Czynniki Ryzyka 2/2010 - Wydawnictwo Medical Education

Transkrypt

prof. dr hab. n. farm. Marek Naruszewicz
LIST
OD REDAKTORA
Szanowni Czytelnicy,
na całym świecie, w tym również w Polsce, wzrasta gwałtownie liczba przypadków udaru mózgu,
na skutek czego powiększa się liczba inwalidów wymagających stałej opieki i rehabilitacji. Pochłania to
ogromne środki ze skromnych budżetów służby zdrowia, stąd wzrastające zainteresowanie pierwotną
profilaktyką tego schorzenia. Etiologia udaru mózgu jest ściśle związana zarówno z nadciśnieniem tętniczym, jak i z innymi klasycznymi czynnikami ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Należy
jednak zdawać sobie sprawę, że istnieje tylko słaba zależność między stężeniem cholesterolu a udarem,
co z kolei przekłada się również na małą efektywność terapeutyczną statyn w tym schorzeniu. Obecnie
coraz częściej wskazuje się na udział aterogennej dyslipidemii, tj. występowania małych gęstych cząsteczek LDL, podwyższonych stężeń triglicerydów i obniżonej frakcji HDL, stanowiącej istotną część tzw.
zespołu metabolicznego, w indukowaniu warunków do zwiększonego ryzyka udaru. Jest to szczególnie
widoczne w populacji kobiet, u których „zespół metaboliczny” w sposób szczególny przyspiesza powstawanie płytki miażdżycowej w naczyniach szyjnych, w porównaniu z mężczyznami z tymi samymi czynnikami ryzyka. Trzeba dodać, że dodatkowym elementem zagrożenia, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn,
jest podwyższone stężenie fibrynogenu, często towarzyszące aterogennej dyslipidemii, tj. występowaniu
podwyższonych stężeń triglicerydów, obniżonej frakcji HDL i małych gęstych cząsteczek LDL.
Na zaburzone procesy krzepnięcia wpływa również podwyższone stężenie homocysteiny, warto
przypomnieć, że w badaniach HOPE 2 udało się obniżyć ryzyko udaru mózgu o 25% dzięki obniżeniu
stężenia tego aminokwasu przy udziale kwasu foliowego i witamin B6 i B12.
W artykule redakcyjnym, przedstawiającym wyniki badań dr Hanny Bukowskiej z Pomorskiej
Akademii Medycznej w Szczecinie, można znaleźć wiele cennych obserwacji dotyczących interakcji
między czynnikami ryzyka u kobiet i mężczyzn będących potomkami pacjentów z przedwczesnym niedokrwiennym udarem mózgu. Wśród wielu wniosków z tych badań szczególnie dwa wydają się istotne,
tj. że należy objąć szczególną i możliwie wczesną opieką rodziny z historią przebytego udaru oraz należy
uwzględniać w ocenie ryzyka płeć osoby badanej.
Uznając problem niedokrwiennego udaru mózgu za niezwykle ważny, Polskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą postanowiło wprowadzić ten temat do szkolenia podyplomowego lekarzy pierwszego
kontaktu w ramach istniejącego już programu Adipo-card. Szczególną uwagę zwróciliśmy na tematykę zespołu metabolicznego i jego udziału w zwiększaniu ryzyka udaru. Zapraszamy do udziału w tych
szkoleniach.
Spośród nowości na polu naukowym warto zwrócić uwagę na wykrycie nowej roli frakcji HDL
w obniżaniu ryzyka demencji, wiążącej się z usuwaniem przez apolipoproteinę A-I β-amyloidu z mózgu.
Ukazały się również wstępne badania potwierdzające, że w obrębie frakcji HDL znajduje się apolipoproteina L, która jest ważna w zapobieganiu zakażeniom parazytami.
Z poważaniem,
Marek Naruszewicz
CZYNNIKI RYZYKA 2/2010
1
Redakcja
Al. Powstańców Wielkopolskich 72
70-111 Szczecin
tel. (091) 466-15-09
tel./fax (091) 466-15-10
www.ptbnm.pl
Redaktor naczelny
prof. Marek Naruszewicz
tel. (022) 572-09-86
e-mail: [email protected]
Sekretarz redakcji
mgr Kornel Chełstowski
tel. (091) 466-14-99
Rada redakcyjna
prof. Aldona Dembińska-Kieć
prof. Zdzisława Kornacewicz-Jach
prof. Grażyna Nowicka
prof. Michael Aviram
prof. Mirosław Dłużniewski
prof. Edward Franek
doc. Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska
prof. Peter Schwandt
prof. Tomasz Guzik
doc. Piotr Socha
prof. Bogusław Okopień
prof. Władysław Sinkiewicz
Wydano na zlecenie PTBnM
Wydawca:
PISMO POLSKIEGO TOWARZYSTWA
BADAŃ NAD MIAŻDŻYCĄ
SPIS TREŚCI
Marek Naruszewicz
List od Redaktora .......................................................................................................... 1
ARTYKUŁ REDAKCYJNY
Hanna Bukowska
Ocena czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
u dorosłego potomstwa z rodzinnym wywiadem przedwczesnego
udaru mózgu – wnioski z badań własnych ................................................................... 3
Marta Cześnikiewicz-Guzik, Tomasz Śliwa, Barbara Jasiewicz-Honkisz,
Ryszard Korbut, Bartłomiej W. Loster, Marek Naruszewicz, Tomasz J. Guzik
Zmniejszenie liczby limfocytów T regulatorowych i wzrost liczby
limfocytów T HLA-DR+ może prowadzić z wiekiem do aktywacji
układu immunologicznego – potencjalne znaczenie w rozwoju miażdżycy ............... 5
Grzegorz Piotrowski, Zenon Gawor
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 w chorobach
sercowo-naczyniowych – wybrane zagadnienia kliniczne .......................................... 7
Adam Ostrzycki
Sercowo-naczyniowe ryzyko rezydualne u osób z dyslipidemią aterogenną ............. 8
Monika Czerwińska, Marek Naruszewicz
Oleoeuropeina i jej dialdehydowa pochodna oleaceina jako główne
składniki aktywne oliwki europejskiej (Olea europaea L.) ......................................... 9
02-201 Warszawa
ul. Opaczewska 60D
tel. (022) 862-36-63(64)
Dyrektor zarządzający
Andrzej Kowalczyk
tel. kom. 510-056-045
Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska, Jacek Łukaszkiewicz
Rola witaminy D w patogenezie zespołu metabolicznego ........................................ 10
Tomasz Śliwa, Marta Cześnikiewicz-Guzik, Barbara Jasiewicz-Honkisz,
Adam Ignacak, Ryszard Korbut, Marek Naruszewicz, Tomasz Guzik
Występowanie schorzeń alergicznych a funkcja śródbłonka naczyniowego ............ 11
Biuro reklamy
Monika Banach
tel. kom. 500-021-471
Kierownik produktu
Marcin Szpak
tel. kom. 510-056-050
Opracowanie graficzne i skład:
Medical Education
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść reklam i ogłoszeń.
Nakład: 5000 szt.
2
ARTYKUŁ
REDAKCYJNY
dr n. med. Hanna Bukowska
OCENA CZYNNIKÓW RYZYKA CHORÓB
SERCOWO-NACZYNIOWYCH U DOROSŁEGO POTOMSTWA
Z RODZINNYM WYWIADEM PRZEDWCZESNEGO UDARU MÓZGU
– WNIOSKI Z BADAŃ WŁASNYCH
ASSESSMENT OF CARDIOVASCULAR RISK FACTORS IN ADULT PROGENY
WITH A FAMILY HISTORY OF EARLY STROKE – CONCLUSIONS FROM
PROPRIETARY STUDIES
Streszczenie
Dostępne w piśmiennictwie wyniki badań
nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie,
czy dodatni wywiad rodzinny przedwczesnego
udaru mózgu współistnieje z obecnością innych
czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
i wzmacnia indywidualne ryzyko.
Celem pracy jest ocena częstości występowania wybranych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u krewnych pierwszego stopnia
obciążonych dodatnim wywiadem przedwczesnego udaru mózgu w stosunku do osób nieobciążonych oraz analiza interakcji między wybranymi
głównymi i nowymi czynnikami ryzyka.
Materiał i metody:
Badania przeprowadzono u 143 młodych
zdrowych osób z dodatnim rodzinnym wywiadem przedwczesnego udaru mózgu (71 kobiet i 72
mężczyzn) oraz 201 osób z wywiadem ujemnym
(111 kobiet i 90 mężczyzn), stanowiących grupę
kontrolną, w wieku 18–55 lat. U wszystkich badanych przeprowadzono wywiad lekarski, badanie
przedmiotowe, dokonano pomiaru ciśnienia tętniczego krwi (SBP, DBP) i masy ciała oraz obliczono BMI. Wykonano oznaczenia stężeń podstawowych parametrów biochemicznych, parametrów
lipidowych: TG, TCh, HDL-Ch, LDL-Ch, PL,
apolipoprotein: ApoA-I i ApoB, lipoproteiny (a)
[Lp(a)], homocysteiny (Hcy), kwasu foliowego
(FA), białka C-reaktywnego (hsCRP), fibrynogenu
(Fb), oraz aktywności paraoksonazy (PON-1).
Analiza funkcji dyskryminacyjnej wykazała, że parametrami różnicującymi przynależność
do grup (z ujemnym lub dodatnim rodzinnym wywiadem w kierunku udaru mózgu) wśród kobiet
są: SBP, DBP, BMI, LDL-Ch i wskaźnik HDL-Ch/
/ApoA-I, a w wśród mężczyzn – DBP, BMI i HDL-Ch/ApoA-I.
Wnioski:
1. Rodzinny wywiad przedwczesnego udaru mózgu u dorosłego potomstwa jest wskaźnikiem
częstszego występowania u tych osób czynników
ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
2. Wyniki badań wskazują na istotne interakcje między klasycznymi i nowymi czynnikami
ryzyka oraz występujące odrębności w zakresie
tych interakcji u kobiet i mężczyzn. To sugeruje
konieczność indywidualizacji diagnostyki.
Słowa kluczowe: rodzinny wywiad przedwczesnego udaru mózgu, czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
Abstract
In the available literature, the study results
do not provide unequivocal answers to the question of whether a positive family history of early
stroke coexists with other cardiovascular risk factors and increases the individual risk.
The objective of this study is to assess the
incidence of selected cardiovascular risk factors
in first-degree relatives with a positive history of
early stroke as compared with the persons without such history and to analyse the correlation between the selected main and new risk factors.
Material and methods:
The study was conducted in 143 young
healthy persons with a positive family history
of early stroke (71 women and 72 men) and in
201 persons with a negative family history of
early stroke (111 women and 90 men) constituting
a control group, aged 18–55 years. In all subjects,
medical interview and physical examination were
conducted, blood pressure (SBP, DBP) and weight
were measured, and BMI was calculated. The tests
of basic biochemical parameters; lipid profile: TG,
3
TCh, HDL-Ch, LDL-Ch, PL; apolipoproteins:
ApoA-I and ApoB; lipoprotein (a) [Lp(a)]; homocysteine (Hcy); folic acid (FA); C-reactive protein (hsCRP); fibrinogen (Fb); and paraoxonase
(PON-1) were performed.
As demonstrated by discrimination function analysis, the parameters differentiating between the inclusion in the group with a negative
and positive family history of stroke in the group
of women are SBP, DBP, BMI, LDL-Ch and HDL-Ch/ApoAI, and for men these are DBP, BMI and
HDL-Ch/ApoA-I.
4
Conclusions:
1. The family history of early stroke in adult
progeny is an indicator of an increased presence of
cardiovascular risk factors.
2. The study results indicate an important
correlation between the classical and new risk
factors and the existing differences in these interactions in women and men. This suggests a necessity to personalise the diagnostics.
Key words: family history of early stroke, cardiovascular risk factors
dr n. med. Marta Cześnikiewicz-Guzik, dr n. med. Tomasz Śliwa,
dr. n. med. Barbara Jasiewicz-Honkisz, prof. dr hab. n. med. Ryszard Korbut,
dr hab. n. med. Bartłomiej W. Loster, prof. dr hab. n. farm. Marek Naruszewicz,
prof. dr. hab. n. med. Tomasz J. Guzik
ZMNIEJSZENIE LICZBY LIMFOCYTÓW T
REGULATOROWYCH I WZROST LICZBY LIMFOCYTÓW T HLA-DR+
MOŻE PROWADZIĆ Z WIEKIEM DO AKTYWACJI UKŁADU
IMMUNOLOGICZNEGO – POTENCJALNE ZNACZENIE W ROZWOJU
MIAŻDŻYCY
REDUCTION IN T REGULATORY CELLS AND INCREASE IN HLA-DR+ T
CELLS CHARACTERIZES ACTIOVATION OF THE IMMUNE SYSTEM WITH
AGE – IMPLICATIONS FOR THE DEVELOPMENT OF ATHEROSCLEROSIS
Streszczenie
Wraz z wiekiem dochodzi do stopniowego rozwoju zmian miażdżycowych przy jednoczesnym obniżaniu się klasycznej odporności
przeciwinfekcyjnej. Podczas gdy bezsprzeczny
jest związek rozwoju miażdżycy z wiekiem, nie
jest jasne, jak wpisuje się w ten związek udział
układu odpornościowego. Makrofagi oraz limfocyty T są kluczowymi komórkami rozwoju miażdżycy. Mechanizmy ich aktywacji z wiekiem nie
są jednak poznane. Celem prezentowanej pracy
było określenie zmian odsetka limfocytów T regulatorowych we krwi z wiekiem i wzrostem
predyspozycji do rozwoju miażdżycy. Ponadto
analizowano liczbę nietypowych limfocytów T
charakteryzujących się obecnością antygenów
HLA-DR na swojej powierzchni. Badaniami objęto 55 badanych w wieku 20–90 lat. Wyniki: Wykazano, że z wiekiem dochodzi do znamiennego
zmniejszenia się odsetka limfocytów T regulatorowych CD4+CD25+ przy jednoczesnym zwiększaniu się odsetka limfocytów T posiadających
na swej powierzchni antygen HLA-DR. Badania
in vitro wykazały, że limfocyty T HLA-DR+ charakteryzują się zwiększoną zdolnością do proliferecji w porównaniu z limfocytami HLA-DR-.
Podsumowując, wyniki przedstawione
w niniejszej pracy wskazują, że z wiekiem dochodzi do szeregu przesunięć w charakterystyce
układu odpornościowego, które mogą być odpowiedzialne za zwiększony rozwój miażdżycy
i innych schorzeń zapalnych, przy jednoczesnym
braku zwiększania się klasycznej odporności
przeciwinfekcyjnej.
Słowa kluczowe: miażdżyca, wiek, limfocyty T, HLA-DR, proliferacja
Abstract
Atherosclerosis develops with age in majority of individuals, while classical anti-microbial immunity is decreased. While the link
between age and atherosclerosis is unquestionable, recent studies showing clear participation
of immune mechanisms in the pathogenesis of
atherosclerosis may be less obvious in the context of aging. Macrophages and T lymphocytes
are key players in the developing atherosclerotic
plaques. Their mechanisms of activation in relation to atherosclerosis remain not clearly defined.
The aim of the present study was to evaluate the
occurrence of T regulatory cells characterized
by the presence of CD4 and CD25+ on their surface. Additionally the occurrence of atypical T
cells bearing HLA-DR antigens was analyzed. 55
subjects aged from 20–90 years of age without
chronic inflammatory disorders were included in
the study. Results: We demonstrate that the percentage of T regulatory cells decreases with age
and propensity for atherosclerosis. At the same
time a decrease in the percentage of HLA-DR+
T cells was observed. Moreover in vitro studies
have shown that HLA-DR+ cells show significantly greater proliferative potential than classical, HLA-DR- T cells.
5
In conclusion, we describe changes in
the balance of immune system associated with
age and increased propensity for atherosclerosis,
which may shed light on the phenomenon of increased activation of immune system in athero-
6
sclerosis in spite of decreased general anti-microbial immunity with age.
Key words: atherosclerosis, age, T lymphocytes, HLA-DR, prolipheration
dr n. med. Grzegorz Piotrowski, prof. dr hab. n. med. Zenon Gawor
WIELONIENASYCONE KWASY
TŁUSZCZOWE OMEGA-3 W CHOROBACH SERCOWO-NACZYNIOWYCH
– WYBRANE ZAGADNIENIA KLINICZNE
N-3 POLYUNSATURATED FATTY ACIDS IN CARDIOVASCULAR DISEASES
– SELECTED CLINICAL ASPECTS
Streszczenie
Abstract
W artykule autorzy przedstawili najważniejsze kliniczne zagadnienia dotyczące wielonienasyconych omega-3 kwasów tłuszczowych
(n-3 PUFA). Opisano najważniejsze i najbardziej
użyteczne badania kliniczne oraz praktyczne
wskazówki dla lekarzy wynikające z tych badań
w zakresie stosowania n-3 PUFA. Przedstawiono
miejsce n-3 PUFA w oficjalnych wytycznych towarzystw naukowych, które zajmują się chorobami sercowo-naczyniowymi oraz metabolicznymi.
Streszczono kluczowe mechanizmy działania n-3
PUFA. Wreszcie przedyskutowano zastosowanie
n-3 PUFA w dwóch zaburzeniach – niewydolności
serca i migotaniu przedsionków jako potencjalnych wskazaniach w przyszłości.
Słowa kluczowe: n-3 wielonienasycone
kwasy tłuszczowe, prewencja chorób serca, nagły zgon sercowy, migotanie przedsionków, niewydolność serca
The authors presented most important
clinical aspects of n-3 polyunsaturated fatty acids.
Most important and the most useful clinical trials
and practical indications resulting from that studies were described. The position of n-3 PUFA in
the official guidelines of the scientific societies
dealing with cardiovascular and metabolic disorders was discussed in details. Clue mechanisms
of action were also schemed. Finally, two disorders – heart failure and atrial fibrillation as potential areas of n-3 PUFA further use in soon future
were discussed as well.
Key words: n-3 polyunsaturated fatty
acids, prevention of heart disease, sudden cardiac death, atrial fibrillation, heart failure
7
dr n. med. Adam Ostrzycki
SERCOWO-NACZYNIOWE RYZYKO
REZYDUALNE U OSÓB Z DYSLIPIDEMIĄ ATEROGENNĄ
CARDIOVASCULAR RESIDUAL RISK OF PATIENTS WITH ATHEROGENIC
DYSLIPIDEMIA
Streszczenie
Pomimo postępowania zgodnego z obowiązującymi wytycznymi, którego zadaniem jest
osiągnięcie docelowych wartości cholesterolu
LDL, wyrównanie glikemii i uzyskanie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego, ryzyko
wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych
w populacji chorych z dyslipidemią aterogenną
nadal pozostaje duże. Ryzyko to nazwano ryzykiem rezydualnym. Dyslipidemię aterogenną cechują wysokie stężenia triglicerydów, nie-HDL-cholesterolu i apoproteiny B oraz niskie stężenie
cholesterolu związanego z HDL. Dyslipidemia
towarzysząca cukrzycy typu 2, tzw. zespołowi
metabolicznemu lub chorobom układu sercowo-naczyniowego prowadzi do powikłań makronaczyniowych (zawał serca, udar mózgu, chromanie
naczyniowe) i mikronaczyniowych. Ostatnio, korzystając z wiedzy i doświadczenia specjalistów
z wielu dziedzin, powołano ogólnoświatową
inicjatywę mającą na celu zwrócenie większej
uwagi środowiska lekarskiego na niedoceniany
w praktyce klinicznej problem ryzyka rezydualnego i jego związku z powikłaniami naczyniowymi (Inicjatywa Redukcji Ryzyka Rezydualnego
– R3i) oraz zalecanie odpowiedniej modyfikacji
życia (dieta śródziemnomorska, umiarkowanie
dawkowany wysiłek fizyczny) i farmakoterapii.
Celem farmakoterapii jest zmniejszenie naczyniowego ryzyka rezydualnego przez osiągnięcie
docelowych stężeń wszystkich frakcji lipidowych, co można uzyskać za pomocą łączenia statyn z fibratami, niacyną lub kwasami omega-3.
Słowa kluczowe: dyslipidemia aterogenna, ryzyko rezydualne, powikłania makronaczyniowe i mikronaczyniowe, dieta śródziem-
8
nomorska, wysiłek fizyczny, fibraty, niacyna,
kwasy omega-3
Abstract
In spite of compliance with the applicable
guidelines, the goal is to achieve target LDL cholesterol, blood glucose and adjustment to achieve
a normal level of blood pressure, risk of cardiovascular events in a population of patients with
atherogenic dyslipidaemia remains high. This
risk is called residual risk. Atherogenic dyslipidaemia characterized by increased triglyceride,
non-HDL cholesterol and apoprotein B levels and
low level of HDL cholesterol. Dyslipidaemia accompanying type 2 diabetes, so called metabolic
syndrome or established cardiovascular diseases
leads to macrovascular (myocardial infarction,
stroke, vascular claudication) and microvascular
complications. Recently, using the knowledge
and experience of specialists from many fields,
was established a global initiative to draw greater
attention to the – underestimated in clinical practice – problem of residual risk and its relationship
with vascular complications (Residual Risk Reduction Initiative – R3i) and to recommend appropriate modification of life (Mediterranean diet,
moderate exercise-dosed) and pharmacotherapy.
The aim of pharmacotherapy is to reduce the residual risk of vascular diseases by achieving the
target levels of all lipid fractions, which can be
obtained by combining statins with fibrates, niacin or omega-3 acids.
Key words: atherogenic dyslipidaemia,
residual risk, macrovascular and microvascular complications, mediterranean diet, physical
activity, fibrates, niacin, omega-3 acids
mgr farm. Monika Czerwińska
OLEOEUROPEINA I JEJ DIALDEHYDOWA
POCHODNA OLEACEINA JAKO GŁÓWNE SKŁADNIKI AKTYWNE
OLIWKI EUROPEJSKIEJ (OLEA EUROPAEA L.)
OLEUROPEIN AND ITS DIALDEHYDIC DERIVATIVE OLEACEIN AS THE MAIN
ACTIVE COMPONENTS OF OLEA EUROPAEA L.
Streszczenie
Oleoeuropeina i jej dialdehydowa pochodna – oleaceina są głównymi składnikami bioaktywnymi oliwki europejskiej (Olea europaea L.).
Jej liście i owoce znalazły szerokie zastosowanie
terapeutyczne i kulinarne. Owoce służą do pozyskiwania oleju, który stanowi podstawę diety
śródziemnomorskiej. Badania epidemiologiczne
potwierdzają, że w basenie Morza Śródziemnego
dieta w znacznym stopniu zmniejsza zapadalność
na choroby układu sercowo-naczyniowego i nowotwory. U podstaw jej działania prozdrowotnego leży aktywność antyoksydacyjna związków fenolowych obecnych w oliwie (oleaceina,
hydroksytyrozol). Oleoeuropeina, choć jest silnym przeciwutleniaczem, nie występuje w oleju z oliwek, ale jest głównym składnikiem liści
oliwki i wyciągów z nich uzyskanych. Badania
in vitro i in vivo pokazują, że związki fenolowe
oliwki wykazują wiele działań biologicznych,
takich jak aktywność przeciwmiażdżycowa,
hipotensyjna, przeciwbakteryjna czy przeciwwirusowa, co może być wykorzystane w prewencji
i terapii chorób cywilizacyjnych. Wielokrotnie
potwierdzono zdolność oleoeuropeiny, oleaceiny
i hydroksytyrozolu do wymiatania wolnych rodników, a przez to zmniejszanie utleniania frakcji
LDL oraz liczby uszkodzeń DNA. Upatruje się
w nich także potencjał przeciwzapalny i przeciwcukrzycowy. Coraz częściej okazuje się jednak,
że oleoeuropeina jest mniej aktywna niż wolny
aglikon w formie dialdehydu.
Słowa kluczowe: oleoeuropeina, oleaceina, olej z oliwek, wyciągi z liści, antyoksydanty
Abstract
Oleuropein and its dialdehydic derivative
oleacein are the main bioactive components of
Olea europaea L. Its leaves and fruits have a wide
range of therapeutic and culinary applications.
Fruits serves to obtain oil that is the basic component of Mediterranean diet. Epidemiological data
show that in the Mediterranean basin the diet significantly reduces the incidence of cardiovasculary system diseases and cancers. The base of this
healthy action is the antioxidant activity of phenol
constituents present in olive oil (oleacein, hydroxytyrosol). Although oleuropein is the strong antioxidant it does not occur in olive oil but it is the
main constituent of olive leaves and olive leaves
extracts. Several in vitro and in vivo studies show
that phenol compounds of olive have multiple biological activities such as antiatherogenic, hypotensive, antimicrobial and antiviral activities which
implicate a great potential in the prevention and
therapy of several diseases. Repeatedly the ability of oleuropein, oleacein and hydroxytyrosol to
scavenge free radicals, reduce LDL oxidation and
DNA damages was confirmed. Their anti-inflammatory and antidiabetic potential is also expected.
More and more frequently it is said that oleuropein
is less active than its free dialdehydic aglycon.
Key words: oleuropein, oleacein, olive
oil, olive leaves extracts, antioxidants
9
dr hab. n. med. Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska, dr hab. n. farm. Jacek Łukaszkiewicz
ROLA WITAMINY D W PATOGENEZIE
ZESPOŁU METABOLICZNEGO
THE ROLE OF VITAMIN D IN THE PATHOGENESIS OF THE METABOLIC
SYNDROME
10
Streszczenie
Abstract
Niedobór witaminy D od niedawna kojarzony jest z zespołem metabolicznym. Odkrycie
ekspresji receptora witaminy D w różnych tkankach wskazuje na dużą rolę witaminy D poza jej
działaniem „klasycznym” w metabolizmie kostnym i przemianie mineralnej. Ostatnio znaczenie
niskiego stanu zaopatrzenia organizmu w witaminę D jako czynnika ryzyka zespołu metabolicznego budzi zainteresowanie wielu badaczy.
Słowa kluczowe: witamina D, suplementacja witaminą D, zespół metaboliczny, ciśnienie krwi, insulinooporność, otyłość
Vitamin D deficiency has been recently
associated with the metabolic syndrome. The
discovery of vitamin D receptor expression in
different tissues suggests a pleiotropic role for
vitamin D action beyond its classical function in
bone and mineral metabolism. Recently, the importance of low vitamin D status as a risk factor
in the development of metabolic syndrome has
drawn attention of several research teams.
Key words: vitamin D, vitamin D supplementation, metabolic syndrome, blood pressure, insulin resistance, obesity
dr n. med. Tomasz Śliwa, dr n. med. Marta Cześnikiewicz-Guzik,
dr n. med. Barbara Jasiewicz-Honkisz, dr n. med. Adam Ignacak,
prof. dr hab. n. med. Ryszard Korbut, prof. dr hab. n. farm. Marek Naruszewicz,
prof. dr hab. n. med. Tomasz Guzik
WYSTĘPOWANIE SCHORZEŃ
ALERGICZNYCH A FUNKCJA ŚRÓDBŁONKA NACZYNIOWEGO
RELATIONSHIPS BETWEEN ALLERGIC DISORDERS AND ENDOTHELIAL
DYSFUNCTION
Streszczenie
Utrzymanie prawidłowej funkcji śródbłonka naczyniowego jest podstawowym warunkiem
homeostazy naczyń krwionośnych, a zaburzenia tej
funkcji leżą u podstaw szeregu schorzeń sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy i nadciśnienia
tętniczego. Rola stanów zapalnych w patogenezie tych schorzeń została dobrze poznana, jednak
mechanizmy rozwoju zapalenia w patogenezie
dysfunkcji śródbłonka pozostają niejasne. Celem
obecnej pracy była odpowiedź na pytanie: czy
obecność alergicznego stanu zapalnego jest związana z rozwojem dysfunkcji śródbłonka naczyniowego w porównaniu z występowaniem klasycznych czynników ryzyka miażdżycy? Badaniami
objęto 102 pacjentów, których podzielono na trzy
grupy: grupa I – pacjenci z alergią potwierdzoną
testami skórnymi oraz pomiarem IgE całkowitego,
ze współistniejącymi czynnikami ryzyka; grupa II
– bez alergii i z czynnikami ryzyka chorób układu
sercowo-naczyniowego, oraz grupa III – kontrolna
bez alergii i bez czynników ryzyka chorób układu
sercowo-naczyniowego. Funkcję śródbłonka naczyniowego określano poprzez pomiar rozkurczu
tętnicy ramiennej w trakcie reaktywnej hiperemii.
U wszystkich pacjentów zostało wykonane badanie USG rozkurczu tętnicy ramiennej w odpowiedzi na reaktywną hiperemię (FMD) oraz podanie
podjęzykowe nitrogliceryny (NMD).
Wyniki: W badanych grupach nie stwierdzono znamiennych różnic funkcji śródbłonka
naczyniowego pomimo występowania schorzeń
alergicznych. Jedynie występowanie czynników
ryzyka miażdżycy było związane z klasycznym
zmniejszeniem się funkcji śródbłonka naczyniowego. Zmiany te obserwowano szczególnie
u pacjentów w grupie wiekowej między 30. a 45.
rokiem życia. Co interesujące, u chorych ze schorzeniami alergicznymi zaobserwowano znamienCZYNNIKI RYZYKA 2/2010
ną różnicę funkcji śródbłonka naczyniowego
w zależności od stężenia całkowitego IgE – wyższe stężenia IgE były związane z występowaniem
dysfunkcji śródbłonka.
Wnioski: Zmiany rozkurczu tętnicy ramiennej nie są związane z występowaniem schorzeń alergicznych per se, ale funkcja śródbłonka
może być w części regulowana przez alergiczny
stan zapalny i być zależna od stężenia całkowitego
IgE. Dalsze badania w odniesieniu do swoistych
IgE oraz większej grupy chorych są wskazane
dla jednoznacznego określenia związków między
alergicznym stanem zapalnym a regulacją funkcji
śródbłonka.
Słowa kluczowe: alergia, śródbłonek naczyniowy, IgE, FMD
Abstract
Maintenance of vascular homeostasis is
the main role for the vascular endothelium, and
endothelial dysfunction poses a key risk factor
for the development of vascular disease including atherosclerosis, hypertension, and others.
While the inflammatory nature of these disorders
is well characterized, the actual pathomechanisms
of inflammation leading to vascular dysfunction
remains not well defined. The aim of the present
study was to identify if the presence of allergic
disorders and their clinical characteristics is associated with endothelial dysfunction. 102 subjects
were divided in three subgroups: Group I: allergic patients (with positive skin prick test and IgE
levels) with concomitant risk factors for atherosclerosis Group 2 – patients with risk factors for
atherosclerosis but without allergic disease and
Group 3 – controls without atherosclerosis or risk
factors. Endothelial function was determined by
flow mediated dilatation (FMD) and NMD (nitroglycerin mediated dilatation) was also assessed as
11
a measure of non-endothelium dependent vascular
function.
Results: No significant differences were
observed between the groups regarding endothelial function (p=0,07) with allergy not showing
significant additive effect on the impairment of
endothelial function caused by classical risk factors for atherosclerosis. However when total IgE
levels were analyzed among allergic subjects – the
level of IgE >500 IU/ml was associated with sig-
12
nificant impairment of endothelial function, while
NMD did not differ.
Conclusions: Allergic disease do not constitute a strong risk facto for the development of
endothelial function, but high IgE levels in allergic
subjects may be an important predictor of endothelial function. Further studies on larger populations
are warranted to explain these relationships.
Key words: allergy, endothelium, endothelial function, IgE, FMD

Czynniki Ryzyka 2/2010 - Wydawnictwo Medical Education

Transkrypt

Podobne dokumenty

Artykuł ukazał się w Miesięczniku

pobrać w formacie - RMC Rudnicki