Pobierz

OID (274) 7/2014
WPŁYW TECHNOLOGII NA POPRAWĘ
PRODUKCJI DROBIARSKIEJ
Osiągnięcia nauk drobiarskich są zawsze bieżąco omawiane przy okazji różnego rodzaju
międzynarodowych i krajowych wystaw drobiarskich, targów i innych spotkań. Między
innymi, na krajowej Wystawie Rolniczej „POLAGRA” w Poznaniu czy w Łodzi na Międzynarodowych Targach „FERMA BYDŁA, ŚWIŃ
i DROBIU”, odbywających się w pierwszym
kwartale każdego roku, są przedmiotem szerokiej dyskusji nie tylko podczas oficjalnie organizowanego forum naukowego, lecz także przy
stoiskach poszczególnych firm, prezentujących
innowacyjne rozwiązania dla poszczególnych
wyspecjalizowanych podmiotów sektora drobiarskiego. Stałym elementem wdrażania postępu do produkcji drobiarskiej są też corocznie organizowane Międzynarodowe Sympozja
Polskiego Oddziału WPSA pod hasłem „Nauka
- praktyce, praktyka - nauce”. O wynikach badań naukowych mających bezpośredni wpływ
na rozwój nowych technologii w produkcji
drobiarskiej, przyniosły obrady Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Teraźniejszość
i przyszłość nauk o zwierzętach”, zorganizowanej przez Uniwersytet Rolniczy w Krakowie w 2012 r.
Co roku na przełomie stycznia i lutego odbywają się na Międzynarodowej Wystawy Drobiarskiej w Atlancie, w stanie Georgia (USA),
spotkania Międzynarodowego Forum Nauk
Drobiarskich (IPPE). W 2012 roku zgromadziły np. wielonarodową grupę 1200 uczestników, reprezentujących produkcję, przemysł
i środowiska akademickie związane z branżą
drobiarską. Program obejmował 126 wygłaszanych prezentacji i 135 naukowych plakatów, przedstawiających postęp w żywieniu, fizjologii, jakości produktów oraz w dziedzinie
32
zdrowotnego bezpieczeństwa i patologii drobiu. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele z USA, Kanady, Brazylii, Meksyku, z siedmiu
krajów europejskich, z Tajlandii, Indii i Arabii Saudyjskiej. Tematyka przedstawianych zagadnień, ich zakres oraz uczestnictwo naukowców z uniwersytetów i instytutów, potwierdza
bliskie związki istniejące między profesorami,
a praktykami, które wykraczają daleko poza
oceany (Shane, 2012).
Znaczenie enzymów
Stosowanie enzymów w celu zwiększenia
strawności szerokiej gamy składników pokarmowych, jest obecnie rutynową praktyką
w przemyśle paszowym. Poprawa jakości paszy, skutkująca zmniejszeniem kosztów produkcji jaj i mięsa drobiowego, jest głównym
czynnikiem przemawiającym za stosowaniem
dodatków enzymatycznych w żywieniu drobiu. Dużą rolę odgrywa też ochrona środowiska, zwłaszcza w przypadku fosforu, którego
nadmiar może na niektórych obszarach powodować eutrofizację wód.
Naukowcy współpracujący z firmami paszowymi, wykazali korzyści wynikające z dodawania do paszy mieszanki takich enzymów jak
ksylanaza, amylaza i proteaza. Paszę zawierającą śrutę kukurydzaną, sojową i suszony destylat nasion kukurydzy, wzbogacano preparatem
Astra Xat, który wpłynął na poprawę przyrostów kurcząt brojlerów, utrzymywanych do 42
dnia życia. Ten sam zespół badał skuteczność
karbohydrazy i proteazy w jelitowym trawieniu energii, tłuszczu oraz białka kukurydzy
i pszenicy, zastosowanej w dawce dla brojlerów. Połączenie ksylanazy i amylazy porównano z kombinacją enzymów, zawierających
OID (274) 7/2014
dodatkowo proteazę, wprowadzoną na rynek
jako preparat o nazwie „Ekstra XAP”. Wg Shane (2012), dodatek enzymu zwiększył strawność skrobi w porównaniu z grupą kontrolną.
Zwiększenie strawności
W ośrodkach badawczych w Holandii i Hiszpanii, badano skuteczność enzymu w rozkładzie
nieskrobiowych polisacharydów. Wykazano,
że uzupełnienie diety enzymami, rekompensuje spadek poziomu energii metabolicznej w paszy i zmniejsza koszty żywienia drobiu.
Duńscy naukowcy donoszą o skutecznym działaniu handlowej proteazy w żywieniu kurcząt
brojlerów, która może przetrwać w środowisku kwasowym przedżołądka i żołądka, wspomagając działanie dwunastnicy i jelita krętego.
Stwierdzono, że dodatek tego enzymu okazał się podobnie skuteczny do enzymów fitazy i ksylanazy, poprawiając strawność pełnoskładnikowej paszy.
Syndrom wodobrzusza
Występowanie wodobrzusza u szybkorosnących brojlerów, zwłaszcza utrzymywanych na
dużej wysokości n.p.m., stanowił od dziesięcioleci duży problem. Naukowcy z Uniwersytetu
Anthony w Arkansas, oceniali linie genetycznie podatne, odporne i obojętne na wodobrzusze. Celem badań było określenie korelacji między długością okresu inkubacji, a długością
okresu przebywania piskląt w komorze lęgowej, do momentu ich usunięcia. Wrażliwe linie na ogół wykluwały się wcześniej od odpornych, wskazując na istnienie genetycznych
i środowiskowych interakcji w występowaniu
wodobrzusza. Badania te potwierdzają teorię,
że wartości hematokrytu miały związek z występowaniem wodobrzusza u kurcząt. Brojlery utrzymywano przez 6 tygodni, w warunkach symulowanej wysokości odpowiadającej
2700 m i 3700 m n.p.m. Linie odporne na wodobrzusze miały wyższy poziom hematokrytu od linii podatnych na tę chorobę. Ponieważ
34
w produkcji brojlerów w Meksyku występuje
problem wodobrzusza, badania nad zmniejszeniem strat występujących z tego powodu mają
duże znaczenie gospodarcze dla tego kraju
(Shane, 2012).
Wykazano także korzystny wpływ regulowania szybkości tempa wzrostu ptaków, ograniczając im spożycie paszy do 92,5% i 97,5% jej
pobrania ad libitum.
Połtowicz i Doktor (2012) wykazały, że ilościowe ograniczenie żywienia w 3 i 4 tygodniu życia, szybko rosnących kurcząt Ross 308, poprawiło efektywność odchowu, nie wpływając
istotnie na jakość cech tuszki, ale wyraźnie
zmniejszyło wydajność technologiczną mięsa.
Z kolei wg Pasternak (2012), mięso starych, rodzimych polskich ras gęsi wyróżnia się korzystnym pH, gwarantującym jego bardzo dobrą jakość, ma wysoki poziom białka, a niższy udział
tłuszczu w porównaniu do powszechnych
w kraju (92% pogłowia) gęsi Białych Kołudzkich. Stosunkowo niski w tym mięsie poziom
nasyconych kwasów tłuszczowy i wysoki nienasyconych kwasów tłuszczowych (Ω-3 i Ω-6),
charakteryzuje się dużymi walorami dietetycznymi.
Probiotyki i prebiotyki
Znacznie wzrosło zainteresowanie stosowaniem probiotyków i prebiotyków lub ich kombinacją jako zamiennika antybiotykowych promotorów wzrostu oporności. W Uniwersytecie
Manitoba, badano wpływ pochodnych drożdży, organicznych pierwiastków śladowych
i kombinacji dodatków prebiotyków i probiotyków, na układ odpornościowy drobiu. Stymulacja poziomu IgM poprzez podanie kurczętom
w dniu 14 życia, kombinacji probiotyku i prebiotyku, przyczyniła się do modyfikacji flory
jelitowej ptaków. W badaniach prowadzonych
w USA, stwierdzono korzystny wpływ na rosnące kurczęta brojlery niestrawnych węglowodanów (mannanooligosacharydów) obecnych
w komórkach drożdży i antybiotyku (Calspo-
OID (274) 7/2014
rin), dodanych do dawki kukurydzano-sojowej, zawierającej suszony wywar kukurydzany
(DDGS) oraz mączkę mięsną. Brojlery żywione taką mieszanką, miały w 42 i 47 dniu życia,
wyższe masy ciała niż ptaki grupy kontrolnej,
żywione paszą zawierającą stymulatory wzrostu oporności.
Produkowany przez Alltech wyciąg z komórek ścian drożdży - Actigen, skuteczniej poprawiał tempo wzrostu i wykorzystanie paszy
przez brojlery, w porównaniu z grupą kontrolną, żywioną paszą bez dodatków leczniczych.
Nie było różnicy w masie ciała brojlerów otrzymujących Actigen i kombinację antybiotyków
bacytracyny z wirginiamycyną. Brojlery miały
wyższą wydajność, gdy żywiono je paszą z dodatkiem Actigenu w połączeniu z antybiotykami. Z badań przeprowadzonych w Zakładzie
Doświadczalnym Instytutu Zootechniki w Kołudzie Wielkiej nad jakością mięsa gęsi białych
Kołudzkich wynika, że zastosowanie probiotyku w pierwszym dniu życia gąsiąt, wpłynęło
na zmniejszenie tempa spadku pH w mięśniach
piersiowych i na poprawę ich wodochłonności.
Badania nad metodami zarządzania
W Południowym Szkockim Instytucie Rolniczym prowadzono badania nad wpływem na
brojlery termicznego stresu podczas transportu. Oceniano skuteczność zainstalowanych
w pojeździe alternatywnych systemów wymiany powietrza, które zapobiegają cieplnemu
dyskomfortowi ptaków i utracie wilgotności.
Mierząc przepływ powietrza, łączną produkcję
metabolicznego ciepła i pojemność cieplną powietrza ustalono, że skuteczna wentylacja, przy
pełnym załadowaniu pojazdu, winna wynosić
0.6m 3s-1/ tonę żywej masy. Wykonano prototyp pojazdu, by określić jego wymagania i wykazać zmniejszenie udziału padnięć oraz poprawę jakości przewożonych kurcząt. Zaleca
się chłodzenie poprzez parowanie, czyli tzw.
ewaporacyjne - brojlerów, odchowywanych
w rejonach o gorącym klimacie. W Uniwersy36
tecie Arkansas oceniano skuteczność zraszaczy
niskociśnieniowych, porównując je z chłodzeniem przy pomocy mat. Stosowanie opryskiwaczy było skuteczniejsze w wyższej temperaturze powietrza i przy niższej wilgotności
względnej. Nie stwierdzono znaczącej różnicy
w wilgotności ściółki po usunięciu z niej stada
ptaków. Ustalono, że system zraszaczy wymaga mniej wody niż konwencjonalne chłodzenie
zamontowanymi matami.
Wentylacja tunelowa brojlerni jest obecnie powszechna na całym świecie. W Uniwersytecie
Georgia, opracowano systemy chłodzenia, wykorzystujące parowanie i określono szybkość
przepływu powietrza, warunki optymalnego
komfortu i przyrostów masy ciała ptaków. Zamontowane w kurnikach mierniki przepływu
powietrza (anemometry), charakteryzowały
w nich modele przepływu powietrza. Ustalono,
że średnią prędkość powietrza w kurniku można określić jego pomiarem wzdłuż paszociągu,
czujnikiem umieszczonym około 150 cm nad
podłogą. W ostatniej dekadzie, zwiększono
moc wentylatorów i prędkość powietrza, która
waha się od 180 m do 250 m/min. Ze względu
na większe prędkości, zwiększono powierzchnię mat chłodzących, co jednak spowodowało utworzenie się "martwych punktów” w pobliżu części frontowej kurnika. Zmniejszając
otwór wlotowy do tunelu oraz stosując kurtyny, można ujednolicić dopływ powietrza do
wnętrza kurnika.
Badając w Instytucie Zootechniki w Balicach
wpływ różnych czynników stresogennych na
jakość mięsa kurcząt brojlerów stwierdzono że
długość okresu oczekiwania ptaków w przed
(3h) i w transporcie (3h) na ich ubój, nie spowodowało zmniejszenia ich reakcji stresowej i nie
zmieniło większości badanych parametrów jakości mięśni piersiowych i mięśni nóg. W innym doświadczeniu, 42 dniowym brojlerom
odjęto paszę i pozostawiając im wodę (grupa
1), a grupę 2, także głodzono przez 12 godzin
z tym, że podczas następnych 4h były podda-
OID (274) 7/2014
wane procedurom transportowym (załadunek,
transport i rozładunek). Stwierdzono, że postępowanie z brojlerami przed ubojem wpłynęło
na zmianę stężenia kortykosteronu i trójjodotyroniny we krwi oraz na zróżnicowanie pH,
barwę oraz wodochłonność mięśni nóg kurcząt. Podobne wyniki uzyskano również, badając wpływ postępowania przedubojowego na
wskaźniki stresu i cechy jakości mięsa wolno
rosnących kurcząt Hubbard JA 957. Ten sam
zespół pracowników IZ-PIB (Połtowicz i in.,
2012) wykazał, że wiek (35, 38 i 42 dzień życia), w którym kurczęta osiągają masę ubojową ciała, wpływa na zawartość składników mineralnych w ich mięśniach, co z kolei się wiąże
z niektórymi wyznacznikami technologicznej
jakości mięsa.
Z wyżej przytoczonego krótkiego przeglądu
wynika, że wyniki badań naukowych mają bezpośredni wpływ na rozwój różnych technologii
i procedur stosowanych w produkcji drobiarskiej. Dzięki nim branża wytwarza produkty
o wyższej jakości i niższych kosztach produkcji przy równoczesnym zachowaniu komfortowych warunków środowiskowych dla ptaków
i obsługi.
38
Wszyscy związani z branżą drobiarską - od
Uniwersytetów i Instytutów Naukowych, poprzez urzędy wszystkich szczebli, producenci
jaj i mięsa drobiowego, pracownicy przemysłu
przetwórczego, producenci pasz, leków i sprzętu drobiarskiego itd. - na handlu kończąc, winni korzystać w jak najszerszym zakresie ze
spotkań naukowych, niosących innowacyjne
rozwiązania technologiczne. Ujednolicane na
obszarze Unii Europejskiej przepisy dotyczące
procedur stosowanych w produkcji jaj i mięsa
drobiowego, wymagają z kolei szybkiego i jasnego wdrażania ich do praktyki, co można
osiągnąć tylko przez systematyczne szkolenie
personelu.
dr inż. Ryszard Gilewski
Prof. dr hab. Stanisław Wężyk
AVICONS - Warszawa