dr Mateusz Hohol Wykład 1: Wprowadzenie
Transkrypt
dr Mateusz Hohol Wykład 1: Wprowadzenie
UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 1: Wprowadzenie INFORMACJE PRAKTYCZNE • Wykłady dostępne na stronie internetowej: www.mateuszhohol.filozofiawnauce.pl • Zaliczenie kursu, 2 warunki: • Bardzo krótka praca pisemna (2 str. A4, czcionka 12, interlinia 1,5) zawierająca streszczenie i dyskusję samodzielnie wybranego eksperymentu z zakresu poznania społecznego (psychologii, neuronauki itd.). Pracę należy wysłać na adres [email protected] najpóźniej w dniu zakończenia zajęć. • Krótka rozmowa na temat pracy oraz treści poruszanych podczas wykładów • • Lektury podstawowe: • Psychologia poznania społecznego, red. M. Kossowska, M. Kofta, PWN, Warszawa 2009. • Social Neuroscience. Integrating Biological and Psychological Explanations of Social Behavior, red. E. Harmon-Jones, P. Winkielman, The Guilford Press, NY-London 2007. Lektury uzupełniające: • E. Aronson, Człowiek – istota społeczna, PWN, Warszawa 2011. • S. Baron-Cohen, Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, Smak Słowa, Warszawa 2014. • B. Brożek, Normatywność prawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2013. • P. Churchland, Moralność mózgu, Copernicus Center Press, Kraków 2013. • F. de Waal, Bonobo i ateista, Copernicus Center Press, Kraków 2014. • R. Dunbar, Nowa historia ewolucji człowieka, Copernicus Center Press, Kraków 2014. • J. Haidt, Prawy umysł, Smak Słowa 2014. • M. Hohol, P. Urbańczyk, Some Remarks on Embodied-Embedded Social Cognition, [w:] Emotional Brain Revisited, red. J. Dębiec, M. Heller, J. LeDoux, Copernicus Center Press, Kraków 2014. • L. Stone, P.F. Lorquin, Geny, kultura i ewolucja człowieka. Synteza, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009. • The Oxford Handbook of Social Cognition, red. D.E. Carlston, Oxford University Press, NY-Oxford 2013. • M. Tomasello, Historia naturalna ludzkiego myślenia, Copernicus Center Press, Kraków 2015. • Understanding Other Minds: Perspectives from Developmental Social Neuroscience, red. Simon Baron-Cohen, Michael Lombardo, Helen Tager-Flusberg, Oxford University Press, Oxford-New York 2013. • W. Wojciszke, Psychologia społeczna, Scholar, Warszawa 2011. DLACZEGO POZNANIE SPOŁECZNE? „Kilka lat temu poznanie społeczne (social cognition) stało się czołowym tematem artykułów w czołowych czasopismach (…). Poznanie społeczne to teraz popularne zagadnienie wielkich konferencji, przedmiot ofer t grantów potężnych fundacji, programów doktoranckich, książek i czasopism. Co ważniejsze poznanie społeczne postrzegane jest jako „gorący temat”, ściągający zarówno młodych i ambitnych, jak i stare wygi psychologii. Jak do tego doszło? Odpowiedź jest prosta i leży w eksplozji neuronauk w obrębie tradycyjnych problemów badanych w naszej dyscyplinie [psychologii społecznej]”. Winkielman, 2009. POZNANIE SPOŁECZNE ang. social cogniotion; podejście interdyscyplinarne: • psychologia i neuronauka społeczna • psychologia i neuronauka poznawcza • psychologia rozwojowa • psychologia emocji i neuronauka afektywna • także: antropologia ewolucyjna, prymatologia, neuroendokrynologia, neuroekonomia, ekonomia behawioralna, teoria gier… CZYM BĘDZIEMY SIĘ ZAJMOWAĆ? • Czym ludzkie zdolności społeczne różnią się od zdolności małp innych niż człowiek? • Czy dzieci od urodzenia są istotami społecznymi? • Dlaczego ze sobą współpracujemy i wymierzamy kary „ gapowiczom”? • Jak powstała moralność i jak tworzą się rozmaite systemy etyczne? • Jak odgadujemy intencje innych osób i odczuwamy do nich empatię? • Jak nasze ciała uczestniczą w poznaniu społecznym? • Czy w życiu społecznym bardziej przydaje się rozum czy emocje? • Jak karminie piersią ma się do zaufania przy pożyczaniu pieniędzy? • Jak matematyka może pomóc w badaniu decyzji? • Czy na podstawie aktywności mózgu można przewidywać ludzkie decyzje? • Którzy filozofowie społeczni i moralni mieli rację, a którzy mylili się (w świetle współczesnej nauki)? CZYM BĘDZIEMY SIĘ ZAJMOWAĆ? KILKA SŁÓW O METODACH… -70mV +40mV PROBLEM W TYM ŻE MÓZG JEST NIESŁYCHANIE ZŁOŻONY… HRF: CO UTLENOWANA KREW MÓWI O STANIE MÓZGU? Funkcja odpowiedzi hemodynamicznej (HRF); Logothetis et al., 2001 BOLD: CO UTLENOWANA KREW MÓWI O STANIE MÓZGU? Logothetis et al., 2001 Mukamel et al., 2006 METODY BADANIA MÓZGU LEZJE ORAZ TMS • Lezja (od łac. laesio) to uszkodzenie tkanki mózgowej wywołane urazem lub chorobą • Na podstawie zachowania wnioskować można o funkcjach, jakie pełnią uszkodzone rejony mózgu • Lezje można w pewnej mierze symulować (bezpiecznie, odwracalnie) za pomocą przezczaszkowej stymulacji magnetycznej (TMS) UWAGA: każdą z metod omówimy wraz z eksperymentem, w którym ją zastosowano CASE STUDY: (JEDNO Z NAJSŁYNNIEJSZYCH…) PHINEAS GAGE • Pręt przeszył lewy pliczek, tylną część lewego oczodołu, okolicę czołową mózgu, wewnętrzną powierzchnię lewego (być może także prawego) płata czołowego, wylatując z czaszki uszkodził prawdopodobnie także część grzbietowego, tylnego obszaru płata czołowego. Uszkodzeniu uległa kora przedczołowa (PFC). • Dr Harlow (lekarz) napisał, że Gage stał się: „kapr yśny, folgujący sobie w największych bezeceństwach, czego ongiś nie miał w zwyczaju; wobec swych kompanów przejawiał najwyższą obojętność (…). Często zawzięcie uparty, choć jednocześnie kapryśny i niezdecydowany, tworzył niezliczone plany na przyszłość, które jednak porzucał, nim zdążyły się w pełni wyklarować. (…) Stał się człowiekiem o zdolnościach intelektualnych dziecka i zwierzęcej zapalczywości silnego mężczyzny”. WSPÓŁCZESNE BADANIA NAD PFC: DAMASIO, 2010 brzuszno-przyśrodkowa kora przedczołowa (vmPFC) związana jest z emocjami oraz przewidywaniem negatywnych i pozytywnych konsekwencji działań IMPLIKACJE FILOZOFICZNE?