komitet integracji europejskiej narodowa strategia integracji

Transkrypt

Narodowa Strategia Integracji
KOMITET INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
NARODOWA STRATEGIA
INTEGRACJI
Warszawa 1997
Narodowa Strategia Integracji
Spis treści:
WPROWADZENIE
1
CZĘŚĆ I: OGÓLNE CELE POLITYCZNE
7
CZĘŚĆ II: DOSTOSOWANIA GOSPODARCZE
10
Ogólne przesłanie
Korzyści i koszty w procesie integracji
Uwarunkowania członkostwa
11
11
13
Pożądana strategia polskich przedsiębiorstw
16
Główne obszary dostosowań gospodarczych
18
Swobodny przepływ towarów
Swoboda przepływu usług
Swobodny przepływ kapitału
Swobodny przepływ pracowników
Polityka konkurencji
Ochrona konsumentów
Ochrona
Polityka strukturalna i współpraca
Polityka makroekonomiczna
Strategia integracji w sektorze rolnictwa i gospodarki żywnościowej
CZĘŚĆ III: DOSTOSOWANIE
Zakres prac dostosowawczych
Metoda
Działania uzupełniające
CZĘŚĆ IV: DZIAŁANIA ZEWNĘTRZNE
Integracja z UE w obszarze wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
Mechanizmy współpracy
Zadania dla polskiej polityki zagranicznej
Zakres działań zewnętrznych
Założenia promocji w ramach polityki zagranicznej
CZĘŚĆ V: WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI I SPRAWY WEWNĘTRZNE
Współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości
Ochrona granic zewnętrznych Unii
Współpraca służb policyjnych
Zapewnienie bezpieczeństwa obywateli
18
19
21
21
23
24
24
26
28
28
34
34
34
34
37
37
38
38
39
40
41
41
42
42
43
CZĘŚĆ VI: PRZYGOTOWANIA KADROWE
44
Przygotowania kadrowe w zakresie ogólnym
44
Przygotowania kadrowe w zakresie problematyki prawnej
46
CZĘŚĆ VII: DZIAŁANIA INFORMACYJNE
48
CZĘŚĆ VIII: SYNTEZA
52
Narodowa Strategia Integracji – Wprowadzenie
Wprowadzenie
Członkostwo w Unii Europejskiej jest strategicznym celem Polski. Integracja z Unią Europejską
służy przyspieszeniu rozwoju gospodarczego, modernizacji gospodarki i systemu prawnego,
likwidacji luki rozwojowej dzielącej nasz kraj od innych państw europejskich. Polskie dążenie, aby
stać się członkiem Unii Europejskiej wynika z najlepiej pojętych interesów narodowych.
W ogólnym bilansie korzyści i kosztów przystąpienia do tego ugrupowania jednoznacznie
przeważają skutki pozytywne. Dowodzą tego niezbicie doświadczenia państw, które przystępowały
do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, a następnie do Unii Europejskiej. Dotyczy to zwłaszcza
doświadczenia tych krajów, których poziom ekonomiczny odbiegał od osiągniętego przez
gospodarki krajów unijnych. Wówczas przynależność do Unii okazywała się czynnikiem
przyspieszenia rozwoju i osiągania dobrobytu. Polska także podąży tą drogą.
Polskim aspiracjom, aby stać się członkiem Unii Europejskiej musi towarzyszyć refleksja
o skutkach zaniechania starań w tym zakresie. Alternatywą jest świadome pozostanie poza nurtem
integracji europejskiej. Całe europejskie doświadczenie historyczne – zarówno to dawne, jak i
bardziej nam współczesne – dowodzi, że rośnie dystans cywilizacyjny między społeczeństwami
pozostającymi poza głównym nurtem współpracy gospodarczej w stosunku do tych, które w tym
nurcie uczestniczą.
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej wymaga dokonania znaczących dostosowań gospodarki
i prawa. Bez takich dostosowań udział Polski w UE może być ułomny, a korzyści zdecydowanie
mniejsze. Konieczne jest zatem zintensyfikowanie działań przygotowawczych tak, by Polska mogła
nie tylko spełnić formalne warunki członkostwa, ale i uzyskać możliwie największe korzyści w
okresie przystępowania i członkostwa w Unii. Rząd RP dołoży starań, aby warunki przystąpienia do
Unii Europejskiej gwarantowały możliwie najszybszy, a zarazem najkorzystniejszy z polskiego
punktu widzenia, przebieg integracji. Integracja Polski z Unią opiera się na przekonaniu, że jest to
proces, który przyniesie korzyści obu stronom. Zagrożeniom, które mogą się pojawić na tej drodze
Rząd będzie przeciwdziałał osłaniając niektóre sektory polskiej gospodarki poprzez stosowanie
dopuszczalnych w Unii okresów przystosowawczych. Zabiegi o zastosowanie tych
instrumentów będą rozważne i oparte na zasadzie umiaru, jak również w każdym przypadku poparte
rzetelnym bilansem korzyści i zagrożeń, które niosą opóźnienia integracyjne w konkretnej
dziedzinie.
W Narodowej Strategii Integracji zostały zarysowane strategiczne kierunki działania. Stanowią one
zarówno wytyczne dla prac organów rządowych, jak i wskazówkę dla wszystkich innych
uczestników procesu integracji. NSI, wyrażając intencje Rządu, ma za zadanie określenie głównych
celów integracji oraz skoordynowanie ich realizacji przez administrację rządową w sposób, który –
przy szerokim udziale organizacji pozarządowych – zapewni jak najlepsze przygotowanie Polski do
członkostwa w Unii Europejskiej.
***
str. 1
Narodowa Strategia Integracji (NSI) jest dokumentem rządowym przygotowanym przez Komitet
Integracji Europejskiej w wykonaniu Uchwały Sejmu RP z 14.03.1996 r.
NSI obejmuje zadania wynikające z procesu dostosowawczego w okresie poprzedzającym
negocjacje, w trakcie negocjacji, a także w pierwszym okresie członkostwa. NSI systematyzuje
dotychczasowe przedsięwzięcia integracyjne, precyzuje priorytety, określa kluczowe elementy
procesów dostosowawczych i wyzwań rozwojowych. Strategia uwzględnia już istniejące
harmonogramy działań dostosowawczych i stanowi podstawę dla formułowania nowych
programów i harmonogramów. Naczelnym celem strategii jest osiągnięcie korzystnej dla Polski
integracji z UE, obejmującej aspekty polityczne i bezpieczeństwa, gospodarcze i społeczne,
kulturowe i cywilizacyjne.
NSI uwzględnia opracowania naukowe i dokumenty rządowe określające główne założenia
długookresowego rozwoju kraju. W szczególności kładzie nacisk na:
− wzmacnianie procesów cywilizacyjnych zgodnych z pozytywnymi tendencjami obserwowanymi
w krajach wysoko rozwiniętych, a więc rozwój demokracji i gospodarki rynkowej oraz
wdrażanie strategii zrównoważonego rozwoju gospodarczego uwzględniającego wymogi
ochrony środowiska;
− intensywny rozwój i modernizację tych dziedzin gospodarki, które mogą stać się głównym
motorem przyspieszonego rozwoju gospodarczego oraz na konsekwentną prywatyzację
gospodarki polskiej;
− wspieranie i rozwój tych elementów układu instytucjonalnego gospodarki oraz podejmowanie
takich działań dostosowawczych, które mogą zapewnić Polsce najkorzystniejszy status w UE;
− dążenie do jak najlepszego wykorzystania potencjału intelektualnego kraju poprzez jego udział
w stymulowaniu rozwoju gospodarczego, modernizacji gospodarki i systemu społeczno –
politycznego, poprzez rozwójstruktur naukowych badań naukowych i rozwojowych oraz szybkie
podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa;
− zapewnienie takich warunków członkostwa – porównywalnych z krajami, które uprzednio
przystępowały do UE – które w maksymalnym stopniu będą uwzględniać potrzeby modernizacji
naszej gospodarki, w tym także rolnictwa.
Proces integracji Polski z Unią Europejską jest zaawansowany. Jego początek wiąże się
z podjęciem, w lecie 1990 r., decyzji o rozpoczęciu negocjacji nad Układem Europejskim1.
Towarzyszyło temu przekonanie strony polskiej, że proces dochodzenia do członkostwa będzie
trwał około 10 lat. Strategia podtrzymuje i uściśla to przekonanie.
Rząd zakłada, że rozpoczęcie negocjacji członkowskich nastąpi na początku 1998. Jest to
związane z kalendarzem Konferencji Międzyrządowej Unii Europejskiej, której zakończenie jest
warunkiem poszerzenia UE o kraje Europy Środkowej i Wschodniej oraz Cypr. Oczekiwania
dotyczące przebiegu negocjacji każą przypuszczać, że mogą one się zakończyć do roku 2000. Po
1
„Układ Europejski ustanawiający Stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską z jednej strony, a Wspólnotami
Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi z drugiej strony”, podpisany 16 grudnia 1991, wszedł w życie
1 lutego 1994.
str. 2
nich nastąpi okres ratyfikacji traktatu akcesyjnego przez Polskę, państwa członkowskie
i Parlament Europejski.
W perspektywie zbliżających się negocjacji pojawia się potrzeba skonkretyzowania podejścia do
problematyki członkostwa i dokonania strategicznych wyborów. Jest to podstawowy warunek
umożliwiający kontynuację procesu integracji w fazie poprzedzającej negocjacje, w okresie samych
negocjacji i w pierwszym okresie członkostwa.
NSI opiera się na czterech podstawowych założeniach:
− członkostwo Polski w Unii obejmie integrację we wszystkich obszarach;
− integracja Polski z Unią powinna umożliwić maksymalizację tempa wzrostu gospodarczego przy
jednoczesnym dążeniu do stopniowego wypełniania kryteriów Unii Ekonomicznej i Monetarnej2;
− integracja Polski z Unią to proces przynoszący korzyści obu stronom;
− z integracją wiążą się koszty dostosowawcze.
Adresatami NSI są realizujące strategię organy administracji rządowej, Prezydent i Parlament, inne
instytucje, takie jak: partie polityczne i organizacje społeczne, przedsiębiorstwa i organizacje
pracodawców, związki zawodowe oraz wszyscy obywatele.
Przygotowanie polskiego społeczeństwa do integracji Polski z Unią Europejską wymaga szerokiego
rozwoju edukacji europejskiej. Rząd dołoży starań, aby problematyka integracji europejskiej była
trwale obecna w programach powszechnego systemu edukacji. Rząd będzie wspierał i zachęcał
organizacje pozarządowe do podejmowania i upowszechniania tej problematyki.
Warunkiem powodzenia NSI jest, by realizacja wyłożonych w niej celów odbywała się w stałym
dialogu ze społeczeństwem. Dlatego Rząd będzie dążył do jak najszerszej konsultacji NSI
z organizacjami reprezentującymi wszystkie zainteresowane grupy społeczne, ze szczególnym
uwzględnieniem związków zawodowych, organizacji pracodawców i organizacji samorządowych.
Będziemy zabiegali o pozyskanie wsparcia dla promowania idei integracyjnej ze strony najbardziej
wpływowych autorytetów instytucjonalnych i personalnych w naszym społeczeństwie, w tym
Kościołów i związków wyznaniowych. Zostanie powołana Rada Integracji Europejskiej, która
będzie skupiać przedstawicieli środowisk rządowych, ekspertów z dziedziny gospodarki i prawa,
przedstawicieli środowisk pozarządowych i której zadaniem będzie konsultacja procesu
dochodzenia do członkostwa.
Integracja europejska oznacza integrację ludzi i krajów. Dlatego ważne jest, by równocześnie
z procesem podejmowania ustaleń na szczeblu rządowym następował proces stopniowego
wchodzenia polskich organizacji pozarządowych do odpowiednich instytucji i organizacji w Unii
Europejskiej. Rząd podejmie działania ułatwiające realizację tego rodzaju przedsięwzięć.
Wprowadzanie polskich organizacji pozarządowych do instytucji i organizacji w UE powinno stać się
też ważnym elementem lobbyingu na rzecz polskich interesów gospodarczych i politycznych.
Dotyczy to zarówno przygotowań do negocjacji, samych negocjacji jak i członkostwa Polski w UE.
Dlatego Rząd RP będzie wspomagał inicjatywy organizacji pozarządowych poprzez działania
informacyjne, szkoleniowe i pomoc finansową.
2
Chodzi o tzw. kryteria konwergencji z Maastricht dotyczące stabilności kursu walutowego, ograniczenia inflacji i
stóp procentowych, oraz kontroli poziomu deficytu budżetowego i długu publicznego.
str. 3
NSI koncentruje się na optymalizacji przygotowań do członkostwa w UE, przy uwzględnieniu
możliwości działania administracji w sferze regulacyjnej. W wyniku reformy administracji
centralnej powstał nowy układ instytucjonalny. Określa on warunki współpracy, obiegu informacji
i podziału zadań między resortami i urzędami zajmującymi się stosunkami z UE.
Podmiotami realizującymi NSI są:
−
−
−
−
−
−
Rada Ministrów;
Komitet Integracji Europejskiej;
Ministerstwo Spraw Zagranicznych;
pozostałe resorty i urzędy centralne;
władze regionalne i lokalne;
polskie placówki dyplomatyczne, zwłaszcza w państwach członkowskich UE i państwach
stowarzyszonych z UE;
− jednostki pozarządowe, których charakter działalności jest ściśle związany z procesem
dostosowawczym.
W układzie tym główną rolę koordynacyjną odgrywa Komitet Integracji Europejskiej.
Istotna rola w realizacji NSI spoczywa na Parlamencie RP. Wiąże się ona z przekształcaniem
polskiego systemu prawnego, w tym wielu ustaw i aktów prawnych o podobnej randze. Równie
ważną funkcją Parlamentu będzie stały nadzór nad postępem prac prowadzonych przez Rząd.
Zaangażowanie Parlamentu w realizacji NSI ułatwi debatę ratyfikacyjną, dotyczącą przystąpienia
naszego kraju do UE.
Wypełnianie zadań przez organy rządowe będzie odbywało się w porozumieniu i we współpracy
z Prezydentem RP oraz jego Kancelarią. Konstytucyjna rola Prezydenta w zakresie polityki
zagranicznej stwarza podstawy dla aktywnego zaangażowania Głowy Państwa w promowanie
interesów Polski wobec państw UE oraz w realizację i monitorowanie procesu dochodzenia Polski
do członkostwa w Unii.
Koordynacja prac związanych z przygotowywaniem Polski do członkostwa w UE, a prowadzonych
przez administrację rządową przebiegać będzie na trzech płaszczyznach:
− strategicznej – Komitet Integracji Europejskiej;
− operacyjnej – na szczeblu sekretarzy lub podsekretarzy stanu odpowiedzialnych za sprawy
integracji europejskiej;
− roboczej – na szczeblu szefów komórek integracji europejskiej poszczególnych ministerstw
i urzędów.
Obszar koordynacji obejmuje również działalność instytucji pozarządowych zajmujących się
w szczególności problematyką certyfikacji i normalizacji.
Realizacja strategii wymaga wydzielenia niezbędnych środków finansowych. Konieczne będzie
stworzenie możliwości zatrudnienia odpowiednio przygotowanych kadr w poszczególnych
resortach.
Z największym naciskiem należy podkreślić, że NSI może być zrealizowana tylko przy istnieniu
stabilnego ładu konstytucyjnego i sprawnie działających instytucji demokratycznych, realizujących
podjęte zobowiązania i aktywnie uczestniczących w procesie integracji europejskiej. Musi się to
str. 4
również odbywać przy sprawnie funkcjonującej gospodarce rynkowej. W szczególności oznacza to,
że należy:
− kontynuować zmiany systemowe, zwłaszcza prywatyzację i restrukturyzację gospodarki oraz
reformę ubezpieczeń społecznych;
− kontynuować politykę szybkiego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego i stopniowego
zbliżania wskaźników makroekonomicznych do kryteriów Unii Ekonomicznej i Monetarnej;
− usprawnić działalność instytucji opracowujących i wdrażających nowe rozwiązania prawne;
− dążyć do zwiększenia międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki;
− rozwijać infrastrukturę gospodarczą, ze szczególnym uwzględnieniem transportu
i telekomunikacji;
− wspierać rozwój nauki i techniki;
− zadbać o wzrost poziomu wykształcenia społeczeństwa polskiego;
− zintensyfikować program szkoleń dla administracji centralnej i regionalnej w zakresie
problematyki europejskiej;
− realizować postanowienia Układu Europejskiego i wdrażać zalecenia Białej Księgi Komisji
Europejskiej w sprawie Jednolitego Rynku (Biała Księga. Przygotowanie krajów Europy
Środkowej i Wschodniej do integracji z Rynkiem Wewnętrznym Unii Europejskiej).
NSI określa ogólne ramy polityczne, ekonomiczne, instytucjonalne, prawne i szkoleniowo –
informacyjne dotyczące przygotowania Polski do członkostwa w UE. Zawiera również najpilniejsze
rekomendacje w tej dziedzinie.
Odniesieniem dla NSI są kryteria sformułowane w konkluzjach Rady Europejskiej
w Kopenhadze, w czerwcu 1993 roku. Rada Europejska stwierdziła wówczas że: „Przystąpienie
nastąpi niezwłocznie po przyjęciu zobowiązań wynikających z członkostwa, w drodze spełnienia
warunków ekonomicznych i politycznych. Członkostwo wymaga:
− osiągnięcia przez kraj kandydujący stabilności instytucji gwarantujących demokrację, rządy
prawa, przestrzeganie praw człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości;
− funkcjonowania gospodarki rynkowej i istnienia potencjału mogącego sprostać konkurencji
i siłom rynkowym Unii;
− zdolności do przejęcia zobowiązań wynikających z członkostwa, w tym podzielania celów unii
politycznej, ekonomicznej i monetarnej.
Na szczycie państw członkowskich Unii Europejskiej w Essen w grudniu 1994 r. sformułowano
tzw. strategię przedczłonkowską, która stanowi rozwinięcie decyzji Rady Europejskiej z Kopenhagi
z 1993 r. i konkretyzuje działania mające doprowadzić do integracji państw Europy Środkowej
i Wschodniej z Unią Europejską. Jeden z jej elementów dotyczy przygotowań do włączenia do
Jednolitego Rynku krajów stowarzyszonych. Integracja krajów stowarzyszonych, a więc także
Polski, w ramach Jednolitego Rynku wymaga przeprowadzenia złożonego procesu dostosowania
polskiego prawodawstwa, systemów regulacyjnych, metod certyfikacji oraz standardów do
wymogów Unii Europejskiej.
NSI sytuuje się w ciągu logicznych kroków przygotowywania Polski do członkostwa w UE.
Punktem wyjścia jest diagnoza stanu dostosowań gospodarczych i prawnych zawarta w Białych
str. 5
Księgach3. Podobną rolę spełnia opracowany w latach 1992/93 Program Działań Dostosowawczych
do Układu Europejskiego w zakresie gospodarki i prawa oraz coroczne, począwszy od 1993 r.,
raporty z wykonania programu dostosowań, a także sektorowe programy dostosowawcze.
Ważnym etapem przygotowań do członkostwa było przedstawienie przez Komisję Europejską
Białej Księgi w sprawie Jednolitego Rynku, na którą Rząd Polski odpowiedział opracowując
harmonogram działań dostosowawczych. Równie istotną rolę odegrało przygotowanie przez polską
administrację odpowiedzi na kwestionariusz Komisji Europejskiej, potrzebny jej do sformułowania
opinii (avis) o wniosku Polski o członkostwo w UE.4 Opinia taka stanowi traktatowy wymóg
procesu włączania nowych członków do Unii Europejskiej.
NSI jest więc jednym z głównych elementów przygotowań do negocjacji i opracowania mandatu
negocjacyjnego Polski. W oparciu o NSI, w pierwszym kwartale 1997 roku, Komitet Integracji
Europejskiej przygotuje program działań wykonawczych na lata 1997–2000. Uzupełnieniem
i rozwinięciem NSI będą sektorowe programy dostosowawcze i rekomendacje negocjacyjne. Na tej
podstawie Rząd RP określi cele negocjacyjne i sposoby ich realizowania. Rząd zdefiniuje też
problemy sporne i zgromadzi odpowiednią dokumentację, określi mechanizm współpracy instytucji
oraz zidentyfikuje potencjał analityczny niezbędny dla rozwiązania problemów negocjacyjnych.
Będzie również korzystał z doświadczeń innych krajów, które już przystąpiły do UE.
3
Białe Księgi, przygotowywane w latach 1993 – 1996 na zlecenie Pełnomocnika Rządu ds. Integracji Europejskiej
oraz Pomocy Zagranicznej, w seriach obejmujących: prawo, gospodarkę oraz naukę i technologię (w sumie ponad
70 tomów). Ukazują one stopień dostosowania polskich rozwiązań do standardów UE i zawierają niezbędne
rekomendacje.
4
„Kwestionariusz – Polska. Informacje wymagane dla przygotowania opinii o wniosku Polski o członkostwo w Unii
Europejskiej” Komisja Europejska przesłała Rządowi RP 26 kwietnia 1996 r. Na 156 stronach formułował on pytania
dotyczące sytuacji Polski podzielone na 24 rozdziały. Rząd odpowiedział na kwestionariusz w dokumencie liczącym
blisko 2700 stron, przedstawionym Komisji 26 lipca 1996 r. Podobne kwestionariusze przedstawiane są zawsze
państwom starającym się o członkostwo w UE i przesłane zostały również wszystkim państwom stowarzyszonym
z UE.
str. 6
Narodowa Strategia Integracji – Część I: Ogólne cele polityczne
Część I: Ogólne cele polityczne
1.1. Od ponad tysiąca lat Polska należy do Europy w sensie geopolitycznym, kulturalnym
i gospodarczym oraz dzieli z nią podstawowe wartości, które współtworzyła i których broniła. NSI
nie jest więc strategią powrotu Polski do Europy, ale strategią integracji ze strukturami
europejskimi, w których budowaniu po 1945 roku nasz kraj nie mógł brać udziału, wbrew jego
interesom i opinii społeczeństwa. Dla Polski historyczne znaczenie wejścia do UE sprowadza się do
ostatecznego przezwyciężenia skutków politycznego i gospodarczego podziału kontynentu po II
wojnie światowej.
1.2. Polska była pierwszym państwem w Europie Środkowej i Wschodniej, które wstąpiło na
drogę budowy demokracji i gospodarki wolnorynkowej. Ważnymi krokami na tej drodze było
uzyskanie członkostwa w Radzie Europy (1991) oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i
Rozwoju (1996). Polacy postrzegają ideę włączenia swojego kraju do integracji europejskiej jako
nieodłączny element procesu transformacji politycznej i gospodarczej
1.3. Członkostwo Polski w Unii Europejskiej jest strategicznym celem Polski i jednym z
głównych wyzwań stojących przed polską polityką i gospodarką. Dążenie do uzyskania członkostwa
jest związane z pragnieniem realizacji podstawowych celów polskiej polityki w sferze
bezpieczeństwa oraz w sferze gospodarczej i społecznej. Integracja z Unią Europejską stanowi
historyczną szansę dla całego polskiego społeczeństwa. Proces integracji znajduje w Polsce
poparcie głównych sił politycznych i kręgów gospodarczych i należy do najwyższych priorytetów
kolejnych rządów RP.
1.4. Rząd RP, podpisując w 1991 r. Układ Europejski, a następnie składając w 1994 r. wniosek
o członkostwo Polski w Unii Europejskiej, wyrażał aspiracje przeważającej części polskiego
społeczeństwa do aktywnego włączenia się w procesy integracji europejskiej. Integracja zapewniła
narodom zachodniej Europy pokój i dobrobyt. Aspiracje europejskie Polaków wynikają
z przekonania o doniosłej roli Unii Europejskiej w utrzymywaniu pokoju i ładu demokratycznego
w Europie i na świecie. Polska podziela w pełni idee i cele przyświecające UE.
1.5. Z powyższych powodów wypływa prawo Polski do udziału w strukturach europejskich,
a także obowiązek ich współtworzenia. Członkostwo w UE wymaga, aby w ramach jej instytucji
Polska była zdolna do współpracy w kształtowaniu demokratycznego ładu w Europie. Polska – jako
europejskie, demokratyczne państwo prawa z gospodarką rynkową, mające przyjazne i traktatowo
uregulowane stosunki z wszystkimi sąsiadami i innymi państwami europejskimi – spełnia kryteria
członkowskie zawarte w artykułach F i O Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht.
1.6. Strategia wynika z polskiej racji stanu. Polska chce zająć takie miejsce w Europie i na
świecie, które zapewni dobrobyt i bezpieczeństwo obywatelom. Dla realizacji tego celu
członkostwo Polski w UE jest nie tylko wskazane i korzystne, ale wręcz niezbędne. Pozostawanie
poza UE grozi marginalizacją cywilizacyjną oraz obniżeniem poziomu bezpieczeństwa.
1.7. Korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej mają charakter polityczny,
gospodarczy i społeczny.
1.7.a. Korzyści natury politycznej to udział w budowaniu zjednoczonej Europy. Udział ten
realizowany jest poprzez aktywne uczestnictwo w działalności instytucji Unii Europejskiej we
str. 7
wszystkich jej filarach5. Dzięki temu możliwe będzie zwiększenie stabilności systemu
demokratycznego oraz bezpieczeństwa obywateli i państwa. Wspólna Europa da też obywatelom
możliwość swobodnego podróżowania, osiedlania się i podejmowania pracy. Korzyść polityczna
polega również na ściślejszym budowaniu związków Polski z resztą Europy na poziomie
indywidualnym, lokalnym i regionalnym.
1.7.b. Korzyści natury gospodarczej to udział w Jednolitym Rynku UE ze swobodą przepływu
towarów, usług, ludzi i kapitału; to też dostęp do funduszy strukturalnych, napływ inwestycji
i nowych technologii.
1.7.c. Korzyści natury społecznej to szansa na zbliżenie Polski do standardów europejskich
w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego, bezpieczeństwa i warunków pracy, zdrowia, edukacji,
informacji i generalnie wyższa jakość życia.
1.7.d. Korzyści wynikające z wdrożenia europejskich norm ekologicznych obejmują poprawę
środowiskowych warunków życia społeczeństwa, wdrożenie nowoczesnych technologii
przyjaznych dla środowiska, racjonalizujących zużycie surowców i energii, a więc jednocześnie
poprawiających efektywność gospodarowania i pozwalających na uniknięcie ekologicznej bariery
wzrostu.
1.8. Rząd RP jest świadom, że integracja wiąże się z kosztami, które należy rozpatrywać nie tylko
w aspekcie budżetowym ale i gospodarczo – społecznym. Koszty budżetowe wiążą się z kosztami
funkcjonowania centralnej struktury koordynacyjnej, dostosowywaniem prawa, szkoleniem kadr
i działaniami informacyjnymi. Koszty gospodarczo – społeczne mogą mieć postać trudnych
wyzwań dla niektórych sektorów gospodarki, regionów kraju czy indywidualnych podmiotów
gospodarczych.
1.9. Dotychczasowa, przedmiotowa struktura budżetu utrudniała precyzyjne określenie kosztów
budżetowych procesów dostosowawczych. Dlatego podjęto prace dla przyjęcia nowej klasyfikacji
budżetowej, które umożliwi sporządzenie dokładnego bilansu kosztów i korzyści. Rząd uważa, że
znaczna część kosztów procesów dostosowawczych będzie mogła być sfinansowana w ramach
funduszy przedakcesyjnych i poprzez transfery z funduszy strukturalnych w pierwszym okresie
członkostwa.
1.10. Oczywistym celem Rządu będzie maksymalizacja korzyści i minimalizacja kosztów.
Kalkulacja kosztów związanych z procesami integracyjnymi jest jednak problemem trudnym do
jednoznacznego ujęcia. To, co dla jednych jest kosztem politycznym – np. przeniesienie części
kompetencji wykonywanej przez niektóre organy państwowe na rzecz instytucji UE – dla innych
jest zyskiem w postaci współuczestnictwa w procesach decyzyjnych UE. Koszty natury
ekonomicznej związane z przejmowaniem dorobku prawnego UE (acquis communautaire)
i restrukturyzacją gospodarki prowadzą do modernizacji i wzrostu konkurencyjności gospodarki.
5
Traktat z Maastricht wprowadził pojęcie Unii Europejskiej składającej się z trzech filarów. W każdym z tych
filarów obowiązuje inny proces podejmowania decyzji. Filar I obejmuje zagadnienia, które rozstrzygane są zgodnie z
procedurami decyzyjnymi obowiązującymi dla Wspólnoty Europejskiej (np. Wspólna Polityka Rolna, polityka
handlowa itp.). Filar II dotyczy Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, a Filar III obejmuje Wymiar
Sprawiedliwości i Sprawy Wewnętrzne. Decyzje odnoszące się do Filarów II i III podejmowane są w drodze ustaleń
międzyrządowych.
str. 8
Analogicznie, możliwy wzrost kosztów pracy dla jednych, może dla drugich oznaczać wzrost płac
i poziomu życia. Dlatego proces integracji powinien być oceniany w ujęciu całościowym.
1.11. Należy podkreślić, że koszty transformacji gospodarczej nie są ceną członkostwa w Unii,
ale ceną wieloletniego zapóźnienia polskiej gospodarki. Koszty te należałoby ponieść w każdym
wypadku, niezależnie od tego czy Polska przystąpi do Unii, czy nie. Doświadczenie innych
państw wstępujących do Unii pokazuje, że w dłuższej perspektywie czasowej korzyści
ekonomiczne wynikające z integracji wielokrotnie przewyższą koszty dostosowań wynikających
ze specyfiki funkcjonowania Unii Europejskiej. Zrealizowanie tych korzyści nie będzie jednak
możliwe przy wprowadzaniu nowych środków protekcjonistycznych i utrzymywaniu wysokiej
osłony protekcyjnej w gospodarce.
1.12. Polska, podejmując ogromny wysiłek dostosowawczy i ponosząc związane z tym koszty,
oczekuje, że również Unia będzie gotowa do poniesienia finansowych konsekwencji naszego
członkostwa. Kosztom tym Unia musi przeciwstawić korzyści, jakie wynikają dla niej
z członkostwa Polski. Już obecnie korzyści te są znaczne i wynikają głównie z dynamicznie
rosnącej wymiany handlowej, szerokiego otwarcia dostępu do naszego rynku, z korzystnych
inwestycji oraz ze stabilizacji polityczno – gospodarczej w regionie.
1.13. Wejście Polski do struktur europejskich nie jest procesem łatwym i będzie wymagać
przezwyciężenia po obu stronach wielu sprzecznych i pozornie sprzecznych interesów. Tylko
stanowcza wola polityczna ze strony Polski i UE może pokonać istniejące trudności i doprowadzić
do zamierzonego celu.
1.14. Polska jako przyszły członek UE ma prawo i obowiązek przedstawiania i obrony swoich
interesów. Rząd czyni to na forum dialogu strukturalnego z Unią, w ramach strategii
przygotowywania do członkostwa w UE (Strategia z Essen). Przyszły kształt UE jest przedmiotem
Konferencji Międzyrządowej. Rząd będzie śledził przebieg dyskusji nad reformą UE i we
właściwym czasie przedstawi stanowisko w tej sprawie.
1.15. W interesie Polski leży Unia sprawnie funkcjonująca, demokratyczna, przejrzysta i bliska
obywatelom, solidarna, otwarta, ze wzmocnioną tożsamością w dziedzinie polityki zagranicznej
i bezpieczeństwa, rozwijająca nowe formy współpracy w zakresie spraw wewnętrznych
i sądownictwa. Tylko taka Unia może spełnić potrzeby i aspiracje członkowskie Polski.
1.16. Po przyjęciu przez Rząd, NSI zostanie przedstawiona Sejmowi RP. Intencją Rządu jest, by
strategia była wyrazem opinii i dążeń nie tylko większości parlamentarnej, ale i znaczącej
większości społeczeństwa polskiego. Rząd będzie więc dążył do jak największej przejrzystości
procesu integracyjnego poprzez rzetelne informowanie opinii publicznej o jego przebiegu oraz
prowadzenie szerokiego dialogu z organizacjami pozarządowymi i środowiskami gospodarczymi.
str. 9
Narodowa Strategia Integracji – Część II: Dostosowania gospodarcze
Część II: Dostosowania gospodarcze
2.1. Przyszłe miejsce polskiej gospodarki w poszerzonej UE będzie wynikiem polityki
gospodarczej prowadzonej już dziś. Będzie więc zależeć od sposobu restrukturyzacji
podstawowych sektorów gospodarki i tempa przekształceń własnościowych. Warunkiem pełnego
wykorzystania szans płynących z integracji będzie też odpowiednie przygotowanie się gospodarki
do funkcjonowania w ramach Jednolitego Rynku i osiągnięcie wysokiej konkurencyjności przez
wszystkie podmioty gospodarcze.
2.2. Charakter i kierunek reform zapoczątkowanych w 1989 roku w pełni odpowiada
wymogom przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Polska rozpoczęła wtedy przekształcanie
gospodarki centralnie planowanej w gospodarkę rynkową. Stworzono podstawy prawne
i instytucjonalne dla funkcjonowania rynku. Przyjęto nowe rozwiązania w zakresie tworzenia
i finansowania budżetu państwa. Systematycznie zmniejsza się wielkość długu publicznego
w relacji do produktu krajowego brutto. System podatkowy został przystosowany do wymagań
gospodarki rynkowej. Poziom inflacji ulega stałemu obniżaniu. Ustabilizowano kurs wymiany
złotego i doprowadzono do jego wymienialności w rozumieniu art. VIII statutu
Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Bank centralny stał się instytucją, która prowadzi
niezależną politykę pieniężną przy użyciu instrumentów właściwych bankom centralnym krajów
Unii.
2.3. Na przestrzeni ostatnich kilku lat Polska odnotowywała dynamiczny wzrost gospodarczy
i była najszybciej rozwijającym się krajem europejskim. Polska polityka makroekonomiczna jest
pozytywnie oceniana przez najważniejsze międzynarodowe instytucje finansowe i gospodarcze.
Jednocześnie Polska zakończyła negocjacje z OECD i została jej dwudziestym ósmym
członkiem. Sektor prywatny dominuje w gospodarce zarówno pod względem wytwarzania
produktu krajowego brutto (ponad 60% PKB), jak i zatrudnienia (łącznie ponad 63% miejsc
pracy). Tworzone są jednocześnie dogodne warunki dla inwestycji zagranicznych.
2.4. Kierunek polityki gospodarczej został określony parametrami średniookresowego programu
gospodarczego, którego zasadnicze zręby tworzą „Strategia dla Polski” i „Pakiet 2000”. Oba te
programy wyznaczają zarówno podstawowe agregaty makroekonomiczne, jak i główne cele
rozwoju gospodarczego do roku 2000. Ich realizacja tworzy podstawy do utrzymania równowagi
zewnętrznej i wewnętrznej przy zachowaniu szybkiego tempa wzrostu gospodarczego. NSI zakłada
konieczność wypracowania kierunków polityki gospodarczej w perspektywie członkostwa Polski
w Unii Ekonomicznej i Monetarnej.
2.5. Od początku reform, równolegle do negocjacji nad Układem Europejskim, Rząd rozpoczął
proces dostosowawczy do acquis communautaire Wspólnot Europejskich. Od 1993 r.
realizowany jest Rządowy Program Działań Dostosowujących Polską Gospodarkę i System
Prawny do Wymagań Układu Europejskiego. W programie wskazano zasadnicze kierunki
procesu integracji oraz określono zadania dla poszczególnych ministerstw oraz urzędów
centralnych.
W związku z przyjęciem przez Radę Europejską w Cannes w czerwcu 1995 r. tzw. Białej Księgi
w Sprawie Przygotowania Krajów Stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej do
Integracji z Jednolitym Rynkiem Unii Europejskiej, działania dostosowawcze zostały
str. 10
odpowiednio rozszerzone. Rząd podjął uchwałę Nr 133/95 określającą zadania i tryb
postępowania w dostosowaniu prawa polskiego do standardów Jednolitego Rynku.
2.6. Polityka gospodarcza Polski opiera się na przesłankach, którymi kieruje się Unia
Europejska. Polska prowadzi politykę zrównoważonego wzrostu mając na względzie długofalowe
kryteria niezbędne dla przystąpienia do Unii Ekonomicznej i Monetarnej. Działania te zmierzają
do tego, by Polska stała się sprawnym ekonomicznie członkiem Unii.
Ogólne przesłanie
2.7. Dążenie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej wymaga utrzymania kierunku reform
gospodarczych zmierzających do utworzenia sprawnej gospodarki rynkowej, modernizacji
i porządkowania prawa gospodarczego oraz przekształceń organizacyjnych, własnościowych
i restrukturyzacyjnych. Członkostwo w Unii Europejskiej stwarza możliwość uzyskania korzyści
ekonomicznych wynikających z włączenia się do zintegrowanego systemu gospodarczego.
2.8. Podstawowym celem działań integracyjnych jest dążenie do przyspieszenia rozwoju
gospodarczego oraz zapewnienia wyższego poziomu dobrobytu. Dystans gospodarczy istniejący
pomiędzy Polską a krajami Zachodniej Europy wymaga stworzenia podstaw dla
długookresowego, szybkiego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego, uwzględniającego
wymogi ochrony środowiska. Konieczne są działania zmierzające do uzyskania zapowiedzianych
przez Unię Europejską przedakcesyjnych funduszy pozwalających przyspieszyć proces
niezbędnych dostosowań. Strategiczne miejsce w procesie negocjacji zajmować powinny wysiłki
zmierzające do zapewnienia Polsce po uzyskaniu członkostwa dostępu do funduszy
strukturalnych w rozmiarach pozwalających na równomierny rozwój poszczególnych regionów
Polski
2.9. Celem Polski jest uczestnictwo we wszystkich obszarach integracji z pełnią praw
członkowskich. Długookresowym celem Polski jest dołączenie do krajów UE tworzących Unię
Ekonomiczną i Monetarną, co oznacza dążenie do stabilności makroekonomicznej będącej
warunkiem zrównoważonego, szybkiego wzrostu. Polityka ograniczania inflacji, kontroli deficytu
budżetowego i długu publicznego jest więc naturalną częścią strategii integracji.
Korzyści i koszty w procesie integracji
2.10. Integracja gospodarcza przynosi korzyści wszystkim zaangażowanym krajom, nie jest
bowiem procesem, w którym jedna strona musi stracić, by druga mogła zyskać. Polska nie
posiada dostatecznych źródeł własnego kapitału dla szybkiego i długotrwałego wzrostu,
natomiast mogłaby korzystać z zasobów inwestycyjnych UE. Wiele polskich przedsiębiorstw,
przez dziesięciolecia odciętych od rynku światowego, nie posiada wiedzy pozwalającej na rozwój
aktywności na skalę ponad krajową. Technologie stosowane przez polski przemysł są opóźnione
wobec tych, które posiada Zachodnia Europa. Czynniki, których Polsce brakuje dla szybkiego
wzrostu, znaleźć można z łatwością w krajach UE. Z drugiej strony, Polska posiada duże zasoby
kapitału ludzkiego, którego nie jest jeszcze w stanie wykorzystać i wynagrodzić oraz szybko
rosnący rynek na produkty polskie i zagraniczne. Integracja gospodarcza Polski z UE, przy
odpowiedniej strategii dochodzenia do członkostwa, stwarza więc szansę na uzyskania korzyści
przez obie strony.
str. 11
2.11. Analizy korzyści i kosztów członkostwa Polski dla strony unijnej pokazują, że
w perspektywie średnio– i długoterminowej zyski z integracji z gospodarką polską znacznie
przewyższą obciążenia budżetowe. Ich źródłem będzie nie tylko – jak dotychczas – zwiększona
wymiana handlowa, ale i wzrost konkurencyjności gospodarki unijnej poprzez alokację
czynników produkcji. Mimo, że badania nad procesami integracji krajów stowarzyszonych trwają
już ponad pięć lat to w żadnym z liczących się opracowań, które powstały w tym okresie, nie
wskazuje się na istotne niekorzystne skutki sektorowe bądź regionalne dla państw
członkowskich. Przeciwnie, znaczna nadwyżka w wymianie handlowej po stronie UE jest
wymiernym dowodem korzyści realizowanych przez Unię w procesie integracji.
2.12. Przystąpienie do UE oznacza włączenie się do jednolitego rynku towarów, usług, kapitału
i pracy. Bariery hamujące przepływ dóbr i czynników produkcji muszą zostać wyeliminowane
w momencie wstępowania do UE lub po upływie okresu przejściowego. Oznacza to, że dobra
i czynniki produkcji będą przepływać zgodnie z mechanizmem rynkowym. W szczególności
kapitał będzie kierować się tam, gdzie niższe koszty produkcji zapewniają wysokie zyski z
inwestycji, a szybki wzrost gospodarczy prowadzi do rozwoju nowych rynków. W takiej sytuacji
znajdzie się właśnie Polska. Szybka liberalizacja rynków dóbr i czynników produkcji, a
zwłaszcza kapitału, leży więc w interesie Polski. Brak dostosowań przedsiębiorstw do nowych
warunków konkurencji może im grozić pogorszeniem sytuacji finansowej a nawet
wyeliminowaniem z rynku.
2.13. Warunkiem osiągnięcia korzyści w procesie integracji jest dobre dostosowanie się do
nowego podziału pracy przy uwzględnieniu posiadanych przewag komparatywnych. Niewłaściwe
działania dostosowawcze mogą nie tylko spowolnić proces integracji polskiej gospodarki
z gospodarką Unii Europejskiej, ale mogą też zmniejszyć uzyskiwane korzyści. Zdolność do
sprostania wymogom konkurencji stwarza szansę na wykorzystanie potencjału rynku UE
obejmującego ponad 370 mln konsumentów. Oznacza też, że w warunkach pełnego otwarcia
polskiego rynku dla towarów unijnych, polski przemysł powinien skutecznie konkurować swoimi
wyrobami. Import jest tu instrumentem podnoszenia jakości i modernizacji. Ustanawianie
ograniczeń importowych świadczy o słabości i sprzyja utrzymaniu niskiej konkurencyjności
przemysłu.
2.14. Odwlekanie niezbędnych zmian i dostosowań nie jest właściwym sposobem
rozwiązywania powyższych problemów. Modernizacja i restrukturyzacja gospodarki jest
procesem, z którym muszą łączyć się koszty. Trzeba je ponieść w każdym wypadku, niezależnie
od tego czy Polska przystąpi do UE czy też nie. W obliczu wzrostu bezrobocia
w restrukturyzowanych sektorach Rząd podejmie starania o uzyskanie okresu dostosowawczego
lub pomocy finansowej w okresie przystępowania do UE. Ważne jest, by nie podejmować prób
negocjowania okresów ochronnych dla zbyt dużej liczby sektorów polskiej gospodarki, gdyż
może to oznaczać niedostateczne przygotowanie polskiej gospodarki do przystąpienia do UE i w
konsekwencji osłabić pozycję negocjacyjną Polski.
2.15. Bilans korzyści i kosztów integracji Polski z Unią Europejską będzie zależeć od
przyjętych rozwiązań w polityce gospodarczej i systemie prawnym, jak również od
przygotowania samych podmiotów gospodarczych. Z tego względu dokładne wyliczenie
wszystkich korzyści i kosztów nie jest jeszcze możliwe. Korzyści które Polska osiągnie z
integracji będą zarówno bezpośrednie (powiększony dostęp do rynków zbytu i zaopatrzenia,
napływ kapitału, bezpośrednie transfery środków wspólnotowych), jak i pośrednie (lepsza
str. 12
alokacja czynników produkcji, zwiększenie efektywności procesów gospodarowania,
oszczędności wynikające z ograniczenia barier w transakcjach z krajami UE). Wiele z tych
korzyści ma charakter długookresowy, a ich skala będzie zależna od pomyślnego przebiegu
procesów integracyjnych (np. reakcja zagranicznych inwestorów i rozmiary napływu kapitału).
Koszty procesów integracji wiążą się przede wszystkim z potrzebą dokonania dostosowań,
zarówno w skali makroekonomicznej, jak i na poziomie przedsiębiorstw. Cześć z tych kosztów
wiążę się z potrzebą modernizacji gospodarki i systemu prawa oraz umocnienia gospodarki
rynkowej w Polsce. Właściwe dostosowania do UE oznaczają dla Polski konieczność
podwyższenia standardów technicznych, bezpieczeństwa, ochrony środowiska, czy standardów
socjalnych. Ich podwyższenie wiązać się będzie z kosztami, ale równocześnie przyniesie wyższy
poziom społecznej satysfakcji. Innym źródłem kosztów jest potrzeba uwzględnienia wpłat do
wspólnego budżetu Unii. Polska będzie beneficjentem netto środków wspólnotowych. Budżet
państwa będzie musiał jednak uwzględniać środki przeznaczone na wpłaty do wspólnego budżetu
UE, jak i środki umożliwiające współfinansowanie projektów opłacanych ze środków
wspólnotowych. Rząd przeprowadzi jeszcze przed rozpoczęciem negocjacji analizę szacowanych
zmian w systemie finansów państwa.
2.16. Na bilans kosztów i korzyści należy spoglądać także poprzez pryzmat kosztów
zaniechania. Punktem odniesienia jest bowiem sytuacja w której Polska rezygnuje z członkostwa
w UE. Wszystkie korzyści i koszty z integracji powinny być konfrontowane z możliwymi do
określenia konsekwencjami rezygnacji Polski z udziału w UE w sytuacji, gdy inne kraje
stowarzyszone stają się członkami Unii..
2.17. Wymiar ekonomiczny akcesji obejmuje również zdolność samej UE do poniesienia
kosztów tego procesu. Wiele analiz wskazuje, że dla państw UE rozszerzenie oznacza
powiększenie kosztów budżetowych. Ich skala zależy od przyjęcia szczegółowych rozwiązań
dotyczących tempa, charakteru i kolejności działań integracyjnych. To właśnie będzie
przedmiotem negocjacji. Dyskutowane kierunki reform Unii będą mieć wpływ na wielkość
ponoszonych kosztów.
2.18. W procesie dochodzenia do członkostwa ważna jest zdolność kraju kandydującego do
wdrożenia uregulowań prawnych UE. Zasadniczą kwestią jest nie tyle strona formalna tego
procesu, lecz jego wymiar ekonomiczny. Wdrożenie nowych rozwiązań prawnych ułatwi
funkcjonowanie podmiotów gospodarczych, ponieważ stosowanie tych samych przepisów we
wszystkich krajach obniża koszty działania na rynku UE. Dla Polski, jako kraju przystępującego,
ważny jest także jednorazowo ponoszony koszt zmiany przepisów i dostosowania się do nowej
sytuacji. Niezbędne jest zatem wypracowanie właściwej sekwencji działań dostosowawczych.
2.19. Przystępowanie do UE oznacza konieczność określenia w jakim okresie, i w jakiej
sekwencji, Polska przyjmie całość rozwiązań prawnych Unii. Będzie to przedmiotem negocjacji.
Część uregulowań dotycząca przepływu towarów, usług i czynników produkcji musi być
wdrożona w momencie przystępowania Polski do UE (dotyczy to np. polityki konkurencji,
ujednolicenia taryfy celnej wobec krajów trzecich, podatków pośrednich, problemów uzgadniania
norm technicznych i procedur certyfikacji). Kwestią wymagającą rozstrzygnięć jest więc
określenie obszarów, gdzie posiadamy zdolność do natychmiastowego zaakceptowania
str. 13
niezbędnego minimum acquis communautaire oraz przedstawienie kalendarza przeprowadzenia
pozostałych dostosowań prawnych.
2.20. Jednym z najważniejszych elementów oceny przygotowania Polski do członkostwa
będzie ocena trendów gospodarczych (zdolność do zrównoważonego wzrostu przy malejącym
poziomie inflacji i jednoczesnej liberalizacji dostępu do polskiego rynku), obowiązujących
rozwiązań prawnych regulujących działanie rynku oraz gotowości do wdrożenia w krótkim
okresie minimum regulacji niezbędnych dla włączenia kraju do Jednolitego Rynku. Innym
elementem oceny będzie długookresowa analiza struktury gospodarki polskiej szacująca realność
wdrożenia całości acquis communautaire, a także dostosowania do zasad Unii Ekonomicznej
i Monetarnej.
2.21. Członkostwo w Unii Ekonomicznej i Monetarnej nie jest wymogiem członkostwa
stawianym w momencie przystępowania Polski do UE. Jednakże Polska będzie musiała wykazać
się realistycznym programem spełnienia tych kryteriów w okresie kilkuletnim. Uwarunkowane
jest to z kolei przeprowadzeniem głębokich reform sektora publicznego, zapewniających
długookresową stabilność finansów publicznych, oraz kontynuacją skutecznej polityki
antyinflacyjnej.
2.22. Tworzenie podstaw infrastruktury instytucjonalnej i organizacyjnej koniecznej dla
dokonania dostosowań gospodarczych i prawnych jest już daleko zaawansowane.
Utworzony w 1991 roku urząd Pełnomocnika Rządu do Spraw Integracji Europejskiej oraz Pomocy
Zagranicznej (Uchwała RM Nr 11/91) został, zgodnie z założeniami reformy CGR, zastąpiony
Komitetem Integracji Europejskiej, wyposażonym w ustawowe uprawnienia do koordynacji zadań
dostosowawczych. Do zadań KIE należy: inicjowanie i organizowanie prac oraz działań służących
integracji Polski ze Wspólnotami Europejskimi, zwłaszcza w sferze gospodarczej, prawnej oraz
instytucjonalno – organizacyjnej. Rząd organizuje prace dostosowawcze poprzez wieloletnie
programy działań ujmujących zadania wszystkich ministerstw i urzędów centralnych.
Stworzono instytucje zapewniające wdrożenie rozwiązań gospodarczych zgodnych z prawem UE.
Dla wdrożenia przepisów dotyczących zakupów publicznych utworzony został Urząd Zamówień
Publicznych, wdrożeniem procedur przeciwdziałania praktykom monopolowym zajmuje się Urząd
Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W miarę dochodzenia do członkostwa infrastruktura
instytucjonalna zajmująca się prowadzeniem procesu dostosowawczego będzie rozbudowywana.
Zewnętrzny wymiar zmian instytucjonalnych to coraz szersza obecność organów państwa
i organizacji pozarządowych w międzynarodowych instytucjach i organizacjach. Ważną rolę
odgrywa uczestnictwo w pracach Organizacji Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowanych
agend, w Światowej Organizacji Handlu i w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju,
a także innych organizacji i instytucji międzynarodowych, w tym w szczególności europejskich..
2.23. Integracja polskiej gospodarki z UE sprzyjać będzie przyspieszeniu wzrostu
gospodarczego Polski. Nie oznacza to jednak, że w procesie integracji nie mogą pojawić się
pewne zagrożenia lub problemy wymagające rozwiązania:
− liberalizacja zwiększy presję na restrukturyzację tych działów i gałęzi polskiej gospodarki,
które nie są konkurencyjne na rynkach światowych, i które charakteryzują się ograniczonymi
możliwościami wzrostu wydajności pracy. Restrukturyzacja ta jest w dłuższym okresie
str. 14
korzystna dla gospodarki i w każdym wypadku nieunikniona. Członkostwo w UE może jednak
wywołać nacisk na jej przyspieszenie;
− przyspieszenie zmian strukturalnych w rolnictwie, a w szczególności przyspieszenie odpływu
zatrudnionych z rolnictwa do innych gałęzi gospodarki, doprowadzić może do zwiększenia
presji na rynku pracy;
− zwiększony napływ kapitału zagranicznego stworzyć może presję na realną aprecjację złotego;
− przyjęcie norm i standardów UE wiąże się ze wzrostem kosztów produkcji.
2.24. Dziedziny, w których mogą pojawić się niekorzystne zjawiska wywołane procesami
transformacji będą przedmiotem szczególnej troski rządu. Negatywnym zjawiskiem może być
regionalny lub sektorowy wzrost bezrobocia wywołany potrzebą restrukturyzacji gospodarki.
Rząd będzie temu przeciwdziałać poprzez działania mające na celu uelastycznianie rynku pracy.
Możliwości przeciwstawienia się przez państwo problemom sektorowego lub regionalnego
bezrobocia leżą w prowadzeniu polityki podatkowej sprzyjającej przedsiębiorczości prywatnej
i zachęcającej do tworzenia nowych miejsc pracy.
2.25. Część rozwiązań prawnych UE, które Rząd będzie wprowadzać do systemu prawnego,
może spowodować konieczność poniesienia znacznych wydatków. Dotyczy to w szczególności
standardów w dziedzinie ochrony środowiska, rozwiązań socjalnych itp. Rząd będzie dążył do
kompromisu między szybkim wdrożeniem tych rozwiązań i odpowiednim rozłożeniem kosztów
w czasie. Zadaniem państwa jest wprowadzenie ekonomicznych instrumentów, które
w gospodarce rynkowej będą stymulować działania na rzecz ochrony środowiska. Należą do nich,
poza stosowanymi obecnie opłatami, karami i preferencyjnymi kredytami dla inwestycji
proekologicznych, także podatki produktowe, podatki od paliw, depozyty ekologiczne, ulgi
podatkowe itp.
2.26. Rząd dokona pełnej inwentaryzacji norm, standardów i przepisów prawa Unii i określi,
jaką ich część Polska jest w stanie wdrożyć w sposób natychmiastowy, przed, lub w momencie
uzyskania członkostwa. W stosunku do pozostałej części określić należy sposoby i czas
niezbędny dla pełnego dostosowania
2.27. Rozpoczęcie negocjacji członkowskich może nastąpić już na początku 1998 roku.
Pozwala to mieć nadzieję na ich zakończenie do roku 2000. Tak więc zostały jedynie 3 – 4 lata na
realizację działań dostosowujących polską gospodarkę do członkostwa w UE. Są to jednocześnie
ostatnie lata, w których Układ Europejski pozwala na stosowanie specjalnych rozwiązań
restrukturyzacyjnych wobec polskiego przemysłu.
2.28. Rząd polski będzie się starał doprowadzić do tego, by okresy przejściowe były nieliczne.
Długość okresów przejściowych będzie przedmiotem negocjacji i zależeć będzie nie tylko od
sytuacji Polski, ale również od zmian zachodzących w samej Unii.
2.29. Już obecnie Polska korzysta z pomocy finansowej Unii w postaci PHARE. Środki
PHARE są ważnym instrumentem wspierania procesów integracji i przygotowań do członkostwa.
Polska liczy na utworzenie funduszy przedakcesyjnych pozwalających na dokonanie niezbędnych
dostosowań jeszcze przed uzyskaniem członkostwa w UE. Od momentu uzyskania członkostwa
w Unii Polska uprawniona będzie do korzystania z pomocy rozwojowej realizowanej poprzez
transfery z funduszy strukturalnych. Transfery stanowić mogą istotną pomoc w rozwoju
gospodarki polskiej oraz we wspieraniu kosztów dostosowań.
str. 15
2.30. W okresie dochodzenia do członkostwa w UE działania Rządu będą skoncentrowane na
usprawnianiu działania gospodarki poprzez:
− wzmocnienie mechanizmów rynkowych, rozwój prawno – instytucjonalnej infrastruktury
rynkowej oraz eliminowanie pozostałości nierynkowego sposobu regulacji rynku;
− kontynuację prywatyzacji oraz wspieranie sektora prywatnego, który powinien stać się
głównym motorem rozwoju gospodarki polskiej;
− demonopolizację poszczególnych segmentów rynku oraz wdrożenie zasad konkurencji
zgodnych z obowiązującymi w UE;
− dążenie do obniżenia inflacji i tworzenie zachęt dla oszczędzania i inwestowania oraz
doprowadzenie do pełnej wymienialności złotego;
− realizację programów restrukturyzacyjnych w przedsiębiorstwach sektora publicznego w celu
sprzyjania alokacji zasobów w stronę najbardziej efektywnych sektorów gospodarki;
− usprawnienie alokacyjnej roli rynku pracy oraz zwiększenie mobilności siły roboczej, m.in.
poprzez zwiększenie ruchliwości przestrzennej ludności (ułatwienia w zmianie miejsca
zamieszkania, tańsze budownictwo mieszkaniowe), jak też podejmowanie zróżnicowanych
działań na rzecz podwyższania kwalifikacji oraz przekwalifikowywania;
− działania na rzecz rozwoju rynku kapitałowego, w tym między innymi zakończenie procesu
restrukturyzacji i prywatyzacji sektora bankowego, zwiększenie dostępu do polskiego rynku
finansowego oraz tworzenie zachęt dla inwestorów instytucjonalnych;
− zaktywizowanie roli państwa w rozbudowie niezbędnej infrastruktury fizycznej poprzez
zwiększenie możliwości finansowania inwestycji środkami budżetowymi i tworzenie zachęt
dla udziału inwestorów zagranicznych oraz sektora prywatnego;
− wsparcie dla rozwoju kapitału ludzkiego, a w szczególności zapewnienie niezbędnych
środków dla rozwoju nauki i podnoszenia jakości kształcenia;
− zapewnienie stabilizacji finansów publicznych poprzez ograniczanie skali deficytów i długu
sektora publicznego oraz przeprowadzenie reform systemu ubezpieczeń społecznych
i finansowania ochrony zdrowia, przy jednoczesnym dążeniu do ograniczenia skali fiskalizmu
i roli państwa w redystrybucji dochodów;
− integrowanie wymagań ochrony środowiska z programami rozwojowymi przewidzianymi
w „Programie wykonawczym do Polityki Ekologicznej Państwa” i wzmocnienie kontroli
przestrzegania zasad ochrony środowiska, w tym środowiska morskiego;
− kontynuowanie wdrażania reguł Światowej Organizacji Handlu (WTO) oraz Organizacji
Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD);
− intensyfikację dostosowań prawa gospodarczego;
− wprowadzanie przepisów, standardów i norm technicznych UE.
Pożądana strategia polskich przedsiębiorstw
2.31. Zasadniczą rolę w procesach dostosowawczych odegrają polskie przedsiębiorstwa.
Zadaniem przedsiębiorstw będzie utrzymanie i zwiększenie, w warunkach liberalizacji
przepływów towarów i czynników produkcji, elastyczności działania i konkurencyjności na rynku
europejskim. Będą one musiały kontrolować koszty produkcji, wdrożyć nowoczesne, ofensywne
techniki zarządzania i marketingu, oraz pozyskać krajowy i zagraniczny kapitał dla sfinansowania
inwestycji eliminujących lukę technologiczną między Polską a krajami Unii.
str. 16
2.32. Strategia dostosowawcza przedsiębiorstw polskich powinna prowadzić do wzrostu
wydajności, a w dziedzinach, w których jest to niezbędne, do radykalnych działań
restrukturyzacyjnych i dostosowawczych. Ze strony rządu przedsiębiorstwa spotkają się
z otwartością i współpracą i otrzymają szeroką informację o dokonywanych zmianach oraz
przewidywanych efektach integracji. Rząd będzie konsultować z przedstawicielami producentów
istotne dla nich zagadnienia w kontekście przygotowań do członkostwa, negocjacji i samego
członkostwa, a w szczególnych i dobrze umotywowanych przypadkach stosować – dozwoloną
zobowiązaniami międzynarodowymi Polski – czasową ochronę wspierającą działania
restrukturyzacyjne.
2.33. Kluczowe znaczenie ma to, by polskie przedsiębiorstwa dokonały rachunku skutków
wprowadzanych zmian oraz by dostosowały do nich swoje plany i działania. Współpraca ze
środowiskiem naukowym na tym polu mogłaby być bardzo korzystna dla obu stron. Strategia
dostosowawcza polskich przedsiębiorstw powinna być oparta na zebraniu odpowiednich
informacji i ocenie nowych możliwości rozwoju jak i wzrostu presji konkurencyjnej. W
szczególności strategia ta powinna uwzględniać:
− opracowanie średnio– i długookresowych planów zwiększenia wydajności pracy
i konkurencyjności produkcji, uwzględniających kalendarz liberalizacji przepływu towarów i
czynników produkcji między Polską a UE;
− opracowanie strategii wykorzystania swobodnego dostępu do rynku Unii dla zwiększenia skali
produkcji i zbytu oraz przeprowadzenie zmian w zarządzaniu, które pozwolą na ekspansję
rynkową. Dotyczy to w szczególności wdrażania systemów zarządzania jakością (ISO 9000)
i ochroną środowiska (ISO 14000), a także wdrażania najlepszych technologii z punktu
widzenia ochrony środowiska oraz efektywności wykorzystania energii;
− opracowanie planów przeprowadzenia oraz sfinansowania inwestycji niezbędnych dla
sprostania zwiększonej presji konkurencyjnej, w tym również poszukiwaniu partnerów
kapitałowych w kraju i za granicą;
− stałe śledzenie wprowadzanych oraz projektowanych zmian w regulacjach prawnych
i Normach Europejskich wynikających z integracji, oraz gromadzenie niezbędnego zasobu
informacji na temat działania Jednolitego Rynku;
− wpływanie na kształt negocjowanych z Unią warunków członkostwa, poprzez wyłonienie
przedstawicieli grup producentów zdolnych do bieżącej oraz długookresowej oceny
problemów rozwojowych oraz do artykulacji interesów grup przedsiębiorstw w konsultacjach
z Rządem;
− opracowanie, tam gdzie jest to niezbędne, programów restrukturyzacyjnych, mogących
stanowić podstawę dla wystąpienia o czasową ochronę wspierającą działania
restrukturyzacyjne;
− wyszukiwanie, ocenianie i wdrażanie nowych technologii;
2.34. Problemy wiążące się z działalnością niektórych sektorów gospodarki wymagać mogą ich
szczególnego potraktowania w procesie integracji. Dotyczy to np. rolnictwa, ochrony środowiska
i sektora finansowego. Dla nich zostaną przygotowywane strategie dostosowawcze o długim
horyzoncie czasowym, których ostateczny kształt zależeć będzie od wynegocjowanych warunków
członkostwa Polski w UE.
str. 17
2.35. Polityka przemysłowa rządu będzie oparta na założeniu, że kluczem do sukcesu polskich
przedsiębiorstw na rynku unijnym będą zarządzanie i strategie rynkowe, oraz zdolność do
szybkiego wzrostu wydajności pracy poprzez inwestycje w sferę materialną i kapitał ludzki.
Wynika stąd, że polityka przemysłowa będzie się koncentrować na promowaniu odpowiednich
działań dostosowawczych poprzez usprawnianie funkcjonowania rynku, wspieranie konkurencji
i demonopolizacji oraz tworzenie ogólnych rozwiązań sprzyjających przedsiębiorczości,
poprawie efektywności gospodarowania, racjonalizacji zużycia surowców i energii i wdrażaniu
nowoczesnych technologii ochrony środowiska, nie zaś na bezpośredniej ingerencji w sytuację
konkretnych przedsiębiorstw czy sektorów.
2.36. Rząd będzie stwarzał warunki – w tym fiskalne – ku temu, aby najbliższe lata były
należycie wykorzystane przez polskie przedsiębiorstwa dla dokonania niezbędnej restrukturyzacji
i zintensyfikowania akumulacji kapitału. Szczególne znaczenie będzie miało wdrożenie
programów restrukturyzacyjnych w sektorach i regionach przeżywających trudności
dostosowawcze. Rząd będzie stopniowo eliminował bariery dla konkurencji i unikał
wprowadzania środków protekcjonistycznych i utrzymywania wysokiej osłony protekcyjnej, gdyż
konieczność jej całkowitego zniesienie z momentem uzyskania członkostwa może mieć
negatywne skutki dla podmiotów gospodarczych.
Główne obszary dostosowań gospodarczych
2.37. Strategia dochodzenia do członkostwa musi uwzględnić konieczność szybkiego
przystosowania polskiej gospodarki do sytuacji otwarcia granic dla podmiotów krajów
członkowskich UE. Z jednej strony należy oczekiwać, że zwiększą się szanse działania polskich
podmiotów na szerokim rynku europejskim. Z drugiej strony gospodarka polska zostanie
poddana większej konkurencji. Strategia określa kierunki działań w odniesieniu do czterech
podstawowych aspektów wolności gospodarczej Jednolitego Rynku, tj. swobodnego przepływu
dóbr, usług, kapitału i ludzi.
Swobodny przepływ towarów
Znaczenie ekonomiczne:
2.38. Swoboda przepływu towarów stanowi jeden z czterech podstawowych elementów
Jednolitego Rynku UE i oznacza nie tylko zniesienie wszelkich opłat celnych, przyjęcie wspólnej
taryfy celnej oraz zasad polityki handlowej, ale także eliminację wszelkich przeszkód
o charakterze pozataryfowym. W powiększonej Unii Polska będzie zobowiązana do zniesienia
barier dla przepływu towarów. Stawki celne na towary przemysłowe będą zredukowane do zera.
Warunkiem swobody przepływu towarów jest także harmonizacja przepisów określających
wspólne zasady działania rynku takich jak np. normy techniczne, cła stosowane wobec krajów
trzecich, zasady subsydiowania, reguły konkurencji, podatków pośrednich itp. W przygotowaniu
do unii celnej ważne będą doświadczenia z liberalizacji handlu w ramach CEFTA. Postęp w
liberalizacji handlu w CEFTA może mieć wpływ na przebieg negocjacji z UE.
Potencjalne problemy w okresie dochodzenia do członkostwa
2.39. Eliminacja ceł w obrocie towarami przemysłowymi uregulowana jest w Układzie
Europejskim. Poza sferą liberalizacji znajdują się towary rolne. W momencie uzyskania
członkostwa, gdyby wynegocjowano brak okresu przejściowego, handel towarami rolnymi będzie
str. 18
się odbywał zgodnie z regułami swobodnego przepływu. Liberalizacja przepływu towarów może
spowodować zachwianie równowagi bilansu handlowego (dodatkowy wzrost importu). Oznacza
to konieczność aktywnego wykorzystania dostępu do rynku Unii przez polskich producentów.
Działania niezbędne przed uzyskaniem członkostwa
2.40. Rząd będzie kontynuować dostosowywanie polskich stawek celnych do poziomu
obowiązującego w Unii tak, aby w momencie uzyskania członkostwa można było przyjąć
wspólną zewnętrzną taryfę celną oraz wspólne zasady polityki handlowej.
2.41. Należy rozwiązać problem wzajemnego uznawania certyfikatów technicznych
i jakościowych. Potrzebna będzie przy tym daleko posunięta standaryzacja i dostosowanie norm
technicznych do norm obowiązujących w Unii.
2.42. Konieczne jest stopniowe dostosowanie do rozwiązań obowiązujących w Unii
Europejskiej, tak uregulowań prawnych jak i rozwiązań organizacyjno – instytucjonalnych
w zakresie podatku od towarów i usług (VAT) oraz podatku akcyzowego.
2.43. Rząd rozbuduje infrastrukturę graniczną na tych odcinkach granicy RP, które po
przystąpieniu Polski do UE staną się zewnętrznymi granicami Unii, co wymagać będzie
zwiększonych środków na ten cel, w tym ze środków Unii Europejskiej.
Zadania integracyjne
2.44. Okres przejściowy w tym przypadku dotyczyć może wdrożenia szczególnie kosztownych
norm technicznych.
Tryb dalszych prac przygotowawczych
2.45.
Rząd przyjmie program harmonizacji systemu podatków pośrednich.
2.46. Rząd przygotuje i wdroży program harmonizacji standardów technicznych oraz opracuje
program zbliżania stawek celnych do obowiązujących w UE.
Swoboda przepływu usług
Znaczenie ekonomiczne
2.47. Swoboda świadczenia usług na terenie całego rynku UE jest jednym z podstawowych
elementów filarem Jednolitego Rynku. W przypadku usług, których świadczenie możliwe jest
jedynie w bezpośrednim kontakcie z odbiorcą, kluczowe znaczenie ma nie tylko znoszenie barier
technicznych i fizycznych uniemożliwiających ich świadczenie w innym kraju, ale i prawo firm
usługowych do nieskrępowanego prowadzenia działalności gospodarczej na terenie całej Unii.
Oznacza to swobodę podejmowania działalności gospodarczej oraz działalności usługowej bez
potrzeby ustanawiania jakiejkolwiek innej formy stałej obecności gospodarczej.
Potencjalne problemy w procesie integracji
2.48. Po przystąpieniu Polski do UE swoboda świadczenia usług obejmie również te sektory
gospodarki, które do tej pory nie w pełni doświadczyły konkurencji zagranicznej. Dotyczy to tych
rodzajów usług, których liberalizacja została przewidziana w Układzie Europejskim na koniec
okresu przejściowego. Chodzi tu zwłaszcza o sektor finansowy oraz niektóre gałęzie traktowane
preferencyjnie (transport lotniczy, telekomunikacja). Liberalizacja dostępu do rynku finansowego
str. 19
jest warunkiem swobody przepływu kapitału. Niezbędne jest znalezienie takiej ścieżki
liberalizacji, która pozwoli krajowemu sektorowi finansowemu na efektywne świadczenie usług i
sprostanie konkurencji instytucji zagranicznych dysponujących większym doświadczeniem,
wiedzą i zapleczem kapitałowym. Kalendarz liberalizacji dostępu do rynku usług finansowych
Polski w znacznym stopniu zdeterminowany jest już postanowieniami Układu Europejskiego i
członkostwa w OECD.
Działania niezbędne przed uzyskaniem członkostwa:
2.49. Warunkiem sprostania konkurencji na rynku usług finansowych jest radykalna poprawa
efektywności i wzmocnienie kapitałowe polskich instytucji finansowych. W okresie dochodzenia
do członkostwa niezbędna jest polityka wspierająca restrukturyzację, konsolidację i prywatyzację
polskich instytucji finansowych, w tym także poprzez poszukiwanie zagranicznych inwestorów
strategicznych. Wysiłek poprawy efektywności sektora finansowego i przygotowania go do
konkurencji rynkowej dokonany być musi przed uzyskaniem członkostwa w UE.
2.50. W zakresie telekomunikacji należy kontynuować szybki rozwój infrastruktury, politykę
demonopolizacji rynku oraz podjąć proces prywatyzacji Telekomunikacji Polskiej SA.
2.51. W zakresie transportu najpilniejszymi zadaniami będą przedsięwzięcia inwestycyjne
prowadzące do eliminacji wąskich gardeł systemu transportowego i utrudnień komunikacyjnych
dla ludności. Należy dokończyć już prowadzone inwestycje oraz podjąć nowe, zwiększające
konkurencyjność polskich usług transportowych poprzez modernizację i restrukturyzację taboru
i floty morskiej, modernizację infrastruktury transportowej (w tym w portach morskich) oraz
rozwój transportu multimodalnego. Za pilne zadania uznaje się restrukturyzację PKP oraz
prywatyzację PLL LOT S.A.
2.52. W zakresie rybołówstwa morskiego należy określić zasady udziału w zasobach rybnych
wód morskich będących przedmiotem wspólnego zainteresowania z UE.
2.53. Po uzyskaniu członkostwa Polski w UE sektor usług powinien w pełni korzystać
z udziału w Jednolitym Rynku, w zasadzie bez odstępstw i okresów przejściowych
ograniczających te możliwości. Jednakże może się okazać, że dla niektórych sektorów
usługowych pożądany będzie krótki okres przejściowy potrzebny dla pełnego dostosowania
polskich rozwiązań i polskiego systemu regulacji do obowiązujących w UE. Określą to
szczegółowe programy dostosowawcze, poczynając od priorytetów przyjętych przy wdrażaniu
zaleceń Białej Księgi UE. Po okresie przejściowym zniesione zostałyby pozostałe ograniczenia
swobody świadczenia usług.
2.54. Rząd przygotuje i wdroży programy wspierania restrukturyzacji oraz prywatyzacji
przedsiębiorstw sektora usług, a w szczególności przedsiębiorstw zajmujących obecnie pozycję
uprzywilejowaną (demonopolizacja rynku). Opracowane zostaną również sektorowe programy
dostosowania wybranych rodzajów działalności usługowej do standardów świadczenia usług
stosowanych w UE.
str. 20
Swobodny przepływ kapitału
2.55. Swoboda przepływu kapitału jest podstawowym warunkiem wykorzystania przez Polskę
członkostwa w UE dla przyspieszenia wzrostu gospodarczego. Oznacza ona prawo do
nieskrępowanego inwestowania w Polsce dla przedsiębiorstw i osób prywatnych z krajów UE
i do swobodnego transferu zysków oraz prawo do inwestowania za granicą przez podmioty
polskie. Wobec różnic w obfitości i w relatywnych cenach czynników produkcji pomiędzy Polską
a UE, bilans przepływów kapitałowych powinien być długookresowo korzystny dla Polski.
Swoboda przepływu kapitału oznacza również prawo do nieskrępowanego nabywania przez
podmioty z pozostałych krajów Unii aktywów rzeczowych i finansowych na terenie Polski.
Potencjalne problemy w procesie integracji:
2.56. Pełna liberalizacja przepływów kapitałowych stanowić może zagrożenie dla bilansu
płatniczego. Przeciwdziałać temu powinna właściwa polityka monetarna, polityka kursu
walutowego i rezerw dewizowych.
2.57. Innym problemem jest możliwość wzrostu zjawisk niepożądanych i sprzecznych
z prawem. Przeciwdziałać temu będzie zwiększenie uprawnień kontrolnych, zgodnie ze
standardami OECD i UE, instytucji nadzorujących sektor finansowy i administracji podatkowej.
2.58. Problemem w trakcie negocjacji może stać się pełna swoboda zakupu przez podmioty
zagraniczne aktywów rzeczowych.
2.59. Rząd będzie realizował program liberalizacji przepływów kapitałowych prowadzący do
pełnej wymienialności złotego ok. 2000 roku (przyjęty w związku z członkostwem Polski
w OECD). Kluczowym elementem tego programu będzie nowe prawo dewizowe.
2.60. Swoboda przepływu kapitału ma ogromne znaczenie dla inwestycji i Rząd w pełni
potwierdza jej znaczenie w procesie integracji. Natomiast praktyczna realizacja niektórych jej
elementów (np. prawo do zakupu niektórych aktywów) powinna być jednym z ostatnich posunięć
w sekwencji kroków dostosowawczych.
2.61. Rząd i NBP będą, zgodnie ze swoimi kompetencjami, doskonaliły systemy
monitorowania przepływów kapitałowych oraz prowadziły politykę zapewniającą równowagę
bilansu płatniczego.
Swobodny przepływ pracowników
2.62. Swoboda przepływu osób oznacza nieskrępowane prawo do osiedlania się
i podejmowania działalności gospodarczej i pracy w dowolnym kraju członkowskim UE. Ma to
służyć optymalnemu wykorzystaniu zasobów pracy na terenie UE. Wdrożenie tej zasady w Unii
po przystąpieniu mniej zamożnych krajów nie spowodowało – wbrew obawom – masowych
str. 21
migracji ludności w poszukiwaniu korzystniejszych warunków pracy. Nie można jednak
wykluczyć, że w przypadku Polski, wobec większych różnic w poziomie płac, efekty pełnej
swobody przepływu pracowników mogłyby być znacznie silniejsze.
2.63. Swoboda przepływu pracowników może przynieść odmienne skutki dla Polski i dla
krajów UE. Państwa członkowskie UE mogą obawiać się napływu dużej ilości pracowników
z Polski. Dla Polaków możliwość znalezienia zatrudnienia na terenie UE oznaczałaby
rzeczywistą korzyść. Problemem dla polskiego rynku pracy może być, występujący już obecnie,
zwiększony odpływ wysoko wykwalifikowanych pracowników. Inną konsekwencją może być
presja na wzrost płac wyprzedzający wzrost wydajności pracy. Jednakże w miarę zmniejszania się
różnic w wysokości płac, zarówno w wyniku wzrostu gospodarczego jak i przewidywanej realnej
aprecjacji złotego, zmaleje również ryzyko związane z liberalizacją przepływu osób. W interesie
Polski leży, by swoboda przepływu osób nie została wyeliminowana z ogólnego procesu
liberalizacji przepływów.
2.64. Ważnym problemem w procesie dostosowań w tym obszarze jest reforma systemu
ubezpieczeń społecznych. Wiąże się z nią konieczność wprowadzenia nowych regulacji
prawnych pozwalających na utworzenie emerytalnych funduszy kapitałowych.
2.65. Drugim problemem są koszty stopniowego przyjmowania niektórych standardów
w zakresie pracy i polityki socjalnej.
2.66. Problemem może się również okazać wzajemne uznawanie dyplomów oraz prawa do
wykonywania zawodu. Ważnym kierunkiem działania będzie dokonanie przeglądu reguł
dotyczących uznawania kwalifikacji i doprowadzenie do wdrożenia przepisów prawa
wspólnotowego w Polsce.
2.67. Najważniejszym zadaniem będzie poszerzanie dostępu pracowników polskich do rynku
pracy krajów UE. Rząd podejmie działania na rzecz wzajemnego uznawania dyplomów,
kwalifikacji i prawa do wykonywania zawodu i dokona przeglądu uregulowań dotyczących prawa
do wykonywania zawodu, prawa pracy oraz prawa warunków pracy celem ich zbliżenia do zasad
obowiązujących w UE. Polska będzie również zwiększać swoje zaangażowanie w instytucjach i
konwencjach międzynarodowych regulujących prawo pracy.
2.68. Rząd powoła Krajowe Biuro ds. Uznawalności Wykształcenia i Kwalifikacji, które
zajmie się wdrażaniem przez Polskę prawa UE normującego uznawalność świadectw i dyplomów
dla celów akademickich i zawodowych i docelowo będzie pełniło funkcje polskiej agencji
ENIC/NARIC.
2.69. W interesie Polski leży jak najszybsze wdrożenie pełnej swobody przepływu osób, w tym
w szczególności swobody przepływu pracowników. Oznacza to wyeliminowanie bądź
maksymalne skrócenie okresów przejściowych w uzyskiwaniu pełnego dostępu do rynków pracy
UE. Jedyną dziedziną, w której Polska może być zainteresowana rozwiązaniami przejściowymi
jest sfera niektórych kosztownych uregulowań socjalnych obowiązujących w UE.
str. 22
2.70. Rząd przygotuje ocenę obecnego stanu uregulowań prawnych dotyczących prawa pracy
i warunków pracy oraz polityki socjalnej, a także program stopniowego ich ujednolicania
z rozwiązaniami UE. Przy ocenie poszczególnych rozwiązań wzięte zostaną pod uwagę koszty
budżetowe oraz koszty, które ponieść będą musiały polskie przedsiębiorstwa. Rząd będzie
kontynuował monitorowanie stanu uregulowań prawnych oraz program ich ujednolicania z
rozwiązaniami prawnymi.
Polityka konkurencji
2.71. Warunkiem sprawnego funkcjonowania Jednolitego Rynku jest uczciwa konkurencja,
a w szczególności ograniczenie możliwości nadużywania przez przedsiębiorstwa pozycji
dominującej, kontrola skali i form pomocy udzielanej przez rządy przedsiębiorstwom, a także nie
dyskryminacyjne zasady funkcjonowania rynku zakupów publicznych. Zastosowanie się
wszystkich krajów UE do tych samych reguł konkurencji uniemożliwia wykorzystywanie
odmiennych regulacji prawnych dla dyskryminowania podmiotów pochodzących z pozostałych
państw członkowskich.
2.72. Polska przyjęła już znaczną część zasad prawa europejskiego w obszarze polityki ochrony
konkurencji. Skala pomocy państwa dla wybranych gałęzi polskiego przemysłu nie jest
nadmierna, choć nie zawsze udzielana we właściwy sposób. Zasady funkcjonowania
przedsiębiorstw mających niemal monopolistyczną pozycję może rodzić sytuacje niezgodne
z unijnymi regułami konkurencji. Stosowanie zgodnych z wymogami UE zasad udzielania
subsydiów oraz innych form pomocy państwa może stwarzać problemy niektórym polskim
podmiotom w procesie uzyskiwania pozycji konkurencyjnej wobec przedsiębiorstw
zagranicznych. Problemem może być zmiana systemu finansowania badań i wdrożeń w kierunku
wsparcia horyzontalnego, w miejsce dotychczas istniejącego wsparcia konkretnych producentów
i produktów.
2.73. Należy kontynuować dostosowanie ustawodawstwa i działań w zakresie polityki
konkurencji przez właściwe organy, w tym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Szczególną uwagę należy zwrócić na system i reguły udzielania pomocy publicznej.
2.74. Może się okazać, iż niezbędne będą pewne odstępstwa od reguł UE dotyczące pomocy
publicznej.
2.75. Rząd będzie kontynuował dostosowanie polskich przepisów w zakresie konkurencji
i pomocy państwowej do ustawodawstwa Unii Europejskiej. Niezbędne jest wdrożenie systemu
str. 23
stałego monitorowania form i wielkości pomocy państwa w Polsce przez Ministerstwo
Gospodarki.
Ochrona konsumentów
Znaczenie ekonomiczne:
2.76. Jednym z warunków efektywnego uczestnictwa Polski w Jednolitym Rynku Unii
Europejskiej jest wyrównanie standardów ochrony konsumentów, zwłaszcza w zakresie
zabezpieczania interesów zdrowotnych i ekonomicznych. Należy zapewnić nabywcom prawa do
informacji i edukacji konsumenckiej oraz wdrożyć procedury dochodzenia roszczeń
konsumenckich. Uregulowanie powyższych zagadnień zgodnie z dyrektywami i orzecznictwem
Unii Europejskiej jest szczególnie ważne wobec postępującego otwarcia rynku i zaniku barier dla
swobodnego przepływu towarów i usług.
2.77. Polskie regulacje prawne w obszarze ochrony konsumentów nie są dostosowane do prawa
i praktyki europejskiej. Ich pełna harmonizacja będzie procesem długotrwałym. Implementacja
dyrektyw unijnych do ustawodawstwa krajowego będzie miała następstwa dla obrotu
gospodarczego (poprzez formułowanie zwiększonych wymogów pod adresem podmiotów
wytwórczych i handlowych), co może opóźniać procesy dostosowawcze. Można sądzić, że
problemy negocjacyjne dotyczyć będą zagadnień związanych z bezpieczeństwem produktu
(badania i certyfikacja, standaryzacja, kontrola rynku).
2.78. Kontynuowane będą prace nad systemem ochrony konsumentów, a w szczególności nad
dostosowaniem ustawodawstwa polskiego do wymogów UE. Działania Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów zmierzać będą do przyspieszenia prac legislacyjnych i koordynacji
inicjatyw prokonsumenckich.
2.79. Z punktu widzenia interesów konsumentów celowe jest jak najszybsze wdrożenie
dyrektyw „konsumenckich”. Okres przejściowy może dotyczyć niektórych uregulowań rodzących
istotne skutki ekonomiczne dla podmiotów gospodarczych lub budżetu państwa.
2.80. Wypracowanie koncepcji i programu dostosowania i wdrażania ustawodawstwa w
zakresie ochrony konsumentów. Wypracowanie systemu monitorowania bezpieczeństwa
produktu.
Ochrona środowiska
2.81.
Przyjęcie norm ekologicznych będzie oznaczało konieczność:
− ograniczenia produkcji zakładów najbardziej uciążliwych dla środowiska lub ich modernizacji
i zastąpienia przestarzałych technologii nowymi rozwiązaniami, w wyniku czego nastąpi
str. 24
racjonalizacja wykorzystania wody, surowców i energii, zasobów i walorów morza oraz
wzrost wydajności i poprawa konkurencyjności przemysłu;
− wyposażenia istniejących zakładów w urządzenia chroniące środowisko, co może sprawić,, że
wzrosną koszty wytwarzania i ulegnie obniżeniu konkurencyjność tych dziedzin gospodarki,
które rozwijały się kosztem środowiska;
− uwzględnienia udziału służb ratowniczych w zabezpieczaniu środowiska z tytułu obowiązku
wykonywania ratownictwa ekologicznego i przywracania terenu zdarzenia do stanu
pierwotnego;
− decentralizacji podejmowania decyzji w sprawach ochrony środowiska i włączenia w proces
decyzyjny społeczności lokalnych, zwłaszcza w zakresie decyzji lokalizacyjnych związanych
z ocenami oddziaływania na środowisko.
2.82. W dziedzinach o istotnym znaczeniu dla środowiska, takich jak zaopatrzenie w wodę,
odprowadzanie i oczyszczanie ścieków i lokalny transport zbiorowy Rząd, zgodnie z założeniami
polityki komunalnej przyjętymi w styczniu 1996 r., planuje osiągnięcie standardów docelowych
po roku 2010. Program Wykonawczy do Polityki Ekologicznej zakłada dostosowanie rozwiązań
prawnych, procedur i norm do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej do 2000 roku.
2.83. Przyjęcie standardów ekologicznych UE w perspektywie krótkoterminowej może się
wiązać ze szczególnie wysokimi kosztami dostosowawczymi. Taki szybki proces dostosowań
może mieć znaczący wpływ na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Rząd opracuje taką
ścieżkę dojścia do standardów UE, która w najbliższych latach pozwoli na minimalizację
kosztów.
2.84. Problemy wiążą się głównie z wysokimi kosztami wprowadzania środowiskowych
standardów UE, które będzie musiał ponieść budżet państwa, a także same przedsiębiorstwa.
Rząd rozważy celowość utrzymania bardziej rygorystycznych niż w UE polskich standardów
i rozwiązań prawnych, które zostały już wdrożone i dobrze służą ochronie środowiska.
2.85. Rząd będzie dostosowywał polskie prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska
i system monitorowania środowiska do rozwiązań przyjętych w UE. Rząd opracuje długofalowy
program uwzględniający możliwości budżetowe i wpływ tych dostosowań na procesy
gospodarcze. Program ten będzie uwzględniał zasadę, że koszty ochrony środowiska ponosi ten
podmiot gospodarczy, który zanieczyszcza środowisko, a jej wprowadzenie nastąpi poprzez
rozbudowę systemu mechanizmów rynkowych dla wywołania proekologicznych zachowań
przedsiębiorstw.
2.86. Rząd będzie dążył do jak najszybszego dojścia do poziomu ochrony środowiska
porównywalnego z UE. Tam, gdzie konieczne jest poniesienie największych nakładów (np. dla
norm czystości wody), należy uwzględnić okresy przejściowe tak, by koszty dostosowań nie
przekraczały możliwości finansowych państwa. Rząd będzie czynił starania o uzyskania wsparcia
ze strony UE.
str. 25
2.87. Rząd przygotuje wariantowy program osiągnięcia standardów UE w zakresie ochrony
środowiska w różnych horyzontach czasowych i przy założeniu różnych scenariuszy kosztów.
Polityka strukturalna i współpraca finansowa
2.88. Środki pomocowe przekazywane Polsce w ramach unijnej polityki strukturalnej mogą
stanowić ważne źródło finansowania przyspieszonego rozwoju infrastruktury gospodarczej,
rozwoju systemu oświaty i nauki czy dostosowywania polskich przepisów do prawa Unii.
Doświadczenia takich krajów jak Irlandia lub Hiszpania pokazują, że dostęp do funduszy
strukturalnych UE może być istotnym czynnikiem wzrostu gospodarczego. Z punktu widzenia
Polski szczególne oczekiwania można wiązać z możliwością wykorzystania środków
pomocowych na rzecz rozwoju infrastruktury gospodarczej (np. transportowej) i podnoszenia
poziomu konkurencyjności regionów doświadczających trwałych trudności rozwojowych.
2.89. Uczestnictwo Polski w unijnej polityce regionalnej będzie określone przez skalę
transferów środków pomocowych jak i warunki ich przekazywania. Problem ten jest
uwarunkowany kilkoma czynnikami: przyszłymi zasadami funkcjonowania funduszy
strukturalnych, udziałem środków przeznaczonych na politykę strukturalną w budżecie unijnym
(a więc skłonnością państw członkowskich do poniesienia obciążeń finansowych), zasadami
unijnej polityki budżetowej w latach 2000–2005, wreszcie oceną zdolności stopnia absorpcji po
stronie polskiej (będącej pochodną przygotowania instytucjonalnego oraz zdolności do
współfinansowania programów pomocowych).
2.90. W trakcie dochodzenia do członkostwa Rząd będzie dążył do właściwego przygotowania
gospodarki i układu instytucjonalnego do absorpcji środków finansowych przekazywanych Polsce
w ramach Funduszu Spójności i Funduszy Strukturalnych. Celem Rządu będzie też dostosowanie
profilu programów pomocowych realizowanych w ramach funduszy strukturalnych do
specyficznych potrzeb gospodarki polskiej.
Działania niezbędne przed uzyskaniem członkostwa:
2.91. Podstawowym warunkiem korzystania z transferów z UE jest prowadzenie właściwej
polityki makroekonomicznej. Kryteria makroekonomiczne już w chwili obecnej są warunkiem
otrzymywania środków finansowych z tytułu Funduszu Spójności. Należy przypuszczać, że
tendencja do łączenia dostępu do środków pomocowych ze spełnianiem kryteriów
makroekonomicznych ulegnie wzmocnieniu po spodziewanej reformie funduszy strukturalnych.
Dla Polski oznacza to wymóg prowadzenia takiej polityki ekonomicznej, która w średniej
perspektywie będzie dążyć do spełnienia kryteriów konwergencji określonych w traktacie z
Maastricht.
2.92. Kolejnym elementem przygotowania do wejścia Polski do unijnej polityki strukturalnej
powinno być zebranie doświadczeń w tworzeniu i działaniu struktur i instytucji przygotowanych
do przyszłej absorpcji transferów z UE. Należy więc podjąć starania o stworzenie w ramach
PHARE programów pilotażowych, które będą odpowiadać obecnym wymogom korzystania
z funduszy strukturalnych (np. poprzez wprowadzenie współfinansowania ze środków
budżetowych kosztów operacyjnych czy elementów niektórych programów).
str. 26
2.93. Należy się spodziewać, że ocena zdolności strony polskiej do absorpcji transferów z UE
będzie także uwarunkowana oceną dostosowania polskiej polityki regionalnej do wymagań
unijnej polityki strukturalnej. Zaawansowanie rozwoju instytucji realizujących politykę
regionalną, zarówno na szczeblu centralnym jak i lokalnym, jest bowiem warunkiem spełnienia
jednego z podstawowych kryteriów unijnej polityki strukturalnej tj. partnerstwa między stroną
unijną, rządem centralnym i regionem w planowaniu i wprowadzaniu w życie programów
pomocowych. Dlatego Rząd zakłada, że program dostosowawczy w tym obszarze powinien
zawierać następujące elementy:
− utworzenie na szczeblu regionalnym instytucji i struktur umożliwiających decentralizację
finansowania;
− przygotowanie instytucji regionalnych do opracowania i realizacji programów pomocowych;
− ciągłe szkolenia dla administracji publicznej i samorządowej wszystkich szczebli w zakresie
zasad i procedur funkcjonowania funduszy strukturalnych;
− utworzenie instytucji kontroli finansowej nadzorujących właściwe wykorzystanie środków
finansowych (utworzenie komórek rewizyjnych na szczeblu ministerstw, określenie trybu
kontroli finansowej);
− przygotowanie odpowiedniego systemu zbierania danych statystycznych niezbędnych do
wytypowania regionów uprawnionych do korzystania ze środków pomocowych jak i do oceny
efektywności ich wykorzystania;
− określenie koncepcji rozwoju regionalnego kraju oraz zgodnych z nim priorytetów
określających regiony kwalifikujące się w pierwszym rzędzie do otrzymania środków
pomocowych;
− wypracowanie zasad i metodologii programowania łączących istniejące już koncepcje rozwoju
regionalnego z praktyką UE;
− wspieranie działalności społeczności lokalnych uczestniczących we współpracy
transgranicznej.
2.94. Rząd będzie kontynuował działania mające na celu dostosowanie trybu prac administracji
centralnej, regionalnej i lokalnej do wymagań związanych z uczestnictwem w unijnej polityce
strukturalnej.
2.95. Rząd przygotuje inicjatywy dotyczące tych programów pomocowych, dla których
opracowania niezbędny jest udział szczebla centralnego. Dotyczy to w pierwszym rzędzie
projektów związanych z tworzeniem infrastruktury transportowej (w ramach programu
Transeuropean Networks), programów rozwoju dla wsi polskiej, przedsięwzięć o charakterze
edukacyjnym i programów współpracy transgranicznej, a więc dziedzin zgodnych z obecnymi
priorytetami unijnej polityki strukturalnej, jak i z potrzebami polskiej gospodarki. Celem
przygotowania programowego będzie uzyskanie szybkiego dostępu do unijnych funduszy
(Finlandia, która takie przygotowania przeprowadziła, otrzymała pierwsze środki pomocowe już
cztery miesiące po wejściu do Unii).
str. 27
Polityka makroekonomiczna
2.96. Zasadniczym celem polityki makroekonomicznej w okresie dochodzenia do członkostwa
powinno być uzyskanie wysokiej stopy wzrostu, co umożliwi w dłuższym okresie znaczącą
poprawę stopy życiowej społeczeństwa i zmniejszenie różnicy w poziomie PKB na mieszkańca
w Polsce i UE. Niezbędne jest stałe zmniejszanie inflacji i stabilizowanie równowagi
gospodarczej. Z punktu widzenia procesów integracji szczególnie ważne jest osiągnięcie stanu
trwałej równowagi ekonomicznej, co pozwoli w dłuższej perspektywie na udział w Unii
Ekonomicznej i Monetarnej.
2.97. Dochodzenie do sytuacji, w której możliwe jest spełnienie warunków udziału w Unii
Ekonomicznej i Monetarnej oznacza konieczność przestrzegania dyscypliny budżetowej
i dbałości o stan finansowej równowagi wewnętrznej i zewnętrznej. Spełnienie warunków Unii
wymaga wypracowania optymalnej ścieżki dojścia i uzyskania dla takiej polityki poparcia ze
strony UE. Wynika stąd konieczność reform obejmujących przede wszystkim system emerytalny i
system ubezpieczeń.
2.98. Rząd będzie prowadził politykę antyinflacyjną przy zachowaniu wysokiej dynamiki
wzrostu. Rząd zreformuje sektor publiczny, w tym przede wszystkim system emerytalny.
2.99.
Kilkuletnia ścieżka dojścia do wypełnienia kryteriów konwergencji.
2.100. Kontynuowana będzie polityka ograniczania deficytu budżetowego oraz – w koordynacji
z NBP – ograniczania inflacji. Również w porozumieniu z NBP Rząd opracuje koncepcję dojścia
do wypełnienia przez Polskę kryteriów konwergencji w postaci programu „Euro 2006”.
Strategia integracji w sektorze rolnictwa i gospodarki żywnościowej
2.101. Strategia integracji rolnictwa i gospodarki żywnościowej ma zapewnić wzrost
efektywności i konkurencyjności, a przez to korzystne miejsce sektora w produkcji i na rynku
UE. Integracja rolnictwa jest jednym z najtrudniejszych elementów procesu integracji tak dla
Polski, jak i dla Unii.
2.102. U podstaw konieczności przekształceń strukturalnych leży niska wydajność polskiego
rolnictwa, która jest skutkiem:
− rozdrobnionej w niektórych regionach struktury agrarnej, która uniemożliwia szybki wzrost
wydajności pracy, efektywności wytwarzania i zdolności gospodarstw do asymilacji postępu
biologicznego i technicznego;
− tradycyjnych technik produkcji, będących wynikiem niskiego poziomu akumulacji, ukrytego
bezrobocia i znacznego przeludnienia wsi.
str. 28
2.103. Rola rolnictwa w Polsce jest znacznie większa niż w UE z uwagi na znacznie wyższy
udział w zatrudnieniu i w PKB. Istnieją też duże różnice jakościowe między sektorami
gospodarki żywnościowej Polski i UE.
Skala ochrony polskiego rolnictwa jest znacznie niższa niż w UE. Siła ekonomiczna polskich
gospodarstw rolnych nie daje możliwości finansowania rozwoju wyłącznie ze środków własnych.
Uzasadnia to nadanie przez Rząd specjalnej rangi sprawom rolnym w przygotowaniu
i prowadzeniu negocjacji akcesyjnych.
Niezbędne dostosowania polskiego rolnictwa w okresie przedczłonkowskim
2.104. Proces przystosowywania rolnictwa polskiego oznacza konieczność przyspieszenia
procesu modernizacji rolnictwa i wsi. Modernizacja nie jest możliwa siłami samego sektora
i wymaga znacznego zwiększenia zasilania z budżetu, środków kredytowych i funduszy
specjalnych w okresie przedczłonkowskim.
2.105. Przekształcenia strukturalne w sferze wsi i rolnictwa związane będą z realizacją dwóch
równoległych procesów:
− modernizacji rolnictwa, skierowanej na poprawę struktury agrarnej i społeczno – zawodowej
oraz wzrostu konkurencyjności polskiego rolnictwa;
− wielofunkcyjnego rozwoju wsi, umożliwiającego stały bądź częściowy odpływ ludności
rolniczej do zawodów pozarolniczych, wspierania alternatywnych źródeł zarobkowania przy
jednoczesnym intensywnym rozwoju technicznej i społecznej infrastruktury wiejskiej.
2.106.
Realizacja polityki przekształceń strukturalnych związana będzie z:
−
−
−
−
wspieraniem modernizacji produkcji rolnej i przetwórstwa;
promowaniem rozwoju i aktywizacją regionów wiejskich;
promowaniem alternatywnych form działalności w regionach wiejskich;
wspieraniem doradztwa i poradnictwa, szkolenia, przyuczania do zawodu, działalności
badawczo – rozwojowej;
− usprawnieniem funkcjonowania instytucji rządowych i pozarządowych obsługujących procesy
rozwoju, w tym o charakterze samorządowym, a także instytucji mających charakter służb
publicznych.
2.107. Barierą wzrostu konkurencyjności rolnictwa i integracji z UE jest duże zatrudnienie
w rolnictwie i wysokie bezrobocie. Dlatego polityka gospodarcza będzie wspierać wzrost
wydajności pracy, przesuwania siły roboczej z produkcji rolniczej do otoczenia rolnictwa
i działów pozarolniczych na obszarach wiejskich. Procesy te wymagają bardzo dużych nakładów
finansowych i dlatego muszą być wspierane środkami zewnętrznymi – funduszami
przedakcesyjnymi, dopłatami do kredytów, pożyczkami dla potencjalnych inwestorów, kredytami
itp. Pozyskanie środków na te cele powinno być jednym z priorytetów w okresie poprzedzającym
członkostwo.
2.108. Warunkiem partnerstwa handlowego jest rozwój nowoczesnej infrastruktury rynku
rolnego – giełd, rynków hurtowych, systemów informacji rynkowej, promocji eksportu.
Przyspieszenie rozwoju infrastruktury rynkowej wymaga większego zaangażowania środków
budżetowych, aby jeszcze przed integracją nastąpiło uruchomienie podstawowych rynków
str. 29
hurtowych i giełd. Proces ten wymaga też znacznego stopnia zorganizowania producentów
(organizacje branżowe i grupy marketingowe).
2.109. Strategia integracji kładzie duży nacisk na wielofunkcyjny rozwój wsi – podobnie jak
ma to miejsce w UE. Oznacza to wysiłki na rzecz tworzenia nowych miejsc pracy na terenach
wiejskich poza rolnictwem.
Potencjalne problemy w procesie integracyjnym
2.110. Nabywanie ziemi przez cudzoziemców podlega administracyjnej kontroli. Polska
dokonała liberalizacji w tej dziedzinie w związku z członkostwem w OECD. Zasady obrotu
ziemią będą kształtowane z uwzględnieniem interesów polskiej gospodarki oraz z
wykorzystaniem instrumentów stosowanych w krajach UE.
2.111. Polska powinna starać się o poprawę dostępu do rynku Unii, uwzględniając
jednocześnie sprawę akcesji Polski do Unii w negocjacjach handlowych z innymi partnerami.
2.112. Wspólna Polityka Rolna (WPR) kładzie coraz większy nacisk na dopłaty do dochodów
rolniczych, a nie do produkcji. Chodzi przede wszystkim o płatności nie powiązane z produkcją
rolną i nie wpływające na decyzje produkcyjne. W związku z tym Rząd będzie przywiązywał
istotne znaczenie nie tylko do produkcji rolnej, ale i do dochodów rolniczych. Rząd będzie także
zwracał uwagę na działania towarzyszące, takie jak programy ochrony środowiska, zalesianie i
programy emerytalne dla rolników, starając się o uzyskanie wsparcia z budżetu Unii.
Rząd będzie dążył do objęcia polskich rolników płatnościami kompensacyjnymi lub do uzyskania
niezbędnych środków na inne formy wsparcia skierowane np. na przyspieszenie przekształceń
strukturalnych. Rząd będzie się starał zapewnić jednakowe warunki konkurencji między polskimi
i unijnymi rolnikami.
Kluczowym zadaniem negocjacyjnym jest określenie właściwego poziomu kontyngentów
produkcyjnych, które powinny odpowiadać maksymalnej wielkości produkcji wskazanej
w odpowiedzi na kwestionariusz Komisji Europejskiej, lub też praw do określonego poziomu
wsparcia budżetowego, w tym przyszłych płatności kompensacyjnych.
Ewolucja handlu rolno – spożywczego z UE
2.113. W Układzie Europejskim nie przewidziano utworzenia strefy wolnego handlu
w dziedzinie towarów rolnych. Wymiana koncesji ma dotychczas charakter selektywny. Należy
zakładać, że dalsza liberalizacja handlu produktami rolnymi między Polską a Unią będzie miała
w dalszym ciągu charakter selektywny i polegać będzie na rozszerzeniu zakresu towarów
objętych liberalizacją, zwiększaniu stopnia redukcji stawek celnych, wzroście kwot taryfowych,
stopniowej eliminacji kwotowego ograniczania przyznanych preferencji.
Fundusze strukturalne
2.114. Uzyskanie dostępu do funduszy restrukturyzacyjnych dla wsi, w tym funduszy na rozwój
rolnictwa i przemysłu spożywczego oraz na programy ochrony środowiska naturalnego jest
kolejnym kluczowym zadaniem w procesie przygotowania do działania na wspólnym rynku.
Rozwinięta musi być zdolność do absorpcji i efektywnego wykorzystania tych funduszy. W tym
celu należy opracować analogiczne jak w krajach UE programy rozwoju regionalnego
i akumulacji środków własnych. Oznaczać to będzie konieczność wypracowania nowych celów
w warunkach polskich oraz zdefiniowanie obszarów geograficznych o szczególnych potrzebach,
str. 30
a także przygotowanie ogólnych i szczegółowych zintegrowanych programów działań, opartych
na diagnozie sytuacji rolnictwa i zatrudnienia, lokalnym zaangażowaniu oraz współpracy
administracji rządowej i samorządowej.
Konieczność dysponowania środkami na pokrycie własnego wkładu w programy strukturalne
(współfinansowanie) może ograniczyć wielkość dostępnych środków. Dlatego należy stworzyć
system współfinansowania oparty o środki z budżetu centralnego i budżetów lokalnych oraz
środki prywatne.
Administracja rolna
2.115. Udział w WPR wiąże się z potrzebą rozbudowy i wzrostem złożoności procedur
administracyjnych. Jest to również cecha programów strukturalnych, a ostatnie zobowiązania
WTO doprowadziły dodatkowo do konieczności szczegółowego monitorowania handlu
produktami rolniczymi i żywnościowymi oraz wsparcia rolnictwa i eksportu.
WPR wymaga precyzyjnej ewidencji procesów produkcyjnych, prowadzenia rachunkowości
przez gospodarstwa i monitorowania tych procesów przez służby administracji centralnej
i lokalnej. Funkcjonowanie systemu kontyngentów produkcyjnych oraz programu bezpośredniego
wsparcia wymaga stworzenia zintegrowanego systemu kontrolno – administracyjnego, w tym
sporządzenia szczegółowej ewidencji gospodarstw i gruntów.
Dla efektywnego negocjowania i uczestniczenia w procesach decyzyjnych UE już na wczesnym
etapie przygotowań istotne jest więc przygotowanie kadrowe.
Efektywna realizacja programów wspólnotowych wymaga rozwoju nowych instytucji
i reorganizacji instytucji już istniejących. Dotyczy to samego MRiGŻ, agencji, urzędów
regionalnych i lokalnych, instytucji o funkcjach interwencyjnych, urzędów celnych i kontroli
weterynaryjnej, grup producentów i przetwórców. Zadania te można rozpatrywać z perspektywy
procesu negocjacyjnego i z perspektywy późniejszego uczestnictwa w unijnym procesie
decyzyjnym. Znaczenie decentralizacji uprawnień i zarządzania będzie bardziej istotne niż dotąd,
a jednocześnie wraz z uzyskaniem członkostwa należy się liczyć z przesunięciem szeregu
ważnych decyzji na szczebel unijny.
Harmonizacja ustawodawstwa z zakresu wsi i rolnictwa
2.116. Polska musi zademonstrować zdolność do wprowadzenia w życie prawa i procedur UE.
Priorytetem Rządu jest więc przygotowanie szczegółowego planu wprowadzenia acquis z zakresu
WPR. Będzie to wymagać zmian legislacyjnych, instytucjonalnych i proceduralnych.
Zagadnienia weterynaryjne, sanitarne, zdrowia zwierząt i bezpieczeństwa i kontroli żywności
będą szczególnie ważne dla tempa integracji. Jednakże wysoki koszt wprowadzenia tych zasad
w życie może uzasadnić dążenia Polski do uzyskania wsparcia finansowego ze strony UE
w okresie ich wdrażania i prowadzić do pełnej unifikacji już w okresie członkostwa.
2.117. Wprowadzenie wielu instrumentów protekcyjnych WPR (w jej obecnym kształcie) nie
leży w ogólnym interesie gospodarczym Polski, z uwagi na skutki społeczne
i makroekonomiczne. Niektóre elementy WPR mogą zostać przyjęte jeszcze przed
członkostwem. W związku z tym Rząd opracuje harmonogram wprowadzania poszczególnych
str. 31
instrumentów WPR. Podjęte zostaną też działania mające na celu wykształcenie zdolności
absorpcji i efektywnego wykorzystania funduszy strukturalnych.
2.118. Jednym z warunków przyspieszenia procesu dostosowań do członkostwa w UE jest
uzyskanie dostępu do zapowiadanych przedakcesyjnych funduszy strukturalnych oraz poprawa
dostępu do rynków UE dla polskiego eksportu rolnego.
2.119. Niezbędne jest reprezentowanie w UE polskiego rolnictwa przez organizacje związkowe
i samorządowe rolników. Dlatego też organizacje te powinny się porozumieć w celu wyłonienia
wspólnego przedstawicielstwa, które reprezentowałoby na forum UE interesy polskich rolników.
2.120. Polska powinna próbować wpływać na rozwój WPR poprzez budowanie sojuszów
z innymi państwami członkowskimi i debatę publiczną przed i w trakcie procesu negocjacji.
Potencjalne obszary zagrożeń związane z członkostwem
2.121. Okres przed uzyskaniem członkostwa należy wykorzystać na niezbędne przygotowania
polskiego rolnictwa w celu przeciwdziałania następującym potencjalnym zagrożeniom:
− zakłóceniu systemu cen żywności i produktów rolniczych spowodowanemu wysokim
stopniem alokacji środków publicznych na wsparcie cen oraz stosowaniem instrumentów
kontroli podaży, ze wszystkimi bezpośrednimi i pośrednimi kosztami gospodarczymi
i społecznymi;
− niedostatecznie szybkiej i efektywnej reakcji firm krajowych na zwiększoną konkurencję co
może prowadzić do utraty udziałów na rynkach krajowych i eksportowych;
− powstawaniu strat budżetowych w konsekwencji nieefektywnego systemu kontroli fiskalnej;
− słabej pozycji polskich produktów żywnościowych na rynku unijnym spowodowanej brakiem
nowoczesnych technik marketingu;
− słabościom systemu kredytów dla wsi i rolnictwa, co nie pozwoli na uzyskanie wsparcia
finansowego dla przeprowadzenia niezbędnych zmian strukturalnych. Obecna pozycja
rolnictwa na rynku kredytów jest bardzo niekorzystna. W ostatnich latach sektor nie był
również w stanie wygenerować własnych nadwyżek finansowych;
− niedostatecznemu wsparciu restrukturyzacji, rozwoju i wzrostu konkurencyjności sektora
rolno –spożywczego przez krajowe instytucje badawcze, system edukacji i organizacje
szkoleniowe;
− niskiej efektywności instytucji przygotowujących programy i zarządzających funduszami
strukturalnymi co może doprowadzić do ich słabego wykorzystania i odbić się na
ekonomicznie słabszych grupach społecznych i regionach mniej rozwiniętych.
Systemy kontroli
2.122. Ze względu na to, że sprawy rolne pochłaniają ponad połowę budżetu UE niezwykle
istotne jest przygotowanie polskich systemów kontroli pozwalających właściwie nadzorować
wykorzystanie środków z budżetu UE
Kampania informacyjna
2.123. Wprowadzanie rozwiązań z zakresu WPR będzie oznaczało fundamentalne zmiany
warunków gospodarowania rolników polskich. Dlatego niezbędne jest przeprowadzenie kampanii
informacyjnej skierowanej do środowiska wiejskiego, która powinna umożliwić jak
str. 32
najwcześniejsze rozpoczęcie potrzebnych dostosowań na poziomie lokalnym i dać szansę
uwzględnienia wyzwań integracyjnych.
str. 33
Narodowa Strategia Integracji – Część III: Dostosowywanie prawa
Część III: Dostosowywanie prawa
3.1. Państwo polskie i jego obywatele potrzebują nowoczesnego systemu prawa, który musi
gwarantować realizację takich wartości jak wolność gospodarcza, uczciwa konkurencja, swoboda
przemieszczania się i osiedlania, bezpieczeństwo osobiste. Dostosowanie prawa polskiego do zasad
i rozwiązań prawa wspólnotowego umożliwi obywatelom RP rozwój aktywności gospodarczej,
społecznej oraz kulturalnej w skali europejskiej.
Prawo wspólnotowe jest nośnikiem wartości uniwersalnych, trwale zakorzenionych w kulturze
europejskiej. Umożliwia rozwój ekonomiczny państw członkowskich Unii Europejskiej
i gwarantuje stopniowy wzrost zamożności ich obywateli. Jest zbiorem rozwiązań nowoczesnych
i gwarantujących postęp, stanowi zatem wartość samoistną.
Polskie prawo wyrasta z tych samych korzeni co prawo wspólnotowe i należy do europejskiego
dziedzictwa kulturowego. Przerwanie na wiele lat więzi Polski z demokratyczną i rozwijającą się
Europą spowodowało zatrzymanie naturalnego procesu ewolucji polskiego prawa w sposób
harmonizujący z prawem demokratycznych państw europejskich.
3.2. Zbliżanie istniejącego i przyszłego ustawodawstwa Polski do prawa europejskiego stanowi
wstępny warunek integracji Polski z Unią Europejską. Procesowi temu będzie towarzyszyć dbałość
o wysoką jakość regulacji prawnych.
3.3. Układ Europejski nie określa szczegółowego planu prac dostosowawczych, a jedynie ogólne
ramy czasowe ich realizacji. Zgodnie z nimi zbliżanie polskich przepisów prawnych do prawa Unii
Europejskiej odbywa się w trzech etapach:
− z chwilą wejścia w życie Układu Europejskiego;
− w okresie pierwszych pięciu lat realizacji układu stowarzyszeniowego;
− w całym okresie przejściowym tj. w ciągu dziesięciu lat od chwili wejścia w życie Układu.
Nałożyło to na Polskę obowiązek opracowania harmonogramu koniecznych prac legislacyjnych.
W tym celu opracowano harmonogram prac dostosowawczych do standardów prawnych Unii
Europejskiej będący załącznikiem do Uchwały Nr 133/95.
3.4. Proces dostosowawczy nie zakończy się w chwili przystąpienia Polski do UE. Działania te
będą musiały byc również kontynuowane po przyjęciu Polski do Unii, tak jak ma to miejsce we
wszystkich państwach członkowskich. Proces dostosowywania prawa ma doprowadzic do
stopniowego przejmowania całości dorobku prawnego Unii Europejskiej (acquis communautaire),
a następnie musi zapewnic aktywne uczestniczenie w jego dalszym rozwoju.
Zakres prac dostosowawczych
3.5. Artykuł 69 Układu Europejskiego stanowi, iż zbliżenie przepisów obejmuje następujące
dziedziny: prawo celne, prawo o spółkach, prawo bankowe, rachunkowość, podatki pośrednie
i podatki przedsiębiorstw, własność intelektualną, ochronę pracownika w miejscu pracy, usługi
finansowe, zasady konkurencji, ochronę zdrowia i życia ludzi, ochronę sanitarną zwierząt i roślin,
ochronę konsumenta, pośredni system opodatkowania, normy i przepisy techniczne, transport
i środowisko naturalne.
str. 34
3.6. Celem dostosowania prawa polskiego do rozwiązań obowiązujących w prawie
wspólnotowym jest zniesienie przeszkód w obrocie gospodarczym między Polską a Unią
Europejską oraz stworzenie spójnego zespołu reguł, na podstawie którego obrót ten mógłby się
rozwijać. Dla gospodarki najistotniejsze są normy regulujące sytuację prawną i funkcjonowanie
podmiotów gospodarczych oraz normy regulujące zasady obrotu gospodarczego.
Do pierwszej grupy obszarów prawnych należą w szczególności:
− zasady prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne i prawne, krajowe
i zagraniczne;
− tworzenie i funkcjonowanie spółek, spółdzielni i przedsiębiorstw publicznych;
− powstawanie i działanie banków i zakładów ubezpieczeń;
− ochrona własności intelektualnej i przemysłowej;
− prawo ochrony konkurencji;
− prawo upadłościowe;
− zasady funkcjonowania samorządu gospodarczego i rolniczego.
Do grupy drugiej należą normy prawne dotyczące m in.:
−
−
−
−
−
−
ceł i kontyngentów importowych;
podatków pośrednich;
reguł technicznych;
obrotu pieniężnego w kraju i zagranicą;
transportu i telekomunikacji;
ochrony konsumenta.
3.7. Jedynie pełne dostosowanie prawa umożliwi Polsce uczestnictwo w Jednolitym Rynku.
Prowadzenie efektywnych prac legislacyjnych w zakresie dostosowania prawa polskiego do
wymogów Jednolitego Rynku wymaga między innymi:
− określenia aktualnego stanu regulacji prawa wspólnotowego;
− analizy odpowiadających im regulacji prawa polskiego;
− przygotowania założeń nowych regulacji przy uwzględnieniu aspektów ekonomicznych, tzn.
kosztów przeprowadzanych zmian i spodziewanych korzyści.
Metoda działania
3.8. Za realizację zadania dostosowania prawa polskiego do prawa wspólnotowego
odpowiedzialny jest Rząd RP wykorzystujący w tym celu przysługującą mu inicjatywę
ustawodawczą. Rząd współdziała w tym zakresie z Parlamentem.
3.9. Podejmowanie działań dostosowujących polski system prawa do prawa europejskiego
w poszczególnych dziedzinach należy do obowiązków właściwych naczelnych i centralnych
organów administracji państwowej. Zadania i właściwość poszczególnych resortów w tej
dziedzinie określa Uchwała Rady Ministrów Nr 133/95 w sprawie realizacji zobowiązań
koniecznych dla uczestnictwa w Jednolitym Rynku. Opracowany na podstawie tej uchwały
program dostosowywania do standardów prawnych Unii Europejskiej za punkt odniesienia bierze
akty prawa wspólnotowego wymienione w Białej Księdze Komisji Europejskiej.
str. 35
3.10. Naczelnym organem administracji państwowej programującym i koordynującym
działania dostosowawcze Polski do standardów europejskich jest Komitet Integracji Europejskiej.
Wykonuje on swoje zadania przy pomocy Urzędu Komitetu.
3.11. Komitet Integracji Europejskiej zapewni wsparcie eksperckie organom uczestniczącym w
procesie dostosowania prawa polskiego do prawa europejskiego.
3.12. Przygotowywane projekty aktów normatywnych podlegają kontroli co do ich zgodności
z prawem europejskim. Uchwała Rady Ministrów Nr 16/94 przewiduje już taką kontrolę
w odniesieniu do projektów wnoszonych przez rząd. Należy jak najszybciej wprowadzić także
stosowną kontrolę projektów poselskich oraz zmian w projektach rządowych, wprowadzonych
w toku prac legislacyjnych.
3.13. Nowe prawo powinno charakteryzować się wysokim poziomem legislacyjnym
i praktycznością. Dlatego w dostosowywaniu prawa polskiego do prawa Unii niezwykłą wagę ma
współpraca z różnymi środowiskami prawniczymi. Udział pracowników naukowych, sędziów,
prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i notariuszy w opracowaniu procesów
dostosowawczych zapewni sprawniejszą ich realizację. Przyczyni się również do łatwiejszego
zaakceptowania nowych rozwiązań przez polski system prawny. W trakcie procesu
dostosowywania prawa uwzględniać należy kwestię równego statusu kobiet i mężczyzn. Ważne
jest również, by powstające prawo nie było budowane w oderwaniu od polskich uwarunkowań
społecznych i od polskiej tradycji prawnej.
Działania uzupełniające
3.14. Dostosowanie prawa polskiego do prawa wspólnotowego oznacza również wysiłek
organizacyjno – finansowy, jaki musi ponieść państwo, aby efektywnie wspierać niezbędne
przedsięwzięcia w tym zakresie. Proces dostosowywania prawa musi mieć bowiem wystarczające
oparcie w podstawach kadrowych i organizacyjno – finansowych.
3.15. Konieczne jest utworzenie oficjalnego zbioru tłumaczeń aktów prawa wspólnotowego na
język polski oraz przygotowanie niezbędnych słowników. Prace te będą prowadzone
i koordynowane przez Komitet Integracji Europejskiej.
3.16. Jeśli ze względów ekonomicznych okaże się, że niektóre z tych rozwiązań nie mogą być
przyjęte, będzie to prowadzić do konieczności negocjowania z partnerami z Unii możliwych do
przyjęcia przez obie strony rozwiązań przejściowych.
str. 36
Narodowa Strategia Integracji – Część IV: Działania zewnętrzne
Część IV: Działania zewnętrzne
Integracja z UE w obszarze Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
4.1. Integracja Polski z instytucjami europejskimi i euroatlantyckimi jest naczelnym
priorytetem polskiej polityki zagranicznej. Jedynie członkostwo w UE, NATO i UZE może
zapewnić nam w obecnych warunkach poczucie bezpieczeństwa, zrównoważony rozwój
w długim okresie oraz możliwość udziału w procesie podejmowania decyzji istotnych z punktu
widzenia polskich interesów. W polskiej optyce bezpieczeństwo jest kategorią niepodzielną,
obejmującą bezpieczeństwo ekonomiczne oraz militarne. Członkostwo w UE zapewni nam
bezpieczeństwo oraz rozwój ekonomiczny i socjalny, członkostwo w NATO pokój oraz
bezpieczeństwo militarne, a członkostwo w UZE umożliwi Polsce udział w budowie Europejskiej
Tożsamości Obronnej.
4.2. Naturalnym uzupełnieniem euroatlantyckiej orientacji Polski jest budowa jak najlepszych
stosunków z krajami sąsiadującymi, rozwój współpracy w skali regionu, aktywność na szerszym
forum międzynarodowym (zwłaszcza w Organizacji Narodów Zjednoczonych) oraz rozwój
współpracy z najbardziej dynamicznymi gospodarczo państwami i regionami świata.
4.3. Proces włączania Polski do Unii Europejskiej będzie realizowany przy następujących
uwarunkowaniach zewnętrznych:
− Proces integracji w Unii Europejskiej będzie postępował, m.in. w wyniku realizacji
postanowień Konferencji Międzyrządowej UE, wprowadzenia Unii Ekonomicznej
i Monetarnej oraz przygotowań do poszerzenia UE na Wschód. Rozwój integracji wewnątrz
UE dotyczyć będzie również Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB);
− Równolegle będzie postępować wewnętrzna reforma i rozszerzanie Sojuszu
Północnoatlantyckiego. Dla Polski ważne znaczenie mieć będzie rozwijanie Europejskiej
Tożsamości Obronnej oraz przewidywana rola UZE w tym procesie;
− Następował będzie rozwój współpracy Unii Zachodnioeuropejskiej z Unią Europejską przy
jednoczesnym zacieśnianiu współpracy UZE i NATO;
− Rozwijany będzie proces tworzenia nowej architektury bezpieczeństwa w Europie. Ważną rolę
będą odgrywać stosunki UE i NATO z Rosją i Ukrainą;
− Następował będzie wzrost aktywności państw UE w stosunku do ewentualnych kryzysów,
zarówno w Europie jak też poza jej granicami.
4.4. Polska już obecnie spełnia warunki umożliwiające jej udział w WPZiB. Kontynuacja
i rozwój dotychczasowej zrównoważonej polityki zagranicznej czynić będzie z Polski
pożądanego partnera dla Unii. Główne atuty Polski to:
− Wewnętrzna stabilność i siła państwa. Polska jest krajem o sprawnej gospodarce rynkowej
i stabilnym systemie demokratycznym. Instytucjonalnym potwierdzeniem tego faktu jest nasze
członkostwo w OECD i Radzie Europy. Kontynuowane są reformy mające na celu lepsze
przystosowanie naszej gospodarki i systemu społeczno – politycznego do wymogów
przyszłego członkostwa w UE i NATO.
− Przyjazne stosunki dwustronne. Polska ma traktatowo uregulowane stosunki oraz rozwija
konstruktywną współpracę ze wszystkimi sąsiadami. Prace nad Paktem Stabilności
str. 37
potwierdziły znaczenie kroków podjętych przez nią na tym odcinku. Pozytywnie odbierana jest
gotowość Polski do rozwijania współpracy z innymi kandydatami do członkostwa
w strukturach zachodnich.
− Aktywność we współpracy regionalnej. Polska rozwija współpracę regionalną na wszystkich
poziomach, traktując ją jako ważny wymiar procesu integracji europejskiej oraz czynnik
zapobiegający ponownemu podziałowi kontynentu. Przykładem jest m.in. uczestnictwo Polski
w pracach Rady Państw Morza Bałtyckiego, Inicjatywy Środkowoeuropejskiej i CEFTA.
− Gotowość wnoszenia wkładu do umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego. Dotyczy to
tak Europy, jak też regionów pozaeuropejskich. Potwierdzeniem tego stanowiska jest
m.in. obecne członkostwo Polski w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, perspektywa objęcia
przewodnictwa w OBWE w 1998 r., udział w siłach pokojowych, w tym w byłej Jugosławii
i na Bliskim Wschodzie. Polska utrzymuje ok. 2000 żołnierzy poza granicami kraju w różnych
operacjach pokojowych.
− Gotowość do ponoszenia kosztów związanych z ewentualnym uczestnictwem we wspólnych
przedsięwzięciach państw UE. Może się to wiązać z koniecznością wspólnego ponoszenia
ryzyka i odpowiedzialności, także finansowej. Polska będzie podejmować starania o włączenie
jej w nurt zewnętrznych działań Unii. Zadanie to ułatwi nam zbieżność wyznawanych wartości
i celów. Gotowi jesteśmy aktywnie współpracować z UE na odcinku polityki wschodniej
zwłaszcza z Rosją i Ukrainą. Liczymy na włączenie Polski do współpracy UE – Azja, dialogu
śródziemnomorskiego oraz euroatlantyckiego.
Mechanizmy współpracy
4.5. Polska droga do udziału w WPZiB zależy w dużej mierze od efektywnego wykorzystania
istniejących instrumentów i mechanizmów dialogu i współpracy. Układ Europejski oraz Strategia
z Essen określiły podstawowe formy w tym zakresie. Aktywizowany będzie dwustronny dialog
z UE, zwłaszcza w perspektywie zbliżających się negocjacji o członkostwie, w tym z nowymi
komórkami powołanymi w wyniku Konferencji Międzyrządowej. Kontynuowane będą działania
na rzecz usprawnienia dialogu politycznego w wymiarze wielostronnym: państwa
stowarzyszone – UE, w szczególności w odniesieniu do płaszczyzn formowania WPZiB: Rada
UE, Komitet Polityczny, korespondenci europejscy, grupy robocze.
4.6. Ważnym uzupełnieniem dialogu i współpracy z instytucjami UE w zakresie WPZiB będzie
rozwój stosunków politycznych z państwami członkowskimi na poziomie ministerstw spraw
zagranicznych oraz za pośrednictwem placówek dyplomatycznych w Warszawie i w państwach
UE. Duże znaczenie dla realizacji naszych dążeń integracyjnych ma współpraca w ramach
„trójkąta weimarskiego”.
Zadania dla polskiej polityki zagranicznej
4.7. Działania w sferze polityki zagranicznej będą dotyczyć: reprezentowania polskich interesów
w stosunkach z Unią Europejską, rozpoznania stanowisk państw członkowskich UE,
identyfikowania potencjalnych zagrożeń dla procesu integracji Polski z UE, informowania władz
RP o stanowiskach i inicjatywach UE istotnych dla członkostwa Polski w UE oraz informowania
o ewolucji stosunku Polaków do integracji europejskiej.
str. 38
4.8. Działania zewnętrzne dostosowane będą do poszczególnych szczebli, na jakich zapadają
decyzje lub ustalane są stanowiska w Unii Europejskiej i RP i będą realizowane z udziałem
Prezydenta, Rządu i Parlamentu. Podstawowym wykonawcą zadań zleconych przez Prezydenta,
Rząd oraz Komitet Integracji Europejskiej będzie Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz polskie
placówki dyplomatyczne w państwach członkowskich UE i Przedstawicielstwo RP przy Komisji
Europejskiej. W państwach członkowskich UE i, w miarę potrzeby, także w innych krajach zostaną
powołane zespoły do spraw integracji europejskiej w polskich placówkach dyplomatycznych.
Potrzebne będzie w tym celu odpowiednie wsparcie kadrowe, materialne i finansowe.
Zakres działań zewnętrznych
4.9.
4.9.a.
Działania zewnętrzne będą prowadzone na wielu płaszczyznach:
Instytucje Unii Europejskiej mieszczące się w Brukseli, Luksemburgu i Strasburgu.
Działania obejmą przede wszystkim Komisję Europejską, Sekretariat Rady, Komitet Stałych
Przedstawicieli UE, Parlament Europejski. W ramach tych działań zostaną również wykorzystane
organy Stowarzyszenia: Parlamentarny Komitet Stowarzyszenia RP – UE, Rada Stowarzyszenia
i Komitet Stowarzyszenia.
Działania zewnętrzne obejmą też Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Europejski Instytut
Monetarny, Europejski Bank Inwestycyjny, Komitet Regionów oraz Komitet Ekonomiczno –
Społeczny i reprezentowane w nim organizacje ukonstytuowane na szczeblu UE, takie jak:
Zrzeszenie Przemysłów i Pracodawców Europejskich (UNICE), Europejskie Centrum
Przedsiębiorstw Sektora Publicznego (CEEP), Komitet Zawodowy Organizacji Rolniczych
(COPA – COGECA), Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (ETUC), itp. Z polskiej
strony zaangażowany będzie nie tylko Rząd, ale i polskie organizacje pozarządowe: pracodawców,
związki zawodowe, rolnicze, rzemiosła, konsumentów i inne. Rząd wesprze inicjatywy zmierzające
do powołania grupy koordynującej działania na rzecz współpracy polskich organizacji
pozarządowych i na rzecz tworzenia spójnego lobbyingu polskich interesów gospodarczo –
politycznych w UE.
4.9.b.
Działania wobec państw członkowskich UE.
Adresatem działań będą przede wszystkim rządy i administracje państwowe oraz parlamenty
i reprezentowane w nich partie polityczne. Działania te będą polegać na monitorowaniu
i wpływaniu na stanowiska poszczególnych państw członkowskich, które potem znajdują odbicie
w decyzjach podejmowanych przez właściwe organy Unii. Ich specyfiką będzie łączenie
i koordynacja działań podejmowanych wobec państw członkowskich i instytucji Unii Europejskiej.
Ponadto działaniami będą objęte: środki masowego przekazu, środowiska i organizacje
gospodarczo –społeczne aktywne w przemyśle, handlu i rolnictwie, związki zawodowe oraz
środowiska i instytucje związane z nauką, kulturą i sztuką.
4.9.c.
Współdziałanie z UE na innych płaszczyznach.
Przedmiotem zainteresowania będą w szczególności: Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej
wyspecjalizowane agencje, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Rada
Europy, Światowa Organizacja Handlu (WTO), Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy
w Europie (OBWE), Rada Państw Morza Bałtyckiego, Inicjatywa Środkowoeuropejska.
str. 39
Założenia promocji w ramach polityki zagranicznej
4.10. Celem promocji będzie umocnienie pozytywnego obrazu Polski, jako państwa
demokratycznego, stabilnego gospodarczo i społecznie, respektującego prawa wolnego rynku
i zasadę poszanowania prywatnej własności, o dynamicznie rozwijającej się gospodarce,
zaprzyjaźnionego z sąsiadami, aktywnego na arenie międzynarodowej, etc.
4.11. Adresatami promocji Polski za granicą będą szefowie państw, rządy i parlamenty,
przedstawiciele wpływowych środowisk i grup politycznych, gospodarczych i społecznych, szeroka
opinia publiczna w państwach członkowskich.
4.12. Strategia zakłada aktywny udział w działaniach promocyjnych Prezydenta, Premiera
i członków rządu, Posłów i Senatorów oraz przedstawicieli życia politycznego, gospodarczego
i społecznego.
4.13. Systemowa promocja Polski będzie wspierać klasyczną dyplomację w działaniach na
rzecz uzyskania pozytywnego wizerunku Polski w krajach i instytucjach UE. Ma ona szczególne
znaczenie w okresie przedczłonkowskim.
4.14. Warunkiem wstępnym powodzenia tych działań będzie określenie problemów jakie mogą
pojawić się w trakcie negocjacji i na pierwszym etapie członkostwa. Niezbędna jest identyfikacja
grup interesów, które mogą sprzyjać i ewentualnie utrudniać drogę do członkostwa. W zależności
od określonych problemów i zidentyfikowanych grup, podjęte zostaną działania promocyjne dla
realizacji celów NSI w tej dziedzinie.
Promocję Polski za granicą powinno cechować zarówno podejmowanie różnorodnych działań na
rzecz tworzenia pozytywnego obrazu kraju, jak i reagowanie na negatywne opinie o Polsce.
Aktywnie będzie rozwijana współpraca z przedstawicielami zagranicznych mediów.
Podejmowane działania winny przyczynić się do zwiększenia ogólnej wiedzy i zainteresowania
Polską, pozytywnych zmian w postrzeganiu Polski oraz zwiększonej ilości informacji o Polsce.
Rezultatem promocji powinien być łatwiejszy postęp negocjacji, uzyskanie odpowiednich
warunków członkostwa oraz sprawna ratyfikacja traktatu członkowskiego przez parlamenty
narodowe i Parlament Europejski.
str. 40
Narodowa Strategia Integracji – Część V: Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne
Część V: Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne
5.1. Współpraca z UE w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych zyskała
realny wymiar po złożeniu przez Polskę wniosku o członkostwo w Unii oraz po przyjęciu przez UE
tzw. strategii z Essen (grudzień 1994). W jej wyniku współpraca w ramach III filaru została
włączona do tzw. dialogu strukturalnego. Działania dostosowawcze w tym zakresie obejmują więc
dziedziny wymienione w Traktacie o Unii Europejskiej.
5.2. Problematyka wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych jest przedmiotem dyskusji na
forum Konferencji Międzyrządowej UE, na którym państwa członkowskie przedstawiły propozycje
licznych zmian w funkcjonowaniu tego obszaru współpracy. Dlatego po zakończeniu Konferencji
należy dokonać weryfikacji i uzupełnienia NSI o nowe postanowienia.
5.3. Celem nadrzędnym NSI w obszarze III filaru jest pełne włączenie Polski do współpracy z UE
i jej państwami członkowskimi, a w następstwie tego m.in. przystąpienie Polski do Układu
z Schengen, zapewniającego pełną swobodę przekraczania granic przez obywateli, oraz do
EUROPOL-u.
5.4. Rząd będzie również kontynuował współpracę z Unią w tym obszarze w ramach dialogu
strukturalnego. Polska bierze udział w spotkaniach Rady Ministrów Sprawiedliwości i Spraw
Wewnętrznych, Komitetu Koordynacyjnego K – 4 oraz niektórych grup roboczych. Zostanie
utrzymane funkcjonowanie struktury równoległej do III filaru UE w administracji polskiej
(Międzyresortowy Komitet Koordynacyjny z udziałem przedstawicieli MSZ, MSWiA, UOP,
Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej).
5.5. Rząd będzie kontynuował dotychczasowe działania w tym zakresie na forach Rady
Europy, Rady Państw Morza Bałtyckiego, Inicjatywy Środkowoeuropejskiej, OBWE i ONZ.
Rząd dokończy przegląd konwencji Rady Europy i podejmie ostateczne decyzje o możliwości
i celowości ich ratyfikacji.
Współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości
5.6. Mając na uwadze konsekwencje otwarcia granic Polski, wiążące się z przystąpieniem Polski
do Jednolitego Rynku, Rząd będzie kontynuować współpracę z państwami UE w dziedzinie
wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i cywilnych.
5.7. Podstawowym celem współpracy w sprawach cywilnych będzie włączenie polskiego
sądownictwa do europejskiego systemu wymiaru sprawiedliwości. W tym zakresie, konieczne
będzie przystąpienie przez Polskę do istniejących konwencji UE w tej dziedzinie. Uwzględniając
okoliczność, iż są one otwarte do podpisu jedynie dla państw członkowskich UE, Rząd zaproponuje
formułę związania się tymi konwencjami jeszcze na etapie stowarzyszenia.
5.8. Celem współpracy w sprawach karnych będzie skuteczniejsze zwalczanie przestępczości,
zwłaszcza zorganizowanej, w takich jej przejawach jak narkotyki, pranie pieniędzy, kradzieże
samochodów, handel kobietami i zmuszanie do prostytucji, a także ściganie przestępców
ukrywających się na terenie innych państw. W bliskiej perspektywie współpraca ta powinna
doprowadzić do usprawnienia pomocy prawnej w sprawach karnych.
str. 41
5.9. Na finansowanie współpracy z UE zostaną przeznaczone odpowiednie środki budżetowe.
Będą one uzupełnione ze środków programu PHARE. Przy opracowywaniu projektów
wynikających z NSI należy przyjąć podejście horyzontalne, co oznacza tworzenie projektów
przewidujących finansowanie zarówno działań operacyjnych, jak i infrastruktury, a także podstaw
prawnych (w tym tłumaczeń regulacji prawnych dotyczących III filaru UE).
Ochrona granic zewnętrznych Unii
5.10. W wyniku przystąpienia Polski do UE część naszych granic stanie się granicami
zewnętrznymi Unii, a część jej granicami wewnętrznymi. W obu przypadkach Polska będzie
dostosowywała swoje prawodawstwo oraz praktykę działań wewnętrznych do norm
obowiązujących w UE. Podstawowym celem działań podejmowanych w tej dziedzinie jest
zwalczanie nielegalnej imigracji, zorganizowanej przestępczości (m.in. przemytu narkotyków
i towarów, w tym handlu kradzionymi samochodami) oraz terroryzmu.
5.11. Rząd będzie więc dążył do nawiązania i rozwinięcia współpracy z Grupą Schengen oraz
z EUROPOL-em i CIREFI i będzie się starał o uzyskanie dostępu do baz danych i rejestrów UE i
Schengen (System Informacyjny Schengen). Nawiązanie współpracy z Grupą Schengen w okresie
przedczłonkowskim miałoby korzystny wpływ na rezultaty starań Polski w zwalczaniu
przestępczości zorganizowanej, zjawisk patologicznych towarzyszących transgranicznemu ruchowi
osobowemu oraz w dostosowywaniu polityki imigracyjnej i wizowej i w ogólnym ujednoliceniu
systemu ochrony granic. Wobec niechęci Grupy do formalizacji stosunków z krajami
stowarzyszonymi, podejmowane będą próby współpracy ad hoc w poszczególnych dziedzinach.
5.12. Rząd opracuje założenia polityki wizowej zbliżone do zasad ujednoliconej polityki wizowej
UE oraz opracuje i przyjmie regulacje prawne będące aktami wykonawczymi nowej ustawy
o cudzoziemcach, które pozwolą zapobiec nadużywaniu procedur azylowych. Będzie to zgodne
z generalną tendencją do prowadzenia bardziej rygorystycznej polityki azylowej w państwach
członkowskich UE. Rząd opracuje też i przyjmie regulacje prawne pozwalające na korzystanie
z systemów informacyjnych i rejestrów UE i Schengen, w tym ustawę o danych osobowych.
Jednocześnie podjęta zostanie rozbudowa sieci strażnic granicznych, a Straż Graniczna zostanie
wyposażona w sprzęt umożliwiający współpracę z podobnymi służbami państw członkowskich UE
i bieżącą wymianę informacji z systemami UE i Schengen. Służby graniczne oraz służby
odpowiedzialne za działania podejmowane wobec imigrantów i uchodźców zostaną wzmocnione
kadrowo.
Współpraca służb policyjnych
5.13. Rząd będzie dążył do nawiązania i rozwijania współpracy polskich służb policyjnych
z odpowiednimi służbami państw członkowskich UE oraz z EUROPOL-em. Współpraca ta
przyczyni się do wzmocnienia poczucia bezpieczeństwa obywateli, które jest jednym z najczęściej
podnoszonych problemów towarzyszących procesowi integracji europejskiej. Zaniepokojenie
stanem bezpieczeństwa wewnętrznego wśród obywateli państw członkowskich UE odpowiada
podobnym odczuciom obywateli polskich. Zdaniem Rządu polskiego, wspólne przeciwdziałanie
przestępczości może przynieść poprawę tej sytuacji. Stąd konieczność przygotowania Krajowego
Biura Interpolu do pełnienia roli narodowej agendy EUROPOL-u, co jest zgodne z polityką
wszystkich państw Unii.
str. 42
5.14.
Dlatego Rząd będzie dążył do:
− nawiązania współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (grupy
robocze i wyspecjalizowane agencje);
− rozwoju infrastruktury operacyjnej dla zadań realizowanych przez służby policyjne;
− wymiany oficerów łącznikowych;
− nawiązania współpracy między szkołami służb policyjnych;
− objęcia służb policyjnych szkoleniem w zakresie problematyki dotyczącej struktur i
funkcjonowania organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania, a także ich orzecznictwa
(Trybunałów, Sądów, Prokuratur) w państwach Unii Europejskiej;
− stworzenia spójnego systemu szkoleń w zakresie znajomości języków obcych, dla
funkcjonariuszy służb policyjnych.
Zapewnienie bezpieczeństwa obywateli
5.15. Rząd będzie dążył do zapewnienia lepszej i równomiernej ochrony ludności, mienia i
środowiska w wypadku pożarów, katastrof i innych klęsk żywiołowych i zagrożeń, sprzyjającej
wzrostowi poczucia bezpieczeństwa obywateli.
Współpraca między Polską a krajami UE, polegająca na wzajemnej pomocy w sytuacjach
kryzysowych, otrzyma poparcie Rządu. Zostanie również zapewniona możliwość korzystania z
instrumentów współpracy istniejącej między krajami UE.
str. 43
Narodowa Strategia Integracji – Część VI: Przygotowania kadrowe
Część VI: Przygotowania kadrowe
Przygotowania kadrowe w zakresie ogólnym
6.1. Znajomość prawa wspólnotowego, instytucji, polityk i procedur jest nieodzowna dla
właściwego przygotowania się do członkostwa oraz funkcjonowania w Unii. Wynika stąd
potrzeba stworzenia systemu kształcenia administracji centralnej, regionalnej i lokalnej
w zakresie wiedzy o integracji europejskiej. System szkoleń powinien też objąć
parlamentarzystów i służby specjalistyczne parlamentu.
6.2. Potrzeba kształcenia pracowników administracji publicznej w zakresie wiedzy o integracji
europejskiej wynika również z rozwijającej się współpracy administracji z instytucjami Unii
Europejskiej oraz z administracją państw członkowskich Unii. Współpraca ta ma ogromne
znaczenie dla realizacji celów strategicznych RP.
Dodatkowym czynnikiem wpływającym na konieczność intensyfikacji kształcenia przedstawicieli
administracji są przyszłe negocjacje w sprawie członkostwa Polski w Unii Europejskiej,
a w dalszej perspektywie realizacja zadań i obowiązków wynikających z członkostwa w Unii.
W sposób przybliżony można szacować, że w administracji centralnej – włączając pracowników
już objętych szkoleniami w zakresie integracji europejskiej – jak i w instytucjach naukowo –
badawczych jest kilkuset specjalistów, którzy będą mogli realizować proces dostosowawczy oraz
wspomagać proces negocjacji i pierwszy etap członkostwa. Przybliżone szacunki pozwalają
przypuszczać, że do sprawnej realizacji zadań dostosowawczych, przeprowadzenia negocjacji
i do obsługi kadrowej pierwszego etapu członkostwa niezbędny jest wielokrotny wzrost liczby
specjalistów z zakresu spraw europejskich.
6.3. W większości krajów członkowskich pracownicy administracji centralnej i regionalnej są
objęci stałym szkoleniem w zakresie spraw europejskich. Szczególny nacisk kładzie się na
wiedzę o funkcjonowaniu Unii, jej prawie, politykach, instytucjach i procedurach. Szkolenia
prowadzą wyspecjalizowane agendy rządowe, wyższe uczelnie, publiczne i prywatne instytucje
edukacyjne oraz instytucje pośrednio lub bezpośrednio kierowane i finansowane przez Unię
Europejską w ramach programów edukacyjnych i szkoleniowych UE.
Planując działania dostosowawcze Rząd RP uwzględnia doświadczenia państw członkowskich
Unii Europejskiej, w szczególności tych, które wstąpiły do UE w trakcie dwóch ostatnich
poszerzeń Unii. Rząd będzie zabiegać o jak najszersze włączenie polskiej infrastruktury
szkoleniowej do sieci szkoleniowej UE. W pewnym zakresie umożliwia to wejście w życie
Protokołu Dodatkowego do Układu Europejskiego, który tworzy ramy prawne dla uczestnictwa
krajów stowarzyszonych w programach UE.
6.4. Zadania w zakresie przygotowania kadrowego – w okresie przygotowywania do negocjacji
w sprawie członkostwa Polski w UE oraz na pierwszym etapie członkostwa – można podzielić na
trzy grupy.
str. 44
6.4.a. Grupa pierwsza obejmuje pilne zadania bieżące, wynikające z podjęcia przygotowań do
negocjacji na temat traktatu akcesyjnego, a następnie z powołania zespołu negocjacyjnego,
wspomaganego w trakcie negocjacji przez ekspertów. Zadania te obejmują:
− szkolenie zespołu negocjatorów w zakresie techniki prowadzenia negocjacji oraz
przygotowanie wspomagającej grupy ekspertów. W tym celu niezbędne jest utworzenie
szerokiego zaplecza eksperckiego w ministerstwach i urzędach centralnych oraz w Sejmie,
Senacie i naczelnych instancjach sądowniczych;
− zapewnienie stabilizacji zawodowej zespołom pracowników administracji centralnej, które
włączone są w przygotowania do negocjacji i które będą stanowiły eksperckie zaplecze
negocjacji. Konieczne jest w związku z tym przeciwdziałanie – poprzez stworzenie systemu
zachęt płacowych i możliwości awansu – odpływowi już wyszkolonych pracowników na lepiej
płatne posady w gospodarce;
− objęcie ciągłym programem szkoleń pracowników tych jednostek centralnych, które
odpowiadają za realizację resortowych programów dostosowawczych do standardów Unii
Europejskiej, w szczególności za dostosowania prawne;
− utworzenie bazy danych zawierającej informacje o absolwentach studiów europejskich oraz
o uczestnikach szkoleń w zakresie wiedzy o integracji europejskiej. Powinno to ułatwić
skompletowanie kadrowego zaplecza dla negocjacji oraz obsady kadrowej w instytucjach
administracji publicznej;
− stworzenie zespołów tłumaczy do obsługi negocjacji, a następnie do obsługi translatorskiej
w instytucjach Unii Europejskiej. Równie ważnym obszarem są szkolenia w zakresie
kierowania zespołami, komunikacji społecznej, nowoczesnych technik pracy administracyjnej,
elektronicznej archiwizacji dokumentów i przetwarzania danych.
6.4.b. Druga grupa zadań obejmuje przygotowanie odpowiedniej liczby urzędników
i specjalistów, którzy będą wykonywać zadania związane z członkostwem Polski w Unii.
W pierwszym etapie członkostwa w szczególności potrzebni będą specjaliści do realizacji zadań
wynikających z unii celnej oraz eksperci, którzy zostaną delegowani do Stałego
Przedstawicielstwa Polski przy UE. Należy też przygotować odpowiednią liczbę specjalistów dla
obsady stanowisk w instytucjach Unii w ramach puli, która będzie przysługiwała Polsce
(Komisja, Sekretariat Rady UE, Sekretariat Parlamentu Europejskiego, Trybunał Sprawiedliwości
i Sąd Pierwszej Instancji, Trybunał Audytorów, Komitet Ekonomiczno – Społeczny i Komitet
Regionów).
Ta grupa zadań obejmuje też szkolenie specjalistów dla potrzeb administracji centralnej,
regionalnej i lokalnej, szczególnie w dziedzinie prawa wspólnotowego oraz polityk i programów
wspólnotowych. Należy również szkolić tłumaczy na potrzeby krajowe i instytucji
wspólnotowych. Od zasięgu i jakości tych szkoleń zależeć będzie tempo i stopień włączenia
Polski do polityk i programów wspólnotowych oraz społeczny odbiór i ocena pierwszego etapu
członkostwa.
6.4.c. Trzecia grupa zadań wiąże się z zapewnieniem obsady kadrowej w instytucjach
uczestniczących w realizacji członkostwa Polski w UE, na wszystkich szczeblach administracji
i we wszystkich sferach życia gospodarczego i społecznego kraju oraz w instytucjach Unii. Zasięg
kształcenia w tej grupie powinien objąć samorządy gospodarcze, instytucje pozarządowe,
organizacje zawodowe i społeczne.
str. 45
6.5. Istniejący w Polsce system kształcenia i szkolenia w zakresie wiedzy o integracji
europejskiej stworzony został w ciągu ostatnich pięciu lat. Obejmuje on uniwersyteckie studia
europejskie (magisterskie i podyplomowe), kursy specjalistyczne, seminaria i staże zawodowe.
Rosnącą rolę odgrywa sieć ośrodków badań i studiów europejskich, dysponujących Centrami
Dokumentacji Europejskiej, których statutowym zadaniem jest kształcenie, w tym szkolenia dla
pracujących, oraz badań w dziedzinie integracji. System ten oraz badania i kształcenie
akademickiego w zakresie studiów europejskich będą nadal rozwijane.
Ważnym elementem doskonalenia zawodowego pracowników administracji państwowej jest
tzw. „ścieżka europejska”. Szkolenie to obejmuje urzędników podejmujących pracę w komórkach
administracji realizujących zadania wynikające z Układu Europejskiego i programów
dostosowawczych do standardów UE.
6.6.
Wspomniana „ścieżka europejska” składa się z trzech etapów i obejmuje:
− interdyscyplinarne studia podyplomowe;
− staże zawodowe (w Komisji w Brukseli, indywidualne staże studyjne w instytucjach UE oraz
staże w administracjach państw członkowskich UE) ;
− szkolenie specjalistyczne.
6.7.
Szczególny nacisk w rozwoju systemu kształcenia należy położyć na:
− programowanie, koordynację i promocję działalności szkoleniowej;
− rozwój istniejącego systemu szkolenia oraz utrzymanie zasady ciągłości szkoleń w odniesieniu
do określonych grup osób;
− system oceny szkoleń i osób szkolonych oraz promocję kadr (elektroniczna baza danych);
− rozwój instytucjonalnych form szkolenia i kształcenia na poziomie akademickim;
− rozwijanie planów i komórek szkoleniowych w resortach;
− szkolenie administracji regionalnej (w tym system zachęt dla samorządów);
− edukacyjną rolę badań naukowych nad integracją europejską.
6.8.
−
−
−
−
Kontynuowane będzie finansowanie szkoleń z:
środków budżetu państwa;
środków pomocowych (PHARE i pomoc bilateralna);
opłat uczestników;
środków instytucji pozarządowych.
Przygotowania kadrowe w zakresie problematyki prawnej
6.9. Specyfika działań dostosowawczych w dziedzinie prawa oraz przygotowania do negocjacji
członkowskich wymaga rozszerzenia i przyśpieszenia realizacji programu szkolenia
specjalistycznego pracowników z departamentów prawnych i innych komórek włączonych
w problematykę integracyjną ministerstw i urzędów. Szkolenie to będzie rozszerzone na
przedstawicieli służb prawnych administracji regionalnej i lokalnej, zgodnie ze specjalnie
opracowanymi programami.
6.10. Przyjęcie przez Polskę acquis communautaire wymaga już obecnie znacznego
rozszerzenia i przyśpieszenia szkolenia prawników działających w obszarze wymiaru
sprawiedliwości, a zwłaszcza sędziów i prokuratorów.
str. 46
6.11. Programy szkoleń powinny obejmować: rodzaje i systematykę przepisów prawnych
obowiązujących w Unii, źródła prawa wspólnotowego, orzecznictwo Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości, instytucje sądownicze UE, włączanie przepisów prawnych UE do systemów
prawnych państw członkowskich, stosowanie przepisów prawa wspólnotowego w państwach
członkowskim Unii, instytucje UE i ich kompetencje, procedury podejmowania decyzji.
6.12. Programy szkolenia powinny być uzupełnione stażami w instytucjach Unii Europejskiej,
a w szczególności – co do tej pory było niemożliwe – w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości
i Sądzie Pierwszej Instancji oraz w Sekretariacie Rady Unii Europejskiej i Parlamencie
Europejskim.
6.13. Aby osiągnąć zamierzone efekty szkoleniowe konieczne jest stopniowe tworzenie
elektronicznej sieci dostępu do prawniczych (EUROLEX i CELEX) i bibliograficznych (SCAD)
baz danych. Sieć ta obejmie w pierwszym etapie naczelne i apelacyjne instancje sądownicze,
w drugim etapie instancje wojewódzkie, a w trzecim – rejonowe. Niezbędne jest
zintensyfikowanie nauczania języków obcych w środowiskach prawniczych.
6.14. Konieczne jest programowe i materialne wsparcie wprowadzenia problematyki integracji
europejskiej, w szczególności dotyczącej prawa wspólnotowego, do programów studiów
prawniczych (administracyjnych), ekonomicznych, politologicznych, rolniczych itp.
6.15. Koordynacja programów szkolenia w tym zakresie należy do kompetencji Komitetu
Integracji Europejskiej. W porozumieniu z odpowiednimi ministerstwami i urzędami centralnymi
oraz organizacjami samorządu gospodarczego i zawodowymi, KIE określi w najbliższym okresie
potrzeby programowe, ramy kadrowe oraz wysokość niezbędnych środków na realizację
programów szkoleniowych zgodnie z potrzebami wynikającymi z założeń NSI.
str. 47
Narodowa Strategia Integracji – Część VII: Działania informacyjne
Część VII: Działania informacyjne
7.1. Strategia informacyjna musi uwzględniać specyfikę polskiego procesu integracji, który
przebiega w ścisłym związku z procesem transformacji ustrojowej. Procedury dostosowawcze w
ramach tego procesu wyróżnia więc:
− skala zmian, które obejmują niemal wszystkie dziedziny życia politycznego, gospodarczego
i społecznego;
− skutki zmian, które, zachodząc w silnie zróżnicowanym społeczeństwie, dotkną jego członków
w nierównym stopniu;
− tempo zachodzenia i kolejność zmian, które warunkowane są zdolnościami adaptacyjnymi
struktur administracyjnych i gospodarczych, a także różną zdolnością adaptacji jednostek
i grup społecznych uczestniczących w tym procesie.
7.2. Podstawowym celem strategii informacyjnej jest utrzymanie i racjonalizowanie trwałego
poparcia społeczeństwa polskiego dla naszego członkostwa w UE. Działania będą nakierowane
na:
− przybliżanie społeczeństwu problematyki Unii Europejskiej;
− uświadamianie społeczeństwu wpływu członkostwa Polski w Unii na sferę suwerenności
państwa, na jego bezpieczeństwo, pozycję międzynarodową oraz na gospodarkę,
− wyjaśnianie jakie zmiany, w kategoriach praw i obowiązków obywateli, przyniesie
członkostwo Polski w UE;
− wprowadzanie problematyki integracji europejskiej do powszechnego systemu edukacji
narodowej, w tym szkolnictwa wszystkich szczebli.
7.3. Uruchomione zostaną rozległe działania edukacyjno – informacyjno – promocyjne, na
które złożą się trzy bloki czynności operacyjnych:
− monitorowanie stanu wiedzy i związanego z nim poziomu akceptacji społecznej kolejnych
etapów procesu integracyjnego;
− opracowanie konkretnych programów działań o charakterze edukacyjno – informacyjno –
promocyjnym;
− wdrażanie przygotowanych w ten sposób programów z uwzględnieniem specyfiki różnych
środowisk społecznych, jak i wymagań danego etapu procesu integracji.
7.4. Generalnie pozytywne postawy Polaków wobec integracji zawierają także wiele mitów
i stereotypów, obaw i nadziei, wyobrażeń korzyści i kosztów związanych z członkostwem
w Unii. Wynika to z niedostatecznej wiedzy na temat integracji z Unią i jej konsekwencji dla
Polski.
7.5. Wiedza o społecznych opiniach dotyczących procesu dostosowawczego realizowanego
w Polsce jest gromadzona od 1990 roku i stale weryfikowana dzięki corocznym badaniom
rządowego ośrodka badania opinii społecznej (CBOS) i ośrodków pozarządowych. Równolegle
wyspecjalizowane zespoły badawcze prowadzą prace studialne. Na tej podstawie można wstępnie
określić następujące założenia dla strategii informacyjnej:
str. 48
7.5.a. Poziom akceptacji społecznej dla integracji Polski z Unią Europejską ustabilizował się
na poziomie 75 – 80%. Tendencji tej towarzyszy szereg korzystnych zjawisk, wskazujących na jej
trwałość:
−
−
−
−
wzrost wiedzy na temat instytucji Unii Europejskiej;
racjonalizacja ocen korzyści i nakładów związanych z wdrażaniem procesu dostosowawczego;
wzrost świadomości społecznej dotyczącej terminu członkostwa Polski w UE;
urealnianie skali korzyści społecznych wiążących się z wejściem Polski do UE.
7.5.b. Tendencjom sprzyjającym tworzeniu pozytywnego klimatu dla realizacji procesu
integracyjnego towarzyszą również niekorzystne zjawiska jak:
− akceptacja dla procesu integracji Polski z UE oparta jest wciąż na ograniczonej wiedzy
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;
− opinie na temat integracji europejskiej są silnie zróżnicowane w zależności od statusu
społeczno –zawodowego, poziomu zamożności, miejsca zamieszkania i wieku badanych;
− występuje silne zróżnicowanie opinii społecznej w ocenie kosztów i zysków związanych
z wejściem Polski do Unii;
− akceptacja dla procesu integracyjnego oparta jest o płytki konsens, który może ulec zachwianiu
w warunkach mniej stabilnej niż obecnie sytuacji politycznej;
− oczekiwania społeczne wiązane z członkostwem Polski w strukturach UE, mimo ich
postępującej racjonalizacji, są nadal idealizowane.
7.6. Strategię działań informacyjnych określa cel jakim jest pobudzenie aktywności
różnorodnych środowisk społecznych na rzecz osiągnięcia członkostwa Polski w Unii
Europejskiej. Źródłem tej aktywności powinno być dążenie do przełożenia perspektywy
członkostwa Polski w Unii na poziom interesów grupowych i jednostkowych.
7.7. Pełne rozpoznanie czynników kształtujących warunki budowania strategii informacyjnej
NSI wymaga rozszerzenia zakresu prowadzonych badań, wykorzystywania uzyskiwanych
informacji do analiz wtórnych i zwiększenia częstotliwości ich przeprowadzania. Wymaga to
powołania przy Komitecie Integracji Europejskiej grupy roboczej ds. strategii informacyjnej
koordynującej i inspirującej prace badawcze w tym zakresie. Prace takie powinny być
realizowane zarówno przy udziale agencji badania opinii publicznej jak i ośrodków
akademickich.
7.8. Grupę roboczą ds. strategii informacyjnej działającą przy Komitecie Integracji
Europejskiej będą tworzyć specjaliści tych urzędów administracji państwowej, które będą w
szczególnym stopniu podmiotami działań informacyjnych oraz specjaliści powołani przez
zainteresowane organizacje pozarządowe.
7.9. Zadaniem grupy roboczej, lub wybranej agencji badawczej, będzie monitorowanie
czynników wpływających na strategię informacyjną NSI. Obok prowadzonych dotychczas prac,
szczególna uwaga zespołów badawczych powinna być skierowana na środowiska kluczowe dla
społecznego odbioru integracji takie jak: młodzież (zwłaszcza w małych miastach i ośrodkach
wiejskich), środowiska opiniotwórcze (w tym w szczególności środowiska wchodzące w skład
elit politycznych), środowiska związane z rolnictwem i środowiska inicjatyw gospodarczych.
str. 49
7.10.
−
−
−
−
−
−
−
−
Grupa robocza przygotuje plan działań, który w szczególności będzie obejmować:
opracowanie taktyki działań w zakresie edukacji, informacji i promocji;
stałe uaktualnianie założeń w oparciu o monitoring opinii publicznej;
opracowanie procedur przełożenia taktyki na konkretne programy;
inspirowanie powstawania tych programów i ich koordynowanie;
poszukiwanie realizatorów tych programów;
zapewnianie środków finansowych dla ich realizacji;
nadzór nad realizacją programów;
ocenę ich realizacji.
7.11. Grupa robocza będzie rozpowszechniać informacje dla instytucji rządowych, mediów,
partii politycznych i organizacji pozarządowych. Informacje będą dotyczyć działań na rzecz
integracji europejskiej i skutków tych działań. Tam również będą się ukazywać teksty wystąpień
polityków, wyrażających oficjalne stanowisko Polski na kolejnych etapach procesu integracji
z UE. Grupa zadba o wykorzystanie wszystkich współczesnych technik informowania.
7.12. Prace grupy roboczej będą inspirować konkretne programy i zapewniać im sprzyjające
warunki realizacji przy równoczesnym ograniczeniu ingerencji w ich formę i treść. Prace te
powinny się mieścić w ramach wyznaczonych przez strategię działań informacyjnych, która na
obecnym etapie sprowadza się do następujących dyrektyw:
− Integracja Polski ze strukturami Unii Europejskiej nie jest celem samym w sobie, lecz jednym
ze środków prowadzących do przyspieszenia transformacji ustrojowej i osiągnięcia warunków
dla długofalowego rozwoju kraju. W kampanii informacyjnej należy podkreślać korzyści
płynące dla Polski z integracji jako procesu wspomagającego te przemiany. Oczywiste koszty
transformacji ustrojowej nie mogą być utożsamiane z kosztami procesu integracji;
− Kampania na rzecz integracji Polski ze strukturami Unii Europejskiej powinna być
pozbawiona aspektu emocjonalnego zawartego w haśle „powrotu do Europy”. Sformułowanie
„powrót do Europy” w odbiorze społecznym lokuje proces integracji w perspektywie
nakierowanej na przeszłość, podczas gdy strategia obecnego etapu wymaga zwrócenia się ku
przyszłości;
− Społeczne poparcie dla integracji Polski z UE jest ogromnym kapitałem, który nie może zostać
roztrwoniony. Należy pamiętać, że poparcie to jest oparte na płytkim konsensie nie popartym
dostatecznym rozeznaniem nakładów społecznych, które przyjdzie w tym procesie ponieść;
− Podpisanie traktatu akcesyjnego, który zmieni zasadniczo sytuację geopolityczną Polski, musi
zostać w świadomy sposób zaakceptowane i poparte przez społeczeństwo polskie;
− Kampania integracyjna będzie adresowana do całego społeczeństwa polskiego, ale
równocześnie musi uwzględniać silniejsze niż w innych krajach regionu rozwarstwienie
społeczne, tak w wymiarze ekonomicznym jak i cywilizacyjno – kulturowym. Dla
podstawowych grup społecznych będą opracowane celowe strategie integracyjne, poprzedzone
rozpoznaniem i analizą oceny procesu integracji i wiązanych z nim obaw i nadziei.
7.13. Półwiekowy podział Europy funkcjonował w świadomości obu stron i powodował
powstawanie zdeformowanych, bo nie weryfikowanych bezpośrednimi kontaktami, wyobrażeń
o społeczeństwach, których życie przebiegało w odmiennych warunkach ustrojowych. Dlatego
działania informacyjne będą nakierowane zarówno na kształtowanie pozytywnego obrazu
str. 50
zintegrowanej Europy w świadomości Polaków, jak i tworzenie pozytywnego obrazu Polski
w społeczeństwach stanowiących europejskie otoczenie Polaków.
str. 51
Narodowa Strategia Integracji – Część VIII: Synteza
Część VIII: Synteza
8.1. Członkostwo w Unii Europejskiej jest strategicznym celem Polski. Cel ten –
konsekwentnie realizowany od 1989 r. przez kolejne polskie rządy – jest wyrazem dążenia
przeważającej większości społeczeństwa do obecności i uczestniczenia Polski w strukturach
europejskich.
8.2. Członkostwo w UE łączy się zarówno z korzyściami, jak i z kosztami. Proces
dostosowawczy do standardów Unii wymaga ze strony Polski dużego wysiłku adaptacyjnego
i modernizacyjnego. Jego konsekwencją będzie jednak wejście Polski na trwałe do grupy państw
o wysoko rozwiniętych strukturach ekonomicznych, politycznych i społecznych.
8.3. W procesie negocjacyjnym Polska musi reprezentować jednolite i konsekwentne
stanowisko w sprawach dotyczących naszej przyszłej pozycji w UE. Staranne przygotowanie
merytoryczne i techniczne zespołu negocjatorów ułatwi uzyskanie jak najkorzystniejszych
warunków członkostwa i rozwiązań w dziedzinach wymagających szczególnej ochrony.
Stanowisko Polski powinno być jak najszerzej konsultowane z partnerami społecznymi tak, aby
integracja była sprawą wszystkich obywateli.
8.4. Kształtowanie jednolitego stanowiska oraz koordynacja polskiej polityki wobec UE należy
do kompetencji powołanego ustawą z 8 sierpnia 1996 r. Komitetu Integracji Europejskiej.
Kluczową rolę Komitetu podkreśla osoba jego Przewodniczącego – Premiera Rządu.
8.5. W okresie intensyfikacji prac dostosowawczych, przygotowań do negocjacji i ich
prowadzenia niezbędne będzie w najbliższym czasie rozpoznanie stanowisk państw członkowskich
i Komisji Europejskiej w zakresie:
− zbliżających się negocjacji członkowskich;
− założeń przyszłego budżetu UE, kierunków reformy funduszy strukturalnych i modyfikacji
Wspólnej Polityki Rolnej;
− politycznych i instytucjonalnych konsekwencji Konferencji Międzyrządowej 1996.
8.6. Konieczne jest przyśpieszenie prac eksperckich dotyczących bilansu korzyści i kosztów
z uwzględnieniem wariantów negocjacyjnych (okresy przejściowe, transfery itp.). Pomocna w tym
będzie analiza traktatów akcesyjnych drugiego (Hiszpania, Portugalia, Grecja) i trzeciego (Austria,
Szwecja, Finlandia) poszerzenia UE oraz analiza doświadczeń tych krajów z pierwszego etapu
członkostwa. Na tej podstawie Rząd oszacuje koszty integracji Polski z Unią Europejską,
z uwzględnieniem bilansu potencjalnych korzyści. Rząd przedstawi również ewentualne koszty
i zagrożenia, jakie mogą wyniknąć dla Polski w sytuacji rezygnacji z podjęcia wysiłku integracji z
UE.
8.7. Podstawowym warunkiem osiągnięcia korzyści ekonomicznych w procesie integracji
z Unią jest właściwe przygotowanie polskiej gospodarki w okresie przedczłonkowskim tak, by
mogła ona sprostać konkurencji wewnątrz Unii Europejskiej i, w dalszej perspektywie, zmierzała
do spełnienia kryteriów Unii Ekonomicznej i Monetarnej. Głównym celem powinno być
utrzymanie wysokiego tempa wzrostu ekonomicznego w perspektywie długoterminowej. Będzie
to możliwe, jeżeli zostanie utrzymane i przyspieszone tempo reform gospodarczych, modernizacji
i głębokiej restrukturyzacji całej gospodarki.
str. 52
8.8. Kluczowe elementy tak określonej polityki gospodarczej to przeprowadzenie reformy
ubezpieczeń społecznych, prywatyzacja wielkich przedsiębiorstw państwowych, doprowadzenie
do końca restrukturyzacji i prywatyzacji sektora finansowego, a także prowadzenie takiej polityki
makroekonomicznej, która, poprzez odpowiednią kombinację polityki pieniężnej, fiskalnej
i kursu walutowego, prowadzić będzie do stałego obniżania stopy inflacji.
8.9. Przyśpieszony zostanie proces realizacji programu dostosowań sektorowych wynikających
z kalendarza Układu Europejskiego. Programy sektorowe zostaną przygotowane pod kątem
negocjacji i członkostwa (programy już istniejące należy skoordynować). Rząd w szczególności:
−
−
−
−
opracuje założenia strategii negocjacyjnej w sektorach;
opracuje całościową strategię negocjacji;
wyznaczy sektorowe zespoły negocjacyjne;
wyznaczy negocjatora i określi podstawowy skład głównego zespołu negocjacyjnego oraz jego
prawne i materialne wyposażenie.
8.10. Należy podkreślić, że koszty transformacji gospodarczej nie są ceną członkostwa w Unii,
ale ceną wieloletniego zapóźnienia polskiej gospodarki. Koszty te należałoby ponieść w każdym
wypadku, niezależnie od tego czy Polska przystąpi do Unii, czy nie. W dłuższej perspektywie
korzyści ekonomiczne wynikające z integracji wielokrotnie przewyższą koszty dostosowań
wynikających ze specyfiki funkcjonowania Unii Europejskiej.
8.11. Państwo polskie i jego obywatele potrzebują nowoczesnego systemu prawa. System taki
jest już tworzony jako bezpośredni skutek podpisania przez Polskę Układu Europejskiego. Jego
dalszy rozwój będzie konieczny w okresie przedczłonkowskim i pierwszym okresie członkostwa.
Perspektywa członkostwa Polski w UE, a później samo członkostwo, sprzyjać będzie tworzeniu
nowoczesnego prawodawstwa polskiego.
8.12. Proces dostosowywania prawa polskiego w perspektywie członkostwa zostanie
zintensyfikowany w celu przygotowania państwa polskiego do stopniowego przejęcia całości
acquis communautaire. Dlatego kontynuowane będzie dostosowywanie prawa polskiego do
Układu Europejskiego i Białej Księgi Komisji Europejskiej dotyczącej Jednolitego Rynku. Pilne
działania w tym zakresie to:
− przygotowanie całościowego tłumaczenia aktów prawa wspólnotowego wraz ze stworzeniem
polskiej bazy danych;
− specjalistyczne kształcenie prawników.
8.13. Strategia określa również sposób dochodzenia Polski do pełnego uczestnictwa w II filarze
UE, a więc we współpracy państw członkowskich we Wspólnej Polityce Zagranicznej i
Bezpieczeństwa. NSI określa przesłanki międzynarodowej sytuacji Polski oraz zasady jakimi
Polska będzie kierować się we współpracy w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Unii.
8.14. W ramach NSI zostaną podjęte działania wpływające na zewnętrzne uwarunkowania
procesu dochodzenia Polski do członkostwa. W tym obszarze realizacja NSI powinna zapewnić
możliwie najbardziej sprzyjające warunki dla procesu negocjacyjnego, a później ratyfikacyjnego.
W ostatecznym wyniku parlamenty wszystkich państw członkowskich UE oraz Parlament
Europejski będą musiały ratyfikować traktat określający warunki członkostwa Polski w Unii.
Ważne będzie również stanowisko innych instytucji europejskich.
str. 53
8.15. Z tych powodów NSI określa działania, których podjęcie jest konieczne zarówno na
poziomie stolic państw członkowskich UE, jak i na poziomie samej Unii. Należy przy tym
wykorzystać wszystkie dostępne kanały oddziaływania politycznego, w tym środki
dyplomatyczne, lobbying, wpływanie na zagraniczne media, środowiska opiniotwórcze
i organizacje pozarządowe.
8.16. Szczególną uwagę należy zwrócić na te kraje, które mogą uważać, że nasze członkostwo
w UE przyniesie uszczerbek w jakości ich członkostwa w Unii oraz na te środowiska i grupy
interesu w państwach członkowskich UE, które mogą postrzegać poszerzenie Unii jako
niekorzystne dla ich dotychczasowej pozycji.
8.17. W działaniach zewnętrznych ważna jest rola partnerów społecznych w procesie
dochodzenia Polski do członkostwa. Ich potencjalny wpływ na kształtowanie obrazu Polski za
granicą zbiega się z potrzebą utworzenia systemu lobbyingu polskich interesów gospodarczo –
politycznych w instytucjach i organizacjach Unii Europejskiej. Rząd wesprze inicjatywy
zmierzające do stworzenia stałego mechanizmu współpracy z organizacjami pozarządowymi, w tym
konsultacji w przygotowaniach do negocjacji i w ich trakcie. Pomocne byłoby powołanie przez
organizacje pozarządowe ich grupy koordynującej, której partnerem zewnętrznym byłby Komitet
Ekonomiczno – Społeczny (KES) Unii Europejskiej.
8.18. W okresie przedczłonkowskim podjęte zostaną działania w celu zbliżenia Polski
do III filaru UE, na który składa się współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw
wewnętrznych. Celem tych działań będzie w szczególności przystąpienie Polski do Układu
Schengen i do EUROPOL-u.
8.19. Rozwijane będzie szkolenie kadr administracji centralnej w zakresie problematyki UE
z wykorzystaniem środków budżetowych i pomocy bilateralnej. Szkolenie to zostanie rozciągnięte
na administrację regionalną i samorządową oraz na środowiska gospodarcze i zawodowe.
8.20. Wyselekcjonowana grupa przyszłych negocjatorów i kierowników komórek ds. integracji
w resortach zostanie objęta szkoleniem specjalistycznym. Podobnym szkoleniem objęte będą grupy
zawodowe o szczególnym znaczeniu:
−
−
−
−
−
−
prawnicy (specjaliści prawa europejskiego, legislatorzy, sędziowie);
ekonomiści;
zarządzający zespołami;
tłumacze tekstowi i konferencyjni;
sekretarze, archiwiści, informatycy (znajomość języków obcych i nowoczesnych technik pracy);
specjaliści public relations.
8.21. Wprawdzie przeważająca większość społeczeństwa polskiego i jego przedstawicieli
opowiada się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, jednak stan wiedzy społeczeństwa
o Unii jest niewystarczający. Potrzebna jest szeroka akcja informacyjna przedstawiająca
wszystkie korzyści wypływające z członkostwa Polski w UE, a także związane z tym wyzwania
tak, aby podpisanie traktatu akcesyjnego, który zmieni w zasadniczy sposób sytuację
geopolityczną Polski, mogło być w pełni zaakceptowane i poparte przez społeczeństwo polskie.
str. 54
8.22. Akcja edukacyjno – informacyjna skierowana do społeczeństwa polskiego będzie
prowadzona poprzez:
− włączenie do systemu edukacyjnego wiedzy o UE, w tym elementów budzących zainteresowanie
integracją europejską i przygotowujących do życia w jednoczącej się Europie;
− stymulowanie badań i kształcenia akademickiego w zakresie studiów europejskich,
wprowadzanie odrębnego kierunku o nazwie „studia europejskie”;
− promocję informacji o UE i integracji Polski w mediach oraz inicjowanie debaty społecznej
w tym zakresie;
− wsparcie dla organizacji pozarządowych, w tym w szczególności promujących integrację
europejską.
8.23. Stworzona zostanie grupa robocza ds. strategii informacyjnej, której zadaniem będzie
opracowanie nowoczesnej polityki informacyjnej państwa w perspektywie członkostwa Polski
w UE. W skład tej grupy wejdą przedstawiciele administracji państwowej, środowisk
opiniotwórczych i politycznych, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych. Strategia
powinna wykorzystać wszystkie współczesne techniki i metody komunikowania masowego,
wpływać na poziom wiedzy dziennikarzy oraz prowadzić stały monitoring skuteczności
podejmowanych w tym zakresie działań.
8.24. Analizy naukowe niezbędne dla właściwej realizacji Narodowej Strategii Integracji nie będą
mogły być prowadzone wyłącznie w oparciu o oficjalne instytucje rządowe. Dlatego wiele
z istotnych działań realizowanych w ramach NSI powinno być wspierane przez wiarygodną
instytucję, która będzie prowadzić badania i działalność wydawniczą oraz dostarczać ekspertyz
z zakresu integracji europejskiej, a także będzie miejscem spotkań międzynarodowych i konferencji.
Rząd zleci Komitetowi Integracji Europejskiej prace mające na celu szybkie powołanie Polskiego
Instytutu Europejskiego, zapewniając mu niezależność i podstawy finansowe, podobnie jak to ma
miejsce w przypadku odpowiednich placówek w krajach członkowskich UE.
8.25. Narodowa Strategia Integracji będzie podstawą dla opracowania szczegółowego mandatu
negocjacyjnego. Komitet Integracji Europejskiej przedstawi listę ekspertyz niezbędnych do
opracowania instrukcji negocjacyjnych. Wyznaczony zostanie główny negocjator oraz trzon zespołu
negocjacyjnego.
8.26. Rząd RP będzie dążył do uzgodnienie zasad współdziałania i wsparcia ze strony UE
w okresie przygotowawczym, proponując szybszą ewolucję PHARE w kierunku funduszy
strukturalnych oraz utworzenie funduszy przedakcesyjnych. W tym celu zostaną utworzone
odpowiednie struktury wykonawcze uwzględniające zasadę współfinansowania. Rząd uważa, że
PHARE powinien stać się jednym z głównych instrumentów finansowania procesów
dostosowawczych. Rząd i Komisja Europejska dokonują obecnie przeglądu wieloletnich
programów pomocowych w celu dostosowania ich do wymagań okresu przedczłonkowskiego.
8.27. Rząd dostosuje system klasyfikacji budżetowej tak, aby umożliwić planowanie
i kontrolowanie wydatków budżetowych związanych z procesem integracji. Umożliwi to
sporządzenie bilansu budżetowych kosztów i korzyści, a w przyszłości określenie wysokości
własnego wkładu do realizacji programów finansowanych w ramach funduszy strukturalnych.
str. 55
8.28.
Realizacja NSI będzie finansowana z wzajemnie uzupełniających się źródeł:
− środków budżetowych;
− środków pomocy bezzwrotnej;
− kredytów międzynarodowych instytucji finansowych, w szczególności Europejskiego Banku
Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz banków prywatnych;
− środków pochodzących od osób i instytucji prywatnych.
Rząd określi, jaki będzie udział powyższych środków w finansowaniu prac dostosowawczych i
przygotowań do negocjacji oraz pierwszego okresu członkostwa.
8.29. Jest intencją Rządu, aby założenia i realizacja NSI miały rangę priorytetu w działaniach
wszystkich organów administracji. Rząd zwraca się także do obywateli, organizacji politycznych i
zawodowych, samorządów i organizacji pozarządowych o zapoznanie się z Narodową Strategią
Integracji i określenie – w zakresie swoich możliwości – sposobu wsparcia jej realizacji.
Rząd uważa, że perspektywa demokratycznej, bezpiecznej, silnej i zasobnej Polski
w demokratycznej, bezpiecznej, silnej i zasobnej Unii Europejskiej powinna stać się motorem
działań społeczeństwa polskiego u progu XXI wieku.
str. 56

komitet integracji europejskiej narodowa strategia integracji

Transkrypt

Podobne dokumenty

oświadczenie woli

Rok 2014 jest szczególną datą dla Polski jako państwa

(500 zł) - Konrad Wąsikiewicz

Zasady członkostwa w klubie GREY

Kotara ikonostasu nawiązująca do Rząd Proroków i Królów od lewej

Rozwój członkostwa Rady Europy