; * - oferta: liczba inwestycji we Wrocławiu w sierpniu 2015r., Wro: Wrocław, PL: Polska PROFIT Development S.A. 3 PL Niewielka grupa podmiot‚w konkurencyjnych wytworzyła pewien potencjał inwestycyjny pozwalający na sprzedaż ok. 250 mieszkań rocznie, co z perspektywy powtarzalnej tendencji w ostatnich latach daje podstawę by sądzić, iż aktywność tych podmiot‚w pozwala na utrzymanie ich status quo. Trzy pierwsze podmioty z powyższej tabeli notują ponadprzeciętną sprzedaż, tworząc ofertę mieszkań o podstawowym standardzie, w lokalizacjach oddalonych od centrum, w kt‚rych podaż wyraźnie przeważa nad popytem, czego skutkiem jest niska średnia cena mieszkania. Grupa Lokum Deweloper 22 Lokum Deweloper, inwestując w atrakcyjnych i dobrze skomunikowanych miejscach, dopasowuje ofertę do potrzeb rynku. Świadomie realizowana strategia inwestycyjna, coraz mocniej ugruntowana świadomość marki na wrocławskim rynku pozwala na wzrost obrot‚w przy utrzymaniu zakładanych koszt‚w i uzyskaniu zaplanowanej marży. Aktualna oferta Lokum Deweloper uwzględnia mieszkania w trzech inwestycjach zlokalizowanych w ścisłym centrum lub w jego pobliżu. Lokalizacje te zapewniają mieszkańcom kompleksową infrastrukturę - połączenia autobusowe, tramwajowe, samochodowe, opiekę szkolną i medyczną, zaplecze handlowo-usługowe, bliskość teren‚w zielonych. W przypadku rynku krakowskiego do gł‚wnych konkurent‚w firmy zaliczać się będą: Atal S.A. Budimex Nieruchomości Sp. z o.o. Instal Krak‚w S.A. Inter-Bud Developer Sp. z o.o. LC Corp S.A. Murapol S.A. Wawel Service Sp. z o.o. Grupa Lokum Deweloper 23 Charakterystyka sp€łki Lokum Deweloper S.A. jest sp‚łką dominującą grupy realizującej deweloperskie projekty mieszkaniowe. Historia sp…łki Historia sp‚łki Lokum Deweloper S.A. ma swoje początki w decyzji o dywersyfikacji działalności gospodarczej prowadzonej przez Dariusza Olczyka od połowy lat 90-tych ub.w. (projektowanie i budowa sieci telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych). Pierwszy projekt deweloperski został zrealizowany w latach 2004-2005 i obejmował generalny remont połączony z gruntowną modernizacją istniejącego budynku mieszkalnego (przy ul. Sycowskiej we Wrocławiu) w celu stworzenia w nim 48 lokali mieszkalnych. Przychody z inwestycji umożliwiły budowę banku ziemi pod kolejne projekty. Inwestycje takie jak "Lokum Mosiężna", "Lokum Mosiężna BIS" oraz "Lokum Siechnice" i "Lokum Wojszyce" realizowane były już w ramach nowo powstałych Sp‚łek Operacyjnych, tj. Olczyk sp. z o.o. Lokum sp.k. i Olczyk sp. z o.o. Lokum 2 sp.k. Uwarunkowania otoczenia prawnego inwestycji deweloperskich oraz stopniowy wzrost skali działalności zdecydowały o utworzeniu w roku 2009 Grupy Lokum. Struktura organizacyjna Obecnie w skład Grupy Lokum wchodzą nastepujące podmioty: Lokum Deweloper S.A. (Emitent) - podmiot dominujący Grupy, prowadzi działalność holdingową Olczyk sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, 100% bezpośrednio zależny od Lokum Deweloper S.A., komplementariusz sp‚łek operacyjnych Grupy Lokum Lokum Deweloper Ltd z siedzibą w Larnace (Republika Cypru), podmiot 100% zależny od Lokum Deweloper S.A., sp‚łka powstała w celu optymalizacji kontroli nad aktywami Grupy ulokowanymi w FORUM XVIII Fundusz Inwestycyjny Zamknięty LD Sp‚łka z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, podmiot 100% pośrednio zależny od Lokum Deweloper S.A., sp‚łka powstała w celu zarządzania sp‚łką Lokum SCSp, utworzoną zgodnie z prawem luksemburskim Lokum SCSp (soci•t• en commandite sp•ciale) z siedzibą w Luksemburgu, podmiot utworzony zgodnie z prawem luksemburskim, w 100% pośrednio zależny od Lokum Deweloper S.A., podmiot powstał w celu prowadzenia działalności inwestycyjnej FORUM XVIII FIZ z siedzibą w Krakowie. Lokum Deweloper S.A. kontroluje bezpośrednio 108 certyfikat‚w inwestycyjnych funduszu (dających 100% głos‚w na zgromadzeniu inwestor‚w funduszu), fundusz prowadzi działalność inwestycyjną obejmującą inwestycje w sp‚łki operacyjne Grupy siedem sp‚łek Olczyk sp‚łka z ograniczoną odpowiedzialnością Lokum (1-7) sp.k. z siedzibą we Wrocławiu, podmioty 100% pośrednio zależne od Lokum Deweloper S.A., kt‚rych przedmiotem działalności jest realizowanie przedsięwzięć deweloperskich trzy sp‚łki Olczyk sp‚łka z ograniczoną odpowiedzialnością Lokum (8-10) S.K.A. z siedzibą we Wrocławiu, podmioty 100% pośrednio zależne od Lokum Deweloper S.A., kt‚rych przedmiotem działalności jest realizowanie przedsięwzięć deweloperskich Grupa Lokum Deweloper 24 Struktura Grupy Lokum Deweloper 100% LOKUM DEWELOPER S.A. 108 certyfikat‚w inwestycyjnych przysługuje Lokum Deweloper S.A. 100% 100% Olczyk sp. z o.o. Lokum Deweloper Ltd. komplementariusz Forum XVIII FIZ 100% LD sp. z o.o. komplementariusz 100% Lokum SCSp Olczyk sp. z o.o. Lokum sp. k. komandytariusz Olczyk sp. z o.o. Lokum 2 sp. k. komandytariusz 100% Olczyk sp. z o.o. Lokum 3 sp. k. komandytariusz 100% Olczyk sp. z o.o. Lokum 4 sp. k. komandytariusz 100% Olczyk sp. z o.o. Lokum 5 sp. k. komandytariusz 100% Olczyk sp. z o.o. Lokum 6 sp. k. komandytariusz 100% Olczyk sp. z o.o. Lokum 7 sp. k. komandytariusz 100% 100% wsp…lnicy/managerowie komplementariusz Olczyk sp. z o.o. Lokum 8 S.K.A. komplementariusz Olczyk sp. z o.o. Lokum 9 S.K.A. komplementariusz Olczyk sp. z o.o. Lokum 10 S.K.A. Wsp…lnicy / Managerowie posiadający prawo do łącznego zysku Sp‚łek operacyjnych na poziomie 8%. Jako komandytariusze /akcjonariusze nie mają prawa i obowiązku prowadzenia spraw sp‚łek. akcjonariusz 100% akcjonariusz 100% akcjonariusz 100% Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu emisyjnego sp…łki; Kluczowi managerowie Sp‚łek Operacyjnych posiadają w każdej ze sp‚łek działających w formie sp‚łki komandytowej procentowy udział w zysku, wynikający z umowy sp‚łki komandytowej, w następującej wysokości (wg stanu na 30/06/2015): 3.0% - Bartosz Kuźniar (Prezes Zarządu), 2.5% - Marek Kokot (Dyrektor ds. realizacji inwestycji), 1.5% - Roman Nalberczyński (Dyrektor Sprzedaży), 1% - Jacek Dudek (Z-ca dyrektora ds. realizacji inwestycji). Udziały w sp‚łkach operacyjnych i wypłacane z nich dywidendy są motywacyjnym sposobem wynagradzania kadry zarządzającej. Zar‚wno sp‚łka, jak i managerowie posiadają opcje przymusowego wykupu udział‚w w sp‚łkach operacyjnych za cenę dwu- lub trzykrotności średniej arytmetycznej zysku z ostatnich trzech lat. Poza dywidendami podstawowe wynagrodzenie Prezesa Zarządu z tytułu umowy o pracę oraz pełnienia funkcji w zarządzie sp‚łki zależnej Olczyk sp. z o.o. wyniosło w 2014 roku 96,000 PLN brutto, zaś w okresie I-VIII br. była to kwota 68,640 PLN brutto. Od 2015 roku skład Zarządu jest dwuosobowy, a wynagrodzenie Wiceprezes Marzeny Przeniosło z tytułu umowy o pracę, pełnienia funkcji w Zarządzie oraz funkcji prokurenta sp‚łki zależnej w okresie I-VIII br. wyniosło 110,544 PLN brutto. Grupa Lokum Deweloper 25 Sprzedaż - oferta i wielkość Grupa specjalizuje się w budownictwie mieszkaniowym wielorodzinnym. Historycznym i obecnym rynkiem działalności sp‚łki jest teren aglomeracji wrocławskiej, choć w planach jest ekspansja na rynek krakowski, a w dalszej kolejności także warszawski. Grupa zrealizowała dotychczas 22 projekty deweloperskie w 7 lokalizacjach aglomeracji wrocławskiej. W ramach zrealizowanych projekt‚w oddano do użytkowania 2,305 lokali mieszkalnych o łącznej powierzchni PUM ok. 124 tys. m2. Grupa specjalizuje się w realizacjach osiedli obejmujących kilkaset mieszkań w jednej lokalizacji i metrażach 25-100 m2. Sprzedawane lokale oferowane są zar‚wno w standardzie deweloperskim, jak też z wykończeniem "pod klucz". Inwestycje prowadzone są z wykorzystaniem własnego nadzoru nad przygotowaniem i realizacją w trybie generalnego wykonawstwa przy udziale podmiot‚w zewnętrznych (daje to sp‚łce kontrolę nad procesem inwestycyjnym, zapewnia wysoką jakość zastosowanych materiał‚w, umożliwia szybkie reagowanie na oczekiwane przez rynek zmiany produktu i pozwala racjonalnie ograniczyć koszty realizacji). Jednym ze źr‚deł przychod‚w ze sprzedaży Grupy jest także sprzedaż lokali usługowych. Grupa posiada obecnie umowę zawartą ze sp‚łką Nasze Pasaże sp. z o.o. S.K.A. (wyłączona z Grupy Lokum w 2015r.), kt‚ra dokonuje zakupu od Sp‚łek Operacyjnych Grupy lokali użytkowych. Transakcje kupna-sprzedaży lokali użytkowych są dokonywane po cenach rynkowych. Lokale usługowe są następnie wynajmowane odpowiednio dobranym najemcom, kt‚rych usługi najlepiej będą służyć mieszkańcom realizowanych osiedli. Oferta grupy i bank ziemi Celem Grupy jest oferowanie klientom lokali o podwyższonym standardzie (dogodna lokalizacja w centrum miasta oraz wysoka jakość części wsp‚lnych) przy jednoczesnym zachowaniu umiarkowanych cen sprzedaży mieszkań. Obecnie Grupa realizuje w 3 lokalizacjach 4 projekty deweloperskie obejmujące 517 lokali o łącznej planowanej PUM 27 tys. m2. W ramach posiadanych grunt‚w Grupa planuje kolejne 7 projekt‚w deweloperskich na 1,262 lokale mieszkalne o łącznej powierzchni PUM 67 tys. m2. Lokalizacja projekt€w deweloperskich Grupy Lokum Źr…dło: Prospekt emisyjny sp…łki Grupa Lokum Deweloper 26 Aktualna oferta Lokum Deweloper uwzględnia mieszkania w trzech inwestycjach zlokalizowanych w ścisłym centrum lub w jego pobliżu. Lokalizacje te zapewniają mieszkańcom kompleksową infrastrukturę - połączenia autobusowe, tramwajowe, samochodowe, opiekę szkolną i medyczną, zaplecze handlowo - usługowe, bliskość teren‚w zielonych. Osiedla Lokum Deweloper wyr‚żnia r‚wnież zagospodarowanie części wsp‚lnych - atrakcyjna mała architektura, np. patio z fontanną, dziedziniec z pergolą, ławki, bezpieczne place zabaw, strefy z wyszukaną i profesjonalnie zaprojektowaną zielenią, lokale handlowo - usługowe. Wybrane zrealizowane inwestycje Grupy Lokum Miasto (dzielnica, osiedle) Wrocław (Fabryczna, os.Grabiszyn) Wrocław (Fabryczna, os.Grabiszyn) Siechnice (ul. Graniczna) Wrocław (Krzyki, os.Wojszyce) Wrocław (Krzyki, os.Wojszyce) Wrocław (Fabryczna, os.Gąd‚w Mały) Wrocław (Krzyki, os.Tarnogaj) Wrocław (Fabryczna, os.Gąd‚w Mały) Wrocław (Fabryczna, os.Gąd‚w Mały) Wrocław (Stare Miasto, os.Szczepin) Projekt [sp…łka operacyjna] Mosiężna Mosiężna BIS I-V Siechnice I-III Wojszyce I-III Wojszyce (Sz+B)** da Vinci I [Lokum4] di Trevi I-IV [Lokum1] da Vinci IIA [Lokum4] da Vinci IIB [Lokum4] Viva [Lokum7] RAZEM gotowe: PUM 14 134 15 596 11 129 11 766 7 100 11 362 31 754 6 292 3 940 9 956 123 029 Łączna Lokale w Średnia Przybliżony liczba ofercie* cena* termin realizacji lokali 290 bd 2005-2007 303 6 597 2Q'07-2Q'11 159 4 709 3Q'07-3Q'11 203 5 589 4Q'08-4Q'11 52 4 721 4Q'08-4Q'12 223 6 248 4Q'11-2Q'14 655 5 981 4 1Q'11-1Q'14 114 6 330 2 4Q'11-1Q'15 72 6 108 11 1Q'14-2Q'15 183 47 6 300 1Q'14-3Q'15 2 254 64 Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu emisyjnego sp…łki; dane na datę prospektu; * - bez rezerwacji, PLN brutto/1m 2 , ** - szeregi/bliźniaki Projekty Grupy Lokum obecnie w realizacji Miasto (dzielnica, osiedle) Projekt [sp…łka operacyjna] Wrocław (Fabryczna, os.Gąd‚w Mały) da Vinci III-IV [Lokum4] Wrocław (Krzyki, os.Tarnogaj) Wrocław (Stare Miasto, ul.Tęczowa) di Trevi V [Lokum3] Victoria Ia [Lokum5] RAZEM w realizacji: PUM Łączna liczba lokali Lokale w Średnia Przybliżony ofercie* cena* termin realizacji 15 082 273 193 6 215 7 158 4 628 152 92 105 92 6 000 6 000 26 868 517 390 6 121 2Q'14-4Q'16 1Q'15-4Q'16 2Q'15-4Q'16 Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu emisyjnego sp…łki; dane na datę prospektu; * - bez rezerwacji, PLN brutto/1m 2 Lokum Deweloper, inwestując w atrakcyjnych i dobrze skomunikowanych miejscach, dopasowuje ofertę do potrzeb rynku. Świadomie realizowana strategia inwestycyjna, coraz mocniej ugruntowana świadomość marki na wrocławskim rynku pozwala na wzrost obrot‚w przy utrzymaniu zakładanych koszt‚w i uzyskaniu zaplanowanej marży. Bank ziemi / inwestycje planowane Grupy Lokum Miasto (dzielnica, osiedle) Projekt [sp…łka operacyjna] PUM Łączna liczba lokali Wrocław (Stare Miasto, ul.Tęczowa) Victoria Ib-III [Lokum5] 21 646 398 Wrocław (Stare Miasto, ul.Tęczowa) Wrocław (Krzyki, os.Tarnogaj) Victoria IV-V [Lokum5] di Trevi VI-VII [Lokum3] RAZEM bank ziemi: 26 213 19 085 66 944 512 352 1 262 Wartość gruntu (mPLN) Rok zakupu 17.2 2014 4Q'15- 2019 18.7 2014 11.8 '14 UP* 47.6 1Q'16- 2019 3Q'15- 2017 Przybliżony termin realizacji Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu emisyjnego sp…łki; * - umowa przedwstępna (zakup sfinans ze środk…w własnych i/lub emisji obligacji) Poza ww. gruntami w skład banku ziemi Grupy Lokum wchodzi r‚wnież grunt niebędący nieruchomością inwestycyjną (wykazywany jako towar w aktywach obrotowych) tj. nieruchomość przy ul. Batorego we Wrocławiu (Ratyń). Nieruchomość ta jest gruntem o powierzchni 16.2ha, na kt‚rym w przyszłości sp‚łka planuje przedsięwzięcie deweloperskie. Wartość nieruchomości w bilansie Olczyk sp. z o.o. Lokum 3 sp.k. wynosi 0.86 mln PLN (wg stanu na 28 lipca br.) wobec wyceny na 35 mln PLN (wg operatu szac. z czerwca ub.r). Umowy przedwstępne Sp‚łki z Grupy Lokum posiadają podpisane umowy przedwstępne dotyczące nabycia nieruchomości gruntowych: we Wrocławiu przy ul. Gnieźnieńskiej (4.23ha gruntu za 14.5 mln PLN netto - Olczyk sp. z o.o. Lokum 2 sp.k.), w Krakowie przy ul. Walerego Sławka (4.42ha za 41.75 mln PLN - Olczyk Grupa Lokum Deweloper 27 sp. z o.o. Lokum 8 SKA), we Wrocławiu przy ul. Międzyleskiej (projekt di Trevi VI-VII: 1.83ha za 11.76 mln PLN netto - Olczyk sp. z o.o. Lokum 3 sp.k.), a także w Świętej Katarzynie k.Wrocławia (Olczyk sp. z o.o. Lokum sp.k.). Nieruchomości inwestycyjne Warto zwr‚cić uwagę na nieruchomości inwestycyjne Grupy Lokum (nieruchomości nie przeznaczone pod ściśle określone przedsięwzięcie deweloperskie). Sp‚łka nie dokonuje aktualizacji wartości grunt‚w, dlatego w bilansie odzwierciedlone są po historycznych cenach zakupu. Grunty z tej kategorii wyceniane powyżej wartości jednostkowej netto 1 mln PLN należą do sp‚łek zależnych: Olczyk sp. z o.o. Lokum sp.k. (łącznie 0.96ha gruntu w Nowej Wsi Wrocławskiej o wartości bilansowej 1.38 mln PLN) oraz Olczyk sp. z o.o. Lokum 5 sp.k. (łącznie 4.64ha gruntu przy ul. Ibn Siny Awicenny we Wrocławiu o wartości 5.21 mln PLN). Wzrost sprzedaży i przekazań Lata 2011-2014 były okresem zdecydowanego wzrostu liczby zawieranych przez Grupę um‚w przedwstępnych, co pozwoliło na przekroczenie poziomu 300 mieszkań rocznie objętych przedsprzedażą. Przedsprzedaż i przekazania w okresie 2011 - 06.2015 450 450 Przedsprzedaż 400 345 2 350 334 1 355 0 300 254 231 0 200 343 333 150 100 50 393 344 350 300 250 Przekazania 400 355 214 250 48 200 213 150 101 231 166 mieszkania lokale usługowe RAZEM 100 50 0 0 2011 2012 2013 2014 1H'15 2011 2012 2013 2014 1H'15 Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki Oferta i przekazania wg projekt€w w okresie 2011 - 08.2015 Przekazania Oferta 1000 900 800 700 600 500 1007 RAZEM gotowe w realizacji 902 886 818 365 226 350 186 655 339 300 250 206 200 159 400 676 300 200 400 RAZEM da Vinci IIA da Vinci I di Trevi I-IV Wojszyce (Sz+B)* Wojszyce Siechnice 254 Mosiężna 213 642 700 100 50 0 0 2011 2012 2013 2014 1H'15 344 208 322 125 145 100 479 449 150 393 164 24 13 94 55 55 9 7 11 1 8 2 15 3 2011 2012 2013 2014 13 16 2 0 I-VIII'15 Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu emisyjnego sp…łki; * - Szeregi oraz Bliźniaki W latach 2011-2014 Grupa odnotowywała każdego roku wzrost sprzedaży mieszkań w formie akt‚w notarialnych. W 2014 r. liczba sprzedanych lokali wyniosła 393, podczas gdy w 2011 r. wynosiła 213 lokali. Na p‚łrocze br. liczba lokali zakontraktowanych, nieprzekazanych wynosiła 153, z czego 20 dotyczyło lokali w ukończonych projektach. Grupa Lokum Deweloper 28 Polityka marketingowa sp…łki Sp‚łka prowadzi działania marketingowe ukierunkowane na wzrost sprzedaży mieszkań oraz wzrost rozpoznawalności marki Lokum Deweloper. Do najważniejszych działań marketingowych zaliczyć można: prowadzenie kampanii reklamowych w prasie, w przestrzeni miejskiej i w Internecie (m.in. promocja oferty w portalach społecznościowych i portalach nieruchomości), salon sprzedaży oraz dodatkowo na każdej budowie biuro obsługi klienta udzielające podstawowych informacji i prezentujące inwestycję, cykliczna organizacja imprez promujących walory realizowanych inwestycji np. "dni otwarte" w siedzibie sp‚łki i w obrębie osiedla, udogodnienia w zakresie sprzedaży lokali (np. programy typu 20/80 i 10/90) oraz doradztwo dla klient‚w w zakresie kredytowania hipotecznego, oferowanie klientom usług wykańczania wnętrz. Sezonowość W sprzedaży deweloper‚w mieszkaniowych generalnie nie występuje zjawisko sezonowości, jednak historycznie na rynku polskim większa przedsprzedaż mieszkań występowała w II połowie roku, szczeg‚lnie w ostatnim kwartale. Odzwierciedlanie sprzedaży mieszkań w wynikach finansowych ma miejsce po przekazaniu ich klientom (sprzedaż aktami notarialnymi), co następuje po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie budynku mieszkalnego. Z tego powodu poziom przychod‚w ze sprzedaży i wyniki sp‚łki ulegają silnym wahaniom w zależności od układania się cyklu realizacji kolejnych projekt‚w i oddawania ich do użytkowania. Zazwyczaj rozpoczęcie inwestycji w I połowie roku umożliwia jej ukończenie w II połowie roku kolejnego (przed następną zimą). Z tego powodu większość projekt‚w deweloperskich jest oddawana do użytkowania w II połowie roku, co przekłada się na wyższe raportowane przychody w tym okresie. Zarząd Lokum Deweloper także spodziewa się w II połowie br. znaczącego wzrostu wolumenu mieszkań przekazywanych nabywcom, co będzie związane z zakończeniem etapu IIB projektu Lokum Da Vinci oraz projektu Lokum Viva. Struktura koszt…w Struktura koszt€w działalności operacyjnej 2014 2013 0.0% 1.8% 0.8% 5.1% 1.4% 8.5% Amortyzacja Zużycie materiał‚w i energii 0.4% 2.6% 4.6% 1.5% 0.6% 15.3% Usługi obce Podatki i opłaty Świadczenia pracownicze Wartość sprzedanych towar‚w i usług 82.5% Pozostałe koszty rodzajowe 75.1% Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu emisyjnego sp…łki; Grupa Lokum Deweloper 29 Najistotniejszą kategorią koszt‚w rodzajowych były koszty usług obcych, co jest uzasadnione pełnioną przez Grupę funkcją Generalnego W ykonawcy realizowanych przedsięwzięć deweloperskich. Koszty usług obcych obejmują: koszty usług projektowych (koszty związane z rysunkami architekta oraz koszty prac projektowych), koszty usług podwykonawc‚w (koszty związane z robotami budowlanymi, wykończeniowymi, porządkowymi i tzw. "małą architekturą”), koszty pozostałych usług (w tym m.in. koszty związane z dokumentacją techniczną, rozbi‚rkami i modernizacją, dostawą medi‚w, ochroną obiekt‚w oraz ochroną mienia) oraz koszty usług obsługi sp‚łki (w tym m.in. koszty usług związanych z prowadzeniem ksiąg rachunkowych oraz ich przechowywaniem, prowadzeniem ewidencji środk‚w trwałych, obsługą kancelaryjno-sekretarską, obsługą prawną, obsługą procesu inwestycyjnego tj. przygotowaniem, organizacją i realizacją procesu budowlanego, koszty usług marketingowych). Drugą co do udziału w kosztach rodzajowych og‚łem grupą koszt‚w w analizowanym okresie były koszty zużycia materiał‚w i energii. Zarząd uważa, że fluktuacja bezwzględnych wartości koszt‚w zużycia materiał‚w i energii wynika przede wszystkim z realizacji projekt‚w deweloperskich o zr‚żnicowanej charakterystyce. Udział dw‚ch najistotniejszych kategorii koszt‚w rodzajowych w kosztach rodzajowych og‚łem w analizowanym okresie wyni‚sł odpowiednio 93.0% w 2012 r., 91.0% w 2013 r., 90.3% w 2014 r., zatem udział dw‚ch gł‚wnych kategorii kosztowych w kosztach rodzajowych og‚łem kształtował się w latach 2012-2014 na stabilnym poziomie. Struktura koszt€w według rodzaju 2012 2013 2014 0.3% 0.8% 0.6% 21.3% 71.7% 8.5% 82.5% 15.3% 75.1% Podatki i opłaty Świadczenia pracownicze 1.3% 2.9% 1.4% 5.1% 1.5% 4.6% Wartość sprzedanych towar‚w i usług Pozostałe koszty rodzajowe RAZEM (mln PLN) 0.5% 2.0% 103.0 0.0% 1.8% 71.2 0.4% 2.6% 99.6 Koszty SG&A jako % sprzedaży, w tym: koszty sprzedaży koszty og…lnego zarządu 5.5% 2.2% 3.3% 4.1% 0.9% 3.3% 3.1% 0.5% 2.6% Amortyzacja Zużycie materiał‚w i energii Usługi obce Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu emisyjnego sp…łki; Koszty sprzedaży w latach 2012-2014 uległy obniżeniu w ujęciu bezwzględnym. W 2014 r. koszty sprzedaży wyniosły 0.6 mln PLN, 0.9 mln PLN w 2013 r. oraz 1.8 mln PLN w 2012 r. Spadek koszt‚w sprzedaży wynikał m.in. z ograniczenia liczby lokali mieszkaniowych sprzedanych poprzez pośrednik‚w nieruchomości w imieniu Grupy. W latach 2012-2014 systematycznie r‚sł udział lokali sprzedanych bezpośrednio przez Grupę, tj. bez udziału pośrednik‚w w obrocie nieruchomościami. W analizowanym okresie nastąpił wzrost koszt‚w og‚lnego zarządu. W 2012 r. koszty og‚lnego zarządu wyniosły 2.8 mln PLN, następnie wzrosły do 3.3 mln PLN w 2013 r. i utrzymały się na tym poziomie r‚wnież w 2014 r. Udział koszt‚w og‚lnego zarządu w kosztach og‚łem wyni‚sł odpowiednio 3.8% w 2012 r., 4.2% w 2013 r. oraz 3.2% w 2014 r. Gł…wni odbiorcy i dostawcy Gł‚wni odbiorcy Grupy to osoby fizyczne poszukujące mieszkania w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych - przede wszystkim ludzie młodzi (single), młode małżeństwa oraz rodziny szukające większych lokali, kt‚re zapewniają komfort funkcjonowania, a często r‚wnież stają się ekwiwalentem dla domu jednorodzinnego położonego z dala od centrum. Pewną część odbiorc‚w stanowią także osoby starsze w wieku poprodukcyjnym, kt‚rym sytuacja finansowa pozwala na Grupa Lokum Deweloper 30 poprawę warunk‚w mieszkaniowych i korzystanie z bogatej i nowoczesnej infrastruktury osiedli budowanych przez Grupę. Wśr‚d klient‚w są r‚wnież osoby kupujące mieszkania w celach inwestycyjnych. Gł‚wnymi dostawcami dla Grupy, ze względu na rodzaj prowadzonej działalności, są przedsiębiorstwa budowlane, firmy inżynieryjne, pracownie architektoniczne, firmy zarządzające nieruchomościami, biura pośrednictwa nieruchomości, kancelarie prawne oraz inne podmioty zewnętrzne zaangażowane w proces przygotowywania i realizacji procesu deweloperskiego. Największym dostawcą Grupy jest dostawca rob‚t budowlano-montażowych (osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą) - wartość rob‚t dostarczonych przez ten podmiot dla Grupy w 2014 r. wyniosła 10.2 mln PLN (8.1% skonsolidowanych przychod‚w ze sprzedaży). Nakłady inwestycyjne i strategia rozwoju Nakłady inwestycyjne w ostatnich latach W latach 2012-2015 (do daty prospektu) Grupa dokonywała inwestycji obejmujących przede wszystkim zakupy grunt‚w. Inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe i wartości niematerialne stanowiły niewielki udział w kwocie inwestycji og‚łem. Nakłady inwestycyjne Grupy (mln PLN) 2012 0.00 3.69 2013 11.11 2.25 2014 21.24 4.40 I-IX'15 18.96 0.17 Zakup budynk…w i budowli (siedziba Sp…łki)* 3.03 1.32 3.71 0.00 Zakup maszyn i urządzeń Zakup środk…w transportu Zakup pozostałych środk…w trwałych 0.13 0.43 0.10 0.27 0.43 0.23 0.08 0.59 0.04 0.06 0.10 0.01 0.03 3.72 0.07 13.43 0.02 25.66 0.01 19.14 92.7% 99.1% 98.5% 100.0% Zakupy grunt…w Inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe, w tym: Inwestycje w wartości niematerialne i prawne Razem w tym finansowanie ze środk…w własnych (%): Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu emisyjnego sp…łki; * - ul. Krawiecka 1, ul. Krawiecka 3 Wszystkie zakupy grunt‚w w latach 2012-2015 finansowane były środkami własnymi Grupy: W 2013 roku Olczyk sp. z o.o. Lokum 7 sp.k. oraz Olczyk sp. z o.o. Lokum 3 sp.k., nabyły grunty odpowiednio przy ul. Litomskiej we Wrocławiu, dzielnica Stare Miasto (grunt nabyty do banku ziemi za 6.1 mln PLN - na gruncie prowadzony był projekt Lokum Viva) oraz przy ul. Klimasa (grunt nabyty do banku ziemi za 5.0 mln PLN - na gruncie prowadzony projekt Lokum di Trevi, V etap). W ramach inwestycji Lokum Viva powstały 183 lokale o łącznej powierzchni blisko 10 tys. m2 (budowę rozpoczęto w II kw. 2014 r., zakończono w III kw.br). W ramach inwestycji Lokum di Trevi - V etap mają powstać 152 lokale o łącznej powierzchni przekraczającej 7 tys. m2 (budowę rozpoczęto w I kw. 2015 r). W 2014 roku Olczyk sp. z o.o. Lokum 5 sp.k. nabyła grunt przy ul. Tęczowej we Wrocławiu, dzielnica Stare Miasto z przeznaczeniem na realizację projektu Lokum Victoria, etap I-III (grunt nabyty do banku ziemi za 21.2 mln PLN - na gruncie prowadzony jest projekt Lokum Victoria - etap Ia). W ramach inwestycji Lokum Victoria, etap I-III ma powstać prawie 500 lokali o łącznej powierzchni PUM przekraczającej 26 tys. m2. W 2015 roku Olczyk sp. z o.o. Lokum 5 sp.k. nabyła grunt przy ul. Tęczowej we Wrocławiu, dzielnica Stare Miasto z przeznaczeniem na realizację projektu Lokum Victoria, etap IV-V (grunt nabyty do banku ziemi za 18.7 mln PLN). W ramach inwestycji Lokum Victoria, etap IV-V ma powstać ok. 512 lokali o łącznej powierzchni PUM przekraczającej 26 tys. m2. Inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe w latach 2012-2015 dotyczyły przede wszystkim nakład‚w związanych z siedzibą sp‚łki, w tym nową siedzibą przy ul. Krawieckiej we Wrocławiu (m.in. zakup 11 lokali biurowych i 20 miejsc parkingowych/postojowych za 8.1 mln PLN, a także sprzętu elektronicznego pod wyposażenie biura, samochod‚w służbowych czy oprogramowania komputerowego). Grupa Lokum Deweloper 31 Strategia rozwoju i planowane inwestycje Grupa, poza realizowanymi inwestycjami deweloperskimi, nie prowadzi obecnie istotnych inwestycji w rzeczowe aktywa trwałe - w 2015 roku do daty prospektu wydatki na środki trwałe (notebooki, kserokopiarka, środki transportu) wyniosły 0.18 mln PLN. Grupa obecnie nie podjęła żadnych wiążących zobowiązań dotyczących gł‚wnych inwestycji w przyszłości, natomiast niekt‚re sp‚łki operacyjne są stronami przedwstępnych um‚w sprzedaży grunt‚w, kt‚re w przypadku dojścia do zawarcia um‚w przyrzeczonych zostałyby przez te sp‚łki nabyte. Na datę prospektu dwie umowy spełniały kryteria umowy znaczącej (tzn. opiewały na co najmniej r‚wnowartość 10% kapitał‚w własnych tj. 13.7 mln PLN), zaś wartość trzeciej umowy była niewiele niższa. Zakup poniższych grunt‚w może nastąpić w roku bieżącym lub w przyszłym: 4.23 ha gruntu we Wrocławiu przy ul. Gnieźnieńskiej za 14.5 mln PLN netto (Olczyk sp. z o.o. Lokum 2 sp.k.), 4.42 ha gruntu w Krakowie przy ul. Walerego Sławka za 41.75 mln PLN netto (Olczyk sp. z o.o. Lokum 8 SKA) 1.83 ha gruntu we Wrocławiu przy ul. Międzyleskiej za 11.76 mln PLN netto, projekt Lokum di Trevi VI-VII (Olczyk sp. z o.o. Lokum 3 sp.k.) Historyczne projekty Grupy Lokum oraz jej obecna oferta skupione są na rynku wrocławskim i okolicy, natomiast strategia Grupy przewiduje rozszerzenie działalności geograficznej w pierwszej kolejności na rynku krakowskim, a następnie na rynku warszawskim. Sp‚łka planuje przeznaczyć pozyskane z emisji środki na zakup działek (we Wrocławiu lub w Krakowie) oraz na wydatki związane z realizacją nowych projekt‚w deweloperskich. Grupa zakłada finansowanie przyszłych projekt‚w mieszkaniowych w około 60% za pomocą instrument‚w dłużnych oraz wpłat klient‚w. Sytuacja finansowa i prognozy Historyczne wyniki Wyniki Grupy Lokum w okresie minionych trzech lat wskazują na dynamiczny wzrost przychod‚w ze sprzedaży i odzwierciedlają korzystną sytuację rynkową. Sp‚łka zanotowała w tym okresie poprawę wynik‚w, a marża brutto na sprzedaży nie spadła poniżej 20%. Skonsolidowane wyniki finansowe Lokum Deweloper (mln PLN) Przychody ze sprzedaży Wynik brutto ze sprzedaży marża Wynik na sprzedaży marża EBITDA marża Wynik operacyjny marża Wynik netto* marża 2013 /2012 2014 1H'15 /2013 /1H'14 35.9 19.2% 26.0% -23.3% 7.3% -25.5% 2011 2012 2013 2014 1H'14 1H'15 71.4 84.3 100.5 126.7 46.8 30.6 17.2 27.1 29.1 12.3 9.2 57.7% 42.8% 20.4% 27.0% 23.0% 26.3% 25.5% - 25.3 12.6 23.0 25.2 10.8 7.2 82.6% 35.4% 14.9% 22.8% 19.9% 23.1% 20.0% - - - - 13.1 23.4 26.8 11.2 11.1 79.1% 14.5% -1.3% - - 9.7% -33.4% - 15.5% 23.3% 21.2% 24.0% 30.9% - - - 24.6 12.8 22.8 26.2 10.9 10.7 78.6% 14.6% -2.1% 34.4% 15.2% 22.7% 20.7% 23.3% 29.8% - - - 9.6 110.4% 17.6 9.7 20.4 23.8 10.1 24.6% 11.5% 20.3% 18.8% 21.6% 26.8% Cash flow operacyjny - 3.5 16.2 16.9 22.9 -22.2 Cash flow inwestycyjny - -2.5 -3.4 -7.2 -4.2 1.2 Cash flow finansowy - -6.4 -4.5 7.5 -14.7 3.0 - 16.7% -4.95% - - Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki; * - przypadający na akcjonariuszy sp…łki dominującej Grupa Lokum Deweloper 32 Rentowności i sprzedaż w okresie 2012 - 06.2015 rentowność brutto (na sprzedaży) rentowność EBIT rentowność netto 29.8% 30% 27.0% 25% 26.3% 22.7% 23.3% 20.4% 20% 23.0% 20.7% 10% 120 5.5% 100 80 18.8% 15% 140 26.8% 21.6% 20.0% 15.2% 25.5% Sprzedaż koszty zarządu* 4.1% 3.3% 3.3% 60 3.2% 2.7% koszty sprzedaży* koszty SG&A* 6.0% 5.5% 5.0% 4.6% 4.0% 3.1% 2.6% 3.0% 2.2% 11.5% 2.0% 40 5% 20 0% 0.9% 0.9% 0.5% 0.5% 1H'14 2014 0 2012 2013 1H'14 2014 1H'15 1.0% 0.0% 2012 2013 1H'15 Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki; * - udział koszt…w sprzedaży i og…lnego zarządu w przychodach Specyficzne zasady rachunkowości dotyczące deweloper‚w mieszkaniowych sprawiają, że przychody ze sprzedaży podlegają wahaniom w zależności od oddawania do użytkowania (lub nie) w danym okresie inwestycji i przekazywania gotowych mieszkań klientom. Raportowane wyniki sp‚łki są w dużej części uzależnione od rentowności przekazywanych w tym okresie nowych projekt‚w. Analizując koszty sprzedaży i og‚lnego Zarządu w odniesieniu do przychod‚w danego okresu wyraźny jest ich spadek wraz z wzrostem obrot‚w w latach 2012-2014. Wzrost koszt‚w Zarządu w I połowie br. do poziomu 1.65 mln PLN w relacji do poziomu sprzedaży wyni‚sł 2pp, jednak w wartościach bezwzględnych sięgnął niespełna 0.4 mln PLN r/r. Wybrane wskaźniki rentowności w latach 2012-2014 240 220 200 24% kapitały własne 22% aktywa 20% 180 ROA* 18% 160 ROE* 16% 140 14% 120 12% 100 10% 80 8% 60 6% 40 4% 20 2% 0 0% 2012 2013 2014 1H'15 Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki; * - względem średniej k.wł. (na jedn. dominującą) początku i końca okresu Analiza Du Ponta za lata 2012-2014 1.6 22 2012 20 18.1 17.8 2013 1.51 1.49 2014 1.40 1.4 18 1.2 16 14 12 1.0 10.1 10 0.8 8 0.6 6 0.4 0.58 0.61 4 0.2 2 0 0.68 20.0% 18.8% 11.5% 0.0 ROE (%) ROS Rotacja aktyw‚w mnożnik kapitału Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki\ Grupa Lokum Deweloper 33 Rentowność kapitału własnego w okresie 2012-1H'15 wahała się między 10% w 2012 do nieznacznie powyżej 18% w 2013 roku. W ostatnim czasie ROE kształtuje się na poziomie około 17%. Jak wynika z analizy du Ponta kluczowy wpływ na ROE ma wysoki poziom rentowności sprzedaży. Niski dług na tle konkurencji Zadłużenie oprocentowane sp‚łki wzrosło na koniec czerwca br. do około 40 mln PLN (z nieco powyżej 30 mln PLN na koniec 2014r), natomiast zadłużenie netto (uwzględniając got‚wkę) przekroczyło 27 mln PLN (wobec nieznacznej got‚wki netto na koniec ub.r). Sp‚łka wyemitowała w IV kwartale ub.r. obligacje o wartości nominalnej 30 mln PLN (obligacje 3 letnie, zabezpieczone z aktualną marżą 3.8pp), a środki z obligacji zostały wykorzystane do zakupu nowych grunt‚w w bieżącym roku, co tłumaczy wzrost zadłużenia. Zmiana zadłużenia w okresie 2012 - 06.2015 45 mln PLN 40 35 30 18.7 25 17.5 20 15 8.0 10 5 0 -5 -10 -15 kredyty i pożyczki LT -20 leasing LT -25 dłuzne pap.wart. ST -30 got‚wka -35 2011 2012 2013 27.2 -0.5 dłużne pap.wart. LT kredyty i pożyczki ST leasing ST dług netto 2014 1H'15 1.5 1.4 1.3 1.2 1.1 1.0 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0.0 -0.1 -0.2 1.43 dług netto/ EBITDA 1.02 dług netto/ kap. wł. dług netto/ aktywa 0.34 -0.02 2 012 2 013 2 014 1H'15 Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki; ST - kr…tkoterminowy, LT - długoterminowy Wskaźniki płynności i rotacji Na przestrzeni ostatnich lat wskaźnik płynności bieżącej w stosunku do wskaźnika szybkiego płynności utrzymywał się na wysokim poziomie, co jest związane z typowym dla branży wysokim poziomem zapas‚w. Wskaźnik rotacji zapas‚w w dniach w ostatnich latach zmniejszył się z nieco powyżej 500 w 2012 roku do nieznacznie poniżej 400 dni w 2014 roku (co oznacza, że średnio co Wskaźniki płynności w okresie 2012 - 06.2015 10.0 8.68 9.0 2012 8.0 2013 2014 1H'15 7.0 5.63 6.0 5.49 5.0 4.0 3.41 3.0 2.05 2.0 1.0 0.28 0.73 1.51 0.89 0.13 0.49 0.34 0.0 płynności III (bieżącej) płynności II (szybki) płynności I (wypłacalności got‚wkowej) Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki\ Grupa Lokum Deweloper 34 Wskaźniki rotacji i cykl operacyjny (w dniach) w latach 2012-2014 600 500 543 19 543 515 23 515 400 300 504 523 cykl operacyjny cykl konwersji got‚wki rotacja zobowiązań rotacja należności rotacja zapas‚w 421 421 25 472 492 200 388 395 100 43 39 0 A P 2012 A P 2013 33 A P 2014 Źr…dło: Millennium DM na podstawie prospektu sp…łki\ 400 dni sp‚łka odnawia zapasy). Należy pamiętać, że zapasy u deweloper‚w obejmują mieszkania, kt‚re należą do d‚br o niskim tempie rotacji. Na przestrzeni ostatnich trzech lat cykl operacyjny uległ skr‚ceniu z około 18 do 14 miesięcy, natomiast cykl konwersji got‚wki skr‚cił się z niespełna 17 do 13 miesięcy. Do gł‚wnych przyczyn tej korzystnej zmiany zaliczyć należy wyjątkowo sprzyjające okoliczności rynkowe. Polityka dywidendy Akcjonariusz Lokum Deweloper S.A. pierwszy raz zdecydował się na wypłatę dywidendy z zysku za rok 2014. ZWZA w dniu 31 marca 2015 zdecydowało o przeznaczeniu na wypłatę dywidendy kwoty 4.50 mln PLN z zysku za rok poprzedni (ok. 10% zysku netto sp‚łki Lokum Deweloper S.A.), natomiast pozostała część w wysokości 41.21 mln PLN zasiliła kapitał zapasowy. Zgodnie z obecnie obowiązującymi założeniami Zarządu sp‚łka będzie przeznaczać na wypłatę dywidendy do 30% zysku netto wykazanego w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy za rok poprzedni. Zwiększenie wypłaty zysku dla akcjonariuszy limitują obecnie obowiązujące kowenanty obligacji (ich termin wykupu przypada na październik 2017 roku). Ostateczne decyzje o przeznaczeniu wypracowanego zysku będzie podejmować Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Żadne akcje sp‚łki nie są uprzywilejowane co do dywidendy. Zakładając osiągnięcie w 2015 roku prognozowanych przez Zarząd sp‚łki wynik‚w, przy pełnym powodzeniu emisji 5 mln akcji oraz przeznaczenie 30% na wypłatę dywidendy, do akcjonariuszy trafiłoby w przyszłym roku blisko 10.2 mln PLN, czyli około 0.51 PLN na akcję (DY ok. 2.54% przy cenie emisyjnej akcji na poziomie 20.00 PLN, odpowiadającej wpływom 97.1 mln PLN netto z Grupa Lokum Deweloper 35 emisji). Przyjmując analogiczne założenia dla roku 2016 w kolejnym roku akcjonariusze mogliby liczyć na 11.67 mln PLN, czyli 0.58 PLN na akcję (DY~2.92%). Por…wnanie z konkurencją i rynkiem Sp‚łka na tle giełdowej konkurencji wyr‚żnia się osiąganymizna wszystkich poziomach wysokimi Rentowność Lokum Deweloper i konkurencji GPW poziomami rentowności. 35% 25% rentowność operacyjna 30% rentowność netto 20% 25% 15% 20% 15% 10% 10% 5% 5% 0% 0% 2011 2012 2013 2011 2014 -5% 2012 2013 2014 średnia mediana średnia mediana Lokum VTG RON ROB PND JWC INP DOM 1AT mediana średnia Lokum VTG RON ROB PND JWC INP DOM 1AT -5% Źr…dło: Millennium DM, prospekt sp…łki, sprawozdania finansowe ROE i ROA Lokum Deweloper na tle konkurencji z GPW* 30% 16% ROE ROA 14% 25% 2011 2012 2013 2014 2011 12% 2012 2013 2014 20% 10% 15% 8% 10% 6% 4% 5% 2% 0% 0% Lokum VTG RON ROB PND JWC INP 1AT DOM mediana średnia Lokum VTG RON ROB PND JWC INP DOM -2% 1AT -5% Źr…dło: Millennium DM, prospekt sp…łki, sprawozdania finansowe; * - zysk netto do średniego poziomu kap. wł (ROE) /aktyw…w (ROA) z początku i końca okresu Rentowność brutto na sprzedaż Lokum Deweloper i konkurencji z GPW 35% 2011 2012 2013 2014 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 1AT DOM INP JWC PND ROB RON VTG Lokum średnia mediana Źr…dło: Millennium DM, prospekt sp…łki, sprawozdania finansowe Grupa Lokum Deweloper 36 Zysk brutto i netto Lokum Deweloper w I p€łroczu 2015 35% -0.9% 30% +9.7% -2.3% +0.3% 25% -5.5% 20% 15% 10% 5% 25.5% 29.8% 28.8% 29.1% 26.8% 0% zysk brutto na sprzedaży SG&A pozostałe koszty operacyjne EBIT koszty finansowe zysk przed podatkiem podatek zysk netto zysk netto mniejszości zysk netto akcjon. Źr…dło: Millennium DM, prospekt sp…łki W I połowie 2015 roku na wysoką marżę operacyjną wpływ miało w znacznej części rozliczenie sprzedaży jednostki zależnej (zysk +1.2 mln PLN) oraz odszkodowanie za działki pod drogi publiczne wydzielone na gruncie sp‚łki (rozliczone w pozostałych przychodach/kosztach operacyjnych). W II p‚łroczu br. sp‚łka spodziewa się wzrostu marż ze względu na rozliczanie w wynikach wysoce rentownego projektu Viva. Wysoka rentowność Przyczyną wysokiej rentowności jest szczeg‚lny model biznesowy, obejmujący m.in.: selekcję atrakcyjnych grunt‚w (ze względu na bardzo dobre relacje wypracowane w drodze wieloletniej i owocnej wsp‚łpracy sp‚łka jest często klientem pierwszego wyboru pośrednik‚w nieruchomości) realizację inwestycji na gruntach umożliwiających budowę osiedli kilkuset mieszkaniowych pełnienie funkcji generalnego wykonawcy (zatrzymanie części marży budowlanej) rozbudowaną bazę sprawdzonych, solidnych podwykonawc‚w rozpoczynanie sprzedaży mieszkań po widocznym rozpoczęciu budowy (uzyskiwane wyższe ceny sprzedaży niż dla tzw. „dziury w ziemi”) niskie koszty Zarządu m.in. dzięki opracowaniu szczeg‚lnego, silnie motywującego sposobu wynagradzania kluczowych manager‚w (% zysku netto) struktura Grupy umożliwiająca optymalizację podatkową realizację mieszkań o podwyższonym standardzie (wyższa jakość oraz ceny) szybkie uruchamianie inwestycji na nabywanych gruntach dobrą organizację umożliwiającą elastyczność i szybkość podejmowania decyzji (np. szybka reakcja na okazje inwestycyjne, konieczne zmiany projektowe) Grupa Lokum Deweloper 37 Prognozy finansowe Podstawowym celem strategicznym sp‚łki jest wzrost wartości poprzez zwiększenie skali działalności przy zachowaniu wysokości uzyskiwanych rentowności. Sp‚łka liczy, że w perspektywie 5 lat zwiększy sw‚j udział w rynku wrocławskim co najmniej do 10% og‚łem oraz 25% udziału w segmencie mieszkań o podwyższonym standardzie. Plan ekspansji obejmuje obecnie rynek krakowski (2015-2016), a następnie rynek warszawski (rynki najbardziej obiecujące i perspektywiczne), przy czym Lokum Deweloper planuje pozostać skoncentrowany na projektach deweloperskich w zabudowie wielorodzinnej o podwyższonym standardzie. Biorąc pod uwagę historyczne wyniki Grupy, harmonogram realizacji projekt‚w deweloperskich oraz wyjątkowo sprzyjające działalności deweloperskiej bieżące warunki rynkowe nasze prognozy na najbliższe dwa lata są zbieżne z założeniami Zarządu. W kolejnych latach punktem wyjścia dla naszej prognozy jest projekcja liczby mieszkań przekazywanych klientom (sprzedaż notarialna) oraz jednostkowe ceny przekazywanych mieszkań. Na p‚łrocze br. liczba lokali zakontraktowanych, nieprzekazanych wynosiła 153, z czego 20 gotowych. dynamika (r/r) przedsprzedaż dynamika przedsprzedaży dynamika cen mieszkań przekazywanych liczba przekazań dynamika przekazań jednostkowa cena mieszkania 60% 785 708 800 50% 700 40% 600 30% 500 20% 400 10% 0% 300 5.0% 2.0% 200 -10% 100 -20% liczba mieszkań, cena (tys. PLN) Prognoza przedsprzedaży, przekazań i cen mieszkań 0 2012 2013 2014 2015p 2016p 2017p 2018p 2019p 2020p Źr…dło: Millennium DM Należy pamiętać, że na zmianę ceny jednostkowej przekazywanych mieszkań wpływa zar‚wno zmiana cennika (podniesienie cen przez sprzedającego), jak też m.in. zmiana struktury sprzedawanych mieszkań (atrakcyjniejsze lokalizacje determinują wyższe ceny) czy ich średniej wielkości (wyższy średni metraż). Można się spodziewać, że dynamiczny wzrost cen przekazywanych mieszkań nastąpi w związku z ekspansją na rynek krakowski (od 2016r.), a w szczeg‚lności rynek warszawski. Wyższe ceny mieszkań oznaczają także wzrost uzyskiwanych przychod‚w przy utrzymaniu zerowej dynamiki przekazań. Mając na uwadze powyższe przyjęte przez nas założenia przy utrzymaniu korzystnych okoliczności rynkowych można uznać za konserwatywne. Prognoza wynik€w Grupy Lokum Deweloper marża brutto rentownośc brutto 70 EBIT rentowność EBIT zysk netto* rentownośc netto 35% 60 30% 50 25% 40 20% 30 15% 20 10% 10 5% 0 0% 2011 2012 2013 2014 2015p* 2016p* 2017p 2018p 2019p 2020p Źr…dło: Millennium DM; * - zgodne z prognozą Zarządu Grupa Lokum Deweloper 38 Nasza prognoza na rok bieżący oraz przyszły (m.in. z uwagi na harmonogram realizowanych inwestycji) jest zgodna z prognozą Zarządu. W kolejnych latach zakładamy stopniowy spadek długoterminowego poziomu rentowności brutto do 22% (od 2020 roku). Dzięki strukturze organizacyjnej efektywna stawka podatkowa Grupy Lokum Deweloper jest bliska zera. W naszej prognozie zakładamy, że efektywna stawka podatkowa wyniesie 0.5% w latach 2015-2017, a następnie wzrośnie do 10%. Zakładamy, że Grupa będzie starała się modyfikować strukturę organizacyjną, by w dalszym ciągu w pełni wykorzystywać wszelkie koszty podatkowe. Z uwagi na zmienność przepis‚w prawnych istnieje jednak ryzyko, że dokonywanie korzystnych rozliczeń podatkowych nie będzie w przyszłości możliwe w dotychczasowej skali. Przyjęliśmy, że Grupa będzie przeznaczała 30% zysku netto za rok poprzedni na wypłatę dywidendy, co jest g‚rnym poziomem wypłaty zgodnie z obowiązującą polityką dywidendową. Prognozy wynik€w Grupy Lokum Deweloper (tys. PLN) 2012 Przychody ze sprzedaży dynamika (r/r) Wynik brutto marża 2013 2014 2015p* 2016p* 2017p 2018p 2019p 2020p 84.3 100.5 126.7 128.1 172.1 188.6 211.6 226.6 242.7 18.0% 19.2% 26.0% 1.2% 34.3% 9.5% 12.2% 7.1% 7.1% 17.2 27.1 29.1 40.1 51.6 52.8 52.9 53.2 54.0 20.4% 27.0% 23.0% 31.3% 30.0% 28.0% 25.0% 23.5% 22.2% EBIT 12.8 22.8 26.2 37.8 46.6 47.6 46.4 46.3 46.8 marża 15.2% 22.7% 20.7% 29.5% 27.1% 25.3% 22.0% 20.4% 19.3% Zysk netto** marża 9.7 20.4 23.8 33.9 38.9 39.3 34.8 34.8 35.2 11.5% 20.3% 18.8% 26.5% 22.6% 20.8% 16.5% 15.3% 14.5% Źr…dło: Millennium DM; * - zgodne z prognozą Zarządu; ** - dla akcjonariuszy jednostki dominującej Poniżej przedstawiamy zestawienie wynik‚w, prognoz zarządu na lata 2015-2016 oraz wskaźnik‚w przy oczekiwanym poziomie i cenie emisji akcji serii C. Prognozy wynik€w i wskaźnik€w Grupy Lokum Deweloper (mln PLN) dane hist. Prognozy Zarządu 2014 IH'15 2015p 2016p 126.7 35.9 128.1 172.1 EBIT 26.2 10.7 37.8 46.6 Zysk netto** 23.8 9.6 33.9 38.9 Sprzedaż Prognozowane wskaźniki 2015p 2016p 11.80 10.29 EV/EBITDA 8.92 8.57 P/BV 1.47 1.33 PE Źr…dło: Millennium DM; * - przy założeniu emisji akcji serii C w maksymalnej wielkości, dla oczekiwanej ceny akcji 20.0 PLN; ** - dla akcjonariuszy jednostki dominującej Grupa Lokum Deweloper 39 Analiza SWOT Mocne strony Do mocnych stron Grupy Lokum Deweloper należą: doświadczenie oraz znajomość rynku wrocławskiego dobrze rozpoznawalna i pozytywnie kojarzona marka na rynku wrocławskim silna pozycja na rynku wrocławskim (13.7% w rynku mieszkań o podwyższonym standardzie, 5.5% og‚łem) profesjonalna i lojalna kadra pracownicza dobra organizacja wpływająca na elastyczność i szybkość podejmowania decyzji (np. szybka reakcja na okazje inwestycyjne, konieczne zmiany projektowe) bogata i dedykowana oferta (m.in. usługi wykończenia pod klucz, doradztwo kredytowe) selekcja atrakcyjnych grunt‚w (ze względu na wypracowane w drodze wieloletniej wsp‚łpracy bardzo dobre relacje sp‚łka jest często klientem pierwszego wyboru pośrednik‚w nieruchomości) wyselekcjonowane lokalizacje (w tzw. „dobrych lokalizacjach”, w centrum miasta bądź dobrze z centrum skomunikowanych) wysoka jakość wykonania projekt‚w deweloperskich i atrakcyjne zagospodarowanie części wsp‚lnych osiedli mieszkaniowych (mieszkania z segmentu o podwyższonym standardzie, pozytywnie wyr‚żniające się na rynku) pełnienie funkcji generalnego wykonawcy (własny stały nadz‚r pozwala na osiągnięcie oczekiwanej jakości inwestycji przy niższych kosztach, ułatwia szybsze reagowanie na ewentualne zmiany projektowe) efektywny, motywacyjny spos‚b wynagradzania kluczowej kadry kierowniczej rozbudowana baza sprawdzonych podwykonawc‚w brak uzależnienia od kluczowych klient‚w czy dostawc‚w przejrzysta struktura organizacyjna i własnościowa bezpieczny poziom wskaźnik‚w płynności finansowej, stosunkowo niski poziom zadłużenia dobre relacje ze stroną bankową (rachunki powiernicze otwarte) historia bardzo dobrych wynik‚w finansowych Słabe strony ambitne prognozy i plany rozwoju sp‚łki (w tym utrzymanie ponadprzeciętnej rentowności) uzależnienie wynik‚w od wahań koniunktury koncentracja wyłącznie na rynku wrocławskim konieczny wzrost organizacji (zatrudnienia) wraz z ekspansją na rynek krakowski spodziewana ograniczona płynność akcji po emisji Szanse prognozowany dalszy rozw‚j gospodarczy i spadek bezrobocia rekordowo niski poziom st‚p procentowych korzystne dla dużych deweloper‚w skutki wprowadzenia „ustawy deweloperskiej” (konsolidacja rynku) Grupa Lokum Deweloper 40 Zagrożenia silna konkurencja na rynku (wysoki popyt r‚wnoważy wysoką i elastyczną podaż) rosnące ceny grunt‚w (nasilająca się rywalizacja deweloper‚w pr‚bujących uzupełnić szybko kurczący się bank ziemi) ryzyko wzrostu cen materiał‚w i usług budowlanych oraz wzrostu żądań płacowych ryzyko wzrostu st‚p procentowych ryzyko załamania koniunktury oraz spowolnienia gospodarczego ryzyko pojawienia się niekorzystnych regulacji prawnych (np. w obszarze dynamicznie zmieniającego i niejednoznacznego prawa podatkowego czy możliwe zmiany w tzw. 'ustawie deweloperskiej' np. wyłączenie możliwości stosowania otwartych rachunk‚w powierniczych) przeszkody administracyjne (długie okresy ubiegania o stosowne zezwolenia, ryzyko wprowadzania ograniczeń np. wpisu nieruchomości na listę zabytk‚w). ryzyka związane z ekspansją na nowy, nieznany rynek spodziewany wzrost skali działalności ryzykiem dla utrzymania ponadprzeciętnej rentowności długi cykl operacyjny w branży deweloperskiej (ryzyko zmiany oczekiwań klient‚w w trakcie realizacji inwestycji) Grupa Lokum Deweloper 41 Rachunek zysk€w i strat (mln PLN) 2013 2014 2015p 2016p przychody netto 100.5 126.7 128.1 172.1 2017p 188.6 koszty wytworzenia -73.4 -97.6 -88.0 -120.6 -135.7 zysk brutto na sprzedaży 27.1 29.1 40.1 51.6 52.8 koszty sprzedaży i og‚lnego zarządu -4.2 -3.9 -4.5 -5.0 -5.2 saldo pozostałej działalności operacyjnej -0.1 1.0 2.3 0.0 0.0 EBITDA 23.4 26.8 38.5 47.3 48.4 EBIT 22.8 26.2 37.8 46.6 47.6 saldo finansowe -0.5 -0.1 -0.8 -4.1 -4.6 zysk przed opodatkowaniem 22.4 26.1 37.1 42.6 43.0 podatek dochodowy 0.0 -0.1 -0.1 -0.2 -0.2 Zysk netto, w tym: 22.4 26.0 36.9 42.4 42.9 - na akcjonariuszy jednostki dominującej 20.4 23.8 33.9 38.9 39.3 - na udziały niekontrolujące 1.9 2.2 3.0 3.5 3.6 EPS 1.4 1.6 1.7 1.9 2.0 2013 2014 2015p 2016p 2017p 14.9 20.9 20.8 17.9 17.6 wartości niematerialne i prawne 0.1 0.0 0.0 0.0 0.1 wartość firmy 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 rzeczowe aktywa trwałe 5.6 9.4 9.1 8.8 8.5 nieruchomości inwestycyjne 8.7 8.7 8.9 8.9 8.9 pozostałe aktywa trwałe 0.5 2.8 2.8 0.1 0.1 158.5 178.5 330.0 414.0 426.6 138.1 136.3 215.7 306.1 287.3 6.5 11.0 2.2 17.3 8.6 13.8 31.1 112.1 90.6 130.5 Bilans (mln PLN) aktywa trwałe aktywa obrotowe zapasy należności środki pieniężne i ich ekwiwalenty 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 aktywa razem rozliczenia międzyokresowe 173.4 199.5 350.9 431.9 444.1 kapitał własny 121.5 145.3 271.8 300.5 328.1 2.1 3.2 6.2 9.7 13.2 49.9 51.0 72.9 121.8 102.8 zobowiązania i rezerwy długoterminowe 21.7 30.4 30.3 25.2 41.0 zobowiązania i rezerwy kr‚tkoterminowe 12.6 11.1 34.5 82.5 45.2 rozliczenia międzyokresowe 15.6 9.5 8.1 14.0 16.5 173.4 199.5 350.9 431.9 444.1 8.1 9.7 13.6 15.0 16.4 kapitały mniejszości zobowiązania pasywa razem BVPS Źr…dło: sp…łka, prognozy Millennium DM Grupa Lokum Deweloper 42 Cash flow (mln PLN) 2013 2014 2015p 2016p 2017p wynik netto 22.4 26.0 36.9 42.4 42.9 amortyzacja 0.6 0.6 0.7 0.7 0.7 zmiana kapitału obrotowego -4.1 -4.5 -72.2 -100.1 20.4 got…wka z działalności operacyjnej 16.2 16.9 -34.3 -46.8 71.4 inwestycje (capex) -3.4 -7.2 -0.6 -0.4 -0.4 got…wka z działalności inwestycyjnej -3.4 -7.2 -0.6 -0.4 -0.4 wypłata dywidendy 0.0 0.0 -4.5 -10.2 -11.7 zmiana zadłużenia -2.6 8.9 25.1 40.2 -14.5 got…wka z działalności finansowej -4.5 7.5 115.9 25.7 -31.0 8.2 17.3 81.0 -21.5 39.9 0.00 0.00 0.23 0.51 0.58 1.4 1.6 1.7 2.0 2.0 zmiana got‚wki netto DPS CEPS Wskaźniki (%) 2013 2014 2015p 2016p 2017p zmiana sprzedaży 19.2 26.0 1.2 34.3 9.5 zmiana EBITDA 79.5 14.5 43.6 22.9 2.2 zmiana EBIT 78.6 14.6 44.5 23.2 2.2 107.7 18.2 42.4 14.7 1.0 marża EBITDA 23.3 21.2 30.0 27.5 25.6 marża EBIT 22.7 20.7 29.5 27.1 25.3 marża netto 20.0 18.8 26.5 22.6 20.8 sprzedaż/aktywa (x) 0.58 0.64 0.37 0.40 0.42 dług / kapitał (x) 0.15 0.17 0.10 0.07 0.11 dług netto / EBITDA (x) 0.34 -0.02 -1.47 0.11 -1.02 zmiana zysku netto stopa podatkowa -0.1 -0.4 -0.4 -0.4 -0.4 ROE 18.1 17.8 16.3 13.6 12.5 ROA 12.2 12.8 12.3 9.9 9.0 (dług) got‚wka netto (mln PLN) -8.0 0.5 56.5 -5.3 49.2 Źr…dło: sp…łka, prognozy Millennium DM Grupa Lokum Deweloper 43 Sprzedaż Departament Analiz Marcin Materna, CFA Doradca Inwestycyjny +22 598 26 82 [email protected] Marcin Palenik, CFA +22 598 26 71 [email protected] Maciej Krefta +22 598 26 88 [email protected] Dyrektor banki i finanse Analityk branża spożywcza, handel, energetyka Analityk deweloperzy, g‚rnictwo, budownictwo Radosław Zawadzki +22 598 26 34 [email protected] Dyrektor Arkadiusz Szumilak +22 598 26 75 [email protected] Marek Przytuła +22 598 26 68 [email protected] Sebastian Siemiątkowski +22 598 26 05 [email protected] Analityk funduszy Jarosław Ołdakowski +22 598 26 11 [email protected] Artur Topczewski +22 598 26 59 [email protected] Analityk funduszy Leszek Iwaniec +22 598 26 90 [email protected] Marek Pszcz…łkowski +22 598 26 60 [email protected] Marcin Czerwiński +22 598 26 70 [email protected] Millennium Dom Maklerski S.A. Ul. Żaryna 2A, Millennium Park IIIp 02-593 Warszawa Polska Fax: +22 598 26 99 Objaśnienia terminologii fachowej użytej w raporcie EV - wycena rynkowa sp‚łki + wartość długu odsetkowego netto EBIT - zysk operacyjny EBITDA - zysk operacyjny + amortyzacja WNB - wynik na działalności bankowej P/CE - stosunek ceny akcji do zysku netto na akcję powiększonego o amortyzację na akcję P/E - stosunek ceny akcji do zysku netto na 1 akcję P/BV - stosunek ceny akcji do wartości księgowej na 1 akcję ROE - stopa zwrotu z kapitał‚w własnych ROA - stopa zwrotu z aktyw‚w EPS - zysk netto na 1 akcję CEPS - wartość zysku netto i amortyzacji na 1 akcję BVPS - wartość księgowa na 1 akcję DPS - dywidenda na 1 akcję NPL - kredyty zagrożone Skala rekomendacji stosowana w Millennium Dom Maklerski S.A. KUPUJ - uważamy, że akcje sp‚łki posiadają ponad 20% potencjał wzrostu AKUMULUJ - uważamy, że akcje sp‚łki posiadają ponad 10% potencjał wzrostu NEUTRALNIE - uważamy, że cena akcji sp‚łki pozostanie stabilna (+/- 10%) REDUKUJ - uważamy, że akcje sp‚łki są przewartościowane o 10-20% SPRZEDAJ - uważamy, że akcje sp‚łki są przewartościowane o ponad 20% Rekomendacje wydawane przez Millennium Dom Maklerski S.A. obowiązują 6 miesięcy od daty wydania, o ile wcześniej nie zostaną zaktualizowane. Millennium Dom Maklerski S.A. dokonuje aktualizacji wydawanych rekomendacji w zależności od sytuacji rynkowej oraz oceny analityka. Stosowane metody wyceny Tel. +22 598 26 00 Rekomendacje Millennium DM S.A. Sp…łka Rekomendacja Data wydania rekomendacji Cena rynkowa w dniu wydania rekomendacji Wycena Struktura rekomendacji Millennium DM S.A. w II kwartale 2015 roku Liczba rekomendacji % udział Kupuj 3 21% Akumuluj 6 43% Neutralnie 5 36% Redukuj 0 0% Sprzedaj 0 0% Struktura rekomendacji dla sp…łek, dla kt…rych Millennium DM S.A. świadczył usługi z zakresu bankowości inwestycyjnej* Struktura Kupuj 0 0% Akumuluj 1 50% Neutralnie 1 50% Redukuj 0 0% Neutralnie 0 0% *ostatnie 12 miesięcy, łącznie ze sp…łkami, dla kt…rych MDM S.A. pełni funkcję animatora Raport sporządzony jest w oparciu o następujące metody wyceny (wybrane 2 z 3): Metoda DCF (model zdyskontowanych strumieni pieniężnych) - metoda uznawana za najbardziej odpowiednią do wyceny przedsiębiorstw. Wadą metody DCF jest wrażliwość otrzymanej w ten spos‚b wyceny na przyjęte założenia dotyczące zar‚wno samej firmy jak i jej otoczenia makroekonomicznego. Metoda por‚wnawcza (por‚wnanie odpowiednich wskaźnik‚w rynkowych przy kt‚rych jest notowana sp‚łka z podobnymi wskaźnikami dla innych firm z tej samej branży bądź branż pokrewnych) - lepiej niż metoda DCF odzwierciedla postrzeganie branży w kt‚rej działa sp‚łka przez inwestor‚w. Wadą metody por‚wnawczej jest wrażliwość na dob‚r przyjętej grupy por‚wnawczej oraz por‚wnywanych wskaźnik‚w a także wysoka zmienność wyceny w zależności od koniunktury na rynku. Metoda ROE-P/BV (model uzależniający właściwy wskaźnik P/BV od rentowności sp‚łki) - metoda uznawana za najbardziej odpowiednią do wyceny bank‚w. Wadą tej metody jest wrażliwość otrzymanej w ten spos‚b wyceny na przyjęte założenia dotyczące zar‚wno samej firmy (zyskowność, efektywność) jak i jej otoczenia makroekonomicznego. Powiązania Millennium Dom Maklerski S.A. ze sp…łką będąca przedmiotem niniejszego raportu. Millennium Dom Maklerski S.A. jest członkiem konsorcjum oferującego w publicznej ofercie akcje sp‚łki będącej przedmiotem niniejszego raportu oraz może pośredniczyć w sprzedaży akcji tej sp‚łki i z tego tytułu otrzyma bądź otrzymał wynagrodzenie. Pomiędzy Millennium Dom Maklerski S.A., a sp‚łkami będącymi przedmiotem niniejszego raportu nie występują żadne inne powiązania, o kt‚rych mowa w Rozporządzeniu Ministra Finans‚w z dnia 19 października 2005 roku w sprawie Informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrument‚w finansowych, ich emitent‚w lub wystawc‚w, kt‚re byłyby znane sporządzającemu niniejszy raport. Sp‚łki będące przedmiotem raportu mogą być klientami Grupy Kapitałowej Millennium Banku S.A., gł‚wnego akcjonariusza Millennium Domu Maklerskiego S.A. Pozostałe informacje Nadz‚r nad Millennium Dom Maklerski S.A. sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Osoba lub osoby wskazane w prawym dolnym rogu pierwszej strony niniejszej publikacji sporządziły analizę, informacja o stanowiskach os‚b sporządzających jest zawarta w g‚rnej części ostatniej strony niniejszej publikacji. Data wskazana w prawym g‚rnym rogu pierwszej strony niniejszej publikacji jest datą sporządzenia oraz datą pierwszego udostępnienia. Niniejsza publikacja została przygotowana przez Millennium Dom Maklerski S.A. wyłącznie na potrzeby klient‚w Millennium Dom Maklerski S.A., nie stanowi reklamy ani oferowania papier‚w wartościowych, może być ona także dystrybuowana za pomocą środk‚w masowego przekazu, na podstawie każdorazowej decyzji Dyrektora Departamentu Doradztwa i Analiz. Rozpowszechnianie lub powielanie niniejszego materiału w całości lub w części bez pisemnej zgody Millennium Dom Maklerski S.A. jest zabronione. Rozpowszechnianie lub powielanie niniejszego materiału w całości lub w części bez pisemnej zgody Millennium Dom Maklerski S.A. jest zabronione. Niniejszy dokument, ani jego kopia nie mogą zostać bezpośrednio lub pośrednio przekazane lub wydane osobom w USA, Australii, Kanadzie, Japonii. Niniejsza publikacja została przygotowana z dochowaniem należytej staranności i rzetelności, w oparciu o fakty uznane za wiarygodne, jednak Millennium Dom Maklerski S.A. nie gwarantuje, że są one w pełni dokładne i kompletne. Podstawą przygotowania publikacji były wszelkie informacje na temat sp‚łki, jakie były publicznie dostępne i znane sporządzającemu do dnia jej sporządzenia. Przedstawione prognozy są oparte wyłącznie o analizę przeprowadzoną przez Millennium Dom Maklerski S.A. bez uzgodnień ze sp‚łką będącą przedmiotem analizy ani z innymi podmiotami i opierają się na szeregu założeń, kt‚re w przyszłości mogą okazać się nietrafne. Millennium Dom Maklerski S.A. nie udziela żadnego zapewnienia, że podane prognozy sprawdzą się. Inwestowanie w akcje sp‚łki (sp‚łek) wymienionych w niniejszej analizie wiąże się z szeregiem ryzyk związanych miedzy innymi z sytuacja makroekonomiczna, zmiana regulacji prawnych, zmianami sytuacji na rynkach towarowych, ryzykiem st‚p procentowych, kt‚rych wyeliminowanie jest praktycznie niemożliwe. Treść analizy była udostępniona sp‚łce będącej przedmiotem rekomendacji przed jej opublikowaniem, celem weryfikacji fakt‚w prezentowanych w części opisowej . Millennium Dom Maklerski S.A. może świadczyć usługi na rzecz firm, kt‚rych dotyczą analizy. Sp‚łka może świadczyć usługi na rzecz Grupy Kapitałowej Millennium. Millennium Dom Maklerski S.A. nie ponosi odpowiedzialności za szkody poniesione w wyniku decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym raporcie analitycznym.