Teachers Guide for 3rd Module

Część
Wprowadzenie
,,Kąpiel tlenowa dla
bałtyckiego dorsza”
Zawartość
Zacznij od filmu: Na rynku
Cel: Uczniowie po obejrzeniu filmu poznają
przyczyny zmniejszania się zasobów dorsza w Morzu
Bałtyckim.
Pytanie: Jakie są przyczyny zmniejszania się zasobów
dorsza w Morzy Bałtyckim?
Odpowiedź: Antropogeniczne –Przełowienie
Naturalne- brak natlenionej i zasolonej
wody przydennej
Podstawowe informacje
Prezentacja 1 : Wody brakiczne
(Brackish water)
Cel: Zapoznanie uczniów z powstawaniem wód
brakicznych/słonawych w Bałtyku.
Prezentacja 2: Stratyfikacja wód Bałtyku
(A stratified sea )
Cel: Zapoznanie uczniów z uwarstwieniem wód
Bałtyku.
Prezentacja 3: Natlenienie wód przydennych
(Oxygen for the bottom water)
Cel: Uczeń zyskuje wiedzę z zakresu mieszania się
wód Bałtyku i wlewów wód słonych z M. Północnego
oraz poznaje przyczyny niedostatku tlenu w głębszych
warstwach wody.
Dodatkowe informacje dla nauczycieli
Dorsz w Morzu Bałtyckim osiąga zdolność do rozrodu dopiero między 3 a 4 rokiem
swojego życia. Tarło dorsza w Bałtyku rozpoczyna się w marcu i trwa aż do sierpnia.
Ryby te na miejsce rozrodu wybierają bałtyckie głębiny, w których panują
odpowiednie warunki fizyko-chemiczne wody- natlenienie, zasolenie i gęstość wody.
Jedynie w bałtyckich głębinach zasolenie wód jest odpowiednie dla rozwoju ikry
dorsza i wynosi od 12 do 16 PSU. Jest to związane z wlewami zasolonej i bogatej w
tlen wody z Morza Północnego do Bałtyku. Niestety na przestrzeni kilkudziesięciu
lat wlewy te zmniejszyły się, powodując niedotlenienie i niskie zasolenie głębszych
warstw Bałtyku. Sytuacja ta prowadzi do zmniejszania się populacji dorsza w Morzu
Bałtyckim.
Czas/minuty
6
Morze Bałtyckie należy do mórz śródkontynentalnych Oceanu Atlantyckiego. Jest
to morze słonawe (brakiczne), stosunkowo płytkie – średnia głębokość wynosi 53
metry. Morze to jest największym na świecie zbiornikiem wód brakicznych. Stanowi
mieszaninę słodkich wód rzecznych i słonych wód morskich o zasoleniu niższym niż
wody morskie, ale wyższym niż zasolenie wód rzecznych. Słona woda przedostaje
się tylko przez wąskie cieśniny Duńskie i w związku z tym jej wymiana może trwać
nawet 25 lat. Natomiast słodka woda dostaje się ze spływu rzecznego, obszar zlewni
Bałtyku jest 4,5 razy większy od obszaru samego Morza Bałtyckiego. Średnie
zasolenie Morza Bałtyckiego wynosi 7PSU, jednak przy cieśninach Duńskich
zasolenie jest wyższe ok. 20 PSU, a im dalej na północ w rejonach Zatoki Botnickiej
zasolenie spada do ok. 1 PSU.
W Bałtyku obserwuje się następujące warstwy wód: wody powierzchniowe, wody
głębinowe oraz warstwę pośrednią (tzw. haloklinę). Wody powierzchniowe
charakteryzują się wyrównanym niskim zasoleniem. Są to wody dobrze wymieszane
i natlenione, o temperaturze wahającej się w zależności od sezonu od 0°C do 20°C.
Wody głębinowe charakteryzują się zasoleniem od 12 do 22‰, wykazują prawie
stałą temperaturę 4-6°C. Warstwa wód powierzchniowych jest oddzielona od
warstwy wód głębinowych halokliną. Haloklina charakteryzuje się gwałtownym
wzrostem zasolenia wody, a tym samym gęstości wody. Stratyfikacja wód decyduje
o termice i cyrkulacji wód Bałtyku, a tym samym o natlenieniu wód głębinowych.
Poniżej halokliny zaznacza się brak mieszania się wód, co jest przyczyną
powstawania ubytków tlenowych. Natlenienie wód poniżej halokliny odbywa się
tylko poprzez silne nieregularne wlewy rozcieńczonych wód z Morza Północnego.
Jednak poprawa warunków tlenowych jest tylko tymczasowa, gdyż wlewające się
warstwy wód ulegają stagnacji aż do obniżenia ich gęstości. W tym czasie
zachodzące procesy życiowe i rozkład materii organicznej doprowadzają do zużycia
tlenu. Jest to zjawisko charakterystyczne dla wód słonawych. Słabsze wlewy nie są
3
3
3
Eksperyment
Wprowadź tlen w głębsze warstwy wody
Eksperyment składa się z 3 części, po poprawnej
odpowiedzi przechodzi się do następnej. Pytania
dotyczą informacji zawartych w Części II tj.
Podstawowe informacje.
Materiały dodatkowe
Znajdą Państwo tutaj 4 prezentacje (j. angielski) oraz
film.

How scientist can trace down the halocline
Jak naukowcy znajdują halokline-11 slajdów

Real data – Dane- 10 slajdów

History of Saltwater Intrusions- Historia
wlewów na przestrzeni lat- 4 slajdy

On board of the Oceania - Na pokładzie
statku badawczego s/y Oceania- film
Cel: Uczeń zaznajamia się z pracą oceanografa,
poznając instrumenty z jakich korzysta się w
badaniach morza oraz uczy się interpretacji danych.
natomiast w stanie wyprzeć zalegających wód o dużej gęstości, toteż wklinowują się
nad przydenną warstwą wód na wysokości odpowiedniej dla ich gęstości. Tego typu
słabe wlewy nie naruszają wód przydennych i tym samym nie poprawiają ich
natlenienia. Warstwa halokliny stanowi barierę mieszania się wód, przez co utrudnia
nie tylko dostarczanie tlenu do głębokich wód, ale stanowi także barierę dla
wymianie pożywienia i zanieczyszczeń, a także innych substancji pomiędzy
warstwami wód powierzchniowych, a głębinowych.
Odpowiedzi:
Pytanie 1: Wind speed - INCREASE
Pytanie 2: Wind speed ≥ 8Bft
Wind direction - East
Duration of wind (days) ≥ 6 days
Pytanie 3: Wind speed ≥ 8Bft
Wind direction - West
Duration of wind (days) ≥ 4 days
6
25
Materiały dostępne po
zalogowaniu
W zakładce Summarise what you have learned
uczniowe znajdą:
 Krzyżówkę – sprawdzającą
podstawowe słownictwo w języku
angielskim z modułu Water
Exchange Processes
 Quiz- 10 pytań na podstawie
informacji zawartych w module
Water Exchange Processes
Krok po kroku jak się zarejestrować.
18
Zakładka Please let us know what you think..
Zachęcamy uczniów do pozostawienia informacji
zwrotnej, na temat tego co można by ulepszyć w
module Water Exchange Processes.
Razem:
ok./do 64
Literatura uzupełniająca:
 „Hydrologia ogólna” Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska,
Zdzisław Mikulski, Wyd. PWN, Warszawa 1993;
 „Morze Bałtyckie: warunki środowiskowe i przeobrażenia” Ludwik Żmudziński,
Wyd. Pomorskiej Akademii Pedagogicznej;


http://levis.sggw.waw.pl/~ozw1/zgw/msos/05_06/baltyk/index.html
http://ocean.ug.edu.pl/~oceju/CentrumGIS/dane/morze_baltyckie.pdf