docbiuletyn systemu wykorzystania doświadczeń
download 
Reklamacja Transkrypt
biuletyn systemu wykorzystania doświadczeń
Nr 1/2014 (1) 30 września 2014 r. CENTRUM DOKTRYN I SZKOLENIA SIŁ ZBROJNYCH BIULETYN SYSTEMU WYKORZYSTANIA DOŚWIADCZEŃ Doświadczenia z 12 lat polskiej obecności w Afganistanie Polecane: płk Marek KOTOWSKI (OWD DG RSZ) „Alfabet misjonarza”, czyli niezbędna wiedza dla każdego, kto wybiera się na misję pod Hindukusz. mjr Radosław WOJTOWICZ, mjr Andrzej DEKOWSKI (CDiS SZ) „Rola dowódcy w systemie wykorzystania doświadczeń”. ppłk Wojciech GIL (CDiS SZ) „Opisywanie obserwacji”, czyli mały poradnik jak dobrze opisać obserwację. W tym numerze: Słowo wstępne Dyrektora Centrum Doktryn i Szkolenia SZ. 2 DOŚWIADCZENIA: W bieżącym roku mija 12 lat odkąd Polska zaangażowała się w międzynarodową misję stabilizacyjną ISAF w Islamskiej Republice Afganistanu. To jednocześnie czas pierwszych podsumowań naszej obecności pod Hindukuszem, ponieważ wielkimi krokami zbliża się termin zakończenia misji ISAF, największej i najtrudniejszej w historii NATO i Polski. Już dziś można śmiało stwierdzić, że udział Sił Zbrojnych RP w misji ISAF pozwolił na zebranie doświadczeń, których wartość z punktu widzenia aktualnie zachodzących zmian systemowych w polskiej armii jest nie Doświadczenia z 12 lat polskiej obecności w Afganistanie. 2 Alfabet „misjonarza”. 8 do przecenienia. Wieloletnie zaangażowanie Polski w Afganistanie jest wyrazem nie tylko odpowiedzialności za sprawy międzynarodowe, ale również za bezpieczeństwo państwa polskiego. Wpłynęło ono także w istotny sposób na integrację Sił Zbrojnych RP w ramach Sojuszu, ich modernizację, w tym zwiększanie mobilności, pozyskiwanie nowoczesnego wyposażenia i uzbrojenia, a także tworzenie nowych struktur wojskowych pozwalających na efektywniejsze dowodzenie i wsparcie działań. Jednakże ze względu na specyfikę, skalę i charakter polskiego zaangażowania w misję ISAF jedynie część zebranych doświad- Polski patrol w Afganistanie. (fot. mjr Robert Reczkowski, CDiS SZ) czeń i wniosków jest w pełni zbieżna z fundamentalnymi zadaniami SZ RP… (więcej na s. 2–7) Międzynarodowe warsztaty Lessons Learned SWD W PRAKTYCE: Rola dowódcy w systemie wykorzystania doświadczeń. 12 Opisywanie obserwacji. 14 Zasady uzyskiwania dostępu do CBD SWD. 16 RECENZJE, SPRAWOZDANIA, WYDARZENIA, ZAPOWIEDZI: Międzynarodowe warsztaty Lessons Learned. 17 NATO Lessons Learned Conference. 19 Pierwsza edycja kursu SWD. 19 OD REDAKCJI: Geneza i zakres działania Centrum Doktryn i Szkolenia SZ. 20 Publikacje CDiS SZ: Innowacja i synergia w Siłach Zbrojnych RP. 20 W dniach 2425 czerwca 2014 roku już po raz trzeci specjaliści wykorzystania doświadczeń z sześciu państw wspólnie szkolili się na warsztatach w Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych (CDiS SZ). Obecna edycja poświęcona była tematyce prowadzenia analiz w ramach procesu wykorzystania doświadczeń. W warsztatach uczestniczyli przedstawiciele Systemu Wykorzystania Doświadczeń (SWD) międzynarodo- wych dowództw i jednostek NATO: Centrum Szkolenia Sił Połączonych (JFTC), Dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północ-Wschód (MNC NE) 3. batalionu łączności NATO (3rd NATO Signal Battalion) oraz specjaliUczestnicy „International LL Workshop” ści z etatowych komórek zorganizowanych przez CDiS SZ wykorzystania doświadw dniach 24-25 czerwca 2014r. czeń Dowództwa Gene(fot. chor. Krzysztof Żurawski, CDiS SZ) ralnego RSZ, Dowództwa Operacyjnego RSZ oraz in- w warsztatach uczestniczyło 35 nych dowództw i instytucji szcze- specjalistów SWD (więcej na bla operacyjnego. W sumie s. 1718). BIULETYN SWD Słowo wstępne Szanowni Czytelnicy! kmdr Jarosław HEWELT Dyrektor Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy „Nie wystarczy zdobywać mądrości, trzeba jeszcze umieć z nich korzystać” Marcus Tullius Cicero mjr dr Robert RECZKOWSKI Specjalista Oddział Analiz Operacji Poza Granicami Państwa CDiS SZ Str. 2 Udział Sił Zbrojnych RP w operacjach poza granicami państwa, prowadzonych w środowisku międzynarodowym, był jednym z czynników leżących u podstaw stworzenia Systemu Wykorzystania Doświadczeń (SWD) w SZ RP. Potrzeba identyfikowania obserwacji, ich analizowania, wdrażania działań naprawczych oraz dzielenia się wiedzą była szczególnie widoczna w trakcie operacji w Iraku i Afganistanie. Tym samym nie dziwi fakt, że czynnik ten jest wskazywany wśród uwarunkowań o kluczowym znaczeniu dla SWD. Jednakże SWD jest narzędziem organizacyjnego uczenia się i doskonalenia funkcjonowania jednostek i instytucji wojskowych, które może i powinno być wykorzystywane w każdym rodzaju działalności SZ RP, jak również powinno podlegać ciągłemu doskonaleniu. Przeprowadzona przez CDiS SZ analiza funkcjonowania SWD w latach 20122013 wskazała m.in. na potrzebę opracowania publikacji będących jednocześnie narzędziem upowszechniania doświadczeń i wiedzy z zakresu SWD. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie jest niniejszy „Biuletyn…”, którego pierwszy numer, z uwagi na zbliżający się koniec misji międzynarodowych sił wspierania bezpieczeństwa - ISAF, po- święcony został problematyce doświadczeń z PKW Afganistan. Jako organizator Sytemu Wykorzystania Doświadczeń w Siłach Zbrojnych RP wyrażam nadzieję, że „Biuletyn…”, który oddajemy do rąk P.T. Czytelników spełni pokładane w nim nadzieje i okaże się narzędziem przydatnym dla wszystkich użytkowników SWD, a w szczególności dla żołnierzy i pracowników resortu obrony narodowej zajmujących się etatowo i nieetatowo tą problematyką. Życzę miłej lektury. Dyrektor CDiS SZ cz.p.o. kmdr Jarosław HEWELT Doświadczenia z 12 lat polskiej obecności w Afganistanie Udział w misji ISAF w Afganistanie stanowi dla Sił Zbrojnych RP jedno z największych wyzwań wojskowych ostatnich lat. Misja realizowana jest w warunkach, które pod względem kulturowym, cywilizacyjnym i klimatycznym całkowicie odbiegają od realiów europejskich. Ponad 10-letnia obecność wojsk NATO w Afganistanie nie zmieniła wiele w sytuacji wewnętrznej tego kraju, która nadal pozostaje niestabilna. Mimo znaczących postępów w dziedzinie politycznej poziom bezpieczeństwa prowincji afgańskich ciągle jest niezadowalający. W ciągu ostatnich kilku lat nastąpiło wznowienie militarnej działalności rebeliantów na południu i wschodzie Afganistanu oraz odzyskiwanie przez nich wpływów politycznych wśród ludności tych tere- nów. Odżyły wewnętrzne konflikty, w prowincjach spada popularność władz rządowych, a coraz bardziej umacnia się władza lokalnych przywódców klanowych, często powiązanych z narkobiznesem. Początek operacji W odpowiedzi na zaproszenie do udziału w międzynarodowych siłach wspierania bezpieczeństwa (ang. International Security Assistance Force – ISAF) w Afganistanie 16 marca 2002 roku skierowano w rejon misji pierwszą grupę żołnierzy. W zakresie jej działania znalazło się przede wszystkim rozminowywanie terenu, ochrona lotniska w Kabulu, a także budowa infrastruktury drogowo-mostowej i zaplecza logistycznego, niezbędnego do działania międzynarodowych sił wojskowych. W sumie do udziału w operacji wydzielono ok. 300 żołnierzy wyznaczonych z: 1. Brzeskiej Brygady Saperów im. Tadeusza Kościuszki z Brzegu, 10. Opolskiej Brygady Logistycznej im. Piotra Wysockiego z Opola, 4. Brodnickiego Pułku Chemicznego im. Ignacego Mościckiego z Brodnicy, Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii z Puław oraz jednostki specjalnej GROM. Skład polskiego kontyngentu w Afganistanie (PKW Afganistan) został wkrótce zmodyfikowany i od połowy 2002 r. liczył ok. 120 żołnierzy. Zadania realizowane przez Polski Kontyngent Wojskowy do początku 2007 r. ograniczały się w zasadzie do typowych działań inżynieryjnych i saperskich. ►DOŚWIADCZENIA wego i prowadzenia działań bojowych w warunkach asyOd listopada 2008 roku metrii potencjałów stron. zmieniła się organizacja PKW Doświadczenia z udziału w Afganistanie. Powstały PolSZ RP w misji ISAF są bogate skie Siły Zadaniowe (ang. Poi kompleksowe, a ich wspóllish Task Force White Eagle – nym mianownikiem, oprócz TF WE), które jako jedna rosnącego prestiżu państwa z brygadowych grup bojow sferze polityki, jest również wych w Dowództwie Regionalich bezpośredni wpływ na nym Wschód (ang. Regional kierunki transformacji SZ RP. Command East, RC-E) przejęły Poprzez udział PKW odpowiedzialność za prowincję w misji ISAF (a uprzednio Ghazni. 7 kwietnia 2012 r. w Afga- w Iraku) w SZ RP zaczęły nistanie, zgodnie w wcześniej- zachodzić zmiany na miarę XXI wieku. Wyznacznikami szymi międzynarodowymi ustatej ewolucji stały się m.in. leniami, zakończył się proces procesy: profesjonalizacji, rozmieszczania polskich sił modernizacji technicznej czy zadaniowych w prowincji Gha- doskonalenia procesu szkolezni. Od tego dnia aż do 30 maja nia. Powyższe procesy zapobr. polscy żołnierze odpowiada- czątkowały głębokie zmiany li za północną część prowincji ilościowo-jakościowe w caGhazni (osiem dystryktów). łych SZ RP, w szczególności obszarze dowodzenia Pozostałe dystrykty, czyli połu- w i kierowania ogniem (nowe dniowa część prowincji, znajdosystemy dowodzenia i kierowały się pod kontrolą amerywania ogniem), rozpoznania kańskich sił zadaniowych. (nowoczesne środki rozpoznaAktualnie Polskie Siły Za- nia obrazowego), rażenia oraz daniowe (XV zmiana PKW ochrony i obrony wojsk Afganistan) dyslokowane są (nowoczesna obrona przeciww Bagram (prowincja Parwan), minowa, indywidualny system których głównym zadaniem jest wyposażenia żołnierza pk. TYTAN). wycofanie do 31 grudnia br. Doświadczenia z udziału wszystkich narodowych sił w Afganistanie wskazują i środków z rejonu misji do również na wzrost znaczenia Polski. działań niemilitarnych, w tym zwiększoną aktywność organiZdobyte doświadczenia zacji i agencji pozarządowych, Udział SZ RP w operacjach instrumentów cywilnych, ekoi misjach poza granicami pań- nomicznych i politycznych. stwa był i jest istotnym instru- Skuteczne angażowanie się mentem polskiej polityki zagra- w stabilizowanie sytuacji mięnicznej i bezpieczeństwa, mają- dzynarodowej wymaga wdrocym wpływ na kształtowanie żenia koncepcji kompleksowebezpieczeństwa międzynarodo- go podejścia do przyszłych wego. Oprócz realizacji narodo- operacji, tzn. integracji wych celów politycznych i uzyskania efektu synergii i wojskowych staje się on rów- użycia wszystkich angażowanież źródłem doświadczeń, nych komponentów wojskoumożliwiając doskonalenie wych, jak i cywilnych. istniejących i pozyskiwanie Na podstawie zebranych nowych zdolności operacyj- wniosków i doświadczeń możnych. Dotyczy to szczególnie na wysunąć tezę, że istotnym zdolności reagowania kryzysoTask Force „White Eagle” zadaniem dla Sił Zbrojnych RP w XXI w. będzie ciągłe dostosowywanie swych zdolności do zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa. Polska powinna posiadać siły charakteryzujące się wysokimi możliwościami adaptacyjnymi w odniesieniu między innymi do ludzi, techniki bojowej oraz doktryny prowadzenia działań. Zauważa się również zmianę charakteru środowiska bezpieczeństwa, ponieważ aktualnie klasyczne zagrożenia wojskowe wypierane są zdecydowanie przez zagrożenia o charakterze asymetrycznym. Dodatkowo oprócz klasycznych konfliktów międzypaństwowych, kryzysy wywoływane są najczęściej przez stosunkowo niewielkie organizacje o zasięgu lokalnym i globalnym, upadające państwa oraz państwa starające się powiększyć swoją strefę wpływów, czy uzyskać dostęp do nowych zasobów surowców energetycznych. Biorąc pod uwagę zachodzące zmiany w środowisku bezpieczeństwa i wynikające z tego wyzwania dla sił zbrojnych, a także konieczność poszerzania zdolności operacyjnych, w CDiS SZ dokonano wstępnej analizy wniosków i doświadczeń z udziału SZ RP w operacji ISAF, które w opinii CDiS SZ będą miały decydujący wpływ na rozwój nie tylko SZ RP, ale również NATO. Zebrane doświadczenia, zostały pogrupowane tematycznie: 1. Interoperacyjność w ramach Sojuszu oraz narodowe systemy dowodzenia. Współdziałanie w środowisku międzynarodowym w dużym stopniu potwierdziło kompatybilność polskiego systemu dowodzenia z innymi systemami funkcjonującymi w NATO. Udział w misjach i operacjach poza granicami państwa umoż- KTO ROSOMAK w wersji „afgańskiej” na HWY-1. (fot. mjr Robert Reczkowski, CDiS SZ) liwia systematyczne doskonalenie procedur współdziałania w ramach układu koalicyjnego w realnych warunkach pola walki. Wpływa on na rozwój taktyki i technik użycia sił, a także doskonalenie procedur działania, w tym procesu dowodzenia, co umożliwia rozwijanie szeroko rozumianej interoperacyjności. Pozwala to również na gruntowną weryfikację właściwego poziomu przygotowania merytorycznego wyższej kadry dowódczej SZ RP i jej zdolności do efektywnego kierowania w międzynarodowym środowisku, w warunkach realnej operacji, w całym jej spektrum, począwszy od działań dyplomatycznych do stricte operacyjnych. Jednocześnie dokonuje się weryfikacji przygotowania zawodowego dowódców na niższych poziomach dowodzenia w zakresie realizacji przydzielonych zadań w czasie misji. Każda taka ocena bezpośrednio przekłada się na wykorzystanie doświadczeń na kolejnych etapach misji. Udział w misjach i operacjach poza granicami państwa przyczynia się do wzrostu poziomu wyszkolenia indywidualnego, w szczególności w zakresie: (1) dowodzenia pododdziałami w warunkach bojowych, (2) funkcjonowania w środowisku koalicyjnym, (3) zachowaStr. 3 ►DOŚWIADCZENIA nia w warunkach bojowych, (4) funkcjonowania systemu dowodzenia, rozpoznania itp., w warunkach sieciocentryczności pola walki, (5) umiejętności oceny sytuacji w czasie rzeczywistym, (6) przetrwania i ochrony wojsk. Udział w operacjach Sojuszu komponentów SZ RP spowodował również wzrost zdolności operacyjnych Wojsk Specjalnych do realizacji zadań na poziomie operacyjnym oraz przyczynił się do osiągnięcia przez Polskę statusu państwa ramowego, zdolnego do dowodzenia sojuszniczymi operacjami specjalnymi. Dynamiczny rozwój zdolności tych wojsk ma swoje odzwierciedlenie w powierzeniu im dowodzenia sojuszniczym komponentem operacji specjalnych w ramach dyżuru Sił Odpowiedzi NATO (NRF) w 2015 r. 2. Zabezpieczenie logistyczne. Podobnie jak w przypadku systemów dowodzenia udział w misji ISAF pozwolił na wzrost tzw. interoperacyjności logistycznej z innymi państwami. Konsekwencją tej współpracy jest znacząca redukcja naszego wysiłku logistycznego. Oprócz wymiaru ekonomicznego przynosi ona także korzyści w postaci gromadzenia doświadczeń z funkcjonowania w środowisku logistycznym NATO. Do najbardziej wymownych w tym zakresie przykładów należy wymienić programy Strategic Airlift Capability (SAC) i Strategic Airlift Interim Solution (SALIS), które znacznie zwiększają zdolność SZ RP w obszarze przerzutu i mobilności wojsk. personelu logistycznego zdobywającego doświadczenia, jakie nie są możliwe do osiągnięcia w warunkach krajowych. Udział polskich elementów logistycznych w ISAF wpłynął także pozytywnie na zmiany w systemie obsługoworemontowym, które polegają na wprowadzeniu dodatkowych grup obsługowych oraz na zastosowaniu serwisu producenta. Jednocześnie usprawniono zabezpieczenie systemu eksploatacji techniki bojowej Prace remontowe w bazie Ghazni (Afganistan). (fot. Archiwum NSE, XIII zm. PKW Afganistan) na odległym teatrze działań, w tym techniki lotniczej w trudnych warunkach klimatycznych. Ważnym doświadczeniem jest również konteneryzacja logistyki. Zdecydowanej poprawie uległy również warunki bytowe żołnierzy dzięki kwaterowaniu stanu osobowego w klimatyzowanych kontenerach, wykorzystywaniu kontenerowych suszarni czy punktów wydawania posiłków, itp. Do ambitnych działań możemy również zaliczyć skierowanie na teatr działań i utrzymanie wojskowego szpitala polowego przystosowanego do Zaangażowanie państwa zabiegów chirurgicznych ratupolskiego w misję w Afganista- jących życie i krótkotrwałego nie wzmocniło również jakość leczenia. funkcjonowania zabezpieczenia 3. Modernizacja techniczna logistycznego SZ RP poprzez i ochrona wojsk własnych. poprawę stopnia wyszkolenia Zebrane wnioski i doświadczenia w znaczny sposób ułaStr. 4 twiają określenie wymagań stawianych nowym typom sprzętu wprowadzanego do uzbrojenia SZ RP. Wzrost aktywności w obszarze modernizacji technicznej pozwala m.in. na: (1) kontynuację w SZ RP procesu inicjującego zasadniczą zmianę charakteru sił zbrojnych z ciężkiego na bardziej mobilny, z dobrze rozwiniętymi i zdolnymi do przerzutu komponentami: lekkim i średnim, wyposażonymi w samochody wysokiej mobilności i kołowe transpor- tery opancerzone, (2) tworzenie systemów sieciocentrycznych i łączności satelitarnej z możliwością posiadania terminali satelitarnych i identyfikacji bojowej na szczeblu batalionu, (3) wzrost skuteczności rażenia wszystkich rodzajów sił zbrojnych dzięki nowym zdolnościom systemu rozpoznania oraz pozyskanie bezzałogowych środków rozpoznawczych (BŚR), a także podniesienie poziomu bezpieczeństwa w ramach ochrony wojsk własnych, (4) kontynuację działań w zakresie pozyskiwania nowoczesnego sprzętu wojskowego opartego na najnowszych technologiach wraz z ich transferem do rodzimego przemysłu zbrojeniowego oraz unifikacja dotychczasowego sprzętu wojskowego. Odmienny charakter zagrożeń związanych z asymetrią prowadzonych działań, jak również ciągła ewolucja taktyki działania rebeliantów znalazły odzwierciedlenie również w zmianach dokonywanych w obszarze ochrony wojsk własnych. Zdolność do przetrwania wojsk podwyższono m.in. przez wyposażenie SZ RP w nowy sprzęt bojowy (realizacja programu KTO ROSOMAK), pojazdy opancerzone o zwiększonej odporności na improwizowane ładunki wybuchowe (MRAP, M-ATV) czy nowoczesne indywidualne wyposażenie żołnierza (realizacja programu TYTAN). Wyposażenie i sprzęt sprawdzany jest w ekstremalnych warunkach klimatycznych warunkujących jego modernizację lub wycofanie i zastąpienie nowym. Doświadczenia z Afganistanu oraz z innych rejonów misji wskazują także, że w dalszym ciągu poprawy wymaga wymiana informacji niejawnych między sojusznikami (również z wykorzystaniem systemów informatycznych). Ze względu na brak jednolitych rozwiązań w tym obszarze jest ona często utrudniona lub wręcz niemożliwa. 4. Szkolenie wojsk. Udział w afgańskiej misji spowodował umocnienie trendu rozwijającego się już od czasu operacji Iraqi Freedom, zgodnie z którym system szkolenia SZ RP ukierunkowany jest zarówno na zadania realizowane podczas operacji w ramach Art. 5. Traktatu Waszyngtońskiego, jak i operacji reagowania kryzysowego (w tym wsparcia pokoju). Zasadniczym jednak celem cyklu szkoleniowego jest przygotowanie pododdziałów planowanych do użycia w operacji w warunkach jak najbardziej zbliżonych do sytuacji rzeczywistej. Szkolenie w kraju ukierunkowane jest na prowadzenie działań połączonych, zwłaszcza komponentu lądowego i po- ►DOŚWIADCZENIA wietrznego, w których ten ostatni służy wsparciu i zabezpieczeniu działań w rejonie operacji. Dzięki temu możemy obserwować, jak powstaje świadomość integracji działań powietrznych i lądowych w przyszłej operacji połączonej. Udział polskiego personelu wojskowego w misjach poza granicami państwa umożliwia uczestniczenie żołnierzy w różnorodnych kursach, szkoleniach za granicą, czy w sojuszniczych ćwiczeniach wojskowych w ramach przygotowania do realizacji zadań na teatrze działań. Ma to przede wszystkim bezpośrednie przełożenie na implementację procedur działania NATO, co w znacznej mierze wpływa na prawidłowe współdziałanie z sojusznikami. Na etapie przechodzenia od działań wymuszania pokoju do działań stabilizacyjnych i odbudowy niezbędne jest zaangażowanie specjalistów cywilnych. W związku z tym, w procesie przygotowywania misji konieczne jest uwzględnienie szkolenia tych specjalistów. Jednocześnie cechą charakterystyczną w trakcie prowadzenia operacji w okresie stabilizacji jest obecność organizacji pozarządowych. Dlatego też w procesie kształcenia oficerów sztabów i dowództw oraz specjalistów CIMIC należy uwzględniać problematykę współdziałania z tymi podmiotami. Specyfiką misji stabilizacyjnych, m.in. w Afganistanie, jest płynne przejście od fazy stabilizacji do fazy rekonstrukcji. W szkoleniu dowództw i sztabów w module programowym Mission Oriented Training istnieje potrzeba uwzględnienia bloku tematycznego dotyczącego realizacji funkcji administracyjnych z uwzględnieniem przepisów prawa międzynarodowego. 5. Proces wycofania sił i środków z obszaru operacji. Wielokrotny udział wydzielonych komponentów Sił Zbrojnych RP w operacjach poza granicami państwa wiąże się nie tylko z koniecznością planowania i bieżącej koordynacji działań na teatrze, ale także z organizacją sprawnego i bezkolizyjnego procesu strategicznego przemieszczania się do i z teatru działań. Wnioski z tego obszaru są konsekwentnie wprowadzane w życie tak, aby w przyszłości można było uniknąć trudności, jak również mieć pewność co do mobilności jednostek wojskowych zarówno w przypadku działań na terytorium kraju, jak i poza jego granicami. Najważniejsze z nich dotyczą: (1) uzyskania zgody władz państwa/państw na przejazd konwojów wojskowych oraz zawarcia stosownych porozumień międzynarodowych, w których określane są warunki tranzytu powrotnego obejmującego żołnierzy i sprzęt wojskowy, a także ewentualnych umów z przewoźnikiem (niezbędne do terminowej realizacji transportu wojsk), (2) przygotowania dokumentów określających specyfikację ilościową i schemat czasowy procesu na poziomie narodowym. Ich terminowe opracowanie i zatwierdzenie przez odpo- w których komponenty SZ RP realizowały swoje zadania oraz zmieniające się uwarunkowania polityczne w regionach stacjonowania polskich sił, a także panujące tam warunki geograficzno-klimatyczne, (4) uwzględnienia elementu finansowego w planowaniu przemieszczenia. W tej sytuacji z co najmniej rocznym wyprzedzeniem należy dokonywać dokładnej analizy i weryfikacji ilości oraz rodzaju sprzętu przewidzianego do przewozu oraz dostosowania środków transportowych do określonych potrzeb. wiedzialne podmioty pozwoli na realizację transportu polskich sił z rejonu misji zgodnie z planem, (3) zaplanowania kilku wariantów transportu powrotnego z uwzględnieniem różnych dróg przemieszczenia (lądowa, morska lub powietrzna). Istotne jest to z uwagi na różnorodność obszarów, wiązania organizacyjne. Te swoiste sieci składające się z sił militarnych i partnerów niemilitarnych będą formować się, ewoluować, rozwiązywać i ponownie formować w różnych konfiguracjach, w czasie i przestrzeni w sposób bardziej elastyczny niż obecne siły połączone. Istotą 6. Determinanty rozwoju SZ RP i NATO w kontekście przyszłych działań połączonych. Zebrane wnioski i doświadczenia w zakresie prowadzenia wielonarodowych operacji połączonych wpływają pozytywnie nie tylko na określenie sposobu przygotowania wielonarodowych sił, ale również umożliwiają wypracowanie niezbędnych mechanizmów w celu sprawnego ich funkcjonowania w środowisku bezpieczeństwa. Wymuszają także przyjęcie takiego trybu działania, który umożliwiałby szybką transformację lub połączenie różnych zdolności w ramach sił połączonych we wszystkich obszarach operacji, bez względu na granice geograficzne czy relacje lub po- sił połączonych zatem zawsze będzie łączenie unikalnych zdolności poszczególnych rodzajów sił zbrojnych, w celu zademonstrowania i utrzymania dominującej potęgi militarnej. Tworzenie takich zgrupowań wojskowych było nierozerwalnie związane z charakterem prowadzonych działań, czyli operacjami połączonymi. Uwzględniając powyższe, w SZ RP zostały zainicjowane prace mające na celu zreformowanie struktur dowodzenia i kierowania siłami zbrojnymi. Jak wynika z zebranych wniosków i doświadczeń, w celu lepszego przygotowania do operacji oraz określenia przyszłych wymagań wobec sił zbrojnych, istotne staje się przyjęcie hipotetycznych scenariuszy planistycznych, a następnie za pomocą odpowiednich modułów kalkulacyjnych określenie potrzeb, które będą generować odpowiednie wymagania. Takie przyjęcie założeń będzie miało na celu eliminację niedociągnięć oraz wdrożenie i rozszerzenie stosowania idei wielonarodowych sił połączonych posiadających tzw. moc rozstrzygającą. Zmiany środowiska bezpieczeństwa, w tym potencjalne zagrożenia i wyzwania, wpływają na podejście do procesu planowania. Istotnym elementem takiego trendu będzie np. świadomość sytuacyjna środowiska. Należy zauważyć, że często brak precyzyjnego zdefiniowania środowiska prowadzonych działań skutkował niedostosowaniem sił i środków do zdolności oraz celów prowadzonej operacji. Błędne założenia do planowania spowodowały niedobory w siłach głównych oraz zdolnościach sił specjalnych. Jednocześnie nie posiadano zdolności do przeciwdziałania rebeliom, rozwijania narodowych sił bezpieczeństwa, odbuStr. 5 ►DOŚWIADCZENIA ►DOŚWIADCZENIA dowy i rozwoju oraz budowy międzynarodowych zdolności. Operacje prowadzone na szeroką skalę w dynamicznych środowiskach operacyjnych wymagają również ścisłej integracji sił głównych z siłami specjalnymi. Istotnego znaczenia nabierają tutaj umiejętności prowadzenia działań w cyberprzestrzeni oraz szeroko rozumianej działalności rozpoznawczej z jednoczesnym uwzględnieniem nowych sposobów walki oraz nowych partnerów. Celem nadrzędnym takiej działalności będzie osiągnięcie wyższych poziomów skuteczności działań będących reakcją na najbardziej prawdopodobne zagrożenia. Dotychczas działania sił specjalnych w operacjach były traktowane w większości jako działania oddzielne, z innymi zadaniami i wysiłkiem w stosunku do sił głównych, co uniemożliwiało skuteczną koordynację. Jednocześnie integracja sił specjalnych wymagała nowego spojrzenia w zakresie ich użycia, współdziałania, wymiany informacji oraz stosowanych taktyk i procedur działania. Przeprowadzona analiza współczesnych konfliktów zbrojnych wskazuje również, że w nadchodzących latach znaczącą rolę odgrywać będzie społeczeństwo informacyjne i jego wpływ na prowadzenie działań operacyjnych. Zbyt mało uwagi poświęca się np. znaczeniu walki informacyjnej (np. aktualne działania Rosji na Ukrainie) na wszystkich poziomach dowodzenia. Zaobserwowano również brak skuteczności w dostosowaniu narracji do celów i pożądanego stanu końcowego operacji np. poprzez brak umiejętności całościowego zrozumienia roli informacji w prowadzonych operacjach (np. Operation Unified Protector OUP w Libii). Przyjęta Str. 6 w OUP strategia komunikacji w większości była niewystarczająca i wymagała skoordynowanych, połączonych wysiłków wszystkich uczestników prowadzonej operacji. Zgromadzone wnioski i doświadczenia ze współczesnych konfliktów zbrojnych w oczywisty sposób wskazują, że przeciwnik oraz zagrożenia tracą swoją wyrazistość. Jednakże nadal kwestią zasadniczą pozostanie ich wpływ na świadomość społeczną. Walka informacyjna, a w tym uzyska- stała się iluzją. Przyszłościowe, wielonarodowe operacje połączone będą stanowiły również pewną formę promocji współpracy w ramach sił połączonych oraz szerokiej współpracy z partnerami tych sił w ramach prowadzonych operacji (dużym zagrożeniem w tym aspekcie pozostają bariery wynikające z nieproporcjonalnego rozwoju zdolności operacyjnych państw członkowskich NATO). Zauważalna również będzie potrzeba ustanowienia Lądowanie Mi-24 w bazie Ghazni (Afganistan). (fot. Archiwum SGPSz, XIII zm. PKW Afganistan) nie i utrzymanie wsparcia opinii publicznej, będą odgrywać coraz większą rolę w każdym konflikcie. Co więcej, przyszłe konflikty będą miały charakter hybrydowy. Hybrydowość nie jest jedynie synonimem działań nieregularnych czy stabilizacyjnych. Dotyczy to przede wszystkim totalnej zmiany świadomości przeciwnika, który nie zawaha się użyć całej gamy technik i taktyk asymetrycznych. Potwierdzeniem tego są m.in. pozyskane doświadczenia z operacji w Afganistanie, gdzie okazało się, że nie jest możliwe prowadzenie działań operacyjnych na warunkach NATO, ponieważ przeciwnik bardzo szybko dopasowuje się do nowej sytuacji. Natomiast wiara w posiadanie przewagi technologicznej i brak potrzeb zaangażowania większych sił, i utrzymania jedności koalicji oraz podjęcia wysiłku w aspekcie konkurencyjnych interesów narodowych, kultur, zasobów, prowadzonej polityki oraz zachowania komunikacji na poziomie strategicznym. W wyniku analizy wniosków i doświadczeń z tego obszaru stwierdzono, że w większości przypadków tylko ministerstwa obrony były głównymi partnerami współpracy z międzynarodowymi siłami zbrojnymi w ramach prowadzonych operacji. Zróżnicowane zasady, bariery językowe oraz liczne ograniczenia w zakresie zdolności do współpracy utrudniały prowadzenie skutecznych działań. Ważnym obszarem w ramach prowadzonych operacji będzie także przekazywanie odpowiedzialności kolejnym siłom/organizacjom po osią- gnięciu założonych celów. Doświadczenia irackie i afgańskie pokazują, że przejścia między poszczególnymi fazami operacji wymagało aprobaty i wsparcia politycznego rządów. Jednocześnie brakowało pełnego zrozumienia w tym zakresie na niższych szczeblach władzy i zaangażowania w ramach współdziałania w procesie planowania operacji. Przyjmowana struktura sił zbrojnych w prowadzonych operacjach z reguły była kwestionowana w odniesieniu do możliwości utrzymania równowagi w sektorze bezpieczeństwa, zarządzania oraz ich rozwoju w istniejących realiach politycznych. Również jedność wysiłku pomiędzy organizacjami międzynarodowymi, rządowymi oraz pozarządowymi nie była wystarczająca. Miało to bezpośrednie przełożenie na brak zrozumienia różnic kulturowych, roli i zadań tych organizacji oraz założonych celów operacji. Zmiany zachodzące w środowisku bezpieczeństwa są nierozerwalnie związane z pojawianiem się asymetrycznych zagrożeń, a także ze zmianą charakteru już istniejących. Państwa sponsorskie w szerokim zakresie wykorzystywały i nadal wykorzystują podmioty zastępcze (grupy terrorystyczne, kryminalistów, przestępców komputerowych, najemników) w ramach generowania wyzwań asymetrycznych oraz akceptowały ich działalność udzielając im wszechstronnego wsparcia. Wymuszanie przestrzegania prawa oraz działalność organizacji pozamilitarnych stawała się kluczowym środkiem zwalczania podmiotów zastępczych. Jednocześnie siły główne nie posiadały stosownych narzędzi do szkolenia oraz wymiany informacji z tymi organizacjami pozamilitarnymi. Innym wyzwaniem jest działalność jednostek oraz małych ►DOŚWIADCZENIA nych. Internet stał się narzędziem do rekrutowania najemników, zbierania środków finansowych, dowodzenia oraz koordynacji działań. grup posiadających zdolności dotychczas dostępne tylko dla państw. Dostęp tych elementów do współczesnych technologii i informacji może stanowić wielkie zagrożenie z uwagi na możliwość prowadzenia przez nie działań destabilizacyjnych i destrukcyjnych. Dostępność komercyjnych technologii w powiązaniu z przestępczością ponadnarodową oraz terroryzmem umożliwia grupom i pojedynczym uczestnikom na wywieranie globalnego wpływu. Posiadanie efektywnych i mało nakładowych technik rażenia umożliwiło tym elementom rażenie celów o dużym znaczeniu strategicznooperacyjnym, a dostępna technologia informatyczna ułatwiała prowadzenie efektywnej komunikacji i działań informacyj- Podsumowanie Wieloletnie zaangażowanie Polski w Afganistanie jest wyrazem odpowiedzialności za sprawy międzynarodowe i w istotny sposób wpłynęło ono na integrację Sił Zbrojnych RP w ramach Sojuszu, ich modernizację, w tym zwiększanie mobilności, pozyskiwanie nowoczesnego wyposażenia i uzbrojenia, a także tworzenie nowych struktur wojskowych pozwalających na efektywniejsze dowodzenie i wsparcie działań. Jednakże ze względu na specyfikę, skalę i charakter polskiego zaangażowania jedynie część z tych doświadczeń i wniosków jest w pełni zbieżna z fundamentalnymi zadaniami SZ RP. Przed Siłami Zbrojnymi RP jak również przed całym NATO stoją poważne wyzwania. Skuteczna reakcja na pojawiające się zagrożenia oraz konieczność sprostania określonym priorytetom wymagać będzie od SZ RP i NATO rozwijania i utrzymania określonych zdolności operacyjnych. Intensywność i różnorodność operacji prowadzonych w ostatnich latach przez NATO wskazuje, że przyszłe siły koalicyjne muszą być przygotowane do szerokiego spektrum działania oraz dostosowywać swoje zdolności w świetle zmieniających się warunków prowadzenia operacji. ■ „Misja w Afganistanie to najważniejsza misja polskiej armii, nie tylko ze względu na liczbę wysyłanych tam żołnierzy, ale przede wszystkim ze względu na wagę tej misji w kontekście polityki zagranicznej, realizacji interesów bezpieczeństwa Polski oraz pozyskanego doświadczenia wojskowego.” Tomasz Siemoniak Minister Obrony Narodowej WYKAZ WYBRANYCH OBSERWACJI ZGŁOSZONYCH DO CBD SWD ZAWIERAJĄCYCH PROBLEMATYKĘ Z DZIAŁALNOŚCI PKW AFGANISTAN ID Tytuł obserwacji ID 247 Plecaki z wyposażeniem ratunkowym, służącym do przetrwania we wrogim środowisku w wypadku izolacji. Tytuł obserwacji 113 Uwagi z użytkowania broni osobistej WIST-94. 233 Środki ochrony wzroku i słuchu. 98 Enumeracja potrzeb PSZ w Afganistanie w zakresie realizacji sprawnego wycofania sił i środków z teatru działań. 225 Wymiana systemu siedzisk do KTO 8x8 Rosomak redukujących wpływ obciążeń udarowych typu anti-mine-blast. 97 Funkcje personelu medycznego (GZM, ratownicy medyczni, pracownicy wojska). 222 Pojazdy akumulatorowe. 95 Poszukiwanie dodatkowych metod skutecznego pozyskiwania wiedzy specjalistycznej niezbędnej do realizacji nowych zadań, w tym udziału w misjach poza granicami kraju. 216 Moździerz LM-60K. 83 Szkolenie psów służbowych w zakresie rozpoznania materiałów wybuchowych wykonanych metodą domową (HME). Doposażenie plutonu przewodników psów w kamizelki chłodzące. 209 Zmiany w organizacji uzyskiwania orzeczeń Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej przez żołnierzy SGP. 76 Eliminacja ręcznych prac przy obsłudze terminali satelitarnych PPTS-1.8. 197 Metodyka oceny operacji na przykładzie operacji typu COIN (Counter-Insurgency). 49 Zabezpieczenie łączności radiowej w patrolach bojowych organizowanych w PKW. 196 Współdziałanie pododdziałów ogólnowojskowych z lotnictwem wojsk lądowych w zakresie wsparcia ogniowego w operacji połączonej. 41 Urządzenie do demaskowania zakopanych przewodów do odpalania IED. 190 Procedury przeciwdziałania improwizowanym urządzeniom wybuchowym. 36 Przyrząd ułatwiający oddawanie moczu kobietom żołnierzom. 173 Brak detektora do wykrywania materiałów wybuchowych. 35 Możliwości obserwacyjne pododdziałów. 171 Direct Fragmentation Charge (DFC) taktyka, zastosowanie, przeciwdziałanie. 34 Toalety przenośne. 170 Radio Frequency Trigger (RFT) taktyka, zastosowanie, przeciwdziałanie. 33 Nakładki antypoślizgowe na buty. 169 Pressure Plate IED (PPIED) taktyka, zastosowanie, przeciwdziałanie. 32 Procedura wykorzystania samolotów do obsługiwania strzelań artylerii. 158 Zastosowanie adaptera z szyną Picatinny na PKMSN/PKMN w SGPSz do montażu celowników optycznych. 26 Modernizacja 5,56mm kbs Beryl dwójnóg zintegrowany z chwytem przednim. 157 Przygotowanie dowódców plutonów do współdziałania z LWL oraz Wojskami Specjalnymi. 24 Dobra praktyka w zakresie uzyskiwania dostępu do sieci CENTRIX. 156 Działalność Provincial Recontruction Team (PRT). 23 Propozycja zmian strukturalnych w DSP oraz jednostkach podległych umożliwiających zabezpieczenie prawidłowego funkcjonowania Force Protection (ochrony wojsk) w SP. 149 Dźwignia zaczepu magazynka 5,56mm kbs Beryl wersja C. 22 Wnioski z eksploatacji techniki lotniczej z udziału w misjach zagranicznych. 145 Współdziałanie personelu psychoprofilaktycznego z żołnierzami przygotowującymi się do misji. 19 Wykorzystanie systemu akustycznej lokalizacji stanowiska ogniowego PILAR. 144 Szkolenie z taktyki wykorzystania PTDS dla obsady TOC i osób kluczowych PSZ. 18 Dodatkowe wyposażenie 5,56mm kbs Beryl. 135 Struktura sekcji S-2 na szczeblu batalionu. 17 Szkolenie w użytkowaniu rejestratora danych biometrycznych. 133 Zmiany funkcji i znaczenia strzelców wyborowych i potrzeby zmian w ich szkoleniu. 14 3.SLTr wnioski z PKW Afganictan. 128 Wyposażenie załóg śmigłowców w lornetki ze stabilizacja obrazu. 10 Dobra praktyka właściwe szkolenie specjalistyczne z zakresu C-IED. Str. 7 ►DOŚWIADCZENIA ►DOŚWIADCZENIA Alfabet „misjonarza” płk mgr inż. Marek KOTOWSKI Szef Oddziału Oddział Wykorzystania Doświadczeń Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych „Afganistan - przez wielu nazywany cmentarzyskiem imperiów. […]Trzydzieści pięć lat wojny wkomponowuje się w dwa i pół wieku manipulacji przez potęgi zagraniczne, ktore uczyniły z Afganistanu jeden z najbiedniejszych i najbardziej ekologicznie zanieczyszczonych krajów na świecie.” Dana Visalli, „Report Back from Afghanistan: People, Land, War and Peace”, Fairhaven College, Washington 2011 Str. 8 Misja w Afganistanie dobiega końca. Ponad dwunastoletnia obecność SZ RP pod Hindukuszem nie tylko pozwoliła zebrać cenne doświadczenia stricte militarne, ale pozwoliła również poznać ten kraj od strony cywilnej życia codziennego i bogatej historii. Dlatego też z uwagi na mój wielokrotny udział w misjach w ramach UNAMA czy PKW powstał alfabet „misjonarza”. Artykuł ten jest źródłem wiedzy o życiu i historii Afganistanu, niezbędny (w moim przekonaniu) do zrozumienia ludzi i zjawisk stanowiących nieodłączny element realizacji zadań przez polski personel cywilny i wojskowy w tym kraju. A jak AFGANISTAN. Afganistan jest wysokogórskim krajem śródlądowym, nie posiadającym dostępu do morza, położonym w środkowej i południowo-zachodniej Azji. Powierzchnia wynosi 653 232 km2 (dwa razy większa od Polski), gdzie ponad 4/5 powierzchni zajmują góry. Z północnego wschodu na południowy zachód rozpościera się pasmo górskie Hindukusz z najwyższym szczytem kraju Noszak (7492 m n.p.m.), przechodzące w surowe obszary Wyżyny Irańskiej, a następnie w półpustynię Registanu (3540 tys. km²), między którymi znajduje się Wyżyna Hazradżat z kilkoma przełęczami umożliwiającymi komunikację pomiędzy regionami kraju. Klimat jest surowy i mroźny, w górach średnie temperatury w styczniu spadają do -15°C, a w lipcu rzadko przekraczają 0°C. Natomiast najcieplejsze lata występują na pustynnych obszarach na południu kraju (powyżej +22°C). Opady w górach przekraczają 1500 mm rocznie, większa część kraju ma 400–600 mm rocznie, na terenach stepowych poniżej 200 mm rocznie. Ziemie uprawne zajmują zaledwie 12% powierzchni, zaś lasy (głównie w rejonie północno-wschodnim) tylko 3%. Afganistan należy do najsłabiej rozwiniętych gospodarczo państw świata. PKB za 2012 rok wyniósł zaledwie 19,9 mld dolarów USA, czyli zaledwie 621 dolarów na 1 mieszkańca, z czego 31% dostarczyło rolnictwo, 26% przemysł, a pozostałe 43% usługi. Główną gałęzią gospodarki jest niskotowarowe rolnictwo. Uprawia się głównie zboże (pszenica 2,7 mln ton, ponadto kukurydzę, jęczmień i ryż, a także bawełnę, buraki cukrowe, trzcinę cukrową. W dolinach rzek na terenach nawadnianych rozwija się sadownictwo i uprawa winorośli (produkcja winogron 365 tys. ton). Dobrze rozwinięta jest hodowla (częściowo koczownicza): owiec 11 mln, kóz 2,2 mln oraz wielbłądów i koni. Z kolei transport jest bardzo słabo rozwinięty. Drogi liczą tylko 42,15 tys. km, w tym: 29800 km szlaków nieutwardzonych, a sieć kolejowa jest od 2010 roku w budowie. W Afganistanie istnieje 1200 km (w 2007) śródlądowych dróg wodnych. Najważniejszą arterię stanowi żeglowny odcinek rzeki Amu-Daria, po którym pływają statki o pojemności do 500 DWT. Ponadto istnieją gazociągi o łącznej długości 466 km. Główne lotnisko w Kabulu ma połączenie z kilkoma miastami za granicą. Poza Kabulem w 2010 roku istniało 18 innych lotnisk o betonowych pasach startowych oraz 34 inne o nieutwardzonych lądowiskach. Międzynarodowe linie lotnicze znajdują się w Kabulu i w Kandaharze. Na całym obszarze kraju poważną rolę odgrywa nadal transport juczny. Bilans handlowy jest niezrównoważony: np. eksport w 2009 wyniósł 547 mln dolarów, zaś import aż 5,3 mld dolarów. Główni partnerzy handlowi to: Pakistan, USA, Indie, Niemcy, Rosja, Japonia i Iran. Jednakże z uwagi na utrzymujące się od kilkudziesięciu lat konflikty i prowadzone działania wojenne, gospodarka afgańska znajduje się w ruinie. B jak BIEDA. Ogrom zniszczeń i ubóstwa jest widoczny na każdym kroku. Tubylcy żyją w warunkach przypominających okres średniowiecza. Przeciętny dochód na obywatela to ok. 700 dolarów rocznie. Ubóstwo stanowi największy problem mieszkańców prowincji. Posiadanie zwierzęcia domowego – krowy, kozy czy owcy – jest dla nich ważniejsze od losu własnego dziecka. Na przykład w górskiej prowincji Ghor, odciętej od świata śniegami, zimą 2004/2005 około 1500 dzieci umarło na koklusz i zapalenie płuc (w wyniku między innymi afgańskiej filozofii życia i śmierci). Zdarzają się również enklawy bogactwa (tzw. pałace warlordów), zamieszkiwane przez osoby, które wzbogaciły się na wojnie, handlu bronią i kontroli rynku narkotyków (np. osoby takie zdobią ►DOŚWIADCZENIA podłogi ręcznie tkanymi dywanami wartymi tysiące dolarów, a w komnatach gromadzą antyki). C jak CENY. Oficjalna waluta to afgani. Wszędzie można posługiwać się dolarami lub euro. Jeden dolar to ok. 5055 afgani. Rozliczenia w Afganistanie są w większości gotówkowe, ponieważ system bankowy de facto nie istnieje. Przykładowy cennik z marketu: placek chleba – mały 35 afgani, duży 8, paczka papierosów znanej marki – 80 afgani. W sklepie dla cudzoziemców paczka „Marlboro” kosztuje 2 dolary, karton 20. D jak DEMOGRAFIA. Położenie Afganistanu (gdzie przechodziły wojska i przecinały się historyczne szlaki handlowe prowadzące z Azji Środkowej do Azji Południowej i płd.-zach.) wpływa na jego różnorodność etniczną i językową. Liczba mieszkańców w 2012 roku wynosiła 33,4 mln (w 1950 było ich 8,15 mln). Ludność rozmieszczona jest nierównomiernie. Główne skupiska to kotliny śródgórskie i oazy na obszarach północno-wschodniej części kraju. Tereny wysokogórskie na północy i półpustynne na południowym zachodzie są prawie bezludne. Około 2 mln mieszkańców to koczownicy. Ponad 3 mln osób przebywa na emigracji, głównie w Pakistanie i Iranie. Tylko 28% ludności mieszka w miastach. Poziom życia ludności i jej zdrowotność należą do najniższych w świecie; powszechnym zjawiskiem jest analfabetyzm 62,9%. Cztery główne grupy etniczne to: Pasztunowie (44%), Ta- dżycy (25%), Hazarowie (15%) i Uzbecy (8%). Między nimi zawsze rozgrywa się też rywalizacja o władzę. Krajem zawsze rządził przedstawiciel Pasztunów, jest tak i dzisiaj. Prezydent jest Pasztunem, jego zastępcami są Tadżyk i Hazar. 84% społeczeństwa to sunnici, reszta to szyici (przede wszystkim Hazarowie). D jak DUSZMENI, czyli ludzie duchy (termin, którym żołnierze radzieccy, w okresie wojny afgańsko-sowieckiej, określali bojowników afgańskich i pochodził on od taktyki, jaką stosowali mudżahedini). Duszmeni ścigani przez przeciwnika, zapadali się pod ziemię i znikali jak duchy w naturalnie wydrążonych przez wodę spływającą z gór, głębokich tunelach oraz podziemnych jaskiniach. Taktyka znana z wojny w Wietnamie w latach 60. i 70. ubiegłego wieku, stosowana także dzisiaj przez talibów, tyle, że w tunelach wykonanych ludzką ręką lub kanałach irygacyjnych zwanych „karezami”. E jak ELEKTRYFIKACJA. Ismail Khan, jeden z bohaterów wojny z ZSRR, zelektryfikował Herat, będąc gubernatorem prowincji. W roku 2004 było to jedyne miasto, w którym działały uliczne latarnie. Khan usiłował utrzymać niezależność od rządu, ale prezydentowi Karzajowi udało się usunąć go ze stanowiska. Zaproponował mu funkcję ministra ds. wody i energetyki. „Lwu z Heratu” pomogła pogoda. W zimie 2004/2005 spadło dużo śniegu, a roztopy napełniły zbiorniki hydroelektrowni, która zaopatrywała stolicę w prąd. Khana cenili więc kabulczycy, mogący oświetlać mieszkania z sieci nawet za dnia. Pozostali Afgańczycy do dziś posiłkują się agregatami prądotwórczymi. Domy na prowincji ogrzewają paląc tzw. kiziak, czyli suszone, zmieszane ze słomą krowie lub wielbłądzie odcho- dy, chrust oraz drewno. F jak FANTAZJA. Na bezludziu, gdzie do najbliższej wioski jest kilka kilometrów, Afgańczycy potrafią znanymi sobie tylko sposobami, bez ciężkiego sprzętu, podnieść wywróconą do góry kołami ciężarówkę pełną bali drzewnych, pozbierać i załadować ładunek i doprowadzić pojazd do sprawności. Ciężarówki, zwane jingle trukcs od dźwię- ków jakie wydają przymocowane do nich łańcuchy, wymalowane są rysunkami przedstawiającymi krajobrazy, samoloty i inne najwymyślniejsze sceny z życia ludzkiego. G jak GHAZNI. Ghazni (Ğazni, Ghazna; pers.: – )غزنی miasto we wschodnim Afganistanie, położone nad rzeką Ghazni, przy drodze KabulKandahar (HWY-1). Jest to główne miejsce stacjonowania Polskich Sił Zadaniowych (2008 2014) i ośrodek administracyjny prowincji Ghazni. Liczące ok. 141 tys. mieszkańców (2006), od 962 r. stało się stolicą państwa Ghaznawidów, założonego przez Alptigina. W czasie panowania Mahmuda z Ghazni (998–1030) przekształciło się w prawdziwe centrum kulturalne oraz siedzibę uczonych i poetów rywalizującą z Bagdadem. Około roku 1160 miasto zajęli Ghurydzi, a w XIIIXIV wieku trafiło ono pod panowanie mongolskie, a następnie w XVI wieku w ręce Wielkich Mogołów. W 1738 roku miasto zdobył Nadir Szah. W 1747 roku Ghazni wraz z prowincją stało się częścią państwa afgańskiego, by w latach 1838–1842 znaleźć się we władaniu Anglików podczas pierwszej wojny afgańskiej. Obecnie jest ośrodkiem przemysłu chemicznego, rzemiosła (kożuchy, tkaniny, obuwie, wyroby artystyczne z metalu) i handlu (wełna, owce). Jest węzłem komunikacyjnym (lotnisko). W Ghazni znajdują się m.in. muzeum, pozostałości dwunastowiecznego pałacu Ghaznawidów, 3 mauzolea grobowe (z XV, XVI w.) oraz wzniesione w XVIII w. nad grobowcem Mahmuda z Ghazni. W bezpośredniej okolicy są też Str. 9 ►DOŚWIADCZENIA oddalone o 365 m od siebie dwie 43-metrowe wieże z XII w. Zgodnie z inskrypcjami na murach zostały wzniesione przez Mahmuda i jego syna. Nieco dalej od miasta znajdują się ruiny buddyjskiego klasztoru z VI–VII w. (stupy, rzeźby, m.in. posąg – kolos leżącego Buddy). Przez miasto przebiega główna arteria komunikacyjna Afganistanu, czyli droga Kabul-Kandahar. G jak GOŚCINNOŚĆ. Jeśli odwiedza się Afgańczyków w pokojowych zamiarach, ugoszczą oni każdego, jak tylko najlepiej potrafią, nawet jeśli niewiele posiadają. Wezmą także całkowitą odpowiedzialność za bezpieczeństwo swoich gości. Bardzo cenią sobie znajomość ich zwyczajów oraz wiarygodność partnerów w negocjacjach. oparte na przywództwach. Kultywują one dawne tradycje i praktyki religijne. Religia odgrywa ogromną rolę w życiu Afgańczyków (bardzo wyczulonych na jej krytykę), rogach obwarowania są wysokie na dwa piętra. Po wewnętrznej stronie muru znajduje się jedno- lub dwupiętrowa część mieszkalna rozplanowana w kształcie greckiej litery Π. Jeden z elementów „afgańskiego” kiszlaku. (fot. Archiwum własne autora) którzy zgodnie z zasadami islamu modlą się 5 razy dziennie. Muzułmanie łamiący zakazy religijne muszą liczyć się z drakońskimi karami szariatu. Prostytucja, cudzołóH jak HIGIENA. Brud stwo, picie alkoholu dla kobiet i kurz są wszechobecne. Afgań- kończą się kamienowaniem, czycy są zahartowani, ale nowo natomiast dla mężczyzn przybyły cudzoziemiec w tych publiczną chłostą. warunkach może łatwo zachoJ jak JĘZYK. Nie istnieje rować. Na początku pobytu język afgański. W użyciu są należy być przygotowanym na 32 języki i dialekty. Najpopuproblemy z układem trawienlarniejsze to: pasztu na połunym. dniu, dari na północy I jak ISLAM. Islam jest i w Kabulu oraz farsi (perski), religią państwową Afganistanu. podobny do dari. Warto przySzacuje się, że 80% ludności to swoić sobie podstawowe słomuzułmanie wyznający sunnic- wa i zwroty. Można je znaleźć ką odmianę Hanafi. Reszta to w każdym wojskowym przegłównie muzułmanie szyici, wodniku po Afganistanie. przede wszystkim Hazarowie. K jak KISZLAK, czyli Pomimo prób laicyzacji afgańwieś afgańska. Typowy skiego społeczeństwa w okresie „kiszlak” składa się z kilkunarządów komunistycznych to stu ufortyfikowanych budyni tak islamskie praktyki przenikają wszystkie aspekty życia. ków oraz kilku innych. Islam był fundamentem oporu Wszystkie zbudowane są wobec komunistów i radziec- z cegieł mułowych, starzeją kiej inwazji. Poza mieszkańca- się szybko i często trudno mi dużych miast większość określić ich wiek. Ściany z Afgańczyków jest podzielona cegieł mułowych są na kilka na plemiona i inne wspólnoty metrów wysokie i grube na metr. Wieże obserwacyjne w Str. 10 Nie ma zabudowań z północnej strony. Ściana północna jest najzimniejsza, nieekonomiczna do ogrzania w zimie. O opał jest trudno. Najczęściej używa się już wspomnianego kiziaku. Na parterze znajduje się kuchnia i rodzaj salonu do spożywania posiłków i przyjmowania gości, w którym podłogę pokrywają maty lub dywany. W odległym kącie tej fortecy jest zagroda dla zwierząt domowych. Niedaleko od kuchni znajduje się studnia nazywana „kyariz”. Ufortyfikowany dom zazwyczaj zamieszkuje tylko jedna rodzina. Jeśli domy popadają w ruinę albo niszczy je bombardowanie, zabudowania bardzo szybko „stapiają się” z ziemią. K jak KOBIETY. Nowe władze i organizacje zagraniczne wiele uczyniły na rzecz popularyzacji idei równouprawnienia. Widać tego skutki: w Kabulu burki są coraz mniej popularne. Kobiety nadal noszą chusty, ale już malują się, przekłuwają uszy i nosy. Ponadto w kraju ciągle zdarzają się samopodpalenia kobiet w proteście przeciwko złemu traktowa- niu i zmuszaniu do małżeństw z niechcianymi mężczyznami. Rada dla obcokrajowców: należy unikać jakiegokolwiek pozasłużbowego kontaktu z Afgankami, nawet utrzymywania kontaktu wzrokowego. W innym razie grozi to konfliktem. Afganki pracują dla sił koalicyjnych, dlatego ich kontrolą osobistą na biurze przepustek muszą zajmować się kobiety żołnierze. L jak LEW PANDŻSZIRU. Ahmad Szach Masud (1953 -2001), dowódca tadżyckich mudżahedinów w wojnie z Sowietami, był walecznym obrońcą Doliny Pandższiru oraz liderem Sojuszu Północnego w wojnie z talibami. Uważa się, że był najbardziej kompetentnym z przywódców afgańskich, a zarazem mężem stanu i bohaterem narodowym Afganistanu. Zamordowany został 9 września 2001r. przez Al-Kaidę, dwa dni przed zamachem na World Trade Center. Pochowano go w Dolinie Pandższiru, na wzgórzu obok swojej rodzinnej wsi Dżangalak. M jak MUDŻAHEDINI. Mianem tym określa się wszystkich tych, którzy brali udział w „dżihadzie”, czyli świętej wojnie ze Związkiem Radzieckim, i z którymi żołnierze 40. Armii ZSRR oraz ich afgańscy sprzymierzeńcy walczyli przez dziewięć lat. Prawie każdy dorosły Afgańczyk był mudżahedinem. Jeśli nie opuścił w latach 80. kraju, musiał walczyć z Rosjanami. Mudżahedini byli wspaniałymi wojownikami, z silną motywacją – odważni i zdeterminowani, mieli doświadczenie w walce partyzanckiej. Jedni z nich byli zawodowymi żołnierzami – oficerami, którzy wystąpili przeciw władzom rządowym, drudzy kierowali się religijną pasją, pragnie- ►DOŚWIADCZENIA niem zemsty, niechęcią do wykonywania rozkazów władz. Jeszcze inni walczyli za pieniądze. Kolejni pozbawieni przez wojnę domów, mieli niewielki wybór, ponieważ w większości wywodzili się ze zwykłych chłopów, a rosyjscy żołnierze z trudem odróżniali przyjaciela od wroga. Człowiek pracujący na swoim polu mógł zacząć strzelać do przejeżdżających żołnierzy. Ludzie we wsiach, robiący wrażenie przyjaźnie nastawionych, mogli wskazać drogę, na której była zrobiona zasadzka. Ocenia się, że pod koniec wojny z ZSRR liczba wszystkich mudżahedinów mogła sięgać nawet 200 000. niestety, wielu z nich zasiliło szeregi rebeliantów aktualnie walczących z siłami koalicyjnymi, w tym także z Polakami. N jak NARKOTYKI. 80% dochodu Afganistanu stanowią narkotyki. Opium (droższe) i haszysz (tańszy) są eksportowane do Europy dwoma kanałami przerzutowymi: północnym – przez Tadżykistan i Rosję oraz południowym stytutu jedynych dochodowych upraw w sytuacji, gdy rolnicy dostają od baronów narkotykowych pożyczki, które mają spłacić nie w gotówce, lecz w maku! Jeśli nie zdołają dostarczyć towaru po żniwach, ryzykują np. utratę dziecka, zabieranego jako rekompensata „debetu”. O jak OPERACJE WOJSKOWE. Taktyka przeciwników „nowych porządków” sprowadza się głównie do: wojny podjazdowej ataku i ucieczki („uderz i uciekaj”), zasadzki, ostrzałów nękających oraz podkładania IED, które są najbardziej skutecznym środkiem walki z siłami ISAF. W poważniejszych starciach z siłami ISAF partyzanci są bez szans, ponieważ lotnictwo koalicyjne niszczy ich pozycje wykorzystując do tego celu duże ilości nowoczesnych bomb i rakiet. Jednakże w górach nawet niewielka liczba zdeterminowanych ludzi może obronić się przed potężną kolumną wroga, zajmując górujące nad okolicą wzgórze, zablo- Afgańskie pola makowe. (fot. Archiwum własne autora) – przez Pakistan, Turcję i Bałkany. Walka z uprawami maku i haszyszu była domeną Brytyjczyków, jak również Amerykanów wspierających siły afgańskie. Problem wciąż stanowi oferowanie Afgańczykom sub- kować front i tył kolumny, a następnie w stosownej chwili zniszczyć wroga. Tak właśnie stało się m.in. z brytyjską Armią Indusu w 1842 r. na drodze wiodącej z Kabulu przez Dżalalabad do Przełęczy Chajber- skiej. W wojnie z Sowietami tę samą taktykę stosowali mudżahedini, niszcząc za pomocą miny lub rakiety pierwszy i ostatni pojazd w kolumnie, a następnie przechodząc do systematycznej eliminacji pozostałych wozów w kolumnie. Dzisiaj podobną taktykę próbują zastosować także rebelianci w stosunku do wojsk koalicyjnych, czasami z pozytywnym skutkiem. P jak PALIWO. Olej napędowy (potocznie zwany ropą) jest najważniejszym paliwem w Afganistanie. Ropę sprowadza się cysternami z Pakistanu. Jeśli droga z Peszawaru do Kabulu jest zablokowana z powodu złej pogody lub zamachów, natychmiast skutkuje to pustymi bakami. Drobni lokalni dystrybutorzy przemycają paliwo z Pakistanu i Uzbekistanu. Niestety jest to paliwo wątpliwej jakości, przez co zdarza się, że w zimie zamarzają silniki agregatów prądotwórczych. R jak ROSYJSKIE „PAMIĄTKI”. Na terenie Afganistanu „pamiątek” po rosyjskiej interwencji w Afganistanie jest bardzo dużo: okaleczeni ludzie, ruiny domów, a także haubice, rakiety, karabiny maszynowe i broń lekka, armaty, samochody i czołgi, wraki samolotów i śmigłowców. A na bazarach można znaleźć kiczowate pamiątki porosyjskie – medale, noże, pistolety, czapki. S jak SALANG. Tunel w górach Hindukuszu, przez który biegnie szosa do Kabulu, rozpoczynająca się w żyznych dolinach na północy kraju. Tunel ten został zbudowany przez Rosjan w latach 60. ubiegłego stulecia. Miał on zabezpieczyć przejazd przez Hindukusz w każdych warunkach pogodo- wych. Ma prawie 5 km długości i znajduje się 4000 m n.p.m. Gdy go zbudowano, był najwyżej położonym tunelem na świecie. Jest wąski, niczym niewyłożony, źle oświetlony i źle wentylowany, szeroki na minięcie się dwóch ciężarówek, z niewygodnymi skałami jakby naciskającymi na głowę. Po południowej stronie tunelu droga prowadzi w dół szerokimi serpentynami, do których z jednej strony przylegają wznoszące się w górę ponure urwiska i szczyty, a z drugiej – stromo opadające przepaście – wymarzone miejsce na zasadzki. T jak TALIBOWIE. Uczniowie szkół koranicznych, którzy pod przywództwem swojego lidera, jednookiego mułły Omara w 1996 roku pokonali Sojusz Północny i weszli do Kabulu, by przez pięć lat rządzić Afganistanem, cofając go cywilizacyjnie do okresu średniowiecza. Działają nadal na południu i południowym wschodzie. W jak WODA. Trzeba pamiętać, że bezwzględnie nie można spożywać wody z lokalnych ujęć wody. Skutki takiego postępowania mogą okazać się tragiczne, ze śmiercią włącznie. Z jak ZIELONKI. Uprawne pola i winnice naokoło wiosek i miast nazywane zieloną strefą zielonką z rosyjskiego, nawadniane są wodą ze strumieni i rzek, rozprowadzaną poprzez delikatne, a zarazem skomplikowane systemy nasypów na powierzchni oraz podziemnych kanałów, tzw. karez przerywanych pionowymi szybami (głębokość tych szybów wynosi nawet 20 m). ■ Str. 11 ►SWD W PRAKTYCE Rola dowódcy w systemie wykorzystania doświadczeń mjr Radosław WOJTOWICZ Specjalista Oddział Analiz Funkcjonowania Sił Zbrojnych CDiS SZ „Doświadczenie jest tym, co otrzymujesz, jeśli nie otrzymujesz tego, czego chciałeś.” Stanford Don Doskonalenie i usprawnianie to jedne z zasad funkcjonowania nowoczesnej organizacji. Postrzegając Siły Zbrojne RP jako organizację, oczywiście funkcjonującą w oparciu o specyficzne zasady wynikające z misji i zadań, jakie spełniają w państwie, można stwierdzić, że system wykorzystania doświadczeń (SWD) to podstawowe narzędzie, które powinno służyć właśnie rozwojowi sił zbrojnych. Jednak tak naprawdę to samo nawet najdoskonalsze narzędzie nie jest gwarantem sukcesu. Po pierwsze trzeba nauczyć się go używać, a następnie dopiero stosować. Dopiero jego umiejętne wykorzystywanie przez dowódcę pozwoli docenić SWD jako wsparcie dla działalności jednostki (organizacji). Innymi słowy pozwoli sprawniej dowodzić czy kierować podległą organizacją (jednostką organizacyjną, instytucją). W praktyce stosowanie tego narzędzia przyczynia się do rozwiązywania problemów pojawiających się w każdej dziedzinie funkcjonowania organizacji i pozwala unikać popełniania tych samych błędów, a także weryfikować podjęte decyzje. Rolę jaką odgrywa dowódca w SWD należy rozpatrywać w dwóch aspektach: formal- mjr Andrzej DEKOWSKI Specjalista Oddział Analiz Funkcjonowania Sił Zbrojnych CDiS SZ Str. 12 nym określonym w instrukcji poprzez czynności, jakie realizuje dowódca w procesie wykorzystania doświadczeń (PWD) oraz nieformalnym polegającym na tworzeniu i organizowaniu jak najlepszych warunków do efektyw- nego funkcjonowania systemu w podległej jednostce czy instytucji. Identyfikacja obserwacji Celem etapu pierwszego PWD identyfikacji obserwacji jest sprecyzowanie problemu, który trzeba rozwiązać. Decyzję o tym czy problem będzie rozwiązywany czy nie, podejmuje dowódca. Podejmując tę decyzję, powinien sobie uzmysłowić, jakie to może mieć znaczenie dla zgłaszającego problem (często może to być szeregowy żołnierz lub cy tych działań przedstawiane są dowódcy w formie sprawozdania z analizy. Formalna akceptacja sprawozdania przez dowódcę zmienia nam status obserwacji z obserwacji zidentyfikowanej (OZ) na doświadczenie zidentyfikowane (DZ) i tym samym jest swoistego rodzaju impulsem do praktycznej realizacji zaproponowanych rozwiązań. Planowanie działań naprawczych i ich wdrażanie Na kolejnych dwóch etapach głównymi graczami są dowódcy. Jest to drugi po iden- Proces identyfikowania obserwacji w ramach SWD. (źródło: opracowanie własne) pracownik wojska) oraz że konsekwencją rozwiązania będzie nie tylko korzyść jednostkowa, ale tak naprawdę przełożyć się to może (i powinno) na sukces organizacji. Analiza obserwacji W trakcie analizy ustalona powinna być przyczyna bądź przyczyny powstania opisanego (zidentyfikowanego) problemu, a w dalszej konsekwencji wypracowanie rozwiązania. Opis przeprowadzonej analizy, propozycje rozwiązań (działań naprawczych) oraz wykonaw- tyfikacji ważny moment, w którym dowódcy podejmując decyzję o zaplanowaniu i postawieniu zadań (wdrożenie rozwiązania problemu), muszą to robić z pełną świadomością wagi swojej decyzji i wpływu na końcowy sukces. Szczególnie jest to istotne w przypadku, kiedy podjęcie decyzji o realizacji działań naprawczych leży w kompetencjach dowódcy (przełożonego) będącego w hierarchii dowodzenia kilka szczebli wyżej. Podobnie powinni to rozumieć dowódcy odpowiedzialni za praktyczną realizację, czyli wdrażanie ►SWD W PRAKTYCE Etap 1 IDENTYFIKACJA OBSERWACJI Etap 2 ANALIZA Etap 3 PLANOWANIE DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH I STAWIANIE ZADAŃ Etap 4 WDRAŻANIE DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH Etap 5 WERYFIKACJA Etap 6 UPOWSZECHNIANIE Etapy procesu wykorzystania doświadczeń. Kolorem czerwonym zaznaczono obszar odpowiedzialności dowódcy. (źródło: opracowanie własne) działań naprawczych (wykonawcy działań naprawczych). Weryfikacja obserwacji Weryfikacja polega na sprawdzeniu, czy wypracowane w trakcie analizy i wdrożone działania naprawcze faktycznie rozwiązały zidentyfikowany problem. Sposób weryfikacji zostaje przeważnie już określony w trakcie planowania działań naprawczych. Rola dowódcy, odpowiedzialnego za weryfikację sprowadza się do właściwego jej przeprowadzenia i zakończenia rzetelnym i obiektywnym meldunkiem (raportem). Na tym etapie dowódca powinien być świadomy tego, że niewłaściwie przeprowadzona weryfikacja może skutkować podjęciem błędnej decyzji w zakresie wprowadzonych propozycji rozwiązań, bądź ich nie wprowadzenia do działalności służbowej. Rola dowódcy w tworzeniu pozytywnej kultury organizacyjnej Dowódca-przywódca to człowiek, który potrafi swoimi działaniami zmotywować podwładnych, wzbudzając w nich chęć doskonalenia oraz osiągania coraz lepszych wyników. Nie jest to łatwe i składa się na to wiele czynników. Jednym „Celem SWD jest wspieranie dowódców w procesie doskonalenia zdolności operacyjnych, usprawnienia działalności podległych im struktur organizacyjnych, a także systemów funkcjonalnych SZ RP w oparciu o nabyte doświadczenia”. z „Instrukcji systemu wykorzystania doświadczeń” z ważniejszych jest tworzenie przez dowódcę pozytywnej kultury organizacyjnej lub inaczej ujmując właściwej atmosfery pracy (służby). Efektem tego powinien być system, który będzie pozwalał dowódcy oddziaływać na podwładnych (członków organizacji), a zarazem umożliwi współdziałanie (współpracę) pomiędzy sobą. Umożliwi to dzielenie się wiedzą, doświadczeniami, a przede wszystkim wykorzystywanie ich w codziennej działalności służbowej. Zbudowanie takiego systemu to proces długotrwały, bazujący na wzajemnym zaufaniu i świadomości wspólnego działania ukierunkowanego na osiągnięcie jednego wspólnego celu. Input tego systemu stanowią ludzie z określonymi kompetencjami, wartościami, cechami, natomiast Output stanowią ludzie przekonani o słuszności swych działań, rozumiejący cele organizacji, zespoleni w jedną całość oraz w pełni lojalni w stosunku do swojego przełożonego. Dowódca, który chce osiągnąć sukces w postaci sprawnie funkcjonującej i rozwijającej się jednostki organizacyjnej (instytucji), powinien korzystać ze wszystkich możliwych sposobów. Na pewno SWD nie jest jedynym, ale jednym z podstawowych narzędzi do osiągnięcia tego celu. Każdy dowódca korzystający z SWD powinien stworzyć właściwe warunki funkcjonowania systemu oraz powinien mieć świadomość tego, że to właśnie on odgrywa w nim kluczową rolę. Dowódca powinien także rozumieć, że wyznaczając swoim podwładnym cele do osiągnięcia, musi być również głównym inspiratorem w organizacji, odpowiedzialnym i dojrzałym przywódcą. Będzie on również głównym beneficjentem wypracowanych rozwiązań. ■ Str. 13 ►SWD W PRAKTYCE Opisywanie obserwacji Po co właściwie opisywać obserwacje? Czemu i komu to ma służyć? Dlaczego mam to robić? Właśnie. Jeśli poznamy (co więcej – zrozumiemy) odpowiedzi na te pytania, to samo sformułowanie (czytaj opisanie) obserwacji będzie już łatwe. ppłk Wojciech GIL Starszy specjalista Oddział Analiz Funkcjonowania Sił Zbrojnych CDiS SZ „Obserwacja to postrzeganie rzeczywistości/ otoczenia w danej jednostce czasu. Obserwacja zgłoszona do SWD może dotyczyć różnych sytuacji, przedsięwzięć i zdarzeń. […] Z punktu widzenia SWD, dokonanie obserwacji to opisanie zdarzeń (czynników), które mają negatywny lub pozytywny wpływ na funkcjonowanie danej organizacji, szczególnie jeśli zdarzenia te są powtarzalne oraz nie zostały lub nie można ich rozwiązać w ramach bieżącej działalności służbowej”. z „Podręcznika SWD” Str. 14 Opisywanie obserwacji Czujemy, że rzeczy ważne już nastąpiły lub dzieją się obecnie. Jesteśmy w nie mocno zaangażowani, często również emocjonalnie, jeśli już coś robimy, to staramy się to robić najlepiej, jak umiemy. Czujemy potrzebę opowiedzenia o tym. Chcemy się podzielić swoim doświadczeniem. Inni też powinni wiedzieć, z czym mogą się zetknąć, jakie utrudnienia na nich czekają i jak sobie z nimi poradziliśmy lub dalej mamy ten problem, tkwimy w miejscu. Jeszcze inaczej – zaskoczyło nas zdarzenie, nie spodziewaliśmy się napotkać na pewne przeszkody, które zabrały nam dużo czasu i energii, wprowadziły niepotrzebny stres, niepewność. Gdybyśmy o „tym” wiedzieli wcześniej, to prawdopodobnie właściwie moglibyśmy się do nich przygotować i właściwe zaplanować swoje działania. To naprawdę cenne doświadczenia i często drogo nas kosztowało ich zdobycie. W ten sposób możemy wzbogacać swój warsztat pracy. Możemy być coraz lepsi. Ale przecież działamy w zespole. Czy nie warto „pogadać o tym” z innymi członkami zespołu? Z pewnością. Następna wątpliwość podpowiada nam, że przecież wysoce prawdopodobne jest, że inne zespoły też przechodzą przez problemy, które my już mamy za sobą. Nie muszą przecież uczyć się na własnych błędach. My już ten błąd „zaliczyliśmy”. Z drugiej strony, może te właśnie zespoły przeszły już przez to, co jeszcze przed nami. Powtarzam, w naszej ocenie działy się lub dzieją się ważne rzeczy, dlatego też trzeba się tym zająć, trzeba o tym opowiedzieć. Wszystko w imieniu podnoszenia „kunsztu” żołnierza. Nie tylko na „własnym podwórku”, ale w całych Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. SWD jest tym obszarem, w ramach którego możemy dzielić się zdobytymi doświadczeniami. Ambicją organizatora tego systemu jest, aby dzięki właśnie SWD Siły Zbrojne RP dołączyły do grona organizacji, o których mówi się, że są organizacjami uczącymi się. Właśnie – organizacjami. Nie jeden człowiek lub mała lokalna grupa ludzi, ale cała grupa - organizacja, jaką stanowią Siły Zbrojne RP, bez ograniczeń dotyczących czasu i przestrzeni. Nieważne gdzie służę i kiedy, ważne jest to, co przeżyłem i co wiem. Takie założenia powodują, że opisy zdarzeń, doświadczeń, zjawisk, zarówno dobrych i złych, muszą być sformalizowane. W SWD narzędziem do opisywania tego, co przeżyliśmy, zobaczyliśmy, doświadczyliśmy jest arkusz zgłoszenia obserwacji, tzw. AZO. Dokument ten ma przyjęty porządek nakazujący właściwe treści wpisywać we właściwym miejscu. Właśnie dlatego, aby móc skorzystać z treści w nim zamieszczonych bez względu na czas i miejsce. Należy wspomnieć, że układ AZO jest kompatybilny ze strukturą centralnej bazy danych (CBD) SWD. CBD jest jednym z podstawowych narzędzi upowszechniania doświadczeń i dzielenia się wiedzą. Jest platformą, na której możemy znaleźć szybko opisy doświadczeń innych i bez pokonywania wielu kilometrów, w miejscu i czasie dla nas dogodnym. Formalizacja AZO może się podobać lub nie. Najlepiej byłoby, gdyby każdy mógł sam zdecydować o tym, co i jak opisać. I tak właśnie jest. Formalizacja wskazuje nam tylko właściwe miejsce w dokumencie. Gdyby tego nie było, to zderzylibyśmy się z problemem, w jaki sposób szybko i skutecznie upowszechniać zdobytą empirycznie wiedzę, jak pozostali żołnierze i pracownicy wojska mogliby skorzystać z treści zawartych w naszych nieuporządkowanych zapiskach, nawet najbardziej wartościowych, jak mogliby wyszukać informacje, które ich szczególnie interesują bez czytania całej treści. Sformalizowanie AZO spowodowane jest użytecznością danych, informacji lub wiedzy w nim zawartych w przyszłości. Potencjalny odbiorca, chcąc zapoznać się z opisanymi doświadczeniami, będzie wiedział, w którym miejscu w dokumencie ma szukać konkretnych interesujących go treści. Nie musi skanować całego pliku danych. Łatwiej jest także tak sformalizowane dokumenty kategoryzować i przeszukiwać, gdy jest ich już naprawdę dużo. ►DOŚWIADCZENIA Wypełnianie AZO Rozumiemy już dlaczego budowa AZO jest odgórnie ustalona. Ale jak ten dokument wypełniać? Zacznijmy od tytułu. Generalne prawdy stanowią, że rzeczy najprostsze są najlepsze i że mniej znaczy więcej. Mocno rozbudowane tytuły, w których autor chce „zmieścić” cały opis zdarzenia są dość często spotykane w CBD. Jednakże, są one w znakomitej większości nieczytelne i niezrozumiałe. Pamiętajmy, podobnie jak my sami, czytelnik poszukujący podobnych doświadczeń posiada nie zbyt wiele czasu na „studiowanie” tytułu. To może zniechęcać do skorzystania z prawdopodobnie wartościowej wiedzy opisanej w AZO. Trafny, krótki, prosty, chwytliwy tytuł potencjalnie daje wielki pakiet informacji i co ważne jest łatwy do zapamiętania. Najlepiej jeśli będzie się zamykał w jednej, a w maksymalnie dwóch liniach tekstu. Naprawdę jest to trudne, bo w czasie służby wielu z nas nabrało maniery nadużywania wyszukanych słów, często używanych nieadekwatnie do sytuacji. Im bardziej naukowo brzmią, tym lepiej przyjmowane są przez przełożonych. Jednakże pamiętajmy, obserwacji nie opisujemy dla przełożonych (z pewnością nie tylko i nie przede wszystkim). Piszemy je dla kolegów i koleżanek, braci w służbie, wykonujących podobne jak my funkcje lub zadania, w końcu, choć może nie do końca teraz zdajemy sobie z tego sprawę, dla potomnych. ►DOŚWIADCZENIA ►SWD W PRAKTYCE stało, krok po kroku jak doszło do zdarzenia. Krótkie „żołnierskie” zdania, ale zrozumiałe zdania. Nie możemy stosować skrótów myślowych. Musimy być zrozumiali przez potencjalnego czytelnika, w sposób zwięzły opisując rzeczywistość. Często piszący już w opisie zdarzenia wpisują wnioski lub przyczyny zdarzenia. A później okazuje się, że są te treści powielanie w następnej części AZO. Jedną z zasad przy pisaniu AZO jest nie powtarzanie treści, które już w nim umieściliśmy. Pamiętajmy, że w punkcie pierwszym AZO przedstawiamy rodzaj przedsięwzięcia, w którym braliśmy udział lub prace, które wykonywaliśmy. Pamiętajmy też, że w instrukcji SWD przedstawione są pytania, które naprawdę pomogą nam właściwie opisywać zdarzenia i tym samym właściwe wypełnić AZO. Tu czytelnik będzie szukał zdefiniowanego problemu. Przyczyny zdarzenia Jeśli jest to możliwe, staramy się opisać okoliczności, w jakich doszło do zdarzenia, okoliczności nabycia danego doświadczenia. Wszystko w celu sprecyzowania powodów i sformułowania odpowiedzi na pytanie dlaczego doszło do zdarzenia. Jeśli już zdołaliśmy rozwiązać nurtujący nasz problem, to też jest dobre miejsce na to, aby opisać sposób poradzenia sobie z przeciwnościami. Tu też opisujemy nieudane próby rozwiązywania problemu (jeśli takie były). To mogą być (i takie z pewnością będą) subiektywne spostrzeżenia zgłaszającego. Jest to miejOpis zdarzenia sce do jasnego i precyzyjnego Tu obowiązują te same wyrażenia własnego zdania prawdy, które wspominaliśmy i opinii na temat zgłaszanego powyżej. Czyli co tutaj? Odpoproblemu lub pozytywnych wiedź – fakty, zdarzenia. Co się zjawisk. Może być też taki skrajny przypadek, w którym zgłaszający obserwację nie będzie miał tzw. zielonego pojęcia, dlaczego coś się stało. Co więcej, bez dokładnej analizy też nie zdefiniujemy (czyli nie opiszemy) właściwych przyczyn, nieważne pozytywnych czy negatywnych zjawisk. Częstą praktyką jest opisywanie w tym miejscu, co należy zrobić, żeby problem rozwiązać. A to przecież jest rekomendacja i ma swoje miejsce w AZO. Często spotykane jest także wnioskowanie. Musimy być bardziej cierpliwi. Na wnioski i rekomendacje przyjdzie czas. Za chwilę – w dwóch następnych punktach. Wnioski Jest to równie trudna część. Często bez szczegółowej analizy zdarzeń niemożliwa do wpisania. Co więcej, z tego samego zdarzenia (np. kilku uczestników tego samego przedsięwzięcia było świadkami tego samego zdarzenia i opisuje ten sam problem) jego świadkowie mogą wyciągnąć zgoła odmienne wnioski i nauki. I mają do tego jak najbardziej prawo. Właśnie. Jaka nauka płynie zarówno z nabytego doświadczenia, jak i przyczyn i okoliczności zdarzenia, czego to zdarzenie nas nauczyło – to są pytania, na które odpowiedzi należy wpisać w tym miejscu. Nieważne, czy jesteśmy pewni czy nie. To są nasze subiektywne sugestie. Rekomendacje Krótko mówiąc, to miejsce, w którym opisujemy co należy wykonać, żeby problem rozwiązać skutecznie. Pamiętajmy, że doświadczenia są bardzo osobiste i coś co dla jednej osoby jest bardzo istotne nomen omen dla drugiej może być drugo- lub trzeciorzędne. Ale z pewnością nie jest to miejsce do tzw. przekazywania obserwacji. Wskazanie instytucji, która powinna się zająć zgłaszaną obserwacją nie rozwiązuje problemu. A był to bardzo częsty błąd występujący na początku funkcjonowania SWD. Powtórzmy, jeśli zgłaszający obserwację uważa, że wie co i/lub przez kogo powinno być wykonane, by problem się nie powtarzał, powinien opisać to w tym właśnie punkcie AZO. I powtórzmy zarazem, że może to nie być możliwe w chwili zgłaszania obserwacji. Dlatego też ten punkt również nie musi być opisany. Podsumowanie Najistotniejsze przy opisywaniu obserwacji jest zachowanie logiki w tekście. Obserwacja powinna stanowić logiczną wypowiedź. Nie liczba użytych słów jest istotna, ani liczba zapisanych kartek, a zwięzłość i jasność wypowiedzi. Sens i czytelność. Jest to naprawdę kluczowe, bo wtedy to doświadczenie, które nierzadko kosztowało nas tyle wysiłku, będzie możliwe do wykorzystania przez pozostałych członków organizacji – przez pozostałych żołnierzy i pracowników wojska Sił Zbrojnych RP. Bo cóż znaczy nasz profesjonalizm, profesjonalizm jednostki w kontekście działalności grupy, zespołu, organizacji. Inna generalna prawda stanowi, że organizacja jest tak słaba jak najsłabsze jej ogniwo. Sami możemy być „mistrzami świata”, ale czy zespół, w którym pracujemy również będzie na tym poziomie? Jak ja mogę podnieść ten poziom? Być może dobrą drogą będzie podzielenie się własną wiedzą i doświadczeniem? ■ Str. 15 ►SWD W PRAKTYCE Zasady uzyskiwania dostępu do CBD SWD System Wykorzystania Doświadczeń nie byłby kompletny bez umożliwienia współdzielenia wiedzy. Możemy uczyć się na podstawie cudzych doświadczeń, wykorzystywać dobrze funkcjonujące rozwiązania i unikać cudzych błędów, jeśli sami udostępniamy naszą wiedzę. mjr mgr inż. Zbigniew ĆWIK Specjalista Wydział Upowszechniania Wniosków i Doświadczeń CDiS SZ „[…] Baza danych to idealne narzędzie pozyskiwania informacji zarówno dla firm, jak i klientów indywidualnych”. Andrzej Grandys, „Marketing i technologia informacyjna...”, LODART, Łódź 2000 Centralna Baza Danych jest narzędziem SWD, które służy jako magazyn danych związanych z obserwacjami i doświadczeniami wszystkich użytkowników Systemu. W CBD mamy dostęp do obserwacji, analiz, planów naprawczych i innych produktów Systemu i je publikujemy. CBD wspiera możliwości w zakresie pracy grupowej nad poszczególnymi obserwacjami i doświadczeniami. Służy ponadto jako repozytorium wszystkich dokumentów dotyczących każdej obserwacji – od jej zgłoszenia aż do upowszechnienia wypracowanych rozwiązań. Jest to miejsce na przechowywanie – w postaci załączników do obserwacji – korespondencji służbowej powstałej w toku Procesu Wykorzystania Doświadczeń tejże obserwacji. W załącznikach mogą się znaleźć również dokumenty tekstowe, archiwa, schematy, mapy, pliki multimedialne i inne, których zawartość informacyjna jest istotna dla obserwacji, do których zostały załączone. Dostęp do CBD jest realizowany w sieci MIL-WAN za pomocą przeglądarki internetowej pod adresem: http://zzwtbydsrv32.bydgoszcz.ron.int/lldb Str. 16 Każdy użytkownik sieci MIL-WAN posiada możliwość dostępu do CBD. W tym celu wymagane jest jedynie zarejestrowanie konta użytkownika. Posiadanie własnego konta daje możliwość dostępu do wszystkich zgromadzonych danych pracować, należy ten poziom obniżyć do poziomu średniego. W celu założenia konta należy uruchomić przycisk New User i wypełnić pola formularza, po czym wysłać go do zatwierdzenia (przycisk Submit). Zatwierdzenie użytkownika i nadanie mu odpowiedniego poziomu uprawnień jest zadaniem administratorów Centralnej Bazy Danych. Dodanie nowego użytkownika następuje zwykle do końca Strona startowa CBD SWD. dnia roboczego. (wspieranego poprzez mechanizmy wyszukiwania), jak również uprawnia do publikacji własnych obserwacji. Dzięki temu każdy może zgłaszać i proponować rozwiązania, które mogą udoskonalić sposób działania Sił Zbrojnych RP. Dodatkowym wymaganiem, które należy spełnić, żeby móc korzystać z Centralnej Bazy Danych na konkretnym stanowisku komputerowym w sieci MIL-WAN, jest jego przygotowanie do pracy w systemie przez lokalnego administratora sieci MIL-WAN. Stanowisko komputerowe musi być wyposażone w dostęp do sieci MILWAN, przeglądarkę Internet Explorer 7 lub nowszą, program Java Runtime Enviromnent w wersji 1.5 lub wyższej. Ustawienia bezpieczeństwa Javy są zwykle domyślnie ustawione na poziomie wysokim, więc żeby skrypty CBD mogły poprawnie Aktualnie (stan na 22 września 2014r.) zawartość merytoryczna Centralnej Bazy Danych obejmuje ponad 240 obserwacji i doświadczeń zgłoszonych przez żołnierzy i pracowników wojska wielu rodzajów sił zbrojnych i systematycznie rośnie, podobnie jak liczba jej użytkowników. W celu dalszego zwiększenia funkcjonalności i efektywności CBD prowadzone są prace nad stworzeniem jej kolejnej wersji, uwzględniającej dotychczasowe doświadczenia z jej użytkowania. Gorąco zachęcam do użytkowania CBD i do dzielenia się z administratorami CBD uwagami na temat jej funkcjonowania. Im aktywniejszy udział nas wszystkich w procesie doskonalenia Systemu Wykorzystania Doświadczeń i jego narzędzi, tym lepsze będą efekty jego działania. ■ ►RECENZJE, SPRAWOZDANIA, WYDARZENIA, ZAPOWIEDZI Międzynarodowe warsztaty „Lessons Learned” W dniach 2425 czerwca 2014 roku już po raz trzeci specjaliści wykorzystania doświadczeń z sześciu państw wspólnie szkolili się na warsztatach w Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych (CDiS SZ). kmdr ppor. mgr inż. Waldemar BUDZISZ Specjalista Oddział Analiz Operacji Poza Granicami Państwa CDiS SZ Jednym z atrybutów systemu wykorzystania doświadczeń jest jego powszechność, zaś determinantami jego efektywności „kreatywne i innowacyjne myślenie żołnierzy i pracowników wojska ukierunkowane na doskonalenie działalności i zdolności SZ RP” oraz „gotowość do dzielenia się doświadczeniami i wymiana informacji w ramach systemu”. z „Instrukcji systemu wykorzystania doświadczeń” Bogate doświadczenia z funkcjonowania SZ RP zarówno w kraju, jak i poza jego granicami oraz pojawiające się nowe wyzwania w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego spowodowały, że zaistniała potrzeba stworzenia narodowego centrum zajmującego się opracowywaniem doktryn i rozwojem koncepcji, które w istotny sposób wsparłyby procesy transformacji i profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP. W odpowiedzi na to zapotrzebowanie 9 grudnia 2011 r. nastąpiło uroczyste otwarcie Centrum Doktryn i Szkolenia SZ, które swoją gotowość osiągnęło 1 stycznia 2012 r. Jednym z głównych zadań postawionych przed CDiS SZ było wdrożenie w naszych siłach zbrojnych Systemu Wykorzystania Doświadczeń (SWD), kierowanie nim oraz doskonalenie jego funkcjonowania w oparciu o stworzone struktury i profesjonalnie przygotowany personel. W tym celu w dniach 2425 czerwca 2014 r. w CDiS SZ zorganizowano kolejne międzynarodowe warsztaty SWD, a w ramach kontynuacji bardzo dobrej współpracy z Centrum Połączonych Analiz, Wniosków i Doświadczeń w Portugali (Joint Analysis and Lessons Learned Centre – JALLC), do roli instruktorów prowadzących warsztaty, zaproszono przedstawicieli tej instytucji. Głównym celem warsztatów było przekazanie uczestnikom wiedzy teoretycznej i praktycznej dotyczącej metod i narzędzi wspomagających realizację drugiego etapu Procesu Wykorzystania Doświadczeń jakim jest ANALIZA. Ponadto przedstawiciele z JALLC, będący jednocześnie członkami mobilnego zespołu doradczo – szkoleniowego (JALLC Advisory and Training Team JATT), w osobach: szef zespołu Cdr Mike KLEIBAUM i instruktor Mr Andrew EDEN, zaznajomili uczestników warsztatów z technikami stosowanymi przez JALLC przy realizacji obecnych projektów. Warsztaty zorganizowane były w dwóch panelach, tj. teoretycznym i praktycznym (praca w syndykatach). W warsztatach wzięło udział 35 żołnierzy zawodowych i pracowników wojska reprezentujących następujące dowództwa i instytucje: Wielonarodowy Korpus Północ – Wschód (MNC NE), Centrum Szkolenia Sił Połączonych (JFTC), 3 Batalion Łączności NATO (3NSB), DG RSZ, DO RSZ oraz CDiS SZ. W pierwszym dniu warsztatów mobilny zespół szkoleniowy JATT zapoznał uczestników z następującymi zagadnieniami: organizacją systemu Lessons Learned w NATO, wprowadzeniem do analizy, technikami analitycznymi: problemy analizy, technikami analitycznymi: przyczyny i ich źródła; kwestionariuszami i wywiadami. Treści przedstawione przez prowadzących w prezentacjach uzupełnione zostały o zajęcia praktyczne w podgrupach roboczych. Prowadzący dokonali podziału uczestników warsztatów na 5 podgrup roboczych (syndykatów), których zadaniem było praktyczne zastosowanie technik przedstawionych w czasie wykładów. Jako materiał szkoleniowy do praktycznego przećwiczenia różnych technik analitycznych i sposobów identyfikowania Warsztaty prowadził zespół JATT z JALLC. (fot. chor. Krzysztof Żurawski, CDiS SZ) Str. 17 ►RECENZJE, SPRAWOZDANIA, WYDARZENIA, ZAPOWIEDZI poinformowali, iż zazwyczaj w JALLC projekt kończy się na przeprowadzeniu analizy i opracowaniu sprawozdania. Kolejne etapy, jeżeli są realizowane, nie są monitorowane przez personel JALLC. Ćwiczenia praktyczne w jednym z 5-ciu syndykatów. (fot. chor. Krzysztof Żurawski, CDiS SZ) przyczyn rozpatrywanego problemu posłużył przypadek katastrofy promu kosmicznego Challenger. Materiał ten zademonstrowany został uczestnikom w postaci kilkuminutowego filmu. Kolejnym zadaniem podgrup roboczych było prezentowanie opracowanych materiałów i zastosowanych technik analitycznych oraz wspólna dyskusja pod kierownictwem instruktorów JATT. W drugim dniu mobilny zespół szkoleniowy JATT zapoznał uczestników z poniższymi zagadnieniami: technikami analitycznymi: poszukiwanie rozwiązań; zarządzaniem zmianą organi- (ang. brainstorming), diagram przepływu (ang. flow diagram), mapowanie myśli (ang. mind mapping), diagram podobieństw (ang. affinity diagram), technika wybuchającej gwiazdy (ang. starbursting), diagram przyczynowo-skutkowy (ang. cause & effect diagram), analiza „5 razy dlaczego?” (ang. five reasons/ times Why), sześć myślowych kapeluszy (ang. six thinking hats), analiza PMI (ang. Plus, Minus, Interesting), metoda adwokata diabła (ang. devil’s advocacy). Podczas omówienia warsztatów dyskutowano nad podejściem JALLC do kolejnych etapów procesu wykorzystania doświadczeń. Instruktorzy JATT Międzynarodowe warsztaty zorganizowane przez CDiS SZ były kolejnym tego typu przedsięwzięciem tym razem poświęcone prowadzeniu analiz. Warsztaty uzyskały wysoką ocenę ze strony ich uczestników. Biorąc pod uwagę zmianę organizacji struktur kierowania i dowodzenia Sił Zbrojnych RP i wyznaczenie nowych osób funkcyjnych na stanowiska etatowych i nieetatowych specjalistów SWD, warsztaty były dobrą okazją na zaznajomienie się z Systemem Wykorzystania Doświadczeń oraz do nawiązana kontaktów pomiędzy przedstawicielami z różnych jednostek wojskowych. CDiS SZ widzi potrzebę kontynuowania podobnych warsztatów w przyszłości w związku z przewidywaną rotacją personelu SWD, która będzie miała miejsce za 23 lata. zacyjną; sposobami realizacji projektów przez JALLC. Str. 18 Data powstania: 02.09.2002 r. Siedziba: Monsato, Portugalia Podlega: ACT (Allied Command Transformation, Norfolk, USA) Personel: ok. 50 osób (wojskowych i cywilów) z 18 krajów Misja: prowadzenie połączonych analiz działań militarnych, szkoleń, opracowywanie koncepcji rozwoju i eksperymentów na podstawie zdobytych doświadczeń umożliwiających poprawę zdolności wojskowych Sojuszu oraz zarządzanie interaktywną bazą danych systemu wykorzystania doświadczeń NATO (NATO LLDB). Główne cele działalności: wspieranie międzynarodowych sztabów wojskowych (ang. IMS) w realizacji polityki NATO w obszarze wykorzystania doświadczeń, zwiększanie świadomości wśród członków NATO o roli JALLC i jego możliwościach w zakresie prowadzenia analiz najważniejszych problemów w NATO, zbieranie i upowszechnianie doświadczeń w ramach systemu NATO LL, W drugim dniu tak jak i w pierwszym po części teoretycznej odbyły się zajęcia praktyczne w poszczególnych podgrupach roboczych. W czasie zajęć praktycznych uczestnicy warsztatów prezentowali wypracowane rozwiązania, które następnie zostały poddane dyskusji. W trakcie warsztatów omówiono i przećwiczono takie techniki jak: burza mózgów ■ JALLC Joint Analysis and Lessons Learned Centre wdrożenie nowej metodologii zarządzania projektami PRINCE2. Starbursting - jedna z technik analizy omawiana na warsztatach. (źródło: JATT) Dane kontaktowe: Joint Analysis and Lessons Learned Centre, Avenida Tenente Martins—Monsato 1500-589 Lisbon, Portugal Phone: +351 21 771 7007/8/9 Fax: +351 21 771 7098 http://www.jallc.nato.int ►RECENZJE, SPRAWOZDANIA, WYDARZENIA, ZAPOWIEDZI ZAPOWIEDŹ: NATO Lessons Learned Conference 2014 Po raz kolejny, w dniach 2123 października 2014 roku, Joint Analysis and Lessons Learned Centre (JALLC) w Lizbonie, przy współudziale Portuguese Military Academy, organizuje coroczną konferencję z obszaru Systemu Wykorzystania Doświadczeń dla sojuszniczego personelu SWD. przyswajają doświadczenia zidentyfikowane w celu doskonalenia działania całej organizacji. Hasłem tegorocznej konferencji jest „Learning from Experiences, Strengthening the Alliance”, która poprowa- Zasadniczym celem konferencji NATO Lessons Learned (LL) jest tworzenie platformy do wymiany informacji i doświadczeń pomiędzy uczestnikami konferencji dotyczących funkcjonowania systemu LL dzona zostanie w trzech panew NATO, ukierunkowanej na lach dyskusyjnych: doświadczenia z rzeczywistych 1. Lessons from Operations operacji wojskowych oraz rolę and Exercises A Maritime oficerów operacyjnych jako Perspective; źródeł obserwacji i tych, którzy 2. Improving Lessons Learned Practices; miejsc jest niestety ograniczona (nie więcej niż 200). 3. Land Approach to Learning from Operations and Exercises. Szczegółowe informacje na temat przedmiotowej konferencji można uzyskać na stronie internetowej JALLC (http:// www.jallc.nato.int) lub NATO Lessons Learned Portal (https://nllp.jallc.nato.int), a także bezpośrednio przez telefon z POC: Organizatorzy do aktywnego udziału w tym przedsięwzięciu serdecznie zapraszają LTC Laurent ZYCH, tel. +351 217717018; MAJ Stefan OLARU, tel. +351 217717023; personel SWD państw członkowskich Sojuszu, który potrafi wnieść „wartość dodaną” do rozwoju NATO, dzieląc się swoją wiedzą ze zdobytych doświadczeń. Ilość MAJ Srecko GOGIC, tel. +351 217717021. ■ ZAPOWIEDŹ: Pierwsza edycja kursu SWD W dniach 2024.10.2014 roku w Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia w Toruniu odbędzie się pierwsza edycja kursu „System Wykorzystania Doświadczeń”. Kurs, stanowiący narodowy odpowiednik natowskich kursów Lessons Learned organizowanych w szwedzkim ośrodku szkoleniowym SWEDINT, przeznaczony jest dla etatowego i nieetatowego personelu SWD SZ RP. Szkolenie prowadzone przez oficerów CDiS SZ ukierunkowane będzie na zagadnienia związanych z praktyczną realizacją procesu wykorzystania doświadczeń w jednostkach i instytucjach wojskowych. Słuchacze będą się uczyli opisywania obserwacji i dobrych praktyk oraz ich kwalifikowania. Będą także zgłębiali tajniki prowadzenia analiz mających na celu zidentyfikowanie przyczyn zaobserwowanych problemów oraz wypracowanie wniosków i rekomendacji działań naprawczych. Dowiedzą się również, jak skutecznie planować i monitorować działania naprawcze oraz upowszechniać doświadczenia i dzielić się wiedzą z innymi żołnierzami i pracownikami wojska. Ponadto będą praktycznie ćwiczyć posługiwanie się Centralną Bazą Danych SWD. Program kursu jest skonstruowany w taki sposób, aby jak największa liczba zajęć odbywała się w formie praktycznej. Kurs zostanie przeprowadzony w Toruniu, w gościnnych murach tutejszej kuźni kadr artyleryjskich. Warto też zaznaczyć, że wszyscy uczestnicy kursu otrzymają świadectwa ukończenia kursu, zgodne z zasadami wydawania i wzorami obowiązującymi w MON. Relacja z kursu już w kolejnym numerze „Biuletynu…”. A wszystkich zainteresowanych udziałem w kursie zapraszamy na kolejne edycje w lutym, kwietniu i październiku 2015 roku. ■ Cykliczne szkolenia personelu SWD w CDiS SZ. (fot. chor. Krzysztof Żurawski, CDiS SZ) Str. 19 MON ►OD REDAKCJI Geneza i zakres działania CDiS SZ WYDAWCA: Centrum Doktryn i Szkolenia SZ 85-950 Bydgoszcz ul. Szubińska 105 www.cdis.wp.mil.pl REDAKCJA: Centrum Doktryn i Szkolenia SZ 85-950 Bydgoszcz ul. Szubińska 105 tel. (CA MON) 410-346, 410-499 Propozycje, uwagi oraz własne teksty do biuletynu prosimy przesyłać na adres poczty elektronicznej: [email protected] z dopiskiem „BIULETYN SWD” UWAGA: Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania zmian i skrótów w tekstach. OPRACOWANIE I SKŁAD: mjr Robert RECZKOWSKI KOREKTA: mgr Agata CYGANEK (j. polski) mgr Aneta WILEWSKA (j. angielski) NAKŁAD: 100 egz. Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych im. gen. broni Władysława Sikorskiego jest jednostką organizacyjną podległą Ministrowi Obrony Narodowej, bezpośrednio podporządkowaną Szefowi Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Utworzenie Centrum było odpowiedzią na nowe wyzwania związane, między innymi, z procesem transformacji NATO, z profesjonalizacją Sił Zbrojnych RP oraz ich zwiększonym zaangażowaniem w sojuszniczych misjach poza granicami państwa. Na potrzebę stworzenia narodowego centrum zajmującego się opracowaniem doktryn oraz rozwojem koncepcji wskazywały też doświadczenia innych państw Sojuszu, w których podobne instytucje już istniały. Mając powyższe na uwadze, 10 paź- dziernika 2009 roku Minister Obrony Narodowej wydał decyzję o sformowaniu Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych, z siedzibą w Bydgoszczy. Oficjalne otwarcie CDiS SZ nastąpiło 9 grudnia 2011 roku, a gotowość do wykonywania powierzonych zadań Centrum osiągnęło 1 stycznia 2012 r. CDiS SZ jest instytucją właściwą w Siłach Zbrojnych RP w zakresie zarządzania procesem standaryzacji NATO w obszarze operacyjnym, w tym opracowywania doktryn i dokumentów doktrynalnych. Centrum odpowiedzialne jest również za całokształt prac nad koncepcjami poszerzającymi zdolności SZ RP, za poszukiwanie nowych rozwiązań szkoleniowych i ich wery- fikowanie drogą eksperymentowania, zarządzając w tym zakresie narodowym Systemem Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania. Instytucja ta zarządza też narodowym Systemem Wykorzystania Doświadczeń oraz centralnymi bazami danych obydwu systemów. CDiS SZ swoje święto obchodzi 20 maja, w dniu upamiętniającym urodziny swego patrona. ■ gen. broni Władysław SIKORSKI (1881-1943) Publikacje CDiS SZ: Innowacja i synergia w SZ RP - t. 1 i 2 W 2012 roku Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych we współpracy z przedstawicielami uniwersyteckich ośrodków naukowych podjęło wysiłek poszukiwania odpowiedzi na pytanie: jak rozwijać innowacyjność i synergię w Siłach Zbrojnych RP w kontekście współczesnych wyzwań środowiska bezpieczeństwa? Nasze zaproszenie do udziału w naukowej dyskusji w dniach 1112.12.2012 r. pod patronatem Ministra Obrony Narodowej przyjęli dowódcy, doświadczeni oficerowie sztabowi oraz pracownicy naukowi uczelni wojskowych i cywilnych. Wnioski i rekomendacje wypracowane w trakcie obrad plenarnych i pracy w panelach roboczych zostały zawarte w analizie przedstawionej Ministrowi Obrony Narodowej. Ambicją CDiS SZ jest wnoszenie do Sił Zbrojnych RP nowej, lepszej jakości oraz kreowanie innowacyjnych rozwiązań przyczyniających się do rozwoju zdolności operacyjnych. Jedną z dróg wiodących do tego celu jest tworzenie optymalnych warunków do naukowej dyskusji oraz wymiany poglądów pomiędzy teoretykami zajmującymi się problematyką bezpieczeństwa narodowego i obronności oraz dowódcami szczebla strategicznego, operacyjnego i taktycznego. Owocem podjętych wysiłków są dwa tomy publikacji pokonferencyjnej pt. „Innowacja i synergia w Siłach Zbrojnych RP”. W pierwszym tomie monografii opublikowane zostały 22 artykuły naukowe poruszające zagadnienia dotyczące strategicznych wyzwań i kierunków rozwoju Sił Zbrojnych RP, zmian w systemie szkolenia oraz teorii i praktyki dowodzenia. Tom drugi obejmuje 23 artykuły z 4 obszarów tematycznych (zewnętrzne uwarunkowania funkcjonowania i rozwoju Sił Zbrojnych RP, system szkolenia, zarządzanie i dowodzenie oraz logistyka wojskowa). Artykuły do publikacji złożyli m.in. Szef Sztabu Generalnego WP generał Mieczysław Gocuł, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych dr Bogusław Winid oraz Dyrektor Departamentu Zwierzchnictwa nad Silami Zbrojnymi w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego gen. broni rez. dr Lech Konopka. Książki dostępne są (w wersji PDF) na stronie internetowej CDiS SZ . ■ „Innowacja i synergia w Siłach Zbrojnych RP” Red. Lis A., Reczkowski R., Wołejszo J. Wyd. Sztabu Generalnego WP Rok wydania: 2013 (t. 1), 2014 (t. 2) ISBN: 978-83-936098-0-2 (całość) 978-83-936098-1-9 (t. 1) 978-83-936098-2-6 (t. 2)
