pobierz

Część I. Rozliczenie w zakresie rzeczowym
Zad. 4.1 „Wspieranie kontroli rynku w zakresie genetycznie zmodyfikowanych organizmów”.
1. W jakim stopniu planowane cele poszczególnych zadań zostały zrealizowane w danym
roku (podać także w %)
Głównym celem zadania jest opracowanie i wdrożenie innowacyjnych metod umożliwiających
wsparcie działań państwowych służb kontrolnych podległych Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w zakresie analiz genetycznie zmodyfikowanych organizmów. Stworzenie efektywnych systemów
służących
wykrywaniu,
identyfikacji
i
ilościowemu
oznaczaniu
autoryzowanych
i nieautoryzowanych w Unii Europejskiej i Polsce genetycznie zmodyfikowanych organizmów
oraz podniesienie potencjału państwowych służb podległych Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
a w szczególności Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, w zakresie kontroli
genetycznie zmodyfikowanych organizmów.
Harmonogram realizacji zadania:
1. standaryzacja obecnie stosowanych metod służących wykrywaniu GMO,
2. stworzenie efektywnych systemów analiz przesiewowych dla modyfikacji genetycznych rzepaku,
3. opracowanie metodyk służących wykrywaniu i identyfikacji GMO nieautoryzowanych w Unii
Europejskiej i Polsce w produktach pochodzenia roślinnego i żywności i środowisku rolniczym,
4. współpraca naukowa z laboratoriami referencyjnymi innych państw oraz Europejskim
Laboratorium Referencyjnym ds. Genetycznie Zmodyfikowanej Żywności i Pasz oraz
Europejskim Laboratorium Referencyjnym ds. Organizmów Genetycznie Zmodyfikowanych,
5. wykonywanie analiz i badań oraz wydawanie opinii w zakresie organizmów genetycznie
zmodyfikowanych, w przypadku zaistnienia rozbieżności, kwestionowania lub potrzeby
potwierdzenia wyników uzyskanych na podstawie analiz i badań wykonanych przez inne
laboratoria,
6. ujednolicanie metod analiz i badań w zakresie organizmów genetycznie zmodyfikowanych
w laboratoriach organów kontroli,
7. wdrażanie nowych metod badań,
8. szkolenia pracowników laboratoriów kontrolnych w zakresie nowych metod analiz i badań,
9. przechowywanie i udostępnianie wzorców fragmentów DNA dla techniki PCR, które pozwolą na
identyfikację rodzajów wprowadzonej modyfikacji genetycznej,
10. przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa informacji dotyczących metod analiz i
badań porównawczych, stosowanych przez laboratoria referencyjne państw członkowskich Unii
Europejskiej,
11. utrzymanie i doskonalenie systemu zarządzania i akredytacji zgodnie z wymaganiami PN-EN
ISO/IEC 17025
Planowane cele zostały wykonane w 60%.
2. Opis wykonania zadań (z uwzględnieniem informacji o wyjazdach zagranicznych)
1. Standaryzacja obecnie stosowanych metod służących wykrywaniu GMO, zadanie w trakcie
realizacji. W celu realizacji zadania przeprowadzono walidację następujących metod analiz GMO:
metoda jakościowa dla wirusa mozaiki kalafiora i dla promotora 35S wirusa mozaiki figwort
(P-FMV) oraz metoda ilościowa dla genetycznie zmodyfikowanej bawełny 3006-210-23. Metody
te opierają się na reakcji RealTime PCR.
2. Stworzenie efektywnych systemów analiz przesiewowych dla modyfikacji genetycznych rzepaku.
Dokonano analizy najczęściej występujących elementów genetycznych w modyfikacjach
genetycznych rzepaku. Zaprojektowano strategię analiz przesiewowych materiału siewnego w
celu wykrycia autoryzowanych i nieautoryzowanych w UE modyfikacji genetycznych. Strategia
obejmuję prowadzenia badań przesiewowych pozwalających na wykrycie następujących
elementów genetycznych P35S, PFMV, T-nos, bar, Pat.
3. Opracowanie metodyk służących wykrywaniu i identyfikacji GMO nieautoryzowanych w Unii
Europejskiej i Polsce w produktach pochodzenia roślinnego i żywności i środowisku rolniczym.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Laboratorium Kontroli GMO (LKGMO) jako krajowe laboratorium referencyjne zgodnie z
Rozporządzeniem (WE) 120/2014 zgłaszało swój udział do oficjalnej walidacji nowych metod
analitycznych w UE, za które odpowiedzialne jest Europejskie Laboratorium Referencyjne
Genetycznie Zmodyfikowanej Żywności i Pasz EURL GMFF, (European Union Reference
Laboratory for Genetically modified Food and Feed) zgodnie z Rozporządzeniem (WE)
1829/2003. W 2015 roku uczestniczono w walidacji genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy
MON 87411.
Współpraca naukowa z laboratoriami referencyjnymi innych państw oraz Europejskim
Laboratorium Referencyjnym ds. Genetycznie Zmodyfikowanej Żywności i Pasz oraz
Europejskim Laboratorium Referencyjnym ds. Organizmów Genetycznie Zmodyfikowanych.
W 2015 utrzymywano kontakt z laboratoriami referencyjnymi innych państw członkowskich
wpisanych do Rozporządzenia (WE) 120/2014 poprzez Europejską Sieć Laboratoriów GMO.
Prowadzono dyskusje i konsultacje podczas spotkania komitetu sterującego i plenarnego spotkania
członków ENGL w JRC Ispra Włochy. W ramach ENGL kontynuowano prace w grupie roboczej
dotyczącej opracowania strategii testowania materiału siewnego rożnych gatunków uprawnych
oraz w nowej grupie roboczej dotyczącej wykorzystania PCR cyfrowego i w grupie dotyczącej
jednostki pomiaru. Raporty z pracy tych grup są w trakcie opracowywania i konsultacji z
przedstawicielami Komisji Europejskiej i będą opublikowane najprawdopodobniej w 2016 roku.
Wykonywanie analiz i badań oraz wydawanie opinii w zakresie organizmów genetycznie
zmodyfikowanych, w przypadku zaistnienia rozbieżności, kwestionowania lub potrzeby
potwierdzenia wyników uzyskanych na podstawie analiz i badań wykonanych przez inne
laboratoria. Zadanie realizowane poprzez wykonanie analiz dla Centralnego Ośrodka Badań
Roślin Uprawnych.
Ujednolicanie metod analiz i badań w zakresie organizmów genetycznie zmodyfikowanych
w laboratoriach organów kontroli. Ujednolicanie metod jest jednym z punktów poruszanych
podczas szkolenia organizowanego dla inspekcji państwowych. Harmonizacja metod analiz GMO
w ramach prac inspekcji krajowych oraz laboratoriów urzędowych i referencyjnych w krajach
członkowskich jest niezbędnym elementem kontroli rynku UE. Harmonizacja obejmuje
stosowanie odpowiednich metod przesiewowych, metod specyficznych dla konkretnej
modyfikacji oraz sposobu i jednostki pomiaru.
Wdrażanie nowych metod badań. W ramach tego zadania przeprowadzono doświadczenia mające
na celu opracowanie metod analizy prób składających się z wysuszonego materiału roślinnego
kukurydzy. Prace te związane są z opracowaniem strategii kontroli plantacji produkcyjnych i
nasiennych kukurydzy w kierunku wykrywania nieautoryzowanych do uprawy genetycznie
zmodyfikowanych roślin. Opracowanie odpowiedniej metody próbkobrania, homogenizacji,
izolacji DNA i wykrywania GMO prowadzono na przykładzie kukurydzy MON810. Prace te
prowadzono częściowo w zadaniu 4.2 w którym zwalidowano metodę kontroli plantacji na
przykładzie kukurydzy MON810, określając granicę wykrywalności. Zaproponowano metodę
badań obejmującą trzy poziomy kontroli:
 kontrolę prowadzona na plantacjach nasiennych wybranych gatunków,
 kontrolę materiału siewnego,
 kontrolę plantacji produkcyjnych
Szkolenia pracowników laboratoriów kontrolnych w zakresie nowych metod analiz i badań,
Szkolenie z technik hodowlanych i wprowadzania zakazów stosowania GMO dla pracowników
Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Centralnego Ośrodka Badań Roślin
Uprawnych zostało przeprowadzone w dniu 8.12.2015.
Temat szkolenia „GMO w hodowli roślin” nowe techniki hodowlane, asymetryczna
i asynchroniczna autoryzacja GMO, nowe techniki hodowlane, możliwości wprowadzania
zakazów, kontrola plantacji produkcyjnych.
Przechowywanie i udostępnianie wzorców fragmentów DNA dla techniki PCR, które pozwolą na
identyfikację rodzajów wprowadzonej modyfikacji genetycznej. W LKGMO są przechowywane
zarówno certyfikowane materiały odniesienia dostępne w Instytucie Materiałów Referencyjnych
(IRMM) o określonych zawartościach GMO, materiały referencyjne z American Oil Chemists
Society, materiały referencyjne w postaci plazmidów, jak i materiały DNA, które mogą służyć,
jako kontrole przy identyfikacji niektórych nieautoryzowanych modyfikacji genetycznych.
Materiały DNA (głównie plazmidy) udostępnione przez ENGL są dostępne w ograniczonym
zakresie tylko do celów oficjalnych kontroli wykonywanych przez państwowe służby kontrolne.
Ostatnio otrzymaliśmy z Europejskiego Laboratorium Referencyjnego ds. Genetycznie
Zmodyfikowanych Organizmów kontrole pozytywne dla rzepaku Oxy-235.
10. Przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa informacji dotyczących metod analiz i
badań porównawczych, stosowanych przez laboratoria referencyjne państw członkowskich Unii
Europejskiej. Raport z ustaleń spotkania plenarnego Europejskiej Sieci Laboratoriów GMO, oraz
materiały szkoleniowe są zamieszczone na http://www.ihar.edu.pl/zadanie_4_1.php?panel=1 .
11. Utrzymanie i doskonalenie systemu zarządzania i akredytacji zgodnie z wymaganiami PN-EN
ISO/IEC 17025. Laboratorium utrzymało akredytację Polskiego Centrum Akredytacji zgodnie z
wymaganiami normy PN/EN ISO 17025:2005. Elastyczny zakres akredytacji jest dostępny na
stronach PCA www.pca.gov.pl. Nr AB748 w odniesieniu do badanych obiektów oraz badanych
cech i metod badawczych a także wydawania opinii.
Zrealizowano wyjazd zagraniczny: International Conference on Coexistence between Genetically
Modified (GM) and non-GM based Agricultural Supply Chains (Amsterdam, Holandia, 17-20
listopada 2015 r.) (1 osoba). Na konferencji poruszano problem związane z asynchroniczną i
niesymetryczna autoryzacją GMO, problemami z separacją produkcji transportem, nowymi
technikami hodowlanymi, efektywnością ekonomiczną upraw GMO, preferencjami i wyborami
konsumentów. Konferencja była bardzo ciekawa i na wysokim poziomie naukowym.
Konferencja podsumowująca projekt GRACE (GMO Risk Assessment and Communication of
Evidence) odbyła się w Poczdamie w dniach 9-10 listopada 2015.
Projekt Grace http://www.grace-fp7.eu/en/content/conference-information dotyczy wielu aspektów
z zakresu bezpieczeństwa stosowania GMO i komunikacji społecznej.
Najważniejszym celem badawczym projektu GRACE poruszanym na konferencji było zapewnienie
kompleksowej recenzji dowodów w zakresie zdrowia, wpływu na środowisko i aspektów społecznoekonomicznych w obszarze stosowania roślin genetycznie zmodyfikowanych. W projekcie brano po
uwagę zarówno ryzyko jak i i możliwe korzyści oraz prowadzenie w sposób przejrzysty
systematycznych recenzji, nowych danych naukowych. Drugim niezmiernie istotnym celem projektu
było przetestowanie różnych rodzajów badań w żywieniu zwierząt i alternatywnych metod in vitro
w celu ustalenia ich przydatności do prowadzenie oceny ryzyka zdrowotnego stosowania genetycznie
zmodyfikowanej żywności i paszy. Ważnym elementem badań prowadzonych w projekcie były 90dniowe testy żywieniowe z udziałem genetycznie zmodyfikowanej paszy podjęte w odpowiedzi na
zapytanie Komisji Europejskiej, która rozważała, czy tak długie testy żywieniowe powinny być
obowiązkowe przy oficjalnych badaniach w ramach autoryzacji żywności i paszy genetycznie
zmodyfikowanej w UE. Podjęto również badania w zakresie oceny przydatności do oceny ryzyka
badań proteomicznych. W tym zakresie głównym wyzwaniem jest opracowanie zwalidowanych
metod analizy ogromnej liczby danych, które są generowane podczas badań proteomicznych.
Niewątpliwą zaletą takich badań jest możliwość ograniczenia liczby zwierząt laboratoryjnych.
Podczas konferencji obecni byli przedstawiciele różnych organizacji naukowych, społecznych,
ekologicznych i firm biotechnologicznych. W konferencji udział wzięli również przedstawiciele
Komisji Europejskiej i Europejskiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Udział
w konferencji był bardzo dobrą okazją aby zapoznać się z najnowszymi osiągnięciami nauki
w zakresie oceny ryzyka stosowania GMO jak i wysłuchania opinii i komentarzy różnych
zaangażowanych podmiotów i ekspertów.
Zaplanowany na IV kwartał 2015r wyjazd (1 osoba) nie został zrealizowany, ponieważ współpraca
z laboratoriami referencyjnymi UE w zakresie pobierania próbek, wykrywania, identyfikacji
i ilościowego oznaczania GMO w tym nieautoryzowanych w UE, była realizowana poprzez
wymianę korespondencji.
3.



Wymierne rezultaty realizacji zadań
Zwalidowanie 3 metod analiz GMO.
Opracowanie strategii analiz przesiewowych do kontroli materiału siewnego rzepaku.
Oficjalną walidację metody wykrywania i ilościowego oznaczania nowej genetycznie
zmodyfikowanej kukurydzy MON 87411 (współudział).


Wytyczne do strategii kontroli plantacji nasiennych i produkcyjnych.
Podniesienie kompetencji pracowników służb państwowych w zakresie GMO i analiz GMO.
Cykl wykładów w trakcie szkolenia dla pracowników PIORIN i COBORU (15 osób) w dniu
8.12.2015 GMO w hodowli roślin” nowe techniki hodowlane, asymetryczna i asynchroniczna
autoryzacja GMO, nowe techniki hodowlane, możliwości wprowadzania zakazów, kontrola
plantacji produkcyjnych.
 Utrzymanie systemu zarządzania jakością w zakresie elastycznym oraz wydawanie opinii. Polskie
Centrum Akredytacji potwierdziło kompetencje laboratorium i system zarządzania zgodnie
z normą PN/EN ISO 17025 oraz akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji Nr AB748.
 Przechowywanie wzorców fragmentów DNA dla techniki PCR, które pozwolą na identyfikację
rodzajów wprowadzonej modyfikacji genetycznej - rezultatem jest zbiór komercyjnie dostępnych
i przygotowanych przez ENGL materiałów referencyjnych, które mogą służyć jako wzorce do
analiz GMO.
 Podniesienie kompetencji pracowników Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB poprzez
wymianę doświadczeń w zakresie analiz GMO z krajowymi laboratoriami referencyjnym innych
państw członkowskich.
 Kontynuowano prace w grupie roboczej dotyczącej opracowania strategii kontroli nasion.
 Rozpoczęto prace w grupie roboczej dotyczącej wykorzystania PCR cyfrowego w analizach
GMO i grupie dotyczącej jednostki pomiaru.
Publikacje, wykłady w ramach zadania 4.1 (oraz zadania 4.2)
1) Cykl wykładów w trakcie szkolenia dla pracowników PIORIN i COBORU (15 osób) w dniu
8.12.2015 – GMO w hodowli roślin” nowe techniki hodowlane, asymetryczna i asynchroniczna
autoryzacja GMO, nowe techniki hodowlane, możliwości wprowadzania zakazów, kontrola
plantacji produkcyjnych.
2) Cykl wykładów w trakcie szkolenia dla pracowników PIORIN i COBORU (17 osób) w dniu
14.12.2015 - Autoryzacja i wykrywanie GMO. (proces autoryzacji GMO w UE, ocena ryzyka
środowiskowego, uprawy GM, metody wykrywania GMO ze szczególnym uwzględnieniem
analiz materiału siewnego).
3) Sowa S., Twardowski T., Zimny J. 2015. Biogospodarka, biotechnologia i nowe techniki
inżynierii genetycznej, NAUKA 4/2015 • 137-143.
4. Rola partnerów w realizacji zadań (ze szczególnym uwzględnieniem organów administracji
publicznej)
Działania realizowane w ramach przedstawianego zadania mają służyć jednostkom administracji
publicznej, które zgodnie z Ustawą o GMO z 2001 roku są odpowiedzialne za kontrolę przestrzegania
przepisów ustawy. Realizacja zadania odbywa się przy współpracy z Państwową Inspekcją Ochrony
Roślin i Nasiennictwa, Centralnym Ośrodkiem Badań Roślin Uprawnych oraz innymi jednostkami
krajowymi jak i zagranicznymi: Europejskim Laboratorium Referencyjnym Genetycznie
Zmodyfikowanej Żywności i Pasz (EURL-GMFF), Europejską Siecia Laboratoriów GMO (ENGL),
Wspólnotowym Centrum Badawczym (JRC), Instytutem Materiałów Odniesienia i Pomiarów
(IRMM) oraz innych laboratoriów i instytucji naukowych zajmujących się GMO w UE.
Partnerami mogą być następujące organy kontrolne: Państwowa Inspekcja Sanitarna, Inspekcja
Ochrony Środowiska, Inspekcja Weterynaryjna, Państwowa Inspekcja Handlowa, Państwowa
Inspekcja Pracy, organy administracji celnej w zakresie kontroli legalnego obrotu GMO, Inspekcja
Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Wszystkie wymienione organy kontrolne
potrzebują odpowiednich metod analitycznych pozwalających zarówno na identyfikację jak
i ilościowe oznaczanie autoryzowanych na rynku UE GMO i ich produktów.
Realizacja tego zadania jest związana z wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) 1829/2003, (WE) Nr 1830/2003, (WE) nr 1981/2006 (WE) nr 120/2014,
(WE) nr 1829/2003,(WE) nr 1946/2003, nr 619/2011 oraz Dyrektywie Parlamentu Europejskiego
i Rady nr 2001/18/WE w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów genetycznie
zmodyfikowanych.