rozdział 2 - Polska Akcja Humanitarna

Transkrypt

PAH_ poradnik_Polska dla Ciebie-ŚRODEK-do II druku.indd 1
2/15/13 4:38 PM
POLSKA DLA CIEBIE
poradnik dla repatriantów i cudzoziemców
Wydanie V rozszerzone i zmienione, 2012
ПОЛЬША ДЛЯ ТЕБЯ
справочник для репатриантов и иностранцев
Издание V с изменениями и дополнениями, 2012
2/15/13 4:38 PM
2/15/13 4:38 PM
SPIS TREŚCI
1
ROZDZIAŁ 1
14STATUS REPATRIANTA. PIERWSZE KROKI PO PRZYJEŹDZIE DO POLSKI
Opracowanie: Departament Obywatelstwa i Repatriacji MSW
ROZDZIAŁ 2
18UDZIAŁ ORGANÓW ADMINISTRACJI W POSTĘPOWANIU
REPATRIACYJNYM
ROZDZIAŁ 3
24PRAWA REPATRIANTA
ROZDZIAŁ 4
46LISTA SAMODZIELNYCH PRACOWNIKÓW ZAJMUJĄCYCH SIĘ
REPATRIACJĄ W URZĘDACH WOJEWÓDZKICH
Opracowanie: Artur Rzeźnik
ROZDZIAŁ 5
52STATUS CZŁONKÓW RODZINY REPATRIANTA NIE POSIADAJĄCYCH
OBYWATELSTWA POLSKIEGO
ROZDZIAŁ 6
60KARTA POLAKA
Opracowanie: Anna Turek
ROZDZIAŁ 7
68LEGALIZACJA POBYTU CUDZOZIEMCÓW W POLSCE
4
2/15/13 4:38 PM
СОДЕРЖАНИЕ
1
ГЛАВА 1
15СТАТУС РЕПАТРИАНТА. ПЕРВЫЕ ШАГИ ПОСЛЕ ПРИБЫТИЯ В ПОЛЬШУ
Монография: Департамент гражданства и репатриации МВД
ГЛАВА 2
19УЧАСТИЕ АДМИНИСТРАТИВНЫХ ОРГАНОВ В ПРОЦЕДУРЕ
РЕПАТРИАЦИИ
ГЛАВА 3
25ПРАВА РЕПАТРИАНТА
ГЛПВА 4
47СТАТУС ЧЛЕНОВ СЕМЬИ РЕПАТРИАНТА, НЕ ИМЕЮЩИХ ПОЛЬСКОГО
ГРАЖДАНСТВА
Монография: Департамент гражданства и репатриации МВД 2
ГЛАВА 5
53СТАТУС ЧЛЕНОВ СЕМЬИ РЕПАТРИАНТА, НЕ ИМЕЮЩИХ ПОЛЬСКОГО
ГРАЖДАНСТВА
ГЛАВА 6
61КАРТА ПОЛЯКА
Составила: Анна Турек
ГЛПВА 7
69ЛЕГАЛИЗАЦИЯ ПРЕБЫВАНИЯ ИНОСТРАНЦЕВ В ПОЛЬШЕ
5
2/15/13 4:38 PM
SPIS TREŚCI
ROZDZIAŁ 8
100INSTYTUCJE I ORGANIZACJE, DO KTÓRYCH MOŻNA ZWRÓCIĆ SIĘ
O POMOC
Opracowanie i aktualizacja: Artur Rzeźnik
2
ROZDZIAŁ 1
108OBYWATEL W URZĘDZIE
Opracowanie tekstu: Joanna Figura, Anna Masny, Ewa Śliwińska (Biuro Porad
Obywatelskich, Warszawa), konsultacje pierwszego wydania: Polskie Stowarzyszenie
Edukacji Prawnej, Warszawa
Wydanie V aktualizował i uzupełniał: Jacek Białas
ROZDZIAŁ 2
148ELEKTRONICZNA PLATFORMA USŁUG ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ – EPUAP
ROZDZIAŁ 3
150APOSTILLE
ROZDZIAŁ 4
54ZAMELDOWANIE
1
3
ROZDZIAŁ 1
64SYSTEM OPIEKI ZDROWOTNEJ
1
Opracowanie: Magdalena Syrek
W POLSCE
ROZDZIAŁ 2
180BEZROBOTNI
AKTYWIZACJA
– POMOC, REJESTRACJA, UPRAWNIENIA,
Opracowanie: Ewa Bartoszyńska, Jacek Białas, Rafał Kowalski (Stowarzyszenie Klon/
Jawor), Anna Kuć
Aktualizacja: Rafał Kowalski
ROZDZIAŁ 3
16POSZUKIWANIA PRACY
2
I TEMATY POKREWNE
6
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 8
101УЧРЕЖДЕНИЯ И ОРГАНИЗАЦИИ В КОТОРЫЕ МОЖНО ОБРАЩАТЬСЯ
ЗА ПОМОЩЬЮ
Подготовка и актуализация: Артур Жезьник
2
ГЛАВА 1
09ГРАЖДАНИН В УЧРЕЖДЕНИИ
1
Текст составили: Йоанна Фигура, Анна Масны, Ева Сливинська (Бюро Консультации,
Варшава), консультант первого издания: Польская ассоциация юредического
образования, Варшава.
Издание V с дополнениями и изменениями составил: Яцек Бялас
ГЛАВА 2
149ЭЛЕКТРОННАЯ ПЛАТФОРМА УСЛУГ ОБЩЕСТВЕННОЙ
АДМИНИСТРАЦИИ – EPUAP
Составил: Артур Жезьник
ГЛАВА 3
51АПОСТИЛЬ
1
ГЛАВА 4
55РЕГИСТРАЦИЯ ПО МЕСТУ ЖИТЕЛЬСТВА (ПРОПИСКА)
1
3
ГЛАВА 1
65СИСТЕМА МЕДИЦИНСКОГО
1
Составила: Магдалена Сырек
ОБЕСПЕЧЕНИЯ В ПОЛЬШЕ
ГЛАВА 2
181БЕЗРАБОТНЫЕ – ПОМОЩЬ, РЕГИСТРАЦИЯ, ПРАВА,
АКТИВИЗАЦИЯ
Составили: Ева Бартошынска, Яцек Бялас, Рафал Ковальски (Обьединение Клён/
Явор), Анна Куць
Актуализация: Рафал Ковальски
ГЛАВА 3
17ПОИСК РАБОТЫ И ПОДОБНЫЕ
2
ТЕМЫ
7
2/15/13 4:38 PM
SPIS TREŚCI
ROZDZIAŁ 4
20CURRICULUM VITAE I
2
Opracowanie: Jolanta Tarka
LIST MOTYWACYJNY
ROZDZIAŁ 5
32DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
2
ROZDZIAŁ 6
40PRAWA KONSUMENTÓW
2
ROZDZIAŁ 7
48SYSTEM PODATKOWY W
2
4
POLSCE
ROZDZIAŁ 1
74KTO I KIEDY MOŻE OTRZYMAĆ ZASIŁEK Z POMOCY SPOŁECZNEJ
2
Opracowanie tekstu: Renata Niecikowska (Stowarzyszenie Klon/Jawor)
ROZDZIAŁ 2
90KTO MOŻE OTRZYMAĆ DODATEK MIESZKANIOWY
2
ROZDZIAŁ 3
06ŚWIADCZENIA RODZINNE
3
Opracowanie, aktualizacja tekstu: Rafał Kowalski (Stowarzyszenie Klon/Jawor)
ROZDZIAŁ 4
34ŚWIADCZENIA EMERYTALNE
3
ROZDZIAŁ 5
48NIEPEŁNOSPRAWNI ORZECZNICTWO
3
Opracowanie tekstu: Anita Siemaszko
RENTOWE I POZARENTOWE
8
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 4
21РЕЗЮМЕ И МОТИВАЦИОННОЕ
2
Составила: Йоланта Тарка
ПИСЬМО
ГЛАВА 5
33ХОЗЯЙСТВЕННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ
2
ГЛАВА 6
41ПРАВА ПОТРЕБИТЕЛЕЙ
2
ГЛАВА 7
49SYSTEM PODATKOWY W
2
4
POLSCE
ГЛАВА 1
75КТО И КОГДА ПОЛУЧАЕТ ПРАВО НА СОЦИАЛЬНУЮ
2
Составила: Рената Нециковска (Общество Klon/Jawor)
ПОМОЩЬ
ГЛАВА 2
291КТО
ИМЕЕТ ПРАВО НА ПОЛУЧЕНИЕ ЖИЛИЩНОЙ НАДБАВКИ
(пособия)
Составила: Рената Нечиковска (Общество Klon/Jawor)
ГЛАВА 3
07СЕМЕЙНЫЕ ПОСОБИЯ
3
Составил и aктуализировал: Рафал Ковальски (Общество Klon/Jawor)
ГЛАВА 4
35ПЕНСИОННОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ
3
ГЛАВА 5
349ИНВАЛИДЫ
РЕШЕНИЕ О ПРЕДОСТАВЛЕНИИ
И О НЕПРЕДОСТАВЛЕНИИ ПОСОБИЯ
Составила: Анита Семашко
9
2/15/13 4:38 PM
SPIS TREŚCI
ROZDZIAŁ 6
372USŁUGI
OPIEKUŃCZE I SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE
Pomoc dla osób niepełnosprawnych, seniorów
Opracowanie: Agnieszka Deja (Stowarzyszenie Klon/Jawor)
ROZDZIAŁ 7
390POWIATOWE
CENTRA POMOCY RODZINIE
Opracowanie tekstu: Artur Rzeźnik (PAH)
5
ROZDZIAŁ 1
94WAŻNE NUMERY TELEFONÓW
3
ROZDZIAŁ 2
398ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE
NA RZECZ KOBIET
ROZDZIAŁ 3
408PODZIAŁ
ADMINISTRACYJNY POLSKI
ROZDZIAŁ 4
420ODLEGŁOŚCI
KOLEJOWE I DROGOWE MIĘDZY WYBRANYMI
MIEJSCOWOŚCIAMI
ROZDZIAŁ 5
24 WAŻNIEJSZE INSTYTUCJE W WOJEWÓDZTWACH
4
10
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 6
373ОПЕКУНСКИЕ
УСЛУГИ И СПЕЦИАЛИЗИРОВАННЫЕ УСЛУГИ ПО
ОПЕКЕ
Помощь для людей с ограниченной трудоспособностью и пожилых
людей
Составила: Агнешка Дэя (Общество Klon/Jawor)
ГЛАВА 7
91ПОВЯТОВЫЕ ЦЕНТРЫ
3
5
ПОМОЩИ СЕМЬЯМ
ГЛАВА 1
95ВАЖНЫЕ НОМЕРА ТЕЛЕФОНОВ
3
Составил: Артур Жезник
ГЛАВА 2
99ОРГАНИЗАЦИИ, ДЕЙСТВУЮЩИЕ
3
Составила: Иоланта Тарка
В ЗАЩИТУ ПРАВ ЖЕНЩИН
ГЛАВА 3
409АДМИНИСТРАТИВНОЕ
ДЕЛЕНИЕ ПОЛЬШИ
ГЛАВА 4
421ПРОТЯЖЕННОСТЬ
ПОЛЬШЕ
ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫХ ПУТЕЙ И АВТОТРАСС В
ГЛАВА 5
25 ВАЖНЕЙШИЕ УЧРЕЖДЕНИЯ В ВОЕВОДСТВАХ
4
Составил и актулизировал: Артур Жезьник
11
2/15/13 4:38 PM
CZĘŚĆ I
2/15/13 4:38 PM
ЧАСТЬ I
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 1 STATUS REPATRIANTA. PIERWSZE
KROKI PO PRZYJEŹDZIE DO POLSKI
Czym jest repatriacja? Kto jest repatriantem?
REPATRIACJA to powrót do Polski osób pochodzenia polskiego. Jest to również uprzywilejowany sposób nabycia polskiego obywatelstwa.
REPATRIANTEM jest osoba polskiego pochodzenia, która przybyła do Rzeczypospolitej
Polskiej na podstawie wizy repatriacyjnej z zamiarem osiedlenia się na stałe. Data stempla
potwierdzającego przekroczenie granicy, widoczna w paszporcie repatrianta jest jednocześnie
datą nabycia przez niego obywatelstwa polskiego.
Wraz z nabyciem obywatelstwa polskiego repatriant staje się jednocześnie obywatelem
Unii Europejskiej. Współmałżonkowie lub członkowie najbliższej rodziny repatrianta
nie posiadający statusu repatrianta nie są obywatelami UE.
Ustawa o repatriacji
Ustawa z dnia 9 listopada 2000r. o repatriacji (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532) określa
zasady nabycia obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji, prawa repatrianta, a także
zasady i tryb udzielania pomocy repatriantom i członkom ich rodzin. Ustawa obowiązuje od
dnia 1 stycznia 2001 roku. Od 1 stycznia 2004 r. uległy zmianie przepisy dotyczące zaproszeń repatriantów, uznania za repatrianta, form pomocy dla repatriantów, aktywizacji
zawodowej repatriantów oraz sposobu dotowania gmin zapraszających nie wskazanych
imiennie repatriantów.
Pierwsze kroki po przyjeździe do Polski
Po przybyciu na miejsce osiedlenia repatriant musi uregulować sprawy związane ze swoim
zamieszkaniem i zameldowaniem.
1
W pierwszej kolejności trzeba zarejestrować w miejscowym Urzędzie Stanu Cywilnego (USC) zagraniczne odpisy aktów stanu cywilnego (urodzenia, ślubu,
itp.) wraz z ich tłumaczeniem, dokonanym przez tłumacza przysięgłego. Dokumenty
obcojęzyczne powinny być oryginałami lub kopiami z adnotacją konsula „za zgodność
z oryginałem”.
14
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 1 СТАТУС РЕПАТРИАНТА. ПЕРВЫЕ ШАГИ
ПОСЛЕ ПРИБЫТИЯ В ПОЛЬШУ
Что такое репатриация? Кто является репатриантом?
Репатриация – это возвращение в Польшу лиц польского происхождения. Это также
привилегированный способ получения польского гражданства. Репатриантом является лицо польского происхождения, которое прибыло в Польшу на основании репатриационной визы с намерением постоянного проживания. Дата штампа в паспорте
репатрианта, подтверждающего пересечение границы, является одновременно датой
получения польского гражданства.
Вместе с получением польского гражданства репатриант становится также гражданином Европейского Союза. Супруги или ближайшие члены семьи репатрианта,
не получившие статуса репатрианта, не являются гражданами Европейского Союза.
Закон о репатриации
Закон от 9 ноября 2000 г. о репатриации (Законодательный Вестник от 2004 г., №
53, статья 532) определяет правила получения польского гражданства на основании
репатриации, права репатрианта, а также правила и порядок оказания помощи репатриантам и членам их семей. Закон вступил в силу 1 января 2001 года. С 1 января
2004 года изменились правила, касающиеся приглашения репатриантов, признания
репатриационного статуса, форм помощи для репатриантов, трудовой активизации
репатриантов, а также способа субсидирования гмин, приглашающих репатриантов
на заявителя, без конкретизации имён.
Первые шаги после прибытия в Польшу
После прибытия на новое место жительства репатриант должен урегулировать
вопросы, связанные с жильем и пропиской.
В первую очередь следует зарегистрировать в районном отделе записи актов
гражданского состояния – загсе (Urząd Stanu Cywilnego – USC) документы
актов гражданского состояния, выданные за границей (akta stanu cywilnego)
(свидетельство о рождении, свидетельство о браке и т.д.) вместе с нотариально
заверенным переводом. Документы, составленные на иностранных языках, должны
1
15
2/15/13 4:38 PM
STATUS REPATRIANTA. PIERWSZE KROKI PO PRZYJEŹDZIE DO POLSKI
2
Następnie repatriant musi udać się do Wydziału Spraw Obywatelskich właściwego
Urzędu Wojewódzkiego, aby otrzymać od wojewody poświadczenie obywatelstwa polskiego. Poświadczenie jest wydawane na podstawie paszportu z wklejoną wizą
repatriacyjną oraz po przedstawieniu odpisów aktów stanu cywilnego sporządzonych
w polskim USC.
3
Kolejnym krokiem jest złożenie w Urzędzie Miasta (Dzielnicy) lub Gminy wniosku
o wydanie dowodu osobistego, zameldowanie się na pobyt stały oraz wystąpienie
o nadanie numeru ewidencyjnego PESEL.
Wszelkie wątpliwości należy wyjaśniać w Urzędzie Gminy właściwym ze względu na
miejsce osiedlenia się.
Członkowie najbliższej rodziny repatrianta nie będący pochodzenia polskiego, po przyjeździe do Polski, sprawy związane z zameldowaniem muszą załatwiać według odrębnej
procedury. Więcej na ten temat patrz rozdział „Status członków rodziny repatrianta nie
posiadających obywatelstwa polskiego”.
Szczegółowe informacje na temat aktów stanu cywilnego, zameldowania i dowodów
osobistych zawierają m.in.:
– Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2005 r. w sprawie pisemnego zgłoszenia
urodzenia dziecka (Dz. U. nr 27, poz. 232);
– Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1994 r. w sprawie opłaty skarbowej
(Dz. U. nr 136, poz. 705);
– Kodeks rodzinny i opiekuńczy;
– Ustawa z dnia 15 listopada 1956 o zmianie imion i nazwisk, (t. j. Dz. U. z 1963, nr 59,
poz. 328; z 1990, nr 34, poz. 198; z 1998, nr 106, poz. 668; nr 117, poz. 757; z 2001, nr
43, poz. 476; z 2005, nr 17, poz. 141; nr 62, poz. 550);
– Ustawa z dn. 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t. j. Dz. U. 2004, nr
161, poz. 1688);
– Ustawa z dn. 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach
osobistych (Dz. U. z 2004 r., Nr 93, poz. 887);
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 21 listopada 2000 r. w sprawie wzoru dowodu
osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich
wymiany, zwrotu lub utraty (Dz. U. z 2000 r., Nr 112, poz. 1182);
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2003 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania
dowodów osobistych, ich wymiany, zwrotu lub utraty (Dz. U. nr 56, poz. 500);
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie opłaty za wydanie dowodu osobistego (Dz. U. nr 209, 2129).
16
2/15/13 4:38 PM
СТАТУС РЕПАТРИАНТА. ПЕРВЫЕ ШАГИ ПОСЛЕ ПРИБЫТИЯ В ПОЛЬШУ
предоставляться в оригинале или в виде копий, заверенных консулами с аннотацией
«в соответствии с оригиналом» (za zgodność z oryginałem).
2
Далее, репатриант должен обратиться в Отдел по гражданским делам (Wydział
Spraw Obywatelskich) соответствующего Воеводского управления с целью получения у воеводы свидетельства, подтверждающего польское гражданство.
Это свидетельство выдается на основании паспорта с вклеенной репатриационной
визой и документов актов гражданского состояния, выданных польским загсом.
3
Следующий шаг – подача в Городское управление (Urząd Miasta) или Управление гмины/района (Urząd Gminy/Dzielnicy) заявления на выдачу удостоверения личности, оформление постоянной прописки и на присвоение
идентификационного номера гражданина (PESEL)
По всем спорным вопросам следует обращаться в Управление гмины по месту жительства.
Ближайшие члены семьи репатрианта, не имеющие польского происхождения, вопросы,
связанные с получением прописки, по приезде в Польшу должны решать на основании
особой процедуры. Больше информации по этой теме можно найти в 4-ой главе первой
части: «Статус членов семьи репатрианта, не имеющих польского гражданства».
Подробная информация об актах гражданского состояния, прописке и удостоверении личности содержится в частности в следующих документах:
– Распоряжение Министра здравоохранения от 2 февраля 2005 года, касающегося письменного заявления о рождении ребёнка (Законодательный Вестник № 27, статья 232).
– Распоряжение Министра финансов от 9 декабря 1994 года о взымании государственной пошлины (Законодательный Вестник № 136, статья 705).
– Кодекс о семье и опеке.
– Закон от 15 ноября 1956 года об изменении имён и фамилий (Законодательный
Вестник от 1963 года, № 59, статья 328; от 1990 года, № 34, статья 198; от
1998 года, № 106, статья 668; № 117, статья 757; от 2001 года, № 43, статья
476; от 2005 года, № 17, статья 141; № 62, статья 550).
– Закон от 29 сентября 1986 года – Об актах гражданского состояния (Законодательный Вестник от 2004 года, № 161, статья 1688).
– Закон от 16 апреля 2004 года об изменениях в законе, касающегося учета населения и
удостоверений личности (Законодательный Вестник от 2004 года, № 93, статья 887).
– Распоряжение Совета министров от 21 ноября 2000 года, касающееся образца
удостоверения личности и процедуры, связанной с его выдачей, заменой, возвращением или утерей (Законодательный Вестник от 2000 года, № 112, статья 1182).
– Распоряжение Совета министров от 18 марта 2003 года, изменяющее распоряжение об образцах удостоверений личности и процедуры, связанной с его выдачей,
заменой, возвращением или утерей (Законодательный Вестник № 56, статья 500).
– Распоряжение Совета министров от 14 сентября 2004 года, изменяющее распоряжение об оплате за выдачу удостоверений личности (Законодательный
Вестник № 209, статья 2129).
17
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 2 UDZIAŁ ORGANÓW ADMINISTRACJI
W POSTĘPOWANIU REPATRIACYJNYM
Gmina
Jest jednym z podmiotów mogących zaprosić repatrianta (zarówno imiennie, jak i anonimowo). Gminy, które zdecydują się na anonimowe zaproszenie repatrianta, otrzymają pomoc
ze strony państwa. Wysokość i formę tej pomocy regulują przepisy ustawy o repatriacji.
Starosta
– Starosta jest jednym z podmiotów mogących zaprosić repatrianta. Starosta (na wniosek
rady powiatu) zapewnia repatriantowi miejsce w domu pomocy społecznej.
– Przyznaje oraz ustala w drodze decyzji wysokość pomocy, jaką otrzymują repatrianci,
którzy przybyli do Polski z terenów azjatyckich byłego ZSRR i ponieśli koszty związane
z remontem lub adaptacją lokalu mieszkalnego w nowym miejscu osiedlenia się. Pomoc
pochodzi ze środków budżetu państwa i jest przeznaczona na częściowe pokrycie
udokumentowanych i uzasadnionych kosztów poniesionych przez repatrianta. Starosta
przyznaje ją w ciągu 24 miesięcy od dnia nabycia przez repatrianta obywatelstwa
polskiego.
– Przyznaje (albo odmawia przyznania) oraz ustala w drodze decyzji wysokość pomocy ze
środków budżetu państwa, jaką otrzymują repatrianci, którzy przybyli do Polski z terenów
innych niż tereny azjatyckie byłego ZSRR i ponieśli koszty związane z remontem lub
adaptacją lokalu mieszkalnego w nowym miejscu osiedlenia się. Pomoc, przeznaczona
na częściowe pokrycie kosztów poniesionych przez repatrianta, może być mu przyznana,
jeśli znajduje się on w szczególnie trudnej sytuacji materialnej.
– Dokonuje wypłaty przyznanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
jednorazowych zasiłków dla repatrianta i jego rodziny (transportowego, na
zagospodarowanie i bieżące utrzymanie oraz szkolnego) w terminie 60 dni od dnia
nabycia przez repatrianta obywatelstwa polskiego.
– Jest organem właściwym ze względu na organizację aktywizacji zawodowej repatriantów.
Podpisuje umowy z pracodawcą, który zobowiązał się zatrudnić repatrianta na minimum
24 miesiące, ustala oraz wypłaca zwrot części kosztów poniesionych przez pracodawcę na
aktywizację zawodową repatriantów. Podpisuje on również umowę z repatriantem, ustala
wysokość oraz wypłaca część kosztów w związku z podnoszeniem przez repatrianta
kwalifikacji zawodowych.
18
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 2 УЧАСТИЕ АДМИНИСТРАТИВНЫХ
ОРГАНОВ В ПРОЦЕДУРЕ РЕПАТРИАЦИИ
Гмина
Является одним из органов, имеющих право пригласить репатрианта (используя
именное или анонимное приглашение). Гмины, приглашающие репатрианта анонимно, получают помощь со стороны государства. Размер и форма этой помощи
регулируются Законом о репатриации.
Староста
– Один из представителей власти, имеющий право пригласить репатрианта. Староста (на основании заявки Совета повята) обеспечивает репатрианту место в
центре социальной помощи.
– Признаёт и определяет, посредством вынесения решения, размер помощи, которую
получают репатрианты, прибывшие в Польшу из азиатской части бывшего СССР
и понесшие расходы, связанные с ремонтом или приспособлением помещения
под жилье на новом месте жительства. Помощь поступает из государственных
бюджетных средств и направляется на частичное компенсирование документально подтвержденных и обоснованных расходов. Староста выплачивает помощь
в течение 24 месяцев со дня получения репатриантом польского гражданства.
– Признаёт (либо отказывает в признании) и устанавливает, посредством вынесения решения, размер помощи, выделяемой из бюджетных средств государства,
которую получают репатрианты, прибывшие в Польшу из неазиатских республик
бывшего СССР и понесшие расходы, связанные с ремонтом или приспособлением
помещения на новом месте жительства. Помощь, предназначенная на частичное
компенсирование расходов, которые понес репатриант, может быть ему оказана
в том случае, если он находится в особо трудной материальной ситуации.
– Осуществляет выплаты единовременных пособий, признанных министром внутренних дел и администрации репатрианту и его семье (на проезд, обустройство
и проживание, а также на обучение в школе) не позднее 60 дней со дня получения
репатриантом польского гражданства.
– Является соответствующим органом, занимающимся организацией профессиональной активизации репатриантов. Подписывает договора с работодателем, обязавшимся принять на работу репатрианта не менее, чем на 24 месяца, определяет и возвращает часть издержек, понесённых работодателем на профессиональную активизацию
19
2/15/13 4:38 PM
UDZIAŁ ORGANÓW ADMINISTRACJI W POSTĘPOWANIU REPATRIACYJNYM
Wojewoda
– Weryfikuje pod względem formalnym zaproszenia wystosowane przez gminy (sprawdza, czy zostały wystawione zgodnie z prawem, na podstawie stosownej uchwały Rady
Gminy i czy zostały podpisane przez właściwe osoby).
– Pełni rolę organu opiniującego wnioski o wydanie wizy repatriacyjnej pod kątem posiadania przez repatrianta „warunków do osiedlenia się”.
– Jest organem właściwym do wydania decyzji o uznaniu za repatrianta osoby spełniającej
warunki przewidziane w ustawie o repatriacji.
– Udziela gminie, która zapewniła anonimowemu repatriantowi lokal mieszkalny i zobowiązała się do zawarcia umowy najmu tego lokalu na czas nieokreślony, dotacji celowej
z budżetu państwa. Podstawą udzielenia dotacji jest porozumienie zawarte miedzy gminą
a właściwym wojewodą. Dotacja ta powinna być udzielona gminie przed przybyciem
repatrianta do Polski.
– Dokonuje zwrotu udokumentowanych i uzasadnionych kosztów poniesionych przez
tę gminę, która udzieli repatriantowi pomocy poprzez pokrycie kosztów związanych
z remontem i adaptacją lokalu mieszkalnego w miejscu jego osiedlenia się.
– Jest organem odwoławczym od decyzji starosty w sprawie pomocy, jaką otrzymują repatrianci, którzy przybyli do Polski z terenów azjatyckich byłego ZSRR i ponieśli koszty
związane z remontem lub adaptacją lokalu mieszkalnego w nowym miejscu osiedlenia się.
– Udziela powiatowi dotacji celowej na realizację aktywizacji zawodowej repatriantów.
Minister Spraw Wewnętrznych
– Prowadzi postępowanie opiniodawcze wniosków o wydanie wizy repatriacyjnej.
– Przekazuje do Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców wnioski małżonków repatriantów
o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się.
– Udziela zgody na wydanie wnioskodawcy wizy repatriacyjnej i opiniuje wniosek pod
kątem bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego.
– Przyznaje i ustala wysokość pomocy, jaką otrzymuje repatriant, wypłacaną w postaci
zasiłku transportowego, szkolnego oraz na zagospodarowanie i bieżące utrzymanie.
– Jest organem odwoławczym od decyzji konsula w sprawie uznania za osobę polskiego
pochodzenia oraz od decyzji wojewody w sprawach o uznanie za repatrianta.
– Prowadzi ewidencję lokali mieszkalnych i źródeł utrzymania dla repatriantów. Dane
z ewidencji udostępniane będą osobom, którym wydano decyzję o przyrzeczeniu wydania wizy repatriacyjnej.
– Prowadzi ewidencję osób ubiegających się o wydanie wizy repatriacyjnej i członków
ich rodzin, które nie posiadają zapewnionego lokalu mieszkalnego i źródeł utrzymania
w Polsce.
– Prowadzi centralny rejestr wniosków, decyzji i postanowień dotyczących spraw o wydanie
wizy repatriacyjnej oraz o udzielenie pomocy repatriantom ze środków budżetu państwa.
20
2/15/13 4:38 PM
УЧАСТИЕ АДМИНИСТРАТИВНЫХ ОРГАНОВ В ПРОЦЕДУРЕ РЕПАТРИАЦИИ
репатриантов. Также он подписывает договор с репатриантом и компенсирует часть
затрат на повышение профессиональной квалификации репатрианта.
Воевода
– Проводит формальный контроль приглашений, оформляемых гминами (в соответствии с законодательством и непосредственным распоряжением Совета гмины
и были ли они подписаны соответствующими лицами).
– Исполняет роль органа, дающего заключение о выдаче репатриационной визы с
точки зрения выполнения репатриантом условий, дающих ему право на постоянное проживание.
– Является органом, уполномоченным принимать решения о признании статуса
репатрианта лицу, выполняющему условия, установленные Законом о репатриации.
– Выделяет гмине, которая предоставила анонимному репатрианту жилье из коммунального жилищного фонда и подписала с ним договор о найме на неопределенный
срок, целевую дотацию из государственного бюджета. Основанием для такой
дотации является соглашение, заключенное между гминой и соответствующим
воеводой. Эта дотация должна быть предоставлена гмине до момента прибытия
репатрианта в Польшу.
– Возмещает задокументированные и обоснованные расходы, понесенные гминой,
оказавшей помощь репатрианту.
– Является органом, рассматривающим жалобы на решения старосты о выделении
помощи репатриантам, прибывшим в Польшу из азиатской части бывшего СССР
и понесшим расходы на ремонт или приспособление помещения под жилье на
новом месте проживания.
– Предоставляет повяту целевые дотации на реализацию профессиональной активизации репатриантов.
Министр внутренних дел
– Проводит рекомендательную проверку заявлений на выдачу репатриационной
визы.
– Передаёт Руководителю управления по делам иностранцев заявления супругов
репатриантов о выдаче разрешения на постоянное проживание.
– Выдает согласие на выдачу заявителю репатриационной визы, обосновывает это
с точки зрения безопасности страны и общественного порядка.
– Определяет размер помощи и предоставляет её репатриантам в форме транспортного, учебного, хозяйственного, в том числе, на текущее содержание, пособия.
– Является органом, рассматривающим жалобы на решения консула о признании
польского происхождения, а также на решение воеводы о признании статуса
репатрианта.
21
2/15/13 4:38 PM
UDZIAŁ ORGANÓW ADMINISTRACJI W POSTĘPOWANIU REPATRIACYJNYM
Szef Urzędu ds. Cudzoziemców
Jest organem właściwym do wydania małżonkowi repatrianta, nie będącemu osobą polskiego pochodzenia, zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Polski.
Na mocy art. 20 ustawy z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach
i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 120, poz. 818) kompetencje Prezesa Urzędu ds.
Repatriacji i Cudzoziemców w zakresie prowadzenia postępowań z zakresu procedury
repatriacyjnej przejął Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
Konsul
Przyjmuje wnioski o wydanie wizy repatriacyjnej.
Wydaje decyzje w sprawie uznania polskiego pochodzenia osoby ubiegającej się
o wydanie wizy repatriacyjnej lub o uznanie za repatrianta.
Przyjmuje oświadczenia jednego z rodziców nie ubiegającego się o repatriację, bądź
też ubiegającego się o przyjazd do Polski wraz z małżonkiem posiadającym inne pochodzenie niż polskie, wyrażającego zgodę na nabycie obywatelstwa polskiego przez małoletnie
dziecko pozostające pod władzą rodzicielską repatrianta.
Wydaje decyzję o przyrzeczeniu wydania wizy repatriacyjnej osobie, która nie posiada zapewnionego lokalu mieszkalnego i źródeł utrzymania w Polsce, a spełnia pozostałe
warunki do uzyskania tej wizy.
Wydaje wizy repatriacyjne po przedstawieniu przez wnioskodawcę dowodu potwierdzającego posiadanie lub zapewnienie lokalu mieszkalnego i źródeł utrzymania w Polsce.
Może przyznać i wypłacić równowartość zasiłku transportowego (na pokrycie kosztów przejazdu) jeśli osoba, której wydano wizę repatriacyjną, nie posiada wystarczających
środków na pokrycie kosztów podróży do Polski.
Może zapewnić pokrycie kosztów uczestnictwa w kursie nauki języka polskiego
osobie, której wydano decyzję o przyrzeczeniu wydania wizy repatriacyjnej.
Udostępnia wskazanym osobom, które otrzymały przyrzeczenie wydania wizy repatriacyjnej, oferty gmin przekazane przez MSW a pochodzące z ewidencji lokali mieszkalnych i źródeł utrzymania dla repatriantów.
Prowadzi rejestr złożonych wniosków i decyzji wydanych w sprawach o wydanie wizy
repatriacyjnej i o wydanie zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Polski.
22
2/15/13 4:38 PM
УЧАСТИЕ АДМИНИСТРАТИВНЫХ ОРГАНОВ В ПРОЦЕДУРЕ РЕПАТРИАЦИИ
– Ведет учет жилья и источников средств на проживание. Доступ к этим данным могут иметь лица, которым выдано разрешение на получение репатриационной визы.
– Ведет учет лиц и членов их семей, ходатайствующих о получении репатриационной визы, и не располагающих жильем и средствами к существованию в Польше.
– Ведет центральный реестр заявлений, решений и постановлений по делам, связанным с выдачей репатриационных виз и с оказанием репатриантам помощи из
бюджетных средств государства.
Руководитель Управления по делам иностранцев
Является соответствующим органом, выдающим супругу (-е) репатрианта, не имеющему (-ей) польских корней, разрешение на поселение на территории Польши.
Согласно статье 20 Закона от 24 мая 2007 г. об изменении Закона об иностранцах и некоторых других законов (Законодательный Вестник № 120, статья 818),
компетенции председателя Управления по делам репатриации и иностранцев в
части ведения дел, касающихся репатриационной процедуры, были возложены на
министра внутренних дел и администрации.
Консул
– Принимает заявления о выдаче репатриационной визы.
– Выдаёт решения по вопросам подтверждения польского происхождения для лиц,
претендующих на получение репатриационной визы или статуса репатрианта.
– Принимает заявления от одного из родителей, не претендующего на репатриацию,
либо также желающего приехать в Польшу вместе с супругом (-й), имеющим (-ей)
иное, чем польское происхождение, дающим согласие на получение польского
гражданства несовершеннолетним ребенком, остающимся под опекой репатрианта.
– Принимает решения о предоставлении промессы (обещания) выдачи репатриационной визы лицу, не обеспеченному жильем и не имеющему источников средств к
существованию в Польше, но выполняющему остальные условия выдачи этой визы.
– Выдает репатриационные визы на основании доказательств, подтверждающих
наличие жилья или обеспечение жильем и средствами к существованию в Польше.
– Может признать и выплатить эквивалент пособия на проезд, если лицо, которому
выдана репатриационная виза, не имеет достаточных средств на выезд в Польшу.
– Может обеспечить возврат понесенных расходов на курсы изучения польского
языка лицу, по отношению к которому принято решение о предоставлении промессы на получение репатриационной визы.
– Предоставляет лицам, получившим промессу выдачи репатриационной визы,
предложения гмин, распространяемые через Министерство внутренних дел,
собранные в реестре жилья и источников доходов репатриантов.
– Ведет реестр поданных заявлений и решений по вопросам выдачи репатриационной визы, выдачи разрешения на проживание на территории Польши.
23
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 3 PRAWA REPATRIANTA
Pomoc dla repatriantów
Formy i tryb udzielania pomocy dla repatriantów uregulowane są w rozdziale 4 oraz
w rozdziale 6 – Aktywizacja zawodowa repatriantów ustawy z dn. 9 listopada 2000 r.
o repatriacji.
Po przyjeździe do Polski wszyscy repatrianci otrzymują jednorazową, bezzwrotną pomoc finansową ze środków budżetu państwa. Pomoc udzielana jest w postaci
zasiłków i obejmuje:
1. Zasiłek transportowy
2. Zasiłek na zagospodarowanie i bieżące utrzymanie
3. Zasiłek szkolny
UWAGA!
Powyższe zasiłki nie podlegają opodatkowaniu.
1
Zasiłek transportowy jest to zwrot kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania
za granicą do miejsca osiedlenia się w Polsce.
Repatriant i jego rodzina otrzymują kwotę w wysokości odpowiadającej cenie biletów
kolejowych w II klasie, obowiązującą za przewóz osób na tej trasie. Nie ma znaczenia,
jakim środkiem lokomocji faktycznie przebyli oni tę drogę. Przy ustalaniu wysokości
zasiłku uwzględnia się ulgi taryfowe, czyli to, że dzieci w wieku 0-4 lata nie płacą za
przejazd, a dzieci w wieku 4-12 lat płacą za bilet 50% jego ceny. Rodzina repatrianta
otrzymuje również równowartość ceny jednego biletu kolejowego II klasy na pokrycie
kosztów przewozu mienia.
Osobom, którym wydano wizę wjazdową w celu repatriacji, a które nie posiadają
wystarczających środków na pokrycie kosztów podróży do Polski, równowartość tego
zasiłku może być wypłacona przez konsula jeszcze przed wyjazdem do Polski.
2
Zasiłek na zagospodarowanie i bieżące utrzymanie to pomoc finansowa, którą
repatriant może przeznaczyć na dokonanie pierwszych niezbędnych zakupów
np. mebli, sprzętu domowego itp. lub wykonanie drobnych prac związanych z odnowieniem mieszkania.
Wysokość zasiłku przypadającego na każdego członka rodziny stanowi równowartość dwukrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia uzyskiwanego w Polsce,
24
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 3 ПРАВА РЕПАТРИАНТА
Помощь репатриантам
Формы и порядок оказания помощи репатриантам регулируются Законом о репатриации от 9 ноября 2000 года, главы № 4 и № 6 – Профессиональная активизация
репатриантов.
После прибытия в Польшу каждый репатриант получает одноразовую безвозвратную материальную помощь, выделенную из бюджетных средств. Помощь
оказывается в виде пособий. К ним относятся:
1. транспортное пособие,
2. пособие на благоустройство и проживание (текущие расходы),
3. школьное пособие
ВНИМАНИЕ!
Пособия не облагаются налогом.
1
Транспортное пособие – это возмещение расходов на переезд из места
жительства за границей до места поселения в Польше.
Репатриант и его семья получают сумму, соответствующую стоимости железнодорожных билетов второго класса, полагающейся за перевозку лиц и багажа
на этом маршруте. При этом, не имеет значения, каким именно транспортным
средством они воспользовались при переезде. При установлении размера пособия
учитываются тарифные льготы, а именно, что для детей до 4 лет проезд бесплатный,
а для детей в возрасте от 4 до 12 лет скидка составляет 50 %. Семья репатрианта
также получает денежный эквивалент цены железнодорожного билета второго
класса на покрытие расходов при перевозке имущества.
Лица, получившие репатриационные визы, но не имеющие достаточных средств
на дорогу, могут получить эквивалент этого пособия у консула еще до отъезда в
Польшу.
2
Пособие на благоустройство и проживание (текущие расходы) – это материальная помощь, необходимая репатрианту для покупки вещей первой
необходимости, например, мебели, предметов домашнего обихода и т.п. или
для выполнения косметического ремонта квартиры.
Размер пособия на каждого члена семьи соответствует двукратной среднемесячной заработной плате, выплачиваемой в Польше. Если, например, месячная
25
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
ogłaszanego co kwartał przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Jeśli, przykładowo, miesięczne wynagrodzenie w Polsce wynosi 2.000,00 zł, repatriant otrzyma
jednorazowo
2 x 2.000,00 zł = 4.000,00 zł
Jeśli repatriant przybył do Polski z małżonkiem, kwota ta zostaje podwojona i wynosi:
4.000,00 zł x 2 osoby = 8.000,00 zł
Gdy repatriant ma dzieci w wieku do 18 lat, otrzymuje zasiłek w wysokości dwukrotnego
przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każde dziecko.
Tak, więc rodzina składająca się z dwóch osób dorosłych i jednego dziecka otrzyma
zasiłek w wysokości:
4.000,00 zł x 2 osoby (dorosłe) plus 4.000,00 zł (na dziecko) = 12.000,00 zł
3
Zasiłek szkolny przeznaczony jest na pokrycie kosztów związanych z podjęciem nauki przez dzieci repatrianta. Zasiłek przysługuje dzieciom, które uczą się
w szkole podstawowej, gimnazjum, szkole zawodowej lub średniej i mają co najmniej 6
lat i nie więcej niż 18 lat. Wysokość zasiłku, przypadającego na każde dziecko, stanowi
równowartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w Polsce, czyli według przykładu
2.000,00 zł. Jeśli dzieci jest dwoje, zasiłek wypłacony będzie w wysokości 2 x 2.000,00 zł,
czyli 4.000,00 zł.
Decyzje w sprawach dotyczących wymienionych powyżej trzech form pomocy
podejmuje z urzędu Minister Spraw Wewnętrznych, co oznacza, że repatriant nie jest
zobowiązany do składania wniosku o wypłatę powyższej pomocy finansowej.
Wypłaty zasiłków dokonuje starosta w terminie do 60 dni od dnia nabycia przez
repatrianta obywatelstwa polskiego.
Oprócz powyższych zasiłków wypłacanych wszystkim repatriantom można indywidualnie
ubiegać się o tzw. zasiłek remontowy. Ten rodzaj zasiłku może otrzymać:
– repatriant, który przybył do Polski z terenów azjatyckich byłego ZSRR i poniósł
w Polsce koszty związane z remontem mieszkania lub adaptacją na cele mieszkalne
lokalu przeznaczonego pierwotnie na inny cel,
– repatriant, który przybył z terenów innych niż wyżej wymienione (i poniósł wspomniane koszty), jeśli znajduje się on w szczególnie trudnej sytuacji materialnej.
Aby można było ubiegać się o częściowy zwrot poniesionych kosztów, przeprowadzony remont musi polegać na wykonaniu w istniejącym mieszkaniu prac przywracających mu właściwy (pierwotny) stan techniczny. Adaptacja polega na przystosowaniu
budynku lub znajdujących się w nim pomieszczeń, budowanych z przeznaczeniem na cele
gospodarcze, handlowe lub inne tak, aby spełniały one te wszystkie niezbędne funkcje,
26
2/15/13 4:38 PM
ПРАВА РЕПАТРИАНТА
зарплата в Польше составляет две тысячи злотых, то репатриант получит разовую
сумму, составляющую
2 x 2.000,- злотых = 4 000 злотых
Супружеская пара получит, соответственно, удвоенную сумму в размере
4.000,- злотых x 2 человека = 8 000 злотых.
Если у репатрианта есть дети в возрасте до 18 лет, он получит пособие в размере
двукратной среднемесячной заработной платы на каждого ребенка.
Итак, если семья состоит из двух взрослых и одного ребенка, сумма пособия составит:
4.000,- злотых x 2 человека (взрослых) + 4.000,- злотых (на ребенка) = 12 000 ,- злотых
3
Школьное пособие предназначено на покрытие расходов, связанных с
обучением детей репатриантов. Это пособие выдаётся на детей до 18 лет,
обучающихся в основной или средней школе (szkola podstawowa, srednia), гимназии
(gimnazjum), проф. училище, начиная с шестилетнего возраста. Размер пособия,
полагающегося на каждого ребенка, составляет сумму, равную ежемесячной средней
заработной плате в Польше, то есть согласно примеру 2.000,- злотых. Если детей
двое, то пособие составит 4.000,- злотых (2 x 2.000,- злотых).
Решения по вопросам трех вышеперечисленных форм помощи принимает
министр внутренних дел (Minister Spraw Wewnętrznych).
Выплаты пособий производит староста не позднее 60 дней со дня получения
репатриантом польского гражданства.
Кроме пособий, выплачиваемых всем репатриантам, в индивидуальном порядке
можно обратиться за так называемым пособием на ремонт. Это пособие может
получить:
– репатриант, который приехал в Польшу с азиатской части бывшего СССР и
понес здесь расходы на ремонт квартиры или адаптацию помещения, первоначально
предназначенного на другие цели.
– репатриант, прибывший с других территорий (и понес упомянутые расходы),
в ситуации особенно трудного материального положения.
Для того, чтобы обратиться за частичным возмещением понесенных расходов,
проведенный ремонт должен заключаться в выполнении в квартире работ по восстановлению надлежащего (первоначального) технического состояния. Адаптация
заключается в приспособлении здания или находящихся в нем хозяйственных
помещений под жильё. Понесенные расходы должны быть задокументированы и
действительно обоснованы.
27
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
jakie powinno spełniać standardowe mieszkanie. Poniesione koszty muszą być udokumentowane rachunkami i rzeczywiście uzasadnione.
Maksymalna kwota udzielonej na ten cel pomocy wynosi 4.120,00 zł na repatrianta i każdego członka jego najbliższej rodziny.1
Przykładowo, jeśli rodzina repatrianta liczy cztery osoby, to maksymalna kwota zasiłku
remontowego wynosi:
4.120,00 zł x 4 osoby = 16.480,00 zł
Aby uzyskać zasiłek remontowy repatriant składa wniosek o jego udzielenie do starosty
właściwego ze względu na miejsce zamieszkania w Polsce.
Decyzje w sprawie przyznania zasiłku remontowego wydaje starosta. Ustala on
również wysokość należnej kwoty oraz dokonuje jej wypłaty. Wniosek o przyznanie takiej pomocy finansowej należy złożyć w terminie do 24 miesięcy od daty nabycia przez
repatrianta obywatelstwa polskiego.
Inną formą pomocy, dostępną dla repatriantów są kursy nauki języka polskiego
i adaptacji w polskim społeczeństwie.
Udział w bezpłatnych kursach przysługuje repatriantowi oraz członkom jego najbliższej rodziny. W trakcie trwania kursów repatrianci i członkowie ich rodzin mogą
doskonalić swoją znajomość języka polskiego, polskiej historii i kultury, poznają podstawy
obowiązującego w Polsce porządku prawnego, ekonomicznego i socjalnego oraz dowiadują
się o przysługujących im prawach. Kursy dla dzieci są przeprowadzane w przedszkolach
lub szkołach, do których dziecko uczęszcza. Dla dzieci poniżej 6 lat liczba godzin zajęć
może wynosić od 20 do 80 godzin. Dla dzieci powyżej 6 lat liczba ta może wynosić od
30 do 100 godzin. Dla osób pełnoletnich zaś liczba godzin dydaktycznych kursu języka
polskiego może wynosić od 30 do 100 godzin, zaś liczba godzin dydaktycznych kursu adaptacji w społeczeństwie polskim wynosi minimum 40 godzin. Liczba godzin uczestnictwa
w danym kursie zależy od stopnia znajomości języka polskiego oraz od indywidualnych
potrzeb w zakresie adaptacji w społeczeństwie polskim. Organem odpowiedzialnym za
organizację kursów językowo – adaptacyjnych dla repatriantów jest Minister Edukacji
Narodowej.
Osobom, którym wydano decyzję o przyrzeczeniu wydania wizy repatriacyjnej w celu
repatriacji, oraz członkom ich najbliższej rodziny, konsul może zapewnić pokrycie kosztów
uczestnictwa w kursie nauki języka polskiego w kraju zamieszkania.
1 Kwota ta co roku ulega podwyższeniu o wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych
28
2/15/13 4:38 PM
Максимальная сумма, предназначенной на эту цель помощи, соответствует сумме 4 120,- злотых, умноженной на число членов семьи репатрианта,
проживающих вместе с ним .1
К примеру, семья из четырех человек (родители и двое детей) может получить
помощь в размере:
4 120,- злотых x 4 человека = 16 480,- злотых
Для получение пособия на ремонт следует подать заявление на его выделение
на имя старосты по месту жительства в Польше.
Решения о выдаче пособий на ремонт принимает староста, который устанавливает также размер полагающейся суммы. Заявление на признание такой материальной помощи можно подавать в течение 24 месяцев со дня получения репатриантом
польского гражданства.
Иной формой помощи, доступной репатриантам, являются польские языковые
курсы и курсы по адаптации в польском обществе.
Участвовать в бесплатных курсах имеют право репатриант и ближайшие члены
его семьи. Во время посещения бесплатных курсов репатрианты и члены их семей
могут совершенствовать знания польского языка, польской истории и культуры,
знакомятся с основами правопорядка Польши, экономической и социальной систем,
узнают о своих правах. Курсы для детей проводятся в детских садах или школах,
посещаемых детьми. Для детей до 6 лет количество часов составляет от 20 до 80,
для детей в возрасте свыше 6 лет – 30-100 часов. Для совершеннолетних лиц количество дидактических часов курса польского языка может составлять 30-100, а
количество часов курса адаптации в польском обществе – 40 часов. Объём курса
связан с уровнем знания польского языка и индивидуальными нуждами людей.
Ответственность за курсы несёт министр национального образования.
Лицам, получившим промессу на выдачу репатриационной визы и членам семей
этих лиц, консул имеет право гарантировать возмещение расходов на языковые
курсы в стране проживания.
1 Эта сумма ежегодно повышается на показатель цен потребительских товаров и услуг
29
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
Art. 18 ustawy o repatriacji oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 maja 2002 r.
w sprawie rodzajów kursów języka polskiego i adaptacyjnych oraz sposobu ich organizacji
dla repatrianta i członków jego najbliższej rodziny przybyłych do Rzeczypospolitej Polskiej
(Dz. U. z 2002 r. , Nr 67, poz. 613).
Aktywizacja zawodowa repatriantów. Ulgi dla pracodawców
Z myślą o problemach, z jakimi mogą spotkać się repatrianci poszukujący pracy, ustawodawca przewidział kilka form aktywizacji zawodowej repatriantów, zwiększających ich
szanse na uzyskanie zatrudnienia.
Repatriant, który nie ma możliwości samodzielnego podjęcia pracy, może uzyskać
zwrot części kosztów na podnoszenie swoich kwalifikacji zawodowych. Umowę o zwrocie części kosztów na ten cel repatriant zawiera ze starostą właściwym ze względu na
miejsce swojego zamieszkania. Do kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych zalicza
się: opłaty za naukę w szkole wyższej, opłaty za uzyskanie świadectwa lub tytułu
kwalifikacyjnego. Wysokość zwracanej kwoty stanowi połowa kosztów poniesionych
przez repatrianta na podniesienie kwalifikacji, nie więcej jednak niż równowartość dwukrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Zwrot kosztów na podnoszenie
kwalifikacji zawodowych repatriant może uzyskać w okresie do 5 lat od dnia nabycia
obywatelstwa polskiego.
Inną formą aktywizacji zawodowej repatriantów jest zwrot części kosztów poniesionych
przez pracodawcę na:
– utworzenie dla repatrianta miejsca pracy
– przeszkolenie repatrianta
– wynagrodzenia, nagrody i składki na ubezpieczenia społeczne.
Każda z tych form aktywizacji zawodowej może być zastosowana jeden raz, w okresie
do 5 lat od dnia nabycia przez repatrianta obywatelstwa polskiego. Łączna kwota zwrotu
kosztów poniesionych przez pracodawcę we wszystkich wymienionych wyżej formach
nie może przekroczyć kwoty stanowiącej równowartość dwunastokrotnego przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia.
Pracodawca, który zobowiąże się zatrudnić repatrianta przez okres co najmniej 24 miesięcy może na podstawie umowy zawartej ze starostą właściwym ze względu na miejsce
zamieszkania repatrianta uzyskać:
– zwrot kosztów poniesionych na utworzenie stanowiska pracy dla repatrianta.
– zwrot części kosztów poniesionych na: przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie repatrianta, podniesienie kwalifikacji zawodowych (w ramach stosunku pracy).
Przeszkolenie repatrianta nie powinno trwać dłużej niż 6 miesięcy, a w przypadkach
uzasadnionych programem szkolenia – nie dłużej niż 12 miesięcy. Kwota przyznana
pracodawcy jako zwrot części kosztów przeszkolenia może wynieść maksymalnie równowartość trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
30
2/15/13 4:38 PM
Статья 18 закона о репатриации и Распоряжение Совета Министров от 21 мая 2002
года о видах польских языковых курсов и адаптационных курсов в отношении их
организации на потребность репатриантов и членов их семей, прибывших в Польшу
(Законодательный Вестник от 2002 г., № 67, статья 613).
Профессиональная активизация репатриантов; льготы для
работодателей
Учитывая проблемы, с которыми могут столкнуться репатрианты в поисках работы,
законодательно были предусмотрены формы профессиональной активизации
репатриантов, увеличивающие их шансы на трудоустройство.
Репатриант, не имеющий возможности на трудоустройство, может рассчитывать на возмещение части затрат на повышение своей проф. квалификации.
Соответствующий договор заключается со старостой согласно месту проживания.
К таким затратам можно отнести: оплату за учёбу в вузах, оплату за получение свидетельства или квалификационного титула. Возврату подлежит половина затрат, не
превышающих уровня двукратной среднемесячной заработной платы. Возмещение
затрат на повышение квалификаций можно получить в течение 5 лет со дня выдачи
польского гражданства.
Иной формой является возмещение части издержек, понесённых работодателем на:
– создание для репатрианта рабочего места,
– переподготовку репатрианта,
– зарплату, премии и социальные отчисления.
Каждая из этих форм активизации может быть использована однократно на
протяжении 5 лет со дня получения польского гражданства. Сумма возмещаемых
затрат, понесённых работодателем, на вышеуказанные цели, не может превысить
размера 12-кратной среднемесячной заработной платы.
Возврат издержек может получить работодатель, который обязуется принять
на работу репатрианта сроком на минимум 24 месяца и заключит соответствующий
договор со старостой по месту жительства.
– Подготовка, или переквалификация могут длиться не дольше 6 месяцев, а в случаях, обоснованных с точки зрения учебной программы – не дольше 12 месяцев.
Максимальная предоставляемая сумма не может превысить троекратного размера
среднемесячной заработной платы.
– Возмещение издержек на зарплату, премии и соц. отчисления включают в себя
издержки в размере, не превышающем минимальной заработной платы и могут
выплачиваться в течение 12 месяцев со дня заключения договора со старостой.
31
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
– zwrot poniesionych przez pracodawcę kosztów wynagrodzenia, nagród oraz składek
na ubezpieczenia społeczne. Zwrot kosztów obejmuje koszty do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę i może być wypłacany w ciągu 12 miesięcy od dnia
zawarcia umowy ze starostą.
Zwrot części kosztów poniesionych przez pracodawcę następuje na podstawie umowy
zawartej między starostą a pracodawcą. W okresie obowiązywania umowy zawartej
między starostą a pracodawcą repatriant nie może korzystać z innych form aktywizacji
zawodowej.2 Powyższe formy aktywizacji zawodowej są finansowane w formie dotacji
celowej ze środków wyodrębnionych na ten cel w budżetach wojewodów. Te z kolei pochodzą z rezerwy celowej budżetu państwa „Pomoc dla repatriantów”.
Zagadnienia aktywizacji zawodowej repatriantów regulują przepisy Rozdziału 6
ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (art. 23 – 28).
Świadczenia dla osób bezrobotnych
Repatriantowi, który po przybyciu do Polski pozostaje bez pracy, przysługuje prawo do
świadczeń dla osób bezrobotnych (art. 71 ust. 1 i ust. 2 lit. h ustawy z dnia 20 kwietnia
2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Dz. U. Nr 99, poz. 1001). W celu
jego uzyskania repatriant winien zarejestrować się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako
osoba bezrobotna oraz udokumentować, że przed przybyciem do Polski był zatrudniony
za granicą przez okres co najmniej 365 dni, w okresie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem
się. Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy po upływie
7 dni od dnia zarejestrowania się we właściwym Powiatowym Urzędzie Pracy.
Emerytury i renty
Repatrianci w wieku emerytalnym mają prawo do świadczeń emerytalnych i rentowych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) właściwego ze względu na
miejsce osiedlenia się.
Prawo do emerytury przysługuje:
– kobietom, które ukończyły 60 lat i posiadają 20 letni staż pracy, oraz
– mężczyznom, którzy ukończyli 65 lat i posiadają 25 letni staż pracy.
Aby otrzymać emeryturę, repatriant powinien zgłosić się do Wydziału Rent i Emerytur
miejscowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i okazać następujące dokumenty:
– polski dowód tożsamości (dowód osobisty),
– poświadczenie obywatelstwa polskiego,
– metrykę urodzenia,
– dokumenty poświadczające okresy zatrudnienia za granicą.
2 Zobacz rozdział „Bezrobotni – pomoc, rejestracja, uprawnienia, aktywizacja”.
32
2/15/13 4:38 PM
В течение срока действия договора со старостой, репатриант не может воспользоваться другими видами проф. активизации2. Вышеупомянутые формы активизации финансируются в виде целевых дотаций из средств, выделенных на эти цели
в бюджете воеводы; эти средства, в свою очередь, поступают из целевого резерва
государственного бюджета «Помощь для репатриантов» “Pomoc dla repatriantow”.
Вопросы профессиональной активизации репатриантов регулируются параграфами шестого раздела Закона о репатриации от 9 ноября 2000 года, (статьи 23–28).
Пособия для безработных
Репатрианты, прибывшие в Польшу и находящиеся без работы, имеют право на
пособие по безработице (статья 71, пункт 1 и 2(h) закона от 20 апреля 2004 г. о
занятости и учреждениях рынка труда, Законодательный Вестник № 99, статья
1001). Для его получения необходимо зарегистрироваться в Повятовом бюро по
трудоустройству, при этом, следует документально доказать, что до прибытия
в Польшу репатриант работал за границей не менее года (365 дней) в течение 18
месяцев до момента регистрации. Право на пособие признаётся за каждый календарный день по истечении 7 дней с момента регистрации в соответствующем
Повятовом бюро по трудоустройству.
Пенсии и пособия
Репатрианты пенсионного возраста имеют право на пенсионные выплаты из
местного управления социального страхования, включающие в себя как фонд
социального так пенсионного страхования (Zaklad Ubezpieczen Spolecznych
– ZUS).
Право на пенсию имеют:
– женщины, достигшие 60-летнего возраста, имеющие 20-летний стаж работы
– мужчины, достигшие 65-летнего возраста, имеющие 25-летний стаж работы
Чтобы получить пенсию, репатриант должен обратиться в Пенсионный отдел
(Wydzial Rent i Emerytur) местного Управления социального страхования (ZUS)
и предъявить следующие документы:
– польское удостоверение личности (dowod osobisty)
– подтверждение польского гражданства
– свидетельство о рождении
– документы о периодах трудоустройства за границей
2 См. раздел „Безработные - помощь, регистрация, права, активизация.”
33
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
Na podstawie tych dokumentów ZUS przyznaje uprawnionemu repatriantowi emeryturę przysługującą w najniższym wymiarze.
Dla uzyskania emerytury w Polsce, do tzw. okresów (składkowych) pracy zaliczane
są lata przepracowane za granicą. Są one traktowane tak, jak okresy zatrudnienia i ubezpieczenia w Polsce.
Przy ustalaniu uprawnień pracowniczych w Polsce, tj. prawa do pierwszego urlopu
wypoczynkowego, wymiaru urlopu, wysokości dodatków pieniężnych za wysługę lat,
okresu wypowiedzenia umowy o pracę itp. również bierze się pod uwagę lata przepracowane przez repatrianta za granicą – art. 86 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001).
Repatriantowi niezdolnemu do pracy ze względu na zły stan zdrowia przysługuje prawo otrzymania renty (okresowej lub stałej) z ZUS.
Niezdolność do pracy stwierdza lekarz ZUS, zwany „lekarzem orzecznikiem”. Oceniając niezdolność do pracy, lekarz bierze pod uwagę m.in. charakter choroby i jej wpływ na
cały organizm, posiadane kwalifikacje zawodowe repatrianta, jego wiek, zawód i warunki
pracy, szanse powrotu do zdrowia lub zmiany zawodu na inny, możliwy do wykonywania
w danym stanie zdrowia.
Warunki, jakie powinien spełniać repatriant aby otrzymać prawo do renty, określone
są w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 1998 r., Nr 162, poz. 1118 z późniejszymi zmianami). Wszelkich
informacji na ten temat udzielają oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Warunki do osiedlenia się
Aby konsul mógł wydać wizę repatriacyjną, repatriant musi przedstawić dowód potwierdzający posiadanie przez niego lub zapewnienie mu przez stronę zapraszającą tzw.
„warunków do osiedlenia się” to jest – lokalu mieszkalnego i źródła utrzymania w Polsce,
przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy.
Dowodami potwierdzającymi zapewnienie warunków do osiedlenia się są:
– uchwała Rady Gminy zawierająca zobowiązanie do zapewnienia repatriantowi lokalu
mieszkalnego i środków utrzymania, lub
–o
świadczenie sporządzone w formie aktu notarialnego wystosowane przez tzw. osobę prawną, czyli np. przedsiębiorstwo, stowarzyszenie, fundację, parafię posiadającą
siedzibę w Polsce itp., lub przez najbliższą rodzinę (rodziców, rodzeństwo, dzieci),
gwarantujące repatriantowi miejsce zamieszkania i środki utrzymania po przesiedleniu
się do Polski, lub
–u
chwała Rady Powiatu zobowiązująca starostę do zapewnienia miejsca w domu
pomocy społecznej.
34
2/15/13 4:38 PM
На основании этих документов ZUS предоставляет репатрианту минимальную
пенсию.
При получении пенсии в Польше учитывается стаж работы за границей. Этот
период трактуется как период трудоустройства и страхования в Польше. Годы работы за границей учитываются также при установлении трудовых прав в Польше,
то есть право на первый отпуск, его продолжительность, размеров денежных надбавок за выслугу лет, сроков объявления об увольнении и т.п. – Закон о содействии
трудоустройства и учреждений рынка труда, глава 86 (Законодательный Вестник №
99 от 2004 г., статья 1001).
Нетрудоспособный репатриант по причине плохого состояния здоровья
имеет право на получение пенсии по инвалидности (временной или постоянной)
из ZUS.
Нетрудоспособность констатирует врач ZUS, именуемый “lekarzem orzecznikiem”,
то есть врачом, выдающим заключение. Выдавая заключение о нетрудоспособности,
врач учитывает характер болезни и ее влияние на весь организм, профессиональную
квалификацию репатрианта, возраст, профессию и условия труда, а также шансы на
выздоровление или на смену рода занятий.
Условия получения репатриантом права на пенсию по инвалидности определены
в Законе от 17 декабря 1998 года о пенсиях и пособиях из Фонда социального страхования (Законодательный Вестник от 1998 года, № 162, статья 1118 с последующими
изменениями). Информацию на эту тему предоставляют отделения Управления
социального страхования (ZUS).
Условия поселения
Для того, чтобы консул мог выдать репатриационную визу, репатриант должен
предоставить свидетельства о наличии в Польше условий для жизни, в частности,
собственного, либо предоставленного третьими лицами жилья, источников средств
на существование на период не менее 12 месяцев.
Доказательствами, подтверждающими соблюдение условий для переселения, являются:
– постановление Совета гмины (Rada Gminy) об обязательстве обеспечения репатрианта жильем, или
– приглашение (заявление), оформленное в виде нотариального акта и направленное от имени юридического лица, например, предприятия, ассоциации, фонда,
парафии (у православных: церковный приход) и т.д., либо приглашение от ближайших родственников (родителей, родных братьев и сестер, детей), гарантирующее
репатрианту место жительства в Польше, или
– постановление Совета повята, подтверждающее обязательство старосты о предоставлении репатрианту места в доме социальной помощи.
35
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
Dowodami potwierdzającymi posiadanie warunków do osiedlenia się są:
– akt własności mieszkania w Polsce, lub
–u
mowa przedwstępna kupna/sprzedaży nieruchomości oraz posiadanie środków na
jej zakup po przybyciu do RP, lub
– umowa najmu lub użyczenia lokalu mieszkalnego.
Z trzech ostatnich spośród wyżej wymienionych możliwości korzystają przeważnie
osoby mogące liczyć na pomoc krewnych, którzy już osiedlili się w Polsce oraz osoby,
którym pozwala na to sytuacja materialna.
Na zakup nieruchomości w Polsce wymagane jest zezwolenie w przypadku,
gdy cudzoziemiec nabywa nieruchomość wraz z gruntem (dom wraz z terenem, na
którym jest on położony). Zezwolenie jest wydawane przez Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji, w drodze decyzji administracyjnej, za zgodą Ministra Obrony Narodowej,
a w przypadku nieruchomości rolnych – również za zgodą Ministra Rolnictwa. Nabyciem
nieruchomości w rozumieniu ustawy jest nabycie prawa własności nieruchomości lub
prawa użytkowania wieczystego (art. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców – Dz. U. z 1996, Nr 54, poz. 245 z późniejszymi zmianami).
Cudzoziemiec zamierzający nabyć nieruchomość może ubiegać się o przyrzeczenie
wydania zezwolenia na zakup nieruchomości, zwane „promesą”. Promesę wydaje Minister
Spraw Wewnętrznych i Administracji. Jest ona ważna przez 12 miesięcy (od dnia jej wydania).
Zezwolenie nie jest wymagane na zakup samodzielnego lokalu mieszkalnego
w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 1994,
Nr 85, poz. 388). Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy o własności
lokali, jest „wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą
zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych” (art. 2 pkt.1). Zakup mieszkania np. w bloku
nie wymaga więc uzyskania zezwolenia.
Zezwolenia nie wymaga się również od osób, mieszkających w Polsce co najmniej
5 lat, od dnia uzyskania karty stałego pobytu. Jeśli cudzoziemiec jest małżonkiem
obywatela polskiego, może nabyć nieruchomość już po 2 latach od dnia uzyskania karty
stałego pobytu, jeśli zakupiona nieruchomość będzie stanowić ich wspólną własność.
Źródłem utrzymania może być m.in.:
– Wynagrodzenie otrzymywane za pracę w Polsce;
– Emerytura lub renta z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
– Inne środki finansowe (darowizny, pieniądze otrzymane ze sprzedaży mieszkania za
granicą, stypendia) pozwalające repatriantowi na zapewnienie utrzymania sobie i rodzinie – MSW w postępowaniu opiniodawczym nie uwzględnia jako źródła utrzymania
stanu konta i zgromadzonych środków finansowych, gdyż nie ma to charakteru stałości
i nie jest również uregulowane przepisami ustawy;
36
2/15/13 4:38 PM
Доказательствами, подтверждающими наличие условий для переселения, являются:
– акт собственности на квартиру в Польше, или
– предварительный договор купли-продажи недвижимости и наличие средств
на ее покупку после приезда в Польшу, или
– договор о найме, или безвозмездного пользования жилым помещением.
Тремя последними возможностями пользуются преимущественно те лица, которые
могут рассчитывать на помощь родственников,уже живущих в Польше, а также те,
кому позволяет материальное положение.
На покупку недвижимости в Польше требуется разрешение в том случае,
если иностранец приобретает недвижимость вместе с землей (дом с земельным
участком, на котором он расположен). Разрешение выдается министром внутренних
дел и администрации с согласия министра национальной обороны, а в случае сельскохозяйственной недвижимости – с согласия министра сельского хозяйства. По
закону, приобретение недвижимости – это приобретение права собственности на
недвижимость или права пожизненного пользования (статья 1 Закона от 24 марта
1920 года о приобретении права собственности иностранцами – Законодательный
Вестник от 1996 года, № 54, статья 245 с последующими изменениями).
Иностранец, намеревающийся приобрести собственность, может обратиться за гарантиями выдачи разрешения, называемыми промессой. Промесса
выдается министром внутренних дел и администрации. Она действительна в
течение 12 месяцев (с момента выдачи).
Не требуется разрешение на покупку отдельного жилого помещения
согласно закону от 24 июня 1994 года о праве собственности на жилье (Законодательный Вестник от 1994 года, № 85, статья 388). Отдельным жилым помещением,
согласно закону о праве собственности на жилье, является “выделенное устойчивыми
стенами, в границах здания, помещение или комплекс помещений, предназначенных
для постоянного проживания, которые, вместе с дополнительными помещениями,
служат для удовлетворения жилищных потребностей (статья 2, пункт 1). Покупка
квартиры, например в жилом корпусе, не требует получения разрешения.
Не требуется также разрешение от лиц, проживающих в Польше, по меньшей
мере, пять лет со дня получения постоянного вида на жительство. Если иностранец является супругом гражданина Польши, то он может приобрести недвижимость уже через 2 года со дня получения постоянного вида на жительство, если
приобретаемая недвижимость будет их общей собственностью.
Источниками средств к существованию могут быть в частности:
– Заработная плата, получаемая в Польше.
– Различные виды пенсий из Управления социального страхования.
–Д
ругие материальные средства (дарственные, деньги с продажи квартиры за границей,
стипендии), позволяющие репатрианту прокормить себя и свою семью – не берутся
во внимание в консультативной процедуре Министерства внутренних дел состояние
банковских счетов и накопленные финансовые средства, поскольку, в этом случае,
они не имеют постоянного характера и не регулируются в законодательном порядке.
37
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
– Oświadczenia osób lub firm zapraszających repatriantów, sporządzone w formie aktu
notarialnego, zawierające zobowiązanie zapewnienia repatriantowi zatrudnienia lub
utrzymania oraz pokrywania kosztów leczenia, ubezpieczenia itp., do chwili usamodzielnienia się.
Konsul nie wymaga od osoby ubiegającej się o wydanie wizy repatriacyjnej przedstawienia już zawartej umowy o pracę – wystarczy zobowiązanie przyszłego pracodawcy
do zatrudnienia repatrianta po jego osiedleniu się w Polsce. Często podmiot zapraszający
zobowiązuje się w zaproszeniu do zapewnienia zatrudnienia lub do udzielania
pomocy finansowej do czasu podjęcia pracy przez repatrianta.
Repatrianci w wieku emerytalnym, którzy mają prawo do polskiej emerytury,
nie muszą przedstawiać dowodu potwierdzającego posiadanie źródła utrzymania.
Kto może zaprosić repatrianta
Repatriant może przybyć do Polski na zaproszenie:
– Gminy
– Powiatu (np. do domu pomocy społecznej)
– fundacji, stowarzyszeń, firm, itp.
– swojej najbliższej rodziny
Gmina może zaprosić konkretną rodzinę lub wystosować zaproszenie bez imiennego wskazania repatriantów. Zaproszenia nieimienne przekazywane są do MSWiA, gdzie
podlegają rejestracji w bazie RODAK, a następnie kierowane są do konkretnej rodziny za
pośrednictwem konsula. Natomiast zaproszenia imienne przekazywane są do konsulatu
za pośrednictwem wojewody i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
ZAPROSZENIE
dla wskazanych
imiennie osób
MSWIA
KONSULAT
Osoba ubiegająca
się o wydanie wizy
repatriacyjnej
Uchwała Rady Gminy stanowiąca zaproszenie dla repatrianta i jego najbliższej rodziny,
musi zawierać zobowiązanie zapewnienia warunków do osiedlenia się (mieszkania i pracy
lub innych źródeł utrzymania itp.) przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy. Gmina powinna
także zobowiązać się do poniesienia kosztów ewentualnego leczenia zaproszonych osób
do czasu objęcia repatrianta systemem ubezpieczeń społecznych.
Gminy, które zdecydują się na zaproszenie repatriantów, mogą liczyć na pomoc
ze strony państwa (rozdział 5 ustawy o repatriacji, art. 21-22). Gminy, które zapewnią
lokal mieszkalny na potrzeby anonimowego repatrianta i zobowiążą się do zawarcia
umowy najmu tego lokalu na czas nieokreślony, otrzymują na podstawie porozumienia
38
2/15/13 4:38 PM
Лица или фирмы, приглашающие репатриантов – должны нотариально оформить соответствующие заверения, как гарантии содержания репатрианта, покрытия
расходов на лечение, на страховку и т.п. до момента обретения самостоятельности.
Консул не требует у лица, обратившегося за репатриационной визой, предъявления трудового договора – достаточно обязательства будущего работодателя о
трудоустройстве репатрианта после получения им репатриационной визы. Часто
приглашающее лицо в приглашении обязуется либо обеспечить трудоустройство,
либо оказать материальную помощь репатрианту до момента его трудоустройства.
Репатрианты пенсионного возраста, имеющие право на пенсию в Польше, не
должны предоставлять доказательств существования источников средств к существованию.
Кто может пригласить репатрианта
Репатриант может прибыть в Польшу по приглашению:
– гмины
– повята (например, в дом социальной помощи)
– фондов, ассоциаций, фирм и т.п.
– ближайших родственников
Гмина может пригласить конкретную семью либо направить приглашение без
именного указания репатриантов. Неименные приглашения передаются в Министерство внутреннх дел и администрации, где регистрируются в базе RODAK, а
затем, с помощью консула, передаются конкретной семье. В свою очередь именные
приглашения передаются в консульство через воеводу и министра внутренних дел
и администрации.
ПРИГЛАШЕНИЕ
для поимённо
указаных лиц
МВДиА
КОНСУЛЬСКИЙ
ОТДЕЛ
Лицо,
обратившееся за
репатриационной
визой
В постановлении Совета гмины, являющегося официальным приглашением
репатрианта и его ближайших родственников, должны содержаться гарантии обеспечения условий проживания (квартира, работа и т.д.) на период не менее 12 месяцев.
Гмина должна также обязаться выплачивать взносы на медицинское страхование
до момента зачисления репатрианта в систему социального страхования.
Гмины, приглашающие репатриантов, могут рассчитывать на помощь со стороны
государства (глава 5 Закона о репатриации, статьи 21-22). Гмины, которые обеспечат
жильем анонимного репатрианта и обязуются заключить договор о найме этого
жилья на неопределенный срок, получат целевую дотацию из бюджетных средств
39
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
zawieranego z wojewodą dotację celową ze środków budżetu państwa. Wysokość dotacji
stanowi równowartość iloczynu 45 m2 powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego i wysokości wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 na terenie danego powiatu
ogłaszanego przez wojewodę na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r.
o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 71, poz. 733, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 168, poz. 1383 oraz z 2003
r. Nr 113, poz. 1069), obowiązującego w dniu złożenia wniosku o dotację. Gmina, która
zaprosiła konkretną rodzinę (zaproszenie imienne), takiej dotacji nie otrzymuje.
Gmina, która udzieliła repatriantowi pomocy poprzez pokrycie kosztów związanych
z remontem lub adaptacją lokalu mieszkalnego, otrzyma od wojewody dotację celową do
wysokości 4.120,00 zł na repatrianta i każdego członka jego najbliższej rodziny3. Pomocy tej nie przyznaje się repatriantowi, który już uzyskał od gminy lokal nadający się do
zamieszkania.
Przyrzeczenie wydania wizy repatriacyjnej
Osoba, która nie posiada zapewnionego lokalu mieszkalnego i utrzymania w Polsce,
a spełnia pozostałe warunki do uzyskania wizy repatriacyjnej, może uzyskać od konsula
przyrzeczenie wydania w przyszłości wizy repatriacyjnej.
Osoba, która otrzyma przyrzeczenie wydania wizy repatriacyjnej, będzie mogła otrzymać ofertę gminy, która podjęła uchwałę o zaproszeniu niewskazanych imiennie repatriantów,
o ile będzie odpowiadała oczekiwaniom wskazanym przez gminę w ankiecie. Oferty gmin
znajdują się w bazie „Rodak”, którą prowadzi MSWiA. Baza ta nie jest ogólnie dostępna,
a oferty gminy chętnych do przyjęcia repatriantów są przekazywane przez MSWiA, za
pośrednictwem konsula, konkretnym, wytypowanym rodzinom. MSWiA jest organem
odpowiedzialnym za prowadzenie bazy „Rodak” i przechowywanie zawartych w niej danych.
ZAPROSZENIE
OD GMINY dla
anonimowego
repatrianta
MSWIA:
BAZA „RODAK”
(dane dotyczące
lokali mieszkalnych
i źródeł utrzymania
dla repatriantów)
EWIDENCJA OSÓB,
które nie mają
zapewnionego
mieszkania
i utrzymania
KONSULAT
Osoba, która
otrzymała przyrzeczenie wydania
wizy repatriacyjnej
3 Kwota ta co roku ulega podwyższeniu o wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych
40
2/15/13 4:38 PM
государства. Размер дотации состоит из эквивалента затрат на содержание 45 м2
полезной площади помещения и показателя пересчёта стоимости восстановления 1
м2 на территории повята, определяемого воеводой на основании положений закона
от 21 июня 2001 г. об охране прав жителей, жилищном фонде гмины и об изменениях
гражданского кодекса (Законодательный Вестник от 2002 г. № 71, статья 733, № 113.
статья 984 и № 168, статья 1383; от 2003 г. № 113, статья 1069), актуального на день
подачи заявления на выдачу дотации. Основой выплаты дотаций послужит соглашение, заключенное между правлением гмины и воеводой. Гмины, приглашающие
конкретные семьи (именное приглашение) такой дотации не получают.
Гмина, оказавшая репатрианту финансовую помощь на покрытие расходов
на ремонт и адаптацию помещения под жилье, получит от воеводы целевую дотацию в размере не превышающем 4.120,00 зл на репатрианта и каждого члена его
ближайшей семьи .3 Данной помощи не получат репатрианты, за которыми гмина
закрепила уже готовое жильё.
Гарантии выдачи репатриационной визы
Лицо, не обеспеченное жильем и средствами к существованию в Польше, но
выполняющее остальные условия для получения репатриационной визы, может
получить у консула гарантии выдачи в будущем репатриационной визы.
Лицо, получившее предварительное решение о выдаче репатриационной визы,
может обратиться с просьбой предоставить предложения гмины, принявшей решение о выдаче неименных приглашений, при условии, что человек будет отвечать
требованиям, установленным гминой в анкете. Предложения гмин находятся в
базе Министерства внутренних дел «Rodak». База не является общедоступной, а
предложения гмин, выразивших желание принять репатриантов, передаются через
указанное Министерство и консула выбранным семьям. Министерство несёт ответственность за ведение базы Rodak и сохранность содержащихся в ней данных.
ПРИГЛАШЕНИЕ
ГМИНЫ,
направленное
анонимному
репатрианту
МИНИСТЕРСТВО
ВНУТРЕННИХ ДЕЛ
БАЗА “RODAK”
(данные о жилье и
источниках средств
на существование для
репатриантов)
РЕГИСТРАЦИЯ ЛИЦ, не
обеспеченных жильем и
средствами на содержание
КОНСУЛЬСТВО Лицо, получившее
гарантии выдачи
репатриационной
визы
3 Эта сумма ежегодно повышается на показатель цен потребительских товаров и услуг
41
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
Dane z bazy „Rodak” są w pierwszej kolejności udostępniane osobom deportowanym i prześladowanym z przyczyn narodowościowych lub politycznych, których wiek
i zły stan zdrowia uzasadnia konieczność szybkiej repatriacji do Polski.
Osoba, której wydano decyzję o przyrzeczeniu wydania wizy repatriacyjnej, może
uczestniczyć w kursach języka polskiego organizowanych na terenie państwa zamieszkania
i finansowanych przez konsula.
Uznanie za repatrianta
Od 1 stycznia 2001 roku istnieje możliwość uznania za repatrianta osób spełniających
warunki określone w ustawie o repatriacji (art.16) oraz w Rozporządzeniu Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 marca 2001r. w sprawie postępowania
w sprawach o uznanie za repatrianta (Dz. U. z 2001r., Nr 22, poz. 260.) . Decyzję w tej
sprawie wydaje wojewoda.
O uznanie za repatrianta może ubiegać się osoba, która:
– Jest polskiego pochodzenia
– Przed 1 stycznia 2001 roku zamieszkiwała na stałe na terytorium jednego z niżej wymienionych państw:
– Republiki Armenii,
– Republiki Azerbejdżańskiej,
– Republiki Gruzji,
– Republiki Kazachstanu,
– Republiki Kyrgyskiej,
– Republiki Tadżykistanu,
– Republiki Turkmenistanu,
– Republiki Uzbekistanu, albo
– azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.
– Przebywała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, udzielonego w związku z pobieraniem nauki w szkole
wyższej na podstawie przepisów o podejmowaniu i odbywaniu studiów przez osoby
nie będące obywatelami polskimi.
Osobom uznanym za repatrianta przysługuje wyłącznie prawo określone w art.
16 ust. 4 ustawy o repatriacji – tj. przy ustalaniu prawa tych osób do świadczeń
emerytalnych i rentowych oraz wysokości tych świadczeń, okresy zatrudnienia za
granicą uwzględnia się jako okresy składkowe.
Inne prawa i formy pomocy przedstawione powyżej (zasiłki, aktywizacja zawodowa,
kursy języka polskiego) przysługują wyłącznie repatriantom, tzn. osobom, które przybyły
do Polski na podstawie wizy repatriacyjnej.
Osoba ubiegająca się o uznanie za repatrianta musi w ciągu 12 miesięcy od ukończenia szkoły wyższej złożyć wniosek do wojewody właściwego ze względu na zamierzone
42
2/15/13 4:38 PM
Доступ к данным базы “Rodak” в первую очередь будет открыт для лиц, депортированных либо преследуемых по национальным или политическим мотивам, чей
возраст и плохое состояние здоровья будут обоснованием скорейшей репатриации
в Польшу.
Лицо, получившее гарантии выдачи репатриационной визы, может посещать
курсы по изучению польского языка, организованные по месту проживания и финансируемые консульством.
Кого признают репатриантом
С 1 января 2001 года существует возможность признания репатриантами лиц, отвечающих условиям, определённым в Законе о репатриации (статья 16) и в
Распоряжении Министра внутренних дел и администрации от 8 марта 2001 г о
процессе признания статуса репатрианта
(Законодательный Вестник от 2001 г, № 22, статья 260). Решение о признании
статуса репатрианта выдает воевода.
На получение статуса репатрианта может претендовать лицо, которое:
– Имеет польское происхождение, и
– До 1 января 2001 года постоянно проживало на территории одного из перечисленных государств:
– Республики Армения ,
– Азербайджанской Республики,
– Грузии,
– Республики Казахстан,
– Киргизской Республики,
– Республики Таджикистан,
– Туркменистана,
– Республики Узбекистан,
– азиатской части Российской Федерации,
– Пребывает в Польше на основании разрешения на временное проживание
(zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony), выданного в связи с учебой в высшем учебном заведении на основании правил приема и обучения в вузах лиц, не
являющихся гражданами Польши.
Лица, признанные репатриантами, имеют исключительно право, установленное Законом о репатриации в статье 16, пункт 4 – а именно, что при
установлении права этих лиц на пенсионные выплаты и установлении размера
этих выплат, период трудоустройства за границей учитывается как период
оплаты взносов на социальное и пенсионное страхование.
Другие права и формы помощи, представленные выше (пособия, профессиональная активизация, курсы польского языка), полагаются исключительно репатриантам,
то есть лицам, которые прибыли в Польшу на основании репатриационной визы.
43
2/15/13 4:38 PM
PRAWA REPATRIANTA
miejsce osiedlenia się w Polsce. Z dniem uprawomocnienia się decyzji o uznaniu za repatrianta osoba nabywa obywatelstwo polskie.
Wniosek o uznanie za repatrianta musi być sporządzony w języku polskim według obowiązującego wzoru. Do wniosku należy dołączyć aktualną wyraźną fotografię o wymiarach
5cm x 4cm oraz następujące dokumenty:
– Decyzja konsula o uznaniu za osobę polskiego pochodzenia. Osoba nie posiadająca przedmiotowej decyzji dołącza do wniosku dokumenty potwierdzające polskie pochodzenie.
– Poświadczoną urzędowo kopię ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo.
– Skrócony odpis aktu urodzenia.
– Skrócony odpis aktu małżeństwa lub inny dokument określający stan cywilny.
– Życiorys.
– Poświadczoną urzędowo kopię karty czasowego pobytu.
– Zaświadczenie, że pobierała naukę w szkole wyższej na podstawie przepisów o podejmowaniu i odbywaniu studiów przez osoby nie będące obywatelami polskimi oraz odpis
dyplomu.
– Zaświadczenie potwierdzające fakt stałego zamieszkiwania przed dniem wejścia w życie
ustawy na terytorium obecnej Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżańskiej, Republiki
Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kyrgyskiej, Republiki Tadżykistanu, Republiki
Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.
– Znaczki opłaty skarbowej – 5,00 zł za wniosek, 50 groszy za każdy załącznik; podstawa
prawna – ustawa z dnia 9 września 2000r. o opłacie skarbowej (Dz.U. Nr 86 z 2000r.,
poz. 960 ze zm; Dz.U. z 2002r. Nr 135, poz. 1143).
Osoba polskiego pochodzenia, studiująca w Polsce, spełniająca powyższe warunki
może również ubiegać się o przyznanie wizy repatriacyjnej na warunkach wymienionych
w rozdziale „Warunki osiedlenia się”.
Jeżeli w trakcie studiowania w Polsce uzyskała sama, lub wraz z rodziną wizę repatriacyjną, wtedy by uzyskać obywatelstwo polskie musi opuścić Polskę i wrócić do niej
na podstawie wizy repatriacyjnej.
Może również studiując w Polsce lub już po ukończeniu studiów złożyć wniosek
o przyznanie wizy repatriacyjnej do najbliższego polskiego konsulatu poza granicami
Polski (np. na Białorusi lub na Ukrainie).
44
2/15/13 4:38 PM
Лицо, претендующее на статус репатрианта, должно подать заявление на имя
воеводы в течение двенадцати месяцев со дня окончания высшего учебного
заведения. Польское гражданство такое лицо приобретает с момента вступления
в законную силу решения о признании статуса репатрианта.
Заявление о признании статуса репатрианта должно быть написано на польском
языке согласно действующему образцу. К заявлению следует приложить одну чёткую,
актуальную фотографию размером 5x4 см и следующие документы:
– Решение консула о признании польского происхождения. Лицо, не имеющее предварительного решения, прилагает к заявлению документы, подтверждающее
польское происхождение.
– Заверенную копию действительного удостоверения личности (паспорта) с подтверждением гражданства.
– Свидетельство о рождении.
–С
видетельство о заключении брака либо иной документ, подтверждающий
гражданское состояние.
– Автобиографию.
– Заверенную копию карты временного пребывания (временного вида на жительство) в Польше.
– Справку о факте и законности получения высшего образования в Польше иностранцами и диплом.
– Свидетельство, подтверждающее постоянную прописку на территории Армении,
Азербайджана, Грузии, Казахстана, Киргизии, Таджикистана, Туркменистана,
Узбекистана либо азиатской части России.
Марки государственной пошлины – 5,00 зл за заявление, 0.50 зл. (50 грошей) за
каждое приложение; согласно закону от 9 сентября 2000г. о государственной пошлине (Законодательный Вестник № 86 от 2000 г., статья 960 с последующими
изменениями; Законодательный Вестник от 2002 г. № 135, статья 1143).
Лицо польского происхождения, обучающееся в польском вузе, может также
ходатайствовать о признании репатриационной визы на условиях, перечисленных
в главе «Условия поселения».
Лицо, получившее репатриационную визу для себя или вместе со своей семьей,
во время учёбы в Польше, для получения гражданства обязано покинуть Польшу и
вернуться лишь на основании репатриационной визы. Кроме того, во время обучения
в Польше или после окончания польского вуза, можно подать заявление о признании
репатриационной визы в ближайшее польское консульство вне территории Польши
(например, на Украине или Беларуси).
45
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 4 LISTA SAMODZIELNYCH
PRACOWNIKÓW ZAJMUJĄCYCH SIĘ REPATRIACJĄ
W URZĘDACH WOJEWÓDZKICH
Aktualizacja: Artur Rzeźnik, Anna Post
L.P. NAZWA INSTYTUCJI I ADRES
IMIĘ I NAZWISKO
NUMER TELEFONU
I FAKSU
1.
Wydział Spraw Obywatelskich
i Cudzoziemców Pomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Gdańsku
Ul. Okopowa 21/27, 80-958
Elżbieta Ochman
Tel. (0-58) 307-72-19
Fax.(0-58) 301-17-33
2.
i Cudzoziemców Śląskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Katowicach
Ul. Jagiellońska 25, 40-032
Grażyna Grzelewska Tel. (0-32) 207-73-42
Joanna Janecka
Tel. (0-32) 207-73-49
Fax.(0-32) 207-73-27
3.
i Cudzoziemców Świętokrzyskiego
Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach
Al. IX Wieków Kielc 3, 25-516
Anna Hanus
Tel. (0-41) 342-11-03
Fax.(0-41) 342-14-33
4.
i Cudzoziemców Małopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Krakowie, 31-156
Cudzoziemcy – przyjmowanie stron:
Ul. Św. Sebastiana 9/11
Repatriacja – przyjmowanie stron:
Ul. Basztowa 22 pok. 354
Magdalena Ams
Elżbieta Obtułowicz
Tel. (012) 392 18 08
Fax (012) 422 30 19
Tel. (012) 392 13 47
Fax (012) 422 30 19
5.
i Cudzoziemców Opolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Opolu
Ul. Piastowska 14, 45-082
Bożena Kalecińska
Tel. (0-77) 452-43-05
(0-77) 452-43-49
Fax.(0-77) 452-48-91
46
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 4 СПИСОК СЛУЖАЩИХ,
ЗАНИМАЮЩИХСЯ РЕПАТРИАЦИЕЙ
В ВОЕВОДСКИХ УПРАВЛЕНИЯХ
Подготовка: Артур Жезьник
Aктуализация: Артур Жезьник, Анна Пост
№
НАЗВАНИЕ УЧРЕЖДЕНИЯ И АДРЕС
ИМЯ И ФАМИЛИЯ НОМЕР ТЕЛЕФОНА
И ФАКСА
1.
Отдел по гражданским делам и делам
иностранцев Поморского воеводского
управления в Гданьске
ул. Окопова 21/27, 80-958 Гданьск
Эльжбета Охман
тел. (0-58) 307-72-19
факс(0-58) 301-17-33
2.
иностранцев Силезского (Шлёнского)
воеводского
управления в Катовицах
ул. Ягелоньска 25, 40-032
Гражина Гжелевска
Йоанна Янецка
тел. (0-32) 207-73-42
тел. (0-32) 207-73-49
факс(0-32) 207-73-27
3.
иностранцев Свентокшиского
управления в Кельцах
ал. IX Векув Кельц 3, 25-516
Анна Ханус
тел. (0-41) 342-11-03
факс(0-41)
342-14-33
4.
Отдел по гражданским делам и делам Магдалена Амс
иностранцев Малопольского
Эльжбета
воеводского управления в Кракове,
Обтулович
31-156 Краков
Иностранцы – приём заинтересованных лиц:
ул. Свентего Сэбастьяна 9/11,
Репатриация – приём
заинтересованных лиц:
ул. Баштова 22 комната 354
5.
иностранцев Опольского воеводского
управления в Ополе
ул. Пястовска 14, 45-082
тел. (012) 392 18 08
факс (012) 422 30 19
тел. (012) 392 13 47
факс (012) 422 30 19
Божена Калециньска тел. (0-77) 452-43-05
(0-77) 452-43-49
факс(0-77) 452-48-91
47
2/15/13 4:38 PM
LISTA SAMODZIELNYCH PRACOWNIKÓW ZAJMUJĄCYCH SIĘ REPATRIACJĄ W URZĘDACH WOJEWÓDZKICH
6.
i Cudzoziemców Lubelskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Lublinie
ul. Spokojna 4, 20-914
7.
i Cudzoziemców Wielkopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Poznaniu
Al. Niepodległości 16/18, 61-739
8.
i Cudzoziemców Warmińsko –
Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego
w Olsztynie
Al. Piłsudskiego 7/9, 10-575
Elwira Jarnicka
Tel. (0-89) 523-23-44
Fax.(0-89) 523-65-30
9.
Wydział Spraw Cudzoziemców
Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego
w Warszawie
Oddział ds. Obywatelstwa i Repatriacji
– WSC.I
Ul. Długa 5, 00-263 Warszawa
Kierownik Oddziału:
Mirosława Woźniak
Informacja Oddziału
ds. Obywatelstwa
i Repatriacji
Tel. (022) 695-65-15,
pok. Nr 26
Tel. (022) 695-65-77,
pok. Nr 2
Fax (022) 695-66-05
10. Wydział Spraw Obywatelskich
i Cudzoziemców Podlaskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Białymstoku
Ul. Mickiewicza 3, 15-213
Joanna Wasiluk
Tel. (0-85) 743-92-42
Fax.(0-85) 743-94-44
i Cudzoziemców Zachodniopomorskiego
Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie
Wały Chrobrego 4, 70-502
Neli Kopańska
Tel. (0-91) 430-34-62
Fax. (0-91) 422-57-12
12. Dolnośląski Urząd Wojewódzki we
Wrocławiu
Pl. Powstańców Warszawy 1
50-951
Wydział Polityki Społecznej
Wydział do Spraw Obywatelskich
i Cudzoziemców
Agnieszka
Danielewicz
Tel. (71) 340 64 50
Fax (71) 340 63 89
Tel. (71) 340 67 02,
340 66 55
Fax (71) 340 66 85
Dariusz Janiszewski
Hanna Majewska
Tel. (0-81) 742-44-36
Fax.(0-81) 742-44-32
Tel. (0-61) 854-19-81
(0-61) 854-10-32
Fax.(0-61) 854-18-43
48
2/15/13 4:38 PM
СПИСОК СЛУЖАЩИХ, ЗАНИМАЮЩИХСЯ РЕПАТРИАЦИЕЙ В ВОЕВОДСКИХ УПРАВЛЕНИЯХ
6.
Отдел по гражданским делам и делам Дариуш Янишевски тел. (0-81) 742-44-36
иностранцев Любельского воеводского Ханна Маевска
факс(0-81) 742-44-32
управления в Люблине
ул. Спокойна 4, 20-914 Люблин
7.
иностранцев Велькопольского
управления в Познани
ал. Неподлеглосьци 16/18, 61-739
Познань
8.
Иностранцев Варминско-Мазурского
воеводского управления в Ольштыне
ал. Пилсудскего 7/9, 10-575 Ольштын
Эльвира Ярницка
тел. (0-89) 523-23-44
факс(0-89) 523-65-30
9.
Отдел по делам иностранцев
Мазовецкого
воеводского управления w Варшаве
Отдел по делам гражданства и
репатриации – WSC.I
ул. Длуга 5, 00-263 Варшава
Руководитель
отдела: Мирослава
Возьняк
Информация
отдела по вопросам
гражданства и
репатриации
тел. (022) 695-65-15,
ком. Nr 26
тел. (022) 695-65-77,
ком. Nr 2
факс (022) 695-66-05
10. Отдел по гражданским делам и делам
иностранцев Подляского воеводского
управления в Белостоке
ул. Мицкевича 3, 15-213, Белосток
Йоанна Василюк
тел. (0-85) 743-92-42
факс(0-85) 743-94-44
иностранцев Западнопоморского
управления в Щецине
Валы Хробрэго 4, 70-502 Щецин
Нэли Копаньска
тел. (0-91) 430-34-62
факс(0-91) 422-57-12
12. Дольношлёнское (Нижнесилезское)
воеводское управление во Вроцлаве
пл. Повстаньцув Варшавы 1, 50-951
Вроцлав
Отдел социальной политики
иностранцев
Агнешка Данелевич
тел. (71) 340 64 50
факс (71) 340 63 89
тел. (71) 340 67 02,
340 66 55
факс (71) 340 66 85
тел. (0-61) 854-19-81
(0-61) 854-10-32
факс(0-61) 854-18-43
49
2/15/13 4:38 PM
LISTA SAMODZIELNYCH PRACOWNIKÓW ZAJMUJĄCYCH SIĘ REPATRIACJĄ W URZĘDACH WOJEWÓDZKICH
Krzysztof Pleśniak
i Cudzoziemców Podkarpackiego Urzędu Anna
Wojewódzkiego w Rzeszowie
Szamańska-Rurak
Ul. Grunwaldzka 15, 35-959
Tel. (0-17) 867-13-30
Fax.(0-17) 867-13-66
i Cudzoziemców Łódzkiego Urzędu
Wojewódzkiego w Łodzi
Ul. Piotrkowska 103, 90-425
Lucyna Janicka
Anna Święcicka
Tel. (0-42) 664-17-58
Fax.(0-42) 664-17-61
Magdalena
i Cudzoziemców; Oddział Cudzoziemców Walentynowicz
Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego
w Gorzowie Wlkp.
Ul. Jagielończyka 8, 66-400
Tel. (0-95) 711-55-74
Fax (0-95) 711-53-61
16. Wydział Spraw Obywatelskich i Migracji
Kujawsko-Pomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Bydgoszczy
Ul. Jagiellońska 3, 85-950
Tel. (0-52) 349-72-31
Fax.(0-52) 349-72-24
Pan Arkadiusz
Wróbel
50
2/15/13 4:38 PM
СПИСОК СЛУЖАЩИХ, ЗАНИМАЮЩИХСЯ РЕПАТРИАЦИЕЙ В ВОЕВОДСКИХ УПРАВЛЕНИЯХ
иностранцев Подкарпатского
управления в Жешове
ул. Грюнвалдска 15, 35-959 Жешов
Кшыштоф Плесьняк тел. (0-17) 867-13-30
Анна
факс (0-17) 867-13-66
Шаманьска-Рурак
14. Отдел по гражданским делам и делам Люцына Яницка
иностранцев Лодзинского воеводского Анна Сьвецицка
управления в Лодзи
ул. Пётрковска 103, 90-425 Лодзь
тел. (0-42) 664-17-58
факс(0-42) 664-17-61
15. Отдел по гражданским делам и делам Магдалена
иностранцев; Отдел по делам
Валентинович
иностранцев Любушского воеводского
управления в Гожове Велькопольском.
ул. Ягеллончика 8, 66-400
Гожув-Велькопольски
тел. (0-95) 711-55-74
факс (0-95) 711-53-61
16. Отдел по гражданским делам и
миграции Куявско-Поморского
воеводского управления в Быдгоще
ул. Ягеллоньска 3, 85-950
Господин Аркадиуш тел. (0-52) 349-72-31
Врубель
факс(0-52) 349-72-24
51
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 5 STATUS CZŁONKÓW RODZINY
REPATRIANTA NIE POSIADAJĄCYCH
OBYWATELSTWA POLSKIEGO
Ustawa z dn. 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tj. Dz. U. z 2006 r., Nr. 234, poz. 1694
z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz. U. z 2004 r.
Nr 53, poz. 532).
Zasady pobytu cudzoziemców na terytorium RP określa ustawa o cudzoziemcach
z dn. 13 czerwca 2003 r. Zgodnie z ustawą, cudzoziemiec (czyli każdy, kto nie posiada
obywatelstwa polskiego) może otrzymać:
– zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, lub
– zezwolenie na osiedlenie się
i na tej podstawie legalnie przebywać na terytorium Polski.
Cudzoziemiec może przekroczyć granicę oraz przebywać na terytorium RP, jeżeli
posiada ważny dokument podróży (paszport) oraz wizę, chyba że umowy międzynarodowe
zawarte przez Polskę z państwem, którego jest on obywatelem, przewidują częściowe albo
całkowite zniesienie obowiązku wizowego. Minister właściwy do spraw wewnętrznych
w porozumieniu z ministrem spraw zagranicznych może, w drodze rozporządzenia,
zwolnić obywateli jednego lub kilku państw od obowiązku posiadania wizy przy wjeździe
na terytorium RP.
Wg stanu na dzień 1 czerwca 2011 roku posiadanie wizy jest obowiązkowe m.in.
dla obywateli:
– Armenii,
– Azerbejdżanu,
– Białorusi
– Gruzji,
– Kazachstanu,
– Kirgizji,
– Rosji,
– Tadżykistanu,
– Turkmenistanu,
– Ukrainy,
– Uzbekistanu.
52
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 5 СТАТУС ЧЛЕНОВ СЕМЬИ РЕПАТРИАНТА,
НЕ ИМЕЮЩИХ ПОЛЬСКОГО ГРАЖДАНСТВА
Правовая основа:
– Закон от 13 июня 2003 г. об иностранцах (Законодательный Вестник от 2006
г., № 234, статья 1694 с последующими изменениями).
– Закон от 9 ноября 2000 г. о репатриации (Законодательный Вестник от 2004
г., № 53, статья 532).
Правила пребывания иностранца на территории Польши определяет закон
об иностранцах от 13 июня 2003 г. Согласно закону, иностранец (лицо, не имеющее
польского гражданства) может получить:
– разрешение на временное проживание, или
– разрешение на постоянное проживание
и таким образом легально находиться в Польше.
Иностранец может пересечь границу и пребывать на территории Польши, имея
действительный документ, дающий право на пересечение границы (паспорт) и визу.
Визовые ограничения не применяются или частично применяются в отношении
граждан тех государств, с которыми Польша подписала соответствующие соглашения. Соответствующий министр внутренних дел с согласия министра иностранных
дел может принять решение об отмене визового режима для граждан одного или
нескольких государств.
Согласно законодательству, на 1 июня 2011 г. наличие визы обязательно для
граждан следующих государств:
– Армения,
– Азербайджан,
– Беларусь,
– Грузия,
– Казахстан,
– Киргизия,
– Россия
– Таджикистан,
– Туркменистан,
– Украина,
– Узбекистан
53
2/15/13 4:38 PM
STATUS CZŁONKÓW RODZINY REPATRIANTA NIE POSIADAJĄCYCH OBYWATELSTWA POLSKIEGO
Od Obywateli Estonii, Litwy i Łotwy (państw członkowskich Unii Europejskiej) nie
wymaga się wiz.
Status rodziny przybywającej do Polski wraz z repatriantami, czyli ich małżonków
i dzieci, dodatkowo określa ustawa o repatriacji z dnia 9 listopada 2000 r. Zgodnie
z art.15 tej ustawy małżonkowi osoby wnioskującej o wizę repatriacyjną, nie będącemu
osobą pochodzenia polskiego (i innym cudzoziemcom przybywającym do Polski wraz
z repatriantem) udziela się zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczpospolitej
Polskiej. Wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się dołącza się do wniosku
o wydanie wizy wjazdowej w celu repatriacji.
Niepełnoletnie dzieci, pozostające pod władzą rodzicielską repatrianta, nabywają obywatelstwo polskie w drodze repatriacji. W przypadku, gdy repatriantem
jest tylko jeden z rodziców, niepełnoletni nabywa obywatelstwo polskie jedynie za
zgodą drugiego z rodziców, wyrażoną w oświadczeniu złożonym przed konsulem.
Jeśli niepełnoletni ukończył 16 lat, wymagana jest również jego zgoda. W przypadku
braku zgody rodzica lub samego niepełnoletniego jest on traktowany jako cudzoziemiec
i udziela się mu zezwolenia na osiedlenie się.
W odróżnieniu od innych cudzoziemców, członkowie rodziny repatrianta
uzyskują zezwolenie na osiedlenie się lub odmowę takiego zezwolenia od Szefa
Urzędu ds. Cudzoziemców za pośrednictwem MSWiA.
Dokumentem potwierdzającym uzyskanie zezwolenia na osiedlenie się jest karta
pobytu. Cudzoziemcowi, który uzyskał zezwolenie na osiedlenie się przed przyjazdem na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kartę pobytu wydaje się po wjeździe na to terytorium.
Karta pobytu, w okresie jej ważności, potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas
jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz uprawnia, wraz z dokumentem
podróży, do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy. Karta
pobytu wydana cudzoziemcowi, który uzyskał zezwolenie na osiedlenie się, jest ważna
10 lat i podlega następnie wymianie na kolejne 10 – letnie okresy ważności.
Cudzoziemcom nie będącym małżonkami repatrianta decyzję w sprawie udzielenia zezwolenia na osiedlenie się wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce
zamierzonego pobytu cudzoziemca. Cudzoziemiec przebywający za granicą składa wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się za pośrednictwem konsula. Jeżeli wniosek
o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się był składany za granicą, decyzja wojewody
doręczona zostanie cudzoziemcowi za pośrednictwem konsula. W przypadku doręczenia
decyzji zezwalającej na osiedlenie się, wydana zostanie cudzoziemcowi wiza wjazdowa
uprawniająca do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z uzyskaniem
tego zezwolenia. Karta pobytu zostanie wydana przez wojewodę, właściwego ze względu
na miejsce zamierzonego pobytu.
Za wydanie zezwolenia na osiedlenie się pobiera się opłatę skarbową w wysokości
600 zł. Za wydanie karty pobytu pobiera się opłatę w wysokości 50 zł.
54
2/15/13 4:38 PM
СТАТУС ЧЛЕНОВ СЕМЬИ РЕПАТРИАНТА, НЕ ИМЕЮЩИХ ПОЛЬСКОГО ГРАЖДАНСТВА
ЕС.
Визы не требуются от граждан Эстонии, Литвы и Латвии – государств-членов
Статус семей, приезжающих в Польшу вместе с репатриантами, а именно супругов и детей, дополнительно определяет закон о репатриации от 9 ноября 2000 г.
Согласно статье 15 этого закона, супругу (-е) лица, претендующего на репатриационную визу, не являющемуся (-ейся)лицом польского происхождения (и другим
иностранцам, прибывшим в Польшу вместе с репатриантом), выдается разрешение
на поселение в Польше. Заявление на поселение в Польше прилагается к заявлению
о выдаче въездной визы для репатриациии.
Несовершеннолетние дети, будучи под опекой родителей-репатриантов, получают польское гражданство как репатрианты. В случае, если репатриантом является
только один из родителей, ребенок получает польское гражданство с согласия второго родителя. Согласие в форме заявления подается на имя консула. Если ребенку
исполнилось 16 лет, он также должен изъявить свое согласие. В случае отсутствия
согласия одного из родителей или несовершеннолетнего ребенка, последний считается иностранцем и получает разрешение на постоянное проживание (поселение).
В отличие от других иностранцев, члены семьи репатрианта получают разрешение (либо отказ) на поселение от Начальника Управления по делам иностранцев
при посредничестве Министерства внутренних дел.
Документом, подтверждающим право на поселение, является карта пребывания (вид на жительство). Иностранец, получивший разрешение на поселение
ещё до приезда в Польшу, должен получить карту непосредственно после вьезда на
польскую территорию. Карта является удостоверением личности на территории
Польши и даёт возможность вместе с паспортом на многократное пересечение границы в безвизовом режиме. Карта выдаётся на 10 лет, а по истечении этого срока
подлежит обмену на новую карту на десятилетний срок.
Решение о выдаче разрешения на поселение иностранцам, не состоящим в
браке с репатриантом, выдаёт соответствующий воевода согласно месту планируемого пребывания иностранца. Лица, пребывающие за границей, подают заявление
на поселение через консула, у которого, впоследствии, получают решение, выданное воеводой. Вместе с разрешением на поселение выдаётся въездная виза. Карта
выдаётся по месту поселения в Польше.
За выдачу разрешения на поселение взимается плата в размере 600 зл. Оплата
за карту пребывания составляет 50 зл.
55
2/15/13 4:38 PM
STATUS CZŁONKÓW RODZINY REPATRIANTA NIE POSIADAJĄCYCH OBYWATELSTWA POLSKIEGO
Otrzymanie zezwolenia na osiedlenie się wiąże się z przyznaniem cudzoziemcom wielu praw, z których mogą korzystać na równi z obywatelami polskimi.
Otrzymują oni między innymi prawo:
–p
odejmowania pracy bez uzyskiwania dodatkowych zezwoleń i zgód (z wyjątkiem
niektórych zawodów, które mogą wykonywać jedynie osoby posiadające obywatelstwo
polskie, np. policjant, sędzia, adwokat),
– korzystania z opieki społecznej i pomocy społecznej w takim samym zakresie, jak
obywatele polscy,
– korzystania z dostępu do bezpłatnej służby zdrowia, ponieważ zgodnie z art. 10
ustawy z dn. 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w NFZ mogą
ubezpieczać się obywatele państw obcych, przebywający na terytorium RP na podstawie
zezwolenia na osiedlenie się,
– do ubezpieczeń społecznych (w celu ustalenia praw do emerytury i renty należy zgłosić
się do Wydziału Rent i Emerytur Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwego ze
względu na miejsce zamieszkania),
– do nauki w zakresie publicznej szkoły ponadgimnazjalnej, dotychczasowej publicznej
szkoły ponadpodstawowej, publicznej szkoły artystycznej na warunkach dotyczących
obywateli polskich,
– korzystania w zakresie podejmowania działalności gospodarczej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej z takich samych praw, jak polscy obywatele.
Jednocześnie, podobnie jak obywatele polscy osiągający dochody, mają obowiązek podatkowy, który dotyczy wszystkich osiąganych dochodów oraz obowiązek odprowadzania
składki emerytalnej, rentowej, chorobowej, wypadkowej i składki na cele zdrowotne.
Cudzoziemcy nie korzystają w Polsce z praw wyborczych. Nie mogą kandydować
ani głosować w wyborach zarówno na poziomie lokalnym, jak i krajowym.
Nie mają również prawa do bezpłatnej nauki w państwowej szkole wyższej.
Członkowie rodzin repatriantów bezpośrednio po otrzymaniu dokumentu zezwalającego
na osiedlenie się na terytorium Polski mogą złożyć wniosek o nadanie im obywatelstwa
polskiego. Wniosek składa się do Prezydenta RP za pośrednictwem wojewody właściwego
ze względu na miejsce zamieszkania. Do wniosku należy dołączyć:
– poświadczoną urzędowo kopię ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość
i obywatelstwo wnioskodawcy,
– poświadczoną urzędowo kopię karty pobytu,
– odpisy aktów stanu cywilnego wydane przez polski urząd stanu cywilnego,
– życiorys,
– oświadczenie o ubieganiu się o polskie obywatelstwo w przeszłości oraz o znajomości
przepisów dotyczących aktualnie posiadanego obywatelstwa,
– dokument stwierdzający brak obywatelstwa polskiego w przypadku gdy wnioskodawca
lub jego wstępni to obywatelstwo posiadali,
– aktualną fotografię formatu paszportowego.
56
2/15/13 4:38 PM
Получение разрешения на постоянное проживание влечет за собой признание иностранцу ряда прав, которыми он может пользоваться наравне с
польскими гражданами.
Это касается таких прав, как:
–п
рием на работу без дополнительных разрешений и согласований (за исключением некоторых профессий, которые могут выполняться только польскими
гражданами, например, полицейский, судья, адвокат),
– социальное обеспечение и социальная помощь наравне с польскими
гражданами,
– бесплатные медицинские услуги (согласно статье 10 закона от 6 февраля
1997 г. о всеобщем медицинском страховании в NFZ могут застраховаться
граждане других государств, находящиеся на территории Польши на основании разрешения на постоянное проживание),
– социальное страхование (с целью получения права на пенсию следует обратиться в пенсионный отдел Управления социального страхования по месту
жительства),
– образование в государственной средней школе, государственной художественной школе на равных правах с гражданами Польши,
– ведение хозяйственной деятельности на территории Польши на одинаковых
условиях с гражданами Польши.
Наравне с гражданами Польши иностранцы обязаны платить налоги со всех
видов деятельности, приносящих доходы, а также перечислять пенсионные взносы, взносы на страхование от несчастных случаев, на случай болезни и на
медицинские услуги. Иностранцы, живущие в Польше, не получают избирательного права. Они не могут баллотироваться и голосовать на выборах ни на уровне
местного самоуправления, ни на государственном уровне.
Кроме того, они не имеют права на бесплатное образование в гос. вузах. После
получения разрешения на поселение, члены семей репатриантов имеют право подать
заявление на получение ими польского гражданства. Заявление подаётся на имя
Президента РП при посредничестве воеводы по месту жительства. К заявлению
следует приложить:
– официально заверенную копию удостоверения личности (паспорта) и подтверждения гражданства,
– официально заверенную копию карты пребывания (вида на жительство),
– свидетельства о заключеннии брака, выданные в польском загсе,
– автобиографию,
– заявление о ходатайствовании польского гражданства, подаваемоe в прошлом,
а также о знании правил, касающихся текущего гражданства,
– документ, подтверждающий отсутствие польского гражданства в случае если
заявитель или его родственники (по восходящей линии) в прошлом имели
польское гражданство.
57
2/15/13 4:38 PM
STATUS REPATRIANTA. PIERWSZE KROKI PO PRZYJEŹDZIE DO POLSKI.
Procedura rozpatrywania wniosków o nadanie obywatelstwa polskiego (od chwili
złożenia wniosku) trwa ok. 1,5 roku. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie.
Ustawa z dnia 15 lutego 2000 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2000 r. Nr. 28,
poz. 359).
58
2/15/13 4:38 PM
– актуальную фотографию паспортного формата. Процедура рассмотрения
заявления на предоставление польского гражданства (с момента его подачи)
длится примерно 1,5 года.
Каждый случай рассматривается индивидуально.
Закон от 15 февраля 2000г. о польском гражданстве (Законодательный Вестник
№ 28 от 2000 г., статья 359).
59
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 6 KARTA POLAKA
Dnia 7 września 2007 roku uchwalona została ustawa o Karcie Polaka (Dz.U. z 2007 r.
Nr 180, poz.1280 z późn. zm.) mająca na celu wzmacnianie więzi łączących Polaków na
Wschodzie z Polską, a także ich starania o zachowanie języka polskiego oraz podtrzymywanie tradycji narodowych. Ustawa stanowić ma realizację postanowień Konstytucji,
zgodnie z którą Polska udziela pomocy Polakom zamieszkałym za granicą w zachowaniu
ich związków z narodowym dziedzictwem kulturalnym.
Karta Polaka jest dokumentem potwierdzającym przynależność do narodu polskiego, a także przyznającym jej posiadaczom pewne uprawnienia określone w ustawie
o Karcie Polaka. Karta Polaka jest przyznawana osobie, która spełnia łącznie następujące
trzy warunki:
– wykaże swój związek z polskością przez przynajmniej podstawową znajomość języka
polskiego, który uważa za język ojczysty oraz znajomość i kultywowanie polskich tradycji
i obyczajów (warunek o charakterze kulturowym),
– w obecności konsula Rzeczypospolitej Polskiej złoży pisemną deklarację przynależności
do Narodu Polskiego (warunek o charakterze deklaratywnym), oraz
– wykaże, że jest narodowości polskiej lub posiadała obywatelstwo polskie, lub co najmniej jedno z rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości
polskiej lub posiadało obywatelstwo polskie (warunek o charakterze rodzinnym). Jeżeli
wnioskodawca nie jest w stanie wykazać polskiego pochodzenia swoich przodków, może
otrzymać Kartę Polaka, jeżeli spełnia dwa wyżej wymienione warunki oraz przedstawi
zaświadczenie upoważnionej organizacji polonijnej, potwierdzające aktywną działalność
na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej przez okres co
najmniej ostatnich 3 lat.
Ponadto, Karta Polaka może być przyznana osobie, której polskie pochodzenie zostało
prawomocnie stwierdzone zgodnie z ustawą o repatriacji z dnia 9 listopada 2000 roku
(Dz.U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532 z późn. zm.).
O Kartę Polaka mogą ubiegać się osoby posiadające w dniu złożenia wniosku obywatelstwo Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżańskiej, Republiki Białoruś, Republiki
Estońskiej, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Litewskiej,
Republiki Łotewskiej, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu,
Turkmenistanu, Ukrainy, Republiki Uzbekistanu, albo posiadające w jednym z tych państw
status bezpaństwowca, czyli nie posiadające obywatelstwa żadnego państwa.
60
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 5 КАРТА ПОЛЯКА
7 сентября 2007 года был принят Закон о Карте поляка (Законодательный Вестник
от 2007 г., № 180, поз. 1280 с последующими изменениями) [замечания пер.: Dziennik
Ustaw – аналог Законодательного Вестника], целью которого являлось укрепление
связи поляков с Востока с Польшей, сохранение ими польского языка и поддерживание
национальных традиций. Закон представляет собой реализацию конституционных
решений, согласно которым Польша оказывает помощь полякам, проживающим за
границей, сохранять свои связи с национальным культурным наследием.
Карта поляка является документом, подтверждающим принадлежность к польскому народу, а также дающей её владельцам чёткие права, определённые в Законе о
Карте поляка. Карта поляка может быть выдана лицу, которое выполняет совокупно
три условия:
– докажет свою связь с польской культурой как минимум базовым знанием польского
языка, который считает родным языком, а также знает и поддерживает польские
традиции и обычаи (условие культурного характера),
– в присутствии консула Республики Польша предоставит письменную декларацию
принадлежности к польскому народу (условие декларационного характера),
– докажет, что является поляком по национальности или по крайней мере один из
родителей, бабушка или дедушка, или же прабабушка и прадедушка были польской
национальности или имели польское гражданство (условие семейного характера).
Если заявитель не может доказать польское происхождение своих предков, то он
может получить Карту поляка, если выполнит два вышеуказанных условия и предоставит справку, выданную уполномоченной организацией польской диаспоры,
подтверждающую его активное участие в развитии польского языка и культуры
или польского национального меньшинства на протяжении, по крайней мере,
последних трёх лет.
Кроме того, Карта поляка может быть предоставлена лицу, польское происхождение
которого было законно подтверждено согласно закону о репатриации с 9 ноября 2000
года (Законодательный Вестник с 2004 г., № 53, поз. 532 с последующими изменениями).
На Карту поляка могут претендовать лица, имеющие в день подачи заявления
гражданство Республики Армения, Азербайджанской Республики, Республики Беларусь, Эстонской Республики, Грузии, Республики Казахстан, Кыргызской Республики,
Литовской Республики, Республики Молдова, Российской Федерации, Республики
Таджикистан, Туркменистана, Украины, Республики Узбекистан или имеющие в
одном из этих государств статус лица без гражданства.
61
2/15/13 4:38 PM
KARTA POLAKA
WAŻNE:
Karta Polaka nie może być przyznana osobie posiadającej na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej zezwolenie na osiedlenie się (kartę stałego pobytu).
Tryb ubiegania się o Kartę Polaka:
Karta Polaka jest wydawana, na wniosek osoby ubiegającej się o jej otrzymanie, przez
konsula właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy w drodze decyzji
administracyjnej.
Co musi zawierać wniosek o przyznanie Karty Polaka:
– imię i nazwisko,
– datę i miejsce urodzenia,
– płeć,
– adres zamieszkania za granicą,
– obywatelstwo albo stwierdzenie, że dana osoba nie jest obywatelem żadnego państwa,
– narodowość,
– obywatelstwo i narodowość rodziców, dziadków lub pradziadków, jeżeli ich dane zostały
wskazane przez osobę ubiegającą się o przyznanie Karty Polaka,
– do wniosku należy dołączyć kopię ważnego dokumentu tożsamości.
Osoba ubiegająca się o przyznanie Karty Polaka musi przedstawić dokumenty potwierdzające jej przynależność do narodu polskiego. Zgodnie z ustawą mogą to być w szczególności
następujące dokumenty:
– polskie dokumenty tożsamości,
– akty stanu cywilnego lub ich odpisy, metryki chrztu, świadectwa szkolne lub inne dokumenty potwierdzające związek z polskością,
– dokumenty potwierdzające odbycie służby wojskowej w polskich formacjach wojskowych,
– dokumenty potwierdzające fakt deportacji lub uwięzienia, zawierające wpis informujący
o polskim pochodzeniu,
– dokumenty o rehabilitacji osoby deportowanej, zawierające wpis informujący o polskim
pochodzeniu,
– zagraniczne dowody tożsamości zawierające informacje na temat narodowości polskiej
ich posiadacza,
– zaświadczenie organizacji polskiej lub polonijnej działającej na terenie jednego z państw,
potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej
lub polskiej mniejszości narodowej,
– prawomocna decyzja w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia, wydana zgodnie
z przepisami ustawy o repatriacji.
Powyżej wymieniony katalog dokumentów nie jest zamknięty. Przynależność do
narodu polskiego może być wykazana również przy pomocy innych dokumentów niż
wymienione powyżej.
62
2/15/13 4:38 PM
КАРТА ПОЛЯК
ВАЖНО:
Карту поляка не может получить лицо, имеющее на территории Республики Польша
разрешение на поселение (постоянный вид на жительство).
Порядок получения Карты поляка:
Карта поляка выдаётся компетентным консулом по заявлению лица, желающего её
получить, с учётом места проживания заявителя, путём административного решения.
Какие данные должны быть в заявлении о признании Карты поляка:
– имя и фамилия,
– дата и место рождения,
– пол,
– адрес места жительства за границей,
– гражданство или подтверждение того, что данное лицо без гражданства,
– национальность,
– гражданство и национальность родителей, бабушек и дедушек, или прабабушек и
прадедушек, если на их данные ссылается лицо, желающее получить Карту поляка,
– к заявлению необходимо приложить копию актуального документа, удостоверяющего личность заявителя.
Лицо, претендующее на признание Карты поляка, должно предоставить документы,
подтверждающие его принадлежность к польскому народу. В соответствии с законом
это могут быть следующие документы:
– польские документы, удостоверяющие личность,
– акты гражданского состояния или выписки из них (напр. свидетельство о рождении, свидетельство о браке, прим.ред.), свидетельства о крещении, аттестаты или
другие документы, подтверждающие связь с Польшей,
– документы, подтверждающие прохождение военной службы в польских воинских
формированиях,
– документы, подтверждающие факт депортации или заключения в тюрьму, содержащие записи, свидетельствующие о польском происхождении,
– документы о реабилитации депортированного лица, содержащие запись, информирующую о польском происхождении,
– иностранные удостоверения личности, содержащие информацию о польской
национальности данного лица,
– справка, выданная польской организацией или организацией польской диаспоры,
осуществляющей деятельность на территории одного из государств, которая подтверждает активное участие в деятельности в пользу польского языка и культуры
или польского национального меньшинства,
– решение, вступившее в законную силу, по вопросу подтверждения польского
происхождения, выданного в соответствии с положениями закона о репатриации.
63
2/15/13 4:38 PM
KARTA POLAKA
WAŻNE:
W odniesieniu do wnioskodawcy szczególnie zasłużonego dla Rzeczypospolitej Polskiej
konsul może wydać decyzję o przyznaniu Karty Polaka bez konieczności przedstawiania
przez wnioskodawcę dokumentów, o których mowa powyżej.
Przyznanie Karty Polaka małoletniemu (osobie, która nie ukończyła lat 18) następuje na
wniosek rodziców, gdy:
– oboje rodzice posiadają Kartę Polaka, albo
– jeden z rodziców posiada Kartę Polaka – za zgodą drugiego z rodziców wyrażoną
w oświadczeniu złożonym przed konsulem, chyba że drugiemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska.
Przyznanie Karty Polaka małoletniemu, który ukończył 16 lat, może nastąpić jedynie
za jego zgodą.
Czynności wykonywane przez konsula w związku ze złożeniem przez wnioskodawcę
wniosku i wydaniem decyzji o przyznaniu Karty Polaka są wolne od opłat konsularnych.
WAŻNE:
Przyznanie Karty Polaka nie oznacza nabycia obywatelstwa polskiego ani stwierdzenia
polskiego pochodzenia w rozumieniu innych przepisów niż ustawa o Karcie Polaka.
Karta Polaka nie jest dokumentem, który uprawniałby do przekraczania granicy, ani nie
uprawnia do osiedlenia się w Polsce (posiadacz Karty Polaka musi uzyskać wizę, aby móc
przebywać w Polsce i korzystać z uprawnień wynikających z posiadania Karty Polaka).
Uprawnienia przysługujące posiadaczom Karty Polaka:
Posiadaczom Karty Polaka przysługują następujące uprawnienia:
– zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na zasadach określonych
w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz.U. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.),
– podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak
obywatele polscy na zasadach określonych w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095),
– podejmowania i odbywania studiów, studiów doktoranckich oraz innych form kształcenia, a także uczestniczenia w badaniach naukowych i pracach rozwojowych na zasadach
określonych w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U.
Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.),
– korzystania z form kształcenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.),
– korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych, w zakresie określonym
w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych (Dz.U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.), chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, przewiduje zasady bardziej korzystne,
64
2/15/13 4:38 PM
Вышеперечисленный список документов не является закрытым. Принадлежность к польскому народу может быть подтверждена с помощью других, отличных
от вышеуказанных, документов.
ВАЖНО:
По отношению к заявителю, имеющему особые заслуги перед Республикой Польша,
консул может выдать решение о признании Карты поляка без необходимости
предоставления заявителем документов, о которых говорится выше.
Признание Карты поляка несовершеннолетнему (лицу, которому не исполнилось
18 лет) наступает по заявлению родителей в том случае, если:
– оба родителя имеют Карту поляка, или
– один из родителей имеет Карту поляка, а второй выражает согласие на выдачу
Карты поляка ребёнку в присутствии консула, за исключением случаев, когда один
из родителей был лишён родительских прав.
– признание Карты поляка несовершеннолетнему лицу, которому исполнилось 16
лет, может наступить только с его согласия.
Действия, совершаемые консулом, в связи с подачей заявителем заявления и
выдачей решения о признании Карты поляка освобождены от консульских сборов.
ВАЖНО:
Признание Карты поляка не означает получение польского гражданства либо
подтверждения польского происхождения в другом контексте, чем закон о Карте поляка.
Карта поляка не является документом, который даёт право на пересечение границы,
и не даёт права постоянного вида на жительство в Польше (владелец Карты поляка
должен получить визу, чтобы получить право на пребывание и пользование правами
обладателя Карты поляка).
Права обладателей Карты поляка:
Обладатель Карты поляка имеет следующие права:
– освобождение от обязанности иметь разрешение на работу по правилам, определённым в законе от 20 апреля 2004 г. о содействии занятости и учреждениях
рынка труда (Законодательный Вестник №99, поз.1001, с последующими изменениями),
– право открытия и ведения хозяйственной деятельности на таких же основаниях,
как и польские граждане, осуществляющие свою деятельность согласно положениям закона от 2 июля 2004 г. о свободе хозяйственной деятельности (Законодательный Вестник с 2007 г. № 155, поз. 1095),
–п
раво начала и прохождения обучения в высшем учебном заведении, в аспирантуре
или других форм обучения, а также участия в научно-исследовательских работах,
согласно положениям закона от 27 июля 2005 г. – Закон о высшем образовании
(Законодательный Вестник № 164, поз. 1365, с посл. изм.),
65
2/15/13 4:38 PM
KARTA POLAKA
– ulgi 37 % przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego
w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych, na podstawie biletów jednorazowych, na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach
do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz.U. z 2002
r. Nr 175, poz. 1440, z późn. zm.),
– bezpłatnego wstępu do muzeów państwowych.
Karta Polaka jest ważna przez okres 10 lat od dnia jej przyznania. Jeżeli najpóźniej
na 3 miesiące przed terminem utraty ważności Karty Polaka jej posiadacz złoży wniosek
o przedłużenie ważności, ważność Karty Polaka jest przedłużana na okres kolejnych 10 lat.
Karta Polaka przyznana osobie, która ukończyła 65 lat, jest ważna na czas nieoznaczony.
Karta Polaka przyznana małoletniemu traci ważność po upływie roku od dnia uzyskania przez niego pełnoletności. Jeżeli po uzyskaniu pełnoletności, najpóźniej na 3 miesiące przed uzyskaniem pełnoletności, posiadacz złoży wniosek o przedłużenie ważności,
ważność Karty Polaka jest przedłużana na okres 10 lat.
WAŻNE:
Karta Polaka traci ważność z chwilą nabycia obywatelstwa polskiego albo uzyskania zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
66
2/15/13 4:38 PM
– право пользования формами образования по правилам, определённым в законе
от 7 сентября 1991 г. о системе образования (Законодательный Вестник с 2004 г.
№ 256, поз. 2572, с посл. изм.),
– право пользования бесплатной медицинской помощью в экстренных случаях на
тех же условиях, что и польские граждане, в границах, определённых законом от
27 августа 2004 г. о медицинском обеспечении, финансированном из общественных средств (Законодательный Вестник №201, поз. 2135, с последующими изменениями), за исключением ситуации, когда международный договор, в котором
Республика Польша является одной из сторон, предусматривает более выгодные
правила,
– право пользоваться 37% скидкой на проезд средствами общественного совместного
железнодорожного транспорта в пассажирских поездах, скорых поездах и поездахэкспрессах, на основании одноразовых билетов, по правилам определённым в
законе от 20 июня 1992 г. о правах на льготный проезд средствами общественного
совместного транспорта (Законодательный Вестник с 2002 г. № 175, поз. 1440, с
последующими изменениями),
– право на бесплатный вход в государственные музеи.
Карта поляка действительна в течение 10 лет со дня её признания. Если, как
минимум, за 3 месяца до окончания срока действия Карты поляка её владелец
подаст заявление о продлении срока действия, то Карта поляка продлевается на
следующие 10 лет. Карта поляка, признанная лицу, которому исполнилось 65 лет,
является действительной на неопределённый срок.
Карта поляка, признанная несовершенолетнему лицу, перестаёт действовать
по истечении года со дня достижения им совершеннолетия. Если, по достижении
совершеннолетия, не позднее, чем за 3 месяца до достижения совершеннолетия,
владелец подаст заявление о продлении срока действия, то срок действия Карты
поляка продлевается на 10 лет.
ВАЖНО:
Карта поляка становится недействительной с момента получения польского гражданства
или получения разрешения на поселение (вида на жительство) на территории Республики
Польша.
67
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 7 LEGALIZACJA POBYTU
CUDZOZIEMCÓW W POLSCE
Zasady i warunki wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu cudzoziemców z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
tryb postępowania oraz organy właściwe w tych sprawach zostały określone w ustawie
o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 2003 roku (Dz.U.06.234.1694 z późn. zm.). Ustawy
co do zasady nie stosuje się do obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, państw
członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, oraz członków
ich rodzin, którzy do nich dołączają lub z nimi przebywają. Zasadniczo ustawa znajduje
więc zastosowanie do obywateli pochodzących z innych krajów niż wyżej wskazane.
KIM JEST CUDZOZIEMIEC W ROZUMIENIU USTAWY O CUDZOZIEMCACH?
Cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego, a więc osoby
które posiadają obywatelstwo inne niż polskie, osoby o podwójnym obywatelstwie
(pod warunkiem że żadne z dwóch obywatelstw nie jest obywatelstwem polskim),
osoby nie posiadające żadnego obywatelstwa. Repatriant nie jest cudzoziemcem, ale
obywatelem polskim.
WAŻNE:
Cudzoziemca będącego obywatelem dwóch lub więcej państw traktuje się jako obywatela
tego państwa, którego dokument podróży stanowił podstawę wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
KARTA CZASOWEGO POBYTU
Karta czasowego pobytu jest dokumentem wydawanym cudzoziemcom, którzy uzyskali
zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Karta pobytu, w okresie jej ważności, potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej oraz uprawnia, wraz z dokumentem podróży, do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy. Karta pobytu
wydana cudzoziemcowi, który uzyskał zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony,
jest ważna przez okres tego zezwolenia.
68
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 7 ЛЕГАЛИЗАЦИЯ ПРЕБЫВАНИЯ
ИНОСТРАНЦЕВ В ПОЛЬШЕ
Правила и условия въезда на территорию Республики Польша, проезда по этой
территории и выезда иностранцев с территории Республики Польша, порядок
действий и органы, компетентные по этим вопросам, были определены в законе об
иностранцах от 13 июня 2003 года (Законодательный Вестник с 06.234.1694 с последующими изменениями). Закон не применяется к гражданам государств-членов
Европейского Союза, государств-членов Европейского Соглашения о свободной
торговле (EFTA) – сторон договора о Европейском Экономическом Пространстве
или Швейцарской Конфедерации, а также к членам их семей, которые к ним присоединяются или с ними пребывают. В основном, закон применяется по отношению
к гражданам других стран, не упомянутых выше.
КЕМ ЯВЛЯЕТСЯ ИНОСТРАНЕЦ В ПОНИМАНИИ ЗАКОНА ОБ ИНОСТРАНЦАХ?
Иностранец – каждый, кто не имеет польского гражданства, а именно, лица, которые
имеют иное (не польское) гражданство, лица с двойным гражданством (при условии,
что ни одно из гражданств не является польским), лица без гражданства. Репатриант
является польским гражданином, а не иностранцем.
ВАЖНО:
Иностранец, являющийся гражданином двух или более государств, считается
гражданином того государства, документ проезда которого был основанием въезда
на территорию Республики Польша.
ВРЕМЕННЫЙ ВИД НА ЖИТЕЛЬСТВО
Временный вид на жительство является документом, выданным иностранцам, которые получили разрешение на проживание на определённый срок. Временный
вид на жительство, в период его действия, подтверждает личность иностранца
во время его пребывания на территории Республики Польша, а также даёт
право, вместе с проездным документом, на многократное пересечение границы
без необходимости получения визы. Временный вид на жительство, выданный
иностранцу, который получил разрешение на проживание на определённый срок,
является действительным до конца этого срока.
69
2/15/13 4:38 PM
LEGALIZACJA POBYTU CUDZOZIEMCÓW W POLSCE
Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony („zezwolenie”) jest udzielane cudzoziemcom, których zamieszkiwanie na terytorium RP jest uzasadnione przez okres
co najmniej 3 miesięcy. Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się
każdorazowo na okres niezbędny do realizacji celu pobytu cudzoziemca na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, nie dłuższy jednak niż 2 lata. Zezwolenie może otrzymać
cudzoziemiec, który spełnia wymogi do jego otrzymania, ustanowione w ustawie o cudzoziemcach. Powody, dla których cudzoziemcy mogą ubiegać się o otrzymanie zezwolenia, dzielą się na dwie grupy. Pierwsza grupa podstaw do ubiegania się o zezwolenie,
w razie ich wystąpienia, zobowiązuje organ do wydania decyzji o udzieleniu zezwolenia
(decyzji pozytywnej). Są to przesłanki obligatoryjne udzielenia zezwolenia, co oznacza,
że jeżeli cudzoziemiec spełni warunki prawem przewidziane, organ jest zobowiązany
do wydania decyzji o udzieleniu zezwolenia. Do przesłanek tych należą następujące
przypadki wymienione w ustawie o cudzoziemcach, zgodnie z którą zezwolenia udziela
się cudzoziemcowi, który:
1) posiada zezwolenie na pracę albo pisemne oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy, jeżeli zezwolenie na pracę nie jest
wymagane,
2) prowadzi działalność gospodarczą na podstawie przepisów obowiązujących
w tym zakresie w Rzeczypospolitej Polskiej, korzystną dla gospodarki narodowej, a w szczególności przyczyniającą się do wzrostu inwestycji, transferu technologii, wprowadzania
korzystnych innowacji lub tworzenia nowych miejsc pracy,
3) zamierza jako osoba o uznanym dorobku artystycznym kontynuować twórczość
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
4) bierze udział w szkoleniach i stażach zawodowych realizowanych w ramach
programów Unii Europejskiej,
5) zamierza jako członek rodziny zamieszkiwać wspólnie z pracownikiem migrującym, o którym mowa w Europejskiej Karcie Społecznej, sporządzonej w Turynie dnia
18 października 1961 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 8, poz. 67),
6) jest małżonkiem obywatela polskiego,
7) jako członek rodziny cudzoziemca przybywa na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej lub przebywa na tym terytorium w celu połączenia z rodziną,
8) jest małoletnim dzieckiem cudzoziemca urodzonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przebywającym na tym terytorium bez opieki,
9) jest małżonkiem lub pełnoletnim dzieckiem cudzoziemca i przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej przez okres 5 lat na podstawie zezwoleń
na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonych w związku z okolicznościami, o których
mowa w pkt 7 (połączenie się z rodziną),
10) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia
na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznościami, o których
mowa w pkt 7 (połączenie się z rodziną), w przypadku owdowienia, rozwodu, separacji lub
śmierci wstępnego lub zstępnego pierwszego stopnia, gdy przemawia za tym szczególnie
ważny interes cudzoziemca,
11) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia
na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznościami, o których
70
2/15/13 4:38 PM
ЛЕГАЛИЗАЦИЯ ПРЕБЫВАНИЯ ИНОСТРАНЦЕВ В ПОЛЬШЕ
Разрешение на проживание на определённый срок („разрешение”) даётся иностранцам, проживание которых на территории РП является обоснованным на период
не менее 3 месяцев. Разрешение на проживание на определённый срок даётся каждый раз на период, необходимый для реализации цели пребывания иностранца на
территории Республики Польша, но на срок не более, чем 2 года. Разрешение может
получить иностранец, выполняющий требования для его получения, установленные
законом об иностранцах. Причины, по которым иностранцы претендуют на получение разрешения, делятся на две группы. Первая группа причин в случае их появления, обязывает орган, выдающий решения, предоставить таковое (положительное
решение). Это обязательные условия предоставления разрешения, то есть, если
иностранец выполнит условия, предусмотренные законом, то орган обязан выдать
решение о предоставлении разрешения. К этим условиям относятся следующие случаи, перечисленные в законе об иностранцах, в соответствии с которым разрешение
выдаётся иностранцу, который:
1) имеет разрешение на работу или письменное заявление работодателя о намерении поручить иностранцу выполнение работы, если разрешение на работу не требуется,
2) осуществляет на основании положений, действующих в определенной отрасли
в Республике Польша, хозяйственную деятельность, благоприятную для национальной
экономики, а в особенности, способствующую росту инвестиций, трансферу технологий, введению выгодных новшеств или созданию новых рабочих мест,
3) намерен, как лицо, имеющее художественные достижения, продолжать свою
деятельность на территории Республики Польша,
4) принимает участие в обучении и проходит профессиональные стажировки,
проводимые в рамках программ Европейского Союза,
5) намерен как член семьи жить вместе с мигрирующим работником, о котором
говорится в Европейской социальной хартии, составленной в Турине 18 октября
1961 г. (Законодательный Вестник с 1999 г. № 8, поз. 67),
6) является супругом/ой польского гражданина,
7) как член семьи иностранца, находится на территории Республики Польша
или прибывает на эту территорию с целью воссоединения с семьёй,
8) является несовершеннолетним ребёнком иностранца, рождённым на территории Республики Польша, находящимся на этой территории без опеки,
9) является супругой/ом или совершеннолетним ребёнком иностранца и пребывал на территории Республики Польша не менее 5 лет на основании разрешения
на временное проживание, предоставленное в связи с обстоятельствами, о которых
идет речь в п.7 (воссоединение с семьёй),
10) находится на территории Республики Польша на основании разрешения
на временное проживание, предоставленное в связи с обстоятельствами, о которых идёт речь в п. 7 (воссоединение с семьёй), в случае смерти супруга/и, развода,
сепарации (прекращения супружеских отношений без расторжения брака) или
смерти родственников первого уровня по восходящей и нисходящей линии, когда
это представляет большую значимость для иностранца,
11) находится на территории Республики Польша на основании разрешения
на временное пребывание в связи с обстоятельствами, о которых идёт речь в п. 6
71
2/15/13 4:38 PM
mowa w pkt 6 (małżonek obywatela polskiego), w przypadku owdowienia lub rozwodu,
gdy przemawia za tym szczególnie ważny interes cudzoziemca,
12) jest małoletnim dzieckiem cudzoziemca, posiadającego zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, urodzonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
13) posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE, udzielone przez
inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, oraz zamierza wykonywać pracę lub prowadzić działalność gospodarczą na podstawie przepisów obowiązujących w tym zakresie
w Rzeczypospolitej Polskiej, podjąć lub kontynuować studia lub szkolenie zawodowe lub
wykaże, że zachodzą inne okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej,
14) jest członkiem rodziny cudzoziemca, o którym mowa w pkt 13 (rezydent WE
na podstawie zezwolenia udzielonego przez inne państwo członkowskie), z którym przebywał na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, towarzyszącym
mu lub chcącym się z nim połączyć,
15) jest ofiarą handlu ludźmi w rozumieniu decyzji ramowej Rady z dnia 19 lipca
2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi i spełnia łącznie następujące warunki:
a) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
b) podjął współpracę z organem właściwym do prowadzenia postępowania w sprawie
zwalczania handlu ludźmi,
c) zerwał kontakty z osobami podejrzanymi o popełnienie czynów zabronionych
związanych z handlem ludźmi,
16) przybywa lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu podjęcia
lub kontynuacji stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich
na tym terytorium, zwanych dalej “studiami”, także w przypadku gdy podjął studia na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które zamierza kontynuować
lub uzupełnić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
17) jest naukowcem, który przybywa lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej w celu prowadzenia badań naukowych na podstawie umowy o przyjęciu w celu
realizacji projektu badawczego, zawartej z placówką naukową zatwierdzoną przez ministra
właściwego do spraw nauki,
18) posiada dokument pobytowy, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiającego jednolity wzór
dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich (Dz. Urz. UE L 157 z 15.06.2002,
str. 1-7) z adnotacją “naukowiec”, wydany przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, jeżeli umowa o przyjęciu w celu realizacji projektu badawczego, zawarta z właściwą
placówką naukową tego państwa, przewiduje przeprowadzenie badań naukowych także
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
19) posiada uprawnienie do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej na zasadach określonych w aktach prawnych wydanych przez organy powołane
na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Turcją, podpisanego w Ankarze dnia 12 września 1963 r. (Dz. Urz. WE L 217
z 29.12.1964, str. 3687)
– jeżeli okoliczność, która jest podstawą ubiegania się o to zezwolenie, uzasadnia jego
zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące.
72
2/15/13 4:38 PM
(супруг/а польского гражданина), в случае смерти супруга/и или развода, когда это
представляет большую значимость для иностранца,
12) является несовершеннолетним ребёнком иностранца, имеющего разрешение на временное пребывание и родившегося на территории Республики Польша, 13) имеет разрешение на пребывание постоянного резидента Европейского
Сообщества, выданное другим государством Европейского Союза и намерен выполнять работу или осуществлять хозяйственную деятельность на основании законов,
действующих в этот период в Республике Польша, начать или продолжить обучение,
или пройти профессиональные курсы, или если он укажет другие обстоятельства,
обосновывающие его проживание на территории Республики Польша,
14) является членом семьи иностранца, о котором идёт речь в п. 13 (резидент Европейского Сообщества на основании разрешения, выданного другим государством,
являющимся членом ЕС), с которым он находился на территории другого государства –
члена Европейского Союза, сопровождающий его или желающий к нему присоединиться,
15) является жертвой торговли людьми в понимании рамочного решения Совета
от 19 июля 2002 г. по вопросу борьбы с торговлей людьми и выполняет следующие
условия:
a) находится на территории Республики Польша,
b) начал сотрудничество с компетентными органами для проведения
следствия по делу борьбы с торговлей людьми,
c) разорвал контакты с лицами, подозреваемыми в совершении запрещённых действий, связанных с торговлей людьми,
16) приезжает или находится на территории Республики Польша с целью начать или продолжить стационарное обучение в высших учебных заведениях или в
аспирантуре, называемое далее „обучением”, также в случае, когда начал обучение
на территории другого государства-члена Европейского Союза, которое намерен
продолжать или дополнять на территории Республики Польша,
17) является научным работником, который пребывает на территории Республики Польша для проведения научных исследований на основании договора о приёме
с целью реализации научно-исследовательского проекта, подписанного с научным
подразделением, утвержденным соответствующим министром по делам науки,
8) имеет документ на временное пребывание, о котором идёт речь в ст.1 пол.
2а распоряжения Совета (WE) № 1030/2002 от 13 июня 2002 г., устанавливающего
единый вид документов на временное пребывание для граждан третьих государств
(Дз.Уж. UE L 157 от 15.06.2002, стр. 1-7) с заметкой „научный работник”, выданный
другим государством-членом Европейского Союза, если договор о приёме с целью
реализации исследовательского проекта, заключённый с компетентным научным
учреждением этого государства, предусматривает проведение научных исследований
также на территории Республики Польша,
19) имеет право на выполнение работы на территории Республики Польша согласно правилам, определённым в правовых актах, изданных органами, созданными
согласно Соглашению, устанавливающему союз между Европейским Экономическим
Сообществом и Турцией, подписанному в Анкаре 12 сентября 1963 г. (Законодательный Вестник WE L 217 от 29.12.1964, стр. 3687),
73
2/15/13 4:38 PM
Za członka rodziny cudzoziemca uważa się:
1) osobę pozostającą z nim w związku małżeńskim uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej;
2) małoletnie dziecko tego cudzoziemca i osoby pozostającej z nim w związku małżeńskim uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej, w tym także dziecko przysposobione;
3) małoletnie dziecko tego cudzoziemca, w tym także przysposobione, pozostające
na jego utrzymaniu, nad którym cudzoziemiec sprawuje faktycznie władzę rodzicielską;
4) małoletnie dziecko osoby, o której mowa w pkt 1 powyżej, w tym także przysposobione, pozostające na jej utrzymaniu, nad którym sprawuje ona faktycznie władzę
rodzicielską.
Za członka rodziny małoletniego cudzoziemca posiadającego status uchodźcy, przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez opieki, uważa się także wstępnego
w linii prostej.
Ponadto, istnieje możliwość uzyskania zezwolenia także na podstawie innych okoliczności. Jednakże w sytuacjach, które zostaną wskazane poniżej organ nie ma obowiązku
wydania decyzji pozytywnej, nawet w razie spełnienia przez cudzoziemca wszystkich
warunków. Jest to spowodowane tym, że organ w przypadkach niżej wymienionych rozpatruje sprawy w ramach przyznanego mu uznania administracyjnego. Oznacza to, że
organ może, ale nie musi udzielić zezwolenia cudzoziemcowi, spełniającemu warunki do
jego uzyskania. Mianowicie zezwolenia można udzielić cudzoziemcowi, który:
1) zamierza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podjąć lub kontynuować:
a) naukę lub
b) szkolenie zawodowe,
2) ze względu na więzi o charakterze rodzinnym zamierza dołączyć do obywatela polskiego lub obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim
Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, zamieszkującego na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej lub z nim przebywać,
3) jest duchownym, członkiem zakonu lub osobą pełniącą funkcję religijną w kościołach i związkach wyznaniowych, których status jest uregulowany umową międzynarodową,
przepisami ustaw o stosunku państwa do kościoła lub innego związku wyznaniowego lub
które działają na podstawie wpisu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych
i jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest związany z pełnioną funkcją lub
przygotowaniem do jej pełnienia,
4) wykaże, że zachodzą okoliczności inne niż określone w powyższych pkt 1-3 lub
w art. 53 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach (obligatoryjne przesłanki udzielenia zezwolenia),
określającym przypadki obligatoryjnego udzielania zezwolenia
– jeżeli okoliczność, która jest podstawą ubiegania się o zezwolenie, uzasadnia jego
zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż 3 miesiące.
74
2/15/13 4:38 PM
– если обстоятельства, которые являются основанием на получение разрешения, обосновывают его проживание на территории Республики Польша в течение
более 3 месяцев.
Членом семьи иностранца считается:
1) лицо, состоящее с ним в браке, признанным законным в Республике Польша;
2) несовершеннолетний ребенок этого иностранца и лица, находящегося с ним в
браке, признанным законным в Республике Польша, в том числе усыновленный ребенок;
3) несовершеннолетний ребёнок этого иностранца, в том числе усыновленный,
остающийся на его содержании, над которым иностранец осуществляет фактическую родительскую власть;
4) несовершеннолетний ребёнок лица, о котором идёт речь выше в п.1, в том
числе усыновлённый, остающийся на его содержании, над которым он осуществляет
фактическую родительскую власть.
Членом семьи несовершеннолетнего иностранца, имеющего статус беженца,
находящегося на территории Республики Польша без опеки, считается также родственник по прямой линии родства.
Кроме того, существует возможность получения разрешения на пребывание
также на основании других обстоятельств. Однако в ситуациях, которые будут перечислены ниже, орган не обязан выдавать положительное решение, даже в случае
исполнения иностранцем всех условий. Это является следствием того, что орган в
описанных ниже случаях рассматривает дела на основе признаного ему административного усмотрения. Это означает, что орган может, но не должен выдать
разрешение на пребывание иностранцу, выполняющему условия для его получения.
А именно, разрешение такое можно дать иностранцу, который:
1) намерен на территории республики Польша начать или продолжить:
a) обучение или
b) профессиональные курсы,
2) на основании связей семейного характера, намерение воссоединения с гражданином Польши или гражданином государства, являющегося членом Европейского Союза, государства–члена Европейского Соглашения о Свободной Торговле
(EFTA) – стороны соглашения о Европейском Экономическом Пространстве или
Швейцарской Конфедерации, проживающего на территории Республики Польша,
или уже воссоединился с ним,
3) является духовным лицом, монахом или лицом, выполняющим религиозную
функцию в костелах и в религиозных объединениях, статус которых урегулирован
международным соглашением, положениями законов об отношении государства
к костелу или иному религиозному объединению, а также те, которые внесены в
реестр костела и других религиозных объединений, а пребывание иностранца на
территории РП связано с выполняемой функцией или подготовкой к ее выполнению, 4) покажет, что существуют другие обстоятельства, не перечисленные в пунктах
1-3 или в ст. 53 пол. 1 закона об иностранцах (обязательные условия предоставления
разрешения), определяющие случаи обязательного предоставления разрешения:
75
2/15/13 4:38 PM
!!! ZEZWOLENIE DLA OSÓB PRZEBYWAJĄCYCH W POLSCE NIELEGALNIE, MAJĄCE NA CELU UMOŻLIWIENIE IM LEGALNEGO
OPUSZCZENIA POLSKI:
Co do zasady zezwolenie jest udzielane cudzoziemcom, którzy legalnie przebywają w Polsce. Odstępstwem od tej zasady jest możliwość uzyskania zezwolenia przez cudzoziemca
przebywającego w Polsce nielegalnie. Ta regulacja dotyczy jednak bardzo wąskiej grupy
cudzoziemców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej. Uzyskanie zaś zezwolenia
ma na celu umożliwienie im legalnego wyjazdu z Polski. Zezwolenie, o którym mowa,
może być udzielone na maksymalnie trzy miesiące. Zgodnie z ustawą o cudzoziemcach
zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony można udzielić cudzoziemcowi, który
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nielegalnie, jeżeli:
1) przepisy prawa polskiego wymagają od cudzoziemca osobistego stawiennictwa
przed polskim organem władzy publicznej;
2) wyjątkowa sytuacja osobista wymaga obecności cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3) wymaga tego interes Rzeczypospolitej Polskiej;
4) organ właściwy do prowadzenia postępowania w sprawie zwalczania handlu ludźmi
stwierdza, że cudzoziemiec jest prawdopodobnie ofiarą handlu ludźmi w rozumieniu decyzji
ramowej Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi (Dz. Urz. WE
L 203 z 01.08.2002, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 6, str. 52).
WAŻNE:
Cudzoziemiec przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie opisanego
wyżej zezwolenia, które udzielane jest osobom przebywającym w Polsce nielegalnie, jak
również cudzoziemiec przebywający w Polsce na podstawie wizy Schengen upoważniającej
tylko do wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu przyjazdu ze względów humanitarnych, ze względu na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe, nie
może otrzymać zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, chyba że cudzoziemiec
ubiega się o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na tej podstawie,
że jest ofiarą handlu ludźmi.
O zezwolenie nie może również ubiegać się cudzoziemiec zatrzymany, umieszczony w strzeżonym ośrodku, w areszcie w celu wydalenia, w stosunku do którego został zastosowany
środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania kraju lub cudzoziemiec pozbawiony
wolności wskutek wykonania orzeczeń wydanych na podstawie ustaw oraz cudzoziemiec
posiadający zgodę na pobyt tolerowany.
Zezwolenie udzielane w celu połączenia się z rodziną:
Zezwolenia, o którym mowa w art. 53 ust. 1 pkt 7 ustawy o cudzoziemcach (zezwolenie
w celu połączenia się z rodziną), udziela się członkowi rodziny cudzoziemca zamieszkującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
76
2/15/13 4:38 PM
– если случай, который является основанием на получение разрешения на
пребывание, обосновывает его проживание на территории Республики Польша в
течение срока свыше 3 месяцев.
!!! РАЗРЕШЕНИЕ ДЛЯ ЛИЦ, НАХОДЯЩИХСЯ В ПОЛЬШЕ
НЕЛЕГАЛЬНО, С ЦЕЛЬЮ ПРЕДОСТАВЛЕНИЯ ИМ
ВОЗМОЖНОСТИ ЛЕГАЛЬНО ПОКИНУТЬ ПОЛЬШУ:
По правилам, разрешение на пребывание предоставляется иностранцам, которые
легально находятся в Польше. Исключением является возможность получения
разрешения на пребывание иностранцем, нелегально находящимся в Польше. Такая
возможность, однако, касается очень узкой группы иностранцев, которые оказались
в очень трудной жизненной ситуации. Получение разрешения на пребывание даёт
им право на легальный выезд из Польши. Разрешение, о котором идёт речь, может
быть предоставлено максимально на три месяца. В соответствии с законом об иностранцах, разрешение на временное проживание можно предоставить иностранцу,
который находится на территории Республики Польша нелегально, если:
1) положения польского законодательства требуют от иностранца персональной
явки в польские органы общественной власти;
2) исключительная личная ситуация требует присутствия иностранца на территории Республики Польша;
3) это целесообразно с точки зрения интересов Республики Польша;
4) компетентный орган, ведущий расследование по делу борьбы с торговлей
людьми подтверждает, что иностранец является, вероятно, жертвой торговли людьми в контексте рамочного решения Совета от 19 июля 2002 г. по вопросу борьбы
с торговлей людьми (Законодательный Вестник WE L 203 от 01.08.2002, стр. 1; Законодательный Вестник ЕС Польское специальное издание, разд. 19, т. 6, стр. 52).”
ВАЖНО:
Иностранец, находящийся на территории Республики Польша на основании выше
описанного разрешения на пребывание, которое предоставляется лицам, находящимся в
Польше нелегально, как и иностранец, находящийся в Польше на основании Шенгенской
визы, дающей право только на въезд и пребывание на территории Республики
Польша для приезда по гуманитарным причинам, с учётом интересов государства
или международных обязательств, не может получить разрешения на временное
проживание, за исключением иностранцев, претендующих на получение разрешения на
временное проживание на том основании, что они являются жертвами торговли людьми.
На разрешение не может также претендовать иностранец задержанный, помещённый
в охраняемом центре, находящийся под арестом для высылки за пределы страны, поотношению к которому была применена мера пресечения в виде запрета покидать страну, или
иностранец, лишённый свободы в результате выполнения решений, выданных на законных
основаниях, а также иностранец, имеющий согласие на снисходительное пребывание.
77
2/15/13 4:38 PM
1) na podstawie zezwolenia na osiedlenie się;
2) na podstawie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE;
3) posiadającego status uchodźcy;
3a) w związku z udzieleniem ochrony uzupełniającej;
4) co najmniej 2 lata na podstawie zezwoleń na zamieszkanie na czas oznaczony,
w tym bezpośrednio przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie
na czas oznaczony dla członka rodziny – na podstawie zezwolenia wydanego na okres
pobytu nie krótszy niż rok;
5) na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, o którym mowa
w art. 53 ust. 1 pkt 17 (jest naukowcem, który przybywa lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu prowadzenia badań naukowych na podstawie umowy o przyjęciu w celu realizacji projektu badawczego, zawartej z placówką naukową zatwierdzoną
przez ministra właściwego do spraw nauki) i 18 (posiada dokument pobytowy, o którym
mowa w art. 1 ust. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca
2002 r. ustanawiającego jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw
trzecich (Dz. Urz. UE L 157 z 15.06.2002, str. 1-7) z adnotacją “naukowiec”, wydany przez
inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, jeżeli umowa o przyjęciu w celu realizacji
projektu badawczego, zawarta z właściwą placówką naukową tego państwa, przewiduje
przeprowadzenie badań naukowych także na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).
Jak ubiegać się o zezwolenie
Osoba ubiegająca się o zezwolenie ma obowiązek złożyć w urzędzie wojewódzkim właściwym dla miejsca jej planowanego pobytu:
– wypełniony w czterech egzemplarzach wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie
na czas oznaczony,
– 4 aktualne, nieuszkodzone, kolorowe fotografie o wymiarach 35 x 45 mm, wykonane
w ciągu ostatnich 6 miesięcy na jednolitym jasnym tle, mające dobrą ostrość oraz pokazujące wyraźnie oczy i twarz od wierzchołka głowy do górnej części barków, tak aby twarz
zajmowała 70-80% fotografii; fotografie mają przedstawiać osobę bez nakrycia głowy
i okularów z ciemnymi szkłami, patrzącą na wprost z otwartymi oczami, nieprzesłoniętymi włosami, z naturalnym wyrazem twarzy i zamkniętymi ustami; fotografie winny być
trwale złączone z wnioskiem przez ich naklejenie w miejscu do tego przeznaczonym;
– zaświadczenie o zameldowaniu czasowym (w razie niemożności uzyskania zameldowania czasowego cudzoziemiec może udać się do urzędu wojewódzkiego właściwego dla
załatwienia jego sprawy i złożyć tam oświadczenie, w którym stwierdzi on, iż zamieszkuje pod określonym adresem – w celu wykazania tej okoliczności może na przykład
pokazać umowę najmu),
– tytuł prawny do lokalu (umowa najmu, akt własności)
– ważny dokument podróży (3 kserokopie + oryginał do wglądu).
– wnieść opłatę w wysokości 340 (trzysta czterdzieści) złotych (w razie otrzymania decyzji
odmownej można złożyć wniosek o zwrot uiszczonej opłaty).
78
2/15/13 4:38 PM
Разрешения, выданные с целью воссоединения с семьёй:
Разрешение, о котором идёт речь в ст. 53 пол. 1 п. 7 закона об иностранцах (разрешение на пребывание с целью воссоединения с семьёй), предоставляется члену
семьи иностранца, проживающего на территории Республики Польша:
1) на основании разрешения на поселение;
2) на основании разрешения на пребывание долгосрочного резидента Европейского Сообщества;
3) имеющего статус беженца;
3a) в связи с предоставлением дополнительной защиты;
4) не менее 2 лет на основании разрешения на временное пребывание, с учётом
времени пребывания непосредственно перед подачей заявления о предоставлении
разрешения на временное проживание для члена семьи – на основании разрешения,
выданного на срок пребывания не менее одного года;
5) на основании разрешения на временное пребывание, о котором идёт речь в ст.
53 пол. 1 п.17 (является научным работником, который прибывает или проживает на
территории Польши с целью проведения научных исследований на основании договора
о приеме с целью выполнения научно-исследовательского проекта, подписанного с
научным подразделением, утвержденного соответствующим министром и п. 18 (имеет
документ на пребывание, о котором идёт речь в ст. 1 пол. 2а распоряжении Совета (ЕС)
№ 1030/2002 от 13 июня 2002 г., устанавливающем единый вид документов на пребывание
для граждан третьих стран (Законодательный Вестник ЕС L 157 от 15.06.2002, стр. 1-7)
с примечанием „научный работник”, выданный другим государством-членом Европейского Союза, если договор о приеме с целью выполнения научно-исследовательского
проекта, подписанного с научным подразделением этого государства, предусматривает
проведение научных исследований также на территории Республики Польша).
Как получить разрешение
Лицо, которое хочет получить разрешение, обязано подать в Воеводское управление,
по месту планируемого жительства:
– заполненное в четырёх экземплярах заявление о предоставлении разрешения на
временное пребывание,
– 4 актуальные, неповреждённые, цветные фотографии размером 35 x 45 мм, сделанные в течение последних 6 месяцев на однородном светлом фоне, имеющие
хорошую резкость и чётко показывающие глаза и лицо от макушки до верхней
части плеч, так чтобы лицо занимало 70-80% фотографии; на фотографиях должно быть представлено лицо без головного убора и очков с тёмными стёклами,
смотрящее прямо с открытыми глазами, незакрытое волосами, с натуральным
выражением лица и закрытым ртом; фотографии должны быть прочно приклеены
к заявлениям в предназначенном для этого месте;
– справка о временной прописке (в случае невозможности получения временной
прописки иностранец может пойти в воеводское управление, в компетенции
которого находится решение данного вопроса, и подать заявление, в котором
79
2/15/13 4:38 PM
W zależności od tego, na jakiej podstawie cudzoziemiec ubiega się o zezwolenie,
będzie on musiał przedstawić stosowne dokumenty potwierdzające okoliczności, na które
się powołuje. Przykładowo – jeżeli cudzoziemiec ubiega się o zezwolenie na tej podstawie,
że jest małżonkiem obywatela polskiego, powinien dostarczyć do urzędu aktualny odpis
aktu małżeństwa.
Cudzoziemiec wykonujący lub zamierzający wykonywać pracę w utworzonej przez
siebie spółce komandytowej, spółce komandytowo-akcyjnej, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółce akcyjnej albo w takiej spółce, do której przystąpił lub objął
bądź nabył jej udziały lub akcje, jest obowiązany wykazać, że działalność tej spółki spełnia
warunki określone w ustawie – tzn., że prowadzona przez niego działalność jest korzystna
dla gospodarki narodowej Polski.
Cudzoziemiec zamierzający podjąć lub kontynuować studia jest obowiązany potwierdzić zamiar podjęcia lub kontynuowania studiów na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przedkładając zaświadczenie jednostki prowadzącej studia o przyjęciu na studia
oraz przedstawić dowód uiszczenia opłat, jeżeli są one wymagane przez tę jednostkę w celu
podjęcia lub kontynuowania studiów.
Ponadto, cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie powinien przedstawić dokumenty
potwierdzające posiadanie środków finansowych, pozwalających na pokrycie kosztów
utrzymania się w Polsce oraz dokumenty potwierdzające posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego.
Kto udziela zezwolenia?
Zezwolenia udziela wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca.
Cudzoziemiec powinien złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia w Urzędzie Wojewódzkim, właściwym ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca.
Czy cudzoziemiec przebywający za granicą może starać się o zezwolenie?
Tak, możliwość taka została przewidziana w ustawie o cudzoziemcach. Cudzoziemiec
przebywający za granicą składa wniosek o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na
czas oznaczony za pośrednictwem konsula. Konsul dołącza do wniosku informację, czy
wjazd i pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanowią zagrożenie
dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku
publicznego. W przypadku cudzoziemca przebywającego za granicą decyzję wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca.
Decyzja w sprawie udzielenia zezwolenia powinna zostać wydana w okresie 45-90
dni od momentu wszczęcia postępowania. W razie wystąpienia takiej potrzeby, postępowanie może zostać przedłużone na dalszy czas oznaczony.
W razie otrzymania decyzji odmownej, wydanej przez wojewodę, cudzoziemcowi
przysługuje odwołanie do organu II instancji, którym jest Szef Urzędu ds. Cudzoziemców.
Odwołanie należy złożyć w ciągu 14 dni od daty doręczenia decyzji. W decyzji, którą
otrzymał cudzoziemiec, powinno znaleźć się dokładne pouczenie odnośnie terminu
80
2/15/13 4:38 PM
он укажет, что проживает по определённому адресу – для подтверждения этого
можно показать договор найма),
– правовой титул на помещение (договор найма, паспорт владения недвижимостью)
–д
ействительный проездной документ (паспорт) (3 ксерокопии + оригинал для
ознакомления).
– внести оплату в размере 340 (триста сорок) злотых (в случае получения отказа
можно подать заявление о возврате уплаченной суммы).
В зависимости от того, на каком основании иностранец хочет получить разрешение на проживание, он должен будет представить документы, подтверждающие
обстоятельства, на которые он ссылается. Например, если иностранец старается
получить разрешение на том основании, что является супругом/ой польского гражданина, то он должен предоставить в управление актуальное свидетельство о
заключении брака.
Иностранец, выполняющий или намеревающийся выполнять работу в организованном им коммандитном товариществе, в коммандитно-акционерном товариществе, в обществе с ограниченной ответственностью или акционерном обществе,
или в таком обществе, в которое вступил или которым овладел, приобретения долей
или акций, обязан показать, что деятельность этого общества выполняет условия,
определённые в законе – т.е., что осуществляемая им деятельность является выгодной для народного хозяйства Польши.
Иностранец, который намерен получить или продолжить высшее образование,
обязан подтвердить намерение начать или продолжить обучение на территории
Республики Польша, предоставляя справку из учебного заведения о принятии его
на учёбу и предоставить подтверждение о внесении оплат, если они требуются
заведением для начала или продолжения учёбы.
Кроме того, иностранец, старающийся получить разрешение, должен предоставить документы, подтверждающие наличие финансовых средств, достаточных для
покрытия расходов на проживание в Польше, а также документы, подтверждающие
наличие медицинской страховки.
Кто выдаёт разрешение?
Разрешение выдаёт воевода по месту пребывания иностранца.
Иностранец должен подать заявление в Воеводское управление, соответствующего месту пребывания иностранца.
Может ли иностранец, пребывающий за границей, ходатайствовать о получении
разрешения?
Да, такая возможность предусмотрена законом об иностранцах. Иностранец,
находящийся за границей, подаёт заявление о предоставлении разрешения на
временное пребывание при посредничестве консула. Консул прилагает к заявлению информацию о том, является ли угрозой для обороноспособности или
безопасности страны, охраны безопасности и общественного порядка въезд или
пребывание иностранца на территории Республики Польша. В случае иностранца,
81
2/15/13 4:38 PM
do złożenia odwołania, organu, do którego należy złożyć odwołanie, jak również sposobu
jego wniesienia.
STAŁY POBYT – ZEZWOLENIE NA OSIEDLENIE SIĘ ORAZ ZEZWOLENIE NA POBYT REZYDENTA DŁUGOTERMINOWEGO WE
Tytułami uprawniającymi cudzoziemców do stałego pobytu na terytorium RP są: zezwolenie na osiedlenie się (osoba posiadająca to zezwolenie otrzymuje kartę stałego pobytu)
oraz zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE.
Zezwolenia na osiedlenie się udziela się cudzoziemcowi, który:
– jest małoletnim dzieckiem cudzoziemca, posiadającego zezwolenie na osiedlenie się,
urodzonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
– pozostaje w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim co najmniej 3 lata
przed złożeniem wniosku i bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej przez 2 lata na podstawie
zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony;
– bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nie krótszy niż 10 lat na podstawie zgody na pobyt
tolerowany lub przez okres 5 lat w związku z uzyskaniem statusu uchodźcy lub ochrony
uzupełniającej;
– jest dzieckiem obywatela polskiego i pozostaje pod jego władzą rodzicielską.
Kiedy spełniony jest wymóg dotyczący nieprzerwanego pobytu:
Pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za nieprzerwany, gdy żadna
z przerw w nim nie była dłuższa niż 6 miesięcy i nie przekroczyła łącznie 10 miesięcy,
chyba że przerwa była spowodowana:
– wykonywaniem obowiązków zawodowych lub świadczeniem pracy poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie umowy zawartej z pracodawcą, którego siedziba
znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
– towarzyszeniem małżonkowi wykonującemu obowiązki zawodowe lub świadczącemu
pracę w warunkach, o których mowa w punkcie powyżej;
– leczeniem cudzoziemca.
Ponadto, cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
w związku z uzyskaniem statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt
tolerowany udzielonej w związku z rozpatrzeniem wniosku o nadanie statusu uchodźcy
zalicza się do okresu nieprzerwanego pobytu także okres pobytu w czasie postępowania
w sprawie nadania statusu uchodźcy, choćby cudzoziemiec był w tym okresie umieszczony
w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia.
82
2/15/13 4:38 PM
находящегося за границей, решение выдаётся воеводой по месту планируемого
пребывания иностранца.
Решение по делу выдачи разрешения на проживание должно быть выдано в течение 45-90 дней со дня подачи необходимого заявления. В случае возникновения
необходимости, процесс может быть продлён на более длительный, определённый срок.
В случае получения отрицательного решения, выданного воеводой, иностранец
имеет право на обжалование в органе II инстанции, которым является Начальник
управления по делам иностранцев. Обжалование необходимо подать в течение 14
дней с даты получения решения. В решении, которое получил иностранец, должно
быть подробное разъяснение относительно срока подачи обжалования, органа, в
который необходимо подать обжалование, а также способ его подачи.
ПОСТОЯННОЕ ПРЕБЫВАНИЕ - РАЗРЕШЕНИЕ НА ПОСЕЛЕНИЕ
И РАЗРЕШЕНИЕ НА ПРЕБЫВАНИЕ ДОЛГОСРОЧНОГО
РЕЗИДЕНТА
Основаниями для постоянного пребывания иностранцев на территории РП являются: разрешение на поселение (лицо, имеющее такое разрешение, получает постоянный вид на жительство) и разрешение на пребывание долгосрочного резидента
Европейского Сообщества.
Разрешение на поселение выдаётся иностранцу, который:
– является несовершеннолетним ребёнком иностранца, имеющего разрешение на
поселение, родившимся на территории Республики Польша;
– с остоит в браке, заключенном с польским гражданином, не менее 3 лет перед
подачей заявления и непосредственно перед подачей заявления находился на
территории Республики Польша не менее 2 лет на основании разрешения на
временное проживание;
– непосредственно перед подачей заявления непрерывно находился на территории
Республики Польша не менее 10 лет на основании согласия на снисходительное
пребывание или в течение 5 лет в связи с получением статуса беженца или дополнительной защиты;
– я вляется ребёнком польского гражданина и находится под его родительской опекой.
Когда выполняется требование относительно непрерывного пребывания:
Пребывание на территории Республики Польша считается непрерывным, когда
перерывы в пребывании не превышали 6 месяцев и суммарно не превысили 10
месяцев, за исключением ситуаций, когда длительный перерыв был вызван:
– исполнением профессиональных обязанностей или оказанием услуг за пределами Республики Польша, на основании договора, подписанного с работодателем,
представительство которого находится на территории Республики Польша;
– сопровождением супруга/и, выполняющего профессиональные обязанности или
оказывающего услуги в условиях, о которых идёт речь в предыдущем пункте;
– лечением иностранца.
83
2/15/13 4:38 PM
WAŻNE:
Zezwolenia na osiedlenie się udziela się na czas nieoznaczony.
INFORMACJA DLA OSÓB POLSKIEGO POCHODZENIA
Zgodnie z Konstytucją RP osoba polskiego pochodzenia ma prawo osiedlić się w Polsce.
Na podstawie tej normy konstytucyjnej osoby polskiego pochodzenia mogą ubiegać się
o zezwolenie na osiedlenie się w Polsce. Mimo, że ustawa o cudzoziemcach nie przewiduje
możliwości udzielenia zezwolenia na osiedlenie się dla osób polskiego pochodzenia możliwe
jest jego uzyskanie bezpośrednio na podstawie Konstytucji. W takiej sytuacji cudzoziemiec
powinien wykazać swoje polskie pochodzenie (powinien to uczynić przy pomocy dokumentów takich jak akty urodzenia, świadectwa chrztu lub inne, z których będzie wynikać jego
polskie pochodzenie. Po drugie cudzoziemiec powinien wykazać swoje związki z polskością
– a mianowicie z polską kulturą, tradycjami, historią i językiem polskim.
Zezwolenie na osiedlenie się wygasa z mocy prawa z dniem uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE. Jest to drugi tytuł
uprawniający cudzoziemców do stałego pobytu na terytorium Polski
Zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE udziela się cudzoziemcowi
przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bezpośrednio przed złożeniem wniosku, legalnie i nieprzerwanie, co najmniej przez 5 lat, który posiada:
– stabilne i regularne źródło dochodu (np. z umowy o pracę) wystarczającego do pokrycia kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu;
Ile wynosi minimalny dochód wymagany przy ubieganiu się o zezwolenie na osiedlenie się:
Dochód, po odliczeniu kosztów zamieszkania, przypadający na każdego członka rodziny
pozostającego na utrzymaniu cudzoziemca lub na cudzoziemca, gdy jest osobą samotną, musi
być wyższy niż wysokość dochodu, od której przyznaje się świadczenia pieniężne z pomocy
społecznej (351 złotych na członka rodziny albo 477 złotych w przypadku osób samotnie
gospodarujących) na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Koszty zamieszkania obejmują co najmniej wysokość stałych opłat związanych z eksploatacją zajmowanego lokalu w rozliczeniu na liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu,
a ponadto opłaty za dostawy do lokalu energii, gazu, wody oraz odbiór ścieków, odpadów
i nieczystości ciekłych.
– ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów o powszechnym ubezpieczeniu
zdrowotnym lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W stosunku do pewnych grup cudzoziemców wyłączona została możliwość ubiegania
się o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE. O to zezwolenie nie może
ubiegać się cudzoziemiec:
84
2/15/13 4:38 PM
Кроме того, иностранцу, находящемуся на территории Республики Польша
в связи с получением статуса беженца, дополнительной защиты или согласия на
снисходительное пребывание, предоставленного в связи с рассмотрением заявления
о признании статуса беженца, к периоду непрерывного пребывания засчитывается
также период пребывания во время рассмотрения заявления по делу признания
статуса беженца, даже, если в это время иностранец находился в охраняемом центре
или под арестом в целях его депортации за пределы страны.
ВАЖНО:
Разрешение на поселение предоставляется на неопределённое время.
ИНФОРМАЦИЯ ДЛЯ ЛИЦ ПОЛЬСКОГО ПРОИСХОЖДЕНИЯ
Согласно Конституции РП, лицо польского происхождения имеет право поселиться
в Польше. На основании этой конституционной нормы лица польского происхождения
могут ходатайствовать о разрешении на поселение в Польше. Несмотря на то, что
закон об иностранцах не предусматривает возможности предоставления разрешения на
поселение для лиц польского происхождения, его можно получить непосредственно на
основании Конституции. В такой ситуации иностранец должен доказать своё польское
происхождение (должен это сделать при помощи документов таких как: свидетельство
о рождении, свидетельство о крещении или других, из которых будет следовать его
польское происхождение). Также иностранец должен доказать свою связь с польским
характером, то есть с польской культурой, традициями, историей и польским языком.
Разрешение на поселение перестаёт действовать со дня получения иностранцем
разрешения на пребывание долгосрочного резидента Европейского Сообщества.
Это второе основание, дающее право иностранцу на постоянное пребывание на
территории Польши.
Разрешение на пребывание долгосрочного резидента ЕС даётся иностранцу,
находящемуся на территории Республики Польша, непосредственно перед подачей заявления, легально и непрерывно, не менее 5 лет, который имеет:
– стабильный и регулярный источник дохода (например, по трудовому договору),
достаточный для покрытия расходов на содержание себя и членов семьи, остающихся на его содержании;
Каков минимальный доход, необходимый для получения разрешения на поселение:
Доход, после вычета расходов на проживание, приходящийся на каждого находящегося на содержании иностранца члена семьи, или на самого иностранца, если он является
одиноким, должен быть выше, чем размер дохода, на основании которого признаются
денежные плособия социальной помощи (351 злотых на члена семьи или 477 злотых
в случае лиц одиноко ведущих хозяйство) на основании закона с 12 марта 2004 г.
о социальной помощи.
Расходы на проживание включают в себя по меньшей мере величину постоянных
платежей, связанных с эксплуатацией занимаемого помещения в расчете на количество
85
2/15/13 4:38 PM
– przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu odbywania studiów lub
szkolenia zawodowego;
– posiadający zgodę na pobyt tolerowany, azyl, status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej
Polskiej lub korzystający z ochrony uzupełniającej lub ochrony czasowej;
– ubiegający się o nadanie statusu uchodźcy lub o udzielenie azylu;
– będący pracownikiem “au pair”, sezonowym, delegowanym przez usługodawcę w celu
transgranicznego świadczenia usług lub usługodawcy świadczącego usługi transgraniczne;
– przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy Schengen
upoważniającej tylko do wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu
przyjazdu ze względów humanitarnych, ze względu na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, udzielonego
w celu połączenia się z rodziną lub w celu podjęcia lub kontynuowania nauki lub szkolenia zawodowego, albo zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego
cudzoziemcowi przebywającemu w Polsce nielegalnie (szczególna sytuacja opisana wyżej
w części dotyczącej karty czasowego pobytu);
– zatrzymany, umieszczony w strzeżonym ośrodku, w areszcie w celu wydalenia, w stosunku do którego został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania
kraju lub pozbawiony wolności wskutek wykonania orzeczeń wydanych na podstawie
ustaw.
Osoba ubiegająca się o zezwolenie na pobyt rezydenta musi wykazać się co najmniej
5-letnim nieprzerwanym pobytem w Polsce. Szczegółowe zasady obliczania wymaganego
okresu pobytu zostały uregulowane w ustawie o cudzoziemcach. Zgodnie z jej przepisami
do okresu pobytu w Polsce nie zalicza się pobytu cudzoziemca:
– zatrzymanego, umieszczonego w strzeżonym ośrodku, w areszcie w celu wydalenia,
w stosunku do którego został zastosowany środek zapobiegawczy w postaci zakazu
opuszczania kraju lub pozbawionego wolności na podstawie orzeczeń wydanych na
podstawie ustaw;
– będącego pracownikiem “au pair”, sezonowego, delegowanego przez usługodawcę w celu
transgranicznego świadczenia usług lub usługodawcy świadczącego usługi transgraniczne;
– na podstawie wizy Schengen upoważniającej tylko do wjazdu i pobytu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej w celu, przyjazdu ze względów humanitarnych, ze względu na
interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe, wizy wydanej w celu podjęcia lub
kontynuowania nauki lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, udzielonego
w celu połączenia się z rodziną lub w celu podjęcia lub kontynuowania nauki lub szkolenia zawodowego, albo zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego
cudzoziemcowi przebywającemu w Polsce nielegalnie;
– będącego szefem, członkiem personelu misji dyplomatycznej, kierownikiem urzędu
konsularnego i członkiem personelu konsularnego państwa obcego oraz innej osoby
zrównanej z nimi na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów
międzynarodowych.
Do okresu nieprzerwanego pobytu zalicza się połowę okresu pobytu cudzoziemca na
podstawie wizy udzielonej w związku z odbywaniem studiów lub szkolenia zawodowego
lub na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, udzielonego w związku
86
2/15/13 4:38 PM
лиц, проживающих в этом помещении, а также платежи за электроэнергию, газ, воду,
приём сточных вод, вывоз мусора и жидких нечистот.
– медицинское страхование в понимании правил о всеобщем медицинском страховании или подтверждение покрытия страховщиком расходов на лечение на
территории Республика Польша.
В отношении определённых групп иностранцев исключается возможность получения разрешения на пребывание долгосрочного резидента ЕС. Это разрешение
не могут получить иностранцы:
– пребывающие на территории Республике Польша с целью обучения в вузах или
на профессиональных курсах;
–и
меющие согласие на снисходительное пребывание, убежище, статус беженца,
признанный в Республики Польша, или пользующиеся дополнительной или временной защитой;
– претендующие на признание статуса беженца или предоставление убежища;
– являющиеся работниками „au pair”, сезонными работниками, которые делегированы лицами, представляющими услуги для транспограничного обслуживания,
или являющиеся лицами, оказывающими транспограничные услуги;
– пребывающие на территории Республики Польша на основании визы Шенген,
дающей право только на въезд и пребывание на территории Республики Польша
в целях приезда по гуманитарным причинам, представляя интересы государства,
или на основании разрешения на временное проживание, выданного для воссоединения с семьёй или с целью начала или продолжения обучения, или прохождения
профессиональных курсов, или разрешения на временное проживание, выданное
иностранцу, находящемуся на территории Польши нелегально (особая ситуация
описана выше в части, касающейся временного вида на жительство);
– задержанные, помещённые в охраняемом центре, находящиеся под арестом для
высылки за пределы страны, в отношении которых были применены меры пресечения в виде запрета покидать страну или лишённые свободы вследствие выполнения решений, вынесенных на основании закона.
Лицо, претендующее на разрешение на пребывание резидента, должно непрерывно пребывать в Польше не менее 5 лет. Подробные правила рассчета требуемого
периода были урегулированы в законе об иностранцах. В соответствии с его положениями в период пребывания в Польше не включается пребывание иностранца:
– задержанного, помещённого в охраняемом центре, находящегося под арестом в
целях высылки за пределы страны, в отношении которого были применены меры
пресечения в виде запрета покидать страну, или лишённого свободы на основании
решений, вынесенных на основании закона;
– являющегося работником „au pair”, сезонным работником, делегированным от
лица, представляющего услуги для транспограничного обслуживания, или являющегося лицом, оказывающим транспограничные услуги;
–н
а основании визы Шенген, дающей право только на въезд и пребывание на
территории Республики Польша в целях, о которых идёт речь при приезде по
87
2/15/13 4:38 PM
z podjęciem lub kontynuacją stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów
doktoranckich lub w związku ze szkoleniem zawodowym.
Do ustalenia, że pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest
nieprzerwany, stosuje się opisane wyżej zasady obowiązujące w przypadku ubiegania się
o zezwolenie na osiedlenie się.
WAŻNE:
Zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE udziela się na czas nieoznaczony.
Tryb udzielania zezwolenia na osiedlenie się oraz na pobyt rezydenta
Zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego
WE udziela się na wniosek cudzoziemca.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się może obejmować dzieci cudzoziemca lub inne osoby pozostające pod jego opieką.
Wniosek, który należy złożyć w czterech egzemplarzach, musi zawierać następujące
informacje:
– dane cudzoziemca, w zakresie niezbędnym do udzielenia zezwolenia;
– dane objętych wnioskiem dzieci i innych osób wpisanych do dokumentu podróży
cudzoziemca, w zakresie niezbędnym do wydania zezwolenia, w przypadku wniosku
o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się;
– informację o podróżach i pobytach zagranicznych odbytych w okresie ostatnich 5 lat.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego WE składa się na formularzu (formularze są dostępne w urzędach
wojewódzkich i można je stamtąd pobrać, są one również dostępne w internecie).
Cudzoziemiec jest obowiązany uzasadnić wniosek, przedstawić ważny dokument
podróży oraz dołączyć do wniosku:
– fotografie osób objętych wnioskiem;
– dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych zawartych we wniosku i okoliczności
uzasadniających ubieganie się o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia
na pobyt rezydenta długoterminowego WE;
– ważny dokument podróży (3 kserokopie oraz oryginał do wglądu),
– potwierdzenie zameldowania czasowego;
– tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego, w którym przebywa lub zamierza
przebywać, w przypadku ubiegania się o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się przez
osoby posiadające pobyt tolerowany status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą lub
o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE;
Za tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego, w którym cudzoziemiec przebywa lub zamierza przebywać, nie uznaje się umowy użyczenia lokalu, chyba że użyczającym jest jego zstępny (dzieci lub wnuki cudzoziemca), wstępny (rodzice, dziadkowie
cudzoziemca) lub małżonek, rodzice małżonka, lub rodzeństwo cudzoziemca.
88
2/15/13 4:38 PM
гуманитарным причинам, представляя интересы государства или международные
интересы; визы, выданной с целью начала или продолжения обучения; или на
основании разрешения на временное проживание, выданного для воссоединения с семьёй или с целью начала или продолжения обучения либо прохождения
профессиональных курсов; или разрешения на временное проживание, выданное
иностранцу, находящемуся на территории Польши нелегально,
– я вляющегося руководителем, членом персонала дипломатического представительства, начальником консульского учреждения или членом консульского персонала иностранного государства, а также другим лицом, приравненным к ним
на основании закона, договоров или общепринятых международных обычаев.
ВНИМАНИЕ:
В период непрерывного пребывания засчитывается половина периода пребывания иностранца на основании визы, полученной в связи с прохождением учёбы
в вузе или профессиональных курсов, на основании разрешения на временное
проживание, полученного в связи с началом или продолжением высшего стационарного обучения или стационарного обучения в аспирантуре, или в связи с профессиональным обучением.
Для определения того, является ли пребывание иностранца на территории
Республики Польша непрерывным, применяются описанные выше правила, действующие при получении разрешения на поселение.
ВАЖНО:
Разрешение на пребывание долгосрочного резидента ЕС выдаётся на неопределённый срок.
Порядок предоставления разрешения на поселение и на
пребывание резидента
Разрешение на поселение или разрешение на пребывание долгосрочного резидента ЕС предоставляется по заявлению иностранца.
Заявление на получение разрешения на поселение может распространяться на
детей иностранца или другие лица, находящиеся под его опекой.
Заявление, которое необходимо подать в четырёх экземплярах, должно содержать следующую информацию:
– персональные данные иностранца в объёме, необходимом для получения разрешения;
–д
анные детей, охваченных заявлением, и других лиц, вписанных в проездном
документе иностранца, в объёме, необходимом для выдачи разрешения, в случае
заявления на получение разрешения на поселение;
– информация о поездках и пребываниях за границей за последние 5 лет.
Заявление на получение разрешения на поселение или разрешения на пребывание долгосрочного резидента ЕС составляется на бланке (бланки доступны в Воеводских управлениях, и там же можно их взять, а также они доступны в Интернете).
Иностранец обязан обосновать заявление, представив действительный проездной документ, и приложить к заявлению:
89
2/15/13 4:38 PM
W szczególnie uzasadnionym przypadku, gdy cudzoziemiec nie posiada ważnego
dokumentu podróży i nie ma możliwości jego uzyskania, może przedstawić inny dokument
potwierdzający jego tożsamość.
Kiedy cudzoziemiec może złożyć wniosek o udzielenie mu zezwolenia na
osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt rezydenta?
Cudzoziemiec może złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się lub
zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE w czasie zgodnego z prawem
pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeżeli wniosek zostanie złożony
przez cudzoziemca przebywającego za granicą, wniosek taki zostanie pozostawiony bez
rozpoznania (czyli będzie potraktowany tak jak gdyby w ogóle nie został nigdy złożony).
Kto wydaje zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego?
Decyzję w sprawie udzielenia zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt
rezydenta długoterminowego WE wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce
pobytu cudzoziemca.
Czas na wydanie decyzji:
Załatwienie sprawy udzielenia zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt
rezydenta długoterminowego WE powinno zakończyć się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, a w postępowaniu odwoławczym – w ciągu 2
miesięcy od dnia otrzymania odwołania.
Opłata za wydanie decyzji o zezwoleniu na osiedlenie się oraz o zezwoleniu na pobyt
rezydenta długoterminowego WE wynosi 640 złotych.
W razie otrzymania decyzji negatywnej cudzoziemcowi przysługuje prawo odwołania
się od decyzji do Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji.
90
2/15/13 4:38 PM
– фотографии лиц, включенных в заявление;
–д
окументы, необходимые для подтверждения данных, содержащихся в заявлении
и обстоятельства, обосновывающие получение разрешения на поселение или
разрешения на пребывание долгосрочного резидента ЕС;
– действительный проездной документ (3 ксерокопии и оригинал для ознакомления),
– справка, подтверждающая временную прописку;
– правовой титул на занимаемое жилое помещение, в котором пребывает или намерен пребывать, в случае получения разрешения на поселение лицами, имеющими
снисходительное пребывание, статус беженца или дополнительную защиту, или
на получение разрешения на пребывание долгосрочного резидента ЕС;
Правовой титул на жилое помещение, в котором иностранец пребывает или
намерен пребывать, не является договор безвозмездного пользования помещением,
разве что лицо, предоставляющее помещение, является родственником по нисходящей линии (дети или внуки иностранца), по восходящей линии (родители, бабушки
и дедушки иностранца), его супругом/ой или братьями, сёстрами иностранца.
В особо обоснованных случаях, когда иностранец не имеет действительного
проездного документа и не имеет возможности его получить, он может предоставить
другой документ подтверждающий его личность.
Когда иностранец может подать заявление на получение разрешения на
поселение или разрешения на пребывание резидента?
Иностранец может подать заявление на получение разрешения на поселение
или разрешения на пребывание долгосрочного резидента ЕС в период законного
пребывания на территории Республики Польша. Если заявление будет подано
иностранцем, находящимся за границей, то заявление будет оставлено без рассмотрения (это означает, что к заявлению отнесутся так, как будто оно никогда не
было подано).
Кто выдаёт разрешение на поселение или разрешение на пребывание долгосрочного резидента?
Решение по вопросу о предоставлении разрешения на поселение или разрешения на пребывание долгосрочного резидента ЕС выдаётся воеводой по месту
пребывания иностранца.
Сроки принятия решения:
Рассмотрение дела по вопросу о получении разрешения на поселение или разрешения на пребывание долгосрочного резидента ЕС должно быть завершено не
позднее, чем в течение 3 месяцев со дня принятия заявления на рассмотрение,
а в аппеляционном процессе – в течение 2 месяцев со дня получения обжалования.
Оплата за вынесение решения относительно разрешения на поселение и разрешения на пребывание долгосрочного резидента ЕС составляет 640 злотых.
В случае получения отрицательного решения иностранец имеет право на обжалование решения у Начальника управления по делам иностранцев в течение 14
дней со дня получения решения.
91
2/15/13 4:38 PM
WIZY
Wizę wydaje się jako wizę Schengen lub wizę krajową. Wiza Schengen lub wiza krajowa
mogą być wydane m.in. w celu:
– turystycznym;
– odwiedzin;
– prowadzenia działalności gospodarczej;
– wykonywania pracy w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy;
– odbycia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów
magisterskich albo studiów trzeciego stopnia;
– przesiedlenia się jako członek najbliższej rodziny repatrianta;
– korzystania z uprawnień wynikających z posiadania Karty Polaka;
– repatriacji.
Wiza krajowa uprawnia do wjazdu i ciągłego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
lub kilku pobytów następujących po sobie, trwających łącznie dłużej niż 3 miesiące.
Okres ważności wizy krajowej nie może przekroczyć 1 roku.
TRYB UBIEGANIA SIĘ O WIZĘ
Wizę krajową wydaje się na wniosek cudzoziemca.
Cudzoziemiec ubiegający się o wydanie wizy krajowej musi złożyć następujące dokumenty:
– wypełniony formularz wniosku, zawierający:
a) jego dane osobowe w zakresie niezbędnym do wydania wizy krajowej,
b) cechy posiadanego przez niego dokumentu podróży (w szczególności organ, który
wydał dokument, numer dokumentu, okres jego ważności),
c) informację o podróżach i pobytach zagranicznych w okresie ostatnich 5 lat,
d) wskazanie i uzasadnienie celu pobytu;
– aktualną fotografię;
– dokumenty potwierdzające:
a) cel i warunki planowanego pobytu, np. zezwolenie na pracę, lub oświadczenie
pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy, jeżeli cudzoziemiec ubiega się o wizę
w celu wykonywania pracy;
b) posiadanie wystarczających środków na pokrycie kosztów utrzymania przez cały
okres planowanego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz na powrót
do państwa pochodzenia lub zamieszkania lub na tranzyt do państwa trzeciego,
które udzieli pozwolenia na wjazd, albo możliwość uzyskania takich środków
zgodnie z prawem,
c) posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub podróżnego
ubezpieczenia medycznego o minimalnej kwocie ubezpieczenia w wysokości
92
2/15/13 4:38 PM
ВИЗЫ
Выдаваемые визы делятся на визы Шенген и национальные визы. Виза может быть
выдана в целях:
– туристических;
– посещения родственников и знакомых ;
– осуществления хозяйственной деятельности;
– выполнения работы не более 6 месяцев за период очередных 12 месяцев, на основании заявления о намерении поручения выполнения работы, зарегистрированного
в повятовой бирже труда;
– прохождения обучения первого уровня, обучения второго уровня, однородного
магистерского обучения или обучения третьего уровня;
– переселения в качестве близкого родственника репатрианта;
– пользования правами при обладании Картой поляка;
– репатриации.
Национальная виза даёт право на въезд и непрерывное пребывание на территории
Республики Польша или на несколько пребываний, следующих друг за другом, общей
длительностью не более 3 месяцев.
Срок действия национальной визы не может превышать 1 год.
ПОРЯДОК ПОЛУЧЕНИЯ ВИЗЫ
Национальная виза выдаётся по заявлению иностранца.
Иностранец, желающий получить национальную визу, должен подать следующие документы:
– заполненный бланк заявления, включающий в себя:
a) его личные данные в размере, необходимом для получения национальной визы,
b) данные проездного документа (а именно: орган, который выдал документ,
номер документа, срок действия),
c) информацию о поездках и пребывании за границей в течение последних 5 лет,
d) указание и обоснование цели пребывания;
– актуальную фотографию;
– документы, подтверждающие:
a) ц
ель и условия планируемого пребывания, например, разрешение на работу,
или заявление от работодателя о намерении предоставления работы, если
иностранец хочет получить визу для выполнения работы;
b) н
аличие достаточных средств на покрытие расходов на содержание в течение всего периода планируемого пребывания на территории Республики
Польша и на возвращение в страну своего происхождения или проживания;
или на транзит в третье государство, которое даст разрешение на въезд, или
возможность получения таких средств в соответствии с законом,
c) н
аличие медицинской страховки в понимании положений о взносах на
медицинское обеспечение, финансируемых из общественных средств, или
93
2/15/13 4:38 PM
30 000 euro, ważnego przez okres planowanego pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pokrywającego wszelkie wydatki, które mogą
wyniknąć podczas pobytu na tym terytorium w związku z koniecznością powrotu
z powodów medycznych, potrzebą pilnej pomocy medycznej, nagłym leczeniem
szpitalnym lub ze śmiercią, w którym ubezpieczyciel zobowiązuje się do pokrycia
kosztów udzielonych ubezpieczonemu świadczeń zdrowotnych bezpośrednio na
rzecz podmiotu udzielającego takich świadczeń, na podstawie wystawionego przez
ten podmiot rachunku,
d) inne okoliczności podane we wniosku.
Cudzoziemiec ubiegający się o wydanie wizy krajowej przedstawia do wglądu dokument
podróży, który spełnia następujące kryteria:
1) okres ważności dokumentu podróży upływa nie wcześniej niż 3 miesiące przed
upływem okresu ważności wnioskowanej wizy (jednakże, jeżeli cudzoziemiec znajduje
się w szczególnej sytuacji wymóg ten nie musi być spełniony);
2) zawiera przynajmniej dwie wolne strony;
3) został wydany w ciągu ostatnich 10 lat.
Kto wydaje wizy?
Wizę Schengen lub wizę krajową wydaje lub odmawia jej wydania konsul.
Wizę Schengen na granicy wydaje lub odmawia jej wydania komendant placówki Straży
Granicznej.
Wydanie lub odmowa wydania wizy Schengen lub wizy krajowej następuje w drodze
decyzji. Decyzja o wydaniu wizy Schengen lub wizy krajowej jest ostateczna, co oznacza,
że nie przysługuje od niej odwołanie do wyższej instancji.
Kiedy organ odmówi wydania wizy?
Cudzoziemcowi odmawia się wydania wizy krajowej, jeżeli:
– jego dane znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany;
– jego dane znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu;
– nie posiada wystarczających środków utrzymania na czas trwania planowanego pobytu;
– nie posiada ubezpieczenia zdrowotnego;
– wjazd lub pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może spowodować
zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa
i porządku publicznego albo naruszyć interes Rzeczypospolitej Polskiej;
– dokument podróży cudzoziemca nie spełnia wymaganych kryteriów;
– w postępowaniu o wydanie wizy krajowej:
a) złożył wniosek lub dołączył do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane
osobowe lub fałszywe informacje,
b) zeznał nieprawdę lub zataił prawdę albo, w celu użycia za autentyczny, podrobił
lub przerobił dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używał;
– nie uzasadnił celu lub warunków planowanego pobytu.
Od decyzji o odmowie wydania wizy Schengen lub wizy krajowej wydanej przez:
94
2/15/13 4:38 PM
проездной медицинской страховки с минимальной страховой суммой в
размере 30 000 евро, действительной в период планируемого пребывания иностранца на территории Республики Польша, покрывающей все
расходы, которые могут возникнуть во время пребывания на этой территории в связи с необходимостью возвращения по медицинским причинам,
с потребностью оказания срочной медицинской помощи, с неотложным
лечением в больнице или в связи со смертью, при котором страховщик
обязан покрыть расходы за оказанные медицинские услуги, на основании
выставленных этими субъектами счётов,
d) другие случаи, представленные в заявлении.
Иностранец, желающий получить национальную визу, предоставляет для ознакомления проездной документ (паспорт), который соответствует следующим
критериям:
1) срок действия проездного документа истекает не раньше 3 месяцев перед
истечением срока действия визы, которую старается получить иностранец (однако, если иностранец находится в особой ситуации, это требование может быть
исключено);
2) содержит хотя бы две пустые страницы;
3) был выдан в течение последних 10 лет.
Кто выдаёт визы?
Визу Шенген или национальную визу выдаёт (или отказывает в её получении) консул.
Визу Шенген на границе выдаёт или отказывает в её получении комендант
отделения Пограничной службы.
Выдача или отказ в выдаче визы Шенген или национальной визы наступает в
ходе принятия решения.
Когда может быть отказано в выдаче визы?
Иностранцу может быть отказано в выдаче национальной визы, если:
– его данные находятся в списке иностранцев, пребывание которых на территории
Республики Польша является нежелательным;
– е го данные находятся в Шенгенской информационной системе в целях отказа
во въезде;
– не имеет достаточных средств на содержание во время планированного пребывания;
– не имеет медицинского страхования;
– въезд или пребывание иностранца на территории Польши может представлять
опасность для обороноспособности страны или охраны безопасности и общественного порядка, или нарушать интересы Республики Польша;
– проездной документ иностранца не соответствует требуемым критериям;
– в ходе процесса получения национальной визы:
a) подал заявление или приложил к нему документы, содержащие ложные
личные данные или неверную информацию,
95
2/15/13 4:38 PM
konsula – przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten organ,
czyli przez konsula (wniosek w tej sprawie należy złożyć w ciągu siedmiu dni od dnia
doręczenia decyzji o odmowie wydania wizy Schengen lub wizy krajowej);
komendanta placówki Straży Granicznej – przysługuje odwołanie do Komendanta
Głównego Straży Granicznej.
Wizę krajową zamieszcza się w formie naklejki wizowej w dokumencie podróży lub
w polskim dokumencie tożsamości cudzoziemca, a w przypadku szczególnym, uzasadnionym interesem cudzoziemca, na osobnym blankiecie wizowym.
Przedłużenie okresu ważności wizy krajowej
W szczególnych sytuacjach możliwe jest przedłużenie okresu ważności wizy krajowej. Są to jednak przypadki wyjątkowe i rzadkie. Cudzoziemcowi przebywającemu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej można przedłużyć okres ważności wydanej wizy
krajowej lub okres pobytu objęty tą wizą, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
– przemawia za tym ważny interes zawodowy lub osobisty cudzoziemca albo względy
humanitarne, uniemożliwiające mu opuszczenie tego terytorium przed upływem terminu ważności wizy krajowej lub przed końcem objętego tą wizą dozwolonego okresu
pobytu (np. może to być ciężka choroba, pobyt w szpitalu);
– zdarzenia, które są przyczyną ubiegania się o przedłużenie wizy krajowej, wystąpiły
niezależnie od woli cudzoziemca i nie były możliwe do przewidzenia w dniu składania
wniosku o wydanie wizy krajowej;
– okoliczności sprawy nie wskazują, że cel pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie inny niż deklarowany; oraz
– nie zachodzą okoliczności, z powodu których odmawia się wydania wizy krajowej.
WAŻNE:
Wizę krajową można przedłużyć tylko jeden raz.
Tryb ubiegania się o przedłużenie wizy
Cudzoziemiec, który zamierza przedłużyć pobyt na podstawie wizy Schengen lub wizy
krajowej, jest obowiązany złożyć wniosek o przedłużenie wizy co najmniej 3 dni
przed upływem okresu pobytu oznaczonego w posiadanej wizie. Wyjątkiem jest
sytuacja, gdy cudzoziemiec przebywa w szpitalu. Wówczas wniosek może być złożony
w ostatnim dniu okresu pobytu oznaczonego w posiadanej wizie Schengen lub wizie
krajowej.
Cudzoziemiec ubiegający się o przedłużenie wizy Schengen lub wizy krajowej musi złożyć
następujące dokumenty:
– wypełniony formularz wniosku, który zawiera:
a) d
ane osobowe cudzoziemca, w zakresie niezbędnym do przedłużenia wizy Schengen lub wizy krajowej,
b) cechy dokumentu podróży cudzoziemca,
c) informację o podróżach i pobytach zagranicznych w okresie ostatnich 5 lat,
96
2/15/13 4:38 PM
b) дал неправдивые показания или скрыл правду, или в целях использования в
качестве подлинного подделал или переделал документ или использовал таковой
документ в качестве подлинного;
не обосновал цели или условий планируемого пребывания.
После решения об отказе в визе Шенген или в национальной визе, выданной
консулом – полагается право на подачу заявления о повторном рассмотрении
дела этим органом, то есть консулом (заявление по этому вопросу необходимо подать
в течении семи дней со дня получения решения об отказе в визе);
комендантом отделения Пограничной службы – полагается право на обжалование у Главного коменданта Пограничной службы.
Национальная виза помещается в виде визовой наклейки в проездном документе или в польском документе, удостоверяющем личность иностранца, а в особенном
случае, обоснованном интересом иностранца, на отдельном визовом бланке.
Продление срока действия национальной визы
В особых ситуациях возможно продление срока действия национальной визы. Однако это исключительные и редкие случаи. Иностранцу, находящемуся на территории
Республики Польша, можно продлить срок действия выданной национальной визы
или срок пребывания по этой визе, если выполняются все следующие условия:
– об этом свидетельствует профессиональный или личный интерес иностранца
или гуманитарные причины, не дающие возможность ему покинуть территорию
Польши до истечения срока действия национальной визы или перед окончанием
разрешенного периода пребывания, охваченного этой визой (например, это может
быть тяжёлая болезнь, пребывание в больнице);
– события, которые являются причиной продления национальной визы, наступили
независимо от воли иностранца, и их нельзя было предвидеть в день подачи
заявления о выдаче национальной визы;
– обстоятельства дела не указывают, что цель пребывания иностранца на территории
Республики Польша будет отличаться от заявленной; а также
– не возникают обстоятельства, по причине которых даётся отказ в выдаче национальной визы.
ВАЖНО:
Национальную визу можно продлить только один раз.
Порядок продления визы
Иностранец, который намерен продлить пребывание на основании визы Шенген
или на основании национальной визы, обязан подать заявление на продление как
минимум за 3 дня до окончания срока пребывания, указанного в имеющейся
визе. Исключением является ситуация, когда иностранец находится в больнице.
Тогда заявление может быть подано в последний день срока пребывания, указанного
в имеющейся визе Шенген или национальной визе.
Иностранец для продления визы Шенген или национальной визы должен подать
следующие документы:
– заполненный бланк заявления, который включает в себя:
97
2/15/13 4:38 PM
d) wskazanie celu pobytu i uzasadnienie konieczności przedłużenia wizy Schengen
lub wizy krajowej;
– aktualną fotografię;
– dokumenty potwierdzające:
a) cel pobytu i konieczność przedłużenia wizy Schengen lub wizy krajowej;
b) p
osiadanie ubezpieczenia zdrowotnego wymaganego przy składaniu wniosku
o wydanie wizy (wymogi dotyczące ubezpieczenia przedstawiono powyżej);
c) podróżne ubezpieczenie medyczne, o którym mowa w art. 15 Wspólnotowego
Kodeksu Wizowego – w przypadku przedłużenia wizy Schengen,
d) inne okoliczności podane we wniosku.
Wniosek o przedłużenie wizy Schengen lub wizy krajowej złożony po terminie pozostawia
się bez rozpoznania.
WAŻNE:
Należy pamiętać o zachowaniu wymaganego terminu do złożenia wniosku o przedłużenie
wizy, gdyż wniosek złożony po terminie pozostawia się bez rozpoznania, czyli jest traktowany tak, jak gdyby w ogóle nie został złożony.
Gdzie należy złożyć wniosek o przedłużenie wizy?
właściwym do przedłużenia wizy Schengen lub wizy krajowej jest wojewoda właściwy
ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca.
Rozstrzygnięcie w sprawie przedłużenia wizy Schengen lub wizy krajowej następuje
w drodze decyzji.
WAŻNE:
Cudzoziemiec jest obowiązany opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed upływem
okresu pobytu objętego wizą Schengen lub wizą krajową oraz przed upływem okresu ważności tej wizy, chyba że posiada ważny dokument uprawniający do pobytu na tym terytorium.
UWAGA:
Materiały zawarte w niniejszym opracowaniu mają charakter informacyjny. Zamierzeniem
twórców było stworzenie przewodnika, który będzie wskazówką oraz będzie służył pomocą
cudzoziemcom starającym się o zalegalizowanie pobytu w Polsce. Zawarte informacje
nie mają jednak charakteru wyczerpującego. Cudzoziemiec ubiegający się o określone
zezwolenie pełną informację uzyska w urzędzie wojewódzkim, który będzie właściwy do
załatwienia jego konkretnej sprawy.
98
2/15/13 4:38 PM
a) личные данные иностранца, необходимые для продления визы Шенген или
национальной визы,
b) характеристика проездного документа иностранца,
c) информацию о поездках и заграничных пребываниях в течение последних 5 лет,
d) указание цели пребывания и обоснование необходимости продления визы
Шенген или национальной визы;
– актуальную фотографию;
– документы, подтверждающие:
a) цель пребывания и необходимость продления визы Шенген или национальной визы;
b) наличие медицинской страховки, требующейся при подаче заявления о
выдаче визы (требования, касающиеся страховки, представлены выше);
c) дорожное медицинское страхование, о котором идёт речь в ст. 15 Общественного визового кодекса – в случае продления визы Шенген,
d) другие обстоятельства, указанные в заявлении.
Заявление на продление визы Шенген или национальной визы, поданное по
истечении срока, остаётся без рассмотрения.
ВАЖНО:
Необходимо помнить о сроках подачи заявления на продление визы, так как заявление,
поданное по истечении срока, остаётся без рассмотрения, то есть к нему относятся
так, как будто его вообще не было.
Где необходимо подать заявление на продление визы?
Органом, продлевающим визу Шенген или национальную визу, является воевода
по месту пребывания иностранца.
Разрешение по делу о продлении визы Шенген или национальной визы принимается
в ходе вынесения решения.
ВАЖНО:
Иностранец обязан покинуть территорию Республики Польша до истечения срока
пребывания, охваченного визой Шенген или национальной визой, или перед истечением
срока действия этой визы, кроме случая, когда иностранец имеет действительный
документ, разрешающий пребывание на этой территории.
ВНИМАНИЕ:
Материалы, используемые при составлении данной работы, несут информационный характер. Замыслом составителей было создание справочника, который будет
служить помощью для иностранцев, старающимся легализировать своё пребывание в Польше. Содержащаяся информация не имеет, однако, исчерпывающего
характера. Иностранец, старающийся получить определённое разрешение, полную
информацию может получить в Воеводском управлении по месту рассмотрения
его конкретного дела.
99
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 8 INSTYTUCJE I ORGANIZACJE,
DO KTÓRYCH MOŻNA ZWRÓCIĆ SIĘ O POMOC
Instytucje pomagające repatriantom
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
Departament Obywatelstwa i Repatriacji
ul. Stefana Batorego 6; 02-591 Warszawa4; tel. (22) 601 74 25; 601 74 26; fax (22) 601 49 77
Wydział ds. Repatriacji
p.o. Naczelnika – Joanna Grabczyńska tel. (022) 601 39 54
tel. (22) 601 39 35
[email protected]
Elektroniczna Skrzynka Podawcza MSWiA:
http://bip.mswia.gov.pl/portal/bip/128/15846/Elektroniczna_Skrzynka_Podawcza__Ministerstwo_Spraw_Wewnetrznych_i_Administracji.html
Oraz inne przydatne adresy:
Urząd do Spraw Cudzoziemców
ul. Koszykowa 16; 00-564 Warszawa; tel. (22) 601 74 14, 601 75 14
http://www.udsc.gov.pl
Departament Legalizacji Pobytu; tel. (22) 601 75 14
[email protected]
4 Adres do korespondencji.
100
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 8 УЧРЕЖДЕНИЯ И ОРГАНИЗАЦИИ, КУДА
МОЖНО ОБРАТИТЬСЯ ЗА ПОМОЩЬЮ
Подготовка и актуализация: Артур Жезьник
Учреждения, помогающие репатриантам
Министерство внутренних дел Департамент гражданства и репатриации
ул. Стефана Баторего 6; 02-591 Варшава4; тел. (22) 601 74 25; 601 74 26; факс (22)
601 49 77
Отдел по делам репатриации
И.о. начальника – Иоанна Грабчыньска
тел. (022) 601 39 54
тел. (22) 601 39 35
[email protected]
Система электронной подачи заявлений Министерства внутренних дел и
администрации:
http://bip.mswia.gov.pl/portal/bip/128/15846/Elektroniczna_Skrzynka_Podawcza__
Ministerstwo_Spraw_Wewnetrznych_i_Administracji.html
Другие полезные адреса:
Управление по делам иностранцев
ул. Кошикова 16; 00-564 Варшава; тел. (22) 601 74 14, 601 75 14
http://www.udsc.gov.pl
Департамент легализации нахождения иностранцев
тел. (22) 601 75 14
[email protected]
4 Адрес для корреспонденции.
101
2/15/13 4:38 PM
INSTYTUCJE I ORGANIZACJE, DO KTÓRYCH MOŻNA ZWRÓCIĆ SIĘ O POMOC
Wybrane organizacje społeczne, do których można zwrócić się o pomoc
NAZWA
ADRES
TELEFON, FAX
Fundacja „Polska Akcja
Humanitarna”
[email protected]
www.pah.org.pl
ul. Szpitalna 5/3
00-031 Warszawa
Tel.+48(22) 828 88 82
(22) 828 90 86
Fax (22) 831 99 38
Centrum Pomocy Uchodźcom
i Repatriantom
ul. Szpitalna 5/18
00-031 Warszawa
Tel.+48(22) 828 88 82
w. 250
Fax (22) 828 88 82
w. 245
Humanitarna”,
Biuro Regionalne w Krakowie
[email protected]
ul. Szewska 4
31-009 Kraków
(w oficynie, I p.)
Tel.+48(12) 421 57 71
(12) 422 08 19
Fax (12) 422 08 19
Humanitarna”,
Biuro Regionalne w Toruniu
[email protected] ul. Wita Stwosza 2
87-100 Toruń
Tel.+48(56) 652 13 68
(56) 652 13 74
Fax (56) 652 13 69
Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” ul. Krakowskie Przedmieście 64 Tel.+48(22) 556 90 00
[email protected]
00-322 Warszawa
Fax (22) 556 90 43
www.wspolnota-polska.org.pl
www.polonia-polska.pl
Fundacja „Pomoc Polakom
na Wschodzie”
[email protected]
www.pol.org.pl
ul. Jazdów 10A
00-467 Warszawa
Tel.+48(22) 628 55 57
Związek Sybiraków
ul. Mazowiecka 12
Zarząd Główny
00-048 Warszawa
www.zwiazeksybirakow.pl
www.sybirak.friko.pl
[email protected]
Tel.+48(22) 827 93 71
(22) 826 45 99
102
2/15/13 4:38 PM
УЧРЕЖДЕНИЯ И ОРГАНИЗАЦИИ, КУДА МОЖНО ОБРАТИТЬСЯ ЗА ПОМОЩЬЮ
Избранные общественные организации, куда можно обратиться за помощью
НАЗВАНИЕ
АДРЕС
ТЕЛЕФОН, ФАКС
Фонд „Польская Гуманитарная
Акция”
[email protected]
www.pah.org.pl
ул. Шпитальна 5/3
00-031 Варшава
тел. (022) 828 88 82
(022) 828 90 86
Факс (022) 831 99 38
Центр помощи беженцам и
репатриантам
ул. Шпитальна 5/18
тел (022) 828 88 82
в. 250
факс (022) 828 88 82
в. 245
Польская Гуманитарная Акция
Региональное бюро в Кракове
[email protected]
ул. Шевска 4 31-009 Краков
(во флигеле, II эт.)
тел (012) 421 57 71
(012) 422 08 19
факс (012) 422 08 19
Польская Гуманитарная Акция
Региональное бюро в Торуни
[email protected]
ул. Вита Ствоша 2
87-100 Торунь
тел (056) 652 13 68
(056) 652 13 74
факс (056) 652 13 69
Общество „Польская община”
[email protected]
www.wspolnota-polska.org.pl
www.polonia-polska.pl
ул. Краковске Пшедмесьце 64
тел (022) 556 90 00
факс (022) 556 90 43
Фонд «Помощь полякам на
востоке»
[email protected]
www.pol.org.pl
ул. Яздув 10a
тел (022) 628 55 57
Союз сибиряков – Дирекция
ул. Мазовецка 12
тел (022) 827 93 71,
826 45 99
Союз сибиряков
Варшавское отделение
ул. Гжибовска 77
тел (022) 620 12 61
внутр. 351
103
2/15/13 4:38 PM
INSTYTUCJE I ORGANIZACJE, DO KTÓRYCH MOŻNA ZWRÓCIĆ SIĘ O POMOC
Związek Sybiraków
Oddział Warszawa
ul. Grzybowska 77
00-844 Warszawa
Tel.+48(22) 620 12 61
w. 351
Związek Sybiraków
Oddział Poznań
ul. Kossaka 18
60-762 Poznań
Związek Sybiraków
Oddział Częstochowa
ul. Nowowiejskiego 24a
42-200 Częstochowa
Tel.+48(34) 368 04 89
Caritas Polska
[email protected]
www.caritas.pl
ul. Skwer Kard.
S.Wyszyńskiego 9
01-015 Warszawa
Tel.+48(22) 334 85 00
(22) 334 85 85
Fax (22) 334 85 58
Fundacja „Polonia”
[email protected]
www.fundacjapolonia.pl
ul. Zakrzewska 12/1
00-737 Warszawa
Tel.+48(22) 240 42 42
(22) 841 14 77
Fax (22) 378 12 72
Fundacja „Non Licet”
Pomoc Ofiarom Przemocy
w Rodzinie
[email protected]
www.nonlicet.pl
ul. Stalowa 6A
53-425 Wrocław
Tel.+48(71) 361 97 70
Fax (71) 361 97 70
Tel.+48 604 453 816
104
2/15/13 4:38 PM
УЧРЕЖДЕНИЯ И ОРГАНИЗАЦИИ, КУДА МОЖНО ОБРАТИТЬСЯ ЗА ПОМОЩЬЮ
Отделение в Познани
ул. Коссака 18
60-762 Познань
Отделение в Ченстохове
ул. Нововейскего 24a
42-200 Ченстохова
Каритас Польша
[email protected]
www.caritas.pl
ул. Сквер Кардинала Стэфана
Вышиньскего 9
Фонд «Полония»
[email protected]
www.fundacjapolonia.pl
ул. Закшевска 12/1
Фонд Non Licet Помощь жертвам ул. Сталёва 6a
насилия в семье
53-425 Вроцлав
[email protected]
www.nonlicet.pl
тел. +48 604 453 816
тел (034) 368 04 89
тел (022) 334 85 00
(022) 334 85 85
факс (022) 334 85 58
тел .+48(22) 240 42 42
(22) 841 14 77
факс (22) 378 12 72
тел (071) 361 97 70
факс (071) 361 97 70
105
2/15/13 4:38 PM
CZĘŚĆ II
2/15/13 4:38 PM
ЧАСТЬ II
2/15/13 4:38 PM
ROZDZIAŁ 1 OBYWATEL W URZĘDZIE
Opracowanie tekstu: Joanna Figura, Anna Masny, Ewa Śliwińska (Biuro
Porad Obywatelskich, Warszawa), konsultacje pierwszego wydania: Polskie
Stowarzyszenie Edukacji Prawnej, Warszawa
Wydanie V aktualizował i uzupełniał: Jacek Białas
Stan prawny na dzień 1 maja 2011 r.
I. WSTĘP
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity
Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.),
– ustawa z dn. 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
(Dz. U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.),
– ustawa z dn. 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2006 r., Nr 225, poz.
1635 z późn. zm.),
– ustawa z dn. 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących
zadania publiczne (Dz. U. z 2005 r., Nr 64, poz. 565 z późn. zm.).
Teksty jednolite wyżej wspomnianych aktów prawnych, jak i innych ustaw i rozporządzeń
dostępne są na stronie Internetowego Systemu Aktów Prawnych, prowadzonej przez
Kancelarię Sejmu RP, pod adresem http://isap.sejm.gov.pl.
Informacje zawarte w opracowaniu odnoszą się ogólnie do postępowań przed urzędami
i przed sądami administracyjnymi. Nie odnoszą się do postępowania przed urzędami
skarbowymi i izbami skarbowymi. Postępowanie to jest regulowane przepisami Ordynacji
podatkowej (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) i kieruje się nieco innymi zasadami.
Strona
W opracowaniu często pada określenie „strona”. Oznacza ono po prostu osoby, które
uczestniczą w postępowaniu (składają podania, uzyskują meldunek, rejestrują działalność
gospodarczą w gminie itp.). Wg artykułu 28 Kodeksu postępowania administracyjnego
(kpa) stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie
albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
108
2/15/13 4:38 PM
ГЛАВА 1 ГРАЖДАНИН В УЧРЕЖДЕНИИ
Текст составили: Иоанна Фигура, Анна Масны, Эва Сливиньска (Бюро
консультации населения, Варшава), консультант первого издания:
Польская ассоциация юридического образования, Варшава.
Издание V с дополнениями и изменениями составил: Яцек Бялас
По состоянию на 1 мaя 2011 г.
I. ВСТУПЛЕНИЕ
Юридическое основание:
– закон от 14 июня 1960 года. Гражданский административный кодекс (полный текст
Законодательного вестника 2000 г., № 98, п. 1071 с позднейшими изменениями),
– закон от 30 августа 2002 года. Закон о производстве в административных судах
(Законодательный вестник 2002 г., № 153, п. 1270 с позднейшими изменениями).
– закон от 16 ноября 2006 года о государственной пошлине (Законодательный
вестник 2006 г., № 225, п. 1635 с позднейшими изменениями).
– закон от 17 февраля 2005 г. касающийся информатизации деятельности субъектов, реализирующих общественные задания (Законодательный Вестник от
2005 г. №64, п. 565 с последующими изменениями)
Полный текст вышеупомянутых юридических актов, а также иных законов и распоряжений доступен на сайте Интернет-системы юридических актов (Internetowy
System Aktów Prawnych), ответственность за который лежит на Канцелярии сейма
Республики Польша. Адрес сайта: http://isap.sejm.gov.pl.
Информация, представленная в разработке, относится, в общих чертах, к производству в учреждениях и административных судах. Не относится к производству в налоговых органах и казначейских палатах. Это производство регулируется
положениями Налогового кодекса (Законодательный вестник 2005 г., № 8, п. 60 с
позднейшими изменениями) и руководствуется несколько иными принципами.
Сторона
В материале часто выступает определение «сторона». Оно просто обозначает лицо,
которое принимает участие в производстве (подаёт заявления, получает прописку,
регистрирует хозяйственную деятельность в гмине и т.д.). Согласно статье 28 Гражданского административного кодекса (kpa), стороной является каждое лицо, правового
интереса или обязательства которого касается производство, или тот, кто требует
действий органа, принимая во внимание свой правовой интерес или обязанность.
109
2/15/13 4:38 PM
OBYWATEL W URZĘDZIE
Pełnomocnik
Zwykle uczestniczymy w postępowaniu osobiście. Istnieje jednak możliwość działania przez
pełnomocnika (czyli inną osobę, która w naszym imieniu będzie występować jako strona),
o ile dana czynność nie wymaga naszego osobistego działania. Pełnomocnikiem może być
inna osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych (czyli najczęściej inna
osoba dorosła). Aby pełnomocnik mógł działać w naszym imieniu, musimy wystawić dokument pełnomocnictwa. Najczęściej dokument taki sporządzony jest w zwykłej, pisemnej
formie i podpisany. Jednakże w niektórych sprawach jest potrzebne pełnomocnictwo
w szczególnej formie (np. aktu notarialnego). Dlatego jeśli chcemy załatwić w urzędzie
jakąś sprawę przez pełnomocnika, dobrze jest wcześniej upewnić się, jaką ono powinno
mieć formę. W sprawach mniejszej wagi urząd może nie żądać pełnomocnictwa, jeśli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości
co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.
II. ZANIM PÓJDZIESZ DO URZĘDU
Obecnie część spraw urzędowych można załatwić przez internet, bez udawania się do
urzędu. Poprzez serwis Biuletynu Informacji Publicznej http://www.bip.gov.pl można wejść
na strony instytucji państwowych i samorządowych i tam uzyskać potrzebną informację
czy załatwić swoją sprawę. Oprócz tego warto też sprawdzić czy interesujący nas urząd
nie ma własnego serwisu (np. http://www.um.lublin.pl). Wchodząc do takiego serwisu
można uzyskać wiele cennych informacji, pobrać wymagane druki (i z już wypełnionymi
udać się do urzędu), złożyć podanie.
Np. opis procedury wydania prawa jazdy oraz druk wniosku o wydanie prawa jazdy
w Urzędzie Miasta Gdańsk: http://www.gdansk.pl/online?procedura=105
Jeśli nie mamy dostępu do internetu, przed udaniem się do urzędu, warto zasięgnąć
informacji telefonicznie: czy dany urząd zajmuje się interesującym nas rodzajem spraw
i jakie dokumenty należy mieć ze sobą w celu ich załatwienia. Chodzi o to, aby przyjść
przygotowanym i w ten sposób załatwić sprawę w czasie jednej wizyty, a nie zostać odesłanym z powodu braku jednego dokumentu.
III. SKŁADANIE PODAŃ
Składając do urzędu podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) dobrze
jest przedstawić sprawę w formie pisemnej – pozwala to zwięźle i logicznie opisać
sprawę. W wielu przypadkach sam urząd wymusza lub ułatwia formę pisemną, kiedy
do załatwienia danej sprawy przygotowuje określone formularze. Jeśli nasza sprawa jest
udokumentowana na piśmie i mamy dowód, że złożyliśmy pismo w urzędzie (kopia
z pieczątką zostaje u nas) łatwiej będzie nam wymagać odpowiedzi od urzędu, w sytuacji
gdy okaże się to konieczne.
110
2/15/13 4:38 PM
ГРАЖДАНИН В УЧРЕЖДЕНИИ
Представитель
Обычно, заинтересованное лицо лично принимает участие в том или ином процессе. Существует, однако, возможность воспользоваться услугами представителя
(выступающего от нашего имени как сторона в процессе), при условии, что данное
действие не требует личного участия. Представителем может быть любое физическое
лицо, наделённое правоспособностью (в большинстве случаев взрослый человек).
Чтобы представитель мог действовать от нашего имени, необходимо составить
доверенность в письменной форме и подписать её, в некоторых случаях дополнительно требуется нотариальное подтверждение. Поэтому, прежде чем обратиться
в учреждение через своего представителя, следует поинтересоваться, какого типа
доверенность требуется для рассмотрения дела. В менее существенных делах доверенность может оказаться лишней, если представителем является ближайший
член семьи или сожитель и отсутствуют сомнения, касающиеся существования и
объёма полномочий с целью подачи заявлений от имени заинтересованной стороны.
II. ПРЕЖДЕ, ЧЕМ ИДТИ В УЧРЕЖДЕНИЕ
В настоящее время часть дел в учреждениях можно решить по Интернету. Пользуясь
сервисом Бюллетеня публичной информации http://www.bip.gov.pl можно войти на
страницы государственных и самоуправленческих учреждений и тaм получить нужную информацию или решить свои вопросы. Кроме того, имеет смысл проверить,
нет ли у интересующего нас учреждения собственного интернет портала (например, http://www.um.lublin.pl). При пользовании таким сервисом можно получить
много ценной информации, распечатать необходимые бланки (и с заполненными
направиться в учреждение), написать заявление.
Например, описание процедуры выдачи водительских прав или предоставления
бланка заявления о выдаче водительских прав в Городском управлении Гданьска:
http://www.gdansk.pl/online?procedura=105
Если у нас нет доступа к Интернету, то прежде чем идти в учреждение для
решения дела, стоит получить информацию по телефону: занимается ли данное
учреждение интересующими нас делами и какие документы следует иметь при
себе, чтобы решить эти дела.
III. ПОДАЧА ЗАЯВЛЕНИЙ
Подавая в учреждение заявления (требования, объяснения, обжалования,
жалобы), лучше всего это сделать в письменном виде – это позволяет кратко
и логично описать вопрос. Часто учреждения требуют письменной формы подачи
документов на подготовленных бланках. Если наш вопрос задокументирован в
письменном виде и имеется подтверждение, что заявление было представлено в
учреждение (копия с печатью остаётся у нас), то легче будет требовать ответ из
учреждения в ситуации, когда это окажется необходимым.
111
2/15/13 4:38 PM
Pismo składa się w urzędzie administracji publicznej, który ze względu na swoje kompetencje, ma obowiązek rozpatrywania spraw danego rodzaju. Urzędy administracji publicznej
to np.: przewodniczący zarządu gminy (np. burmistrz); przewodniczący zarządu powiatu
(starosta); minister. Działają oni przez swoje „aparaty pomocnicze”, czyli odpowiednio:
urząd gminny, powiatowy, ministerstwo. Na przykład: Decyzję o wymeldowaniu wydaje
burmistrz – poprzez upoważnionego do tego urzędnika – pracownika wydziału meldunkowego w Urzędzie Miasta.
Jeżeli złożymy podanie do niewłaściwego urzędu, wówczas ma on obowiązek niezwłocznie przekazać nasze pismo do urzędu właściwego (art. 65 kpa).
Gdzie i do kogo składać podania
Właściwość rzeczowa oznacza, że dany urząd ma obowiązek (ponieważ został do tego
upoważniony) załatwiania określonej kategorii spraw np. zameldowania dokonuje wójt,
burmistrz lub, prezydent. Oczywiście nie oni bezpośrednio dokonują danej czynności –
zajmują się tym odpowiednie komórki Urzędu Gminy lub Miasta.
Właściwość miejscowa oznacza, że dany urząd jest upoważniony do załatwiania spraw
tylko na danym terenie np. Urząd Gminy Garwolin załatwia wyłącznie sprawy mieszkańców tej gminy.
Co powinno być zawarte w podaniu
Podania do urzędów zazwyczaj składamy na specjalnych formularzach, które wystarczy
wypełnić odpowiednimi danymi. W innych sytuacjach podanie musimy przygotować
sami. Wtedy powinno ono zawierać:
– datę i miejsce sporządzenia podania,
– podstawowe dane osoby, która je składa, czyli imię i nazwisko oraz adres zameldowania
stałego; jeśli osoba nie przebywa w miejscu zameldowania, należy również podać adres
korespondencyjny, czyli miejsce pobytu,
– podstawowe dane instytucji, do której kierujemy pismo, czyli nazwa instytucji oraz jej
adres,
– wyjaśnienie, czego pismo dotyczy, najlepiej wraz z uzasadnieniem,
– podpis osoby składającej podanie.
Jak złożyć podanie
Podanie można złożyć pisemnie, telegraficznie, za pomocą telefaksu, za pomocą innych
środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu
administracji publicznej, a także ustnie do protokołu.
– Jeśli podanie przygotowane na piśmie składamy bezpośrednio w urzędzie
(np. w biurze podawczym, w sekretariacie wydziału), wówczas najlepiej jest przygotować je w dwóch egzemplarzach: jeden trafia do urzędu, a drugi egzemplarz (kopię)
zachowujemy jako dowód złożenia pisma. Na kopii osoba przyjmująca podanie powinna
potwierdzić przyjęcie podania, czyli złożyć pieczątkę urzędu wraz z datą złożenia.
– Jeśli wysyłamy podanie najlepiej jest zrobić to listem poleconym, dzięki czemu mamy
potwierdzenie wysyłki. Pamiętajmy o zachowaniu dowodu nadania.
112
2/15/13 4:38 PM
Документ подаётся в учреждение государственной администрации, которое,
ввиду своих компетенций, обязано рассматривать вопросы данного характера. Учреждения государственной администрации – это, например: председатель правления
гмины (например, бургомистр; председатель правления повята (староста), министр.
Они работают при помощи своих «вспомогательных аппаратов», т.е. соответственно:
правления гмины, правления повята, министерства. Например: Решение о выписке
выдаёт бургомистр через уполномоченного им для этого сотрудника – работника
паспортного стола в Городском управлении.
Если мы подадим заявление в несоответствующее учреждение, в таком случае,
оно обязано незамедлительно передать наше заявление в соответствующую инстанцию (ст. 65 Гражданского административного кодекса – kpa).
Где и кому подавать заявление
Родовая подсудность обозначает, что данное учреждение уполномочено (т.к. получило такие компетенции) принимать решения по определённой категории дел,
например, пропиской занимаются соответвующие структуры Совета гмины
или Горсовета с принятием решения на уровне войта, бурмистра или президета.
Территориальная подсудность означает, что данное учреждение уполномочено
рассматривать дела исключительно на определённой территории, например Совет
гмины Гарволина занимается делами, касающимися своих жителей.
Что должно содержаться в заявлении
Заявления обычно подаются на специальных бланках, в которые достаточно вписать
необходимые данные. В случае отсутствия последних заявление придётся написать
самостоятельно. В таком случае в заявлении должна быть следующая информация:
– дата и место составления заявления,
– основные данные лица, которое подаёт заявление, т.е. имя и фамилия, адрес
постоянной прописки; если лицо не пребывает в месте прописки, следует также
указать адрес для корреспонденции, т.е. место пребывания,
– основные данные учреждения, в которое направляется заявление, т.е. название
учреждения и его адрес,
– указание, какого вопроса касается заявление, лучше всего вместе с обоснованием,
– подпись лица, подающего заявление.
Как подать заявление
Заявление можно подавать в письменном виде или при помощи телетайпа, телефакса,
при помощи электронных формуляров на сайтах государственной администрации,
а также устно под протокол.
– Если заявление, подготовленное в письменном виде, непосредственно подаётся в учреждение (например, в отдел писем, в секретариат отдела), в таком
случае лучше всего приготовить заявление в двух экземплярах: один экземпляр
идёт в учреждение, а второй экземпляр (копию) сохраняется как доказательство, что документ был подан. Лицо, ответственное за приём заявления, обязано
подтвердить его приём, т.е. поставить печать учреждения и вписать дату приёма.
113
2/15/13 4:38 PM
– Jeśli zgłaszamy podanie ustnie do protokołu, wówczas protokół musi być potwierdzony
naszym podpisem oraz podpisany przez pracownika sporządzającego protokół.
– Podania lub wnioski można również składać za pomocą elektronicznej skrzynki podawczej (np. https://miastolublin.skrzynkapodawcza.pl). Podania składane elektronicznie
wymagają najczęściej specjalnego uwierzytelnienia, i z tego powodu nie jest to jeszcze
metoda dostępna dla każdego obywatela w każdej sprawie.
Do podania dołączamy załączniki, czyli kopie dokumentów istotnych dla sprawy (jeżeli
je posiadamy i powołujemy się na nie w podaniu). Oryginały dokumentów zachowujemy.
Przedstawiamy je do wglądu na żądanie urzędnika, który potwierdza zgodność kopii dokumentu z jego oryginałem. Np. ubiegając się o status bezrobotnego należy przedstawić
m. in. świadectwo pracy.
Opłata skarbowa
Załatwienie większości spraw urzędowych wymaga również wniesienia opłaty skarbowej.
Jej wysokość uzależniona jest od rodzaju załatwianej sprawy (np. opłata skarbowa za
decyzję stwierdzającą posiadanie lub utratę obywatelstwa polskiego wynosi 58 zł, decyzja
o zmianie imienia lub nazwiska – 37 zł). Opłatę skarbową uiszcza się w kasie danego
urzędu lub też wpłacając daną sumę na konto urzędu.
W jakim terminie urząd ma obowiązek rozpatrzenia sprawy
– Urzędy są zobowiązane załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki, czyli najszybciej jak jest
to możliwe.
– Sprawa, która wymaga dodatkowych wyjaśnień, powinna być rozpatrzona przed upływem jednego miesiąca.
– Sprawa szczególnie skomplikowana powinna być załatwiona przed upływem dwóch
miesięcy.
Organ II instancji, czyli rozpatrujący odwołanie, ma czas na rozstrzygnięcie w ciągu
miesiąca od dnia otrzymania odwołania (więcej o odwołaniu piszemy w dalszej części
opracowania).
UWAGA: Urząd jest zobowiązany poinformować osobę zainteresowaną o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie, z podaniem przyczyn zwłoki oraz wskazaniem
nowego terminu rozpatrzenia sprawy. Według przepisów kpa, to urząd ma podjąć czynność
zawiadomienia strony, a zatem to on np. powinien wysłać pismo informujące o takim
stanie rzeczy, natomiast w praktyce zdarza się, że urzędy nie spełniają tego obowiązku.
Co zrobić, jeśli urząd nie odpowiada w ustawowym terminie
Jeżeli nie otrzymujemy odpowiedzi w wyznaczonym czasie, przysługuje nam zażalenie
do organu wyższej instancji z powodu nie załatwienia sprawy w terminie.
Przykładowe organy I instancji i odpowiadające im organy wyższego rzędu – II instancji:
– Administracja Domów Mieszkalnych >> Samorządowe Kolegium Odwoławcze,
114
2/15/13 4:38 PM
– Если мы отправляем заявление по почте, то лучше всего отправить его заказным
письмом с уведомлением, благодаря чему у нас есть подтверждение отправки.
Следует помнить о сохранении квитанции отправки!
– Если мы вносим заявление устно под протокол, то в таком случае протокол
должен быть подтверждён нашей подписью и подписью сотрудника, составлявшего протокол.
– Заявление можно подавать с использованием электронного формуляра на сайте
учреждения (например, https://miastolublin.skrzynkapodawcza.pl). Однако такие
заявления, как правило, требуют специальной электронной подписи, удостоверяющей заявителя, поэтому такой способ контакта ещё не является слишком
распространённым.
К заявлению добавляем приложения, т.е. копии документов, существенных для дела
(если они у нас есть и мы ссылаемся на них в заявлении). Оригиналы документов
сохраняем у себя. Представляем их для ознакомления по требованию должностного лица, которое подтверждает соответствие копии документа его оригиналу.
Например, претендуя на получение статуса безработного, следует предоставить, в
частности, трудовое свидетельство (аналог трудовой книжки); подавая заявление
о получении разрешения на ведение хозяйственной деятельности, следует приложить копию акта собственности или договор о найме помещения, в котором будет
вестись данная деятельность.
Государственная пошлина
Рассмотрение большинства служебных дел требует также внесения государственной
пошлины. Её размер зависит от рода рассматриваемого дела (например, государственная пошлина за решение, подтверждающее наличие или потерю польского гражданства, составляет 58 злотых, решение об изменении имени и/или фамилии – 37 зл).
Государственная пошлина вносится в кассу данного учреждения или данная сумма
перечисляется на счет учреждения.
На протяжении какого периода времени учреждение обязано рассмотреть дело
– Учреждения обязаны рассмотреть дело без излишнего промедления, т.е. как можно
быстрее.
– Дело, которое требует дополнительных выяснений, должно быть рассмотрено не
позже, чем в течение месяца.
– Особенно сложное дело должно быть рассмотрено не позже, чем в течение двух
месяцев.
Орган II инстанции, т.е. рассматривающий обжалование, располагает временем в
объёме 1 месяца с момента получения обжалования (подробнее об обжаловании
говорится ниже).
ВНИМАНИЕ: Учреждение обязано уведомить заинтересованное лицо о каждом
случае несвоевременного рассмотрения дела, указывая причины отсрочки и сообщая
115
2/15/13 4:38 PM
– Powiatowy Urząd Pracy >> Wojewódzki Urząd Pracy,
– Prezydent Miasta – Wydział Finansowy Urzędu Miasta >> Samorządowe Kolegium
Odwoławcze.
Organ II instancji uwzględniając naszą skargę wyznacza organowi I instancji termin na
załatwienie danej sprawy.
Co to jest skarga na bezczynność administracji
Jeśli mimo zażalenia do organu II instancji i wyznaczenia przez niego ponownego terminu
załatwienia danej sprawy, organ I instancji nadal jej nie załatwia, wówczas przysługuje
nam skarga na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ do
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA). Skarga na bezczynność do WSA powinna
zawierać takie same elementy jak skarga składana do WSA na decyzję lub postanowienie
(patrz podrozdział: „Skarga do sądu administracyjnego”). Skargę na bezczynność trzeba
wnieść za pośrednictwem danego urzędu w ciągu 30 dni od daty, oznaczającej dzień, w którym urząd miał podjąć działanie (w terminie wyznaczonym mu przez organ II stopnia).
Sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania,
zobowiązuje urząd do wydania aktu, dokonania czynności, bądź przyznania/ stwierdzenia
uprawnienia lub obowiązku, wynikających z przepisów. W razie niewykonania wyroku
uwzględniającego skargę na bezczynność strona powinna pisemnie wezwać właściwy
organ do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy. Następnie może ona wnieść skargę,
w której zażąda wymierzenia temu organowi grzywny za niewykonanie wyroku.
IV. ODPOWIEDŹ URZĘDU NA PISMO
Urząd udziela odpowiedzi na pismo w formie postanowienia lub decyzji.
Nie każda odpowiedź na pismo jest decyzją lub postanowieniem. Istnieją też tzw. „czynności materialno-techniczne” np. zameldowanie. Korzystne jest jednak, gdy rozstrzygnięcie
wydano w formie decyzji, ponieważ od decyzji możemy odwołać się, a ponadto przy jej
wydawaniu muszą być zachowane pewne zasady (m.in. pisemności, prawo wglądu do
akt dotyczących sprawy, zgłaszania dowodów), których nie stosuje się przy wydawaniu
zaświadczeń, poświadczeń.
Postanowienie zazwyczaj wydawane jest w toku postępowania i nie rozstrzyga
o istocie sprawy.
Decyzja (administracyjna) – rozstrzyga sprawę w całości lub w części albo
w inny sposób kończy postępowanie.
To, czy dane pismo jest postanowieniem, czy decyzją, może wynikać z treści pisma
(np. Postanowieniem z dnia ...) lub z nagłówka – tytułu pisma. Ale pamiętajmy, że decyzja
administracyjna to także: pozwolenie, zezwolenie, zakaz, nakaz – właśnie jedna z tych
nazw może pojawić się w nagłówku/ treści pisma.
116
2/15/13 4:38 PM
о новом сроке рассмотрения дела. Согласно положениям Гражданского административного кодекса (kpa) именно учреждение обязано известить стороны и выслать
информационное письмо о существующем состоянии дел, но в практике бывает,
что учреждения не выполняют эту обязанность.
Что делать, если учреждение не отвечает в предусмотренный законом срок
Если мы не получаем ответ в назначенный срок, то имеем право написать жалобу в
орган высшей инстанции по поводу нерассмотрения дела в отведённый срок.
Примеры органов I инстанции и соответствующих им органов высшестоящей власти – II инстанции:
– Управление жилыми домами > Муниципальная кассационная коллегия
– Повятовое управление по трудоустройству > Воеводское управление по трудоустройству
– Президент города – Финансовый отдел управления города > Муниципальная
кассационная коллегия
Орган II инстанции, принимая во внимание нашу жалобу, устанавливает для органа
I инстанции сроки для рассмотрения дела.
Что такое жалоба на бездеятельность администрации
Если, несмотря на жалобу во II инстанцию и установление ею нового срока оформления данного дела, орган I инстанции по-прежнему не выносит решения, в таком
случае мы имеем право написать жалобу на бездеятельность администрации в Воеводский Административный Суд (WSA). Жалоба на бездеятельность в Воеводский
Административный Суд (WSA) должна содержать в себе такие же элементы, как и
жалоба, написанная в Воеводский административный суд (WSA) на решение или
постановление (см. подраздел – «Жалоба в административный суд»). Жалобу на
бездеятельность следует внести при посредничестве данного учреждения в течение
30 дней со дня, в который учреждение должно было предпринять действия (в срок,
назначенный органом II инстанции).
Суд, принимая во внимание жалобу на бездеятельность, обязывает учреждение
выдать акт, произвести действия или признать/констатировать правомочия или обязанности, вытекающие из прав. В случае невыполнения приговора, учитывающего жалобу
на бездеятельность, сторона должна в письменном виде призвать соответствующий
орган исполнить приговор или рассмотреть дело. Затем сторона может внести жалобу,
в которой потребует наложить на этот орган штраф за неисполнение приговора.
IV. ОТВЕТ УЧРЕЖДЕНИЯ НА ПИСЬМО
Учреждение предоставляет ответ на письмо в форме постановления или решения.
Не каждый ответ на письмо является решением или постановлением. Имеются так
называемые материально-технические действия, например, прописка. Более удобно,
117
2/15/13 4:38 PM
Czym jest postanowienie
Postanowienie to odpowiedź instytucji na złożone podanie, odnosząca się do wybranych
kwestii danej sprawy, ale nie rozstrzygająca jej (temu służy decyzja). Jest to rozstrzygnięcie proceduralne np. postanowienie o kosztach postępowania, o przywróceniu terminu.
Co powinno zawierać postanowienie:
– nazwę i adres urzędu, który je wydaje,
– datę wydania postanowienia,
– dane osób (imiona, nazwiska, adresy), których postanowienie dotyczy,
– podstawę prawną rozstrzygnięcia (podanie podstawy musi być konkretne – tzn. wskazujące określony artykuł danej ustawy czy rozporządzenia, a nie tylko wybrany akt prawny),
– rozstrzygnięcie, czyli treść postanowienia,
– pouczenie, czy i w jakim terminie, służy skarga lub zażalenie na dane postanowienie,
– imię i nazwisko, stanowisko służbowe i podpis osoby upoważnionej do wydania postanowienia,
– uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie.
Czym jest decyzja
Decyzja to odpowiedź instytucji na złożone podanie, która w oparciu o obowiązujące
przepisy prawa, rozstrzyga całość sprawy i kończy jej rozpatrywanie w danej instancji.
Co powinna zawierać decyzja:
– nazwę i adres urzędu, który ją wydaje,
– datę wydania decyzji,
– wskazanie do kogo jest skierowana,
– podstawę prawną decyzji,
– treść rozstrzygnięcia – jest to najważniejszy składnik decyzji (np. Przydziela się Pani/
u ... lokal mieszkalny nr 12 w budynku przy ul. Polnej 42 składający się z ... o łącznej
powierzchni ... m2),
– uzasadnienie faktyczne i prawne, tzn. podanie dowodów, przyczyn, na podstawie których urząd wydał decyzję,
UWAGA: Istnieją sytuacje, w których nie ma obowiązku podawania uzasadnienia:
– gdy decyzja jest korzystna dla składającego podanie (ale nie dotyczy to spraw, w których
jest kilka stron konfliktu, gdyż w takich sytuacjach istnieje prawdopodobieństwo, że
decyzja korzystna dla jednej ze stron, będzie niekorzystna dla drugiej),
– z e względu na bezpieczeństwo państwa lub porządek publiczny np. gdy chodzi o ochronę
tajemnicy państwowej,
– informację o możliwości odwołania od danej decyzji. Jeśli odwołanie przysługuje, decyzja powinna zawierać informację, do kogo i w jakim terminie można je wnieść (np.
Od niniejszej decyzji służy stronie odwołanie do ... za pośrednictwem ... w terminie ...
dni od jej doręczenia). Kiedy odwołanie nie przysługuje, decyzja również powinna
zawierać odpowiednią informację (Decyzja niniejsza jest ostateczna i nie przysługuje
od niej odwołanie),
118
2/15/13 4:38 PM
однако, когда документ выдан в форме решения, поскольку решение можно обжаловать, а кроме того, при выдаче решения, должны быть соблюдены определённые
процедуры (в частности, в письменном виде, право доступа к документам, находящимся в деле, право на предъявление доказательств), которые не применяются при
выдаче справок и удостоверений.
Постановление обычно выдаётся в ходе рассмотрения дела, однако не даёт
окончательного разрешения вопроса.
Решение (административное) – даёт окончательный, полный или частичный вердикт либо позволяет закончить процесс другим способом.
Является ли данное письмо постановлением или решением, вытекает из содержания письма (например, Согласно постановлению/решению от…) или заголовка
– названия письма. Следует помнить, что административное решение это также:
решение, позволение, запрет, предписание – именно одно из этих названий может
появиться в заголовке/содержании письма.
Что такое постановление
Постановление – это ответ учреждения на поданное заявление, относящееся к
определённым вопросам данного дела, но не решающее его (для этого служит
решение). Это процедурное разрешение, например, постановление о стоимости
процесса, о восстановлении сроков.
Что должно содержаться в постановлении:
– название и адрес учреждения, которое его выдаёт,
– дата выдачи постановления,
– данные лиц (имена, фамилии, адреса), которых касается постановление,
– юридическое обоснование решения (сообщение об обосновании должно быть
конкретным, т.е. указывающим на определённый параграф или статью данного
урегулирования, а не только правовой акт),
– решение, т.е. содержание постановления,
– разъяснение, имеется ли возможность жалобы или обжалования и в какие сроки
их можно подавать на данное постановление,
– имя и фамилия, служебная должность и подпись лица, уполномоченного выдавать
постановления,
– фактическое и юридическое обоснование, есть ли возможность подачи на него
жалобы или обжалования в административный суд, а также если оно было выдано
в результате жалобы на постановление.
Что такое решение
Решение – это ответ учреждения на поданное заявление, в котором на основании
действующих правовых норм вопрос решается полностью и его рассмотрение заканчивается в данном учреждении.
Что должно содержаться в решении:
– название и адрес учреждения, которое его выдало,
119
2/15/13 4:38 PM
– imię, nazwisko, stanowisko służbowe oraz podpis osoby uprawnionej do wydania decyzji,
– pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi, jeżeli w stosunku do
danej decyzji może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do
sądu administracyjnego.
Jak może być doręczona decyzja?
Decyzję wydaje się i doręcza na piśmie. Doręczana jest za pośrednictwem poczty, pracowników urzędu lub innych upoważnionych do tego osób, do miejsca zamieszkania,
miejsca pracy lub pobytu adresata. Decyzja może być też doręczona za pomocą środków
komunikacji elektronicznej (podpisana jest wtedy przez urząd specjalnym podpisem, który
odbiorca decyzji może zweryfikować).
Osoba odbierająca pismo powinna potwierdzić fakt odbioru własnoręcznym podpisem
i zaznaczyć datę doręczenia. Od tego może zależeć możliwość skutecznego odwołania
się. Więcej o znaczeniu, jakie ma procedura doręczania, piszemy w rozdziale: „Doręczenia”.
V. MOŻLIWOŚCI ZMIANY DECYZJI LUB POSTANOWIENIA
Jeśli nie zgadzamy się z wydaną decyzją lub postanowieniem, przysługuje nam możliwość
złożenia:
– odwołania od decyzji,
– zażalenia na postanowienie.
Jak odwołać się od decyzji
Tryb odwołania
Od decyzji organu I instancji możemy odwołać się do organu II instancji (wskazanego
w decyzji). Odwołania dokonuje się za pośrednictwem organu wydającego decyzję (organu
I instancji), chyba że przepisy szczegółowe mówią inaczej. Odwołanie najlepiej przygotować
w dwóch egzemplarzach i uzyskać potwierdzenie jego złożenia na kopii lub wysłać listem
poleconym (o tym, że warto uzyskać potwierdzenie pisaliśmy wcześniej, w podrozdziale
„Jak złożyć podanie”). Odwołanie można też wnieść ustnie do protokołu.
Terminy
Odwołanie wnosimy w terminie wskazanym w decyzji, najczęściej w ciągu 14 dni, licząc
od daty otrzymania decyzji (liczy się data, którą zapisaliśmy, otrzymując pismo, na poświadczeniu odbioru). Po upływie tego czasu odwołanie jest nieskuteczne.
Przywrócenie terminu
Osoba, która chce odwołać się od decyzji, a z ważnych powodów (np. choroba, śmierć
bliskiej osoby) nie mogła tego zrobić w wyznaczonym terminie, może wystąpić o przywrócenie terminu.
We wniosku o przywrócenie terminu przedstawiamy dokładnie powody, dla których
nie dotrzymaliśmy terminu i jednocześnie wykonujemy czynności, których nie wykona120
2/15/13 4:38 PM
– дата выдачи решения,
– указание, кому оно направлено,
– содержание решения – это важнейшая составляющая часть решения (например:
Вам отводится … жилое помещение № 12 в здании на ул. Польной 42, состоящее
из… общей площадью… кв. м.),
– фактическое и юридическое обоснование, т.е. предоставление доводов, причин, на основании которых учреждение выдало решение,
ВНИМАНИЕ: Существуют ситуации, когда нет необходимости представлять
обоснование, например:
– когда решение полностью соответствует требованиям подававшего заявление
(но это не касается вопросов, в которых имеется несколько конфликтующих
сторон, потому что в таких ситуациях существует вероятность, что положительное решение для одной стороны будет невыгодным для другой),
– принимая во внимание безопасность государства или публичный порядок,
например, когда говорится о государственной тайне.
– информация о возможности обжалования данного решения. Если возможно
обжалование, то в решении должна быть представлена информация к кому
и в какие сроки следует с ним обратиться (например: Сторона имеет право
обжаловать настоящее решение в… при посредничестве… в течение… дней
со дня его вручения). Если же решение обжалованию не подлежит, то в решении также должна находиться соответствующая информация (Настоящее
решение является окончательным и обжалованию не подлежит),
– имя и фамилия, служебная должность и подпись лица, уполномоченного
выдавать решения,
– разъяснение о возможности подачи иска или жалобы, если на данное решение
может быть внесён иск в общий суд или жалоба в административный суд.
Как может быть вручено решение?
Решение выдаётся и вручается в письменном виде. Доставляется по почте, работниками
учреждения или уполномоченными лицами по месту жительства, на работу или на место
временного пребывания адресата. Решение может высылаться также по электронной
почте с электронной подписью выславшего учреждения, которую можно проверить.
Лицо, получающее письмо, должно подтвердить факт его получения собственноручной подписью и вписать дату вручения. От этого может зависеть возможность
эффективного обжалования. Более о значении, какое имеет вручение решения,
говорится в подразделе: «Вручение».
V. ВОЗМОЖНОСТИ
ПОСТАНОВЛЕНИЯ
ИЗМЕНЕНИЯ
РЕШЕНИЯ
ИЛИ
Если мы не согласны с выданным решением или постановлением, то имеем возможность подать:
121
2/15/13 4:38 PM
liśmy w terminie. Przykład: Wnosząc o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania
trzeba jednocześnie wnieść odwołanie.
Z prośbą o przywrócenie terminu zwracamy się do organu odwoławczego w ciągu
7 dni od ustania przyczyny niedotrzymania terminu (np. w ciągu 7 dni od dnia opuszczenia
szpitala). Tego 7-dniowego terminu nie można przywrócić – tzn. jeśli w tym czasie nie
wystąpimy o przywrócenie terminu, już nie będziemy mogli tego zrobić.
Na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu można złożyć zażalenie (składanie zażalenia na postanowienie opisujemy w kolejnym podrozdziale).
Osoba, która wystąpiła o przywrócenie terminu, może jednocześnie wystąpić o wstrzymanie wykonania decyzji lub postanowienia do czasu rozpatrzenia jej prośby. Nie oznacza
to jednak, że wstrzymanie to nastąpi automatycznie, ponieważ decyzja o wstrzymaniu
należy do urzędu.
Treść odwołania
Nie ma wymogu dostatecznego uzasadnienia odwołania, to znaczy osoba składająca
odwołanie nie musi szczególnie uzasadniać powodu, dla którego to robi. Wystarczy, że
nie jest zadowolona z rozstrzygnięcia swojej sprawy. Tym niemniej dobrze jest wskazać
uchybienia, jakich, w naszym przekonaniu, dopuścił się organ I instancji.
Jakie mogą być konsekwencje odwołania
Odwołanie wstrzymuje wykonanie decyzji. Wyjątek stanowią decyzje, którym nadano
rygor natychmiastowej wykonalności (np. nakaz rozbiórki domu w sytuacji, gdy grozi jego
zawalenie). Wykonuje się je jeszcze przed upływem terminu do wniesienia odwołania.
Decyzja podlega też wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy
jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.
Odwołując się nie należy obawiać się decyzji gorszej niż pierwsza, gdyż organ odwoławczy nie może wydać decyzji niekorzystnej dla strony odwołującej się, to znaczy nie może
pogorszyć sytuacji osoby odwołującej się. W najgorszym przypadku możemy otrzymać
taką samą decyzję. Instytucja odwoławcza może wydać decyzję niekorzystną dla osoby
odwołującej się tylko w sytuacji, gdy zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes
społeczny.
Jak złożyć zażalenie na postanowienie
Jedynym środkiem odwoławczym od postanowienia jest zażalenie (nie należy go mylić
z zażaleniem na nie załatwienie sprawy w terminie, opisane w podrozdziale III). Zażalenie
można wnieść tylko wtedy, gdy w treści postanowienia znajduje się informacja o tym, że
w danym przypadku można wnieść zażalenie.
UWAGA: Postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie można zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji np. Odwołuję się od decyzji dyrektora Zarządu Domów Komunalnych
w sprawie ... . Jednocześnie zaskarżam postanowienie z dnia ... dotyczące ...
122
2/15/13 4:38 PM
– обжалование решения,
– жалобу на постановление.
Как обжаловать решение
Порядок обжалования
Решение органа I инстанции можно обжаловать в органе II инстанции (указанном
в решении). Обжалование производится при посредничестве органа, выдавшего
решение (органа I инстанции), разве что, в положениях закона говорится иначе. Обжалование лучше всего подготовить в двух экземплярах и получить подтверждение
его подачи, заверив копию, или выслать заказным письмом (о том, что имеет смысл
получить на руки заверенную копию, говорилось выше в подразделе «Как подать
заявление»). Обжалование можно также внести устно под протокол.
Сроки
Обжалование вносится в сроки, указанные в решении, чаще всего в течение 14 дней
от даты получения решения (учитывается дата, которая была вписана при получении письма на почтовом свидетельстве получения). По истечении этого срока
обжалование недействительно.
Восстановление срока
Лицо, которое хочет обжаловать решение, а важные причины (например, болезнь,
смерть кого-то близкого) не позволили ему сделать это в срок, может выступить с
просьбой о восстановлении срока.
В ходатайстве о восстановлении срока должны быть чётко представлены причины, из-за которых были нарушены сроки, и одновременно следует совершить действия, которые не были совершены в срок. Например: Ходатайствуя о восстановлении
срока внесения обжалования, одновременно следует внести и само обжалование.
С просьбой о восстановлении срока следует обращаться в кассационный орган
в течение 7 дней после прекращения причины, вызвавшей несоблюдение срока
(например, в течение 7 дней после выписки из стационара). Этот 7-дневный срок
нельзя восстановить, т.е. если в этот период мы не обратились о восстановлении
срока, то уже не сможем это сделать.
На постановление об отказе восстановить срок можно написать жалобу (внесение жалобы на постановление описывается в очередном разделе).
Заинтересованное лицо, выступившее о восстановлении срока, может одновременно ходатайствовать о приостановлении исполнения решения или постановления до момента рассмотрения его просьбы. Это однако не обозначает, что такая
приостановка будет произведена автоматически, так как решение о приостановке
принимает учреждение.
Текст обжалования
Не требуется обосновывать обжалование, т.е. лицо, представляющее обжалование,
не должно детально обосновывать причину, по которой оно это делает. Достаточно, что выражает недовольство решением своего дела. Тем не менее, желательно
123
2/15/13 4:38 PM
Zażalenie wnosi się:
– w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia lub ustnego ogłoszenia,
– w takiej samej formie i trybie jak odwołanie (patrz informacje dotyczące odwołania od
decyzji w poprzednim podrozdziale).
Prawo wniesienia zażalenia przysługuje każdemu adresatowi postanowienia, czyli np.
świadkom, biegłym, a nie tylko stronie postępowania.
VI. WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA
Wznowienie postępowania umożliwia odwołanie się od decyzji ostatecznej, w sytuacji, gdy
wniesiono odwołanie i już zapadła decyzja odwoławcza, lub upłynął termin odwołania.
Postępowanie można wznowić, jeśli:
– podstawą wydania decyzji były fałszywe dowody,
– decyzja została wydana w wyniku przestępstwa, np. w wyniku przekupstwa,
– decyzja została wydana przez pracownika, który podlegał wyłączeniu z jej prowadzenia
(czyli np. miał osobisty stosunek do sprawy lub jednej ze stron),
– pojawiły się nowe, ważne dowody, które mogłyby być podstawą do wydania decyzji
o innej treści (musiały one istnieć już w trakcie postępowania),
– nie spełniono wymogu uzyskania stanowiska innego urzędu (jeżeli taki wymóg istniał),
– zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie
od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji,
– decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało
następnie uchylone lub zmienione,
– strona, bez własnej winy, nie brała udziału w postępowaniu (np. otrzymała decyzję,
a nic nie wiedziała o toczącym się postępowaniu).
– gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego, na podstawie
którego wydano decyzję, z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą,
– gdy zostało wydane orzeczenie sądu stwierdzające naruszenie zasady równego traktowania, jeżeli naruszenie tej zasady miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy zakończonej
decyzją ostateczną. Zasady równego traktowania zawarte są w ustawie z dn. 3 grudnia
2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz.U.10.254.1700). Dotyczą m.in. dyskryminacji ze względu na płeć, rasę,
religię, niepełnosprawność, poglądy czy orientację seksualną.
Uchylenie decyzji na skutek wznowienia postępowania może nastąpić przed upływem
pięciu lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji. Oznacza to, że po upływie 5 lat nie
można już wznowić postępowania.
Uchylenie decyzji na skutek wznowienia postępowania, w przypadku decyzji, która
została wydana na podstawie fałszywych dowodów lub w wyniku przestępstwa, może
nastąpić przed upływem dziesięciu lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji. Oznacza
to, że po upływie 10 lat nie można już wznowić postępowania.
Podanie o wznowienie postępowania należy złożyć w ciągu jednego miesiąca od
dnia, w którym dowiedzieliśmy się o istnieniu okoliczności będących powodem wzno124
2/15/13 4:38 PM
представить, какие упущения, с нашей точки зрения, были допущены учреждением
или инстанцией.
Какими могут быть последствия обжалования
Обжалование приостанавливает исполнение решения. Исключением являются
решения, которым присвоено постановление о немедленном исполнении решения
(например, предписание о снесении дома в ситуации, когда дому угрожает обвал).
Оно вступает в силу ещё до истечения срока на внесение обжалования. Решение
должно быть выполнено также до внесения аппеляции в том случае, если оно совпадает с требованиями всех сторон.
При внесении обжалования не следует опасаться получения худшего решения,
чем первое, потому что апелляционный орган не может выдать неблагоприятное
для обжалующей стороны решение, т.е. не может ухудшить ситуации заявителя
обжалования. В худшем случае можно получить такое же решение. Кассационный
орган может выдать неблагоприятное решение лицу только в той ситуации, когда
обжалуемое решение разительно нарушает закон или общественный интерес.
Как подавать жалобу на постановление
Единственным кассационным средством от постановления является жалоба (не
следует путать ее с обжалованием на нерассмотрение дела в определённые сроки,
описанные в III главе). Жалобу можно внести только в той ситуации, когда в тексте постановления имеется информация о том, что в данном случае можно внести
жалобу.
ВНИМАНИЕ: Постановление, на которое нет права внести жалобу, можно опротестовать только в обжаловании решения, например, Обжалую решение директора
Правления коммунальных домов по вопросу … Одновременно вношу жалобу на
решение от …, касающееся…
Жалоба вносится:
– в течение 7 дней с момента вручения решения или устного объявления,
– в такой же форме и таком же порядке, как и обжалование (см. информацию, касающуюся обжалования решений в предыдущем подразделе).
Право на внесение обжалования имеет каждый адресат постановления, т.е., например, свидетель, эксперт, а не только сторона производства.
VI. ВОЗОБНОВЛЕНИЕ ПРОИЗВОДСТВА
Возобновление производства дела предоставляет возможность обжалования окончательного решения в ситуации, когда внесено обжалование и уже было принято
на него решение, либо закончился срок подачи обжалования.
125
2/15/13 4:38 PM
wienia lub też w ciągu miesiąca od wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego
lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego naruszenie zasady równego
traktowania. Podanie składamy do urzędu, który wydał decyzję w pierwszej instancji.
Wznowienie postępowania może także nastąpić z urzędu.
Wznawiając postępowanie trzeba liczyć się z tym, że ponowne rozstrzygnięcie może
być dla nas mniej korzystne.
VII. STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI
W określonych przypadkach, gdy nie mamy już możliwości skorzystania z odwołania, a wydana
decyzja dotknięta jest poważną wadą, organ wyższego stopnia, stwierdza nieważność decyzji.
Ma to miejsce w sytuacji, gdy decyzja:
1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości (co to jest właściwość wyjaśnione
zostało na początku opracowania, w podrozdziale „Gdzie i do kogo składać podania”),
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony
lub z urzędu. W zasadzie nie ma ograniczenia czasowego do składania wniosku o stwierdzenie nieważności. Jednakże w przypadkach określonych w pkt 1, 3, 4 i 7 nie stwierdza
się nieważności, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat oraz
w sytuacji, gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Nieważność stwierdza organ wyższego stopnia. W przypadku, gdy decyzję wydał
minister lub samorządowe kolegium odwoławcze, wówczas ten sam organ jest uprawniony
do stwierdzenia nieważności decyzji.
VIII. SKARGA
Przyczyną skargi może być m.in.:
– naruszenie praworządności lub interesów skarżących,
– przewlekłe, biurokratyczne załatwianie spraw,
– zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez dany urząd lub jego pracowników.
Skargę może złożyć każdy nie tylko we własnym interesie, ale także na rzecz osób trzecich.
Złożenie skargi jest wolne od opłat. Skarga jest rzadko używana, chociaż w pewnych
126
2/15/13 4:38 PM
Производство по делу можно возобновить, если:
– основанием для выдачи решения были ложные доказательства,
– решение было выдано в результате преступления (например, подкупа),
– решение было выдано сотрудником, имевшим личное отношение к делу или
к одной из сторон (например, являлся родственником),
– появились новые важные доказательства, которые могли бы быть основанием
для выдачи решения иного содержания (однако, они должны были иметь
место уже в процессе производства),
– не было выполнено требование ознакомления с точкой зрения другого органа
(если такое требование существовало),
– предварительное решение было вынесено соответствующим органом или
судом иначе, чем предусмотрено принятыми оценками при выдаче решений,
– решение было выдано на основании другого решения или решения суда,
которое было затем отменено или изменено,
– сторона не по своей вине не принимала участия в производстве (например,
получила решение, но не знала, что дело находится на рассмотрении),
– когда Конституционный трибунал выдал постановление о несоответствии
нормативного акта, на основании которого было выдано решение, Конституции, международному договору или закону,
– если было выдано решение суда, констатирующее нарушение равноправия,
повлиявшее на решение дела и выдачу окончательного решения. Правила
равноправия, записанные в законе от 3 декабря 2010г. о введении некоторых
положений Евросовета, касающихся этой тематики (Зак.В. 10.254.1700). Они
включают дискриминацию по половому признаку, расе, религии, ограниченной трудоспособности, взглядам и сексуальной ориентации.
Отмена решения из-за возобновления процесса может иметь место в течение
5 лет со дня вручения или объявления решения. Это значит, что по истечении 5 лет,
возможности возобновления процесса уже не существует.
Отмена решения в результате возобновления процесса, связанного с предъявлением фальшивых паспортов или совершением преступления, может иметь место
в течение 10 лет с момента оглашения решения.
Заявление о возобновлении производства следует внести в течение одного
месяца со дня, когда мы узнаём о существовании обстоятельств, являющихся причиной возобновления, или в течение месяца с момента решения Конституционного
трибунала либо вступления в законную силу решения суда, констатирующего нарушение равноправия. Заявление необходимо подать в учреждение, выдавшее решение
в первой инстанции. Процесс может быть возобновлён также в служебном порядке.
При возобновлении производства следует считаться с тем, что повторное
решение может быть для нас менее выгодным.
127
2/15/13 4:38 PM
sytuacjach może okazać się pożyteczna. W ten sposób możemy wpłynąć na pracę
urzędu.
Skargę można złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu. Nie ma żadnego ograniczenia
czasowego składania skarg. Skargę kierujemy do właściwego organu, któremu podlega ten,
na który skarżymy się, lub sprawującego nad nim bezpośredni nadzór, kontrolę. Np. skargę
na pracownika można przekazać jego przełożonemu, na kierownika urzędu rejonowego
wojewodzie (dokładniej patrz art. 229 kpa).
UWAGA: Jeżeli urząd, który otrzyma skargę, nie jest tym, do którego skarga powinna
być skierowana, ma on obowiązek przekazać ją w terminie 7 dni do właściwej instytucji. O przekazaniu zawiadamia wnoszącego skargę. Jeżeli skarga nie zawiera zarzutów
dotyczących działalności danego urzędu, urząd właściwy do jej rozpatrywania może ją
skierować do organu niższego rzędu.
Skarga powinna zostać rozpatrzona bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu
miesiąca.
W pewnych sytuacjach możemy też wnieść skargę na bezczynność lub przewlekłe
prowadzenie postępowania przez organ do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
(dokładniej patrz informacje w podrozdziale III).
IX. DORĘCZENIA
Doręczenia odgrywają ważną rolę w postępowaniu administracyjnym, gdyż w wielu wypadkach od prawidłowości doręczeń zależy wywołanie określonych skutków prawnych,
np. organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej
doręczenia lub ogłoszenia, z kolei termin składania odwołania od decyzji wynosi 14 dni
od jej doręczenia (a nie wydania).
Urząd doręcza pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub
przez inne upoważnione osoby lub organy. Doręczenie może także nastąpić za pomocą
środków komunikacji elektronicznej, jeżeli strona:
– wystąpiła do organu administracji publicznej o takie doręczenie, albo
– wyraziła zgodę na doręczenie jej pism za pomocą tych środków.
Pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. Jeśli adresat jest
nieobecny, wówczas pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi,
sąsiadowi lub dozorcy domu, jeżeli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. O doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy zawiadamia się adresata, umieszczając zawiadomienie
w skrzynce pocztowej lub, gdy to nie jest możliwe, w drzwiach mieszkania.
Jeśli nie jest możliwe doręczenie w sposób wyżej opisany, wówczas:
– w przypadku doręczania pisma przez pocztę przechowuje ona pismo przez okres 14 dni
w swojej placówce,
128
2/15/13 4:38 PM
VII. КОНСТАТАЦИЯ НЕДЕЙСТВИТЕЛЬНОСТИ РЕШЕНИЯ
В определённых случаях, когда отсутствует возможность обжалования решения, а
выданное решение было принято с серъёзным нарушением закона, орган высшей
инстанции может принять решение о его недействительности.
Это происходит в ситуации, когда решение:
1) было выдано с нарушением компетенционных распоряжений (смотрите часть
«Где и кому подавать заявление» в начале данной главы),
2) было выдано с нарушением юридической базы, либо с существенным нарушением права,
3) касается дела, в связи с которым было принято другое окончательное решение
4) было направлено лицу, которое не было стороной в деле,
5) не имеет возможности быть выполненым, как в момент принятия, так и в
будущем,
6) ведёт к ситуации, при которой его выполнение вызвало бы риск совершения
преступления,
7) имеет юридический дефект, влекущий недействительность решения с точки
зрения права.
Процесс по делу отмены решения возбуждается по требованию стороны либо в служебном порядке. Заявления по этому делу можно подавать без временных ограничений,
кроме случаев, описанных в пунктах 1, 3, 4, 7, в которых заявление не принимается
к рассмотрению, если с момента оглашения решения прошло десять лет, а также в
ситуации, если решение стало причиной неотвратимых правовых последствий.
Недействительность решения определяется органом высшей инстанции. Если
решение выдано министром или кассационной коллегией местного самоуправления,
то именно этот же орган имеет право отменить своё решение.
VIII. ЖАЛОБА
Причинами жалобы может быть, в частности:
– нарушение законности или интересов заявителя жалобы,
– продолжительное, с бюрократическими препонами, рассмотрение дела,
– упущения или невыполнение надлежащим образом заданий, поставленных перед
данным органом или его работниками.
Жалобу может подать каждый не только в личных интересах, но и также в пользу
третьих лиц. Внесение жалобы освобождено от оплат. Жалобами редко пользуются, хотя в определённых ситуациях она может оказаться полезной, например,
может повлиять на работу учреждения.
Жалобу можно внести в письменном виде или устно под протокол. Нет
никаких временных ограничений для внесения жалобы. Жалоба направляется в
129
2/15/13 4:38 PM
– w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę lub organ pismo składa się na okres 14 dni w urzędzie właściwej gminy (miasta).
Zawiadomienie o pozostawieniu pisma z informacją o możliwości jego odbioru w terminie
7 dni, licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia, umieszcza się w skrzynce pocztowej
lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego miejsca pracy, bądź
w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata.
W przypadku niepodjęcia przesyłki w terminie 7 dni, kiedy jest ona złożona na poczcie
lub w urzędzie gminy (miasta), pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości
odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty pierwszego zawiadomienia.
Po 14 dniach, nawet jeśli pismo nie zostanie odebrane przez adresata, doręczenie
uważa się za dokonane, a pismo pozostawia w aktach sprawy.
W przypadku, gdy doręczenie następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej, pismo uznaje się za doręczone, jeżeli w ciągu 7 dni od dnia wysłania pisma organ
administracji otrzyma potwierdzenie doręczenia pisma. W razie nieotrzymania takiego
potwierdzenia, organ doręcza pismo na wyżej opisanych zasadach (tzn. za pośrednictwem
poczty, swoich pracowników i innych upoważnionych osób lub organów).
X. WEZWANIE DO URZĘDU
Wezwanie, czyli nakaz złożenia w urzędzie zeznań lub wyjaśnień w danej sprawie,
jest skierowane do określonej osoby. Do składania wyjaśnień lub zeznań mogą wzywać
organy administracji państwowej np. Urząd Skarbowy, ZUS, Urząd Miasta, Gminy, Urząd
Dzielnicy.
Stawienie się na wezwanie jest obowiązkowe. Osobie, która nie stawi się, grozi grzywna. Świadek, który nie stawi się, może być doprowadzony siłą w celu złożenia zeznań.
Wyjaśnienia i zeznania można składać:
– osobiście: ustnie lub pisemnie,
– przez pełnomocnika (wyznaczonego na piśmie lub ustnie do protokołu), który składa
wyjaśnienia ustnie lub na piśmie.
Do osobistego stawiennictwa możemy zostać zobowiązani tylko w obrębie gminy lub
miasta, w którym mieszkamy lub przebywamy, lub sąsiedniej gminy lub miasta.
UWAGA: Wezwania nie należy mylić z zawiadomieniem. Zawiadomienie (w przeciwieństwie do wezwania) nie nakłada na nas obowiązku uczestniczenia w postępowaniu administracyjnym (czyli np. udziału w rozprawie, składania wyjaśnień na piśmie). Możemy,
ale nie musimy brać w nim udziału.
130
2/15/13 4:38 PM
соответствующий орган, которому подчинен тот, на который мы пишем жалобу, или же
осуществляющий над ним непосредственный надзор, контроль. Например, жалобу на
сотрудника можно передать его руководителю, на начальника районного учреждения
– воеводе (подробнее см. ст. 229 Гражданского административного кодекса – (kpa).
ВНИМАНИЕ: Если учреждение, получившее жалобу, не является тем, кому она
должна быть направлена, то оно обязано передать жалобу в течение 7 дней в соответствующую инстанцию. О передаче извещается подавшее жалобу лицо. Если
в жалобе отсутсвуют замечания, связанные с деятельностью данного учреждения,
компетентный орган может направить её в орган низшей инстанции.
Жалоба должна быть рассмотрена без излишней волокиты, не позднее месяца
со дня её подачи.
В определённых ситуациях можно внести жалобу на бездеятельность, либо затянутое проведение рассмотрения дела органом, в Воеводский Административный
Суд (подробнее см. информацию в главе III).
IX. ВРУЧЕНИЕ
Вручение играет важную роль в административном производстве, так как во многих
случаях от правильности вручения зависит возникновение определённых юридических
последствий, например, орган государственной администрации, который выдал решение, связан с ним с момента его вручения или объявления, в свою очередь срок внесения
обжалования решения составляет 14 дней с момента вручения (но не принятия).
Учреждение вручает письмо под расписку по почте своим сотрудником или другим
уполномоченным лицом или органом. Вручение может быть также произведено при
помощи средств электронной коммуникации, если сторона:
– выступила с просьбой о таком вручении в орган государственной администрации или
– выразила согласие на вручение ей письма при помощи этих средств.
Письма вручаются физическим лицам в их квартире или на рабочем месте. Если адресат отсутствует, в таком случае письмо вручается за подписью взрослому домочадцу,
соседу или смотрителю дома, если эти лица приняли обязательство вручения письма
адресату. О вручении письма соседу или смотрителю адресат извещается, посредством
оставления извещения в почтовом ящике или, если это невозможно, в дверях квартиры.
Если отсутствует возможность вручения вышеописанным способом
– в случае доставки письма почтой она хранит письмо у себя в течение 14 дней,
– в случае вручения письма работником учреждения гмины (города) или уполномоченным лицом, или органом, письмо хранится в течение 14 дней в органе
соответствующей гмины (города).
131
2/15/13 4:39 PM
Urząd może wezwać obywatela tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla wyjaśnienia
lub załatwienia danej sprawy, czy też wykonania pewnych czynności urzędniczych (np.
złożenie brakującego podpisu na zeznaniu podatkowym). W sprawach pilnych możemy
być wezwani telefonicznie.
Wezwanie powinno zawierać:
– nazwę i adres organu, który wzywa daną osobę,
– imię, nazwisko, stopień służbowy i podpis pracownika organu wzywającego,
– imię i nazwisko osoby, która jest wzywana,
– informacje czego dotyczy sprawa, oraz w jakim charakterze i w jakim celu dana osoba
jest wzywana,
– termin (tzw. graniczny), do którego osoba wzywana ma się zgłosić lub dzień, godzinę
i miejsce stawienia się,
– jakie będą skutki niestawienia się,
– określenie, czy osoba powinna stawić się osobiście, czy może to zrobić w inny sposób.
132
2/15/13 4:39 PM
Извещение о хранении письма вместе с информацией о возможности его получения в
течение 7 дней, считая со дня извещения о хранении в вышеуказанных местах, оставляется в почтовом ящике или, если это невозможно, в дверях квартиры адресата, на
его рабочем месте, или на видном месте у входа на территорию нахождения адресата.
В случае, если письмо не будет получено в течение 7 дней, когда оно находится на
почте или в правлении гмины (города), оставляется вторичное извещение о возможности
получить письмо в течение не более, чем 14 дней с момента вручения первого извещения.
В случае, если письмо не будет принято адресатом в течение 14 дней,
вручение считается выполненным, а письмо остаётся в документах дела.
В случае, если информация отправляется по электронной почте, письмо считается
доставленным, если в течение 7 дней со дня его высылки, административный орган получит подтверждение приёма письма. В случае отсутствия подтверждения,
информация высылается вышеописанным способом (с помощью почты, своих сотрудников и других уполномоченных лиц или органов).
X. ВЫЗОВ В УЧРЕЖДЕНИЕ
Вызов, т.е. предписание дать показания или пояснения по данному делу, направляется конкретному лицу. Вызов для дачи показаний или пояснений могут произвести
органы государственной администрации, например, налоговая инспекция, Управление социального страхования (ZUS), Управление города, гмины, Управление района.
Прибытие по вызову обязательно. Лицу, которое не прибудет, угрожает штраф.
Свидетель может быть приведён принудительно для дачи показаний. Выяснения и
показания можно представить:
– лично: устно или в письменном виде,
– через уполномоченного (назначенного в письменном виде или устно под протокол), который даёт пояснения устно или в письменном виде.
Личная явка требуется в том случае, если запрос высылается в пределах гмины или
города (в том числе соседних), в котором лицо проживает или пребывает.
ВНИМАНИЕ: Вызов не следует путать с извещением. Извещение (в противоположность вызову) не возлагает на нас обязанность участия в административном
производстве (т.е., например, участия в судебном разбирательстве, представления
пояснений в письменном виде). Мы можем, но не обязаны принимать в них участие.
Учреждение может вызвать гражданина только тогда, когда это необходимо
для выяснения или решения данного дела, или при производстве определённых
служебных действий (например, для проставления отсутствующей подписи на
налоговой декларации). По срочным делам мы можем быть вызваны по телефону.
133
2/15/13 4:39 PM
XI. SKARGA DO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO
Sądy administracyjne sprawują kontrolę nad działalnością urzędów, m.in. poprzez rozpatrywanie skarg na decyzje administracyjne i na niektóre postanowienia wydane w II
instancji. Skargę można wnieść w sytuacji, gdy stronie nie przysługuje już żaden środek
wzruszenia decyzji, taki jak zażalenie lub odwołanie.
Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego różni się od odwołania do II instancji:
– samo złożenie skargi nie powoduje wstrzymania wykonania decyzji (choć istnieje możliwość złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji, który należy dołączyć do skargi),
– odwołanie nie ma sprecyzowanej formy – możemy w nim zaznaczyć tylko tyle, że nie
jesteśmy zadowoleni z orzeczenia organu I instancji i nie musimy wskazywać naruszenia
prawa, natomiast pisząc skargę do WSA, należy wskazać naruszenie przez organy
administracji konkretnych przepisów prawa.
Jak złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego
Skargę na decyzję lub postanowienie wydane przez urząd kierujemy do właściwego miejscowo wojewódzkiego sądu administracyjnego. Pouczenie co do możliwości złożenia
skargi powinno znajdować się na decyzji lub postanowieniu.
Skargę do WSA składa się w terminie 30 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia,
za pośrednictwem organu, który wydał rozstrzygnięcie. Organ ten, do dnia rozpoczęcia
rozprawy przed WSA, może sam uwzględnić skargę w całości.
Adresy wojewódzkich sądów administracyjnych można znaleźć na stronie http://
www.nsa.gov.pl (hasło w menu: Wojewódzkie Sądy Administracyjne).
Co powinna zawierać skarga do WSA
Skarga powinna zawierać:
– oznaczenie sądu, do którego kierowana jest skarga,
– imię, nazwisko lub nazwę oraz adres skarżącego (lub też przedstawiciela ustawowego
lub pełnomocnika),
– oznaczenie, że dane pismo jest skargą,
– wskazanie zaskarżonej decyzji lub postanowienia,
– oznaczenie organu, którego działania skarga dotyczy,
– określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego,
– podpis wnoszącego skargę, albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
– listę załączników do skargi.
Rozpatrzenie skargi przez WSA
Sąd rozpatruje sprawę na jawnych rozprawach i posiedzeniach. W razie uwzględnienia
skargi na decyzję lub postanowienie sąd:
– uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części,
– stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia,
– stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa.
134
2/15/13 4:39 PM
В вызове должно содержаться:
– название и адрес органа, который вызывает данное лицо,
– имя, фамилия, служебная должность и подпись сотрудника, вызывающего органа,
– имя и фамилия вызываемого лица,
– информация о том, чего касается дело, а также в характере кого и с какой целью
вызывается данное лицо,
– срок (так называемый предельный), когда вызываемое лицо должно явиться, или
день, время и место явки,
– каковы будут последствия неявки,
– информация, должно ли лицо явиться лично или может это сделать иначе.
ХI. ЖАЛОБА В АДМИНИСТРАТИВНЫЙ СУД
Административные суды осуществляют контроль деятельности учреждений, в частности, путём рассмотрения жалоб на административные решения и на некоторые
постановления, выданные II инстанцией. Жалобу можно внести в случае потери
возможности опротестования решения.
Жалоба в Воеводский Административный Суд отличается от обжалования во II
инстанции:
– само внесение жалобы не приводит к приостановлению выполнения решения
(хотя, существует возможность подчи заявления о приостановлении исполнения
решения, которое следует приложить к жалобе),
– обжалование не имеет определённой формы – можно в нем представить только то, что
мы недовольны решением I инстанции, и не должны указывать на нарушения закона,
однако, при написании жалобы в Воеводский Административный Суд (WSA), следует
указать на нарушения административным органом конкретных положений закона.
Как внести жалобу в Воеводский Административный Суд
Жалобу на решение или постановление, выданное учреждением, следует внести в соответствующий месту жительства Воеводский Административный Суд. Разъяснение
о возможности внесения жалобы должно находиться в решении или постановлении.
Жалоба в Воеводский Административный Суд (WSA) вносится в течение 30
дней с момента вручения решения при посредничестве органа, который выдал
решение. Этот орган ещё до момента рассмотрения дела в Воеводском Административном Суде (WSA) может сам целиком принять во внимание жалобу.
Адреса Воеводских Административных Судов находятся на странице http://
www.nsa.gov.pl (пароль в меню: Wojewódzkie Sądy Administracyjne).
Что должно содержаться в жалобе в Воеводский Административный Суд (WSA)
В жалобе должны быть указаны:
– определение суда, в который направляется жалоба,
135
2/15/13 4:39 PM
W takim wypadku sąd zazwyczaj wskazuje, jakie przepisy prawa zostały naruszone przez
urząd i kieruje sprawę do ponownego rozpatrzenia.
W razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala.
W razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność decyzji lub postanowienia, strona powinna pisemnie wezwać właściwy organ do
wykonania wyroku lub załatwienia sprawy. Następnie może ona wnieść skargę, w której
może zażądać wymierzenia temu organowi grzywny za niewykonanie wyroku.
Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego
Od wydanego przez WSA wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie przysługuje stronie skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego
(skargę mogą również sporządzić inne osoby wymienione w art. 175 ustawy Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie 30 dni od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem. Naczelny Sąd
Administracyjny w razie uwzględnienia skargi uchyla zaskarżone orzeczenie w całości albo
w części i przekazuje do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał dane orzeczenie.
Naczelny Sąd Administracyjny
ul. Gabriela Piotra Boduena 3/5
00-011 Warszawa
http://www.nsa.gov.pl
136
2/15/13 4:39 PM
– имя, фамилия и адрес вносящего жалобу (или законного представителя или уполномоченного),
– название документа – жалоба (по-польски скарга „skarga”),
– указание на обжалуемое решение или постановление,
– определение органа, к действиям которого относится жалоба,
– определение нарушений закона или правового интереса,
– подпись вносящего жалобу или его законного представителя или уполномоченного,
– список приложений к жалобе.
Рассмотрение жалобы Воеводским Административным Судом (WSA)
Суд рассматривает дело на открытых заседаниях и собраниях. В случае, если жалоба
на решение или постановление будет удовлетворена, то суд:
– отменяет решение или постановление полностью или частично,
– констатирует недействительность решения или постановления,
– удостоверяет факт, что решение или постановление было выдано с нарушением закона.
В таком случае суд обычно указывает, какие положения закона были нарушены
учреждением и направляет дело на повторное рассмотрение.
В случае неудовлетворения жалобы суд отказывает в её удовлетворении.
В случае бездеятельности органа после судебного приговора, отменяющего
решение или констатирующего недействительность решения или постановления,
сторона должна в письменном виде призвать соответствующий орган выполнить
судебное решение или рассмотрение дела. Затем она может внести жалобу, в которой имеет право потребовать назначение этому органу штрафа за неисполнение
судебного решения.
Кассационная жалоба в Высший Административный Суд
На выданное Воеводским Административным Судом (WSA) окончательное решение,
сторона имеет право направить кассационную жалобу в Высший Административный Суд.
Кассационная жалоба должна быть составлена адвокатом или юрисконсультом
(жалобу могут также составить и другие лица, определённые ст.175 закона «Право
о производстве в Административных Судах»).
Кассационная жалоба вносится в суд, который выдал обжалуемое судебное решение или постановление в течение 30 дней с момента вручения судебного решения
вместе с обоснованием. Высший Административный Суд в случае удовлетворения
жалобы отклоняет обжалуемое решение полностью или частично и передаёт его
для повторного рассмотрения в суд, который выдал данное решение.
Высший Административный Суд
ул. Габриэля Пётра Бодуэна 3/5
http://www.nsa.gov.pl
137
2/15/13 4:39 PM
XII. WYBRANE UPRAWNIENIA OBYWATELA W POSTĘPOWANIU
ADMINISTRACYJNYM
W trakcie postępowania przed urzędami obywatelom przysługują określone prawa. Zawarte są one w Kodeksie postępowania administracyjnego i ich nieprzestrzeganie przez
urząd może być podstawą uchylenia danej decyzji przed organem odwoławczym lub przed
sądem administracyjnym. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze z uprawnień.
Osoby, które natrafiają na trudności w pomyślnym załatwieniu swoich spraw w urzędach, powinny wiedzieć, jakie są ich prawa i korzystać z nich. Wiedza taka pomaga
zachować się prawidłowo w trakcie postępowania, a nasze kompetentne i konsekwentne
działanie powoduje, że jesteśmy lepiej (poważniej) traktowani przez pracowników urzędu,
prowadzących naszą sprawę.
Działanie urzędów na podstawie prawa
Jedną z podstawowych zasad działania urzędów jest to, że działają one na podstawie
przepisów prawa. Jeśli spotykamy się z działaniem, co do którego mamy wątpliwości, czy
jest ono zgodne z prawem, wówczas trzeba zażądać wskazania podstawy prawnej danej
czynności. Wskazanie podstawy musi być konkretne – tzn. wskazujące określony paragraf
lub artykuł danej regulacji, a nie tylko wybrany akt prawny.
Zasada zaufania
Urzędy powinny prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów państwa. Przede wszystkim wszelkie wątpliwości rozstrzygać na korzyść
obywateli oraz wydawać podobne decyzje w podobnych stanach faktycznych.
Prawo do informacji
Urzędy mają obowiązek w sposób należyty i wyczerpujący informować strony postępowania o wszystkich faktach i przepisach prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie
ich praw i obowiązków, które to są przedmiotem tego postępowania. Co więcej, urząd ma
obowiązek czuwać nad tym, aby strony biorące udział w postępowaniu nie poniosły szkody
z powodu nieznajomości prawa i są zobowiązane udzielać im niezbędnych wskazówek.
Należy również pamiętać, że strona nie ponosi negatywnych konsekwencji błędnego pouczenia przez urząd co do prawa odwołania albo wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego (np. co do terminu wniesienia odwołania).
Prawo do czynnego udziału w postępowaniu przed urzędem
Urzędy mają obowiązek zapewnić stronom postępowania czynny udział w postępowaniu
(czyli np. swobodne wypowiedzenie się co do ustaleń poczynionych w jego trakcie, składanie
wniosków dowodowych itp.), a przed wydaniem decyzji mają obowiązek umożliwić stronom wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
138
2/15/13 4:39 PM
XII. ВЫБРАННЫЕ ПРАВА ГРАЖДАНИНА
В АДМИНИСТРАТИВНОМ СУДОПРОИЗВОДСТВЕ
В процессе производства в учреждениях, граждане имеют определённые права.
Они указаны в Административном процессуальном кодексе, и их несоблюдение
учреждением может быть основанием для отклонения данного решения перед
кассационным органом или перед административным судом. Ниже представлены
самые значимые права.
Лица, которые встречаются с трудностями в процессе благоприятного решения
своих дел в учреждениях, должны знать, каковы их права и пользоваться ими. Такие
знания помогают правильно вести себя в процессе производства, а наши компетентные и последовательные действия приводят к тому, что к нам лучше (более
серьёзно) относятся сотрудники учреждения, ведущего наше дело.
Деятельность учреждения в правовом поле
Одним из основных принципов деятельности учреждений является то, что они
обязаны действовать строго в правовом поле. Если мы встретимся с деятельностью,
вызывающую сомнения, например, соответствует ли она положениям закона, в таком
случае следует требовать указать юридические принципы данного действия. Указание
обоснования должно быть конкретным, т.е. указание определённого параграфа или
статьи данного урегулирования, а не только избранного правового акта.
Принцип доверия
Означает, что учреждения должны вести производство таким образом, чтобы доверие гражданина к государственным органам, т.е. все сомнения решать в пользу
гражданина, а также принимать подобные решения при подобных фактических
обстоятельствах.
Право на информацию
Учреждения обязаны надлежащим и исчерпывающим образом информировать стороны производства обо всех юридических фактах и правовых положениях, которые
могут оказывать влияние на установление их прав и обязанностей, являющихся
предметом этого производства. Более того, учреждение обязано следить за тем,
не понесли ли убыток обе стороны в процессе производства из-за незнания прав,
и предоставлять им необходимые указания.
Следует также помнить, что сторона не несёт отрицательных последствий в
результате ошибочного разъяснения, предоставленного учреждением относительно
права на обжалование или подачи иска в общий суд или жалобы в административный
суд (например, относительно сроков внесения обжалования).
Право на активное участие в производстве рассмотрения в учреждении
Учреждения обязаны гарантировать сторонам производства активное участие (т.е.
свободное высказывание относительно процедур, предпринятых в его процессе,
внесение ходатайств о предоставлении доказательств и т.п.), а до выдачи решения
139
2/15/13 4:39 PM
Urzędy mogą odstąpić od tej zasady tylko wtedy, gdy załatwienie danej sprawy nie cierpi
zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzkiego, albo ze względu
na niepowetowaną szkodę materialną.
Prawo do przeglądania akt sprawy i sporządzania odpisów
W trakcie postępowania urzędy są zobowiązane umożliwić stronom przeglądanie akt
sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów. Jeżeli jest to uzasadnione jej ważnym
interesem, strona może również zażądać uwierzytelniania sporządzonych przez siebie
odpisów lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów.
Prawo do obiektywnego załatwienia sprawy
Prawo to polega na tym, że pracownik urzędu, który bierze udział w postępowaniu i który
mógłby być osobiście zainteresowany określonym wynikiem tego postępowania, zostaje
wyłączony z udziału w tym postępowaniu.
Umotywowany wniosek o wyłączenie strona postępowania może złożyć do bezpośredniego przełożonego danego pracownika (dokładne wyliczenie powodów, dla których
można złożyć wniosek o wyłączenie danego pracownika urzędu, znajduje się w art. 24 kpa).
140
2/15/13 4:39 PM
обязаны предоставить сторонам выразить свое отношение к собранным доказательствам и материалам, а также к представленным требованиям.
Учреждения могут отойти от этого принципа только тогда, когда решение
данного дела не терпит отлагательств в связи с опасностью для жизни и здоровья
человека, или в связи с невосполнимым материальным ущербом.
Право на просмотр материалов дела и возможности делать выписки
В процессе производства учреждения обязаны предоставить сторонам возможность просмотра материалов дела, копирование их и составление выписок. Если это
обосновано важным интересом стороны, то она может также требовать заверения
подготовленных ею копий или выдачи ей из материалов дела заверенных копий.
Право на объективное решение дела
Это право заключается в том, что сотрудник учреждения, который принимает
участие в процессе и мог бы быть лично заинтересован в определённым результате
этого процесса, исключается из участия в данном процессе.
Обоснованное заявление об исключении сторона процесса может предъявить
непосредственному начальнику данного сотрудника (полное перечисление причин,
по которым можно предъявить заявление об исключении данного сотрудника учреждения, представлено в ст.24 Гражданского административного кодекса – (kpa).
141
2/15/13 4:39 PM
XIII. WZORY PISM – PRZYKŁADY
Warszawa, 3 marca 2011 r.
Arkadiusz Waś
ul. Polna 42 m. 1
05-420 Józefów
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie
Z a ż a l e n i e na postanowienie o ukaraniu grzywną
Na podstawie art. 141 w związku z art. 88 kpa wnoszę o uchylenie postanowienia Burmistrza miasta Józefowa o ukaraniu mnie karą grzywny w wysokości 50 zł, wydanego
w toczącym się postępowaniu o wymeldowanie Magdaleny Waś.
Uzasadnienie
2 lutego 2011 r. złożyłem wniosek w Urzędzie Gminy Józefów o wymeldowanie mojej
żony, Magdaleny Waś, ze wspólnego mieszkania na ul. Polnej 42 m. 1 w Józefowie.
Żona nie przebywa w mieszkaniu od ponad 6 miesięcy, nie znam miejsca jej aktualnego pobytu, tak więc na podstawie art. 15 ustawy o ewidencji ludności wnosiłem o jej
wymeldowanie.
Burmistrz wezwał mnie do urzędu, w celu złożenia wyjaśnień, 15 lutego 2011 r. Nie
mogłem się stawić w tym dniu ze względu na chorobę infekcyjną. 28 lutego doręczono mi postanowienie o ukaraniu grzywną za niestawiennictwo w wysokości 50 zł.
Podkreślam, że 15 lutego bardzo źle się czułem, nie miałem także możliwości wcześniejszego zawiadomienia.
W związku z powyższym, wnoszę jak na wstępie.
Arkadiusz Waś
Załącznik: zwolnienie lekarskie z 15 lutego 2011 r.
142
2/15/13 4:39 PM
XIII. ОБРАЗЦЫ ПИСЬМЕННЫХ ДОКУМЕНТОВ – ПРИМЕРЫ
Варшава, 3 марта 2011 г.
Аркадиуш Вась
ул. Польна, 42, кв. 1
05-420 Юзефув
Муниципальная кассационная коллегия в Варшаве
Ж а л о б а на постановление о наказании денежным штрафом
На основании ст. 141 в связи со ст. 88 Гражданского административного кодекса
– (kpa) вношу об отмене решения бургомистра города Юзефув о наказании меня
денежным штрафом в размере 50 злотых, выданного в рассматриваемом процессe
о выписке Магдалены Вась.
Обоснование
2 февраля 2011 г. я подал заявление в Управление гмины Юзефув о выписке
из домовой книги моей жены, Магдалены Вась, из совместной квартиры на ул.
Польной, 42, кв. 1 в Юзефове. Жена не проживает в квартире полгода, мне неизвесно место её настоящего пребывания, в связи с чем, на основании ст.15 об
учёте населения я внёс заявление о её выписке.
Бургомистр вызвал меня в управление на 15 февраля 2011 с целью предоставления
выяснений. Я не мог прибыть в этот день в связи с инфекционным заболеванием. 28 февраля мне вручили постановление о наказании меня денежным
штрафом в размере 50 злотых за неявку.
Подчёркиваю, 15 февраля я очень плохо себя чувствовал, при этом не имел возможности ранее уведомить об этом.
В связи с вышесказанным вношу как во вступлении.
Аркадиуш Вась
Приложение: больничный лист от 15 февраля 2011 г.
143
2/15/13 4:39 PM
Szczuczyn, 12 lipca 2010 r.
Liliana Dawidowska
ul. Szpitalna 5/5
18-230 Szczuczyn
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łomży
za pośrednictwem Burmistrza Miasta i Gminy Szczuczyn
Odwołanie
od decyzji Burmistrza Miasta i Gminy Szczuczyn z 8 lipca 2010 r. o sygnaturze ...
o odmowie wydania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.
Wnoszę o (na podstawie art. 138 kpa):
1) uchylenie decyzji organu pierwszej instancji i
2) wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.
Uzasadnienie
6 czerwca 2010 r. wystąpiłem do Burmistrza Miasta i Gminy Szczuczyn z wnioskiem
o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Decyzją z 8 lipca 2010 r. Burmistrz odmówił wydania
powyższego zezwolenia. W uzasadnieniu podano, iż ... , na podstawie uchwały rady
gminy ... . Okoliczność ta nie znajduje potwierdzenia, gdyż powyższa uchwała pozwala
na ... , zaś ... . Należy ponadto dodać, iż ... .
Z powyższych przyczyn wnoszę o uchylenie decyzji i wydanie decyzji pozytywnej.
Liliana Dawidowska
144
2/15/13 4:39 PM
Щучин, 12 июля 2010 г.
Лилиана Давидовска
ул. Шпитальна, 5/5
18-230 Щучин
Муниципальная кассационная коллегия в Ломже
при посредничестве бургомистра города и гмины Щучин
Обжалование
на решение бургомистра города и гмины Щучин от 8 июля 2010 г под номером…
об отказе выдать разрешение на продажу алкогольных напитков.
Вношу о (на основании ст. 138 Гражданского административного кодекса – (.....
kpa..):
1) отмене решения органа первой инстанции и
2) выдаче разрешения на продажу алкогольных напитков.
О б о с н о в а н и е
6 июня 2010 г. я представила бургомистру города и гмины Щучин заявление о
выдаче разрешения на продажу алкогольных напитков, предназначенных для
потребления вне места продажи. Решением от 8 июля 2010 бургомистр отказал
мне в выдаче вышеуказанного разрешения. В обосновании указано, что на основании постановления совета гмины… . Это обстоятельство не находит подтверждения, ибо вышеуказанное постановление разрешает .., но… . Кроме того,
следует добавить, что ….
Исходя из вышеуказанных причин, прошу отклонить решение и выдать положительное решение.
Лилиана Давидовска
145
2/15/13 4:39 PM
Skarga na bezczynność
do WAS
Jeżeli nie otrzymujemy
odpowiedzi
w wyznaczonym
czasie, przysługuje
nam zażalenie
do organu wyższej
instancji z powodu
nie załatwienia sprawy
w terminie
Czas rozpatrywania
podania przez urząd:
maksymalnie
2 miesiące
Rozstrzygnięcie wydane
w II instancji jest
prawomocne i podlega
wykonaniu
ROZPATRZENIE ODWOŁANIA LUB ZAŻALENIA
ROZPATRZENIE
ODWOŁANIA
LUB ZAŻALENIA
W przypadku
niekorzystnego
rozstrzygnięcia
możemy złożyć
odwołanie do
decyzji
(w ciągu 14 dni)
lub zażalenie na
postanowienie
(w ciągu 7 dni)
ODDALENIE SKARGI LUB UCHYLENIE ORZECZENIA
WSA W CAŁOŚCI LUB CZĘŚĆ I PRZEKAZANIE
DO PONOWNEGO ROZPOZNANIA
ORZECZENIE NSA
Od orzeczenia WSA można w ciągu 30 dni złożyć skargę
kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego –
skarga powinna być sporządzona przez adwokata lub
radcę prawnego (lub inne osoby z art. 175 ustawy Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi)
W razie uwzględnienia skargi WSA może uchylić decyzję,
stwierdzić jej nieważność, bądź wydanie z naruszeniem prawa
ODDALENIE SKARGI LUB JEJ UWZGLĘDNIENIE
WYROK LUB POSTANOWIENIE WSA
W przypadku niekorzystnego prawomocnego orzeczenia można
skierować skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego
Rozstrzygnięcie wydane w II instancji jest prawomocne i podlega wykonaniu
II INSTANCJA
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE
II INSTANCJA
W ciągu trwania całego postępowania przysługuje nam SKARGA m.in. na:
• naruszenie praworządności lub interesów skarżących,
• przewlekłe, biurokratyczne załatwianie spraw,
• nienależyte wykonywanie zadań przez dany urząd lub jego pracowników.
Decyzja lub
postanowienie
ODPOWIEDŹ
URZĘDU NA PISMO
I INSTRľANCJA
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE – PRZED URZĘDEM
146
2/15/13 4:39 PM
Жалоба
на бездействие в ВАС
(WAS)
Если мы не получаем
ответа в указанный
срок, мы имеем право
обжаловать данный
факт в вышестоящую
инстанцию в связи
с нерассмотрением
дела в указанные
сроки
Решение или
постановление
ОТВЕТ
УЧРЕЖДЕНИЯ НА
ПИСЬМО
I ИНСТАНЦИЯ
на протяжение всего рассмотрения мы не имеем права на ЖАЛОБУ по причинам,
например:
• нарушения правозаконности или интересов жалующихся
• затягивания, бюрократического решения вопросов
• ненадлежащего исполнения учреждением, или его работниками своих
обязанностей и функций
ВНЕСЕНИЕ
ГРАЖДАНИНОМ
ПРОШЕНИЯ
(ЗАЯВЛЕНИЯ)
Время рассмотрения
прошения
учреждением:
2 месяца
АДМИНИСТРАТИВНОЕ ПРОИЗВОДСТВО В УЧРЕЖДЕНИИ
В случае
неблагоприятного
результата,
можно внести
обжалование
решения
(в течение
14 дней), или
обжалование
постановления
(в течение 7 дней)
ОТКЛОНЕНИЕ ЖАЛОБЫ ИЛИ ОТМЕНА
ОБЖАЛОВАННОГО РЕШЕНИЯ И ПЕРЕДАЧА ДЕЛА НА
ПОВТОРНОЕ РАССМОТРЕНИЕ
РЕШЕНИЕ ВАС (WAS)
на решение ВАС можно в течение 30 дней внести
кассационную жалобу в Высший Административный
Суд – жалоба должна быть подготовлена адвокатом
либо юридическим советником ( или иными лицами,
уполномоченными на это согласно со ст. 175 Закона
«Право при рассмотрении дел в административных
судах»)
ПРИГОВОР (РЕШЕНИЕ) ИЛИ ПОСТАНОВЛЕНИЕ ВАС
(WAS)
ОТКЛОНЕНИЕ ЖАЛОБЫ ЛИБО ЕЕ ПОЛОЖИТЕЛЬНОЕ
РАССМОТРЕНИЕ
В случае положительного рассмотрения жалобы ВАС может
отменить решение , объявить ее недействительной либо
выданной с нарушением законодательства
В случае неблогоприятного законного решения можно
направить жалобу в воеводский административный суд
Решение, выданное во II инстанции, является законным и подлежит исполнению
РАССМОТРЕНИЕ ОБЖАЛОВАНИЯ ИЛИ ЖАЛОБЫ
II ИНСТАНЦИЯ
СУДЕБНО-АДМИНИСТРАТИВНОЕ ПРОИЗВОДСТВО
147
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 2 Elektroniczna Platforma Usług
Administracji Publicznej – ePUAP
Zgodnie z informacjami umieszczonymi na stronie internetowej: www.epuap.gov.pl Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (ePUAP) to system informatyczny,
dzięki któremu obywatele mogą załatwiać sprawy urzędowe za pośrednictwem internetu,
natomiast przedstawiciele podmiotów publicznych – bezpłatnie udostępniać swoje usługi
w postaci elektronicznej. Ideą przyświecającą budowie ePUAP było stworzenie jednego,
łatwo dostępnego i bezpiecznego elektronicznego kanału udostępniania usług publicznych.
Portal zapewnia sprawną komunikację pomiędzy obywatelami a administracją, przedsiębiorcami a administracją oraz instytucjami administracji publicznej.
148
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 2 ЭЛЕКТРОННАЯ ПЛАТФОРМА УСЛУГ
ОБЩЕСТВЕННОЙ АДМИНИСТРАЦИИ – ePUAP
Согласно информации, размещённой на интернет странице: www.epuap.gov.pl , Электронная платформа услуг общественной администрации (ePUAP) – это информационная система, благодаря которой граждане могут решить свои административные
дела с помощью интернета, а представители общественных субъектов – бесплатно
предоставлять свои услуги в электронной версии. Идея создания эПУОА заключалась в создании единого, легкодоступного и безопасного электронного канала
доступа общественных услуг.
Портал обеспечивает непосредственную связь между гражданами и администрацией, предпринимателями и администрацией, а также учреждениями общественной администрации.
149
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 3 APOSTILLE
Apostille jest formą uwierzytelnienia dokumentu urzędowego wystawionego w jednym
państwie, gdy dokument ten ma być wykorzystywany na terytorium innego państwa.
Zarówno państwo wystawienia dokumentu, jak i państwo, w którym dokument ma być
wykorzystywany muszą być stroną Konwencji haskiej znoszącej wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych z dnia 5 października 1961 roku (Dz. U. z dnia
24 czerwca 2005 roku, Nr 112 poz. 398). W stosunku do państw, które są stronami konwencji zniesiony został wymóg konsularnej lub dyplomatycznej legalizacji zagranicznych
dokumentów urzędowych.
Jakie dokumenty mogą być opatrzone klauzulą apostille?
Konwencja haska będzie miała zastosowanie do dokumentów urzędowych, które zostały
sporządzone na terytorium jednego z umawiających się państw i które mają być przedłożone na terytorium innego umawiającego się państwa.
Dla celów niniejszej konwencji za dokumenty urzędowe uważa się następujące kategorie
dokumentów:
– dokumenty pochodzące od organu lub urzędnika sądowego, włączając w to dokumenty
pochodzące od prokuratora, sekretarza sądowego lub urzędnika dokonującego doręczeń
(“huissier de justice”);
– dokumenty administracyjne, np. akty urodzenia, akty małżeństwa;
– akty notarialne;
– urzędowe zaświadczenia umieszczane na dokumentach podpisanych przez osoby
działające w charakterze prywatnym, takie jak urzędowe zaświadczenia stwierdzające
zarejestrowanie dokumentu lub fakt jego istnienia w określonej dacie oraz urzędowe
i notarialne poświadczenia podpisów.
Jednakże konwencja nie ma zastosowania do:
– dokumentów sporządzonych przez przedstawicieli dyplomatycznych lub urzędników
konsularnych;
– dokumentów administracyjnych dotyczących bezpośrednio transakcji handlowych lub
operacji celnych.
Konwencja nie precyzuje czy apostille mogą być opatrzone tylko oryginały dokumentów
urzędowych czy też poświadczone kopie oryginałów. Należy uznać, że również poświadczone kopie oryginałów dokumentów mogą zostać opatrzone klauzulą apostille, choć
150
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 3 АПОСТИЛЬ
Апостиль является универсальной формой подтверждения официального документа, выданного в одном государстве, а используемого на территории другого.
Государство, выдающее документ, также как и государство, в котором документ
будет использоваться, должно являться стороной Гаагской Конвенции, отменяющей
требование легализации заграничных документов от 5 октября 1961 года (Законодательный Вестник от 24 июня 2005 года, № 112 поз. 398). В отношении государств,
которые являются сторонами конвенции, требование консульской или заграничной
легализации официальных документов было отменено.
На каких докуменах ставится клаузула апостиля?
Гаагская конвенция применяется в отношении официальных документов, которые
были выданы на территории одного из договаривающихся государств, и которые
должны быть представлены на территории другого договаривающегося государства.
В рамках этой конвенции официальными документами считаются следующие категории документов:
– документы от судебного органа или судебного служащего, включая документы от прокурора, судебного секретаря или служащего, выдающего документы („huissier de justice”);
– административные документы, например, свидетельства о рождении, акты бракосочетания;
– нотариальные акты;
– официальные свидетельства, размещаемые на документах, подписанных лицами,
работающими в частном характере, такие как официальные справки, подтверждающие регистрацию документа или факт его существования на определённую
дату, а также официальные и нотариальные подтверждения подписей.
Однако конвенция не касается:
– документов, составленных дипломатическими представителями или консульскими служащими;
– административных документов, касающихся непосредственно торговых сделок
или таможенных операций.
Конвенция не уточняет, могут ли быть обеспечены формой апостиль только оригиналы документов или, также, и заверенные копии оригиналов. Необходимо признать,
что заверенные копии оригиналов документов могут быть обеспечены клаузулой
151
2/15/13 4:39 PM
APOSTILLE
konkretne państwa mogą odmówić opatrzenia kopii dokumentów klauzulą apostille.
Klauzula apostille jest umieszczona na samym dokumencie lub jest do niego dołączona.
Apostille wydawana jest na wniosek osoby, która podpisała dokument, bądź jego
posiadacza.
Po prawidłowym wypełnieniu poświadcza ona autentyczność podpisu, charakter, w jakim
działała osoba, która podpisała dokument, oraz, w razie potrzeby, tożsamość pieczęci lub
stempla, którym dokument jest opatrzony. Klauzula apostille od strony technicznej jest
sporządzona w formie kwadratu o bokach o długości co najmniej 9 centymetrów (zgodnie
z załącznikiem nr 1 do konwencji).
Każde Umawiające się Państwo wyznaczy, w nawiązaniu do ich urzędowych funkcji,
organy, które są właściwe do wydawania apostille. W Polsce jest to Ministerstwo Spraw
Zagranicznych (Dział legalizacji).
Pod następującym adresem internetowym można ustalić, jaki organ jest właściwy
do wydawania apostille w danym państwie:
http://www.hcch.net/index_en.php?act=conventions.authorities&cid=41
152
2/15/13 4:39 PM
АПОСТИЛЬ
апостиль, хотя конкретные государства могут отказаться проставлять апостиль
на копиях документов. Клаузула апостиль располагается на самом документе или
прилагается к нему. Апостиль выдаётся по заявлению лица, который подписал
документ, или его обладателя.
После правильного заполнения она удостоверяет подлинность подписи, характер, в котором действовало лицо, которое подписало документ, а также в случае
необходимости, идентичность печати или штампа, которыми заверен документ.
Клаузула апостиль с технической стороны представляет собой форму квадрата
со стороной, длиной не менее 9 сантиметров (в соответствии с приложением к
конвенции номер 1).
Каждое договаривающееся государство устанавливает органы, уполномоченные
для выдачи апостиля, добавляя это к их официальным функциям. В Польше таким
органом является Министерство иностранных дел (отдел легализации).
Какой орган выдаёт апостиль в других государствах, можно посмотреть на
следующей интернет-странице:
http://www.hcch.net/index_en.php?act=conventions.authorities&cid=41
153
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 4 ZAMELDOWANIE
Zameldowanie jest kategorią administracyjną. Zameldowanie na pobyt stały a także
zameldowanie na pobyt czasowy służy wyłącznie celom ewidencyjnym oraz ma na celu
potwierdzenie faktu pobytu osoby w miejscu, w którym się zameldowała.
Obowiązek meldunkowy uregulowany jest w ustawie z dnia 24 września 2010 r.
o ewidencji ludności (Dz. U. z 2010 r. Nr 217, poz. 1427, Nr 239, poz. 1593). Ustawa ta
wchodzi w życie z dnia 1 sierpnia 2011 r., zastępując dotychczas obowiązującą ustawę
z dnia10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr
139, poz. 993, z późn. zm.). Obowiązek meldunkowy dotyczy zarówno obywateli polskich,
jak i cudzoziemców.
Cudzoziemiec przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany
wykonywać obowiązek meldunkowy określony w ustawie o ewidencji ludności.
Obowiązek meldunkowy polega na:
– zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego;
– wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego;
– zgłoszeniu wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu
poza granice Rzeczypospolitej Polskiej.
Czym jest stały i czasowy pobyt:
Ustawa wprowadziła definicje, określające znaczenie tych pojęć:
Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem
z zamiarem stałego przebywania.
Pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego
w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod
innym adresem.
Zwróć uwagę, że definicja stałego pobytu nawiązuje do definicji „miejsca zamieszkania”
z kodeksu cywilnego, zgodnie z którą: „Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.” O miejscu zamieszkania
decydują zatem dwa czynniki: zewnętrzny (fakt przebywania) oraz wewnętrzny (zamiar
stałego pobytu). Zamiar taki wynika z zachowania danej osoby polegającego na ześrodkowaniu swojej aktywności życiowej w określonej miejscowości. Przy czym jednocześnie
154
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 4 ПРОПИСКА
Прописка является административной категорией. Прописка на постоянное и временное пребывание служит исключительно в учётных целях, а также является
подтверждением факта пребывания лица по месту прописки.
Обязанность прописки урегулирована в законе от 24 сентября 2010 г. об учёте населения (Законодательный Вестник от 2010 г. № 217, поз. 1427, № 239, поз.
1593). Этот закон вступает в действие с 1 августа 2011 г., заменяя существующий
до настоящего времени закон от 10 апреля 1974 г. об учете населения и паспортах
(Законодательный Вестник от 2006 г. № 139, поз. 993, с посл. изм.). Обязанность
прописки касается как польских граждан, так и иностранцев.
Иностранец, находящийся на территории Республики Польша, обязан зарегистрироваться, как это определено в законе об учёте населения.
Обязанность прописаться заключается в:
– получении прописки по месту постоянного или временного пребывания;
– получении выписки с места постоянного или временного пребывания;
– заявлении о выезде за пределы Республики Польша, а также о возвращении из
поездки за пределы Республики Польша.
Чем является постоянное и временное пребывание:
Закон вводит определения, дающие значение этих понятий:
Постоянное пребывание – это проживание в определённом месте, по конкретному
адресу с целью постоянного пребывания.
Временное пребывание – это пребывание без намерения изменения места постоянного
пребывания в другом населённом пункте под определённым адресом, или в том самом
месте, но под другим адресом.
Обратите внимание, что определение постоянного пребывания связано с определением «места проживания» из гражданского кодекса, в соответствии с которым: «Местом проживания физического лица является место, в котором это лицо находится с
намерением постоянного пребывания». На место проживания оказывают действие
два фактора: внешний (факт пребывания) и внутренний (намерение постоянного
пребывания). Такое намерение следует из поведения данного лица, заключающегося
155
2/15/13 4:39 PM
ZAMELDOWANIE
zauważyć należy, że samo zameldowanie, będące kategorią prawa administracyjnego, nie
przesądza o miejscu zamieszkania w rozumieniu prawa cywilnego (postanowienie NSA
z dnia 15.02.2006 r., I OW 231/05). Rozróżnienie to może mieć znaczenie przy ustalaniu
właściwości miejscowej organu, do którego chcemy zwrócić się z określoną sprawą. Przykładowo w ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz.U. 2004 Nr 64
poz. 593 z pózn. zm.) właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania
osoby ubiegającej się o świadczenie. Natomiast w przypadku osoby bezdomnej właściwą
miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały.
Równocześnie można mieć jedno miejsce pobytu stałego i jedno miejsce pobytu
czasowego.
Kiedy powstaje obowiązek zameldowania się:
W przypadku cudzoziemca będącego obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatelem państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym
Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (dotyczy to
obywateli Islandii, Norwegii oraz Lichtensteinu) lub obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej, przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany zameldować
się w miejscu pobytu stałego lub czasowego najpóźniej w 30 dniu, licząc od dnia przybycia
do tego miejsca. Ta sama zasada dotyczy członków ich rodzin, niebędących obywatelami
tych państw.
Natomiast cudzoziemcy inni niż wskazani powyżej, którzy przebywają na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, mają obowiązek zameldować się w miejscu pobytu stałego
lub czasowego najpóźniej czwartego dnia, licząc od dnia przybycia do tego miejsca.
Deklarowany przez cudzoziemca okres pobytu czasowego pod określonym adresem
nie może przekroczyć okresu, w którym cudzoziemiec ten może legalnie przebywać na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z dokumentem potwierdzającym jego prawo
pobytu (wiza, karta pobytu).
WAŻNE:
Cudzoziemcy zwolnieni są z obowiązku meldunkowego, jeżeli ich pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie przekracza 14 dni.
Gdzie należy dokonać zameldowania:
Cudzoziemiec dokonuje zameldowania się na pobyt stały lub czasowy w formie pisemnej
na formularzu w organie gminy właściwym ze względu na położenie nieruchomości,
w której zamieszkuje. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia wzory i sposób wypełniania formularzy: zgłoszenia pobytu oraz zgłoszenia
pobytu czasowego.
156
2/15/13 4:39 PM
ПРОПИСКА
в сосредотачивании своей жизненной активности в определённом месте. При этом
одновременно необходимо заметить, что сама прописка, являясь административноправовой категорией, не предопределяет место проживания в понимании гражданского права (постановление NSA от 15.02.2006 г., I OW 231/05). Это различие может
иметь значение при установлении местной принадлежности органа, к которому мы
хотим обратиться по определённому вопросу. Например, в законе от 12 марта 2004
года об общественной помощи (Законодательный Вестник от 2004 г. № 64 поз. 593
с посл. изм.) местная принадлежность устанавливается по месту проживания лица,
старающегося получить подтверждение. Зато в случае бездомного лица таким местом
является гмина последнего места прописки этого лица на постоянное пребывание.
Одновременно можно иметь одно место постоянного пребывания и одно место
временного пребывания.
Когда возникает обязанность прописки:
В случае иностранца, являющегося гражданином страны–члена Европейского Союза, гражданином страны-члена Европейского Соглашения о Свободной Торговле
(ЕФТА) – стороны договора о Европейском экономическом пространстве (это
относится к гражданам Исландии, Норвегии и Лихтенштейна) или гражданином
Швейцарской Конфедерации, пребывающим на территории республики Польша,
он обязан прописаться в месте постоянного или временного пребывания в срок не
позднее 30 дней, считая со дня прибытия на это место. Такое же правило касается
и членов их семьей, не являющихся гражданами этих государств.
Иностранцы же, не перечисленные выше, которые находятся на территории
Республики Польша, обязаны прописаться в месте постоянного или временного
пребывания в течение 4 дней, считая со дня прибытия на это место. Заявленный
иностранцем срок временного пребывания по определённому адресу не должен
превышать периода, в течение которого иностранец может легально пребывать на
территории Республики Польша, в соответствии с документом, подтверждающим
его право на пребывание (виза, вид на жительство).
ВАЖНО:
Иностранцы освобождаются от обязанности прописки, если их пребывание на
территории Республики Польша не превышает 14 дней.
Где необходимо прописаться:
Иностранец прописывается на постоянное или временное пребывание в письменной форме на бланке в органе гмины, соответствующей расположению недвижимости, в которой проживает. Министр внутренних дел определил, в форме
распоряжения, образец и способ заполнения бланка: заявление на пребывание и
заявление на временное пребывание.
157
2/15/13 4:39 PM
ZAMELDOWANIE
Zameldowanie na pobyt stały:
W formularzu zgłoszenia pobytu stałego zamieszcza się:
– nazwisko i imię (imiona);
– numer PESEL, o ile został nadany;
– datę i miejsce urodzenia;
– kraj urodzenia;
– adres dotychczasowego miejsca pobytu stałego;
– kraj poprzedniego miejsca zamieszkania;
– adres nowego miejsca pobytu stałego;
– podpis właściciela lokalu lub innego podmiotu dysponującego tytułem;
– nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony.
Cudzoziemiec, dokonujący zameldowania na pobyt stały przedstawia kartę pobytu wydaną
w związku z udzieleniem zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich, ochrony uzupełniającej, zgody na pobyt tolerowany lub nadaniem statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, albo zezwolenie na
osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,
decyzję o nadaniu statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, udzieleniu w Rzeczypospolitej Polskiej ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt tolerowany.
Zameldowanie na pobyt czasowy:
W formularzu zgłoszenia pobytu czasowego zamieszcza się:
– nazwisko i imię (imiona);
– numer PESEL, o ile został nadany;
– datę i miejsce urodzenia;
– kraj urodzenia;
– adres miejsca pobytu stałego;
– adres miejsca pobytu czasowego;
– deklarowany okres pobytu;
– adres dotychczasowego miejsca pobytu czasowego, o ile go posiadał;
– podpis właściciela lokalu lub innego podmiotu dysponującego tytułem prawnym do lokalu;
– nazwisko i imię pełnomocnika, o ile został ustanowiony.
Cudzoziemiec, dokonujący zameldowania się na pobyt czasowy przedstawia wizę, a w przypadku gdy wjazd cudzoziemca nastąpił na podstawie umowy przewidującej zniesienie lub
ograniczenie obowiązku posiadania wizy albo cudzoziemiec przebywa na terytorium RP
na podstawie wizy wydanej na czas toczącego się postępowania– dokument podróży,
tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca, kartę pobytu albo zezwolenie na
zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub decyzję o nadaniu statusu uchodźcy
w Rzeczypospolitej Polskiej, udzieleniu w Rzeczypospolitej Polskiej ochrony uzupełniającej
lub zgody na pobyt tolerowany.
158
2/15/13 4:39 PM
ПРОПИСКА
Прописка на постоянное пребывание:
В бланке заявления на предоставление постоянной прописки указывается:
– фамилия и имя (имена);
– номер PESEL, если он получен;
– дата и место рождения;
– страна рождения;
– адрес прежнего места постоянного проживания;
– страна предыдущего места проживания;
– адрес нового места постоянного пребывания;
– подпись владельца помещения или другого субъекта, имеющего права на распоряжение этим помещением;
– фамилия и имя уполномоченного, если он был установлен.
Иностранец, получающий прописку на постоянное проживание, предъявляет карту
на проживание, выданную в связи с получением разрешения на поселение, разрешения на пребывание долгосрочного резидента Европейского Сообщества, получения дополнительной защиты, согласия на толерантное пребывание или признания
статуса беженца в Республике Польша, или предъявляет разрешение на поселение,
разрешение на пребывание долгосрочного резидента Европейского Сообщества,
решение о признании статуса беженца в Республике Польша, предоставлении в Республике Польша дополнительной защиты или согласия на толерантное пребывание.
Прописка на временное пребывание:
В бланке заявления на временную прописку указывается:
– фамилия и имя (имена);
– номер PESEL, если он получен;
– дата и место рождения;
– страна рождения;
– адрес места постоянного пребывания;
– адрес места временного пребывания;
– заявляемый срок пребывания;
– адрес места временного пребывания до настоящего времени, если иностранец его имел;
– подпись владельца помещения или другого субъекта, имеющего права на распоряжение этим помещением;
– фамилия и имя уполномоченного, если он был установлен.
Иностранец, получающий прописку на временное проживание, предъявляет визу,
а в случае, когда иностранец въехал на основании договора, предусматривающего
отмену или ограничение обязанности владения визой, или иностранец находится на
территории республики Польша на основании визы, выданной на период принятия
решения – проездной документ, временное удостоверение личности иностранца,
вид на жительство (карта); или предъявляет разрешение на временное проживание,
разрешение на поселение, разрешение на пребывание долгосрочного резидента
Европейских Сообществ или решение о признании статуса беженца в Республике
159
2/15/13 4:39 PM
ZAMELDOWANIE
Zaświadczenie potwierdzające zameldowanie:
Zameldowanie ma charakter czynności materialno-technicznej dokonywanej przez organ
gminy. Zgodnie z ustawą organ dokonujący zameldowania na pobyt stały wydaje z urzędu
osobie zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. Natomiast w przypadku zameldowania na pobyt czasowy zaświadczenie to jest wydawane na wniosek.
W zaświadczeniach zamieszcza się następujące dane:
1) imię (imiona) i nazwisko;
2) datę i miejsce urodzenia osoby meldującej się;
3) oznaczenie organu wydającego zaświadczenie;
4) adres jej zameldowania na pobyt stały lub adres zameldowania na pobyt czasowy oraz
datę upływu deklarowanego terminu pobytu czasowego.
Okres ważność zaświadczeń: Zaświadczenia są ważne do chwili zmiany miejsca zameldowania, przy czym zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy jest ważne nie
dłużej niż do upływu terminu zameldowania.
Od dnia 1 stycznia 2014 roku zniesiony zostanie obowiązek meldunkowy. Do tego
czasu jednak obowiązek istnieje, a jego niedochowanie może powodować nieprzyjemne
konsekwencje. Mianowicie cudzoziemiec niebędący obywatelem państwa członkowskiego
Unii Europejskiej, obywatelem państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia
o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub
obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej, który nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku
meldunkowego, podlega karze grzywny.
Nowa ustawa regulująca zameldowanie wchodzi w życie z dniem 1 sierpnia 2011 r.
Powstaje więc pytanie, czy zameldowania dokonane na podstawie starej ustawy pozostaną
w mocy. Kwestia ta została uregulowana w przepisach przejściowych nowej ustawy w następujący sposób. Zameldowanie na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące
dokonane na podstawie uchylanej ustawy zachowuje ważność. Zameldowanie na pobyt
czasowy trwający do 3 miesięcy dokonane na podstawie ustawy uchylanej wygasa
z dniem wejścia w życie nowej ustawy.
160
2/15/13 4:39 PM
ПРОПИСКА
Польша, решение о предоставлении в Республике Польша дополнительной защиты
или согласия на cнисходительное пребывание.
Справка, подтверждающая прописку:
Прописка имеет характер материально-технического действия, совершаемого органом гмины. По закону орган, оформляющий прописку на постоянное пребывание,
выдаёт справку о прописке на постоянное пребывание. А в случае прописки на
временное пребывание справка выдаётся по заявлению.
Справка содержит следующие данные:
1) имя (имена) и фамилия;
2) дата и место рождения лица, получающего прописку;
3) наименование органа, выдающего справку;
4) адрес прописки на постоянное пребывание или адрес прописки на временное
пребывание, а также дата окончания срока временного пребывания.
Срок действия справки: Справка признаётся действительной до момента смены
места прописки, причём, справка о прописке на временное пребывание является
действительной до истечения срока прописки.
С 1 января 2014 года будет отменена обязанность прописки. Однако до этого
времени обязанность существует, а её невыполнение может привести к неприятным
последствиям. То есть иностранец, не являющийся гражданином страны-члена Европейского Союза, гражданином страны-члена Европейского Соглашения о Свободной
Торговле (ЕФТА) – стороны договора о Европейском экономическом пространстве
или гражданином Швейцарской Конфедерации, который не исполняет обязанности
прописки, может быть наказан посредством штрафа.
Новый закон, регулирующий вопросы прописки, входит в действие с 1 августа
2011 г. Стало быть, возникает вопрос, будет ли действительной прописка, полученная на основании старого договора. Эта проблема будет урегулирована в переходных положениях нового закона следующим образом. Прописка на постоянное
или временное пребывание, продолжительностью более 3 месяцев, полученная на
основании отменяемого закона, остаётся действительной. Прописка на временное
пребывание, продолжительностью не более 3 месяцев, полученная на основании отменяемого закона, кончается в день вступления в силу нового закона.
161
2/15/13 4:39 PM
CZĘŚĆ III
2/15/13 4:39 PM
ЧАСТЬ III
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 1 SYSTEM OPIEKI ZDROWOTNEJ
W POLSCE
Prawo do opieki zdrowotnej jest jednym z konstytucyjnie gwarantowanych obywatelom
polskim praw. Część świadczeń medycznych w Polsce finansowana jest ze środków budżetu
państwa, za pozostałe zaś pacjenci muszą zapłacić z własnego portfela. Kwestię tą reguluje
ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych. (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz 1027 z późn. zm.) oraz rozporządzenia wykonawcze, które ustalają, jakie usługi medyczne świadczone są bezpłatnie (tzw.
świadczenia gwarantowane).
1. Ubezpieczenia zdrowotne.
Do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych uprawnione są osoby, które posiadają ubezpieczenie zdrowotne, które ma charakter powszechny i obowiązkowy (osoby nie podlegające
temu ubezpieczeniu, które chcą być objęte ubezpieczeniem zdrowotnym mogą ubezpieczyć się dobrowolnie). W 2011 roku stawka wynosiła 9% podstawy wymiaru składki
(najczęściej jest to przychód).
Środki na świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych, które są
udzielane osobom ubezpieczonym, pochodzą w większości ze składek na ubezpieczenie
zdrowotne. Leczenie pozostałych osób (innych niż osoby ubezpieczone) pokrywane jest
ze środków budżetu państwa.
Świadczeniobiorcy przysługują świadczenia gwarantowane z zakresu:
– podstawowej opieki zdrowotnej;
– ambulatoryjnej opieki specjalistycznej;
– leczenia szpitalnego;
– opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień;
– rehabilitacji leczniczej;
– świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej;
– leczenia stomatologicznego;
– lecznictwa uzdrowiskowego;
– zaopatrzenia w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi oraz środki
pomocnicze;
– ratownictwa medycznego;
– opieki paliatywnej i hospicyjnej;
164
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 1 СИСТЕМА МЕДИЦИНСКОГО
ОБЕСПЕЧЕНИЯ В ПОЛЬШЕ
Право на медицинское обеспечение является одним из прав граждан Польши, гарантированных Конституцией. Часть медицинских услуг в Польше финансируется
средствами из государственного бюджета, за остальные пациенты должны заплатить из собственного кошелька. Этот вопрос регулирует Закон от 27 августа 2004 г.
о медицинских услугах здравоохранения финансируемых за счёт государственных
средств. (Законодательный Вестник 2008 г. № 164, ст. 1027 с посл. изм.), а также
исполнительные распоряжения, которые определяют медицинские услуги, которые
являются бесплатными (называемые “гарантированными” услугами).
1. Медицинское страхование.
На получение бесплатных медицинских услуг имеют право лица с медицинским
страхованием, которое является всеобщим и обязательным (лица, не подпадающие
под действие настоящего страхования, которые хотят подлежать медицинскому
страхованию, могут застраховаться на добровольной основе). В 2001 году ставка
составляла 9% основы размера взноса (чаще всего это доход).
Средства на медицинские услуги, финансируемые за счёт государственных средств,
которые оказываются застрахованным лицам, в основном покрываются средствами
взносов на медицинское страхование. Лечение остальных лиц (других, незастрахованных лиц) покрывается за счёт государственного бюджета.
Получатель имеет право на медицинские услуги гарантированные в области:
– первичной медико-санитарной помощи;
– амбулаторной специализированной помощи;
– стационарного лечения в больнице;
– психиатрической помощи и лечения зависимостей;
– медицинской реабилитации;
– услуг по уходу и опеке в рамках долгосрочной помощи;
– стоматологического лечения;
– санаторно-курортного лечения;
– снабжения медицинского оборудования, являющегося ортопедическими изделиями, а также впомогательных средств;
– неотложной медицинской помощи;
165
2/15/13 4:39 PM
SYSTEM OPIEKI ZDROWOTNEJ W POLSCE
– świadczeń wysokospecjalistycznych;
– programów zdrowotnych;
– leków.
Jak już wspomniano wcześniej, nie wszystkie usługi medyczne są bezpłatne – część z nich
pacjenci zobowiązani są pokryć samodzielnie (są to świadczenia nie wymienione w rozporządzeniu Ministra Zdrowia określającym tzw. świadczenia gwarantowane). Pacjenci muszą
też niekiedy samodzielnie pokrywać koszty leków, sprzętu ortopedycznego, transportu
medycznego czy środków pomocniczych. Także w przypadku świadczenia sanatoryjnego
świadczeniobiorcy zobowiązani są dopłacać do zakwaterowania i wyżywienia.
Odpłatne jest także wydanie:
– orzeczenia o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych;
– orzeczenia i zaświadczenia lekarskiego wydawanego na wniosek pacjenta, jeżeli nie jest
ono związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli
i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku;
– orzeczenia i zaświadczenia lekarskiego wydawanego na wniosek pacjenta, jeżeli nie jest
wydawane w celach pomocy społecznej, orzecznictwa o niepełnosprawności, uzyskania
zasiłku pielęgnacyjnego, dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi
z tytułu urodzenia dziecka.
Zaświadczenia wydawane w związku z ubieganiem się przez ubezpieczonego o przyznanie
mu przez ZUS lub KRUS zaświadczenia dla celów orzecznictwa o niezdolności do pracy
obciążają co do zasady tą jednostkę, która skierowała ubezpieczonego na badania.
W przypadku, gdy jedyną i bezpośrednią przyczyną udzielenia świadczeń zdrowotnych była nietrzeźwość pacjenta, może on zostać obciążony kosztami udzielenia mu
pomocy medycznej (także w przypadku, gdy nie wyraził zgody na badanie alkomatem)
166
2/15/13 4:39 PM
СИСТЕМА МЕДИЦИНСКОГО ОБЕСПЕЧЕНИЯ В ПОЛЬШЕ
– паллиативной помощи и хосписов;
– программ в области здравоохранения;
– лекарственных препаратов.
Как упоминалось ранее не все медицинские услуги являются бесплатными – за часть
услуг пациенты должны заплатить сами (этими услугами являются услуги, которые
не упоминаются в распоряжении Министра Здравоохранения, которое определяет,
так называемые, “гарантированные” услуги). Пациенты также иногда должны сами
покрывать расходы на лекарства, ортопедическое оборудование, медицинский
транспорт или вспомогательные средства. Также в случае санатороно-куротных
услуг получатели медицинских услуг обязаны доплачивать за проживание и питание.
Платной является также выдача:
– медицинской справки о годности к управлению механическим транспортным
средством;
– справки и медицинского заключения, которые выдаются по просьбе пациента, если
они не связаны с дальнейшим лечением, реабилитацией, нетрудоспособностью,
продолжением обучения, участием детей, учеников, студентов педагогических
учебных заведений и студентов в спортивных мероприятиях и организованном
отдыхе;
– справки и медицинского заключения, которые выдаются по просьбе пациента,
если они не выдаются с целью социальной помощи, решения об инвалидности,
получения пособия по уходу, материальной помощи при рождении ребенка или
единоразовой выплаты при рождении ребёнка.
Медицинские справки выдаваемые в связи с обращением застрахованным о выдаче
ему Управлением социального страхования РП (ZUS) или Сельскохозяйственным
фондом социального страхования (KRUS) справки на случай нетрудоспособности
обременяют, как правило, то учреждение, которое направило застрахованного на
обследования.
В случае, когда единственной и непосредственной причиной оказания медицинских услуг являлось нетрезвое состояние пациента, может он быть обременён
стоимостью оказания ему медицинских услуг (также в случае, если не дал согласия
на прохождение теста на алкотестере).
167
2/15/13 4:39 PM
druk zgłoszenia
do ubezpieczenia
zdrowotnego oraz
aktualny dowód
wpłaty składki
na ubezpieczenie
zdrowotne
druk zgłoszenia
do ubezpieczenia
zdrowotnego
oraz aktualnie
potwierdzony
raport miesięczny
ZUS RMUA
wydawany przez
pracodawcę (nie
dotyczy osób na
urlopie bezpłatnym
powyżej 30 dni);
zaświadczenie
lub legitymacja
aktualnie
podstemplowane
przez KRUS
(dowód
wpłaty składki
w przypadku
prowadzenia
działów
specjalnych
produkcji rolnej)
Dla osób
ubezpieczonych
w KRUS
dokument
potwierdzający
kwotę przekazanej
emerytury lub
renty, w tym
w szczególności
odcinek przekazu
lub wyciąg
aktualny odcinek
emerytury lub
renty;
zaświadczenie
z ZUS
legitymacja
emeryta lub
rencisty bądź:
Dla emerytów lub
rencistów
Dla osób
podlegających
dobrowolnemu
ubezpieczeniu
umowa
zawarta z NFZ
i dokument ZUS
potwierdzający
zgłoszenie do
ubezpieczenia
zdrowotnego
wraz z aktualnym
dowodem
opłacenia składki
zdrowotnej
Dla osób
bezrobotnych
aktualne
zaświadczenie
z urzędu pracy
o zgłoszeniu do
ubezpieczenia
zdrowotnego;
w przypadku studentów po ukończeniu 26.
roku życia – zgłoszenie do ubezpieczenia
przez uczelnię oraz legitymacja studencka
lub doktorancka
w przypadku uczących się – pomiędzy
18 a 26 rokiem życia należy przedstawić
także dokument potwierdzający fakt
kontynuacji nauki;
legitymacja rodzinna z wpisanymi danymi
członków rodziny wraz z aktualną datą
i pieczątką zakładu pracy lub ZUS;
zaświadczenie z KRUS o ubezpieczeniu
członków rodziny;
aktualne zaświadczenie wydane przez
pracodawcę;
dowód opłacenia składki zdrowotnej przez
osobę, która zgłosiła członków rodziny
do ubezpieczenia zdrowotnego wraz
z kserokopią zgłoszenia
Dla członków rodziny osób ubezpieczonych
Dane na podstawie: Świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych Vademecum 2011 www.nfz.gov.pl
aktualne
zaświadczenie
z zakładu pracy lub
podstemplowana
legitymacja
ubezpieczeniowa
Dla osób
prowadzących
działalność
gospodarczą
Dla osób
zatrudnionych na
podstawie umowy
o pracę:
Chcąc uzyskać świadczenia zdrowotne niezbędne jest posiadanie dokumentów, zaświadczających o podleganiu ubezpieczeniu
zdrowotnemu. Jeżeli pacjent nie dysponuje jeszcze Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego (karty te dopiero są wprowadzane),
dokumentami takimi są:
168
2/15/13 4:39 PM
заявка на
медицинское
страхование,
а также
подтверждение
уплаты взноса
на медицинское
страхование;
заявка на
страхование,
а также
действительный
подтвержденный
ежемесячный
отчёт ZUS RMUA,
выдаваемый
работодателем
(не
распространяется
на лиц в отпуске
за свой счёт
более 30 дней);
пенсионное
удостоверение
или
инвалида или:
справка или
удостоверение с
действительным
штампом KRUS
(подтверждение
уплаты взноса в
случае специальных
отраслей
сельскохозяйственного
производства);
документ,
подтверждающий
сумму полученной
пенсии или
пособия по
инвалидности,
в том числе
квитанцию о
получении или
выписка из счета;
текущая
квитанция о
получении пенсии,
пособия по
инвалидности;
справка с ZUS;
Для пенсионеров
и пенсионеров по
инвалидности;
Для лиц,
застрахованных в
Сельскохозяйственном
фонде социального
страхования (KRUS);
действительная
справка с
Бюро по
трудоустройству
о заявлении на
страхование;
Для
безработных
лиц;
договор
подписанный с
Национальным
фондом
здравоохранения
(NFZ) и
документ ZUS,
подтверждающий
заявку на
страхование
с текущим
подтверждением
уплаты взноса
на страхование
здоровья;
Для лиц,
застрахованных
на добровольной
основе;
в случае студентов в возрасте
после 26 лет – заявка на
страхование вузом, а также
студенческий билет или
удостоверение аспиранта;
в случае учащихся – в возрасте
от 18 до 26 лет следует
предоставить также документ,
подтверждающий факт
продолжения науки;
семейное страховое
удостоверение с данными членов
семьи с действительной датой и
печатью с места работы или ZUS;
справка с KRUS о страховании
членов семьи;
действительная справка,
выданная работодателем;
подтверждением уплаты взноса
на страхование здоровья лицом,
которое заявило члена семьи
к медицинскому страхованию
вместе с ксерокопией заявки;
Для членов семьи
застрахованных лиц
Данные на основании: Медицинские услуги медицинского обеспечения финансируемые за счёт государственных средств Vademecum 2011 www.nfz.gov.pl
действительная
справка с
места работы
или страховое
со штампом;
Для лиц,
занимающихся
хозяйственной
деятельностью;
Для лиц, которые
работают на
основании
трудового
договора;
Желающим получить медицинские услуги необходимо иметь документы, подтвержающие наличие медицинского страхования.
Если пациент ещё не располагает Картой медицинского страхования (которые только вводятся), документами такими являются:
169
2/15/13 4:39 PM
Osoby nieubezpieczone, spełniające kryterium dochodowe uprawniające do uzyskiwania
świadczeń z pomocy społecznej, mają obowiązek przedstawić decyzję wójta, burmistrza
lub prezydenta miasta właściwego ze względu na ich miejsce zamieszkania.
Należy pamiętać, że dokumenty te należy okazać przy każdorazowej wizycie w placówce opieki zdrowotnej, w przeciwnym razie świadczeniodawca ma bowiem prawo
odmówić nam udzielenia bezpłatnych świadczeń. Świadczeniodawca nie może jednak
odmówić udzielenia pomocy w przypadku stanu nagłego, zagrażającego życiu pacjenta.
Przedstawiane przez pacjenta dokumenty powinny być aktualne, od momentu ich wydania
nie powinno upłynąć dłużej niż 30 dni (w zależności od dokumentu – niektóre ważne są
bowiem bezterminowo).
2. Instytucje odpowiedzialne za udzielanie świadczeń zdrowotnych – Narodowy Fundusz Zdrowia
NFZ to państwowa jednostka organizacyjna, która pełni funkcję płatnika – ze składek
uiszczanych przez ubezpieczonych finansuje gwarantowane świadczenia zdrowotne,
odpowiedzialna jest także za podpisywanie kontraktów z zakładami opieki zdrowotnej,
które na podstawie umów świadczą usługi zdrowotne pacjentom (zaś ich koszty ponosi
właśnie ta instytucja). NFZ prowadzi także Centralny Wykaz Ubezpieczonych. NFZ składa
się z Centrali, Oddziałów Wojewódzkich oraz ich delegatur.
Przed wizytą u lekarza zawsze warto upewnić się, czy dana jednostka posiada
umowę z NFZ i czy nie będziemy musieli zapłacić za wizytę lub badania. Umowy
z NFZ, a co za tym idzie – udzielać pacjentom bezpłatnych świadczeń zdrowotnych –
podpisywać mogą zarówno publiczne jak i niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej,
indywidualni lekarze oraz grupowe praktyki lekarzy, pielęgniarek i położnych. Jednostki
posiadające kontrakt z NFZ zobowiązane są umieszczać na zewnątrz budynku tablicę
informacyjną z nazwą świadczeniodawcy i logotypem NFZ.
Każdy pacjent jest przyporządkowany do Narodowego Funduszu Zdrowia, właściwego
wobec jego miejsca zamieszkania i zgłoszenia.
3. Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)
Podstawowa Opieka Zdrowotna to najważniejsza, najbliższa pacjentowi część systemu
opieki zdrowotnej, której celem jest udzielanie świadczeń zdrowotnych w sytuacji choroby
i profilaktyki medycznej. Do tych placówek należy zwracać się w przypadku przeziębienia,
w celu wykonania badań krwi czy szczepienia.
Pacjenci mają prawo wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej, którzy świadczyć będą
im usługi podstawowej opieki zdrowotnej (zmiany można dokonać bezpłatnie nie częściej
niż dwa razy w roku kalendarzowym, a w przypadku każdej kolejnej zmiany wnosi się
opłatę w wysokości 80 złotych; nie dotyczy to przypadku zmiany miejsca zamieszkania
i sytuacji zaprzestania udzielania świadczeń opieki zdrowotnej przez wybranego lekarza,
pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej oraz innych przyczyn niezależnych
170
2/15/13 4:39 PM
Незастрахованные лица, исполняющие доходный критерий, который даёт право
на получение социальной помощи, должны предоставить решение вуйта, бурмистра
или мэра города по месту жительства этих лиц.
Следует помнить, что эти документы следует предоставить каждый раз во
время визита в медицинском учреждении, в противном случае лицо, оказывающее
медицинские услуги, имеет право отказать в их бесплатном предоствлении. Лицо,
оказывающее медицинские услуги, не вправе отказать в предоставлении помощи
в случае внезапного, угрожающего жизни состояния пациента. Предоставленные
пациентом документы должны быть действительны (некоторые действительны
бессрочно).
2. Учреждения, которые отвечают за оказание медицинской
помощи – Национальный фонд здравоохранения (NFZ)
Национальный фонд здравоохранения (NFZ) является организационной единицей,
которая исполняет функцию плательщика – из взносов уплачиваемых застрахованными финансирует гарантируемые медицинские услуги, также отвечает за подписание контрактов с учреждениями здравоохранения, которые на основании договоров
оказывают медицинские услуги (их же расходы несёт это учреждение). NFZ ведёт
также Центральный список застрахованных. NFZ состоит из Центрального управления, воеводских отделов, а также их предствавительств.
До визита к врачу всегда следует убедиться имеет ли данное учреждение договор
с NFZ и надо ли нам будет платить за визит и обследование. Договора с NFZ, а что за
этим следует – оказывание пациентам бесплатных медицинских услуг – подписывать
могут как государственные так и негосударственные учреждения здравоохранения,
частнопрактикующие врачи, а также групповые практики врачей, медсестёр и акушерок. Учреждения, которые имеют договор с NFZ обязаны поместить снаружи
здания информационную табличку с названием оказателя медицинских услуг и
логотипом NFZ.
Каждому пациенту назначается Национальный фонд здравоохранения соответственно его месту проживания и заявки.
3. Первичная медико-санитарная помощь
Первичная медико-санитарная помощь является самой важной и самой близкой для
пациента частью здравоохранения, целью которой является оказание медицинских
услуг в случае болезни и медицинской профилактики. В эти учреждения следует обращаться в случае простуды, с целью проведения исследования крови или прививок.
Пациенты имеют право выбора врача, медсестры и акушерки, которые будут
им оказывать услуги первичной медико-санитарной помощи (могут быть внесены
изменения не чаще, чем 2 раза в календарном году, а в случае каждого последующего
изменения вносится оплата в размере 80 злотых; не касается это случая изменения
171
2/15/13 4:39 PM
od woli świadczeniobiorcy). Zakłady Podstawowej Opieki Zdrowotnej (popularnie zwani
„lekarzami rodzinnymi”) świadczą usługi w dni robocze – od poniedziałku do piątku.
W święta i w godzinach nocnych świadczenia zabezpieczać mogą inne placówki (informacja o tym powinna znaleźć się w zakładzie POZ w widocznym miejscu).
W niektórych placówkach obowiązkowe jest zarejestrowanie się przed wizytą u lekarza w godzinach pracy rejestracji (placówki nie mogą wyznaczać dni tygodnia, w trakcie
których można dokonać rejestracji); pacjent powinien zostać wówczas poinformowany
o dacie i godzinie wizyty.
Do uzyskania niektórych świadczeń, m.in. ambulatoryjnej opieki specjalistycznej,
leczenia szpitalnego, leczenia uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej, opieki nad przewlekle chorymi konieczne jest uzyskanie skierowania od lekarza pierwszego kontaktu.
Skierowanie nie jest jednak wymagane w przypadku stanu nagłego zagrożenia życia,
kiedy to należy wezwać karetkę! Numer alarmowy pod którym można to zrobić to
112 lub 999 (wówczas ratownicy medyczni lub lekarz udzielą pierwszej pomocy, w razie
konieczności pacjent zostanie przewieziony do szpitala).
Pacjent może także w nagłym wypadku (np. poparzeń, ran, złamań, zatruć) gdy
zagrożone jest zdrowie i życie zgłosić się samodzielnie do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR) – w tym przypadku nie jest wymagane skierowanie, nie obowiązuje
także rejonizacja (w SOR-ach nie można natomiast uzyskać pomocy w sytuacji, kiedy
pomocy może nam udzielić lekarz pierwszego kontaktu, np. w celu wypisania recepty na
stale przyjmowane leki).
Skierowanie nie jest wymagane do:
– dermatologa,
– ginekologa i położnika,
– okulisty,
– onkologa,
– psychiatry,
– wenerologa,
– dentysty
Skierowania nie muszą też przedstawiać:
– osoby represjonowane,
– kombatanci,
– niewidome cywilne ofiary działań wojennych,
– inwalidzi wojenni,
– chorzy na gruźlicę,
– zakażeni wirusem HIV,
– w zakresie badań dawców narządów,
– uzależnieni od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego,
– uprawnieni (żołnierze lub pracownicy) – w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych
w czasie wykonywania zadań poza granicami państwa.
172
2/15/13 4:39 PM
места жительства и случая прекращения оказывания медицинских услуг выбранным
нами врачом, медсестрой или акушеркой первичной медико-санитарной помощи,
а также по другим причинам независимым от воли получателя). Учреждения первичной медико-санитарной помощи (известные как „семейные врачи”) оказывают
услуги в рабочие дни – с понедельника по пятницу. По праздникам и в ночное время
услуги могут оказывать другие учреждения (информация об этом должна находиться
в учреждении первичной медико-санитарной помощи на видном месте).
В некоторых учреждениях обязательна предварительная запись к врачу в рабочие часы регистратуры (учреждения не могут определять дни недели, во время
которых можно записаться к врачу); пациенту должны сообщить о дне и времени
визита.
Чтобы получить некоторые услуги, в том числе амбулаторный специализированный уход, больничное лечение, санаторное лечение, медицинскую реабилитацию,
уход за хроническими больными, обязательным является получение направления
от участкового терапевта. Направление не требуется в случае внезапного опасного
для жизни состояния, когда следует вызвать скорую помощь. Телефонный номер
экстренной службы, по которому можно это сделать, 112 или 999 (фельдшера скорой помощи или врач оказывают первую помощь, в случае необходимости пациент
может быть госпитаплизирован).
Пациент в срочных случаях (например, ожогов, ран, переломов, отравлений),
когда существует риск для здоровья и жизни, может самостоятельно обратиться
в приемное травматологическое отделение – в этом случае не требуется направление,
не обязывает также обращение в больницу только своего района (в то время как в
приемных травматологических отделениях нельзя получить помощь в ситуациях,
когда такую помощь может нам оказать участковый терапевт, например, с целью
выписки рецепта на постоянно принимаемые лекарства).
Направление не требуется к:
– дерматологу,
– гинекологу и акушеру,
– окулисту,
– онкологу,
– психиатру,
– венерологу,
– стоматологу.
Направление не требуется также от лиц:
– репрессированных,
– ветеранов,
– незрячих жертв среди гражданского населения во время военных действий,
– инвалидов войны,
– больных туберкулёзом,
– заражённых СПИДом,
– во время обследования в области донорских органов,
173
2/15/13 4:39 PM
4. Refundacja sprzętu ortopedycznego, środków pomocniczych
i leków.
W niektórych przypadkach w ramach świadczeń bezpłatnych można uzyskać dofinansowanie
sprzętu ortopedycznego i środków pomocniczych (są to np. pieluchomajtki, cewniki, worki
do zbiórki moczu, zestawy infuzyjne do pomp insulinowych). W takim wypadku wymagane
jest zlecenie na zaopatrzenie w wyrób medyczny będący przedmiotem ortopedycznym
lub środkiem pomocniczym. Zlecenie takie wystawia właściwy lekarz, wymaga ono jednak
dodatkowo potwierdzenia we właściwym oddziale NFZ. Można zrealizować je u świadczeniodawców – w sklepach medycznych posiadających umowy z NFZ.
W przypadku refundowanych leków i wyrobów medycznych pacjent uzyskuje je
na podstawie prawidłowo wystawionej przez lekarza (nie musi to być lekarz pierwszego
kontaktu pacjenta) recepty. Szczególne uprawnienia w zakresie leków mają m.in. kombatanci, inwalidzi wojenni, osoby represjonowane, inwalidzi wojskowi oraz zasłużeni,
honorowi dawcy krwi – niektóre leki przysługują im bowiem bezpłatnie. Osoby takie
powinny przedstawić lekarzowi wypisującemu receptę dokument potwierdzający
uprawnienia.
Termin ważności recepty wynosi 30 dni (w przypadku antybiotyków – 7 dni).
5. Prawa pacjenta
Polskie prawo gwarantuje pacjentom szereg praw, wśród których najważniejsze to m.in.:
– prawo do świadczonych z należytą starannością usług medycznych, prawo to obejmuje
m.in. prawo do uzyskania przez pacjenta opinii innego lekarza lub konsylium lekarskiego
na temat swojego stanu zdrowia;
– prawo do informacji o stanie zdrowia i swoich prawach, prawo do wglądu do dokumentacji medycznej;
– prawo do wyrażenia zgody na leczenie, zabieg chirurgiczny, eksperyment medyczny;
– prawo wyboru lekarza pierwszego kontaktu, lekarza specjalisty, stomatologa, szpitala;
– prawo poszanowania godności i prywatności pacjenta, poszanowania przez lekarza
tajemnicy lekarskiej związanej ze stanem zdrowia pacjenta;
– prawo do opieki duszpasterskiej w placówkach, gdzie pacjent przebywa całodobowo.
6. Odpowiedzialność lekarzy
Osoby wykonujące zawód lekarza i lekarza dentysty ponoszą odpowiedzialność cywilną
i karną za popełnione przez siebie błędy. Dodatkowo, przy Okręgowych Izbach Lekarskich
działają Komisje Etyki, Sądy Lekarskie a także Rzecznicy Odpowiedzialności Zawodowej. Organy te badają zgodność postępowań lekarzy z etyką zawodową. Członkowie izb
lekarskich podlegają bowiem odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki
lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza (tzw. “przewinienia zawodowe”).
174
2/15/13 4:39 PM
– находящихся в алкогольной зависимости, одурманивающих средств и психотропных веществ – во время прохождения курса лечения зависимости,
– имеющие право (военнослужащие или работники) – в области лечения травм или
болезней, полученных во время исполнения обязанностей за пределами страны.
4. Возврат средств за ортопедическое оборудование,
вспомогательные средства и лекарственные препараты.
В некоторых случаях в рамках бесплатных услуг можно получить доплату за ортопедическое оборудование и вспомогательные средства (например, это подгузники для больных,
катетеры, мочеприемники для сбора мочи, инфузионные системы для переливания
инсулиновых помп). В таком случае требуется поручение на поставку медицинского
изделия, которое является ортопедическим оборудованием или вспомогательным
средством. Такое поручение выписывает врач, дополнительно нужно подтверждение
в соответствующем отделе NFZ. Также его можно реализовать у лица, оказывающего
медицинские услуги – в медицинских магазинах, которые подписали договор с NFZ.
В случае лекарственных препаратов, на которые полагается возмещение расходов, пациент получает их на основании правильного выписанного врачом (не
обязательно это должен быть участковый терапевт) рецепта. Преимущественное
право в области медицинских препаратов имеют ветераны, инвалиды войны, репрессированные лица, военнослужащие инвалиды, а также заслуженные почётные
доноры крови – некоторые медицинские препараты полагаются им бесплатно.
Такие лица должны предоставить врачу, который выписывает рецепт, документ,
подтверждающий такое право.
Срок действия рецепта – 30 дней (в случае антибиотиков – 7 дней).
5. Права пациента
Польское право гарантирует пациентам ряд прав, среди которых самыми важными
являются:
– право на оказание медицинских услуг с должной тщательностью, это право включает, в том числе, право на получение пациентом мнения другого врача или медицинские консультации на тему своего состояния здоровья;
– право на информацию о состоянии здоровья и своих правах проверять медицинскую документацию;
– право на выражение согласия на лечение, хирургическое лечение, медицинские
исследования;
– право на выбор участкового врача, врача-специалиста, стоматолога, больницы;
– право на уважительное отношение к достоинству и конфиденциальности личной
жизни пациента, сохранение в тайне информации о состоянии здоровья пациента;
– право на допуск к пациенту священнослужителя в больничном учреждении, где
пациент пребывает круглосуточно.
175
2/15/13 4:39 PM
7. Gdzie szukać pomocy w przypadku naruszenia praw
pacjenta?
Jeśli uważamy, że przysługujące nam prawa zostały naruszone warto poszukać pomocy
w jednej z szeregu instytucji broniących praw pacjentów. Niektóre z nich to :
INSTYTUCJA
DANE TELEADRESOWA
WWW
Rzecznik Praw Pacjenta
ul. Aleja Zjednoczenia 25,
01-829 Warszawa,
bezpłatna infolinia:
800-190-590
www.bpp.gov.pl Narodowy Fundusz Zdrowia
– Sekcje ds. Skarg i Wniosków
oraz Wojewódzcy Rzecznicy
Praw Pacjenta
W zależności od regionu
www.nfz.gov.pl
Fundacja Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej
ul. Nowogrodzka 62a lok. 315
02-002 Warszawa [email protected]
Tel. 0 22-474-15-22 www.prawapacjenta.eu
8. Opieka zdrowotna a Karta Polaka
Karta Polaka uprawnia jej posiadacza do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej
w stanach nagłych, w zakresie określonym w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, chyba że umowa
międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, przewiduje zasady bardziej
korzystne. Za stany nagłe należy uznać takie sytuacje, w których odmówienie pomocy
medycznej może skutkować utratą zdrowia lub życia.
9. Opieka zdrowotna nad cudzoziemcami
Do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
na zasadach określonych w ustawie mają prawo osoby objęte powszechnym – obowiązkowym i dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym (ubezpieczeni). Osobom
nieposiadającym obywatelstwa polskiego, innym niż świadczeniobiorcy (czyli osoby
nie będące ubezpieczonymi, ale posiadające obywatelstwo polskie i posiadające miejsce
zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które nie ukończyły 18. roku
176
2/15/13 4:39 PM
6. Ответственность врачей
Практикующие врачи и стоматологи несут гражданскую и уголовную ответственность за ошибки, совершенные ими. Дополнительно при Окружных палатах врачей действуют комиссии по этике, врачебные суды, а также защитники в органах
профессиональной ответственности. Члены палат врачей несут профессиональную
ответственность за нарушение принципов врачебной этики, а также правил, связанных с выполнением работы врача (так называемые „ненадлежащее выполнение
профессиональных обязанностей”).
7. Где искать помощи в случае нарушения прав пациента?
Если мы считаем, что полагающиеся нам права были нарушены, стоит поискать
помощи в одной из ряда организаций, которые защищают права пациента. Некоторые из них это:
ОРГАНИЗАЦИЯ
КОНТАКТНАЯ
ИНФОРМАЦИЯ
ВЕБ-СТРАНИЦА
Защитник прав пациента
ул. Алея Зьедноченя 25, 01829 Варшава
бесплатная горячая линия:
800-190-590
www.bpp.gov.pl
www.bpp.gov.pl Национальный фонд
здравоохранения – Отделы
по жалобам, а также
воеводские защитники прав
пациента
в зависимости от региона
www.nfz.gov.pl
Фонд Института прав
пациентов и медицинского
просвещения
ул. Новогродзка 62а, оф.
315, 02-002 Варшава
[email protected]
тел.: 0 22-474-15-22
www.prawapacjenta.eu
8. Здравоохранение и Карта поляка
Карта поляка даёт право на пользование бесплатной медицинской помощью в экстренных случаях в границах, определённых Законом от 27 августа 2004 г. о средств
медицинских услугах здравоохранения финансируемых за счёт государственных
177
2/15/13 4:39 PM
życia lub są w okresie ciąży, porodu i połogu) świadczenia zdrowotne udzielane są na
zasadach określonych w przepisach odrębnych i umowach międzynarodowych. Jeśli
zatem cudzoziemiec jest objęty powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym, ma on
takie samo prawo korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej.
178
2/15/13 4:39 PM
(Законодательный Вестник №201, поз. 2135, с послед. изм.), за исключением ситуации,
когда международный договор, в котором Республика Польша является одной из
сторон, предусматривает более выгодные правила. Экстренными случаями являются также те ситуации, в которых отказ в оказании медицинской помощи может
привести к утрате здоровья или жизни.
9. Здравоохранение для иностранцев
Право на пользование медицинскими услугами, которые финансируются средствами из государственного бюджета на основаниях, указанных в законе, имеют лица,
которые подлежат всеобщему – обязательному и добровольному страхованию
(застрахованные). Для тех, кто не имеет польского гражданства, другим лицам,
кроме получателя медицинских услуг, (т.е. лица, которые не застрахованы, но имеют
польское гражданство и место жительства на территории Республики Польша, которым ещё не исполнилось 18 лет или во время беременности, родов и послеродового
периода) медицинские услуги оказываются по принципам, которые определяются
отдельными правилами и международными договорами.
Таким образом, если иностранец подлежит общему медицинскому страхованию,
он имеет такое же право пользоваться услугами здравоохранения.
179
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 2 BEZROBOTNI – POMOC,
REJESTRACJA, UPRAWNIENIA, AKTYWIZACJA
Opracowanie: Ewa Bartoszyńska, Jacek Białas, Rafał Kowalski
(Stowarzyszenie Klon/Jawor), Anna Kuć
Aktualizacja: Rafał Kowalski
Stan prawny na dzień 1 kwietnia 2011 r.
I. WSTĘP
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(tekst jednolity Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 z późn. zm.),
– ustawa z dn. 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2004 r.,
Nr 120, poz. 1252),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 26 listopada 2004 r. w sprawie rejestracji
bezrobotnych i poszukujących pracy (Dz. U. z 2004 r., Nr 262, poz. 2607 z późn. zm.).
W opracowaniu przedstawiamy obowiązujące przepisy prawne dotyczące osób bezrobotnych. Główny akt prawny określający zadania państwa w zakresie przeciwdziałania
bezrobociu to ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Niejako jej
uzupełnieniem jest ustawa o świadczeniach przedemerytalnych, czyli świadczeniach
przysługujących osobom starszym, tracącym pracę w momencie, kiedy nie uzyskały
jeszcze uprawnień emerytalnych.
Promocja zatrudnienia to pomoc dla osób niemogących znaleźć pracy, tracących
pracę, szukających nowego miejsca zatrudnienia. W ustawie opisano instrumenty i usługi
rynku pracy, takie jak szkolenia, pośrednictwo i poradnictwo, dodatki aktywizacyjne i różnego rodzaju dofinansowania. Wsparcie polega na kreowaniu warunków mających skłaniać
pracodawców do tworzenia miejsc pracy. Skierowane jest również do samych bezrobotnych,
którym pomaga się szukać pracy, przygotowuje do niej (szkoli, przekwalifikowuje), zwiększa
ich mobilność, motywuje, wspiera w rozpoczynaniu działalności gospodarczej. Pomocą
dla tych, którzy niepracując tracą źródła utrzymania są zasiłki. Instytucją wypłacającą
zasiłki jest powiatowy urząd pracy (PUP). Urzędy pracy oprócz przyznawania świadczeń
pieniężnych, wykonują również inne działania opisywane i zalecane przez ustawę. To do
nich najczęściej zwracać się będą osoby bezrobotne oczekujące wsparcia.
180
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 2 БЕЗРАБОТНЫЕ – ПОМОЩЬ,
РЕГИСТРАЦИЯ, ПРАВА, АКТИВИЗАЦИЯ
Составили: Ева Бартошыньска, Яцек Бялас, Рафал Ковальски
(Объединение Клён/Явор), Анна Куць
Актуализация: Рафал Ковальски
Правовое положение на день 1 апреля 2011
– закон от 20 апреля 2004 г. о стимулировании занятости и учреждениях рынка
труда (Законодательный Вестник от 2008 г., № 69, ст. 415 с посл. измен.),
– закон от 30 апреля 2004 г. о предпенсионных правах (Законодательный Вестник
от 2004 г., № 120, ст. 1252),
– распоряжение Министра труда и народного хозяйства от 26 ноября 2004 г., о
регистрации безработных и занимающихся поиском работы (Законодательный
Вестник от 2004 г., № 262, ст. 2607 с посл. изм.).
Здесь представлены существующие законы, касающиеся безработных. Главным из
них, определяющим обязанности государства, является закон о стимулировании
занятости и учреждениях рынка труда. В каком-то смысле, дополнением к этому
закону является закон о предпенсионных правах лиц старшего возраста, теряющих
работу в преддверии получения пенсионных прав.
Стимулирование занятости это помощь для лиц, которые не могут найти
работу, утратили работу, Находятся в поиске нового места работы. В законе
описаны инструменты и услуги рынка труда, такие как курсы, посредничество и
консультирование, активизационные дополнения и разного рода дофинансирования.
Поддержка заключается в создании условий, которые побудят работодателей к
созданию рабочих мест. Также она направлена и на самих безработных, которым
оказывается помощь в поиске работы, осуществляется подготовка к ней (школы,
переквалификация), повышается их мобильность, осуществляется мотивирование,
поддержка в организации начала ведения хозяйственной деятельности. Помощью
для тех, кто, не работая, теряет средства к существованию, являются пособия.
Учреждением, выплачивающим пособия, является повятовое бюро по трудоустройству
(PUP). Бюро по трудоустройству кроме признания права на денежные выплаты,
выполняют также другую деятельность, описанную и рекомендованную законом.
К ним обычно обращаются безработные, рассчитывающие на поддержку.
181
2/15/13 4:39 PM
BEZROBOTNI – POMOC, REJESTRACJA, UPRAWNIENIA, AKTYWIZACJA
Status bezrobotnego
Za bezrobotnego uznaje się osobę spełniającą poniższe kryteria:
– niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia
zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, bądź, jeśli jest osobą niepełnosprawną,
zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu
pracy,
– nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych (gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych),
– zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy,
– poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
W rozumieniu ustawy nie jest się osobą bezrobotną, jeśli nie ukończy się 18 lat. Osobą
bezrobotną nie jest również kobieta, która ukończyła 60 lat, lub mężczyzna, który ukończył 65 lat (nie są bezrobotnymi, ponieważ osiągnęli wiek emerytalny). Bezrobotnym nie
jest osoba uprawniona m.in. do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty
szkoleniowej, renty socjalnej czy renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę
minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nie może być też uznana za bezrobotną osoba
pobierająca świadczenie przedemerytalne, zasiłek chorobowy, macierzyński, zasiłek stały
czy świadczenie pielęgnacyjne. Ustawa wymienia jeszcze inne przypadki, w których danej
osobie nie można nadać statusu bezrobotnego, związane np. z osiąganiem określonych
dochodów, posiadaniem nieruchomości rolnej czy odbywaniem kary pozbawienia wolności.
Osoby, które nie spełniają warunków do uzyskania statusu osoby bezrobotnej, a poszukują pracy lub szkoleń (np. osoby zatrudnione, które chcą zmienić pracę lub podjąć
dodatkowe zatrudnienie) mogą zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy, jako
osoby poszukujące pracy.
Uzyskanie statusu osoby bezrobotnej oraz statusu osoby poszukującej pracy wiąże
się z rejestracją. Prowadzą ją powiatowe urzędy pracy. Rejestracja następuje na podstawie
dokumentów niezbędnych do ustalenia statusu i uprawnień. Dokumenty przedstawiamy
podczas osobistej wizyty w urzędzie.
II. REJESTRACJA
Gdzie należy rejestrować się
W powiatowym urzędzie pracy (PUP):
1. w stałym, lub
2. czasowym miejscu zameldowania, albo
3. w miejscu aktualnego pobytu (osoby, które nie posiadają meldunku).
Osoby niemające meldunku lub posiadające stałe zameldowanie w innej miejscowości niż
miejsce czasowego zameldowania składają oświadczenie, iż nie są zarejestrowane w innym
urzędzie pracy jako osoby bezrobotne.
182
2/15/13 4:39 PM
БЕЗРАБОТНЫЕ – ПОМОЩЬ, РЕГИСТРАЦИЯ, ПРАВА, АКТИВИЗАЦИЯ
Статус безработного
Безработным считается человек, который:
– не работает и не выполняет других оплачиваемых поручений, трудоспособный, и
готовый начать работу на полную ставку, а если имеет ограниченную трудоспособность – то по крайней мере на пол ставки,
– не учится в средней школе, за исключением вузов с нестационарным обучением
и школ для взрослых людей,
– зарегистрирован в повятовом бюро по трудоустройству,
– занимается поиском работы.
Безработным не может быть человек в возрасте до 18 лет, женщина в возрасте свыше 60
лет и мужчина в возрасте свыше 65 лет (пенсионный возраст), а также человек получивший
право на пенсию, пособие по нетрудоспособности, учебное пособие, социальное пособие
или семейное пособие в размере, превышающем половину минимальной зарплаты. Не
может считаться безработным также лицо, получающее предпенсионное пособие, пособие
по болезни, материнское (по беременности) пособие, постоянное пособие или пособие по
уходу. В законе перечислены и другие случаи, когда данное лицо не может быть признано
безработным, связанные, например, с достижением определённых доходов, владением
сельскохозяйственной недвижимостью или отбыванием срока заключения.
Лица, которые не квалифицируются для получения статуса безработного, но
ищут работу или проходят обучение (хотят поменять место работы или ищут дополнительную работу), могут зарегистрироваться в повятовом бюро, как лица,
находящиеся в поиске работы.
Регистрацию безработных проводят повятовые бюро по трудоустройству на
основании документов, необходимых для определения статуса и прав. Документы
представляются лично.
II. РЕГИСТРАЦИЯ
Где нужно регистрироваться?
Безработный регистрируется в Повятовом бюро по трудоустройству (Powiatowy
Urzad Pracy):
1) соответственно месту постоянной прописки
2) временной прописки либо
3) по месту действительного проживания (лица без прописки).
Лица без прописки или имеющие временную прописку представляют справку об
отсутствии регистрации в другом бюро.
Какие документы необходимы при регистрации?
В процессе регистрации требуются следующие документы:
– удостоверение личности,
– документы, подтверждающие образование и окончание курсов,
183
2/15/13 4:39 PM
Jakie dokumenty są wymagane przy rejestracji
Przy rejestracji należy przedstawić:
– dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
– dokumenty potwierdzające wykształcenie (np. dyplom, świadectwo ukończenia szkoły,
zaświadczenie o ukończeniu kursu lub szkolenia),
– świadectwa pracy oraz inne dokumenty niezbędne do ustalenia uprawnień,
– dokument stwierdzający przeciwwskazania do wykonywania określonych prac, jeżeli
osoba rejestrująca się taki dokument posiada,
– osoba niepełnosprawna przedstawia dodatkowo orzeczenie potwierdzające stopień
niepełnosprawności lub niezdolność do pracy.
Powyższe dokumenty przedstawia się „do wglądu”. Urząd pracy może z przedstawionych
dokumentów sporządzić kopie.
W przypadku braku któregoś z wymaganych dokumentów, spowodowanego wyjątkową
sytuacją (np. kradzież dokumentów, niewydanie świadectwa pracy przez pracodawcę
i in.), nadal możemy zostać zarejestrowani w urzędzie pracy. W tym celu najlepiej złożyć
podanie, wyjaśniające przyczyny braku wymaganego dokumentu oraz w miarę możliwości
dowody potwierdzające określone zdarzenie.
Każdy zarejestrowany bezrobotny ma założoną kartę rejestracyjną, w której zapisane
są aktualne dane takie jak: data urodzenia, miejsce zamieszkania, okresy dotychczasowej
pracy, terminy stawiania się w urzędzie pracy, złożone już propozycje zatrudnienia lub
inne formy udzielonej pomocy.
Utrata statusu i najważniejsze obowiązki bezrobotnego
Bezrobotny ma obowiązek zgłaszania się w wyznaczonych terminach w urzędzie pracy,
żeby zapoznać się z ofertami pracy i potwierdzić gotowość podjęcia pracy. Trzeba o tym
pamiętać, ponieważ osoba, która nie stawi się w wyznaczonym terminie i w ciągu 7 dni
nie powiadomi o uzasadnionej przyczynie swojej nieobecności, utraci status bezrobotnego
(niestawiając się po raz pierwszy utracimy status na trzy miesiące – w przypadku trzeciego
niestawiennictwa na 270 dni).
Kiedy jeszcze bezrobotny traci status bezrobotnego
Utrata statusu osoby bezrobotnej (a więc również utrata uprawnień, o których piszemy
w dalszej części opracowania, w tym utrata zasiłku) nastąpi m.in. jeśli bezrobotny odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej
formy pomocy określonej w ustawie (chodzi tu np. o uchylanie się od wykonywania prac
społecznie użytecznych, prac interwencyjnych lub robót publicznych, odmowę udziału
w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym). Jeśli urząd pracy przedstawi nam
propozycję, której nie możemy przyjąć warto złożyć pisemne wyjaśnienie wskazujące
przyczyny odmowy. To na ile stracimy status bezrobotnego uzależnione jest od tego
czy jest to pierwsza odmowa, druga czy kolejne. Można stracić status maksymalnie na
okres 270 dni. Status bezrobotnego traci się również przerywając lub niestawiając się na
szkolenie czy wykonywanie stażu, a także uchylając się od badań lekarskich mających na
celu ustalenie zdolności do danej pracy czy do skorzystania z wybranej formy pomocy.
184
2/15/13 4:39 PM
– трудовая книжка и другие документы, подтверждающие права,
– подтверждение о невозможности выполнения работ по определенным специальностям,
– инвалидам необходима справка о степени инвалидности или нетрудоспособности.
Работник учреждения принимает документы и имеет право сделать
их копию.
В случае отсутствия какого-либо из требуемых документов, по причине исключительной ситуации (например, кража документов, невыдача трудовой книжки
работодателем и прочее), мы по-прежнему можем быть зарегистрированы в Бюро
по трудоустройству. Для этого лучше подать заявление, объясняющее причины
отсутствия требуемого документа, и, по возможности, доказательства, подтверждающие определённую ситуацию.
Каждый зарегистрированный безработный имеет карточку, в которую заносятся
следующие сведения: дата рождения, место проживания, периоды трудоустройства,
даты регистрации в бюро по трудоустройству, предложения работы либо другие
формы оказанной помощи.
Утрата статуса и oбязанности безработного
Безработный обязан посещать в назначенный срок бюро по трудоустройству с целью ознакомления с предложениями о работе и подтверждения своей готовности
принять предложение. Лицо, не явившееся в срок и не уведомившее в течение 7
дней о причине своего отсутствия, теряет статус безработного (не явившееся один
раз – теряет статус на три месяца, в случае третьей неявки – на 270 дней).
Другие причины утраты статуса безработного:
Утрата статуса безработного (а также и потеря прав, о которых будет сказано в
последствии, в том числе, и потеря права на пособие) наступает также, если безработный отказался без уважительной причины принять предложение подходящей
работы или другой формы помощи, указанной в законе (здесь идёт речь об уклонении
от выполнения общественно полезного труда, интервенционных или публичных
работ, отказе в прохождении курсов, проф. подготовки или стажировки). Если
бюро по трудоустройству предложит нам вариант, который мы не можем принять,
то необходимо подать письменное объяснение причин такого отказа. Период, на
который утрачивается статус безработного, зависит от того, первый это отказ, второй или последующий. Можно утратить статус максимально на период 270 дней.
Статус безработного утрачивается также при прерывании курсов или неявке на
курсы, стажировку, а также при уклонении от прохождения медицинского обследования, целью которого является установление трудоспособности или получение
выбранной формы помощи.
Безработный также обязан в течение 7 дней сообщить в повятовое бюро по
трудоустройству о новой работе или других оплачиваемых занятиях, или о подаче
заявления на регистрацию хозяйственной деятельности, а также о других обстоятельствах утраты статуса безработного или утраты права на пособие. Безработный,
185
2/15/13 4:39 PM
Bezrobotny ma obowiązek w ciągu 7 dni zawiadomić powiatowy urząd pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub o złożeniu wniosku o wpis do ewidencji
działalności gospodarczej oraz o innych okolicznościach powodujących utratę statusu
bezrobotnego albo utratę prawa do zasiłku. Bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną
pracę zarobkową lub działalność gospodarczą i nie powiadomił o tym urzędu pracy podlega
karze grzywny nie niższej niż 500 zł.
Bezrobotny ma obowiązek poinformować urząd pracy o zmianie miejsca zamieszkania skutkującej zmianą właściwości powiatowego urzędu pracy (np. jeśli bezrobotny
przeprowadzi się do innego powiatu). Bezrobotny jest zobowiązany powiadomić o tym
fakcie zarówno urząd pracy, w którym był dotychczas zarejestrowany, jak i urząd pracy
w nowym miejscu zameldowania. W nowym PUP należy stawić się w terminie 14 dni od
dnia zmiany miejsca zameldowania.
Kiedy status traci osoba poszukująca pracy
Będąc w trudnej sytuacji na rynku pracy, nie zawsze spełniamy wszystkie kryteria potrzebne
do tego, aby PUP mógł nas zarejestrować jako bezrobotnych. Jeśli jednak poszukujemy
zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub szkoleń możemy zarejestrować się w urzędzie
pracy jako osoby poszukujące pracy. Osoba taka ma mniej uprawnień niż bezrobotny, ale
może korzystać z wybranych form pomocy. Osoba poszukująca pracy zostanie wyrejestrowana (a więc nie będzie już mogła korzystać ze wsparcia) m.in. jeśli: nie utrzymuje
kontaktu z urzędem pracy co najmniej raz na 90 dni, nie stawia się w wyznaczonym
terminie, nie podejmuje lub przerywa szkolenie czy przygotowanie zawodowe dorosłych.
III. UPRAWNIENIA
Z jakich form pomocy korzysta osoba bezrobotna zarejestrowana w PUP
– Za osobę bezrobotną urząd pracy odprowadza składkę na ubezpieczenie zdrowotne, co
daje jej prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Prawo to przysługuje również
członkom rodziny bezrobotnego. Składki odprowadzane są, jeśli bezrobotny i członkowie
jego rodziny nie podlegają ubezpieczeniu z innego tytułu.
– Może korzystać z informacji o wolnych miejscach pracy, które posiada urząd pracy,
oraz z organizowanego przez urząd i współpracujące z nim placówki, poradnictwa
zawodowego.
– Może być skierowana przez urząd pracy na szkolenie lub korzystać z innych form
pomocy (wybrane formy omówione zostaną w podrozdziale: „Promocja zatrudnienia
– aktywne formy walki z bezrobociem”).
– Może mieć prawo do zasiłku dla bezrobotnych.
Kto może otrzymać zasiłek dla bezrobotnych
Jedną z podstawowych form pomocy z ustawy o promocji zatrudnienia jest zasiłek dla
bezrobotnych. Stanowi on wsparcie pieniężne, mające, na określony czas, zastąpić dochody
i pozwalające przetrwać ciężki okres bez pracy. Trzeba jednak pamiętać, że z założenia
pomoc finansowa jest pomocą okresową. Zasiłek nie zabezpiecza dochodów „na zawsze”
186
2/15/13 4:39 PM
которому удалось трудоустроиться без уведомления об этом факте бюро по трудоустройству, облагается штрафом в размере от 500 зл.
Безработный обязан также информировать об изменении прописки с последующим возможным переносом всех дел по месту жительства. Соответствующее
заявление необходимо передать в бюро по трудоустройству в соответствии с предыдущим и новым местом прописки. В новом PUP необходимо явиться в 14-дневный
срок от дня смены прописки.
Когда статус утрачивает лицо, находящееся в поиске работы
Находясь в трудной ситуации на рынке труда, не всегда выполняются все критерии,
необходимые для того, чтобы PUP мог нас зарегистрировать как безработного.
Однако, если мы находимся в поиске работы, различных источников доходов
или курсов, мы можем зарегистрироваться в бюро по трудоустройству как лица,
находящиеся в поиске работы. Такое лицо имеет меньше прав, чем безработный,
но может пользоваться выбранными видами помощи. Лицо, находящееся в поиске
работы, будет снято с учёта (то есть не сможет пользоваться помощью) также если: не
поддерживает контакт с бюро по трудоустройству хотя бы раз в течении 90 дней, не
является в указанный срок, не начинает или прерывает курсы или проф. подготовку.
III. ПРАВА
Виды помощи со стороны повятового бюро по трудоустройству (PUP)
– ПБТ платит за безработного отчисления на медицинскую страховку, а это даёт
право на бесплатное мед. обслуживание. Это право получают также семьи безработных. Отчисления платятся в том случае, если безработный или члены его
семьи не имеют других страховок.
– Может пользоваться поступающей от работодателей информацией о новых местах работы.
– Может быть направлено на курсы получения новой квалификации или воспользоваться другими видами помощи (выборочные виды оговариваются в части
«Стимулирование занятости – активные формы борьбы с безработицей»).
– Имеет право на пособие по безработице.
Кто получает пособие по безработице
Одним из основных видов помощи по закону о стимулировании занятости является
пособие по безработице. Оно представляет собой денежную помощь, которая на
определенный срок должна заменить доходы и позволить пережить трудный период
без работы. Необходимо однако помнить, что финансовая помощь является
временной. Пособие не обеспечивает доходы «навсегда» (иначе обстоит дело с
предпенсионными выплатами, признающимися и выплачиваемыми ZUS на основании закона о предпенсионных выплатах, которые, в крайнем случае, становятся
связующим звеном между последним местом работы и пенсией – об этом расскажем в очередном разделе). Закон предполагает, что целью безработного является
187
2/15/13 4:39 PM
(inaczej jest ze świadczeniem przedemerytalnym, przyznawanym i wypłacanym przez ZUS
na podstawie ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, które w ostateczności staje się
pomostem między ostatnim zatrudnieniem, a emeryturą – piszemy o tym w kolejnym
rozdziale). Ustawa zakłada, że celem osoby bezrobotnej jest znalezienie zatrudnienia –
zasiłek ma tylko zapewnić jej minimum dochodu, umożliwiające przetrwanie okresu
poszukiwania pracy czy zdobywania kwalifikacji. Podobną rolę pełnią też inne okresowe
formy wsparcia pieniężnego, takie jak np. stypendia szkoleniowe czy stażowe.
Aby otrzymać zasiłek zarejestrowany bezrobotny musi spełnić dwa warunki:
urząd pracy nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych, oraz
w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania w urzędzie pracy, łącznie
przez okres co najmniej 365 dni, był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co
najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę (minimalne wynagrodzenie w 2011 r. to
1386 zł).
Za zatrudnienie uznaje się również inne formy świadczenia pracy (nie tylko pracę
„na etacie”), m.in. świadczenie usług na podstawie umowy zlecenia czy prowadzenie
działalności gospodarczej, jeśli odprowadzana była składka na ubezpieczenie społeczne
i Fundusz Pracy od kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
Do 365 dni (zatrudnienia) zalicza się też m.in. okresy zasadniczej służby wojskowej,
urlopu wychowawczego, pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, a także okresy pobierania zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i świadczenia
rehabilitacyjnego, jeśli były one przyznane bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia i jeśli
podstawę wymiaru tych świadczeń (z uwzględnieniem kwoty składek na ubezpieczenia
społeczne), stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia.
Prawo do zasiłku, po spełnieniu powyższych warunków, przysługuje osobie bezrobotnej za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania w urzędzie pracy.
Bezrobotny, który spełnia warunki do otrzymania zasiłku, ale bez uzasadnionej
przyczyny odmówi przyjęcia propozycji zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia,
stażu, czy innych form pomocy otrzyma zasiłek dla bezrobotnych po okresie 120, 180
lub 270 dni (w zależności od tego, która to była odmowa). Natomiast bezrobotny, który
6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w urzędzie pracy rozwiązał stosunek pracy za
wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron otrzyma zasiłek po okresie 90 dni od
zarejestrowania się w urzędzie pracy. Jeśli w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem
w urzędzie pracy doszło do rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika, to taki bezrobotny otrzyma zasiłek dopiero po okresie 180 dni od zarejestrowania się w urzędzie pracy.
Ile wynosi zasiłek
Zasiłek dla bezrobotnych jest wyższy w początkowym okresie pobierania i maleje po trzech
miesiącach. Taka zależność ma mobilizować bezrobotnych do poszukiwania zatrudnienia.
Wysokość zasiłku wynosi:
– 742,10 zł miesięcznie w okresie pierwszych trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku,
– 582,70 zł miesięcznie w okresie kolejnych miesięcy.
188
2/15/13 4:39 PM
получение работы – пособие только обеспечивают ему минимальный доход, дающий возможность пережить период поиска работы или получения квалификации.
Похожую роль играют также другие временные виды денежной поддержки, такие
как, например, ученическая стипендия или стажировочные.
Чтобы получить пособие, зарегистрированный безработный должен выполнить
два условия:
1) бюро по трудоустройству не имеет для него предложений подходящей работы,
стажировки, профессиональной подготовки, курсов, направления на экстренные
работы, общественные работы, а также
2) в течение 18 месяцев до дня регистрации в бюро по трудоустройству в сумме, в период не менее 365 дней, работал и имел зарплату не ниже её официально
установленного минимального уровня, (минимальный уровень зарплаты в 2011 г.
составил 1386 зл.).
Трудоустройством считаются также другие формы труда (не только договор на
работу), в том числе оказание услуг на основании договора поручения, используемого в Польше (например, umowa zlecenia) или осуществление хозяйственной
деятельности, если оплачиваются отчисления на социальное страхование и Фонд
оплаты труда от суммы не меньшей чем минимальная заработная плата.
В 365 дней трудоустройства входят также периоды срочной службы в армии,
отпуск по уходу за ребёнком, периоды получения пособий в связи с нетрудоспособностью, а также следующих пособий: лечебного, материнского, реабилитационного если их признание пришлось на период наступивший непосредственно после
прекращения трудоустройства, а отчисления (с учётом отчислений на социальное
страхование) производились от суммы не меньшей, чем официально установленная
минимальная зарплата.
Право на пособие признаётся безработному за каждый календарный день через
7 дней с момента регистрации в бюро по трудоустройству.
Если безработный, который соответствует вышеописанным условиям получения пособия, без обоснованной причины откажется от принятия работы, других
источников получения доходов, участия в курсе, стажировках и т.п., то получит
пособие по безработице лишь через 120, 180 или 270 дней со дня регистрации в
бюро (в зависимости от того, какой это был отказ). Зато безработный, расторгнувший договор на работу в течение 6 месяцев до регистрации в бюро на основании
заявления об увольнении или договорённости сторон, получит пособие через 90
дней со дня регистрации. Это означает, что период получения пособия сокращается
на 90 дней. Если в течение 6 месяцев до регистрации в бюро расторжение договора
произошло по вине работника, пособие будет признано лишь через 180 дней со дня
регистрации. Период сокращается соответственно на 180 дней.
Размер пособия
Пособие по безработице выше в начале периода его получения и уменьшается через
три месяца. Такая зависимость должна мобилизировать безработных к поиску работы.
189
2/15/13 4:39 PM
Powyższe kwoty są zwiększane lub zmniejszane w zależności od okresu uprawniającego do
zasiłku, który udokumentuje osoba bezrobotna. Bezrobotnemu, którego okres uprawniający
do zasiłku jest niższy niż 5 lat, przysługuje zasiłek w wysokości 80% podstawowej kwoty
zasiłku. Z kolei bezrobotny, którego okres uprawniający do zasiłku wynosi co najmniej 20
lat, otrzyma 120% podstawowej kwoty. Bezrobotni legitymujący się okresem od 5 do 20
lat otrzymują 100% podstawowej kwoty zasiłku (okres uprawniający do zasiłku – patrz
podrozdział: „Definicje”, niektóre z okresów wymienione zostały w poprzednim podrozdziale). Zasiłek będzie więc przyznany:
– w wysokości 80%, 100% lub 120% kwoty 742,10 zł miesięcznie w okresie pierwszych
trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku,
– w wys. 80%, 100% lub 120% kwoty 582,70 zł miesięcznie w okresie kolejnych miesięcy.
UWAGA: Wysokość zasiłku zmienia się – podlega waloryzacji (nowe kwoty obowiązują
od 1 czerwca każdego roku). Należy więc upewnić się, czy podana wysokość jest aktualna. Obowiązującą kwotę powinien znać pracownik PUP. Informacje można też znaleźć
w internecie (np. na stronie ministerstwa pracy http://www.mpips.gov.pl).
Okres pobierania zasiłku
Zależny jest od stopy bezrobocia, która występuje na obszarze danego powiatu.
Zasiłki wypłacane są przez 6 lub 12 miesięcy.
6 miesięcy pobierać będzie zasiłek bezrobotny zamieszkujący na obszarze powiatu,
jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień
nabycia prawa do zasiłku nie przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju.
12 miesięcy pobierać będzie zasiłek:
– bezrobotny zamieszkujący na obszarze powiatu, jeśli stopa bezrobocia na tym obszarze
przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju;
– bezrobotny powyżej 50-go roku życia, który udokumentował co najmniej 20-letni okres
uprawniający do zasiłku;
– bezrobotni, którzy mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat,
a małżonek bezrobotnego jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu
upływu okresu jego pobierania. Ta utrata musi nastąpić po dniu nabycia prawa do zasiłku przez bezrobotnego. Czyli okresy pobierania zasiłków przez małżonków muszą
się początkowo nakładać, a potem, kiedy jeden traci zasiłek z powodu upływu okresu
jego pobierania, drugi zyskuje prawo do dłuższego, 12 miesięcznego okresu.
Przeciętna stopa bezrobocia w kraju, oraz stopa bezrobocia na terenie poszczególnych
powiatów ogłaszana jest przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Jeżeli w okresie
pobierania zasiłku, bezrobotny zmieni miejsce zamieszkania lub miejscowość, w której
mieszka zostanie objęta obszarem działania innego powiatu, to okres pobierania zasiłku
nie ulegnie zmianie.
190
2/15/13 4:39 PM
Размер пособия составляет:
– 742,10 зл. в месяц в период первых трёх месяцев обладания правом на пособие,
– 582,70 зл. в месяц в период последующих месяцев.
Вышеуказанные суммы увеличиваются или уменьшаются в зависимости от периода,
дающего право на получение пособия, который подтвердит документами безработный. Величина пособия зависит от общего трудового стажа. Здесь учитывается, в
частности, срок службы в армии, декретный отпуск и др. – за который выплачивались отчисления в фонд социального страхования и фонд оплаты труда. Если этот
период составляет:
– до 5 лет – безработному полагается пособие в размере 80% от ставки пособия,
от 5 до 20 лет – пособие выплачивается в размере 100% от ставки пособия, 20
лет и выше – пособие выплачивается в размере 120% от ставки пособия (сроки
предоставления пособий описаны в части „Определения”, некоторые из них
были описаны в предыдущей главе). Таким образом, пособие будет признано :
– в размере80%, 100% или 120% от 742,10 зл в месяц в период первых трёх
месяцев обладанием правом на пособие,
– в размере 80%, 100% или 120% от 582,70 зл в месяц в последующие месяцы.
ВНИМАНИЕ! Размер пособия изменяется (новые размеры принимаются 1 июня
каждого года). Следует убедиться в актуальности информации. Текущую сумму
должен знать работник Бюро. Информация даётся также в Интернете (например,
на интернет странице министерства труда://www.mpips.gov.pl) .
Период получения пособия
Зависит от уровня безработицы, который существует на территории данного
повята. Пособия выплачиваются в течение 6, 12 и 18 месяцев.
6 месяцев будет получать пособие безработный, проживающий на территории
повята, если уровень безработицы на этой территории по состоянию на 30 июня за
прошедшие 12 месяцев не превышает 150% среднего уровня по стране.
12 месяцев будет получать пособие:
– безработный, проживающий на территории повята, если уровень безработицы
на этой территории превышает 150% среднего уровня по стране;
– безработный старше 50 лет, который подтвердил документально 20-летний стаж,
дающий право на пособие;
– безработные, которые содержат хотя бы одного ребёнка в возрасте до 15 лет, и
супруг или супруга безработного является также лицом безработным и утрачивает
право на пособие по причине истечения срока его получения. Эта утрата должна
наступить после получения права на пособия по безработице. То есть периоды
получения пособий супругами могут вначале накладываться, а потом, когда один
теряет право на пособие по причине истечения срока его получения, другой получает право на пособие на более длительный 12 месячный период.
191
2/15/13 4:39 PM
IV. ŚWIADCZENIE PRZEDEMERYTALNE
Świadczenie przedemerytalne to rodzaj świadczenia dla osób, które tracą źródło dochodu,
mają duży staż pracy, ale nie nabyły jeszcze uprawnień do emerytury. Chociaż pomoc
w formie świadczeń przedemerytalnych przyznawana jest i wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), to jednak wiąże się z systemem wsparcia osób bezrobotnych
i rejestracją w urzędzie pracy (aby otrzymać świadczenie przedemerytalne należy m.in.
uzyskać i utrzymać przez 6 miesięcy status osoby bezrobotnej).
Poniżej przedstawiamy warunki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego
w zależności od źródła dochodu, które się utraciło.
Osoby, które były zatrudnione na podstawie stosunku pracy
1. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z powodu likwidacji, upadłości zakładu pracy bądź
stwierdzonej niewypłacalności pracodawcy, a osoba była zatrudniona u tego pracodawcy
co najmniej 6 miesięcy oraz:
Kobieta:
– ukończyła 56 lat i udokumentuje okres uprawniający do emerytury w wymiarze 20 lat,
– bez względu na wiek, jeśli do końca roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy
posiadała okres uprawniający do emerytury w wymiarze 34 lat.
Mężczyzna:
– ukończył 61 lat i udokumentuje okres uprawniający do emerytury w wymiarze 25 lat,
– bez względu na wiek, jeśli do końca roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy
legitymował się 39-letnim okresem uprawniający do emerytury.
2. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn niedotyczących pracowników lub
nastąpiło wygaśnięcie stosunku pracy z powodu śmierci pracodawcy, jeśli osoba była
zatrudniona u tego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy oraz:
Kobieta:
– ukończyła 55 lat i udokumentuje okres uprawniający do emerytury w wymiarze 30 lat,
– bez względu na wiek, jeśli legitymuje się okresem uprawniającym do emerytury w wymiarze 35 lat.
Mężczyzna:
– ukończył 60 lat i udokumentuje okres uprawniający do emerytury w wymiarze 35 lat,
– bez względu na wiek, jeśli legitymuje się okresem uprawniającym do emerytury w wymiarze 40 lat.
Osoby, które prowadziły działalność gospodarczą
Jeśli nastąpiło ogłoszenie upadłości działalności gospodarczej, która była prowadzona
przez co najmniej 24 miesiące i za ten okres zostały odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne oraz:
192
2/15/13 4:39 PM
Средний уровень безработицы по стране и уровни для отдельных регионов (повятов)
оглашаются Председателем главного статистического управления. Если в течение
периода получения пособия, безработный сменит место жительства или город, в
котором он живёт, окажется в зоне действия другого повята, то период получения
пособия не будет изменён.
IV. ПРЕДПЕНСИОННОЕ ПОСОБИЕ
Предпенсионное пособие – это пособие для людей, утративших источник дохода, имеющих при этом большой трудовой стаж, но ещё не вошедших в пенсионный возраст. Хотя,
помощь в виде предпенсионных пособий признаётся и выплачивается Управлением
социального страхования (ZUS), это однако связано с системой поддержки безработных
и регистрацией в бюро по трудоустройству (чтобы получить предпенсионное пособие
необходимо также получить и сохранить в течение 6 месяцев статус безработного).
Ниже представлены условия получения права на такое пособие в зависимости
от утраченного источника дохода.
Люди, работавшие на основании трудового договора
1. Расторжение произошло из-за ликвидации или банкротства предприятия или
признанной неликвидности работодателя, а работник проработал у данного работодателя не менее 6 месяцев.
Для женщин:
a) в возрасте от 56 лет и 20 летним трудовым стажем дающим право выйти на пенсию,
b) без учёта возраста, если до конца года, предшествующего моменту расторжения
рабочего договора трудовой стаж составил 34 года.
Для мужчин:
a) в возрасте от 61 года и 25 летним трудовым стажем,
рабочего договора трудовой стаж составил 39 лет.
2. Расторжение договора произошло по причине, не связанной с работником либо
наступило саморасторжение договора по причине смерти работодателя, а период
работы у него составил не менее 6 месяцев.
a) в возрасте от 55 лет и 30 летним трудовым стажем дающим право выйти на пенсию,
a) в возрасте от 60 лет и 35 летним трудовым стажем,
193
2/15/13 4:39 PM
Kobieta:
– ukończyła 56 lat i udokumentuje okres uprawniający do emerytury w wymiarze 20 lat.
Mężczyzna:
– ukończył 61 lat i legitymuje się okresem uprawniającym do emerytury w wymiarze 25 lat.
Osoby, które pobierały rentę z tytułu niezdolności do pracy
Jeśli osoba zarejestrowała się w PUP w ciągu 30 dni od ustania prawa do renty, którą
pobierała nieprzerwanie co najmniej przez 5 lat oraz:
Kobieta:
– ukończyła 55 lat i udokumentuje okres uprawniający do emerytury w wymiarze 20 lat.
Mężczyzna:
– ukończył 60 lat i legitymuje się okresem uprawniającym do emerytury w wymiarze 25 lat.
Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie spełniającej warunki określone powyżej
po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, jeśli dodatkowo
osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:
– nadal jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna,
– w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny
przyjęcia propozycji pracy wskazanej przez PUP (propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo
zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych),
– złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez PUP dokumentu poświadczającego 6-miesięczny
okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Kiedy przyznane zostanie świadczenie przedemerytalne (etapy nabywania prawa
do świadczenia)
Tak więc osoba uprawniona do świadczenia (tracąca pracę w sposób opisany powyżej,
będąca w odpowiednim wieku lub mogąca udokumentować wymagane okresy) musi ponadto spełniać warunki do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna (patrz podrozdział:
„Status bezrobotnego”) oraz nabyć prawo do zasiłku dla bezrobotnych (patrz: „Kto może
otrzymać zasiłek dla bezrobotnych”).
Najpierw osoba uprawniona przez okres 6 miesięcy pobiera zasiłek dla bezrobotnych.
W tym czasie PUP może kierować tę osobę do pracy lub na szkolenia. Celem tych działań
jest aktywizacja osoby, która utraciła pracę – powinna ona odzyskać zatrudnienie – nie
chodzi tu tylko o „doczekanie” do świadczenia przedemerytalnego. Jeśli PUP wskaże
propozycję pracy, to bezrobotny powinien propozycję przyjąć. Odmowa może nastąpić
tylko w szczególnych, uzasadnionych wypadkach. Jeśli bezrobotny odmówi przyjęcia
propozycji pracy, traci prawo do świadczenia.
Jeśli jednak PUP w okresie pobierania zasiłku nie znajdzie dla osoby uprawnionej do
świadczenia odpowiedniego zatrudnienia, to osoba ta powinna w ciągu 30 dni od dnia
zakończenia okresu pobierania zasiłku (od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy
dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku) zgłosić się do ZUS
194
2/15/13 4:39 PM
Лица, ведущие хозяйственную деятельность
Если фирма объявила о банкротстве после минимум 24 месяцев деятельности, в
течение которых шли отчисления на социальное страхование.
– в возрасте от 56 лет и 20 летним трудовым стажем дающим
право выйти на пенсию,
– в возрасте от 61 года и 25 летним трудовым стажем,
Лица, которые получали пособия по нетрудоспособности
В случае регистрации в повятовом бюро по трудоустройству в течение 30 дней с
момента окончания срока получения пособия, длившегося не менее 5 лет
– в возрасте от 55 лет и 20 летним трудовым стажем дающим право выйти на пенсию,
– в возрасте от 60 лет и 25 летним трудовым стажем.
Предпенсионное пособие выделяется людям, отвечающим в/у требованиям по
прошествии минимум 6 месяцев получения пособия по безработице и:
– далее состоящим на учёте в бюро,
– в период получения пособия не отказавшим в принятии работы со стороны повятового бюро без обоснованной причины (предложения по трудоустройству
или выполнения иной оплачиваемой работы согласно существующему закону о
стимулировании занятости в том числе интервенционных и публичных работ),
– подаст заявление по признании предпенсионного пособия в течение 30 дней со
дня выдачи со стороны повятового бюро справки о достижении 6 месячного срока
получения пособия по безработице.
Когда признаётся предпенсионное пособие (этапы получения права на пособие)
Таким образом, лицо, получившее право на пособие (теряющее работу по одному
из в/о сценариев, будучи в определённом возрасте и в состоянии документировать
стаж), должно также отвечать требованиям для регистрации в качестве безработного
(см. главу «Статус безработного») и получить право на пособие по безработице (см.
главу «Кто может получить пособие по безработице»).
Сначала, такой человек получает пособие по безработице в течение 6 месяцев,
а повятовое бюро может направлять его на работу либо курсы. Целью таких мер
является активизация лица, которое потеряло работу, – оно должно получить работу – тут не идёт речь только о том, чтобы «дождаться» предпенсионного пособия.
Если повятовое бюро предложит работу, то безработный должен принять её. Отказ
принимается только в особых случаях, иначе это ведёт к утере пособия.
В случае отсутствия предложений на работу, следует в течение 30 дней со дня
окончания срока признания пособия (дата выдачи справки в повятовом бюро по
195
2/15/13 4:39 PM
i wystąpić z wnioskiem o przyznanie świadczenia przedemerytalnego. Do wniosku należy
dołączyć dokumenty, które są niezbędne do ustalenia, czy dana osoba faktycznie spełnia
wszystkie wymagania, tzn. dokumenty poświadczające okresy uprawniające do emerytury,
tryb rozwiązania ostatniego stosunku pracy i zaświadczenie z PUP o pobieraniu zasiłku
dla bezrobotnych przez 6 miesięcy.
Świadczenie wynosi 867,25 zł miesięcznie. Jednakże w przypadku osób uprzednio
pobierających rentę, świadczenie będzie wypłacane w kwocie nie wyższej niż renta.
UWAGA: Wysokość świadczenia zmienia się – podlega waloryzacji. Należy więc upewnić
się, czy podana wysokość jest aktualna. Obowiązującą kwotę powinien znać pracownik
PUP lub ZUS. Informacje można też znaleźć w internecie (np. na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych http://www.zus.pl).
Jeśli osoba pobierająca świadczenie, będzie uzyskiwała jeszcze inny dochód (dorabiała),
to musi się liczyć z tym, że kwota świadczenia ulegnie zmniejszeniu, lub zawieszeniu.
O szczegóły najlepiej dowiadywać się w ZUS.
Wraz z uzyskaniem prawa do emerytury wygasa prawo do świadczenia przedemerytalnego.
V. PROMOCJA ZATRUDNIENIA – AKTYWNE FORMY WALKI Z BEZROBOCIEM
Poniżej prezentujemy wybrane formy wsparcia, które zostały stworzone, aby pomóc
w walce z bezrobociem. Skorzystać z nich może bezrobotny – w celu podjęcia zatrudnienia; jak też pracodawca – aby tworzyć miejsca pracy. Zaprezentowane wsparcie może
być realizowane, jeśli urząd pracy posiada odpowiednie środki. Osoba bezrobotna powinna więc liczyć się z tym, że PUP nie przyzna wybranej formy pomocy z powodu
braku pieniędzy w danym momencie. Warto jednak za jakiś czas ponowić swój wniosek
o udzielenie pomocy.
Pomoc nie tylko w PUP
Prezentowane formy pomocy są realizowane przez urzędy pracy i wynikają z przepisów
ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Warto jednak wiedzieć, że
istnieją też inne formy wspierania osób bezrobotnych realizowane m.in. przez ośrodki
pomocy społecznej, czy organizacje pozarządowe. Instytucje te mogą zdobywać środki na realizację programów dla osób bezrobotnych z różnych źródeł, m.in. z funduszy
europejskich. Walka z bezrobociem jest jednym z priorytetów Unii Europejskiej, która
przeznacza duże środki na ten cel. Warto więc pytać się w swoim ośrodku pomocy społecznej, urzędzie gminy, urzędzie pracy, gminnych centrach informacji – czy na danym
terenie są realizowane takie programy.
196
2/15/13 4:39 PM
трудоустройству об окончании 6-месячного срока получения пособия) подать заявление в Управление социального страхования (ZUS) о признании предпенсионного
пособия. К заявлению следует приложить документы, необходимые для определения соответствия требованиям – трудовая книжка с периодами трудоустройства,
дающими право на пенсионные выплаты, способ расторжения последнего договора
и справка из повятового бюро о получении пособия в течение 6 месяцев.
Пособие составляет 867,25 зл в месяц. Однако в отношении лиц, получавших прежде какой-либо вид финансовой помощи (renta), эта сумма не превысит её размера.
ВНИМАНИЕ! Размер пособия изменяется. Следует убедиться в актуальности
информации. Текущую сумму должен знать работник Бюро. Информация даётся
также в Интернете (например, на интернет странице Управления социального страхования http://www.zus.pl).
В случае получения дополнительной прибыли параллельно с пособием следует брать
во внимание то, что сумма пособия будет уменьшена или аннулирована. Точную
информацию об этом предоставляют Управления социального страхования (ZUS).
Получение права на пенсию означает утрату права на предпенсионное пособие.
V. СТИМУЛИРОВАНИЕ ЗАНЯТОСТИ – АКТИВНЫЕ ФОРМЫ
БОРЬБЫ С БЕЗРАБОТИЦЕЙ
Ниже представлены некоторые формы поддержки, которые были созданы для борьбы с безработицей. Ими могут воспользоваться безработные для поиска работы и
работодатели – для создания рабочих мест. Представленные формы поддержки
реализуются, если бюро по трудоустройству имеет необходимые средства. Безработный должен брать во внимание то, что может не получить признанной помощи,
если средств на это не хватит. Однако имеет смысл повторить подачу заявления
через некоторое время.
Помощь не только в PUP
Представленные формы помощи реализуются бюро по трудоустройству и следуют из
положений закона о стимулировании занятости и учреждениях рынка труда. Однако,
необходимо знать, что существуют также и другие формы поддержки безработных,
осуществляемые центрами социальной помощи, или внеправительственными организациями. Эти учреждения могут получать средства на осуществление программ для
безработных из различных источников, также и из европейских фондов. Борьба с безработицей является одним из важнейших приоритетов Европейского Союза, которым
выделяются огромные средства на эту цель. Таким образом, имеет смысл интересоваться
в своём центре социальной помощи, управлении гмины, бюро по трудоустройству, гминных информационнных центрах – реализуются ли в данном районе такие программы.
197
2/15/13 4:39 PM
Szkolenia, poradnictwo, pośrednictwo – usługi rynku pracy
Osoba bezrobotna może zostać skierowana na szkolenie. Szkolenie daje możliwość nabycia kwalifikacji zawodowych (w przypadku braku kwalifikacji) lub zmiany/ uzupełnienia
kwalifikacji (jeśli np. z naszymi dotychczasowymi kwalifikacjami nie możemy znaleźć
zatrudnienia). Szkolenie może również dotyczyć aktywnego poszukiwania pracy.
Jest też możliwość ubiegania się o skierowanie na szkolenie, które wybrał sam bezrobotny. Bezrobotny musi wskazać celowość odbycia przez niego danego szkolenia. Koszty
szkolenia, które zwróci nam urząd pracy, nie przekroczą w danym roku 300% przeciętnego
wynagrodzenia.
Bezrobotnemu skierowanemu na szkolenie przysługuje stypendium w wysokości 120%
podstawowej kwoty zasiłku, czyli 890,60 zł. Jeśli liczba godzin szkolenia jest mniejsza niż
150 godzin miesięcznie, wypłacane jest proporcjonalnie mniejsze stypendium.
Należy pamiętać, że osoba, która z własnej winy nie ukończy szkolenia, jest zobowiązana do zwrotu jego kosztów. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy powodem nieukończenia
szkolenia było podjęcie pracy.
Pożyczka na sfinansowanie kosztów szkolenia. Osoba bezrobotna może uzyskać nieoprocentowaną pożyczkę na sfinansowanie kosztów szkolenia, dzięki któremu osoba ta
będzie miała możliwość podjęcia lub utrzymania zatrudnienia, innej pracy zarobkowej
lub działalności gospodarczej. Kwota pożyczki nie może przekroczyć wysokości 400%
przeciętnego wynagrodzenia.
Dofinansowanie kosztów studiów podyplomowych. PUP może sfinansować bezrobotnemu 100% kosztów studiów podyplomowych, jednak w kwocie nie większej niż 300%
przeciętnego wynagrodzenia. Bezrobotnemu za okres studiów przysługuje stypendium
w wysokości 20% zasiłku, czyli 148,50 zł.
Dla poszukujących pracy. Część z opisanych wyżej form pomocy – szkoleń i innych
związanych ze zwiększaniem kwalifikacji – skierowana jest również do osób poszukujących
pracy. Nie dotyczy to jednak wszystkich poszukujących pracy, ale wybranych grup, które
opisano szczegółowo w art. 43 ustawy. Przykładowo, na szkolenie będzie mogła zostać
skierowana osoba poszukująca pracy, która:
– jest w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn
dotyczących zakładu pracy,
– uczestniczy w zajęciach centrum integracji społecznej,
– pobiera rentę szkoleniową.
Osoby poszukujące pracy, skierowane na szkolenie, nie będą jednak miały prawa do
stypendium.
Poradnictwo zawodowe świadczone jest w formie porad indywidualnych i grupowych.
Z poradnictwa mogą korzystać zarówno bezrobotni (czyli osoby spełniające kryteria
podane w podrozdziale: „Status bezrobotnego”) jak i osoby poszukujące pracy. Polega
ono na pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia. W ramach
poradnictwa osoba korzystająca z pomocy może np. zostać skierowana na specjalistyczne
198
2/15/13 4:39 PM
Курсы, консультации, посредничество – услуги рынка труда
Безработный может направляться на курсы, дающие возможность получить профессиональные навыки, получить или повысить необходимые квалификации. Курсы
могут относиться также к формам активного поиска работы.
Можно также самостоятельно ходатайствовать об участии в курсах, отвечающих интересам безработного. Безработный должен указать целесообразность
прохождения им данных курсов. Стоимость курсов, которая будет возвращена
нам бюро по трудоустройсту, не превысит в данном году 300% средней зарплаты.
Безработному, направленному на курсы, полагается стипендия в размере 120%
основной величины пособия (890,60 зл). Если курсы составляют менее 150 часов в
месяц, то стипендия пропорционально уменшится.
Неокончание курса по собственной вине приводит к необходимости возврата
полученных средств. Это не касается ситуации, в которой причиной отказа от обучения является поступление на работу.
На курсы можно взять ссуду. Безработный может получить беспроцентную ссуду
на оплату курсов, благодаря которым, он будет иметь возможность начать новую
работу или не потерять старую, получить другие источники заработка или начать
осуществление хозяйственной деятельности. Средства ссуды не облагаются процентной ставкой, а её размер не превышает 400% среднего уровня зарплаты.
Дотации на издержки, связанные с последипломным обучением безработного.
Повятовые бюро могут финансировать до 100% таких издержек, однако, в размере,
не превышающем 300% среднего заработка. Безработному в период обучения полагается стипендия в размере 20% пособия, то есть 148,50 зл.
Находящимся в поисках работы. Часть из описанных выше форм помощи – курсы
и прочие формы, связанные с повышеним квалификации, – направлены также на
лица, находящихся в поиске работы. Это не касается, однако, всех лиц, находящихся
в поиске работы, а только выборочных групп, которые подробно описаны в ст. 43
закона. Например, на курсы может быть направлено лицо, находящееся в поиске
работы, которое:
– находится в периоде разрыва трудовых или служебных отношений по причине
работодателя,
– участвует в занятиях центра общественной интеграции,
– получает ученическое пособие.
Лица, находящиеся в поиске работы и направленные на обучающие курсы, не будут,
однако, иметь права на стипендию.
Профессиональные консультации предоставляются в виде индивидуальных и
групповых встреч. Ими могут воспользоваться как безработные (отвечающие требованиям описанным в части «Статус безработного») так и лица, занимающиеся
поиском работы.
199
2/15/13 4:39 PM
badania umożliwiające wydanie opinii o przydatności do określonego zawodu czy stanowiska. Koszty badań pokryje urząd pracy.
Pracodawca również może korzystać z poradnictwa, które polega wtedy na pomocy
w doborze odpowiednich pracowników.
Pośrednictwo pracy prowadzone jest nieodpłatnie, przez urzędy pracy, agencje zatrudnienia oraz Ochotnicze Hufce Pracy. Placówki prowadzące pośrednictwo zbierają
i udostępniają oferty od pracodawców, inicjują również kontakty pracodawców z bezrobotnymi i poszukującymi pracy. Prowadzenie pośrednictwa obejmuje też informowanie
bezrobotnych o przysługujących im prawach i o ich obowiązkach.
Aktywne wsparcie finansowe – instrumenty rynku pracy i przygotowanie zawodowe
dorosłych
Dodatek aktywizacyjny. Przyznawany jest bezrobotnemu uprawnionemu do zasiłku
(patrz podrozdział: „Kto może otrzymać zasiłek dla bezrobotnych”), w dwóch sytuacjach:
1. jeśli na podstawie skierowania urzędu podejmuje zatrudnienie w niepełnym wymiarze
czasu pracy, a jego wynagrodzenie jest niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W tym przypadku dodatek powinien uzupełnić wynagrodzenie do kwoty minimalnego
wynagrodzenia. Dodatek nie może jednak przekroczyć 50% kwoty zasiłku dla bezrobotnych,
czyli kwoty 371,10 zł. Dodatek przysługuje przez okres, w jakim wypłacany byłby zasiłek.
Dodatek nie przysługuje, jeśli pracodawca otrzymał z PUP dofinansowanie do stanowiska pracy.
2. podejmuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową z własnej inicjatywy. Wysokość
dodatku w tej sytuacji wynosi również 50% zasiłku, czyli 371,10 zł, ale przysługuje tylko
przez połowę okresu w jakim przysługiwałby zasiłek.
Dodatek nie przysługuje w przypadku podjęcia zatrudnienia poza granicami Polski
oraz jeśli zatrudnienie następuje u pracodawcy, dla którego osoba pracowała bezpośrednio
przed zarejestrowaniem jako osoba bezrobotna.
Środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Środki mogą być przyznane bezrobotnemu podejmującemu działalność gospodarczą. Ich wysokość określa umowa zawarta pomiędzy bezrobotnym, a PUP. Nie mogą jednak przekroczyć kwoty 6-krotnego
przeciętnego wynagrodzenia. W przypadku podjęcia działalności gospodarczej w ramach
nowo tworzonej spółdzielni socjalnej maksymalna dotacja nie może przekroczyć kwoty
4-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, a jeśli bezrobotny przystępuje do działającej już
spółdzielni – 3-krotnego przeciętnego wynagrodzenia (spółdzielnie socjalne to specjalny
rodzaj spółdzielni, tworzonych głównie z myślą o osobach wykluczonych, czyli m.in. bezrobotnych i niepełnosprawnych, przy ich aktywnym udziale – w spółdzielniach znajdują
oni zatrudnienie). Środki wraz z odsetkami podlegają zwrotowi jeśli zostaną wykorzystane
niezgodnie z umową, bądź jeśli działalność gospodarcza będzie prowadzona krócej niż
przez 12 miesięcy. Zwrotu będzie musiała dokonać również osoba, która była członkiem
spółdzielni socjalnej przez okres krótszy niż 12 miesięcy.
200
2/15/13 4:39 PM
Суть заключается в поиске соответствующей профессии или места работы.
В результате можно получить направление на спец. обследование, которое должно
помочь в выдаче рекомендации о пригодности к выполнению той или иной работы
или профессии. Расходы за обследование берёт на себя Бюро по трудоустройству.
Работодатель также может воспользоваться консультацией в выборе подходящего работника.
Посредничество в поиске работы имеет характер бесплатной услуги, предоставляемой биржами труда, агентствами по поиску работы или т.н. Добровольными
трудовыми хувцами (союзами) (Ochotnicze Hufce Pracy). Их отделения собирают и
предоставляют предложения о работе, организуют встречи работодателей с безработными. Кроме того предоставляют информацию о правах безработных и их
обязанностях.
Активные формы финансовой поддержки – инструменты рынка труда и
профессиональная подготовка
Прибавка на активизацию. Признаётся лицам, имеющим право на получение
пособия (см. часть «Кто может получить пособие по безработице») в двух случаях:
1. Если на основании направления бюро поступает на работу на неполную ставку,
а зарплата не превышает минимального уровня. Прибавка дополняет вознаграждение до суммы минимальной заработной платы, но не более чем на 50% пособия по
безработице, т.е суммы 371,10 зл. Прибавка признаётся на срок, в течение которого
выдавалось бы пособие по безработице.
Прибавка не признаётся, если работодатель получил доплаты из повятового
бюро на рабочие места.
2. Поступает на работу или берётся за другую оплачиваемую работу по своей воле.
Размер прибавки в этом случае также составляет 50% пособия,т.е. 371,10 зл, однако,
признаётся лишь на половину периода, в течение которого выдавалось бы пособие
по безработице.
Прибавка не выдаётся в случае работы за границей, а также если работа выполняется у работодателя, на которого данное лицо работало непосредственно перед
потерей работы и регистрацией в качестве безработного.
Средства на начало хозяйственной деятельности. Средства могут быть выделены
безработному, начинающему хозяйственную деятельность. Их размер определяется
в договоре, заключённом между безработным и PUP, однако, не может превысить 6–
кратного уровня средней заработной платы. В случае начала ведения хозяйственной
деятельности в пределах новосозданного социального кооператива, максимальная
дотация не может превысить суммы 4-кратного уровня средней заработной платы,
а если безработный присоединяется к уже действующему кооперативу – суммы
3-кратного уровня заработной платы (социальный кооператив – это особый вид
кооператива, создаваемый в основном для исключённых лиц, т.е. также для безработных и инвалидов, при их активном участии – в кооперативах они находят
201
2/15/13 4:39 PM
Nie każda prośba o przyznanie środków na rozpoczęcie działalności zostanie rozpatrzona pozytywnie. Ta forma pomocy staje się coraz popularniejsza wśród bezrobotnych,
a urzędy pracy mają w danym roku zamkniętą pulę środków na ten rodzaj pomocy i pula
ta w pewnym momencie zostaje wyczerpana (dla nas może już nie starczyć). Z tego powodu urzędy dokładnie przyglądają się składanym wnioskom. Wniosek należy traktować
jak biznesplan – dobrze przemyśleć i opisać przedsięwzięcie (pamiętając przy tym, że
niepowodzenie – przerwanie działalności przed upływem roku – spowoduje, że będziemy
zmuszeni do zwrotu otrzymanych środków). Warto też poszukać wsparcia w organizacjach pozarządowych – wiele z nich przygotowuje bezrobotnych do samozatrudnienia.
Zwrot kosztów przejazdów lub kosztów zakwaterowania. Zwrot taki może nastąpić,
jeśli osoba bezrobotna, skierowana przez urząd pracy, podejmuje zatrudnienie lub inną
pracę zarobkową, rozpoczyna staż, przygotowanie zawodowe dorosłych, lub została
skierowana na zajęcia z zakresu poradnictwa zawodowego lub pomocy w aktywnym
poszukiwaniu pracy, poza miejscem zamieszkania. Zwrot nie zostanie przyznany jeśli wynagrodzenie uzyskiwane przez zainteresowanego przekracza 200% minimalnego
wynagrodzenia za pracę. W przypadku zwrotu kosztów zakwaterowania czas dojazdu
i powrotu do miejsca stałego zamieszkania musi wynosić ponad 3 godziny (i w związku
z tym skierowany decyduje się na zakwaterowanie w miejscowości, w której podejmuje
pracę). Zwrot kosztów zakwaterowania nie przysługuje w sytuacji skierowania na zajęcia
z poradnictwa i aktywnego poszukiwania pracy. Opisana tu pomoc przyznawana jest na
okres do 12 miesięcy.
Przygotowanie zawodowe dorosłych to forma wsparcia, która ma spowodować, żeby
osoba bezrobotna nauczyła się zawodu i uzyskała formalne potwierdzenie (świadectwo/
zaświadczenie) zdobytych kwalifikacji czy tytułu zawodowego. Przygotowanie przybiera
dwie formy: dłuższą, którą jest praktyczna nauka zawodu (od 12 do 18 miesięcy), i krótszą
– przyuczenie do pracy (od 3 do 6 miesięcy). W trakcie odbywania przygotowania zawodowego dorosłych otrzymuje się stypendium w wysokości 120% zasiłku, czyli 890,60 zł.
Nauka zawodu odbywa się najczęściej u pracodawcy (podobnie jak w przypadku opisanego
dalej stażu), bez nawiązania stosunku pracy, na podstawie umowy między pracodawcą,
a starostą.
Z niektórych form pomocy mogą skorzystać także pracodawcy zatrudniający skierowane z PUP osoby bezrobotne, są to m.in.: refundacja kosztów wyposażenia i doposażenia
stanowiska pracy oraz opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne.
202
2/15/13 4:39 PM
трудоустройство). Средства вместе с процентами подлежат возврату, если будут
использованы не в соответствии с договором, или, если хозяйственная деятельность
будет осуществляться менее 12 месяцев. Возврат также должно сделать лицо, которое было членом социального кооператива в течение периода менее 12 месяцев.
Не каждая просьба о выделении средств на начало хозяйственной деятельности
рассматривается с положительным результатом. Эта форма помощи становится
всё более популярной среди безработных, а бюро по трудоустройству имеют в году
ограниченный фонд средств на эту форму помощи и этот фонд в определённый
момент будет израсходован ( может уже не хватить). Поэтому бюро по трудоустройству внимательно рассматривают поданные заявления. Заявление необходимо трактовать как бизнес-план, хорошо обдумать и описать начинание ( при этом
необходимо помнить, что неудача – прекращение деятельности, осуществляемой
менее года – приведёт к тому, что мы будем вынужденны вернуть предоставленные
нам средства). Имеет смысл также поискать поддержку во внеправительственных
организациях – многие из них подготавливают безработных к самостоятельному
трудоустройству.
Рефинансирование затрат на переезды или жильё. Такое рефинансирование
может наступить, если безработный, направленный через бюро по трудоустройству,
устраивается на работу или находит другой вид заработка, начинает стажировку,
профессиональную подготовку, или направлен на занятия в области профессионального консультирования или помощи в активном поиске работы за пределами
места проживания. Возврат не признаётся, если вознаграждение превысит 200%
минимальной зарплаты. В случае рефинансирования жилья, время на дорогу должно
превышать 3 часа, в связи с чем направляемое лицо решается переехать на новое
место в непосредственной близости от работы. Возврат расходов на съём жилья не
осуществляется в случае направления на занятия по консультированию и активному
поиску работы. Описанная выше помощь предоставляется на период до 12 месяцев.
Профессиональная подготовка это форма поддержки, которая должна привести
к тому, чтобы безработный научился профессии и получил формальное подтверждение (свидетельство/справку) полученных квалификаций или профессионального
звания. Подготовка принимает 2 формы: более длительная, которая является практическим обучением профессии (от 12 до 18 месяцев), и короткая – приучением к
работе (от 3 до 6 месяцев). В ходе прохождения профессиональной подготовки выплачивается стипендия в размере 120% пособия, т.е. 890,60 зл. Обучение профессии
проходит чаще всего у работодателя (как в случае и описанной ниже стажировки),
без трудовых отношений, на основании договора между работодателем и старостой.
Некоторыми формами помощи могут воспользоваться работодатели, которые
принимают на работу людей из повятового бюро. Это касается: рефинансирования
затрат на оборудование и дополнительное оснащение рабочих мест, а также отчислений в фонд оплаты труда.
203
2/15/13 4:39 PM
Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy
Ustawa wyróżnia siedem grup, do których kierowane są specjalne formy wsparcia. Wyróżnione grupy przedstawia tabela.
NUMER
GRUPY
NAZWA GRUPY
DEFINICJA GRUPY
GRUPA
1
bezrobotni do 25 roku życia
to bezrobotni, którzy do dnia zastosowania
wobec nich określonej formy pomocy nie
ukończyli 25 roku życia
GRUPA
2
bezrobotni długotrwale
albo po zakończeniu
realizacji kontraktu
socjalnego lub kobiety,
które nie podjęły
zatrudnienia po urodzeniu
dziecka
bezrobotni długotrwale to bezrobotni
pozostający w rejestrze urzędu pracy łącznie
przez okres ponad 12 miesięcy w okresie
ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów
odbywania stażu i przygotowania zawodowego
dorosłych
(definicja kontraktu socjalnego znajduje się
w dalszej części opracowania)
GRUPA
3
bezrobotni powyżej 50
roku życia
to bezrobotni, którzy w dniu zastosowania
wobec nich określonej formy pomocy ukończyli
co najmniej 50 rok życia
GRUPA
4
bezrobotni bez
kwalifikacji zawodowych,
bez doświadczenia
zawodowego lub bez
wykształcenia średniego
bezrobotni bez kwalifikacji to bezrobotni
nieposiadający kwalifikacji do wykonywania
jakiegokolwiek zawodu poświadczonych
dyplomem, świadectwem, zaświadczeniem
instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem
uprawniającym do wykonywania zawodu,
bezrobotni bez doświadczenia zawodowego
to bezrobotni, którzy wykonywali zatrudnienie
oraz inną pracę zarobkową lub działalność
gospodarczą krócej niż przez 6 miesięcy lub
wcale nie pracowali
GRUPA
5
bezrobotni samotnie
wychowujący co najmniej
jedno dziecko do 18 roku
życia
(definicja samotnego wychowywania dziecka
znajduje się w dalszej części opracowania)
204
2/15/13 4:39 PM
Люди, имеющие особые права на рынке труда
Закон определяет 7 групп, получающих особые формы помощи и представленных
ниже в таблице.
НОМЕР
ГРУППЫ
НАЗВАНИЕ ГРУППЫ
ОПРЕДЕЛЕНИЕ ГРУППЫ
ГРУППА 1
безработные в
возрасте до 25 лет
это безработные, которым до момента
получения определенной формы помощи не
исполнилось 25 лет
ГРУППА 2
долголетние
безработные, либо
после окончания
социального
контракта либо
женщины, которые не
начали работать после
рождения ребёнка
люди, остающиеся в регистрах безработных
свыше 12 месяцев в течение последних 2
лет, не считая периодов стажировок и проф.
подготовки в местах работы.
ГРУППА 3
безработные в
возрасте свыше 50
лет
это безработные, которым в момент
получения определённой формы помощи
исполнилось 50 лет
ГРУППА 4
неквалифицированные
безработные, без
опыта или среднего
образования
неквалифицированные, т.е. не имеющие
дипломов, свидетельств, справок о проф.
подготовке и т.п., дающих право на занятие
профессией.
(определение понятия социального контракта
находится в последующей части данного
издания)
без опыта – безработные, которые выполняли
работу или получали другой дополнительный
доход, или осуществляли хозяйственную
деятельность менее 6 месяцев, или вообще не
работали
ГРУППА 5
безработные, которые
в одиночку растят
ребёнка/детей в
возрасте до 18 лет
(определение понятия находится в
последующей части данного издания)
ГРУППА 6
безработные после
мест лишения свободы
лица, зарегистрированные на бирже труда
после выхода из мест заключения
205
2/15/13 4:39 PM
GRUPA
6
bezrobotni, którzy po
odbyciu kary pozbawienia
wolności nie podjęli
zatrudnienia
osoby, które po opuszczeniu zakładu karnego
nie mogą znaleźć pracy i uzyskają status osoby
bezrobotnej (zarejestrują się w urzędzie pracy
jako bezrobotne)
GRUPA
7
bezrobotni niepełnosprawni
to bezrobotni, którzy przy rejestracji potwierdzą
swoją niepełnosprawność, przedstawiając
odpowiednie orzeczenie (o stopniu
niepełnosprawności, niezdolności do pracy
lub grupie inwalidzkiej). Trzeba pamiętać, że
niepełnosprawni mający uprawnienia do renty
z tyt. niezdolności do pracy czy renty socjalnej,
nie zostaną zarejestrowani jako bezrobotni
(pisaliśmy o tym w podrozdziale: „Status
bezrobotnego”). To, z jakich form pomocy
świadczonych przez PUP mogą korzystać
niepełnosprawni, określa ustawa o rehabilitacji
zawodowej (Dz.U.2010.214.1407). Będą to
m.in. staże i prace interwencyjne. Z pomocy
tej skorzystają bezrobotni niepełnosprawni,
a także niepełnosprawni poszukujący pracy
niepozostający w zatrudnieniu.
PRZYKŁADY POMOCY SKIEROWANEJ DO OSÓB BĘDĄCYCH W SZCZEGÓLNEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY (czyli do wyróżnionych w tabeli grup)
Staż. Urząd pracy może skierować bezrobotnego (z wszystkich wymienionych grup)
na staż u pracodawcy. Celem stażu jest nabycie umiejętności praktycznych. Staż może
trwać do 6 miesięcy. Bezrobotni z grupy 1 oraz bezrobotni absolwenci szkół wyższych, do
ukończenia 27 lat, w ciągu roku od ukończenia szkoły, mogą zostać skierowani na dłuższy
staż, trwający do 12 miesięcy. Podczas stażu nie zostaje nawiązany stosunek pracy, a formą
wynagrodzenia jest stypendium w wysokości 120% zasiłku dla bezrobotnych, czyli 890,60 zł.
Warto wiedzieć, że pracodawca występujący do PUP o zorganizowanie u niego stażu
może we wniosku wskazać imiennie osobę bezrobotną, którą chce przyjąć. Jeśli więc znaleźliśmy interesujące nas miejsce pracy, a pracodawca nie ma środków, aby nas zatrudnić,
warto poinformować go o możliwości zatrudnienia nas w ramach stażu. Dla pracodawcy
nie wiąże się to z kosztami wypłaty stypendium ani składek na ubezpieczenie społeczne
i zdrowotne, gdyż finansuje to urząd pracy.
Stypendium. Przysługuje bezrobotnemu bez kwalifikacji zawodowych, który w okresie
12 miesięcy od dnia zarejestrowania w PUP podejmuje naukę:
206
2/15/13 4:39 PM
ГРУППА 7
безработные с
ограниченной
трудоспособностью
Регистрируясь, такие люди должны представить
справки о степени нетрудоспособности/группе
инвалидности или др.
Необходимо помнить, что инвалиды,
имеющие право на получение пособия по
причине нетрудоспособности или имеющие
право на социальное пособие, не будут
зарегистрированы как безработные (об
этом писалось в подразделе «Статус
безработного»). Формы помощи, оказываемые
PUP, которыми могут пользоваться инвалиды,
определяется законом о профессиональной
реабилитации (Законодательный Вестник
2010.214.1407). Также это стажировки и
интервенционные работы. Этой помощью
воспользуются безработные инвалиды,
а также инвалиды, находящиеся в поиске
работы, не имеющие работы.
ПРИМЕРЫ ПОМОЩИ
Стажировки. Бюро по трудоустройству может направить безработного (из всех
перечисленных групп) на стажировку у работодателя. Целью стажировки является
получение практических навыков. Стажировка может продолжаться 6 месяцев.
Безработные из первой группы и безработные выпускники высших учебных заведений до исполнения 27 лет в течение года с момента окончания учёбы в учебном
заведении могут быть направлены на более длительную стажировку, продолжительностью до 12 месяцев. Во время прохождения стажировки не создаются трудовые
отношения, а формой оплаты труда является стипендия в размере 120% пособия
по безработице, т.е. 890,60 зл.
Необходимо знать, что работодатель, обращающийся в PUP с просьбой об
организации у него стажировок, может в заявлении указать безработного, которого хочет принять, по имени. Следовательно, если мы нашли подходящее место
работы и работодатель не имеет средств на то, чтобы взять нас на работу, то стоит
поинформировать его о возможности трудоустройства в порядке стажировки. Работодатель не будет нести расходы, связанные с выплатой стипендий и взносами
на социальное страхование, так как это финансируется бюро по трудоустройству.
Стипендия. Признаётся безработному без профессиональных квалификаций, который в течение 12 месяцев со дня регистрации в PUP начинает обучение :
– в погимназиальной школе для взрослых, являющейся государственной школой
или частной школой на правах государственной школы,
– в высшей учебном заведении заочно.
207
2/15/13 4:39 PM
– w szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych, będącej szkołą publiczną lub niepubliczną
o uprawnieniach szkoły publicznej,
– w szkole wyższej, gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych.
Pomoc wynosi 100% kwoty zasiłku, czyli 742,10 zł miesięcznie. Stypendium przysługuje
w okresie pobierania nauki, przez 12 miesięcy od dnia podjęcia nauki, ale starosta może
podjąć decyzję o przedłużeniu tego okresu. Warunkiem uzyskania prawa do stypendium jest
spełnienie kryterium dochodowego z ustawy o pomocy społecznej (Dz.U.2009.175.1362),
które obecnie wynosi 351 zł na osobę w rodzinie.
Zatrudnienie subsydiowane. To zatrudnienie w ramach tzw. prac interwencyjnych lub
robót publicznych. Organizator robót lub pracodawca zatrudniający osobę w ramach prac
interwencyjnych, otrzymuje przez określony okres zwrot części kosztów (wynagrodzenia,
ubezpieczenia społeczne, wyposażenie nowego stanowiska pracy). Z pomocy w formie
zatrudnienia subsydiowanego, w różnym stopniu mogą korzystać wszystkie wymienione
w tabeli grupy.
Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem. Jeśli bezrobotny należący do grupy 5 podejmie zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, zostanie skierowany na staż, przygotowanie zawodowe dorosłych lub szkolenie, może otrzymać refundację kosztów opieki nad
dzieckiem lub dziećmi do lat 7 (np. koszty zatrudnienia opiekunki). Koszty opieki należy
udokumentować. Maksymalna kwota refundacji, to wysokość połowy podstawowej kwoty
zasiłku (czyli 371,10 zł) na każde dziecko. Pomoc można otrzymać na okres do 6 miesięcy,
a w przypadku skierowania na staż, przygotowanie zawodowe dorosłych lub szkolenie
– na okres trwania tych form wsparcia. Refundacja przysługuje, jeśli przychód osiągany
z ww. tytułów (pracy, stażu itd.) nie przekracza minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Refundacja może być wypłacana również w formie zaliczki.
Refundacja przysługuje też bezrobotnemu opiekującemu się osobą zależną (patrz:
„Definicje”). (wszystkie formy pomocy dla osób będących w szczególnej sytuacji na rynku
pracy oraz zasady ich stosowania znajdują się w ustawie, do której tekstu należy się odwołać
w konkretnym przypadku – formy te opisane są w artykułach 50-61b)
Indywidualny plan działania jest przygotowywany dla bezrobotnego (lub poszukującego
pracy) przy jego udziale. Celem planu ma być doprowadzenie do podjęcia odpowiedniej pracy. Przygotowanie indywidualnego planu jest obowiązkowe w przypadku osób
z większości grup wymienionych w tabeli, jeśli pozostają w rejestrze bezrobotnych przez
co najmniej 180 dni. W planie zostaną podane m.in. konkretne działania podejmowane
przez urząd pracy wobec bezrobotnego (formy pomocy z ustawy), terminy kontaktów
z pośrednikiem pracy, doradcą zawodowym lub innym pracownikiem urzędu oraz termin
i warunki zakończenia realizacji planu.
208
2/15/13 4:39 PM
Помощь составляет 100% пособия, т.е. 742,10 зл. в месяц. В течение 12 месяцев с
начала обучения должна выплачиваться стипендия. Староста может принять решение о продлении этого периода. Условием получения права на стипендию является
выполнение доходного критерия, определяемого законом о социальной помощи
(Законодательный Вестник 2009.175.1362), который в настоящее время составляет
351 зл на человека в семье.
Субсидирование трудоустройства. Касается т.н. интервенционных и публичных
работ. Организатор работ получает рефинансирование вознаграждения, соц. страхования, оборудования рабочего места в течение определённого срока. Этой формой
могут пользоваться все группы таблицы.
Рефинансирование затрат на опеку над ребёнком. Принадлежность к 5 группе
даёт устроившемуся на работу человеку право на стажировку, проф. подготовку
или курсы с рефинансированием затрат на опеку над ребёнком/детьми в возрасте
до 7 лет. Затраты следует документировать. Максимальная сумма рефинансирования – половина основной суммы пособия на каждого ребёнка для oпеки (т.е. 371,10
зл). Помощь можно получить на период до 6 месяцев, а в случае направления на
стажировку, переквалификацию или курсы – на период продолжительности этих
форм поддержки. Рефинансирование признаётся, если доход, полученный на работе,
стажировке, на человека в семье не превышает размера минимальной заработной
платы. Рефинансирование может выдаваться также в виде аванса.
Рефинансирование признаётся также безработному лицу, ухаживающему за
человеком, зависимому от него (см. «Определения») (все формы помощи для безработных из групп и правила применения описаны в законе, на который следует
ссылаться в конкретных случаях, описанных в статьях 50–61б).
Индивидуальный план действий подготавливается для безработного (или лица,
находящегося в поиске работы) при его участии. Целью плана является привести
к устройству на подходящую работу. Подготовка индивидуального плана является
обязательной в случае лиц из большинства групп, перечисленных в таблице, если
они находятся в реестре безработных хотя бы 180 дней. В плане будут указаны
также конкретные действия, совершаемые бюро по трудоустройству в отношении
безработного (формы помощи из закона), сроки контактов с посредниками, консультантами или другим работником бюро, а также сроки и условия завершения
выполнения плана.
209
2/15/13 4:39 PM
VI. PRZYDATNE WSKAŹNIKI
Poniższe wskaźniki podajemy dla lepszej orientacji w kwotach, o jakich mówią opisane
w poprzednich podrozdziałach formy pomocy. W każdym konkretnym przypadku
należy upewnić się czy dana wysokość jest aktualna. Niezbędnych informacji powinien udzielić pracownik urzędu pracy. Informacje można też znaleźć w internecie (np.
na stronie ministerstwa pracy http://www.mpips.gov.pl).
Wysokość zasiłku dla bezrobotnych (tzw. podstawowa kwota zasiłku):
– 742,10 zł miesięcznie w okresie pierwszych trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku,
– 582,70 zł miesięcznie w okresie kolejnych miesięcy
minimalne wynagrodzenie w 2011 r. – 1386 zł
przeciętne wynagrodzenie (w IV kwartale 2010 r.) – 3438,21 zł
VII. DEFINICJE
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zawiera w art. 2 wyjaśnienia
pojęć. Poniżej podajemy wybrane definicje. Zapoznanie się z nimi pozwoli lepiej zrozumieć
zagadnienia opisane w opracowaniu.
bezrobotny bez kwalifikacji zawodowych – to bezrobotny nieposiadający kwalifikacji
do wykonywania jakiegokolwiek zawodu poświadczonych dyplomem, świadectwem,
zaświadczeniem instytucji szkoleniowej lub innym dokumentem uprawniającym do
wykonywania zawodu.
doświadczenie zawodowe – to doświadczenie uzyskane w trakcie zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej lub prowadzenia działalności gospodarczej przez okres
co najmniej 6 miesięcy.
inna praca zarobkowa – wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów
cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub
spółdzielni usług rolniczych.
instrumenty rynku pracy – to m.in. finansowanie kosztów przejazdu i kosztów zakwaterowania w różnych sytuacjach (np. kiedy bezrobotny, skierowany przez PUP, podejmuje
zatrudnienie poza miejscem stałego zamieszkania), dofinansowanie wyposażenia miejsca
pracy oraz podjęcia działalności gospodarczej, refundowanie pracodawcy składek na
ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego, dodatki
aktywizacyjne. Wybrane instrumenty zostały szerzej opisane w opracowaniu.
210
2/15/13 4:39 PM
VI. ПОЛЕЗНЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ
Для лучшей ориентации в размерах соц. помощи ниже приведены показатели. Показатели изменяются, поэтому надо проверять их актуальность. Информация
предоставляется в бюро. Информация предоставляется также в Интернете (например, на интернет странице министерства труда http://www.mpips.gov.pl).
Размер пособия по безработице (основная квота пособия):
– 742,10 зл в месяц, в период первых трёх месяцев получения пособия,
– 582,70 зл в месяц, в период последующих месяцев
минимальная зарплата в 2011г. – 1386 зл
средняя зарплата (во IV квартале 2010 г.) – 3438,21зл
VII. ОПРЕДЕЛЕНИЯ
Закон о стимулировании занятости и учреждениях рынка труда во 2 главе даёт
разъяснения к терминам. Ниже представлены некоторые из них.
безработный без опыта работы – безработный, выполнявший работу в течение
менее, чем 6 месяцев.
безработный без квалификаций – не имеющий диплома, свидетельства, справки
об окончании курсов и т.п.
профессиональный опыт – это опыт, полученный в ходе устройства на работу,
выполнения другой оплачиваемой работы или ведения хозяйственной деятельности в течение хотя бы 6 месяцев.
другая оплачиваемая работа – работа по контракту или на основе гражданских
договоров (umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło) или в период членства
в аграрном производственном кооперативе и т.п.
инструменты рынка труда – это также финансирование расходов на проезд и расходов на проживание в различных ситуациях ( например, когда безработный, направленный PUP, устраивается на работу не по месту своего постоянного проживания),
дофинансирование оснащения рабочего места и создания условий для проведения
хозяйственной деятельности, возвращение работодателю взносов на социальное
страхование в связи с приёмом на работу безработного по направлению, активизационные прибавки. Более подробно инструменты выборочно описаны в данном издании.
социальный контракт – подписывается с лицом, которое пользуется поддержкой
социальной помощи. В нём содержится также список действий, которые необходимо
выполнить лицу для улучшения своей ситуации. Он может также использоваться в
211
2/15/13 4:39 PM
kontrakt socjalny – podpisywany jest z osobą, która korzysta ze wsparcia pomocy
społecznej. Znajdują się w nim m.in. spisane działania, jakie ma podjąć ta osoba w celu
poprawienia swojej sytuacji. Może być również stosowany wobec niektórych bezrobotnych
w sytuacjach, kiedy instytucje pomocy społecznej (ośrodek pomocy społecznej) i urząd
pracy, współpracują, pomagając danej osobie. Niekiedy podpisanie kontraktu jest obowiązkowe, np. w sytuacji kiedy dana osoba chce skorzystać z pomocy klubu integracji społecznej.
Definicja kontraktu znajduje się w ustawie o pomocy społecznej (Dz.U.2009.175.1362).
Wg tej ustawy kontrakt to pisemna umowa zawartą z osobą ubiegającą się o pomoc, określająca uprawnienia i zobowiązania stron umowy, w ramach wspólnie podejmowanych
działań zmierzających do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny.
odpowiednia praca – zatrudnienie lub inna praca zarobkowa, które podlegają ubezpieczeniom społecznym i do wykonywania których bezrobotny ma wystarczające kwalifikacje lub
doświadczenie zawodowe lub może je wykonywać po uprzednim szkoleniu albo przygotowaniu
zawodowym dorosłych, a stan zdrowia pozwala mu na ich wykonywanie oraz łączny czas
dojazdu do miejsca pracy i z powrotem środkami transportu zbiorowego nie przekracza 3
godzin, za wykonywanie których osiąga miesięczne wynagrodzenie brutto, w wysokości co
najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.
okresy uprawniające do zasiłku – to m.in. okresy: zatrudnienia, świadczenia usług na
podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, prowadzenia działalności gospodarczej,
pracy w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności, pracy w spółdzielniach rolniczych,
a także: służba wojskowa, urlop wychowawczy, okresy, za które przyznano odszkodowanie
z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy, okresy, za
które wypłacono pracownikowi odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia umowy
o pracę i inne okresy, za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz
Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne
wynagrodzenie za pracę (wszystkie okresy wymienione są w ustawie w artykule 71 oraz 72)
osoba poszukująca pracy – to osoba poszukującą zatrudnienia, innej pracy zarobkowej
lub innej formy pomocy określonej w ustawie o promocji zatrudnienia, zarejestrowana
w powiatowym urzędzie pracy.
osoba samotnie wychowująca dzieci – osoba wychowująca co najmniej jedno dziecko
w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wg ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się rodzica
albo opiekuna prawnego, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację (...). Za osobę samotnie
wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej
małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
osoba zależna – oznacza osobę wymagającą ze względu na stan zdrowia lub wiek stałej
opieki, połączoną więzami rodzinnymi lub powinowactwem z osobą objętą usługami lub
instrumentami rynku pracy lub pozostającą z nią we wspólnym gospodarstwie domowym.
212
2/15/13 4:39 PM
отношении некоторых безработных в ситуациях, когда учреждения социальной помощи (центр социальной помощи) и бюро по трудоустройству сотрудничают, помогая
данному лицу. Иногда подписание контракта является обязательным, например, в
ситуации, когда данное лицо хочет воспользоваться помощью клуба общественной
интеграции. Определение контракта находится в законе о социальной помощи (Законодательный Вестник 2009.175.1362). Согласно этому закону, контракт это письменный
договор, заключённый с лицом, старающимся получить помощь, определяющий права
и обязанности сторон, в границах совместно принимаемых действий, направленных
на преодоление трудной жизненной ситуации лица или его семьи.
соответствующая работа – работа или другая форма заработка, от которых идут
отчисления в фонд оплаты труда, и для выполнения которых у безработного имеются соответствующие квалификации, опыт, или безработный может её выполнять
на основании окончания курсов или прохождения профессиональной подготовки,
после мед. обследования, и при условии, что время на дорогу в общественном транспорте до места работы и обратно занимает не менее 3 часов, а также за выполнение
которой, выплачивается заработная плата брутто хотя бы в размере минимального
уровня заработной платы в пересчёте на полный рабочий график.
периоды, дающие право на пособие – рабочий стаж, услуги на основании агентского соглашения и прочие (umowy zlecenia), ведение хоз. деятельности, работы
в местах лишения свободы, работа в аграрных кооперативах, а также: воинская
служба, отпуск, периоды, за которые была признана компенсация за неправомочное расторжение договора со стороны работодателя, периоды выплаты работнику
компенсации за укороченный период расторжения договора и прочие, за которые
шли отчисления в фонд оплаты труда, а основой отчислений была сумма не меньшая
чем минимальная зарплата (все периоды перечислены в законе в статье 71 и 72).
лицо, находящееся в поиске работы – лицо,нигде не работающее, или работающее
и одновременно ищущее работу, или принимающее другие формы помощи, определённые законом о стимулировании затруднения, а также зарегистрированное в
повятовом бюро по трудоустройству.
лицо, в одиночку воспитывающее ребёнка/детей – лицо, воспитывающее по
крайней мере одного ребенка согласно закону о подоходном налоге с физ. лиц. (По
закону о подоходном налоге физических лиц, лицом, самостоятельно воспитывающим детей, считается один из родителей или правовой опекун, являющийся холостяком/незамужней, вдовцом/вдовой, разведенным/разведенной или человеком в
сепарации или просто, когда один из родителей был лишён родительских прав или
находится в местах лишения свободы.
зависимый человек – требующий опеки по состоянию здоровья или из-за возраста
и, имеющий родственные или договорные связи с человеком, пользующимся услугами или инструментами рынка труда или ведущим с ним общее домашнее хозяйство.
213
2/15/13 4:39 PM
prace interwencyjne – zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę, które nastąpiło
w wyniku umowy zawartej ze starostą i ma na celu wsparcie osób będących w szczególnej
sytuacji na rynku pracy (...)
prace społecznie użyteczne – to prace wykonywane przez bezrobotnych bez prawa do zasiłku na skutek skierowania przez starostę, organizowane przez gminę
w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej. Jest to forma
pomocy/ aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, korzystających ze wsparcia pomocy społecznej (np. pobierających zasiłki okresowe), a także sposób kontroli bezrobotnych (utrudnia
pracę „na czarno”). Zatrudnienie w ramach prac społecznie użytecznych nie może przekraczać
10 godzin w tygodniu. Osoba wykonująca prace społecznie użyteczne otrzymuje świadczenie
w wysokości co najmniej 7,10 zł za godzinę (gminy mogą z własnych środków zwiększać tą kwotę)
przeciętne wynagrodzenie – to przeciętne wynagrodzenie w poprzednim kwartale,
od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (...)
przygotowanie zawodowe dorosłych – to instrument aktywizacji w formie praktycznej
nauki zawodu dorosłych lub przyuczenia do pracy dorosłych, realizowany bez nawiązania
stosunku pracy z pracodawcą, według programu obejmującego nabywanie umiejętności
praktycznych i wiedzy teoretycznej, zakończonego egzaminem.
roboty publiczne – zatrudnienie bezrobotnego, w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy,
przy wykonywaniu prac organizowanych przez gminy, organizacje pozarządowe i inne
podmioty, jeśli prace te są finansowane lub dofinansowane m.in. ze środków samorządu
terytorialnego czy budżetu państwa.
staż – to nabywanie przez bezrobotnego umiejętności praktycznych do wykonywania pracy
przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą.
usługi rynku pracy – ustawa o promocji zatrudnienia wymienia następujące usługi: pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe i informację zawodową, organizację szkoleń,
pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy (czyli specjalne szkolenia, ułatwianie dostępu do
baz danych np. o ofertach pracy w internecie, organizowanie i wspieranie klubów pracy,
wspieranie akademickich biur karier). Wybrane usługi zostały szerzej opisane w opracowaniu.
zatrudnienie – wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego
oraz umowy o pracę nakładczą (w pierwszym przypadku może to być np. umowa o pracę,
drugi przypadek dotyczy m.in. pracowników ministerstw, urzędów centralnych, żołnierzy
zawodowych, celników, strażników w zakładach karnych, itp., trzeci odnosi się do szczególnej
formy umowy o pracę stosowanej np. w przypadku osób wykonujących pracę w domu)
214
2/15/13 4:39 PM
интервенционные работы – занятость безработного на основании договора со старостой, заключаемого с людьми, находящимися в особой ситуации на рынке труда (…).
социальные работы – работы выполняемые безработным по направлению старосты
без права на пособие. Организатором является гмина в организационных структурах
социальной помощи, организациях, по уставу занимающихся благотворительностью.
Это форма помощи безработным и контроля за ними (ограничивает возможность
работы на чёрном рынке). Максимальное время на социальных работах не превышает 10 часов в неделю, а получаемое вознаграждение составляет от 7,10 зл в час
(увеличение ставки происходит из средств гмины).
среднее вознаграждение – средняя зарплата за предыдущий квартал, с первого дня
следующего месяца после объявления Председателем Главного статистического управления в Законодательном Вестнике Речипосполитой Польши «Монитор Польски» (…).
профессиональная подготовка – это инструмент активизации в виде подготовки или переквалификации, реализуемый без начала трудовых отношений
с работодателем, по программе, включающей в себя получение практичкских
навыков и теоретических знаний, заканчивающющейся экзаменом.
общественные работы – занятость безработного на период до 12 месяцев на работах, организованных гминой, внеправительственными организациями и другими
субъектами при условии, что эти работы финансируются целиком или частично из
средств самоуправлений или бюджета государства.
стажировка – получение практических навыков работы в ходе её выполнения по
месту работы без подписания договора о работе.
услуги рынка труда – по закону о стимулировании занятости к ним относятся следующие услуги: посредничество в поиске работы, консультирование по профессии и
профессиональное информирование, организация курсов, помощь в активном поиске работы ( т.е специальные курсы, упрощение доступа к базам данных, например,
о предложениях работы в интернете, организация и поддержка трудовых клубов,
поддержка карьерных студенческих бюро). Выборочные услуги описываются более
подробно в данном издании.
трудоустройство – выполнение работы на основании соответствующего соглашения. В Польше существуют несколько видов договорных отношений. Так называемый «стосунек працы» – рабочий контракт, заключаемый на определённый срок,
«стосунек службовы» – работа в министерствах, ведомствах и других бюджетных
учреждениях, «умова о працэ накладчоу» – дословно как договор на выполнение
работ на дому (надомная работа).
215
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 3 POSZUKIWANIA PRACY I TEMATY
POKREWNE
Przy poszukiwaniu pracy, oprócz typowej pomocy udzielanej przez powiatowe lub wojewódzkie urzędy pracy, bardzo pomocny okazuje się internet, gdzie można znaleźć interesujące oferty pracy, pomoc w napisaniu swojego życiorysu (cv), listu motywacyjnego, jak
również założyć konta internetowe na portalach zawodowych, wyliczyć wynagrodzenie
netto/brutto, szkolić się, bądź po prostu poznawać rynek pracy w Polsce.
Poniżej kilka stron przydatnych dla poszukujących pracy:
http://gazetapraca.pl
http://www.infopraca.pl
http://www.pracuj.pl
http://www.jobpilot.pl
http://praca.money.pl
http://www.praca.net
http://www.praca.pl
http://praca.gratka.pl
Strony portali społecznościowych skupiających osoby pragnące rozwijać się zawodowo,
jak i poszukujące pracy, ułatwiające dotarcie potencjalnym pracodawcom do wybranych
kandydatów na pracowników:
http://www.goldenline.pl
http://www.profeo.pl
Kalkulatory wynagrodzeń dostępne są na w/w stronach internetowych, jak również na
takich stronach, jak:
http://www.infor.pl/kalkulatory/wynagrodzenia.html
http://www.gazetaprawna.pl/kalkulatory/wynagrodzenia2011
http://gazetapraca.pl/gazetapraca/0,91738.html
http://www.wynagrodzenia.pl/kalkulator.php
http://www.podatki.egospodarka.pl/kalkulator/wynagrodzen-placowy
http://www.interkadra.pl/kalkulator-plac.html
216
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 3 ПОИСК РАБОТЫ И ПОДОБНЫЕ ТЕМЫ
При поиске работы, кроме типовой помощи, оказываемой повятовой или воеводской биржей труда, очень помогает интернет, где можно найти интересующие нас
предложения работы, помощь в написании своей автобиографии (cv), мотивационного письма, а также можно зарегистрироваться на профессиональных порталах,
рассчитать вознаграждения нетто/брутто, учиться, или просто изучать рынок труда
в Польше.
Ниже перечислены несколько интернет-страниц, которые могут пригодиться при
поиске работы:
http://gazetapraca.pl
http://www.infopraca.pl
http://www.pracuj.pl
http://www.jobpilot.pl
http://praca.money.pl
http://www.praca.net
http://www.praca.pl
http://praca.gratka.pl
Интернет страницы социальных порталов, объединяющие людей, желающих как
профессионально развиваться, так и ищущих работу, облегчают нахождение потенциальным работодателям подходящих претендентов на работу:
http://www.goldenline.pl
http://www.profeo.pl
Калькуляторы вознаграждений доступны как на указанных выше, так и на следующих интернет страницах:
http://www.infor.pl/kalkulatory/wynagrodzenia.html
http://www.gazetaprawna.pl/kalkulatory/wynagrodzenia2011
http://gazetapraca.pl/gazetapraca/0,91738.html
http://www.wynagrodzenia.pl/kalkulator.php
http://www.podatki.egospodarka.pl/kalkulator/wynagrodzen-placowy
http://www.interkadra.pl/kalkulator-plac.html
217
2/15/13 4:39 PM
0,8
1,5
1,9
2,4
3,1
3,8
4,5
5,0
5,5
5,9
6,5
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
12,2
11,1
10,8
10,5
9,8
9,4
8,4
7,7
7,3
7,1
6,8
6,6
14,3
13,5
13,5
13,6
13,4
13,1
12,6
12,3
12,2
12,1
12,4
12,1
16,4
15,5
15,3
15,4
15,4
15,4
14,8
14,3
14,4
14,4
14,4
14,2
16,0
16,1
16,2
16,5
16,8
16,9
16,6
16,2
16,4
16,7
16,8
16,7
14,9
14,7
14,7
15,0
15,2
15,3
15,2
14,8
15,2
15,5
15,9
16,1
13,2
13,3
13,2
13,5
13,8
14,1
14,3
14,7
15,1
15,4
15,5
15,4
10,3
10,3
10,3
10,6
11,0
11,3
11,6
11,7
12,1
12,6
13,0
13,1
10,4
9,9
9,7
9,6
9,5
9,6
9,6
9,7
10,0
10,4
10,6
10,7
13,1
12,5
12,2
12,1
11,9
11,8
11,6
11,6
11,8
12,0
11,9
11,4
15,1
14,5
14,1
14,0
13,9
13,8
13,6
13,6
13,8
14,0
14,0
13,7
17,5
16,8
16,4
16,3
16,2
16,0
15,9
15,9
16,0
16,1
15,9
15,7
20,0
19,7
19,5
19,5
19,5
19,4
19,4
19,2
19,9
20,1
20,2
20,1
20,0
19,5
19,3
19,4
19,5
19,6
19,7
19,8
20,3
20,6
20,7
20,6
19,0
18,7
18,7
18,9
19,1
19,3
19,4
19,5
19,9
20,4
20,6
20,6
17,6
17,3
17,3
17,6
17,7
17,9
18,0
18,2
18,7
19,2
19,4
19,4
14,8
14,8
14,9
15,2
15,5
15,7
15,9
16,5
17,2
17,8
18,0
18,0
13,2
3
3
11,2
11,2 11,3
11,6 11,9
12,1
12,3
12,9
13,6
11,7
12,3
3
11,5
11,5
11,4
11,1
10,9
10,8 11,4*
9,5 12,1*
9,1
8,8
8,9
9,1
3
9,2 10,7* 11,5*
3
9,4 10,6* 11,7*3
9,8 10,7* 12,1*3
10,3 10,9* 12,4*3
14,3 10,9 11,1* 13,0*
13,0
11,5 10,4* 12,9*3
14,8 11,3 10,9 13,2*
15,1
** – Źródło: Główny Urząd Statystyczny (GUS)
*1 – udział zarejestrowanych bezrobotnych w cywilnej ludności aktywnej zawodowo.
*2 – wykorzystano wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonych w 2002 r. Wskaźniki są prezentowane na bieżąco od stycznia 2004 roku.
*3 – oznacza, że dane zostały zmienione w stosunku do wcześniej opublikowanych.
0,3
I
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002*2 2003*2 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Stopa bezrobocia w latach 1990 – 2011*1 (bezrobocie rejestrowane)**
POSZUKIWANIA PRACY I TEMATY POKREWNE
218
2/15/13 4:39 PM
7,1 12,1 14,4 16,7 15,5 15,4 12,6 10,4 12,0 14,0 16,1 20,1 20,6 20,4 19,2 17,8 14,3 10,9 11,1*13,0*3
3
7,3 12,2 14,4 16,4 15,2 15,1 12,1 10,0 11,8 13,8 16,0 19,9 20,3 19,9 18,7 17,2 13,6 10,3 10,9*12,4*
9,8 10,7*12,1*3
9,6 12,1 14,0 16,3 19,5 19,4 18,9 17,6 15,2 11,6 8,9
9,7 12,2 14,1 16,4 19,5 19,3 18,7 17,3 14,9 11,3
9,9 12,5 14,5 16,8 19,7 19,5 18,7 17,3 14,8 11,2 9,1
7,7 12,3 14,3 16,2 14,8 14,7 11,7
8,4 12,6 14,8 16,6 15,2 14,3 11,6
9,4 13,1 15,4 16,9 15,3 14,1 11,3
9,8 13,4 15,4 16,8 15,2 13,8 11,0
1,5
1,9
2,4
3,1
3,8
4,5
5,0 10,5 13,6 15,4 16,5 15,0 13,5 10,6
5,5 10,8 13,5 15,3 16,2 14,7 13,2 10,3
5,9 11,1 13,5 15,5 16,1 14,7 13,3 10,3
6,5 12,2 14,3 16,4 16,0 14,9 13,2 10,3 10,4 13,1 15,1 17,5 20,0 20,0 19,0 17,6 14,8 11,2
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
12,3
3
11,4 11,7
11,1 11,5
10,9 11,5
10,811,4*3
9,5 12,1*
8,8
9,1
3
9,2 10,7*11,5*
9,4 10,6*11,7*3
** – Источник: Главное статистическое управление (ГУС)
*1 – доля зарегистрированных безработных активного гражданского населения.
*2 – используются результаты Всеобщей национальной переписи населения и жилья, а также Всеобщей фермерской переписи, проведенной в 2002 г. Показатели
представляются систематически с января 2004 г.
*3 – означает, что данные были изменены в отношении ранее опубликованных данных.
9,5 11,9 13,9 16,2 19,5 19,5 19,1 17,7 15,5 11,9
9,6 11,8 13,8 16,0 19,4 19,6 19,3 17,9 15,7 12,1
9,6 11,6 13,6 15,9 19,4 19,7 19,4 18,0 15,9 12,3
6,8 12,4 14,4 16,8 15,9 15,5 13,0 10,6 11,9 14,0 15,9 20,2 20,7 20,6 19,4 18,0 14,8 11,3 10,913,2*3 13,2
0,8
II
9,7 11,6 13,6 15,9 19,2 19,8 19,5 18,2 16,5 12,9
6,6 12,1 14,2 16,7 16,1 15,4 13,1 10,7 11,4 13,7 15,7 20,1 20,6 20,6 19,4 18,0 15,1 11,5 10,4*12,9*3 13,0
0,3
I
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Уровень безработицы за период 1990 – 2011*1 (зарегистрированная безработица)**
ПОИСК РАБОТЫ И ПОДОБНЫЕ ТЕМЫ
219
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 4 CURRICULUM VITAE I LIST
MOTYWACYJNY
Aktualizacja: Jacek Wach
CV TO NASZA WIZYTÓWKA
Curriculum Vitae (łac. bieg życia, przebieg życia, ang. CV) czyli życiorys zawodowy.
Jest to forma prezentacji swojej osoby, umiejętności przy okazji szukania pracy.
Oszczędność w słowach – konkrety:
– Długość CV standardowo powinna wynosić 1-2 strony formatu A4.
– Jeżeli osoba składająca aplikacje ma szerokie doświadczenie zawodowe, które nie mieści się
na 2 stronach, należy kontynuować na następnej kartce, nie na obu stronach tej samej kartki;
– Pisząc CV należy zwrócić uwagę, o jakie stanowisko się ubiegamy, najlepiej byłoby
wymienić jedynie te nasze umiejętności, które odpowiadają wymaganiom podanym
przez pracodawcę;
– Ważne jest aby podawać konkretne informacje, krótko i treściwie, np. zakres obowiązków
wynikający ze stanowiska zajmowanego w konkretnej firmie.
Odwrócona chronologia
– Informacje dotyczące wykształcenia, doświadczenia zawodowego, odbytych staży i praktyk oraz dotychczasowych osiągnięć umieszcza się w sposób a-chronologiczny, tzn.
zaczynamy od wydarzeń, które miały miejsce jako ostatnie.
Struktura:
– Informacje zamieszczone w CV przedstawiamy w oddzielnych, wyróżnionych nagłówkami bądź śródtytułami blokach tematycznych;
– Na końcu CV zamieszczamy zgodę na przetwarzanie naszych danych na potrzeby
procesu rekrutacji;
– Wygląd CV jest kwestią naszej wyobraźni i gustu, najważniejsza jest jednak przejrzystość.
Pamiętajmy iż osoba czytająca naszą aplikację ma zaledwie kilka minut na zapoznanie
się z naszym życiorysem. Jeżeli ubiegamy się o pracę jako grafik komputerowy możemy zaryzykować i na przykładzie dokumentu aplikacyjnego pokazać nieco naszych
umiejętności.
220
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 4 РЕЗЮМЕ И МОТИВАЦИОННОЕ
(сопроводительное) ПИСЬМО
Составила: Йоланта Тарка
Актуализация: Яцек Вах
РЕЗЮМЕ – ЭТО НАША ВИЗИТНАЯ КАРТОЧКА
Резюме (Curriculum Vitae, лат. жизненный путь, жизнеописание, англ. CV), т.е.
профессиональная биография.
Краткость в словах – конкретность:
– Стандартный объём резюме должен составлять 1–2 страницы формата А4.
– Если лицо, представляющее резюме, имеет солидный профессиональный опыт,
описание которого не помещается на двух страницах, то не следует использовать
обратную сторону страницы, а писать на новой (следующей).
– При составлении резюме следует обратить внимание, на какую должность мы
претендуем, лучше всего было бы указать только те наши умения, которые соответствуют требованиям, представленным работодателем.
– Важно представлять конкретную информацию кратко и содержательно, например,
круг обязанностей, вытекающих из должности, занимаемой в конкретной фирме.
Обратная хронология:
– Информация, касающаяся образования, профессионального опыта, пройденных
стажировок и практики, а также имевшихся до сих пор достижениях следует
представлять в обратном хронологическом порядке, т.е. начинать с тех, которые
имели место в последнее время.
Структура:
– Информацию, представленную в резюме, помещаем в отдельные, выделенные
заголовками или подзаголовками, тематические блоки; В конце CV (резюме)
размещаем согласие на обработку наших данных в соответствии с требованиями
процесса рекрутации;
– Общий вид нашего резюме – вопрос нашего воображения и вкуса, но самое
главное – это ясность. Следует помнить, что лицо, читающее наше резюме, располагает всего лишь минутами, чтобы ознакомиться с нашей профессиональной
биографией. Если мы стараемся получить должность дизайнера-программиста,
то можно рискнуть показать свои умения на примере резюме.
221
2/15/13 4:39 PM
CURRICULUM VITAE I LIST MOTYWACYJNY
Dane osobowe:
– Imię i nazwisko;
– Aktualny adres zamieszkania (miejsce, w którym można nas obecnie zastać);
– Telefon (jest to bardzo ważne aby podać nr, pod którym bez problemu znajdzie nas
potencjalny pracodawca);
– Narodowość;
– Data urodzenia (np.12 marca /nie „marzec”/ 1977);
– Adres email (jeśli posiadasz adres email warto umieścić go w swojej aplikacji, będzie on
dużym ułatwieniem w razie niemożliwości kontaktu drogą telefoniczną); (wskazówka:
postaraj się aby adres brzmiał poważnie, może to być twoje imię i nazwisko, np. jan.
[email protected], a unikaj np. [email protected], pamiętaj: wszystkie informacje
podane w CV świadczą o tobie!!!);
Umiejętności zawodowe i kompetencje osobiste:
– Umiejętności zawodowe: to, co umiemy lub czego nauczyliśmy się w trakcie naszej edukacji lub dotychczasowej pracy zawodowej. Mają przedstawiać nas jako potencjalnego
specjalistę w branży. Do umiejętności zawodowych zaliczamy: specjalistyczną wiedzę
z jakiejś dziedziny, oraz takie umiejętności jak np.: um. obsługi specjalistycznych urządzeń, um. koordynowania pracą innych, sprzedawania, prowadzenia szkoleń, zdolność
analitycznego myślenia, um. zarządzania zespołem, opieka nad dziećmi.
– Kompetencje osobiste: nazwiemy: punktualność, opanowanie, wytrwałość, otwartość,
uporządkowanie, poczucie humoru, zapał i spontaniczność, dokładność i systematyczność, ciekawość świata, odporność na stres. O nich piszemy później, po umiejętnościach
zawodowych. Przybliżają one potencjalnemu pracodawcy nas jako część zespołu albo
pokazują, czy jesteśmy gotowi do pracy na samodzielnym stanowisku.
Doświadczenie zawodowe:
– Odwrócony porządek chronologiczny;
– Podajemy datę rozpoczęcia i zakończenia pracy (mc. rok), nazwę firmy, zajmowane
stanowisko, a także zakres pełnionych obowiązków;
– jeżeli nie posiadamy doświadczenia zawodowego, w tym miejscu wspominamy o odbytych
stażach i praktykach zawodowych. Warto wspomnieć też np. o: działalności w harcerstwie,
pracy w charakterze wolontariusza w organizacjach pozarządowych i firmach, organizacjach studenckich lub charytatywnych. Stanowią one wartościowe źródło informacji
świadczącej o umiejętności pracy w zespole i podejmowaniu samodzielnie decyzji.
Wykształcenie:
– Informacje dotyczące wykształcenia należy wpisać w odwróconej kolejności chronologicznej, zaczynamy od szkoły, którą jako ostatnią ukończyliśmy (w przypadku kiedy
jesteś w trakcie edukacji, należy to uwzględnić, np. Uniwersytet Warszawski, wydział
Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, kierunek Nauki Społeczne, nauka w toku),
– Należy podać datę rozpoczęcia i ukończenia szkoły (miesiąc i rok);
– Podajemy w kolejności: dokładną nazwę uczelni, wydział i kierunek studiów;
– W tym punkcie nie podajemy informacji na temat szkoły podstawowej;
222
2/15/13 4:39 PM
РЕЗЮМЕ И МОТИВАЦИОННОЕ (СОПРОВОДИТЕЛЬНОЕ) ПИСЬМО
Личная информация:
– Имя и фамилия;
– Актуальное место жительства (место, где можно нас застать в настоящее время);
– Номер телефона (очень важно вписать номер, по которому без проблем может
нас найти потенциальный работодатель); гражданство;
– Дата рождения (например, 12 марта / не «март» / 1977);
– Адрес e-mail (если имеется адрес, то следует указать его в своём резюме, что
значительно облегчит контакт в случае невозможности контакта по телефону);
(указание: следует постараться, чтобы адрес звучал серьёзно, это может быть ваше
имя и фамилия, например [email protected], следует избегать, например, misiu.
[email protected] [цветной медвежонок], следует также помнить: вся информация,
представленная в резюме, свидетельствует о вас!!!)
Профессиональные навыки и личная компетенция:
– Профессиональные навыки – это то, что мы умеем или чему научились в процессе
нашего обучения и предыдущей работы по специальности. Они представляют
нас как потенциального специалиста в отрасли. К профессиональным навыкам
относятся: специализированные знания в какой-либо отрасли, а также такие
навыки, как например, умение обслуживать специализированное оборудование,
умение организовать работу других, продажа, проведение курсов, аналитические
способности, умение управлять коллективом, опека над детьми.
– Личные компетенции: пунктуальность, выдержка, упорство, открытость, порядочность, чувство юмора, энтузиазм и спонтанность, точность и систематичность,
интерес к познаванию, устойчивость к стрессам. Об этом мы пишем после профессиональных навыков. С помощью этих данных потенциальный работодатель
может представить, готовы ли мы стать частью его коллектива или готовы ли мы
работать на самостоятельной должности.
Профессиональный опыт:
– Обратный хронологический порядок;
– Указываем дату начала и конца работы (месяц, год), название фирмы, занимаемую
должность, а также круг исполняемых обязанностей;
– Если у нас отсутствует профессиональный опыт, то, в таком случае, указываем о
пройденной стажировке и профессиональной практике. Имеет смысл также написать, например: о деятельности в харцерской организации, о работе в характере
волонтёра во внеправительственных организациях и фирмах, в студенческих и
благотворительных организациях. Это является ценным источником информации,
свидетельствующим об умении работать в коллективе и способности самостоятельно принимать решения.
Образование:
– Информацию, касающуюся образования, следует вписывать в обратной хронологической последовательности, т.е. начинаем с учебного заведения, которое мы
окончили в последнюю очередь (следует принять во внимание ситуацию, если
223
2/15/13 4:39 PM
Kursy:
– Zamieszczamy informacje dotyczące wyłącznie tych kursów, szkoleń, egzaminów, które
mogą być przydatne w pracy, o którą się ubiegamy
– Informacje należy wpisać w odwróconej kolejności chronologicznej
– Należy podać nazwę kursu, firmę lub instytucję szkolącą oraz rok ukończenia
Języki:
– Wymień wszystkie języki obce, które znasz, oraz podaj poziom znajomości języka
w mowie i piśmie
– Jeżeli posiadasz certyfikat potwierdzający znajomość danego języka, napisz o tym, podając stopień, instytucję, która wydała certyfikat, oraz rok jego wydania
Pozostałe umiejętności:
– Tu wpisujemy takie umiejętności jak: obsługa urządzeń biurowych, obsługa komputera
i programów komputerowych, prawo jazdy itp.
Zainteresowania:
– Wypisz wszystkie swoje zainteresowania.
224
2/15/13 4:39 PM
мы ещё продолжаем обучение, например Варшавский университет, факультет
журналистики и политических наук, отделение Общественных наук, в процессе
обучения);
– Следует указать дату начала и окончания учебного заведения (месяц и год);
– Данные следует представить в очерёдности: полное название учебного заведения,
факультет и отделение обучения;
– В этом пункте не следует представлять информацию на тему начальной школы.
Курсы:
– Указываем информацию, касающуюся только тех курсов, обучения, экзаменов,
которые могут пригодиться в работе, на которую мы хотим устроиться
– Информацию необходимо указать в обратной хронологической последовательности
– Необходимо указать название курсов, фирму или учреждение, которые проводили
обучение, а также год окончания обучения
Знание языков:
– Перечислите все иностранные языки, которые Вы знаете, и также укажите уровень
знания языка в разговорной и письменной форме
– Если Вы имеете сертификат, подтверждающий знание данного языка, напишите
об этом, указывая уровень, учреждение, которое выдало сертификат, а также год
его выдачи
Прочие способности:
– Здесь указываем такие умения, как: обслуживание офисной техники, обслуживание
компьютера и компьютерных программ, водительские права и т.п.
Увлечения:
– Укажите все свои увлечения
225
2/15/13 4:39 PM
PRZYKŁAD
Curriculum Vitae
Jan Kowalski
DANE OSOBOWE
Adres.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Telefon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E-mail. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Narodowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Data urodzenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Miejsce urodzenia.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UMIEJĘTNOŚCI I KOMPETENCJE
.......................................................................................................
.......................................................................................................
DOŚWIADCZENIE ZAWODOWE
08. 2002 –
obecnie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (nazwa firmy)
– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (nazwa stanowiska)
– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (zakres obowiązków)
02. 1998 – 07. 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (nazwa firmy)
– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (nazwa stanowiska)
– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (zakres obowiązków)
WYKSZTAŁCENIE
1998 – 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nazwa Uczelni, kierunek
1998 – 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nazwa szkoły, kierunek
KURSY
1998 – 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nazwa Uczelni/Instytucji Szkolącej, nazwa
JĘZYKI
J. angielski:
w mowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w piśmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (certyfikaty)
J. niemiecki:
w mowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w piśmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (certyfikaty)
POZOSTAŁE UMIEJĘTNOŚCI
Obsługa komputera
Prawo jazdy
ZAINTERESOWANIA
Sport, literatura naukowa itp.
„Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w przesłanym CV dla potrzeb
niezbędnych w procesie rekrutacji, zgodnie z ustawą z dnia 29.08.1997 roku o Ochronie danych Osobowych (Dz.U.Nr. 133 poz.883)”
226
2/15/13 4:39 PM
ПРИМЕР
Curriculum Vitae
Ян Ковальский
Личная информация
адрес. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
телефон. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E-mail. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
гражданство. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
дата рождения. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
место рождения. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
НАВЫКИ И КОМПЕТЕНЦИИ
.......................................................................................................
.......................................................................................................
ОПЫТ РАБОТЫ
08. 2002 – наст. время. . . . . . . . . . . . . . . . . . – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (название фирмы)
– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (название поста)
– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (круг обязанностей)
02. 1998 – 07. 2002 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (название фирмы)
– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (название поста)
– . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (круг обязанностей)
ОБРАЗОВАНИЕ
1998 – 2003. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Название вуза, факультет
1998 – 2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Название школы, профиль
КУРСЫ
ЯЗЫКИ
Английский: разговорный. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . в письме . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (сертификаты)
Немецкий: разговорный. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . в письме . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (сертификаты)
ПРОЧИЕ СПОСОБНОСТИ
Обслуживание компьютера
Водительские права
УВЛЕЧЕНИЯ
Спорт, научная литература и т.п.
„Wyrazam zgode na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w przeslanym CV dla potrzeb
niezbednych w procesie rekrutacji, zgodnie z ustawa z dnia 29.08.1997 roku o Ochronie danych Osobowych (Dz.U. Nr. 133 poz. 883)”
227
2/15/13 4:39 PM
List Motywacyjny
List motywacyjny jest także podaniem o pracę, mianowicie jest rozwinięciem życiorysu
zawodowego świadczącym o przydatności danej osoby na konkretne stanowisko pracy.
Ogólne uwagi dotyczące pisania listu motywacyjnego:
– list motywacyjny należy napisać dopiero po skończeniu CV;
– format A4 “jedna strona” papier biały;
– informacje zawarte w CV nie powinny być ponownie podawane w liście motywacyjnym;
– umieszczamy informacje dotyczące stanowiska, o jakie się ubiegamy oraz dlaczego
w tej firmie;
– unikamy zbędnych dodatków, które utrudniają czytanie, takie jak znaki wodne czy
pochylona kursywa;
– jeżeli odpowiadamy na ogłoszenie, należy uwzględnić i odwołać się do wymagań w nim
zawartych;
– można podać informacje dotyczące zakresu obowiązków w obecnej bądź byłej firmie;
– zamieszczamy na końcu prośbę o spotkanie kwalifikacyjne – interview;
– na końcu podajemy spis załączników (jeśli takie istnieją).
Struktura listu motywacyjnego
– w lewym górnym rogu zamieszczamy podstawowe dane osobowe: imię i nazwisko,
adres, telefon, e-mail;
– poniżej zamieszczamy datę napisania listu motywacyjnego, oraz nazwę firmy lub instytucji oraz numer referencyjny (jeżeli został podany w ogłoszeniu);
– wstęp: Zawiera informację, na jakie stanowisko aplikujesz oraz informację, gdzie znalazłeś informację o ofercie pracy;
– akapit drugi: w tym miejscu należy napisać, dlaczego uważasz, że jesteś właściwą osobą na powyższe stanowisko. Ważne: Przeczytaj raz jeszcze, uważnie, treść ogłoszenia
zwracając uwagę na listę obowiązków oraz oczekiwania pracodawcy. Zastanów się
czy któreś z zadań podanych w ofercie wykonywałeś w swojej poprzedniej pracy, jeśli
tak to napisz o tym w tym akapicie. Jeżeli pracodawca wymaga na danym stanowisku
wiedzy z danego obszaru, np. wykształcenie wyższe (zarządzanie pracownikami), zamieść taką informację. W tym akapicie możesz też przypomnieć swoje dotychczasowe
osiągnięcia naukowe lub zawodowe, pod warunkiem, że mają one związek z pracą,
o którą się ubiegasz;
– akapit trzeci: powinien zawierać informację o innych umiejętnościach, które mogą
być przydatne na danym stanowisku pracy, np. jestem osobą komunikatywną, świetnie
zorganizowaną, dokładną, podejmującą szybkie decyzje;
– akapit czwarty: podsumuj list kończąc pozytywną uwagą;
– dodatkowa informacja: możesz wyboldować/podkreślić ważne słowa w liście motywacyjnym, tak aby pracodawca, który zwykle ma mało czasu na przejrzenie aplikacji,
mógł wyłapać najważniejsze informacje o tobie.
228
2/15/13 4:39 PM
Сопроводительное письмо
Сопроводительное письмо является также заявлением о принятии на работу, а именно более полным представлением Вашей профессиональной биографии, свидетельствующей о пригодности Вас к конкретной должности.
Общие замечания относительно составления мотивационного (сопроводительного)
письма:
– сопроводительное письмо следует писать только после составления резюме;
– формат А4, «одна страница», белая бумага;
– информация, представленная в резюме, не должна повторяться в сопроводительном письме;
– предоставление информации, касающейся должности, которую желательно получить, а также объяснение, почему именно в этой фирме;
– избегайте излишних дополнений, которые осложнят ознакомление с вашим письмом, таких, как водяные знаки или курсив;
– в случае ответа на объявление следует это учесть и сослаться на требования,
представленные в объявлении;
– можно представить информацию, касающуюся круга ваших обязанностей в фирме,
где вы работаете или работали;
– в конце помещаем просьбу о собеседовании – интервью;
– в самом конце представляем список приложений (если таковые имеются).
Структура сопроводительного письма
– в левом верхнем углу помещаем основные личные данные: имя и фамилию, адрес,
телефон,e-mail;
– ниже помещаем дату составления сопроводительного письма, название фирмы
или учреждения, а также номер референции (если был подан в объявлении);
– вступление: Содержит информацию, на какую должность вы претендуете, и где
вы нашли информацию о предложении работы;
– второй абзац: в этом месте необходимо написать, почему вы подходите на вышеуказанную должность. Важно: Прочитайте ещё раз внимательно объявление, в
объявлении, указываются обязанности и требования работодателя. Подумайте,
выполняли ли Вы на своей последней работе какие-либо задачи, из тех, которые
указаны в объявлении, если да, то напишите об этом в этом абзаце. Если работодатель требует на этой должности знаний в определённой области, например,
высшее образование (управление персоналом), то укажите такую информацию.
В этом абзаце ВЫ можете также указать свои научные или профессиональные
достижения с условием, что они связаны с работой, которую Вы желаете получить;
– третий абзац: должен содержать информацию о других умениях, которые могут
пригодиться на данной должности, например, являетесь коммуникативным, хорошо организованным, аккуратным, быстро принимающим решения человеком;
– четвёртый абзац: подытожте письмо позитивным примечанием;
– дополнительная информация: Можете выделить/подчеркнуть слова в сопроводительном письме так, чтобы работодатель, который обычно не имеет времени
на прочтение письма, мог уловить самую важную информацию о Вас.
229
2/15/13 4:39 PM
PRZYKŁAD
Jan Kowalski
ul. Poznańska 3/3
07-140 Warszawa
Tel.: 507 777 666
[email protected]
20.05.2011
News Dnia S.A. , nr. ref.: KI/DB
Szanowni Państwo,
Piszę do Państwa w związku z ogłoszeniem opublikowanym w serwisie gazetapraca.pl, dotyczącym stanowiska
Konsultanta ds. sprzedaży.
Jestem osobą o wieloletnim doświadczeniu w działach obsługi klientów i sprzedaży. Swoje
doświadczenie w pracy z ludźmi zdobywałem w uznanych na polskim rynku firmach, takich choćby jak
Tygodnik Polski, czy Wiadomości Dnia. W trakcie swojej dotychczasowej pracy zajmowałem się m.in.
obsługą klientów korporacyjnych i indywidualnych. Do moich obowiązków należało zapewnienie wysokiego poziomu obsługi klientów. Moja praca obejmowała regularne monitorowanie potrzeb klientów,
przygotowywanie ofert handlowych i kosztorysów, obsługę dokumentacji, spotkania, prezentacje
oraz prowadzenie corocznych negocjacji handlowych. W swojej pracy kontaktowałem się z klientami:
telefonicznie, mailowo i bezpośrednio.
O sobie mogę powiedzieć, że jestem osobą, która ma bardzo dobry kontakt z ludźmi, jestem świetnym i uważnym słuchaczem. Potrafię budować głębokie i autentyczne relacje z ludźmi. W codziennej
pracy jestem osobą odpowiedzialną, punktualną, solidną oraz gwarantującą wysoką jakość wykonania
powierzonych mi zadań.
Jestem przekonany, że moja wiedza i dotychczasowe doświadczenie jest tym, czego Państwo szukają.
Jeżeli będą Państwo zainteresowani moją osobą, z chęcią osobiście przybliżę moje umiejętności i opowiem
o moim dotychczasowym doświadczeniu zawodowym.
Z poważaniem
Jan Kowalski
Typowe pytania na rozmowie kwalifikacyjnej
Czy mógłby Pan/Pani opowiedzieć coś o sobie?
Dlaczego zdecydowała się Pani aplikować na to stanowisko?
Dlaczego wybrała Pani naszą firmę?
Proszę przedstawić swoje trzy największe osiągnięcia zawodowe.
Proszę przedstawić swoje mocne strony.
Jakie są Pana/Pani słabości?
Gdzie widzi się Pan/Pani za 5 lat?
Proszę opowiedzieć o ostatniej sytuacji konfliktowej w pracy.
Jakie cechy potrzebne są w pracy na stanowisku, o które się Pan/Pani ubiega?
Jak Pan/Pani radzi sobie ze stresem w pracy?
Dlaczego zrezygnował Pan z poprzedniej pracy?
Co jest dla Pani/Pana najbardziej motywującą rzeczą w pracy?
Jak Pan wyjaśni tę lukę w życiorysie.
230
2/15/13 4:39 PM
ПРИМЕР
Ян Ковальски
ул. Познаньска 3/3
Тел.: 507 777 666
[email protected]
20.05.2011
News Dnia S.A. , номер референции: KI/DB
Уважаемый Работодатель,
Я пишу к Вам в связи с опубликованным объявлением в сервисе gazetapraca.pl, относительно
должности консультанта по продажам.
Я имею большой опыт работы в отделах обслуживания клиентов и продаж. Свой опыт в
работе с людьми я получил в признаных на польском рынке фирмах, таких как Еженедельник
Польши, или Известия дня. На прежней работе я занимался также обслуживанием корпоративных и индивидуальных клиентов. В мои обязанности входило обеспечение высокого уровня
обслуживания клиентов. Моя работа заключалась в регулярном обеспечении потребностей
клиентов, подготовке торговых предложений и смет, обслуживании документации, в проведении встреч, презентаций и ежегодных торговых переговоров. На моей работе я общался
с клиентами: по телефону, по электронной почте и непосредственно.
О себе могу сказать, что я хорошо навязываю контакт с людьми, являюсь великолепным
и внимательным слушателем. Могу налаживать тесные и настоящие связи с людьми. В каждодневной работе я являюсь ответственным, пунктуальным, добросовестным и гарантирую
высокое качество выполнения поставленных передо мной задач.
Я убеждён, что мои знания и прежний опыт является именно тем, что Вам нужно. Если Вы
будете заинтересованы моей кандидатурой, то я с удовольствием лично продемонстрирую свои
умения и расскажу о моём прежнем профессиональном опыте.
С уважением,
Ян Ковальски
Типичные вопросы во время квалификационного собеседования
Вы могли бы рассказать что-нибудь о себе?
Почему вы решились претендовать на эту должность?
Почему вы выбрали нашу фирму?
Представьте, пожалуйства, три своих крупнейших профессиональных достижения.
Представьте, пожалуйста, свои сильные стороны.
Какие у вас есть слабые стороны?
Где вы видите себя через 5 лет?
Расскажите, пожалуйста, о последней конфликтной ситуации у вас на работе.
Какие черты необходимы на работе в той должности, которую вы хотите получить?
Каким образом вы справляетесь с состоянием стресса на работе?
Почему вы решили оставить свою прежнюю работу?
Что для вас является наиболее мотивирующим на работе?
Как вы объясните этот пробел в вашей биографии?
231
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 5 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Formy prowadzenia działalności gospodarczej
Polskie prawo przewiduje wiele form prowadzenia działalności gospodarczej. Począwszy
od form najprostszych i najmniej sformalizowanych są to kolejno:
– działalność gospodarcza prowadzona przez przedsiębiorcę – osobę fizyczną,
– spółka cywilna,
– spółka jawna,
– spółka partnerska (zarezerwowaną przez kodeks spółek handlowych dla określonych
profesji, m.in. lekarzy, adwokatów, doradców podatkowych),
– spółka komandytowa,
– spółka komandytowo-akcyjna,
– spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
– spółka akcyjna.
Jak wspomniano na początku, najprostszą i wymagającą najmniejszej liczby formalności
związanych z jej założeniem formą jest otworzenie działalności jako osoba fizyczna albo
w formie spółki cywilnej. Niemniej jednak należy pamiętać, iż forma działalności zależeć
powinna w przeważającej mierze od rodzaju działalności, jaką chcemy prowadzić, zaś w niektórych przypadkach ustawy szczególne (tj. regulujące określone dziedziny) obligatoryjnie
mogą narzucać pewną formę prawną (przykładowo banki mogą prowadzić działalność
tylko w formie spółki akcyjnej). Należy także pamiętać, iż z wyborem formy prawnej wiążą
się określone konsekwencje, związane m.in. z opodatkowaniem, odpowiedzialnością za
działalność przedsiębiorstwa czy obowiązkiem sprawozdawczym.
Jednoosobowa forma prowadzenia działalności gospodarczej
Osoba fizyczna chcąca rozpocząć prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej
powinna udać się do właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (w praktyce
rejestracją zajmują się wydziały urzędów gminy lub miast) z wypełnionym wnioskiem
o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Wniosek taki zawiera oznaczenie przedsiębiorcy (tj. jego firmę), numer PESEL, NIP (o ile wnioskujący takie posiada), oznaczenie
miejsca zamieszkania oraz adresu przedsiębiorcy, rodzaju prowadzonej działalności
(zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności) a także wskazanie daty planowanego rozpoczęcia prowadzenia działalności. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej,
chyba że przepisy ustaw szczególnych wymagają najpierw uzyskania koncesji
bądź zezwolenia.
232
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 5 ХОЗЯЙСТВЕННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ
Формы осуществления хозяйственной деятельности
Польское законодательство предусматривает много форм осуществления хозяйственной деятельности. Начиная от самых простых и менее формальных, это, такие как :
– хозяйственная деятельность, предпринимателя-физического лица,
– полное товарищество,
– открытое товарищество,
– партнёрское товарищество (зарегистрированное в кодексе торговых товариществ для
определённых профессий, например, врачей, адвокатов, налоговых консультантов),
– коммандитное товарищество,
– коммандитно-акционерное товарищество,
– товарищество с ограниченной ответственностью
– акционерное общество.
Как было упомянуто вначале, самой простой и требующей наименьших формальностей, связанных с её основанием, формой является начало хозяйственной деятельности в качестве физического лица или в форме полного товарищества. При
этом надо помнить, что форма деятельности должна зависеть от вида деятельности,
которую мы хотим осуществлять, а в некоторых случаях особые законы (регулирующие определённые отрасли) могут навязывать определённую правовую форму в
обязательном порядке (например, банки могут вести деятельность только в форме
акционерного общества). Необходимо также помнить, что с выбором правовой формы связаны определённые последствия, например, связанные с налогообложением,
ответственностью за деятельность предприятия или с отчётными обязательствами.
Единоличная форма осуществления хозяйственной деятельности
Физическое лицо, желающее начать ведение единоличной хозяйственной деятельности,
должно пойти к войту, бургомистру или главе городского самоуправления (в практике
регистрацией занимаются отделения управления гмины или городов) с заполненным
заявлением о внесении в ведомость учёта хозяйственной деятельности. Такое заявление
содержит данные предпринимателя (т.е. его фирму), номер PESEL, NIP (если заявитель
их имеет), место проживания и адрес предпринимателя, вид осуществляемой деятельности (в соответствии с Польским Классификатором Деятельности), а также указание
даты планируемого начала проведения деятельности. Предприниматель может начать
проведение хозяйственной деятельности в день подачи заявления о внесении в ведомость учета хозяйственной деятельности, если положения отдельных законов требуют
сначала получения концессии или разрешения.
233
2/15/13 4:39 PM
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej wolny jest od opłaty skarbowej.
Jest on także podstawą do nadania numeru REGON. Przedsiębiorca dokonujący wpisu
do ewidencji działalności gospodarczej ma także obowiązek wypełnienia odpowiednich
druków zgłoszeniowych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Wszystkie niezbędne formularze są z reguły do pobrania na stronach internetowych
danej gminy, w Biuletynie Informacji Publicznej.
Spółki
Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej, a wszelkie zobowiązania są zaciągane przez
wspólników spółki, którzy ponoszą pełną odpowiedzialność swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Spółka cywilna de facto jest umową między wspólnikami, w której
zobowiązują się oni dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego w sposób oznaczony, w szczególności poprzez wniesienie wkładów. Wkłady te mogą mieć charakter
pieniężny bądź niepieniężny (np. wniesienie do spółki własności lub innych praw). Umowa
ustanawiająca spółkę cywilną powinna być zawarta w formie pisemnej. Aby uniknąć nieporozumień związanych z wniesionymi wkładami, uzyskiwaniem zysków, ich podziałem
powinna ona określać szereg postanowień, m.in. strony zawierające umowę; czas, na jaki
spółka ma zostać zawarta; wysokość poszczególnych wkładów i ich rodzaj; określenie
tzw. spraw zwykłego zarządu i przekraczających zwykły zarząd – tj. np. czy do sprzedaży
składnika majątku potrzebna jest zgoda wszystkich wspólników czy wystarczy np. dwóch;
umocowanie wspólników do prowadzenia spraw spółki itd.
Aby założyć spółkę cywilną, najpierw należy spisać umowę, a następnie każdy ze
wspólników udaje się do właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania wójta,
burmistrza bądź prezydenta miasta z wypełnionym wnioskiem o wpis do ewidencji działalności gospodarczej.
Przy rejestracji własnej działalności gospodarczej czy to w formie jednoosobowej,
czy jako spółka cywilna, przedsiębiorca powinien złożyć także właściwe formularze do
Urzędu Skarbowego (tzw. informacja o rachunkach bankowych, dodatkowe miejsca prowadzenia działalności gospodarczej oraz wykonywana działalność gospodarcza) a także
wspomniane już wcześniej druki zgłoszeniowe do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Jeśli chodzi zaś o pozostałe wymienione wcześniej spółki, ich zakładanie przebiega w sposób nieco bardziej skomplikowany. Za ich rejestrację odpowiedzialne są wydziały gospodarcze
Krajowego Rejestru Sądowego, funkcjonujące w sądach rejonowych. Do ich założenia często
wymagane jest wniesienie kapitału zakładowego w określonej wysokości, powołanie odpowiednich organów (np. Zarządu czy Rady Nadzorczej) czy dokonanie innych czynności.
Ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej
Pomimo, iż zasadą prowadzenia działalności gospodarczej jest jej wolność, nie należy
zapominać, iż dla prowadzenia niektórych rodzajów działalności gospodarczej wymagane
jest uzyskanie koncesji, zezwolenia, licencji lub wpisu do rejestru działalności regulowanej.
Koncesją nazywamy decyzję administracyjną uprawniającą do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie, w którym wolność gospodarcza jest ograniczona,
charakteryzującą się znacznym stopniem uznaniowości. Oznacza to, że mimo spełniania warunków przez wnioskującego o jej uzyskanie, nie musi ona zostać udzielona.
234
2/15/13 4:39 PM
ХОЗЯЙСТВЕННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ
Заявление о внесении в ведомость учёта хозяйственной деятельности освобождается от оплат. Оно является также основанием для присвоения номера REGON.
Предприниматель, регистрируясь в ведомости учёта хозяйственной деятельности,
обязан также заполнить соответствующие бланки для подачи в Управление социального страхования.
Все необходимые бланки, как правило, можно найти на интернет страницах
данной гмины, в Бюллетене общественной информации.
Товарищества
Полное товарищество не имеет правоспособности, а все обязательства берут на себя
учредители общества, которые несут полную ответственность своим имуществом
за обязательства общества. Полное товарищество фактически является договором
между учредителями, в котором они обязуются стремиться к достижению общей
хозяйственной цели определённым способом, в частности, внесением вкладов. Эти
вложения могут иметь денежный или неденежный характер (например, вложение
в общество собственности или других прав). Договор, устанавливающий полное
товарищество, должен быть заключён в письменной форме. Чтобы избежать недоразумений, связанных с внесенными вкладами, получением прибыли, её разделом,
договор должен устанавливать ряд положений, таких как: стороны, подписывающие
договор; период, на который создаётся товарищество; величину отдельных вкладов и
их форму; определение дел обычного управления и выходящих за пределы обычного
управления – например, нужно ли согласие всех учредителей для продажи части
имущества, или же достаточно согласие, к примеру, только двоих; закрепление за
учредителями права вести дела товарищества и т.п.
Чтобы создать полное товарищество, сначала необходимо составить договор, а
затем каждый из учредителей должен обратиться в соответствии со своим местом
проживания к войту, бургомистру или главе городского самоуправления с заполненным заявлением о внесении в ведомость учёта хозяйственной деятельности.
При регистрации собственной хозяйственной деятельности в единоличной
форме или в форме полного товарищества, предприниматель должен подать также
необходимые бланки в Налоговое управление (информацию о банковских счетах,
дополнительных местах проведения хозяйственной деятельности и о выполняемой
хозяйственной деятельности), а также ранее упомянутые бланки для подачи в Учреждение Социального Страхования.
Если речь идёт об остальных перечисленных выше формах товариществ, то их
создание осуществляется более сложным способом. За их регистрацию отвечают
хозяйственные отделы Национального Судебного Реестра, функционирующие в
районных судах. Для их основания часто требуется внесение основного капитала
в определённой величине, созыв надлежащих органов (например, Управления или
Контрольного Совета) или выполнение других действий.
Ограничения в ведении хозяйственной деятельности
Несмотря на то, что принципом осуществления хозяйственной деятельности является её свобода, не стоит забывать, что для проведения некоторых видов хозяйст235
2/15/13 4:39 PM
Przykładowo, uzyskania koncesji wymaga przewóz lotniczy, wytwarzanie paliw i energii,
poszukiwanie lub rozpoznawanie kopalin ze złóż, wydobywanie kopalin ze złóż, usługi
w zakresie ochrony osób i mienia, prowadzenia kasyn czy rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych.
W przypadku zezwolenia, organ wyraża zgodę na prowadzenie działalności w ramach
obowiązujących przepisów prawa. Uzyskanie zezwolenia jest niezbędne w przypadku
chęci rozpoczęcia działalności polegającej na sprzedaży napojów alkoholowych w handlu
i gastronomii, świadczeniu usług regularnego przewozu osób w krajowym transporcie
drogowym, prowadzeniu giełdy towarowej, urządzaniu loterii fantowych, gier bingo,
fantowych, loterii promocyjnych i audiotekstowych, działalności pocztowej, bankowej czy ubezpieczeniowej.
Uzyskania odpowiedniej licencji wymaga prowadzenie takiej działalności jak
np. przewozy taksówkowe, krajowy transport drogowy rzeczy powyżej 3,5 tony, międzynarodowy transport drogowy czy działalność syndyka.
W końcu, do tzw. działalności regulowanej, wymagającej wpisu do właściwego rejestru, jest działalność w zakresie kształcenia podyplomowego, grupowej i indywidualnej
praktyki lekarskiej, prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców, stacji kontroli pojazdów,
organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych czy w zakresie prowadzenia kursów
dokształcających.
Cudzoziemcy a rejestrowanie działalności gospodarczej
Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, osoby zagraniczne z państw
członkowskich UE, należących do porozumienia EFTA czy EOG mogą podejmować
i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Obywatele innych państw niż członkowskich Unii Europejskiej, a także nienależących do
porozumienia EFTA czy EOG mogą w określonych przypadkach podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych
zasadach jak obywatele polscy, przykładowo, o ile posiadają w Polsce:
a) zezwolenie na osiedlenie się,
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,
c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone członkowi rodziny cudzoziemca zamieszkującego na terytorium RP (w określonych przypadkach),
d) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone, przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywającemu na tym terytorium w celu
połączenia z rodziną, członkowi rodziny cudzoziemca w rozumieniu art. 53 ust. 2 i 3
ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, osób, posiadających zezwolenie
na osiedlenie się, pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, status
uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,
e) status uchodźcy,
f ) ochronę uzupełniającą,
236
2/15/13 4:39 PM
венной деятельности требуется получение концессии, разрешения, лицензии или
записи в реестр регулируемой деятельности.
Концессия – это административное решение, дающее право на ведение хозяйственной деятельности в области, в которой ограничена хозяйственная свобода,
характеризующаяся значительным уровнем усмотрения. Это означает, что, несмотря
на выполнение заявителем всех условий для его получения, оно не обязательно будет
выдано. Например, получение концессии требуется при воздушных перевозках,
производстве топлива и энергии, поиске и разведке полезных ископаемых из недр
земли, добыче ископаемых из недр земли, оказании услуг в сфере охраны лиц и
имущества, открытии казино, распространении программ теле- и радиовещания.
В случае выдачи разрешения, орган выражает согласие на осуществление деятельности на основании действующих положений. Получение разрешения необходимо в случае желания начать деятельность, заключающуюся в продаже алкогольных
напитков в торговле и кулинарии, оказании услуг по регулярному перевозу людей
на общественном дорожном транспорте, ведении товарной биржи, организации вещевых лотерей, игр бинго, вещевых игр, поощрительных и аудио текстовых лотерей,
почтовой деятельности, банковской или страховой деятельности.
Например, получение соответствующей лицензии необходимо при осуществлении такой деятельности, как услуги такси, внутренние транспортные перевозки более
3,5 тонн, международные транспортные перевозки или деятельность синдиката.
К регулируемой деятельности, требующей внесения в соответствующий реестр,
относится деятельность в области последипломного образования, групповой или
индивидуальной врачебной практики, ведения центра обучения водителей, станции контроля транспортных средств, организации туристических мероприятий
и посредничества по заказу клиентов на основании заключенных договоров на
оказание туристических услуг, а также в области проведения курсов по повышению
квалификации.
Иностранцы и регистрация хозяйственной деятельности
В соответствии с положением о свободе хозяйственной деятельности, иностранцы
из государств-членов ЕС, а также по соглашению EFTA или EOG могут начать и
осуществлять хозяйственную деятельность на таких же принципах, как и польские
граждане.
Граждане других государств не членов Европейского Союза, а также не относящихся
к соглашению EFTA или EOG, могут в определённых случаях начать и осуществлять хозяйственную деятельность на территории Республики Польша по таким же
правилам, как и польские граждане, если они имеют в Польше:
a) разрешение на поселение,
b) разрешение на пребывание долгосрочного резидента Европейских Сообществ,
c) разрешение на временное проживание, выданное члену семьи иностранца, проживающего на территории РП (в определёных случаях),
237
2/15/13 4:39 PM
g) zgodę na pobyt tolerowany,
h) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony i pozostają w związku małżeńskim,
zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
i) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,
j) posiadają ważną Kartę Polaka,
k) są członkami rodziny, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, dołączającymi do
obywateli państw, o których mowa w ust. 1, lub przebywającymi z nimi zgodnie z ustawą.
238
2/15/13 4:39 PM
d) разрешение на временное проживание, выданное находящемуся на территории
Республики Польша или находящемуся на этой территории для соединения с
семьёй члену семьи иностранца в понимании ст. 53 пол.2 и 3 закона от 13 июня
2003г. об иностранцах, лицах, имеющих разрешение на поселение, пребывание
долгосрочного резидента Европейского Сообщества, статус беженца или дополнительную защиту,
e) статус беженца,
f ) дополнительную защиту,
g) согласие на снисходительное пребывание,
h) разрешение на временное проживание и остаётся в браке с польским гражданином, проживающим на территории Республики Польша,
i) пользуются временной защитой в Республике Польша,
j) имееют действительную Карту поляка,
k) являются членами семьи, в понимании пол. 2 п.4 закона от 14 июля 2006 г. о въезде на территорию Республики Польша, пребывании и выезде с этой территории
граждан стран-членов Европейского Союза и членов их семей, соединённых с
гражданнами стран, о которых идёт речь в пол. 1, или пребывающими с ними в
соответствии с законом.
239
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 6 PRAWA KONSUMENTÓW
W dzisiejszych czasach każdy z nas jest konsumentem. Kupując różnego rodzaju towary
czy zamawiając usługi nie zawsze jesteśmy zadowoleni z ich jakości. Gdy czujemy się
oszukani przez przedsiębiorcę warto dochodzić swych praw; mimo, iż może wydawać
się to utrudnione, zwłaszcza, gdy występujemy przeciwko większemu i wydawałoby się
silniejszemu podmiotowi.
Istnieje szereg uregulowań mających na celu ułatwienie konsumentom wygrania
sporów z przedsiębiorcami. Dotyczą one możliwości odstąpienia od umowy sprzedaży
produktu w przypadku jego niezgodności z umową, bezpieczeństwa produktu, zawierania
umów poza lokalem przedsiębiorstwa, umów zawieranych na odległość, usług turystycznych, przewoźników lotniczych i wielu, wielu innych, szczegółowych kwestii. Niniejsze
opracowanie zawiera jedynie najbardziej podstawowe uregulowania, z jakimi najczęściej
można spotkać się w codziennym życiu. W bardziej skomplikowanych przypadkach warto
zasięgnąć porady jednej z instytucji zajmujących się ochroną praw konsumentów. Ich lista
wymieniona jest w punkcie 4.
Zwrot towaru
Polskie ustawodawstwo co do zasady nie przewiduje możliwości zwrotu zakupionego przez
konsumenta towaru tylko i wyłącznie z tego powodu, iż jest on niezadowolony z zakupu.
Mimo, że niektóre sklepy przewidują dla swoich klientów możliwość dokonania takiego
zwrotu, jest to jednak tylko i wyłącznie zwyczaj handlowy, który nie może być podstawą
roszczeń konsumenckich w postępowaniu przed właściwymi organami.
Sprzedawca odpowiada jednak wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili
jego wydania jest niezgodny z umową. Należy przez to rozumieć sytuację, w której towar:
– nie odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi,
– nie ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, a także
– gdy nie nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy (chyba
że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru).
Jeżeli ma miejsce jedna z powyżej wymienionych sytuacji, konsument może żądać od
sprzedawcy doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową poprzez:
– nieodpłatną naprawę; albo
– wymianę na nowy (chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów; sprzedawca ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych
240
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 6 ПРАВА ПОТРЕБИТЕЛЕЙ
В настоящее время каждый из нас является потребителем. Покупая разного рода
товары или заказывая услуги, мы не всегда остаёмся удолетворены их качеством.
Когда мы чувствуем себя обманутыми предпринимателем, стоит добиваться своих
прав; несмотря на то, что это трудно, особенно, когда мы выступаем против большего
и кажущегося более сильным субъекта.
Существует ряд регулировок, целью которых является упростить потребителям
процесс победы в спорах с предпринимателями. Они касаются возможности отступления от договора продажи продукта в случае его несоответствия с договором, с
требованиями безопасности продукта, в случае заключения договоров за пределами
предприятия, и заключения договоров на расстоянии, при оказании туристических
услуг, осуществлении воздушных перевозок и многих других возникающих проблем.
Данная работа содержит только основные положения, с которыми чаще всего можно
встретиться в повседневной жизни. В более сложных случаях стоит обратиться в
одну из организаций по защите прав потребителей. Они перечислены в пункте 4.
Возврат товара
Польское законодательство не предусматривает возможности возврата купленного
потребителем товара только по причине того, что он не удовлетворен покупкой.
Несмотря на это, некоторые магазины предусматривают для своих клиентов возможность совершения такого возврата, но это является только торговым обычаем,
который не может быть основанием потребительских претензий для обращения в
соответствующие органы.
Продавец, однако, отвечает перед покупателем, если потребительский товар
в момент его выдачи не соответствовал договору. Под этим подразумеваются ситуации, в которых товар:
– не соответствует описанию, поданному продавцом,
– не имеет свойств пробника или образца, представленного покупателю,
– не выполняет функций, указанных покупателю при подписании договора (если
только продавец не сделал оговорок относительно такого назначения товара).
Если возникла одна из вышеперечисленных ситуаций, то потребитель может требовать от продавца приведения товара в состояние соответствующее договору:
– бесплатный ремонт, или
– обмен на новый (если ремонт или обмен невозможнен либо требует чрезмерных
затрат, то продавец обязан вернуть расходы, понесённые покупателем, в част241
2/15/13 4:39 PM
PRAWA KONSUMENTÓW
przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia).
W dalszej kolejności, jeżeli naprawa generowałaby nadmierne koszty lub jest ona niemożliwa, jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość żądaniu dokonania naprawy w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne
niedogodności, konsument ma prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo
odstąpić od umowy (wyjątkiem, gdy takie uprawnienie nie przysługuje, jest sytuacja,
w której niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna).
Gdy tylko zaobserwujemy, iż zakupiony przez nas towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową należy niezwłocznie powiadomić o tym sprzedawcę, w przeciwnym bowiem
wypadku konsument traci uprawnienie żądania doprowadzenia przez sprzedawcę do
stanu zgodnego z umową. Ustawa przewiduje tu dla konsumenta okres 2 miesięcy na
dokonanie takiego zgłoszenia. Powinno być ono dokonane w formie pisemnej, zawsze
warto zachować potwierdzenie czy to jego wysłania czy pokwitowanie jego otrzymania
przez przedsiębiorcę. Zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową przerywa bieg przedawnienia. Przedawnienie nie biegnie w czasie
wykonywania naprawy lub wymiany oraz prowadzenia przez strony, nie dłużej jednak
niż przez trzy miesiące, rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy. Jeśli kupujący nie zacznie dochodzić przysługujących mu uprawnień w ciągu roku od momentu
stwierdzenia niezgodności towaru z umową, traci roszczenie o doprowadzenie towaru
do stanu zgodności z umową.
Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie
w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Warto zauważyć jednak, iż termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru.
Obowiązki sprzedawcy
Ustawodawca nakłada na sprzedawcę szereg obowiązków, m.in.:
– podanie do wiadomości kupującego ceny oferowanego towaru oraz jego ceny jednostkowej (chyba że wyrażają się one tą samą kwotą)
– pisemnego potwierdzenia wszystkich istotnych postanowień umowy przy sprzedaży na
raty, na przedpłaty, na zamówienie, według wzoru lub na próbę oraz sprzedaży za cenę
powyżej dwóch tysięcy złotych
– wydania na żądanie kupującego potwierdzenia zawarcia umowy, zawierającego oznaczenie sprzedawcy wraz z jego adresem, datą sprzedaży oraz określeniem towaru konsumpcyjnego, jego ilości i ceny.
242
2/15/13 4:39 PM
ПРАВА ПОТРЕБИТЕЛЕЙ
ности расходы по демонтажу, доставке, стоимости рабочей силы, материалов и
повторной установки и ввода в эксплуатацию).
В дальнейшем, если ремонт требовал чрезмерных затрат или был невозможен, если
продавец не смог удовлетворить требований относительно ремонта к определённому
сроку или когда ремонт или обмен принесли бы покупателю значительные неудобства,
потребитель имеет право на соответствуещее уменьшение цены или расторжение договора (исключением, когда такие права не полагаются, является ситуация, в которой
несоответствие потребительского товара с договором является несущественным).
Как только мы заметили, что купленный нами товар не соответствует договору,
необходимо немедленно поинформировать об этом продавца, в противном случае
потребитель теряет право требовать от продавца доведения товара до состояния,
соответствующего договору. Договор предусматривает для потребителя 2-месячный
срок на подачу такого заявления. Оно должно быть составлено в письменной форме,
всегда стоит сохранить подтверждение отправки или квитанцию о её получении
предпринимателем. Сообщение продавцу о несоответствии потребительского товара с договором прерывает срок истечения давности. Не учитывается также время
проведения ремонта или замены, а время решения сторонами вопроса на основе
взаимного согласия. Если покупатель не начнёт добиваться своих прав в течение года
с момента установления несоответствия товара с договором, то он теряет право на
подачу претензии на доведение товара до состояния, соответствующего договору.
Продавец отвечает за несоответствие потребительского товара договору только
в случае его установления перед истечением двух лет от выдачи этого товара покупателю. Однако стоит отметить, что этот срок на подачу претензии устанавливается
заново в случае обмена товара.
Обязанности продавца
Законодательные органы накладывают на продавца ряд обязанностей, таких как:
– сообщить покупателю цену, предлагаемого товара и его розничную цену (за исключением ситуации, когда это одна и та же цена)
– письменное подтверждение всех важных положений по договору при продаже в
кредит, при предоплате, при заказе, в соответствии с образцом или на проверку,
а также при продаже по цене более двух тысяч злотых
– выдать по требованию покупателя подтверждение заключения договора, содержащего наименование продавца и его адрес, дату продажи с указанием товара,
его количества и цены.
243
2/15/13 4:39 PM
PRAWA KONSUMENTÓW
Umowy zawierane na odległość a sprzedaż przez Internet
Dokonywanie zakupów przez Internet, telefonicznie czy za pomocą wydrukowanego
formularza zamówienia ma coraz większe praktyczne znaczenie. Konsumenci w tego
rodzaju obrocie są jednak chronieni w sposób szczególny, jako że zawierając umowę na
odległość nie mają oni możliwości zbadania jakości towaru bezpośrednio.
Tzw. umowy zawierane na odległość to umowy zawierane przez przedsiębiorców
z konsumentami bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków
porozumiewania się na odległość (poczty elektronicznej, formularza na stronie internetowej, telefonu itd.). W przypadku zawarcia takiej umowy ustawodawca przewidział
szczególne uprawnienia dla konsumentów, którzy zawarli taką umowę, a to możliwość
odstąpienia od niej bez podania przyczyn. By to uczynić, konsument powinien
złożyć na piśmie w terminie dziesięciu dni stosowne oświadczenie o odstąpieniu od
umowy. Jak zawsze warto pomyśleć o zachowaniu potwierdzenia złożenia takiego
oświadczenia.
Termin dziesięciodniowy, w którym konsument może odstąpić od umowy, liczy się
od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi – od dnia jej zawarcia.
W razie odstąpienia od umowy, jest ona uważana za niezawartą, a konsument
jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. Niedopuszczalne jest w szczególności żądanie
przez przedsiębiorcę zapłacenia przez konsumenta kar umownych czy odstępnego.
To, co strony wzajemnie świadczyły na swoją rzecz przy zawarciu umowy powinno
zostać zwrócone w stanie niezmienionym (chyba że zmiana była konieczna w granicach
zwykłego zarządu). Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie
czternastu dni.
Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie przez przedsiębiorcę,
że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne).
Należy jednak zaznaczyć, iż istnieją pewne ograniczenia w stosowaniu niniejszego uprawnienia do odstąpienia – mianowicie, jeżeli strony nie umówiły się inaczej,
prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi
w wypadkach m.in. dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na
informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego
opakowania, umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy
wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym, świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu,
czy dostarczania prasy, a także umów zawartych z operatorami telekomunikacji przy
wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych, z wykorzystaniem automatów
sprzedających czy sprzedaży z licytacji.
Warto także pamiętać, iż jeśli otrzymamy od przedsiębiorcy towar bądź inne świadczenie, jakiego nie zamawialiśmy nie nakłada to na nas żadnych obowiązków. Niektórzy
przedsiębiorcy celowo próbują w ten sposób wyłudzić od konsumentów pieniądze.
244
2/15/13 4:39 PM
Договора, заключаемые на расстоянии, и продажа по
Интернету
Осуществление покупок по Интернету, по телефону или с помощью распечатанного бланка заказа имеет всё большее практическое значение. Потребители в таком
обороте, однако, защищены особенным способом, так как, заключая договор на
расстоянии, они не имеют возможности непосредственно проверить качество товара.
Так называемые договора, заключаемые между предпринимателями и покупателями без одновременного присутствия обеих сторон, при использовании средств
связи на расстоянии (электронной почты, бланков на интернет странице, телефона
и др.) В случае заключения такого договора законодательством предусматриваются
особые права потребителей, которые заключили такой договор и возможность
его расторжения без указания причин. Чтобы это совершить, потребитель должен
подать в письменном виде в течение десяти дней соответствующее заявление о
расторжении договора. Как всегда, стоит подумать о сохранении подтверждения о
подаче такого заявления.
Десятидневный срок, в который потребитель может расторгнуть договор,
считается со дня выдачи вещи, а когда договор касается оказания услуги – со дня
его заключения.
В случае нарушения условий договора, он считается незаключённым, а потребитель освобождается от всех обязательств. В особенности, недопустимым является
требование предпринимателем оплаты потребителем штрафов по договору или
отступных. То, что стороны взаимно давали при заключении договора, должно
быть возвращено в неизменном состоянии (за исключением, если изменение было
необходимо в границах обычного управления). Срок возврата не может превысить
четырнадцати дней.
Если потребитель сделал какую-либо предоплату, от неё полагаются предусмотренные законом проценты от даты внесения предоплаты. Предприниматель не может
требовать от потребителя т.н. отступных за возможность неисполнения договора.
Необходимо, однако, отметить, что существуют определённые ограничения
в применении данного права на нарушение договора – то есть, если стороны не
установили иначе, то право нарушения договора, заключённого на расстоянии, не
полагается потребителю в случаях: касающихся аудио – и видеозаписей, а также
записанных на информационных носителях данных после удаления потребителем
их оригинальной упаковки; договоров, касающихся оказания услуг, за которые цена
или плата зависит исключительно от движения цен на финансовом рынке, рынке
услуг, которые с учётом их характера не могут быть возвращены, или предмет которых подвергается быстрому повреждению; доставка прессы, а также договоров,
заключённых с операторами общественных телефонных автоматов с использованием
продающих автоматов или продажи с аукциона.
Важно также помнить, что полученный от предпринимателя товар или другие услуги, которые мы не заказывали, не налагают на нас никаких обязанностей.
Некоторые предприниматели намеренно пробуют таким образом выманить от
потребителей деньги.
245
2/15/13 4:39 PM
PRAWA KONSUMENTÓW
Instytucje zajmujące się ochroną praw konsumenta
W sporach z przedsiębiorcami pomóc może nam szereg instytucji, zajmujących się ochroną
praw konsumentów. Niektóre z nich to:
NAZWA
WWW
Powiatowy (Miejski) Rzecznik Praw Konsumenta
www.uokik.gov.pl
Federacja Konsumentów
www.federacja-konsumentow.org.pl
Stowarzyszenie Konsumentów Polskich
www.skp.pl
Rzecznik Ubezpieczonych
www.rzu.gov.pl
246
2/15/13 4:39 PM
Учреждения, занимающиеся защитой прав потребителя
В спорах с предпринимателями нам может помочь ряд учреждений, занимающихся
защитой прав потребителей. Некоторые из них это:
НАЗВАНИЕ
WWW
Повятовый (Городской) представитель прав
потребителя
www.uokik.gov.pl
Федерация потребителей
www.federacja-konsumentow.org.pl
Союз польских потребителей
www.skp.pl
Представитель страхователей
www.rzu.gov.pl
247
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 7 SYSTEM PODATKOWY W POLSCE
Wstęp
Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r.
Nr 8, poz. 60 ze zm.) podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne
świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Należy już na wstępie podkreślić, iż prawo podatkowe to
szczególna gałąź prawa, zmieniająca się (w mniejszym bądź większym zakresie) niemal co
roku. Poniżej informacje aktualne są na rok 2011; w przypadku jakichkolwiek wątpliwości
co do przysługujących nam uprawnień bądź dokumentów, jakie musimy przedstawić,
zawsze warto upewnić się w Urzędzie Skarbowym co do poprawności naszej interpretacji (warto to zrobić z uwagi na grożące sankcje nie tylko finansowe, jak na przykład tzw.
stawka sankcyjna za zatajenie dokonania określonych czynności przed organem podatkowym i nie odprowadzenie od nich podatku, ale i karnoskarbowe, z karą pozbawienia
wolności włącznie).
Podatki dzieli się na dwie kategorie:
PODATKI BEZPOŚREDNIE
PODATKI POŚREDNIE
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)
Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)
Podatek od spadków i darowizn
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Podatek rolny
Podatek leśny
Podatek od nieruchomości
Podatek od środków transportowych
Podatek tonażowy
Podatek od towarów i usług (VAT)
Podatek akcyzowy
Podatek od gier i zakładów wzajemnych
W poniższych rozdziałach opisano wybrane, najbardziej popularne rodzaje podatków.
Podatek dochodowy od osób fizycznych.
Podatek dochodowy od osób fizycznych uregulowany został w dwóch aktach prawnych: ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), oraz ustawie z dnia 20 listopada 1998 r.
248
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 7 НАЛОГОВАЯ СИСТЕМА В ПОЛЬШЕ
Вступление
Согласно ст. 6 закона от 29 августа 1997 г. – Налоговое положение (Ч. З. от 2005 г. №
8, поз. 60 с изм.) налог – это общественно-правовой, безвозмездный, принудительный и безвозвратный платёж в пользу Казны Государства, воеводства, повята или
гмины, следующий из налогового закона. Необходимо сразу заметить, что налоговое
право – это особая правовая ветвь, изменяющаяся (в меньшей или большей степени)
почти каждый год. Ниже указывается информация актуальная на 2011 год; если у
Вас существуют какие-либо сомнения относительно полагающихся Вам прав или
документов, которые Вы должны предоставить, то всегда важно убедиться в Налоговом Управлении в правильности нашей интерпретации (это стоит сделать не только
ввиду грозящих финансовых санкций, как, например, санкционированный штраф
за сокрытие совершения определённой деятельности перед налоговым органом и
неперечисления от неё налогов, но и налогово-дисциплинарных, с наказанием в
виде лишения свободы включительно).
Налоги делятся на две категории:
ПРЯМЫЕ НАЛОГИ
КОСВЕННЫЕ НАЛОГИ
Налог на доходы физических лиц (PIT)
Налог на доходы юридических лиц (CIT)
Налог на наследство и дарственные
Налог на гражданско-правовые действия
Земельный налог
Лесной налог
Налог на недвижимость
Налог на транспортные средства
Корабельный сбор
Налог на товары и услуги – НДС (VAT)
Акцизы
Налог с игр и взаимных ставок
В следующих разделах выборочно описаны наиболее популярные виды налогов.
Налог на доходы физических лиц.
Налог на доходы физических лиц регулируется двумя правовыми актами: законом от
26 июля 1991 г. о налоге на доходы с физических лиц (Законодательный Вестник
от 2010 г. № 51, поз. 307 с изм.), а также законом от 20 ноября 1998 г. о заранее
249
2/15/13 4:39 PM
SYSTEM PODATKOWY W POLSCE
o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.). Jest to podatek bezpośredni.
Podmioty opodatkowania
Podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych jest każda osoba osiągająca
dochód (jest to tak zwany podatek osobisty, od ang. PIT – Personal Income Tax – podatek
od dochodów osobistych; PIT to także nazwa formularzy wydawanych przez Ministerstwo Finansów, na których należy dokonywać rozliczeń). Opodatkowaniu tym podatkiem
podlegają co do zasady wszelkiego rodzaju dochody, poza pewnymi wyjątkami (np. renty,
niektóre odszkodowania, odprawy pośmiertne i zasiłki pogrzebowe, wygrane w grach
liczbowych i inne).
Źródła przychodów
Zgodnie z ustawą, źródłami przychodów podlegającymi opodatkowaniu podatkiem
dochodowym od osób fizycznych są:
– stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo
w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
praca nakładcza, emerytura lub renta;
– działalność wykonywana osobiście;
– pozarolnicza działalność gospodarcza;
– działy specjalne produkcji rolnej;
– najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze,
w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz
gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie
działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych
z działalnością gospodarczą;
– kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych,
– odpłatne zbycie (z kilkoma wyjątkami, np. gdy zbycie nieruchomości dokonywane jest
w celu przewłaszczenia na zabezpieczenie wierzytelności):
– nieruchomości lub ich części oraz udziały w nieruchomości,
– spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz
prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
– prawa wieczystego użytkowania gruntów,
– innych rzeczy,
– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało
dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego,
w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół
roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany
okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany,
– inne źródła.
250
2/15/13 4:39 PM
НАЛОГОВАЯ СИСТЕМА В ПОЛЬШЕ
определённом налоге на некоторые доходы, полученные физическими лицами (Законодательный Вестник № 144, поз.930 с изм.) и является прямым налогом.
Субъекты налогообложения
Плательщиками налога с доходов физических лиц являются все лица, получающие доход (это так называемый персональный налог, от англ. PIT – Personal Income Tax – налог
на персональные доходы; PIT это также название бланков, выданных Министерством
финансов, на которых необходимо производить расчёт). Этим налогом облагаются все
виды доходов, за небольшим исключением (например, пособия, некоторые компенсации,
посмертные пособия и пособие на похороны, выигрыши в числовых лотереях и другие).
Источники доходов
В соответствии с законом, источниками доходов, которые облагаются налогом на
доходы физических лиц, являются:
– служебные отношения, рабочие отношения, в том числе кооперативные рабочие
отношения, членство в сельскохозяйственном производственном кооперативе
или другом кооперативе, занимающемся сельскохозяйственным производством,
надомная работа, пенсия или пособие;
– самостоятельно осуществляемая деятельность;
– хозяйственная деятельность, не связанная с сельским хозяйством;
– особые отрасли сельскохозяйственной продукции;
– найм, сдача части нанятого помещения, аренда, сдача в субаренду, а также другие
договора подобного характера, в том числе аренда, субаренда особых отраслей
сельскохозяйственной продукции и сельского хозяйства или его элементов, используемых в несельскохозяйственных целях или на проведение особых отраслей
сельскохозяйственной продукции, за исключением элементов имущества, связанных с хозяйственной деятельностью;
– денежные капиталы и имущественные права, в том числе продажа имущественных прав,
– продажа (за несколькими исключениями, например, когда продажа недвижимости
совершается с целью передачи прав собственности для покрытия задолженности):
– недвижимости или части недвижимости,
– кооперативного права собственности на жилое помещение, а также право на
односемейный дом в жилищном кооперативе,
– права вечного пользования землёй (предоставление в пользование государственных земель сроком на 99 лет),
– других вещей,
– если продажа не является результатом осуществления хозяйственной деятельности
и была произведена путём продажи недвижимости и имущественных прав, определённых в пунктах а-с – перед истечением пятилетнего срока, считая от конца
календарного года, в котором был зафиксирован факт покупки либо приизошло
строительство, а других вещей – перед истечением шести месяцев, считая от конца
месяца, в котором был зафиксирован факт покупки; в случае обмена, указанные
периоды касаются каждого лица, совершающего обмен,
– другие источники.
251
2/15/13 4:39 PM
Możliwa jest oczywiście sytuacja, w której podatnik otrzymuje dochody z więcej niż jednego źródła. W takim wypadku przedmiotem opodatkowania jest suma dochodów ze
wszystkich źródeł przychodów. Jest to tak zwany nieograniczony obowiązek podatkowy,
który oznacza, że osoby fizyczne płacą podatek od całości swych dochodów krajowych
i zagranicznych, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów, o ile mają miejsce
zamieszkania na terytorium RP (osoby, które nie mają miejsca zamieszkania na terenie RP
ale uzyskują tutaj dochody, płacą podatki w związku z tzw. zasadą źródła – warto w takim
przypadku zorientować się, czy istnieją umowy międzynarodowe między Polską a krajem, którego jesteśmy rezydentami o unikaniu podwójnego opodatkowania). Dochodem
ze źródła przychodów, jest co do zasady nadwyżka sumy przychodów z tego źródła
nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania
przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Podstawa obliczenia i wysokość podatku:
Podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu m.in.:
– składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika
oraz osób z nim współpracujących,
– wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego
osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne;
– wydatków ponoszonych przez podatnika z tytułu użytkowania sieci Internet, w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł; (tzw. ulga internetowa)
– darowizn przekazanych na cele kultu religijnego, krwiodawstwa, organizacjom pożytku
publicznego
Łączna kwota odliczeń nie może przekroczyć w roku podatkowym kwoty stanowiącej
6% dochodu (w tym miejscu należy uczynić zastrzeżenie, że nie wszystkie darowizny
podlegają odliczeniu!).
W 2011 roku w Polsce obowiązywały następujące skale podatkowe:
PODSTAWA OBLICZENIA
PODATKU W ZŁOTYCH
PODATEK WYNOSI
do 85.528
18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr
ponad 85.528
14.839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad 85.528 zł
(Tabela za ustawą)
Podatek dochodowy od osób fizycznych odprowadzany jest do Urzędu Skarbowego co
do zasady przez pracodawcę (który jest płatnikiem podatku), jednak w niektórych przypadkach to na podatniku ciąży obowiązek samodzielnego dokonywania wpłat w formie
zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.
252
2/15/13 4:39 PM
Разумеется, возможна ситуация, в которой налогоплательщик имеет несколько
источников дохода. В таком случае предметом налогообложения является сумма
доходов от всех источников налогообложения. Это, так называемая, неограниченная налоговая обязанность, которая означает, что физические лица платят налог
от совокупности своих доходов, полученных в стране и за границей, независимо от
места расположения источников дохода, если они проживают на территории РП
(лица, которые не проживают на территории РП, но получают здесь доходы, платят
налоги в соответствии с так называемым принципом источника – в таком случае
следует узнать, существуют ли международные договоры об избежании двойного
налогообложения между Польшей и страной, резидентами которой Вы являетесь).
Чистым доходом считается превышение суммы доходов от источника доходов
над затратами на их получение, достигнутыми в налоговом году. Если затраты
по получению доходов превышают сумму доходов, то разница считается убытком
для данного источника доходов.
Расчет базовой величины и размера налога:
Базовой величиной для расчета налога является доход за вычетом:
– взносов на пенсионное страхование, пособия, больничные или на страхование
несчастных случаев налогоплательщика или лиц с ним сотрудничающих,
– расходов на реабилитационные цели, а также расходов, связанных с облегчением
осуществления жизненных функций, понесённых в отчётном году налогоплательщиком, являющимся инвалидом или налогоплательщиком, на содержании
которого находятся инвалиды;
– расходов, понесённых налогоплательщиком за пользование Интернетом, составляющих в отчётном году сумму не более 760 зл.; (так называемая льгота на Интернет)
– дарственных, переданных на цели религиозного культа, донорства, общественнополезным организациям.
Общая сумма отчислений не может превысить в отчётном году суммы, составляющей
6 % дохода (здесь необходимо сделать оговорку, что не все дарственные вычитаются!).
В 2011 году в Польше действовала следующая шкала налогообложения:
БАЗОВАЯ ВЕЛИЧИНА В
ЗЛОТЫХ
НАЛОГ СОСТАВЛЯЕТ
менее 85.528
18 % минус сумма, уменьшающая налог 556 зл 02 гр
более 85.528
14.839 зл 02 гр + 32 % превышение над 85.528 зл
(Таблица за законом)
Налог на доходы физических лиц перечисляется в Налоговое управление работодателем (который является плательщиком налога), однако в некоторых случаях
налогоплательщик обязан самостоятельно делать взносы в форме задатка на налог
с доходов физических лиц.
253
2/15/13 4:39 PM
Rozliczenia roczne
Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania roczne o wysokości
osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w danym roku podatkowym według ustalonego
wzoru, o w terminie do dnia 30 kwietnia każdego roku.
Poniższa tabela prezentuje dwa najbardziej popularne formularze zeznania podatkowego, jakie obowiązani są składać podatnicy. Informacje na temat pozostałych znaleźć
można na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.
NAZWA
FORMULARZA
ZEZNANIA
PODATKOWEGO
PODATNICY
PIT-36
PIT ten składają podatnicy, którzy prowadzili:
– pozarolniczą działalność gospodarczą,
– działy specjalne produkcji rolnej;
bądź uzyskali przychody:
– z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub z innych umów
o podobnym charakterze, od których byli obowiązani samodzielnie
opłacać zaliczki na podatek,
– ze źródeł przychodów położonych za granicą,
– z innych źródeł, opodatkowanych na ogólnych zasadach przy
zastosowaniu skali podatkowej, od których ani płatnik, ani podatnik
w ciągu roku podatkowego nie miał obowiązku odprowadzania
zaliczek
PIT-37
Formularz ten składają podatnicy, którzy w poprzednim roku
podatkowym uzyskali przychody ze źródeł na terytorium RP
opodatkowanych na zasadach ogólnych, na przykład z tytułu:
– wynagrodzeń i innych przychodów ze stosunku służbowego,
stosunku pracy (w tym spółdzielczego stosunku pracy) oraz pracy
nakładczej,
– emerytur lub rent krajowych (w tym rent strukturalnych, rent
socjalnych),
– zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego,
– stypendiów,
– przychodów z działalności wykonywanej osobiście (m.in. z umów
zlecenia, kontraktów menedżerskich, zasiadania w radach
nadzorczych, pełnienia obowiązków społecznych, działalności
sportowej),
– przychodów z praw autorskich i innych praw majątkowych,
– należności z umowy aktywizacyjnej
254
2/15/13 4:39 PM
Годовая финансовая отчётность
Налогоплательщики обязаны представлять в налоговое управление годовую декларацию установленного образца о величине достигнутого дохода (понесённых
убытков) в данном отчётном году до 30 апреля каждого года.
Представленная ниже таблица описывает два наиболее популярных бланка
декларации о доходах из тех, которые обязаны подавать налогоплательщики. Информацию по остальным декларациям можно найти на странице Министерства
Финансов.
НАЗВАНИЕ
БЛАНКА
НАЛОГОВОЙ
ДЕКЛАРАЦИИ
НАЛОГОПЛАТЕЛЬЩИКИ
PIT-36
Этот PIT подают налогоплательщики, которые осуществляют:
– хозяйственную деятельность, не связанную с сельским хозяйством,
– деятельность в особых отраслях сельского хозяйства;
или получили доходы:
– от найма, сдачи части нанятого помещения, аренды, сдачи в
субаренду, а также других договоров подобного характера, от
которых были обязаны оплачивать самостоятельно задаток на
налог,
– от источников доходов, находящихся за границей,
– от других источников, облагаемых налогом на общих принципах
при использовании налоговой шкалы, от которой ни работодатель,
ни налогоплательщик в течение отчётного года не имели
обязанности перечисления задатков
PIT-37
Этот бланк предоставляют налогоплательщики, которые в
предыдущем отчётном году получили доходы от источников на
территории РП, облагаемые налогом на общих принципах, например:
– заработная плата и другие доходы от служебных связей, рабочих
отношений (в том числе кооперативных рабочих отношений), а
также за надомную работу,
– пенсии или государственные (в том числе социальные ренты),
– денежных пособий от социального страхования,
– стипендии,
– доходы от самостоятельно осуществляемой деятельности (на
основании подрядных договоров, менеджерских контрактов, от
заседаний совета директоров, при выполнении общественных
обязанностей, осуществлении спортивной деятельности),
– доходы от авторских прав и других имущественных прав,
– задолженности по активизационному контракту
255
2/15/13 4:39 PM
Przy składaniu rozliczenia rocznego należy także pamiętać o ewentualnej konieczności
złożenia dodatkowych załączników do zeznania rocznego. Załącznikami takimi mogą
być na przykład PIT/ZG – informacja o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym
podatku w roku podatkowym, PIT/D – załącznik dla korzystających z ulgi budowlanej,
czy PIT/M – informacja o dochodach małoletnich dzieci, podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców.
Zryczałtowane formy opodatkowania
Taką formę opodatkowania reguluje ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
(Dz. U. z dnia 27 listopada 1998 r.). Akt ten przewiduje trzy rodzaje podatku płaconego
w formie ryczałtu:
(1) ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;
(2) kartę podatkową; oraz
(3) zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych.
Rozpoczynając własną działalność gospodarczą warto zastanowić się nad wyborem jednej
z opisanych form opodatkowania, zwłaszcza z uwagi na uproszczenia sposobu rozliczania się i ewidencjonowania przychodów, które ustawa przewiduje dla podatników tych
podatków.
Za pomocą tego podatku mogą rozliczać się osoby fizyczne:
– prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
– osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub
innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach
prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,
– będące osobami duchownymi.
Podatnicy prowadzący działalność w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku
prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek
dochodowy (z tej formy mogą korzystać np. ślusarze, jubilerzy, zegarmistrzowie, szklarze,
witrażownicy, stolarze czy osoby prowadzące działalność w zakresie mechaniki maszyn).
Pisemne oświadczenia o wyborze jednej z wyżej wymienionych form opodatkowania podatnik składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca
zamieszkania podatnika nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego, natomiast
podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego – do dnia
poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania
pierwszego przychodu.
Ulgi i odliczenia
Ustawodawstwo podatkowe przewiduje kilka rodzajów ulg i odliczeń, z jakich obywatele
mogą skorzystać przy rozliczaniu się z „fiskusem”. W 2011 roku podatnicy mogli skorzystać
z następujących udogodnień:
256
2/15/13 4:39 PM
При подаче годового отчёта необходимо также помнить о возможности возникновения
необходимости подачи дополнительных приложений к годовой декларации. Такими приложениями могут быть, например, PIT/ZG – информация о величине доходов
заграницей и оплаченном налоге в отчётном году, PIT/D – приложение для пользующихся строительной льготой, или PIT/M – информация о доходах несовершеннолетних
детей, подлежащих совместному налогообложению с доходами родителей.
Фиксированные формы налогообложения
Такую форму налогообложения регулирует закон от 20 ноября 1998 г. о фиксированном подоходном налоге на некоторые доходы физических лиц (Законодательный вестник от 27 ноября 1998 г.). Этот акт предусматривает три вида налога,
оплачиваемого в форме фиксированного платежа:
(1) фиксированный платёж с учтённых доходов;
(2) налоговая карта; а также
(3) фиксированный налог с доходов духовных лиц.
Начиная осуществление самостоятельной хозяйственной деятельности, стоит подумать над выбором одной из описанных форм налогообложения, особенно учитывая
упрощение расчёта и ведения учёта доходов, которые закон предусматривает для
плательщиков этих налогов.
При помощи этого налога могут отчитываться физические лица:
– осуществляющие несельскохозяйственную деятельность,
– получившие доходы по договору найма, сдачи части нанятого помещения, договору
аренды, субаренды, а также по другим договорам подобного характера, если эти договора не были заключены в рамках проводимой несельскохозяйственной деятельности,
– являющиеся духовными лицами.
Налогоплательщики, осуществляющие деятельность в форме налоговой карты,
освобождены от обязанности ведения книг, подачи налоговой декларации, а также
уплаты задатков на подоходный налог (этой формой могут пользоваться, например
слесари, ювелиры, часовщики, стекольщики, витражисты, столяры или лица осуществляющие деятельность в сфере механики машин).
Письменное заявление о выборе одной из вышеуказанных форм налогообложения
налогоплательщик подаёт начальнику налогового управления, по месту проживания
налогоплательщика не позднее 20 января отчётного года, а налогоплательщик,
начинающий осуществление хозяйственной деятельности в ходе отчётного периода
– до дня, предшествующего дню начала осуществления деятельности, однако, не
позднее, чем в день получения первой прибыли.
Льготы и отчисления
Налоговое законодательство предусматривает несколько видов льгот и отчислений,
которыми граждане могут воспользоваться при расчете с «государственной казной».
В 2011 году налогоплательщики могли воспользоваться следующими льготами:
257
2/15/13 4:39 PM
odliczenie darowizn przekazanych na cele pożytku publicznego, krwiodawstwa
lub cele kościelne – polega ona na obniżeniu podstawy opodatkowania poprzez odjęcie
kwoty darowizny od dochodu (wysokość ulgi nie może przekroczyć 6% dochodu);
ulga prorodzinna – podatnik posiadający dzieci może odliczyć tę ulgę od podatku; na
każde dziecko przypada rocznie kwota 1.112,04 zł (całkowita kwota zależy od liczby
posiadanych dzieci);
ulga rehabilitacyjna – polega ona na odliczeniu od dochodu kwoty wydanej na cele
związane z rehabilitacją oraz wydatkami związanymi z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub
podatnika, na którego utrzymaniu jest osoba niepełnosprawna (może to być na przykład
ulga na leki czy wydatki na samochód osoby zaliczanej do I lub II grupy inwalidzkiej);
ulga internetowa – polega na odliczeniu od dochodu kwoty wydanej na korzystanie z Internetu w lokalu stanowiącym miejsce zamieszkania podatnika (przysługuje w wysokości
nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł);
ulga na zakup biletu okresowego – pracownik pracujący na podstawie umowy o pracę
może skorzystać z ulg na imienne bilety okresowe, możliwość taka jest jednak uzależniona
od kosztów uzyskania przychodów, które można odliczyć w postaci wydatków;
ulga na zakup nowych technologii – polega ona na możliwości odliczenia od dochodu
kosztów zakupu „nowych technologii”, czyli wiedzy technologicznej w postaci wartości
niematerialnych i prawnych służących podniesieniu innowacyjności przedsiębiorstwa
(zalicza się tu np. umowy licencyjne);
ulga abolicyjna – jej celem jest ujednolicenie obciążeń podatkowych od dochodów
uzyskiwanych przez podatników za granicą;
zwrot podatku zagranicznego – uzależniony jest od istnienia umowy międzynarodowej
między Rzeczpospolitą Polską a państwem, w którym podatnik uzyskał dochody o unikaniu
podwójnego opodatkowania;
1% dla Organizacji Pożytku Publicznego – podatnik składając zeznanie roczne może
przekazać za pośrednictwem Urzędu Skarbowego 1 % swojego podatku organizacji pozarządowej wpisanej na listę Organizacji Pożytku Publicznego; by to uczynić wystarczy
w zeznaniu rocznym w odpowiedniej rubryce wpisać nazwę i numer KRS organizacji,
którą chcemy w ten sposób wspomóc.
Wszelkie wymienione powyżej ulgi wymagają przedstawienia odpowiedniej dokumentacji oraz załączników, należy zatem wcześniej dowiedzieć się w Urzędzie Skarbowym
co dokładnie potrzebne będzie do dokonania odliczenia.
Wspólne rozliczanie się przez małżonków
Co do zasady małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich
dochodów. Jeśli jednak małżonkowie podlegają obowiązkowi podatkowemu, przez cały
rok podatkowy istnieje między nimi wspólność majątkowa, a także pozostają w związku
małżeńskim przez cały rok podatkowy mogą oni, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, być opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów. W takiej
sytuacji podatek określa się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy
łącznych dochodów małżonków. Małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie także, gdy
258
2/15/13 4:39 PM
вычитание дарственных, переданных на общественно-полезные цели, донорство или на цели католической церкви – она заключается в понижении налоговой
базы путем вычета суммы дарственных от доходов (величина льготы не может
превышать 6% дохода);
семейная льгота – налогоплательщик, имеющий детей, может вычесть эту сумму
из налога; на каждого ребёнка приходится в год сумма 1.112,04 зл (полная сумма
зависит от числа имеющихся детей);
реабилитационная льгота – заключается в вычитании из дохода суммы, выданной
на цели, связанные с реабилитацией, а также расходов, связанных с облегчением
выполнения жизненных функций, понесённых налогоплательщиками, являющимися
инвалидами, или налогоплательщиком, на содержании которого находится инвалид
(это может быть льгота на лекарства или расходы на автомобиль для лица, имеющего
I или II группу инвалидности);
льгота на Интернет – заключается в вычитании из дохода суммы, потраченной на
пользование Интернетом в помещении, являющемся местом проживания налогоплательщика (полагается в размере, не превышающем в отчётном году суммы 760 зл);
льгота на проезд – работник, работающий на основании трудового договора, может воспользоваться льготой на именные билеты на определённый период, такая
возможность, однако зависит от затрат на получение прибыли, которые можно
вычесть в виде издержек;
льгота на приобретение новых технологий – заключается в возможности вычета
из дохода расходов по приобретению «новых технологий», то есть технологических
знаний в виде стоимости нематериальных и правовых активов, для повышения
новаторства предприятия (здесь учитываются, например, лицензионные договоры);
аболиционная льгота – её целью является унификация налоговых обязательств
от доходов, полученных налогоплательщиком за границей;
возврат заграничного налога – зависит от существования международного договора между Республикой Польша и государством, в котором налогоплательщик
получил доходы, для избежания двойного налогообложения;
1% для общественно-полезной организации – налогоплательщик, подавая годовую
декларацию, может перечислить через Налоговое управление 1% своего налога неправительственной организации, занесённой в перечень общественно-полезных организаций;
чтобы это сделать достаточно в годовой декларации в нужной графе вписать название
и номер банковского счёта организации, которой мы хотим таким образом помочь.
Все вышеперечисленные льготы требуют предоставления надлежащей документации и приложений, таким образом, необходимо заранее узнать в Налоговом
управлении, что нужно предоставить для получения льготных отчислений.
Совместный расчёт супругов
Полученные доходы супругов подлежат отдельному налогообложению. Однако, если
супруги имеют налоговую обязанность, имущественная общность существует между
ними весь отчётный год, и они остаются в браке в течение всего этого года, то они
имеют возможность нести налоговую обязанность от суммы своих доходов по общему
259
2/15/13 4:39 PM
jeden z małżonków nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku, gdy małżonkowie mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż
Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie
należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
a także gdy jeden z małżonków podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu
w Rzeczypospolitej Polskiej, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych
w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji
Szwajcarskiej ( pod warunkiem, że osiągnęli oni przychody podlegające opodatkowaniu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75 %
całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym
i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych).
Warto także zwrócić uwagę na sytuację, w której nie tylko rodzice, ale także i małoletnie dzieci uzyskują różnego typu dochody. Mianowicie, dochody małoletnich dzieci
(zarówno własnych jak i przysposobionych), z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów
oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dolicza się do dochodów rodziców
(chyba, że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów
dzieci). W przypadku, w którym małżonkowie nie rozliczają się wspólnie, dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków.
Podatek dochodowy od osób prawnych.
Powstanie zobowiązania podatkowego oraz sposób odprowadzania podatków od dochodów osób prawnych i spółek kapitałowych w organizacji reguluje ustawa z dnia 15 lutego
1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Akt ten reguluje także opodatkowanie
jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej (z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej), spółek niemających osobowości prawnej, mających siedzibę
lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa
są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości
swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania i w końcu – tzw. podatkowe grupy
kapitałowe, tj. grupy co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość
prawną, które pozostają w związkach kapitałowych.
Stawka podatku dochodowego od osób prawnych w 2011 roku wynosiła 19%
podstawy opodatkowania.
Podatek od spadków i darowizn
Polskie prawo podatkowe przewiduje obowiązek uiszczenia podatku od spadków oraz
darowizn dokonywanych między różnymi podmiotami prawa podatkowego. Ustawa
przewiduje jednak szereg zwolnień i ulg, w szczególności dla osób ze sobą spokrewnionych.
Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności:
– rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
– praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
260
2/15/13 4:39 PM
заявлению, представленному в виде налоговой декларации. В такой ситуации налог
определяется двойной величиной налога, рассчитанного от половины совместных доходов супругов. Супруги могут рассчитываться совместно тогда, когда один
из супругов не получил доходов от источников, доход от которых подлежит налогообложению или достиг доходов в величине, не приводящей к возникновению налоговой обязанности, когда супруги имеют место проживания, с точки зрения налоговых
органов, в другом государстве-члене Европейского Союза, или в другом государстве,
относящемся к Европейскому экономическому пространству или в Швейцарской
Конфедерации, а также, когда один из супругов подлежит неограниченной налоговой
обязанности в Республике Польша, а другой проживает и подлежит налогообложению
в другом государстве-члене Европейского Союза или в другом государстве, относящемся к Европейскому экономическому пространству, или в Швейцарской Конфедерации (с условием, что они достигли уровня доходов, подлежащих налогообложению
на территории Республики Польша в размере, составляющем в сумме не менее 75%
общего дохода, достигнутого двумя супругами в данном отчётном году и подтвердили
письменным свидетельством резиденции место проживания для налоговых целей).
Стоит также обратить внимание на ситуацию, в которой не только родители, но
также и несовершеннолетние дети получают разного рода доходы. В таком случае доходы несовершеннолетних детей (как собственных, так и усыновлённых) за исключением
доходов за их работу, стипендий и доходов от отданных им в свободное пользование
предметов, подлежащие налогообложению на территории Республики Польша, добавляются к доходам родителей (разве что родителям не полагается право на получение
выгоды от источников дохода детей). Если супруги не рассчитываются совместно, то доходы несовершеннолетних детей добавляются по половине к доходам каждого супруга.
Налог на доходы юридических лиц
Возникновение налогового обязательства или способ перечисления налогов от доходов
юридических лиц и финансовых товариществ в организациях регулируется законом от 15
февраля 1992 г. о налоге на доходы юридических лиц. Этот акт регулирует также налогообложение организационных единиц, не имеющих правоспособности (за исключением
обществ, не имеющих правоспособности), обществ, не имеющих правоспособности,
имеющих представительство или управление в другом государстве, если, в соответствии
с положениями налогового права, подлежат в этом государстве налогообложению от
совокупности своих доходов независимо от места их получения и в конце – так называемые налоговые денежные группы, то есть группы хотя бы двух обществ торгового
права, имеющих правоспособность, которые остаются в денежных связях.
Ставка налога на доходы юридических лиц в 2011 году составила 19% от
базы налогообложения.
Налог на наследство и дарственные
Польское налоговое законодательство предусматривает обязанность уплаты налога
на наследство и дарственные, совершённые между разными субъектами налогового
права. Закон предусматривает, однако, ряд освобождений и льгот, в особенности
для родственных лиц.
261
2/15/13 4:39 PM
Źródłem tego nabycia mogą być następujące czynności prawne:
– dziedziczenie, zapis, dalszy zapis, polecenie testamentowe;
– darowizna, polecenie darczyńcy;
– zasiedzenie;
– nieodpłatne zniesienia współwłasności;
– otrzymanie zachowku (jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez
spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu);
– uzyskania nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
Obowiązkowi podatkowemu nie podlega natomiast:
– nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej lub praw majątkowych podlegających wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani też spadkodawca lub darczyńca nie
byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej;
– nabycie w drodze spadku lub darowizny praw autorskich i praw pokrewnych, praw do
projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych oraz wierzytelności
wynikających z nabycia tych praw;
– nabycie w drodze dziedziczenia środków z pracowniczego programu emerytalnego;
– nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka
otwartego funduszu emerytalnego;
– nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym.
Kwotę, na podstawie której ustala się wysokość należnego podatku, stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu od nich wszelkich długów i ciężarów
(jest to tzw. „czysta wartość”).
Do długów i ciężarów obniżających czystą wartość nabywanych rzeczy lub praw zalicza
się m.in.:
– koszty leczenia i opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy (jeżeli nie zostały pokryte
za jego życia i z jego majątku),
– koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem (w zakresie, w jakim koszty te
odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, jeżeli nie zostały pokryte z majątku spadkodawcy, z zasiłku pogrzebowego lub nie zostały zwrócone w innej formie),
– koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki
wykonania zapisów i poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku
oraz inne obowiązki wynikające z przepisów kodeksu cywilnego.
– wartość nakładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia
– wartość obciążenia z tytułu obowiązku wykonania polecenia lub zapisu stanowi ciężar
spadku (zapisu) lub darowizny, o ile polecenie zostało wykonane.
Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej
przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Oznacza
262
2/15/13 4:39 PM
Налогом на наследство и дарственные облагаются полученное физическими лицами
имущество:
– вещи, находящиеся на территории Республики Польша, или
– имущественные права, осуществляемые на территории Республики Польша.
Источником этого приобретения могут быть следующие правовые действия:
– наследство, завещание, последующее завещание, завещательное поручение;
– дарственная, поручение жертвователя;
– приобретение права собственности по истечении определённого срока;
– безвозмездная отмена общей собственности;
– получение части наследства (если уполномоченный не получил его в виде сделанной
наследодателем дарственной или в порядке наследования или в виде завещания);
– получение бесплатного: пособия, пользования и сервитута.
Налогом не облагается:
– получение в собственность движимых вещей, находящихся на территории Республики Польша или имущественных прав, подлежащих осуществлению на территории Республики Польша, если в день получения ни получатель, ни наследодатель
или жертвователь не являлись польскими гражданами и не имели места постоянного пребывания или места нахождения на территории Республики Польша;
– получение по наследству или как дарственной авторских прав и родственных прав,
прав на изобретения, товарные знаки, декоративные образцы и задолженности,
вытекающие после получения этих прав;
– получение по наследству средств по трудовой пенсионной программе;
– получение по наследству средств, накопленных на счету умершего члена открытого
пенсионного фонда;
– получение по наследству средств, накопленных на индивидуальном пенсионном счёте.
Сумму, на основании которой устанавливается величина полагающегося налога,
определяет стоимость приобретённых вещей и имущественных прав за вычетом
после отчисления из неё долгов и обязательств (так называемая «чистая стоимость»).
К долгам и обязательствам, уменьшающим чистую стоимость получаемых вещей
или прав, относятся:
– расходы по лечению и опеке во время последней болезни наследодателя (если они
не были покрыты еще при жизни его имуществом),
– расходы на похороны наследодателя, вместе с памятником (в размере, в каком
эти расходы соответствуют обычаям, принятым в данной среде, если они не были
возмещены из имущества наследодателя, похоронным пособием, или не были
возвращены в другой форме),
– расходы по процессу о наследстве, на вознаграждение для исполнителя завещания,
по выполнению записей и поручений, указанных в завещании, на выплаты в виде
части наследства и другие обязательства, вытекающие из положений гражданского кодекса.
263
2/15/13 4:39 PM
to, że podatnik sam deklaruje wartość rzeczy lub praw, jakie nabywa. Urząd Skarbowy
zawsze może jednak zweryfikować zadeklarowane dane.
Wysokość podatku i kwota wolna od podatku.
Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw
majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej (tj. zalicza się tu
małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę
i teściów);
7.276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej (zalicza się do
niej zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów,
małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków,
małżonków innych zstępnych);
4.902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej (tj. wszyscy inni
nabywcy, nie wymienieni powyżej).
Sposób obliczania podatku.
Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku,
według następujących skal:
KWOTY NADWYŻKI W ZŁ
PODATEK WYNOSI
ponad
do
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
10.278
3%
10.278
20.556
308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10.278 zł
20.556
822 zł 20 gr i 7 % nadwyżki ponad 20.556 zł
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
10.278
7%
10.278
20.556
719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10.278 zł
20.556
1.644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20.556 zł
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
10.278
12%
10.278
20.556
20.556
(Tabela za ustawą o podatku od spadków i darowizn)
264
2/15/13 4:39 PM
– величина затрат, сделанных покупателем во время приобретения права собствен-
ности по истечении определённого срока
– величина обязательства по выполнению поручения или записи представляет собой
повинность наследства (записи) или дарственной, если поручение было выполнено.
Стоимость полученных вещей и имущественных прав принимается в размере,
определённом получателем, если она соответствует рыночной стоимости этих
вещей и прав. Это означает, что налогоплательщик сам заявляет стоимость вещей
или прав, которые получает. Однако, Налоговое управление всегда может проверить
заявленную стоимость.
Величина налога и сумма свободная от налогообложения.
Налогом облагается получение от одного лица вещевых ценностей и имущественных
прав, чистая стоимость которых превышает:
9.637 зл – если получателем является лицо, относящееся к I налоговой группе (то
есть сюда относятся супруга, родственники по нисходящей и восходящей линии,
пасынок, зять, невестка, братья и сёстры, отчим, мачеха и родители жены/мужа);
7.276 зл – если получателем является лицо, относящееся ко II налоговой группе (к
ней относятся родственники по нисходящей линии братьев и сестёр, родственники
родителей, родственники по нисходящей линии и супруги пасынков, супруги братьев и сестёр, братья и сёстры супругов, супруги братьев и сестер супругов, супруги
других родственников по нисходящей линии);
4.902 зл – если получателем является лицо, относящееся к III налоговой группе (то
есть другие получатели, не перечисленные выше).
Способ расчёта налога
Налог рассчитывается от превышения налогооблагаемой базы над суммой, свободной от налогообложения, по следующей шкале:
СУММА ПРЕВЫШЕНИЯ В ЗЛ
НАЛОГ СОСТАВЛЯЕТ
более
менее
1) от получателей, относящихся к I налоговой группе
10.278
3%
10.278
20.556
308 зл 30 гр и 5% от превышения над 10.278 зл
20.556
2) от получателей, относящихся ко II налоговой группе
10.278
7%
10.278
20.556
20.556
1.644 зл 50 гр и 12% от превышения над 20.556 зл
265
2/15/13 4:39 PM
Podatnicy zobowiązani są w terminie jednego miesiąca od dnia powstania obowiązku
podatkowego złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe
o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru (wyjątkiem, gdy takiego
zeznania się nie składa, jest na przykład sytuacja, gdy podatek pobiera bezpośrednio notariusz). Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie
podstawy opodatkowania.
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Ustawodawca nałożył obowiązek zapłaty podatku przez podatników dokonujących określonych czynności cywilnoprawnych. Przykładowo, podatkowi podlegają:
– umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
– umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
– umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
– umowy dożywocia,
– umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej
spłat lub dopłat,
– ustanowienie hipoteki,
– ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
– umowy spółki.
Obowiązek zapłaty podatku ciąży:
– przy umowie sprzedaży – na kupującym;
– przy umowie zamiany – na stronach czynności;
– przy umowie darowizny – na obdarowanym;
– przy umowie dożywocia – na nabywcy własności nieruchomości;
– przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności – na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności;
– przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz
odpłatnej służebności – na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności;
– przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – na biorącym pożyczkę
lub przechowawcy;
– przy ustanowieniu hipoteki – na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki;
– przy umowie spółki cywilnej – na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki –
na spółce.
266
2/15/13 4:39 PM
3) от получателей, относящихся к III налоговой группе
10.278
12%
10.278
20.556
20.556
(Таблица согласно закону о налоге на наследство и дарственные)
Налогоплательщики обязаны в течение одного месяца со дня возникновения налогового
обязательства сдать соответствующему начальнику налогового управления налоговую
декларацию на получение вещей или имущественных прав в соответствии с установленным образцом (исключением, когда такая декларация не подаётся, является, к примеру,
ситуация, когда налог взимается непосредственно нотариусом). К налоговой декларации
прилагаются документы, оказывающие влияние на определение налоговой базы.
Налог на гражданско-правовые действия
Законодательство наложило обязанность уплаты налога налогоплательщиками,
совершающими определённые гражданско-правовые действия. К примеру, налогообложению подлежат:
– договор продажи и обмена вещей или имущественных прав,
– договоры займа денег или вещей определенной указанной категории,
– договоры дарения – частично касающиеся принятия одаренным долгов и обязанностей или обязательств жертвователя,
– договоры на пожизненное владение,
– договор о разделе наследства и договор об упразднении совместной собственности – частично касающейся платежей или доплат,
– установление ипотеки,
– установление платного пользования, в том числе незаконного, и платного сервитута,
– товарищеские договора.
Налог обязаны платить:
– при договоре на продажу – покупатель;
– при договоре обмена – стороны обмена;
– при договоре дарения – получатель дарственной;
– при договоре пожизненного владения – получатель недвижимой собственности;
– при договоре о разделе наследства или об упразднении совместного владения –
субъект, получающий вещи или имущественные права над частью наследства или
совместного владения;
– при установлении платного пользования, в том числе незакономерного и платного
сервитута – пользователем или получателем пользования сервитута;
– при договоре ссуды и договоре незакономерного депозита – получатель ссуды
или хранитель;
– при установлении ипотеки – заявитель воли на установление ипотеки;
– при договоре полного товарищества – совладелец, а при остальных товарищеских
договорах – товарищество.
267
2/15/13 4:39 PM
STAWKI PODATKU
Umowa sprzedaży
2% Sprzedaż nieruchomości, rzeczy ruchomych,
prawa użytkowania wieczystego, własnościowego
spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz
wynikających z przepisów prawa spółdzielczego:
prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do
lokalu w małym domu mieszkalnym.
1% Sprzedaż innych praw majątkowych.
Umowy zamiany, dożywocia,
o dział spadku, o zniesienie
współwłasności oraz
darowizny
2% Gdy umowa dotyczy przeniesienia własności
nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa
użytkowania wieczystego, własnościowego
spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz
wynikających z przepisów prawa spółdzielczego:
prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do
lokalu w małym domu mieszkalnym. 1% Przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych.
Umowy ustanowienia
odpłatnego użytkowania,
w tym nieprawidłowego,
oraz odpłatnej służebności
1%,
Umowy pożyczki oraz
depozytu nieprawidłowego
2%
Umowy spółki
0,5%
Ustanowienie hipoteki
0,1% na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od
kwoty zabezpieczonej wierzytelności.
19 zł Na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości
nieustalonej.
268
2/15/13 4:39 PM
НАЛОГОВЫЕ СТАВКИ
Договор продажи
2% Продажа недвижимости, движимого
имущества, прав на вечное пользование,
права кооперативной собственности на
жилое помещение, кооперативного права на
эксплуатационное помещение и следующих из
положений кооперативного права: право на
односемейный дом и на помещение в небольшом
жилом доме
1% Продажа иных имущественных прав
Договор обмена,
пожизненного владения,
о разделе наследства, об
упразднении совместного
владения и дарственной
2% Когда договор касается передачи прав на
недвижимость, движимое имущество, прав на
пожизненное пользование, права кооперативной
собственности на жилое помещение,
кооперативного права на эксплуатационное
помещение и следующих из положений
кооперативного права: право на односемейный
дом и права на помещение в небольшом жилом
доме. 1% При передаче собственности других
имущественных прав.
Договора установления
платного пользования, в
том числе неправильного,
и платного сервитута
1%,
Договора на ссуду и
неправильный депозит
2%
Товарищеские договора
0,5%
Установление ипотеки
0,1% na oбеспечение существующих задолженностей –
от суммы обеспеченной задолженности.
19 zł На обеспечение задолженности неустановленного
размера.
269
2/15/13 4:39 PM
Organy podatkowe
Zgodnie z Ordynacją podatkową, organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest:
– naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent
miasta), starosta albo marszałek województwa – jako organ pierwszej instancji;
– dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej – jako:
– organ odwoławczy odpowiednio od decyzji naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego,
– organ pierwszej instancji, na podstawie odrębnych przepisów,
– organ odwoławczy od decyzji wydanej przez ten organ w pierwszej instancji;
– samorządowe kolegium odwoławcze – jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa;
– minister właściwy do spraw finansów publicznych jest organem podatkowym – jako:
– organ pierwszej instancji i organ odwoławczy w sprawach stwierdzenia nieważności
decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej
wygaśnięcia – z urzędu;
– organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych;
– organ właściwy w sprawach interpretacji przepisów prawa podatkowego.
Zeznania roczne składa się we właściwym według miejsca zamieszkania Urzędzie Skarbowym.
270
2/15/13 4:39 PM
Налоговые органы
Согласно налоговому Положению, налоговым органом является:
– начальник налогового управления, начальник таможенного управления, вуйт,
бургомистр (глава городской администрации), староста или маршал воеводства
– как орган первой инстанции;
– директор налоговой палаты, директор таможенной палаты – как:
– кассационный орган согласно решению начальника налогового управления или
начальника таможенного управления,
– орган первой инстанции, на основании особых положений,
– кассационный орган, отзывающий решения, выданные этим органом в первой
инстанции;
– самоуправленческая кассационная коллегия – как орган, отменяющий решения
войта, бургомистра (главы городской администрации), старосты или маршала
воеводства;
– министр по делам общественных финансов является налоговым органом – как:
– орган первой инстанции и кассационный орган по делам установления недействительности решения, возобновления процесса, изменения или отклонения решения
или установление окончание её действия – из управления;
– компетентный орган по делам соглашений, касающихся установления цен сделки;
– компетентный орган по делам интерпретации положений налогового права.
Годовая декларация подаётся в Налоговое управление по месту проживания.
271
2/15/13 4:39 PM
CZĘŚĆ IV
2/15/13 4:39 PM
ЧАСТЬ IV
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 1 KTO I KIEDY MOŻE OTRZYMAĆ
ZASIŁEK Z POMOCY SPOŁECZNEJ
Aktualizacja: Rafał Kowalski (Stowarzyszenie Klon/Jawor)
stan prawny na dzień 1 kwietnia 2011 r., wyd. XIV
1. Wstęp
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr
175, poz. 1362 z późn. zm.)
Ustawa o pomocy społecznej określa rodzaje zasiłków, kryterium dochodowe, wysokości
świadczeń i zasady ich waloryzowania. System zasiłków oparty jest na trzech podstawowych rodzajach zasiłków: zasiłku stałym, okresowym i celowym. Osoba, która chce
otrzymać pomoc w formie zasiłku, powinna zgłosić się do ośrodka pomocy społecznej
(OPS) w miejscu zamieszkania.
Pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie
trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne
uprawnienia, zasoby i możliwości.
Pomoc (szczególnie pomoc finansowa) adresowana jest do osób o najniższych dochodach. Mogą ją uzyskać osoby, których dochody nie są większe niż 477 zł (osoba samotnie
gospodarująca) lub 351 zł (na osobę w rodzinie; więcej o dochodach patrz w podrozdziale:
„Kryterium dochodowe – jak oblicza się dochód”).
Zasiłki z pomocy społecznej to nie jedyny system pomocy dla osób ubogich. System
świadczeń rodzinnych jest wsparciem dla rodzin gorzej sytuowanych w wychowaniu
dziecka (dzieci), oraz w sytuacji, kiedy w rodzinie znajduje się osoba niepełnosprawna
wymagająca opieki i pomocy. Jego charakter jest mniej selektywny niż systemu świadczeń
z pomocy społecznej, o czym świadczą chociażby wyższe kryteria dochodowe określające uprawnienia do świadczeń rodzinnych. Dodatki mieszkaniowe to pomoc dla osób
mających trudności w utrzymaniu mieszkania (w opłacaniu czynszu, ponoszeniu opłat
za energię itp.). Stypendia socjalne mają wyrównać szanse edukacyjne dzieci z rodzin
o niższych dochodach, a pomoc w formie posiłków, zapewnić je osobom posiłków
pozbawionym (szczególnie dzieciom i uczniom). Wszystkie te formy pomocy kierują
się zasadą, że wsparcie otrzymują osoby/ rodziny o niskich dochodach (jeśli nie przekraczają określonych progów dochodowych). Pomoc zwykle organizowana jest przez
gminy, a jej zasady zebrane w specjalnych ustawach: ustawie o świadczeniach rodzinnych
274
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 1 КТО И КОГДА ПОЛУЧАЕТ ПРАВО НА
СОЦИАЛЬНУЮ ПОМОЩЬ
Составила Рената Нециковска (Общество Klon/Jawor)
Актуализировал Рафал Ковальски (Общество Klon/Jawor)
По состоянию на день 1 апреля 2011 г., изд. XIV
I. Введение
– Закон от 12 марта 2004 г. о социальной помощи (Зак.В. от 2009 г. № 175, ст.
1362 с посл. изм.).
Закон о соц. помощи определяет виды пособий, критерии доходов, размеры помощи
и принципы их валоризации. Систему пособий составляют 3 основных вида пособий:
постоянное, временное и целевое. Лицо, желающее получить помощь в форме пособия, должно обратиться в центр социальной помощи (OPS) по месту проживания.
Социальная помощь направлена на поддержку людей и семей, находящихся
в трудной жизненной ситуации и не имеющих возможности справиться с этими
проблемами собственными силами.
Помощь (в особенности финансовая) предназначена для лиц с самыми маленькими доходами. Их могут получить лица, доходы которых не превышают 477
зл (лицо, самостоятельно ведущее домашнее хозяйство) или 351 зл (на одного члена
семьи; больше информации о доходах можно найти в подразделе « Доходный критерий – как подсчитывается доход».
Пособия социальной помощи не являются единственным видом помощи для
бедных. Cистема семейных пособий направлена на поддержку необеспеченных семей, воспитывающих ребёнка (детей), а также в ситуации, когда в семье находится
лицо с ограниченной трудоспособностью, требующее опеки и помощи. Характер
системы семейных пособий менее селективен, чем системы социальной помощи,
о чём свидетельствуют в/у доходные критерии, определяющие права на семейные
пособия. Жилищные надбавки – это помощь для лиц, имеющих трудности в содержании жилья ( в оплате квартплаты, оплат за энергию и т.п.). Социальные стипендии
дают возможность выровнять образовательные возможности детям из семей с низкими доходами, а помощь в виде бесплатного питания, направлена на обеспечение
питанием тех, кто его лишён (особенно детей и учащихся). Все эти формы помощи
руководствуются принципом, что поддержку получают лица/семьи с низкими доходами (если они не превышают определенного порога доходов). Помощь обычно
организовывается гминой, а основы её выделения базируются на основании правил,
275
2/15/13 4:39 PM
KTO I KIEDY MOŻE OTRZYMAĆ ZASIŁEK Z POMOCY SPOŁECZNEJ
(Dz.U.2006.139.992), ustawie o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U.2001.71.734), ustawie o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”
(Dz.U.2005.267.2259), stypendia – w ustawie o systemie oświaty (Dz.U.2004.256.2572).
W poniższym opracowaniu przedstawiamy zasiłki z ustawy o pomocy społecznej (wybrane,
najważniejsze świadczenia pieniężne). Ustawa opisuje również inne, niepieniężne formy
pomocy (świadczenia niepieniężne). Należy tu wymienić:
– pracę socjalną,
– opłacanie składek na ubezpieczenie,
– pomoc rzeczową,
– udzielanie schronienia, zapewnienie ubrania, posiłku,
– poradnictwo specjalistyczne,
– interwencję kryzysową,
– świadczenie usług opiekuńczych.
Powyższa lista nie jest pełna – ustawa zawiera regulacje dotyczące większej ilości świadczeń
niepieniężnych, które powinny być realizowane w systemie pomocy społecznej. Specjalne
rozdziały dotyczą również takich zagadnień jak: zasady organizowania opieki nad dzieckiem
(poradnictwa rodzinnego, rodzin zastępczych, placówek opiekuńczych), funkcjonowanie
domów pomocy społecznej czy prowadzenie integracji uchodźców. Działania te nie są
jednak tematem tego opracowania.
Kiedy można otrzymać zasiłek
O pomoc finansową mogą starać się osoby, które spełniają warunki określone w ustawie
o pomocy społecznej.
1. Pierwszy, podstawowy warunek dla wszystkich zasiłków – trudna sytuacja życiowa
Osoba lub rodzina ubiegająca się o pomoc musi znajdować się w trudnej sytuacji życiowej, związanej w szczególności z: sieroctwem, bezdomnością, bezrobociem, niepełnosprawnością, długotrwałą chorobą, problemami rodzin wielodzietnych, trudnościami
w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, zdarzeniem losowym, klęską
żywiołową lub ekologiczną. Ustawa wylicza więcej takich sytuacji – tu podajemy tylko
wybrane. Wyliczenie z ustawy nie jest zamkniętym katalogiem sytuacji, w których musi
znaleźć się osoba ubiegająca się o pomoc. Oznacza to, że jako „trudna sytuacja życiowa”
uprawniająca do pomocy może zostać uznana inna, niewymieniona w ustawie sytuacja.
2. Drugi warunek – trudna sytuacja finansowa
Miesięczny dochód osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc nie może być większy od
kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej czyli od tzw. kryterium dochodowego.
UWAGA: Należy pamiętać o tym, że oba wymienione warunki – pierwszy i drugi, muszą
być spełnione jednocześnie (wyjątki od tej reguły opisane są w dalszej części opracowania).
276
2/15/13 4:39 PM
КТО И КОГДА ПОЛУЧАЕТ ПРАВО НА СОЦИАЛЬНУЮ ПОМОЩЬ
указанных в специальных законах: Законе о семейных пособиях (Законодательный
вестник 2006.139.992), Законе о жилищных надбавках (Законодательный Вестник
2001.71.734), Законе о принятии многолетней программы «Помощь государства в
дополнительном питании» (Законодательный Вестник 2005.267.2259), стипендии – в
законе о системе просвещения (Законодательный Вестник 2004.256.2572).
Ниже представлены виды пособий согласно Закону о соц. помощи
(важнейшие виды денежной помощи). В Законе указаны также
другие виды нефинансовой помощи, например:
– социальная работа
– отчисления на социальное страхование
– материальная помощь
– приюты, предоставление одежды и еды
– специализированные консультации
– кризисные меры
– предоставление услуг по опеке
Это неполный список – в Закон включены постановления относительно других нефинансовых форм помощи, которые должны реализовываться в системе социальной
помощи. Специальные разделы касаются таких проблем, как принципы организации
опеки над ребёнком (семейных консультаций, приёмных родителей, интернатов),
функционирование домов социальной опеки, работа по интеграции беженцев. Эти
вопросы, однако, не рассматриваются в этом справочнике.
Когда выдается пособие?
За финансовой помощью могут обращаться лица, которые выполняют условия,
описанные в Законе о социальной помощи.
1. Первое, главное условие, касающееся всех видов пособий – тяжелая жизненная ситуация. Лицо, либо семья, претендующие на материальную помощь, должны
находиться в тяжелой жизненной ситуации, в особенности связанной с: крайней
бедностью, сиротством, бездомностью, безработицей, инвалидностью, длительной
болезнью, проблемами в многодетной семье, трудностями с приспособлением к жизни
после освобождения из мест заключения, случайными происшествиями, стихийными
или экологическими бедствиями. В Законе упомянуто большее количество таких ситуаций – в настоящем материале представлены лишь некоторые из них. Кроме того
ситуации, перечисленные в Законе, могут быть расширены. Ситуации неупомянутые
в Законе также могут послужить основанием для получения социальной помощи.
2. Второе условие – сложное материальное положение. Ежемесячный доход лица
либо семьи, претендующей на помощь, не может превышать суммы, определенной
Законом о социальной помощи, т.е. от установленного доходного критерия.
ВНИМАНИЕ: Следует помнить о том, что перечисленные условия должны быть
выполнены одновременно (исключения описаны ниже).
277
2/15/13 4:39 PM
2. Kryterium dochodowe – jak oblicza się dochód
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom,
które spełniają tzw. kryterium dochodowe. Pomoc skierowana jest do osób o najniższych
dochodach. Aby ją otrzymać, nie można przekraczać poniższych kwot.
Wysokość kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej – 477 zł
Wysokość kryterium dochodowego na osobę w rodzinie – 351 zł
Należy zsumować przychody z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, czyli np.
ubiegając się o pomoc w marcu, trzeba przedstawić dochód z lutego. Obliczając kryterium
dochodowe na osobę w rodzinie sumujemy przychody wszystkich członków rodziny (np.
zarobki, renty i emerytury, zasiłek dla bezrobotnych – to tylko przykłady – uwzględnianych
dochodów może być więcej). Muszą to być dochody netto, czyli bez podatku oraz składek
na ubezpieczenia. Do dochodu nie wlicza się również:
– kwoty alimentów, które płaci członek rodziny ubiegającej się o wsparcie, innym osobom
(spoza rodziny),
– jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego,
– zasiłku celowego,
– pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na
podstawie przepisów o systemie oświaty,
– świadczeń w naturze,
– świadczeń przysługujących osobie bezrobotnej z tytułu wykonywania prac społecznie
użytecznych.
Dochody liczone są restrykcyjnie. Liczy się niemal wszystko, a ustawa o pomocy społecznej
wymienia tylko kilka kategorii dochodów, które nie są uwzględniane. Osoby składające
wnioski często dziwią się i nie zgadzają z tym, że jakieś dochody zostały uwzględnione,
szczególnie w sytuacji, kiedy do ich dochodów dolicza się pomoc przyznaną wcześniej
w tej samej instytucji np. dodatek mieszkaniowy. Jest to jednak zgodne z ustawą. Urzędnicy
przyznający pomoc muszą precyzyjnie określić sytuację materialną danej osoby/ rodziny.
UWAGA: Należy pamiętać, że kryterium dochodowe zmienia się – podlega okresowej
weryfikacji. Zmieniają się również, podawane w kolejnych podrozdziałach wysokości
świadczeń. Aktualne kwoty powinien znać pracownik socjalny ośrodka pomocy społecznej.
Informacje można też znaleźć w internecie.
278
2/15/13 4:39 PM
II. Доходный критерий – как подсчитывается доход
Право на денежное пособие полагается людям и семьям, которые выполняют доходный критерий. Помощь направляется лицам, имеющим минимальные доходы, т.е.:
Размер доходного критерия для одинокого человека– 477 зл
Размер доходного критерия на одного человека в семье– 351 зл
Следует суммировать доходы, полученные за месяц, предшествующий месяцу подачи
заявления, т.е. если заявление подаётся в марте, то отчёт о доходах предоставляется
за февраль месяц. Рассчитывая доходный критерий для человека в семье, суммируем
доходы всех членов семьи (напр. зарплаты, пособия, пенсии, пособия по безработице и т.п. – это лишь примеры – учитываются абсолютно все источники дохода
всех членов семьи). Это должны быть доходы нетто, без налога и отчислений
на социальное страхование. К доходу также не относятся:
– алименты, которые выплачиваются члену семьи, претендующему на поддержку,
и прочим лицам (не являющимся членами семьи),
– одноразовая денежная социальная выплата,
– целевое пособие,
– материальная помощь социального или мотивировочного характера, признаваемая
согласно положениям о системе образования,
– пособие в натуральной форме,
– помощь, полагающаяся безработному на основании выполнения общественнополезных работ.
Доходы рассчитываются ограничительно. Принимается в расчёт почти всё, а закон
о социальной помощи перечисляет только несколько категорий доходов, которые
не учитываются. Лица, подающие заявления, часто удивляются и не соглашаются с
тем, что какие-то доходы учитываются, особенно в ситуации, когда к своим доходам прибавляется помощь, признанная ранее в том самом учреждении, например,
жилищная надбавка. Однако, это соответствует закону. Служащие, признающие
помощь, должны точно определить материальную ситуацию данного лица/семьи.
ВНИМАНИЕ: Следует помнить, что доходный критерий изменяется. Изменяются
также предоставляемые в последующих главах размеры помощи. Актуальные суммы должен знать работник центра социальной помощи, они также публикуются в
Интернете.
279
2/15/13 4:39 PM
Przykłady obliczania dochodu
Przykład 1:
dochód w czteroosobowej rodzinie Kowalskich
Dochód określony
w ustawie o pomocy
społecznej (tzw.
kryterium dochodowe)
Miesięczny dochód rodziny
pierwsza osoba bezrobotny mąż
351 zł
zasiłek dla bezrobotnych
(wysokość od 1.06.2010)
742,10 zł – drugi miesiąc
pobierania
druga osoba
pracująca żona
351 zł
dochód netto 1300 zł
trzecia osoba
dziecko 6-letnie
351 zł
zasiłek rodzinny 91 zł
czwarta osoba
dziecko 4-letnie
351 zł
Razem 1404 zł
Razem 2200,10 zł
Dochód Kowalskich jest wyższy od określonego w ustawie o pomocy społecznej i właściwie nie przysługuje im pomoc finansowa. Sytuacje wyjątkowe, kiedy pomoc może
zostać przyznana osobie lub rodzinie nie spełniającej kryterium dochodowego, opisujemy
w dalszej części opracowania, patrz podrozdział: „Zasiłek celowy”.
Przykład 2:
dochód w czteroosobowej rodzinie Zalewskich
Dochód określony
w ustawie o pomocy
społecznej (tzw.
kryterium dochodowe)
Miesięczny dochód rodziny
pierwsza osoba
bezrobotny mąż
351 zł
bez prawa do zasiłku
druga osoba
żona z orzeczoną
całkowitą
niezdolnością do
pracy (dawna II
grupa inwalidzka)
351 zł
renta socjalna (wysokość od
1.03.2011) 611,67 zł
trzecia osoba
dziecko 6-letnie
351 zł
czwarta osoba
dziecko 4-letnie
351 zł
Razem 1404 zł
Razem 770,67 zł
280
2/15/13 4:39 PM
Примеры расчёта дохода
Пример 1:
доход семьи Ковальских, состоящей из 4 человек
Доход, описанный в
законе о социальном
обеспечении
(доходные критерии)
Семейный доход в месяц
первый член
семьи
безработный
муж
351 зл.
пособие для безработных
( размер от 01.06.2010)
742,10 зл. – во второй месяц
получения
второй член
семьи
работающая
жена
351 зл.
доход нетто 1300 зл
третий член
семьи
ребёнок 6+
351 зл.
семейное пособие 91 зл.
четвёртый член ребёнок 4+
семьи
351 зл.
Всего 1404 зл.
Всего 2200,10 зл.
Доходы семьи Ковальских превышают уровень, установленный в законе о социальном
обеспечении, и им не полагается финансовая помощь. Исключительные случаи, когда
помощь может быть признана лицу или семье, не выполняющим доходного критерия,
описываются в последующей части издания, см. подраздел: «Целевое пособие».
Пример 2:
доход семьи Залевских, состоящей из 4 человек
Доход, определённый Доход семьи в месяц
законом о социальном
обеспечении
(доходные критерии)
первый член
семьи
безработный муж
351 зл.
Без права на пособие
второй член
семьи
жена с полной
нетрудоспособностью (ранее II группа инвалидности)
351 зл.
социальное пособие
(размер от 01.03.2011)
611,67 зл.
третий член
семьи
6-летний ребёнок
351 зл.
четвёртый член 4-летний ребёнок
семьи
ł351 зл.
Всего 1404 зл.
Всего 770,67 зл.
281
2/15/13 4:39 PM
Dochód Zalewskich jest niższy od określonego w ustawie o pomocy społecznej o 633 zł
33 gr. Rodzina może więc otrzymać np. zasiłek okresowy, ale zgodnie z ustawą o pomocy
społecznej nie może on być wyższy od 633 zł 33 gr miesięcznie.
Wyliczenia przedstawione w powyższych przykładach są uproszczone (np. wysokość
zasiłku dla bezrobotnych podana jest w kwocie brutto, chociaż w prawdziwym wyliczeniu
kwota ta byłaby jeszcze pomniejszona o podatek). Przykłady mają tylko ogólnie przybliżyć
w jaki sposób ustala się uprawnienia do świadczeń. Nie należy automatycznie stosować
ich w swojej konkretnej sytuacji.
Zasiłek stały
Zasiłek stały przysługuje:
1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub
całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego
osoby samotnie gospodarującej;
2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub
całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
O kryterium dochodowym czytaj w podrozdziale: „Kryterium dochodowe – jak oblicza
się dochód”.
Całkowita niezdolność do pracy oznacza:
– całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (orzeczenie lekarza orzecznika/ Komisji ZUS
o całkowitej niezdolności do pracy lub/ oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji), albo
– zaliczenie do I lub II grupy inwalidów, lub
– znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności (odpowiednie orzeczenie zespołu
ds. orzekania o niepełnosprawności).
Osoba niezdolna do pracy z tytułu wieku to osoba, która ukończyła 60 lat (kobieta) lub
65 lat (mężczyzna).
Zasiłek stały nie przysługuje osobie uprawnionej do renty socjalnej (do renty takiej
uprawniona jest zwykle osoba, której niepełnosprawność powstała w młodym wieku, np.
w trakcie nauki w szkole, i która z tego powodu nie była w stanie nabyć innych uprawnień, np. do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zasiłek nie przysługuje też jeśli osoba
uprawniona jest do świadczenia pielęgnacyjnego, opisanego w ustawie o świadczeniach
rodzinnych.
Maksymalna kwota zasiłku stałego wynosi 444 zł, minimalna – 30 zł. Zasiłek wypłacany jest w wysokości różnicy między kryterium dochodowym a dochodem osoby (lub
na osobę w rodzinie). Bliżej wyjaśniają to poniższe przykłady.
Przykład 1:
Jedynym dochodem samotnej osoby niepełnosprawnej, całkowicie niezdolnej do pracy,
jest zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł. Kryterium dochodowe dla osoby samotnie
282
2/15/13 4:39 PM
Доходы семьи Залевских ниже установленного в законе о социальном обеспечении
уровня на 633 зл. 33 гр. Таким образом, семья может получить, например, временное
пособие, но в соответствии с законом о социальном обеспечении, оно не может
превышать сумму 633 зл. 33 гр.в месяц.
Расчёты, представленные в рассмотренных выше примерах, являются упрощёнными (например, размер пособия по безработице указан брутто, хотя в настоящем расчёте эта сумма была бы ещё уменьшена на размер налога). Примеры дают
только общее представление о способе установления права на пособия. Не стоит
автоматически использовать их в своей конкретной ситуации.
Постоянное пособие
Постоянное пособие полагается:
1) совершеннолетнему человеку, в одиночку ведущему своё хозяйство и нетрудоспособному (из-за возраста или по инвалидности) при условии, что его доход
ниже доходного критерия для одиноких людей,
2) совершеннолетнему нетрудоспособному (из-за возраста или инвалидности) человеку, проживающему в семье, если его доход и доходы остальных членов
семьи не превышают доходного критерия на одного человека в семье.
О доходном критерии см. в главе “Доходный критерий – как подсчитывается доход”.
Полная нетрудоспособность означает:
– полную нетрудоспособность согласно правилам о пенсионерах и пенсиях из Фонда
социального страхования (свидетельство врача Управления соц. страхования /
Комиссии ZUS о полной нетрудоспособности, а также неспособности к самостоятельному существованию), или
– присвоение 1 или 2 группы инвалидности, или
– высокая или средняя степень нетрудоспособности (свидетельство Комиссии по
вопросам заключений о нетрудоспособности).
Нетрудоспособными по возрасту считаются женщина по достижении 60 лет и
мужчина – 65 лет.
Постоянное пособие не признаётся лицу, квалифицирующемуся для получения
социального пособия (обычно это лица с приобретённой инвалидностью в молодом
возрасте, которые не могли получить другой помощи, напр. пособия по инвалидности. Помощь не признаётся также в том случае, если лицо получило пособие по
уходу, описанное в законе о семейных пособиях.
Максимальная сумма постоянного пособия составляет 444 зл, минимальная –
30 зл. Пособие выплачивается в размере составляющем разницу между доходным
критерием и доходом человека (либо на одного человека в семье). Для большего
понимания рассмотрим примеры, представленные ниже.
Пример 1:
Единственным доходом для инвалида, полностью нетрудоспособного, является
пособие по уходу в размере 153 зл. Доходные критерии для лица, самостоятельно
283
2/15/13 4:39 PM
gospodarującej wynosi 477 zł. Różnica wynosi: 477 – 153 = 324 zł. Kwota zasiłku stałego
w przypadku tej osoby została ustalona na 324 zł.
Przykład 2:
W rodzinie jest osoba niezdolna do pracy z powodu wieku. Po zliczeniu dochodów tej rodziny
okazało się, że na jedną osobę w rodzinie przypada 200 zł. Kryterium dochodowe na osobę
w rodzinie wynosi 351 zł. Różnica wynosi: 351 – 200 = 151 zł. Kwota zasiłku stałego w tym
przypadku została ustalona na 151 zł.
Zasiłek okresowy
Jest wypłacany m.in. w następujących sytuacjach:
– długotrwała choroba,
– niepełnosprawność,
– bezrobocie,
– możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
Wysokość zasiłku okresowego ustalana jest w podobny sposób jak zasiłku stałego, tzn.
od wysokości odpowiedniego kryterium dochodowego odejmuje się dochód osoby lub
rodziny. Maksymalna wysokość zasiłku nie może przekroczyć 418 zł (w przypadku osoby
samotnie gospodarującej).
Minimalną wysokość zasiłku opisują dwie zasady. Po pierwsze – zasiłek okresowy nie
może być wypłacony w kwocie mniejszej niż 20 zł. Po drugie – zasiłek okresowy nie
może być mniejszy niż:
– w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,
– w przypadku rodziny – również 50% różnicy między kryterium dochodowym rodziny
a dochodem rodziny.
Ta druga zasada to gwarancja wypłacenia 50% zasiłku okresowego. Opisany mechanizm
pozwolą zrozumieć poniższe przykłady.
Przykład 1:
Osoba samotna osiąga dochód w wysokości 201 zł miesięcznie. Kryterium dochodowe dla
osoby samotnie gospodarującej to 477 zł. Różnica wynosi: 477 – 201 = 276 zł. Wysokość
zasiłku okresowego to 276 zł. Gwarantowana kwota tego zasiłku – kwota którą musi wypłacić gmina/ OPS jeśli przyzna zasiłek, to 138 zł (276 zł * 50%).
Przykład 2:
Dochód trzyosobowej rodziny wynosi 720 zł (240 zł na osobę w rodzinie). Kryterium dochodowe dla trzyosobowej rodziny to 1053 zł. Różnica wynosi: 1053 – 720 = 333 zł. Wysokość
zasiłku okresowego to 333 zł. Gwarantowana kwota zasiłku w tym przypadku to 166,50
zł (333 zł * 50%).
284
2/15/13 4:39 PM
ведущего домашнее хозяйство, составляют 477 зл. Разница составляет: 477 – 153
= 324 зл. Размер постоянного пособия в этом случае равен 324 зл.
Пример 2:
В семье есть нетрудоспособное лицо по возрасту. При расчёте доходов этой семьи
оказалось, что на одного человека в семье приходится 200 зл. Доходный критерий
на человека в семье сотавлет 351 зл. Разница составляет 351 – 200 = 151 зл. Размер
постоянного пособия в этом случае равен 151 зл.
Временное пособие
Выплачивается в частности в следующих случаях:
– долговременной болезни
– нетрудоспособности
– безработицы
– возможность получения права на помощь из других систем
социальной помощи.
Размер временного пособия устанавливается таким же образом как и постоянного,
т.е. от размера соответствующего доходного критерия отнимается доход лица или
семьи. Максимальный размер пособия не превышает 418 зл (для лица, самостоятельно ведущего домашнее хозяйство).
Минимальный размер пособия определяется двумя принципами. Во-первых –
временное пособие не может быть выплачено в размере менее 20 зл. Во-вторых
– временное пособие не может быть меньше, чем:
– в случае лица, самостоятельно ведущего домашнее хозяйство, – 50% разницы
между доходным критерием лица, самостоятельно ведущего домашнее хозяйство,
и доходом этого лица,
– в случае семьи – также 50% разницы между доходным критерием семьи и доходом семьи.
Второй принцип гарантирует выплату 50% временного пособия. Понять описанный
механизм помогут нижеприведённые примеры.
Пример 1:
Одинокий человек получает доход в размере 201 зл. в месяц. Доходный критерий
для лица, самостоятельно ведущей домашнее хозяйство, равен 477зл. Разница
составляет: 477 – 201 = 276 зл. Размер временного пособия – 276 зл. Гарантированный размер этого пособия – сумма, которую должна выплатить гмина/OPS,
если полагается пособие, это 138 зл. (276 зл. x 50%).
Пример 2:
Доход семьи из трёх человек составляет 720 зл. (240 зл. на человека в семье). Доходный критерий для семьи из трёх человек равен 1053 зл. Разница составляет: 1053
285
2/15/13 4:39 PM
Zasiłek celowy
Wypłacany jest w celu zaspokojenia niezbędnej (konkretnej) potrzeby bytowej. Zasiłek
może być przeznaczony na/ może pokryć:
– koszty zakupu żywności, leków, leczenia,
– kupno opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego,
– drobne remonty i naprawy w mieszkaniu,
– koszty pogrzebu,
– bilet kredytowy.
Zasiłek może być również przyznany osobie lub rodzinie, która poniosła straty w wyniku:
– zdarzenia losowego,
– klęski żywiołowej lub ekologicznej.
W tych przypadkach pomoc może być przyznana niezależnie od dochodu i może nie
podlegać zwrotowi. Sytuacja, w której dokonuje się zwrotu pomocy dotyczy osób lub
rodzin przekraczających kryterium dochodowe – piszemy o tym poniżej.
Pomoc dla osób lub rodzin przekraczających kryterium dochodowe
Specjalny zasiłek celowy może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe. Pomoc
nie podlega zwrotowi, jeśli wysokość pomocy (wartość) nie przekroczy odpowiedniego
kryterium dochodowego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie
o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być również przyznany zasiłek
okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości
kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.
Wywiad środowiskowy, kontrakt socjalny i inne obowiązki osób korzystających z pomocy
Pomoc w formie zasiłków udzielana jest na wniosek osoby zainteresowanej. Należy zgłosić
się do ośrodka pomocy społecznej w miejscu zamieszkania (gminie, dzielnicy). Zwracając
się o wsparcie przedstawmy swoją prośbę na piśmie. Chociaż nie ma takiego wymagania (prośba może być zgłoszona ustnie podczas osobistej wizyty, a nawet przez telefon)
to jednak forma pisemna daje nam większą pewność, że ośrodek w terminie podejmie
odpowiednie działania.
Decyzja w sprawie zasiłku podejmowana jest po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu
środowiskowego. Wywiad przeprowadza pracownik socjalny. Pracownik socjalny odwiedza
osobę lub rodzinę starającą się o pomoc w jej mieszkaniu. Poznaje jej położenie i na tej
podstawie planuje pomoc. Kolejnym etapem może być podpisanie kontraktu socjalnego.
Kontrakt spisuje się w celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu
problemów osoby lub rodziny znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej (...). W kontrakcie znajdzie się m.in. wyliczenie ustalonych z pracownikiem socjalnym działań, które
powinna podjąć osoba/ rodzina chcąca poprawić swoją sytuację.
Pracownik socjalny ma prawo domagać się od osoby lub rodziny złożenia oświadczenia o uzyskiwanych dochodach i stanie majątkowym. Jeśli odmówimy złożenia takiego
oświadczenia, możemy spotkać się z odmową udzielenia pomocy. Ośrodek pomocy
286
2/15/13 4:39 PM
– 720 = 333 зл. Величина временного пособия составляет 333 зл. Гарантированный
размер пособия в этом случае равен 166,50 зл. (333 зл. x 50%).
Целевое пособие
Выплачивается на конкретные бытовые цели. Пособие может предназначаться на:
– покупку еды, лекарств, оплату за лечение,
– покупку топлива, одежды, необходимых предметов домашнего пользования,
– мелкие ремонты в квартире,
– похороны,
– кредитный билет.
Пособие может признаваться также лицу или семье, которые понесли потери из-за:
– непредвиденных обстоятельств,
– стихийного или экологического бедствия.
В этих случаях помощь может выплачиваться безвозвратно вне зависимости от
дохода. Ситуация, в которой наступает возврат помощи, касается людей/семей,
превышающих доходный критерий (об этом см. ниже).
Помощь для лиц/семей, превышающих доходный критерий
Специальное целевое пособие признаётся в особых и обоснованных случаях
лицам или семьям с доходами не превышающими доходного критерия. Помощь
не подлежит возврату если доходный критерий не превышен. В особых ситуациях
лицу или семье, превышающим доходный критерий, также может выплачиваться
временное, целевое или вещественное пособие, но при условии частичного или
полного возврата суммы пособия или затрат на вещественную помощь.
Опрос лиц пользующихся помощью, социальный договор и другие обязанности
Помощь в виде пособий предоставляется на основании заявления заинтересованного лица. Следует обратиться в центр социальной помощи по месту жительства
(гмина, район). Просьба о помощи подаётся в письменной форме. Несмотря на то,
что нет такого требования, чтобы подавать лишь письменное заявление (просьба
может формулироваться устно, в том числе по телефону), письменная просьба даёт
нам большую уверенность в том, что центр примет решение вовремя.
Решение о предоставлении пособия принимается на основании опроса семьи,
проводимого социальным работником на дому. Работник исследует семейное положение и принимает решение о помощи. Следующим этапом может стать заключение
социального договора.
Социальный договор заключается с целью определения способов взаимодействия в решении проблем лиц/семей, находящихся в трудной жизненной ситуации.
В него включены постановления, оговоренные с соц. работником, относительно
действий со стороны лица/семьи, направленных на улучшение своей ситуации.
Социальный работник имеет право требовать декларации доходов и материального
состояния. Отказ от предоставления такой информации может привести к отказу в
287
2/15/13 4:39 PM
może nie przyznać wsparcia, a także może zostać uchylona decyzja o już przyznanym
świadczeniu, jeśli:
– osoba lub rodzina nie współpracuje z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej
sytuacji życiowej,
– odmawia zawarcia kontraktu socjalnego lub nie dotrzymuje jego postanowień,
– osoba bezrobotna bez uzasadnienia odmawia podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub wykonywania prac społecznie użytecznych,
– osoba uzależniona bez uzasadnienia odmawia podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego.
W przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych
świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych może nastąpić ograniczenie
świadczeń, odmowa ich przyznania albo przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego (art. 11 ust. 1).
Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane
niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich
sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania
świadczeń (art. 109).
Odwołania od decyzji ośrodka pomocy społecznej
Decyzję o przyznaniu pomocy podejmuje dyrektor ośrodka pomocy społecznej, w którym
ubiegamy się o wsparcie. Odwołanie od niekorzystnej dla nas decyzji składamy w ciągu
14 dni od daty jej otrzymania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (instytucja
odwoławcza podana jest w decyzji).
Jeżeli jesteśmy zdania, że pracownik ośrodka pomocy społecznej albo też pracownik
socjalny przeprowadzający wywiad środowiskowy naruszył przepisy lub zachowywał się
wobec nas niewłaściwie, możemy złożyć skargę do dyrektora OPS.
Definicje i inne ważne pojęcia
dochód na osobę w rodzinie – dochód rodziny podzielony przez liczbę osób w rodzinie.
O obliczaniu dochodu patrz podrozdział „Kryterium dochodowe – jak oblicza się dochód”
dochód rodziny – suma miesięcznych dochodów osób w rodzinie.
osoba samotnie gospodarująca – osoba prowadząca jednoosobowe gospodarstwo domowe.
rodzina – osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku,
wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.
renta socjalna – przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu
naruszenia sprawności organizmu, której niepełnosprawność powstała przed ukończeniem
18 lat, albo w czasie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku
życia, ewentualnie w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Jest przyznawana i wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zasady jej przyznawania
reguluje ustawa z dn. 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 r., Nr 135, poz.
1268 z późn. zm.)
288
2/15/13 4:39 PM
предоставлении помощи. Центр социальной помощи может отказать в признании
помощи или отменить решение о уже признанной поддержке, если заявители:
– не хотят сотрудничать с социальным работником в сфере решения своих проблем,
– отказываются подписать социальный договор либо не выполняют его постановлений,
– без подачи весомых аргументов отказываются принять другую работу или выполнять социальные работы,
– отказываются от амбулаторного лечения всякого рода зависимостей (алкогольной,
наркотической и т.д.).
В случае установления социальным работником нецелесообразности использования признанной помощи, её сознательного растрачивания, использования не по
назначению или при установлении нецелесообразности использования собственных
финансовых средств, признаваемая помощь может быть ограничена, может быть отказано в её признании или она может быть признана в неденежной форме (ст. 11 з.1).
Согласно статье 109 лица и семья, получающие пособия из социального фонда,
обязаны немедленно информировать соц. органы о всех изменениях их ситуации,
связанной с признанием им помощи.
Обжалование решения о признании социальной помощи
Решение о предоставлении соц. помощи принимает и подписывает директор центра социальной помощи, в котором было подано заявление. Обжалование
принятых решений можно направлять в течение 14 дней со дня выдачи решения в
Кассационную муниципальную коллегию (кассационное учреждение обозначается
в решении).
Если вы считаете, что представитель центра социальной помощи нарушил
правила или вёл себя некорректно, можно подать жалобу на имя директора центра
соц. помощи.
Определения
доход на члена семьи – доход семьи, поделенный на количество человек в семье.
О подсчёте дохода см. также часть “Доходный критерий – как подсчитывать доход”.
доход семьи – сумма месячных доходов членов семьи
одинокий человек – лицо, которое самостоятельно ведёт домашнее хозяйство
семья – лица, состоящие в родстве или не состоящие в родстве, но пребывающие
в союзе, вместе проживающие и ведущие домашнее хозяйство.
социальная пенсия – предоставляется совершеннолетнему нетрудоспособному
лицу, получившему статус инвалида ещё до совершеннолетия (до 18 лет) или во
время учёбы в школе или вузе до 25 лет, либо во время докторантской учёбы (аспирантуры). Предоставляется Центром социальной помощи. Принципы её признания
регулируются законом от 27 июня 2003 г. о социальной пенсии (Законодательный
Вестник от 2003 г., №135, ст. 1268 с посл. изм.).
289
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 2 KTO MOŻE OTRZYMAĆ DODATEK
MIESZKANIOWY
Stan prawny na dzień 1 kwietnia 2011 r., wydanie XI
Podstawy prawne:
– ustawa z dn. 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 2001 r., Nr 71,
poz. 734 z późn. zm.),
– rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 28 grudnia 2001 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych (Dz. U. z 2001 r., Nr 156, poz. 1817 z późn. zm.).
Co to jest dodatek mieszkaniowy
Dodatek mieszkaniowy jest formą pomocy państwa dla osób, które nie są w stanie pokryć
kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania. Informacji o zasadach przyznawania
i wypłacania dodatku udzielają wydziały lokalowe w urzędach gmin oraz ośrodki pomocy
społecznej w miejscu zamieszkania (gminie lub dzielnicy).
Kto jest uprawniony
Ustawa wskazuje krąg osób uprawnionych do otrzymania dodatku mieszkaniowego.
Przysługuje on:
– najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych (dotyczy to zarówno mieszkań
będących własnością gminy – czyli lokali komunalnych, mieszkań będących własnością zakładu pracy – tzw. mieszkań zakładowych, jak i mieszkań w domu prywatnym
czynszowym, mieszkań wynajmowanych na wolnym rynku),
– osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze
prawo do lokalu mieszkalnego (własnościowe lub lokatorskie),
– osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach stanowiących ich własność i właścicielom samodzielnych lokali mieszkalnych,
– innym osobom mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszącym wydatki związane z jego zajmowaniem (na przykład na skutek umowy
użyczenia),
– osobom zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekującym na przysługujący im lokal zamienny albo socjalny.
290
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 2 КТО ИМЕЕТ ПРАВО НА ПОЛУЧЕНИЕ
ЖИЛИЩНОЙ НАДБАВКИ ( пособия)
Составила Рената Нечиковска (Общество Klon/Jawor)
Актуализация Рафал Ковальски (Общество Klon/Jawor)
По состоянию на 1 апреля 2011 г., изд. XI
Законодательная база:
– Закон от 21 июня 2001 г. о жилищных надбавках (Зак.В. от 2001 г. № 71, ст.734
с посл. изм.),
– распоряжение Совета министров от 28 декабря 2001 г. относительно жилищных надбавок (Законодательный Вестникот 2001 г. № 156, ст.1817 с посл. изм.).
Что такое жилищная надбавка
Жилищная надбавка является формой государственной помощи для лиц, не имеющих достаточных средств на оплату жилья. Информацию о принципах предоставления и выплаты надбавки можно получить в жилищных отделениях управлений гмин
и центрах социальной помощи по месту жительства (гмина или район/dzielnica).
Кому предоставляется право на жилищную надбавку
Закон определяет круг лиц, имеющих право на получение жилищной надбавки.
Сюда входят:
– наниматели или поднаниматели жилплощади (включая договоры соц. найма на
квартиры находящиеся в собственности гмины – коммунальные помещения,
квартиры- собственность предприятий (mieszkania zakladowe), частные квартиры
с установленной квартплатой (w domu prywatnym czynszowym), квартиры, арендуемые на жилищном рынке),
– лица, проживающие в квартирах с кооперативным правом собственности
(spoldzielcze prawo wlasnosciowe lub lokatorskie),
– лица, проживающие в частных домах и в так называемых “самостоятельных
квартирных помещениях” (samodzielne lokale mieszkalne),
– другие лица снимающие жилплощадь на законном основании и оплачивающие
издержки по её содержанию (например, на основании договора о найме),
– лица, снимающие жилплощадь с отсутствием каких-либо прав на неё, ожидая на
полагающуюся им обменную жилплощадь или соц. жильё.
291
2/15/13 4:39 PM
KTO MOŻE OTRZYMAĆ DODATEK MIESZKANIOWY
Od czego zależy przyznanie dodatku
Pierwszy warunek – średni dochód na miesiąc
Dochód gospodarstwa domowego oblicza się dodając wszystkie dochody brutto osób,
które stale zamieszkują razem w tym gospodarstwie. Za dochód uważa się wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania (ale nie podatku) oraz po odliczeniu składek
na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.
Muszą to być dochody brutto (czyli z podatkiem) z 3 ostatnich miesięcy sprzed daty
złożenia wniosku. Do dochodów nie wlicza się:
– świadczeń pomocy materialnej dla uczniów (przykładem takiej pomocy są stypendia
opisane w ustawie o systemie oświaty, Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.),
– dodatków dla sierot zupełnych,
– jednorazowych zapomóg z tytułu urodzenia się dziecka oraz dodatku (do zasiłku rodzinnego) z tytułu urodzenia dziecka,
– pomocy w zakresie dożywiania,
– zasiłków pielęgnacyjnych,
– zasiłków okresowych z pomocy społecznej oraz jednorazowych świadczeń pieniężnych
i świadczeń w naturze z pomocy społecznej,
– dodatków mieszkaniowych (tzn. dodatków, które zostały przyznane wcześniej, jeśli
osoba lub rodzina kolejny raz ubiega się o pomoc).
Ustawa o dodatkach mieszkaniowych, wyliczając jakie świadczenia nie są liczone do
dochodu, wymienia zasiłek pielęgnacyjny. Nie wymienia dodatku pielęgnacyjnego,
mimo że jest to rodzaj pomocy bardzo zbliżony do zasiłku (chodzi o dodatek wypłacany
na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Od lat toczy się spór czy należałoby zasiłek i dodatek pielęgnacyjne traktować tak samo przy przyznawaniu dodatków
mieszkaniowych. Osoby, które nie otrzymają dodatku mieszkaniowego (lub otrzymają
mniejszą kwotę pomocy) z powodu wliczenia do ich dochodów dodatku pielęgnacyjnego
mogą odwoływać się od decyzji (o odwołaniu piszemy na końcu opracowania). Sądy administracyjne coraz częściej przyznają w takich sytuacjach rację osobom, które wnioskują
o niewliczanie dodatków pielęgnacyjnych do ich dochodów.
Średni dochód na miesiąc oblicza się dzieląc dochód gospodarstwa domowego przez 3
(liczba miesięcy) i przez liczbę osób w gospodarstwie domowym. O dodatek można ubiegać się, jeśli po obliczeniu okazuje się, że średni dochód na jedną osobę nie przekracza:
- 175% kwoty najniższej emerytury – dla osoby mieszkającej samotnie (gospodarstwo
jednoosobowe),
- 125% kwoty najniższej emerytury – dla rodziny, w której są co najmniej dwie osoby
(gospodarstwo wieloosobowe).
Wysokość najniższej emerytury od 1 marca 2011 r. wynosi 728,18 zł.
292
2/15/13 4:39 PM
КТО ИМЕЕТ ПРАВО НА ПОЛУЧЕНИЕ ЖИЛИЩНОЙ НАДБАВКИ ( ПОСОБИЯ)
Принципы признания жилищной надбавки
Первое условие – среднемесячный доход
Доход домашнего хозяйства рассчитывается как сумма всех доходов брутто лиц,
постоянно проживающих в данном хозяйстве. Доходом считается любая прибыль
за вычетом издержек на её получение (но не налога), а также отчислений на социальные нужды, в пенсионный фонд и др. налоги от фонда оплаты труда.
Это должны быть доходы брутто (т.е. с учётом налога) за 3 последних месяца до
момента подачи заявления. В доходы не включаются:
– материальная помощь для учащихся (например, стипендии, описанные в законе
об образовании, Законодательный Вестник от 2004 г., № 256, ст. 2572 с посл. изм.),
– надбавки для полных сирот,
– одноразовые пособия на рождение ребёнка и доплаты (к семейному пособию) на
рождение ребёнка,
– помощь, связанная с дополнительным питанием,
– пособия на спец. уход (pielegnacyjne),
– временные пособия из соц. помощи, одноразовые выплаты и помощь из соц.
фонда,
– жилищные надбавки (признанные ранее, если заявление о помощи подаётся очередной раз).
В законе о жилищной надбавке при перечислении услуг, которые не включены в
доходы, указывается и пособие по уходу. Оно не заменяет надбавку по уходу, хотя
это очень сближенное понятие с пособием (речь идет о надбавке, выплачиваемой
из FUS на основании закона о пенсиях и пособиях). Несколько лет длится спор о
том, нужно ли пособие и надбавку по уходу воспринимать также, как и при признании жилищных надбавок. Лица, которые не получат жилищной надбавки (или
получат меньшую сумму помощи) по причине прибавления к их доходам надбавки
по уходу, могут обжаловать решение (об обжаловании говорится в конце издания).
Административные суды всё чаще признают в таких ситуациях правоту людям,
которые заявляют о невключении надбавок по уходу в их доходы.
Среднемесячный доход рассчитывается путем деления дохода домашнего хозяйства
на 3 (кол-во месяцев) и на количество людей в дом. хозяйстве. Ходатайствовать о
надбавке можно в случае, если после подсчёта оказывается, что средний доход на
одного человека не превышает:
– 175% суммы минимальной пенсии – для одиноких лиц (единоличное хозяйство),
– 125% суммы минимальной пенсии – для семьи из минимум двух человек.
Величина минимальной пенсии с 1 марта 2011 г. составляет 728,18 злотых.
293
2/15/13 4:39 PM
UWAGA: Wysokość najniższej emerytury zmienia się – podlega waloryzacji. Należy
upewnić się czy podana kwota jest aktualna. Informacje można znaleźć w internecie (np.
na stronie http://www.zus.pl).
O dodatek można ubiegać się, gdy dochód na jedną osobę w gospodarstwie domowym jest większy od wyżej wymienionych, ale kwota tej nadwyżki nie przekracza
wysokości dodatku. W takiej sytuacji przysługujący dodatek obniża się o tę kwotę
(o kwotę nadwyżki).
Drugi warunek – powierzchnia zajmowanego lokalu
Przy ustalaniu powierzchni (użytkowej) lokalu bierze się pod uwagę wszystkie pomieszczenia takie jak: pokoje, kuchnie, spiżarnie, przedpokoje, alkowy, hole, korytarze, łazienki
i inne pomieszczenia służące potrzebom mieszkalnym i gospodarczym. Nie wlicza się
jednak: balkonów, tarasów, loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni,
wózkowni, strychów, piwnic i komórek na opał. Ustalona w ten sposób powierzchnia
(użytkowa) nie może być większa niż powierzchnia określona ustawowo (powierzchnia
normatywna).
Dodatek mieszkaniowy przysługuje także w sytuacji, gdy powierzchnia użytkowa lokalu
mieszkalnego przekracza normatywną powierzchnię lokalu, ale nie więcej niż o:
1) 30%, albo
2) 50% pod warunkiem, że udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej
tego lokalu nie przekracza 60%.
Oznacza to, że odpowiednio do liczby osób w rodzinie (gospodarstwie domowym) powierzchnia lokalu nie może być większa od:
POWIERZCHNIA
NORMATYWNA
USTĘPSTWA DOPUSZCZONE
W USTAWIE
dla 1 osoby
35 m2
+ 30% = 45,5 m2
+ 50% = 52,5 m2
dla 2 osób
40 m2
+ 30% = 52 m2
+ 50% = 60 m2
dla 3 osób
45 m2
+ 30% = 58,5 m2
+ 50% = 67,5 m2
dla 4 osób
55 m2
+ 30% = 71,5 m2
+ 50% = 82,5 m2
dla 5 osób
65 m2
+ 30% = 84,5 m2
+ 50% = 97,5 m2
dla 6 osób
70 m2
+ 30% = 91 m2
+ 50% =105 m2
Dodatek nie zostanie przyznany, jeśli na osobę przypada więcej m2 powierzchni lokalu
niż dopuszcza ustawa.
294
2/15/13 4:39 PM
ВНИМАНИЕ: Величина минимальной пенсии изменяется – валоризируется. Следует убедиться в актуальности указанной суммы. Информация доступна в Интернете
(например, на интернет-странице http://www.zus.pl).
Признание надбавки возможно в случае, если доход на одного человека в
дом. хозяйстве превышает выше указанные величины (но их сумма не может
превышать величины надбавки). В таком случае полагающаяся надбавка
уменьшается на величину этой суммы.
Второе условие – метраж жилплощади
При расчёте метража жилплощади во внимание принимаются все помещения: комнаты, кухни, кладовки, коридоры, холлы и т.д., т.е. все помещения, предназначенные
для жилищного и хозяйственного использования. Исключением являются балконы,
террасы, лоджии, антресоли, стенные шкафы и чуланы, прачечные, сушильные,
помещения для колясок, чердаки, подвалы, топливные кладовые. Зафиксированная
таким образом площадь не может быть больше, чем площадь, отведенная по закону
(нормативная площадь).
Надбавка может быть признана также в случае, если полезная жилплощадь превышает нормативные показатели, но не более чем на:
1) 30%, или
2) 50% при условии, что доля площади комнат и кухни в общей полезной площади
не превышает 60 %.
Это означает, что по отношению к количеству человек в семье (домашнем хозяйстве)
размеры жилплощади не могут превышать:
НОРМАТИВНАЯ
ПЛОЩАДЬ
ИСКЛЮЧЕНИЯ ДОПУСКАЕМЫЕ
ЗАКОНОМ
для 1 человека
35 m2
+ 30% = 45,5 m2
+ 50% = 52,5 m2
для 2 человека
40 m2
+ 30% = 52 m2
+ 50% = 60 m2
для 3 человек
45 m2
+ 30% = 58,5 m2
+ 50% = 67,5 m2
55 m2
+ 30% = 71,5 m2
+ 50% = 82,5 m2
65 m2
+ 30% = 84,5 m2
+ 50% = 97,5 m2
70 m2
+ 30% = 91 m2
+ 50% =105 m2
Надбавка не признаётся, если на одного человека приходится больший метраж
поверхности жилья, чем допущено нормами.
295
2/15/13 4:39 PM
Dodatkowe warunki:
– jeśli w lokalu mieszka więcej niż 6 osób, dla każdej następnej osoby zwiększa się
powierzchnię normatywną o 5 m2,
– jeśli w lokalu mieszka osoba niepełnosprawna poruszająca się na wózku, lub jeżeli niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w odrębnym pokoju, wielkość powierzchni
normatywnej zwiększa się o 15 m2. O wymogu zamieszkiwania w oddzielnym pokoju
orzekają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. W przypadku
osób niepełnosprawnych, które legitymują się orzeczeniem zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności wydanym przed 23 listopada 2004 r. (lub orzeczeniem
o niezdolności do pracy albo grupie inwalidzkiej, wydanym przed tą datą), konieczność
zamieszkiwania w oddzielnym pokoju może być udokumentowana w szczególności
zaświadczeniem lekarskim lub opinią biegłego.
Od czego zależy wysokość dodatku
PUNKT PIERWSZY: od wysokości wydatków ponoszonych na utrzymanie mieszkania przypadających na normatywną powierzchnię użytkową zajmowanego lokalu
Wydatkami, o których mowa, są:
1) dla najemców i podnajemców oraz innych osób mających tytuł prawny do używania
lokalu (z wyjątkiem wymienionych w kolejnych punktach) – czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu oraz opłaty za energię cieplną, wodę, odbiór nieczystości stałych i płynnych,
2) dla członków spółdzielni mieszkaniowych, którym przysługują spółdzielcze prawa
do lokali mieszkalnych, osób, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do
lokalu mieszkalnego, niebędących członkami spółdzielni mieszkaniowych, oraz właścicieli lokali mieszkalnych w budynkach spółdzielni mieszkaniowych – opłaty za energię
cieplną, wodę, odbiór nieczystości stałych i płynnych oraz opłaty związane z eksploatacją
i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokale mieszkalne w spółdzielni mieszkaniowej, z wyłączeniem ubezpieczeń, podatku od nieruchomości i opłat za
wieczyste użytkowanie gruntów,
3) dla właścicieli lokali mieszkalnych – opłaty za energię cieplną i wodę dostarczane do
lokalu, opłaty za odbiór nieczystości stałych i płynnych oraz zaliczki na koszty zarządu
nieruchomością wspólną, z wyłączeniem ubezpieczeń, podatku od nieruchomości i opłaty
za wieczyste użytkowanie gruntów,
4) dla osób używających lokali mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych stanowiących
ich własność oraz właścicieli domów jednorodzinnych – opłaty za energię cieplną i wodę
dostarczane do lokalu, opłaty za odbiór nieczystości stałych i płynnych,
5) dla zajmujących lokal bez tytułu prawnego i oczekujących na dostarczenie przysługującego im lokalu zamiennego lub socjalnego – odszkodowanie za zajmowanie lokalu
bez tytułu prawnego oraz opłaty za energię cieplną, wodę, odbiór nieczystości stałych
i płynnych, z wyłączeniem ubezpieczeń, podatku od nieruchomości i opłat za wieczyste
użytkowanie gruntów.
Nie uwzględnia się następujących wydatków (art. 6 ust. 4a ustawy o dodatkach mieszkaniowych):
296
2/15/13 4:39 PM
Дополнительные условия:
– Для более 6 человек, проживающих в жилищном помещении, на каждого
очередного жильца нормативная площадь увеличивается на 5 м2.
– Если в помещении проживает лицо с ограниченной трудоспособностью,
передвигающееся на коляске или нуждающееся в отдельной комнате, нормативный метраж увеличивается на 15 м2. Необходимость проживания в
отдельном помещении должна быть установлена повятовой группой по вопросам заключения о степени инвалидности. Людям, имеющим инвалидность
на основании заключения группы по вопросам заключения о степени инвалидности, выданном до 23 ноября 2004 г. (либо заключении о нетрудоспособности, инвалидной группы, выданном ранее этой даты), необходимость
проживания в отдельной комнате может быть в частности документирована
мед. справкой или оценкой экспертного врача.
Величина надбавки – от чего зависит
ПЕРВЫЙ ПУНКТ: от величины издержек на содержание квартиры, приходящихся на нормативную полезную площадь помещений
Издержками являются:
1) для нанимателей и поднанимателей, а также лиц, имеющих законное право на
пользование жилплощадью (за исключением лиц, указанных в следующих пунктах)
– квартплата или другие оплаты за пользование квартирой, оплата за отопление,
воду, вывоз твёрдых и жидких нечистот,
2) для членов жилых кооперативов, являющихся кооперативными собственниками жилых квартир, а также не для членов кооперативов, но владельцев квартир, владельцев
квартир в кооперативных жилых зданиях – оплата за отопление, воду, вывоз твёрдых
и жидких нечистот, эксплуатационные расходы и расходы на ремонты за исключением страхования, налога на недвижимость, оплаты за вечное земельное пользование,
3) для владельцев квартир – оплата зa отопление, воду, вывоз твёрдых и жидких
нечистот, задатки на издержки управления недвижимостью, за исключением страхования, налога на недвижимость, оплаты за вечное земельное пользование,
4) для лиц, проживающих в многосемейных домах, являющихся их собственностью,
а также для владельцев собственных домов – оплата за отопление, воду, вывоз
твёрдых и жидких нечистот,
5) для лиц, снимающих жилплощадь с отсутствием каких-либо прав на неё, ожидая
на полагающуюся им обменную жилплощадь или соц. жильё – денежная компенсация за проживание на такой основе, оплата за отопление, воду, вывоз твёрдых и
жидких нечистот, за исключением страхования, налога на недвижимость, оплаты
за вечное земельное пользование.
Не принимаются во внимание следующие расходы (Закон о жилищных надбавках
ст.6 п.4а):
1) страхование, налог на недвижимость, оплаты за вечное земельное пользование,
2) оплаты за газ, электроэнергию, доставляемые в квартиру на бытовые цели.
297
2/15/13 4:39 PM
1) ubezpieczeń, podatku od nieruchomości, opłat za wieczyste użytkowanie gruntów,
2) opłat za gaz przewodowy, energię elektryczną, dostarczane do lokalu mieszkalnego
(domu jednorodzinnego) na cele bytowe.
Jeżeli wnioskodawca zajmuje część lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, przy
ustalaniu wydatków na mieszkanie uwzględnia się jedynie wydatki przypadające na tę
część lokalu lub domu.
Wydatki na normatywną powierzchnię zajmowanego lokalu mieszkalnego oblicza
się, dzieląc wydatki za ten lokal przez jego powierzchnię użytkową i mnożąc uzyskany
w ten sposób wskaźnik przez normatywną powierzchnię określoną w ustawie.
UWAGA: Jeżeli osoba ubiegająca się o dodatek mieszkaniowy zamieszkuje w lokalu
mieszkalnym lub domu niewchodzącym w skład mieszkaniowego zasobu gminy (np.
wynajmuje mieszkanie od osoby prywatnej, mieszka w lokalu spółdzielczym itp.) do
wydatków przyjmowanych dla celów obliczenia dodatku mieszkaniowego zalicza się:
– wydatki, które w wypadku najmu lokalu mieszkalnego byłyby pokrywane w ramach
czynszu, lecz wyłącznie do wysokości czynszu, jaki obowiązywałby dla danego lokalu,
gdyby lokal ten wchodził w skład zasobu mieszkaniowego gminy,
– opłaty, poza czynszem, które obowiązywałyby w zasobie mieszkaniowym gminy, gdyby
lokal ten wchodził w skład tego zasobu.
Może więc zdarzyć się, że realne wydatki na utrzymanie mieszkania (czynsz, opłaty),
nie będącego mieszkaniem komunalnym, ale np. spółdzielczym, własnościowym,
wynajmowanym itp., będą różnić się znacznie – będą wyższe – od kosztów
ustalonych przy obliczaniu wysokości dodatku mieszkaniowego, a co za tym idzie
pomoc w formie dodatku może okazać się niewystarczająca. Lokator nadal nie
będzie regulował należności, a w konsekwencji straci prawo do dodatku (piszemy
o tym w podrozdziale: „Co powoduje wstrzymanie wypłaty dodatku”).
PUNKT DRUGI: od dochodów i liczby osób w gospodarstwie domowym
Ustawa przyjmuje, że:
– gospodarstwo 1‑osobowe przeznacza 15% swoich miesięcznych dochodów brutto na
opłaty za mieszkanie – resztę może pokryć dodatek mieszkaniowy,
– gospodarstwo 2, 3 i 4‑osobowe przeznacza 12% swoich miesięcznych dochodów
brutto na opłaty za mieszkanie – resztę może pokryć dodatek mieszkaniowy,
– gospodarstwo 5 i więcej osobowe przeznacza 10% swoich miesięcznych dochodów
brutto na opłaty za mieszkanie – resztę może pokryć dodatek mieszkaniowy.
Jeżeli średni miesięczny dochód, jest równy lub wyższy od 150% kwoty najniższej emerytury
w gospodarstwie jednoosobowym i 100% tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym, lecz
nie przekracza odpowiednich wysokości średnich miesięcznych dochodów (odpowiednio
175% i 125%) przyjmuje się, że:
298
2/15/13 4:39 PM
Если заявитель занимает всего часть жилплощади или дома, при расчёте расходов на
квартиру принимаются во внимание лишь те из них, которые относятся к этой части.
Расходы на нормативную поверхность занимаемой жилплощади
рассчитываютсяпутём деления расходов на эту жилплощадь на её полезную
поверхность и умножая этот результат на нормативную поверхность, определённую
в законе.
ВНИМАНИЕ: Если лицо, претендующее на жилищную надбавку проживает в квартире или доме, не являющемся соц. жильём гмины (например снимает квартиру у
частника, живёт в кооперативной квартире и т.п.) к затратам, принимаемым для
расчёта надбавки причисляются:
– затраты, которые в случае съёма квартиры оплачивались бы из квартплаты в размере, не большем самой квартплаты, принятой для жилья из жилфонда гмины,
– оплаты, за исключением квартплаты, действующие в жилфонде гмины, если бы
жильё входило в его состав.
Таким образом может иметь место ситуация, когда затраты на некоммунальное
жильё (квартплата, коммунальные оплаты) – кооперативное, частное, съёмное и т.п.
будут значительно выше, чем затраты, принятые при расчёте жилищной надбавки
и как результат помощь в форме надбавки может оказаться недостаточной. Жилец
по-прежнему не будет в состоянии рассчитываться за жильё и в итоге утратит
право на надбавку (см. фрагмент “Причины невыплаты жилищной надбавки”).
ВТОРОЙ ПУНКТ: от доходов и количества людей в домашнем хозяйстве
Законом установлено, что в хозяйстве состоящем:
– из 1 человека на оплату жилья отводится 15% месячных доходов брутто – остальное может компенсироваться жилищной надбавкой,
– из 2, 3 и 4 человек на оплату жилья отводится 12% месячных доходов брутто –
остальное может компенсироваться жилищной надбавкой,
– из 5 и более человек на оплату жилья отводится 10% месячных доходов брутто
– остальное может компенсироваться жилищной надбавкой.
Если среднемесячный доход не меньше чем 150% суммы минимальной пенсии в хозяйстве, состоящем из 1 человека и 100% этой суммы в многочисленном хозяйстве,
но не превышает соответствующих величин для среднемесячных доходов в 175% и
125%, устанавливается, что в хозяйстве состоящем:
– из 1 человека на оплату жилья отводится 20% месячных доходов брутто – остальное может компенсироваться жилищной надбавкой,
– из 2, 3 и 4 человек на оплату жилья отводится 15% месячных доходов брутто –
остальное может компенсироваться жилищной надбавкой,
– из 5 и более человек на оплату жилья отводится 12% месячных доходов брутто
– остальное может компенсироваться жилищной надбавкой.
299
2/15/13 4:39 PM
– gospodarstwo 1‑osobowe przeznacza 20% swoich miesięcznych dochodów brutto na
opłaty za mieszkanie – resztę może pokryć dodatek mieszkaniowy,
– gospodarstwo 2, 3 i 4‑osobowe przeznacza 15% swoich miesięcznych dochodów
brutto na opłaty za mieszkanie – resztę może pokryć dodatek mieszkaniowy,
– gospodarstwo 5 i więcej osobowe przeznacza 12% swoich miesięcznych dochodów
brutto na opłaty za mieszkanie – resztę może pokryć dodatek mieszkaniowy.
Jak oblicza się wysokość dodatku
Od wysokości wydatków ponoszonych na utrzymanie mieszkania (PUNKT PIERWSZY
w poprzednim rozdziale) odejmuje się ustawowo ustaloną wysokość wydatków (PUNKT
DRUGI w poprzednim podrozdziale). Otrzymana kwota stanowi wysokość dodatku.
Należy jednak uwzględnić jeszcze poniższe dwie zasady.
– Nie przyznaje się dodatku jeśli jego wysokość miałaby być niższa niż 2% najniższej
emerytury w dniu wydania decyzji.
– Ustawa o dodatkach mieszkaniowych ogranicza wielkość wypłacanych dodatków.
Wysokość dodatku mieszkaniowego łącznie z ryczałtem (o którym piszemy poniżej)
nie może przekroczyć 70% wydatków faktycznie poniesionych na utrzymanie lokalu
lub 70% wydatków przypadających na normatywną powierzchnię lokalu.
UWAGA: Powyższy procent może być mniejszy lub większy. Zależy to od decyzji gminy.
Gminy mogą ustalić dowolny wskaźnik w granicach od 50% do 90%. Obniżenie lub podwyższenie opisywanego wskaźnika ma wpływ na ostateczną wysokość wsparcia, którą
otrzymuje osoba uprawniona do dodatku.
Ryczałt na zakup opału
Jeżeli osobie przysługuje dodatek, a w jej mieszkaniu nie ma centralnego ogrzewania (c.o.),
lub ciepłej wody (c.w.), lub gazu przewodowego z zewnętrznego źródła znajdującego się
poza lokalem, to wówczas przysługuje jej ryczałt na zakup opału, stanowiący część
dodatku mieszkaniowego. Przy obliczaniu ryczałtu przyjmuje się następujące wydatki:
brak c.o. = cena 5 kilowatogodzin razy
liczba m2 zajmowanej powierzchni, ale nie większej niż
określona ustawowo powierzchnia normatywna lokalu
brak c.w. = cena 20 kilowatogodzin razy
liczba osób w gospodarstwie domowym
brak gazu przewodowego = 10 kilowatogodzin w gospodarstwie jednoosobowym
+ po 2 kilowatogodziny na każdą dodatkową osobę
Jak ubiegać się o dodatek
Należy udać się do urzędu właściwego dla miejsca zamieszkania (np. może to być urząd
gminy lub ośrodek pomocy społecznej) i pobrać formularz wniosku o przyznanie dodatku
mieszkaniowego.
300
2/15/13 4:39 PM
Способ расчёта жилищной надбавки
От затрат на жильё (ПЕРВЫЙ ПУНКТ предыдущей части) отнимается официально
установленная величина затрат (ВТОРОЙ ПУНКТ предыдущей части). Полученный
результат даёт нам величину жилищной надбавки. Необходимо, однако, учесть ещё
два ниже представленные правила.
– Надбавка не признаётся в том случае, если её величина не превысила бы 2% минимальной пенсии на день выдачи решения.
– Закон о жилищной надбавке ограничивает величину надбавок. Итак, сумма надбавки и договорной цены (о которой идёт речь ниже) не может превышать 70%
затрат фактически понесённых на содержание жилья или 70% затрат на нормативную поверхность жилья.
ВНИМАНИЕ: С 1 января 2004 г. в/у процент может изменяться в зависимости от
решения гмины. Гмины могут устанавливать любую величину показателя в границах
от 50% до 90%, т.е. влиять на размер конечной помощи, предназначенной для лица
имеющего право на надбавку.
Постоянная общая квота /ryczalt/ на обогрев дома
Если человек получил право на доплаты и проживает в доме без центрального отопления (“с.о.”), подведенной тёплой воды (“c.w.”) или газа (из внешнего источника),
то получает также право на получение постоянной квоты на покупку топлива
на обогрев, являющейся частью жилищной надбавки. Ставка на покупку топлива
рассчитывается исходя из следующих затрат:
отсутсвие отопления c.o. = цену 5 киловатт часов умножить на полезную
площадь м2, не большую чем максимальная поверхность
установленная согласно норме
отсутствие воды c.о. = цену 20 киловатт часов умножить на количество
человек в домашнем хозяйстве
отсутствие газа = 10 киловатт часов в хозяйстве из 1 человека + по
2 киловатт часа на каждого дополнительного человека
Порядок получения надбавки
1. В управлении по месту жительства (например, в управлении гмины /urzad gminy/
или центре социальной помощи) взять бланк заявления о признании жилищной
надбавки.
2. В своей жилищной администрации к в/у заявлению получить свидетельство об
адресе проживания, названии и адресе жилищного управления, правовом статусе
жилья, способе отопления и подведения воды, сумме затрат на квартиру за последний месяц (месяц подачи заявления).
Владельцы домов должны приложить к заявлению справку, подтверждающую полезный метраж, техническое оснащение дома, выданную соответствующим органом
301
2/15/13 4:39 PM
Z wnioskiem trzeba udać się do administracji domu. Musi ona potwierdzić takie dane
jak: adres zamieszkania, nazwa i siedziba zarządcy domu, tytuł prawny do zajmowanego
lokalu, sposób ogrzewania lokalu i wody, kwota wydatków na mieszkanie za ostatni miesiąc
(czyli miesiąc, w którym składany jest wniosek).
Właściciele domów jednorodzinnych dołączają do wniosku zaświadczenie potwierdzające powierzchnię użytkową i wyposażenie techniczne domu, wystawione przez właściwy organ nadzoru budowlanego wydający pozwolenia na budowę, oraz rachunki dotyczące
wydatków na utrzymanie domu (od 1 lipca 2011 r. mogą to być również oświadczenia
właściciela).
Osoba ubiegająca się o pomoc wypełnia deklarację o dochodach za ostatnie 3 miesiące
(sprzed daty złożenia wniosku).
Procedura wymaga przeprowadzenia wywiadu środowiskowego. Przeprowadzający go
pracownik socjalny może żądać od wnioskodawcy i innych członków gospodarstwa domowego złożenia, pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczenia o stanie majątkowym,
zawierającego w szczególności dane dotyczące posiadanych:
– ruchomości i nieruchomości,
– zasobów pieniężnych.
Odmowa złożenia oświadczenia stanowi podstawę do wydania decyzji o odmowie przyznania dodatku mieszkaniowego.
Istnienie rażącej dysproporcji między faktycznym stanem majątkowym wnioskodawcy, ustalonym w wyniku wywiadu środowiskowego, a dochodami zadeklarowanymi we
wniosku również stanowi podstawę do wydania decyzji o odmowie przyznania dodatku
mieszkaniowego. Podstawą do odmowy może też być stwierdzenie, że nasze gospodarstwo
domowe składa się z mniejszej ilości osób, niż to podaliśmy w deklaracji składanej razem
z wnioskiem o dodatek.
UWAGA: Sposób ustalenia uprawnień do dodatku mieszkaniowego nie jest prosty: porównanie dochodów, powierzchni i wydatków na lokal wymaga skomplikowanych obliczeń. W niniejszym opracowaniu staraliśmy się wskazać, jakie czynniki są ważne przy
ubieganiu się o pomoc – co decyduje czy zostanie nam ona przyznana. Jednak w oparciu
o ten tekst nie jest możliwe ustalenie ze stuprocentową pewnością i w każdym przypadku
czy przysługuje nam wsparcie czy nie. Zostanie to zbadane przez instytucję przyznającą
dodatki. Kiedy znajdujemy się w trudnej sytuacji, warto wystąpić o dodatek, nawet jeśli
nie jesteśmy pewni czy go otrzymamy. Ubiegając się o pomoc, składamy wniosek. Urząd
gminy czy OPS nie może odmówić przyjęcia wniosku, np. twierdzić, że i tak nie otrzymamy
dodatku, bo za dużo zarabiamy. Możemy oczywiście otrzymać negatywną decyzję, ale
nastąpi to po dokładnym sprawdzeniu naszego przypadku, a od decyzji będziemy mogli
się odwoływać (piszemy o tym na końcu opracowania).
302
2/15/13 4:39 PM
строительного надзора, выдающего разрешения на строительство, а также счета
касающиеся расходов на содержание дома (с 1 июля 2011 г. это могут быть также
собственные заявления).
3. Лица, ходатайствующие о помощи, заполняют декларацию о доходах за последние
3 месяца (до дня подачи заявления).
4. Процедура требует проведения специального опроса. В его ходе могут задаваться
разные вопросы (под угрозой уголовной ответственности) к заявителю и другим
членам домашнего хозяйства, касающиеся состояния имущества, в частности:
– движимого и недвижимого имущества;
– запаса денежных средств;
Уклонение от сотрудничества является основой для отказа в деле о признании
жилищной надбавки.
Существенная разница между фактическим имущественным состоянием заявителя,
определённым в результате опроса, и доходами задекларированными в заявлении
также является основанием для отказа в признании жилищной надбавки. Очередной причиной отказа может стать заниженное число членов домашнего хозяйства
по отношению к данным, заключённым в декларации, предоставляемой вместе с
заявлением на надбавку.
ВНИМАНИЕ: Способ установления права на жилищную надбавку не является простым: для сравнения доходов, площади и расходов на жильё требуется проведение
ряда сложных рассчетов. В данном издании мы старались указать важные факторы
при ходатайстве о помощи – что влияет на решение о её признании. Однако, на
основании этого текста невозможно установить со стопроцентной уверенностью
и в каждом конкретном случае, полагается ли нам поддержка или нет. Это устанавливается учреждением, признающим надбавки. Находясь в трудной ситуации,
имеет смысл обратиться о предоставлении надбавки, даже, если мы не уверены в
том, что её получим. Для этого необходимо подать заявление. Управление гмины
или OPS не может отказаться принять заявление, например, утверждая, что мы и
так не получим надбавки, т.к. много зарабатываем. Можно, конечно, получить отрицательное решение, но это наступит после подробной проверки нашего случая,
а решение мы можем обжаловать (об этом мы пишем в конце издания).
Порядок выплаты надбавки
Право признания надбавки принадлежит войту, бургомистру или президенту города
в форме административного решения. Решение о признании надбавки должно быть
обнародовано в течение месяца со дня подачи заявления.
Надбавка признаётся сроком на 6 месяцев, считая с первого дня месяца следующего за датой подачи заявления.
Сумма жилищной надбавки перечисляется на счёт администрации дома и
уменьшает таким образом задолженность лица, обращающегося за помощью. Владельцы частных домов получают надбавку непосредственно на руки.
303
2/15/13 4:39 PM
Jak jest wypłacany dodatek
Dodatek mieszkaniowy przyznaje, na wniosek osoby uprawnionej do dodatku, wójt,
burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja w sprawie
pomocy powinna być wydana w ciągu miesiąca od dnia złożenia wniosku.
Dodatek przyznaje się na okres 6 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu złożenia wniosku.
Dodatek mieszkaniowy wpływa na konto administracji domu i pomniejsza w ten
sposób należność osoby starającej się o pomoc. Właściciele domów jednorodzinnych
otrzymują dodatek bezpośrednio do rąk.
Co powoduje wstrzymanie wypłaty dodatku
Jeśli osoba, której przyznano dodatek, nie opłaca na bieżąco należności za lokal, to wypłata dodatku jest wstrzymywana do czasu pokrycia zaległości. Chodzi o należności,
które ponosimy sami – z własnych środków, ponieważ dodatek pokrywa tylko część opłat
związanych z mieszkaniem.
Decyzja o przyznaniu dodatku wygasa, jeżeli zaległości nie zostaną pokryte w ciągu 3
miesięcy od dnia wydania decyzji o wstrzymaniu wypłaty dodatku. Jeśli zaległości zostały
uregulowane w terminie, wypłaca się dodatek, za okres, w którym wypłata była wstrzymana.
Jeśli zaległości nie zostały uregulowane, a decyzja o przyznaniu dodatku wygasła,
o ponowne przyznanie dodatku można wystąpić dopiero po uregulowaniu zaległości.
Gdzie można odwoływać się od decyzji w sprawie przyznania dodatku
Odwołanie od decyzji instytucji przyznającej dodatki mieszkaniowe należy złożyć (za
pośrednictwem organu, który wydał decyzję) w ciągu 14 dni od daty otrzymania decyzji,
do samorządowego kolegium odwoławczego.
Jeśli organ, który wydał decyzję, uzna, iż odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może w ciągu 7 dni od otrzymania odwołania wydać nową decyzję, w której uchyli
lub zmieni zaskarżoną decyzję. W przeciwnym wypadku przekazuje sprawę do samorządowego kolegium odwoławczego.
Jeśli osoba ubiegająca się o dodatek uzna, iż nastąpiło naruszenie prawa, bądź jej interesu prawnego, może wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Adresy
wojewódzkich sądów można znaleźć na stronie internetowej Naczelnego Sądu Administracyjnego, pod adresem http://www.nsa.gov.pl.
UWAGA:
decyzja organu gminy w sprawie dodatku mieszkaniowego powinna zawierać pouczenie
– w jakim trybie służy od niej odwołanie,
decyzja samorządowego kolegium odwoławczego powinna zawierać pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do WSA.
304
2/15/13 4:39 PM
Причины невыплаты жилищной надбавки
Если лицо, которое получило надбавку, не вносит своевременно оплат за жильё,
то надбавка приостанавливается до момента уплаты задолженности. Речь идёт о
задолженности, которую мы несём сами – собственными средствами, так как надбавка покрывает только часть жилищных оплат.
В том случае, если задолженность не будет ликвидирована в течение 3 месяцев
со дня приостановки выплаты надбавки, решение о признании надбавки аннулируется. Если задолженность ликвидируется в установленный срок, тогда надбавка
выплачивается за период, в течение которого её выплата была приостановлена.
Если задолженность так и не была уплачена, а срок действия решения о признании надбавки истёк, то для возобновления ходатайства о надбавке следует сначала
уплатить задолженность.
Обжалование решения о признании надбавки
Обжалование решений следует направлять в муниципальную (самоуправленческую)
кассационную коллегию /samorzadowe kolegium odwolawcze/ w течение 14 дней с
даты получения решения.
Если орган, который выдал решение, признает, что кассация целиком заслуживает удовлетворения, то в течение 7 дней со дня получения обжалования может
выдать новое решение, в котором отменит или изменит обжалованное решение. В
противном случае передаст дело в муниципальную кассационную коллегию.
Если заявитель решит, что произошло нарушение права или его правового
интереса, он может подать жалобу в Воеводский Административный Суд. Адреса
воеводских судов можно найти на сайте Верховного Административного Суда
(http://www.nsa.gov.pl).
ВНИМАНИЕ:
– решение гминного органа относительно жилищной надбавки должно в себя включать разъяснение – в каком порядке оно подлежит обжалованию,
– решение муниципальной кассационной коллегии должно содержать разъяснение
о допустимости внесения жалобы в Верховный Административный Суд.
305
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 3 ŚWIADCZENIA RODZINNE
Opracowanie, aktualizacja tekstu: Rafał Kowalski (Stowarzyszenie Klon/Jawor)
Stan prawny na dzień 1 kwietnia 2011 r.
I. WSTĘP
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U.
z 2006 r., Nr 139, poz. 992 z późn. zm.),
– ustawa z dn. 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst
jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr 1, poz. 7 z późn. zm.),
– rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu
i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2005 r., Nr 105, poz.
881 z późn. zm.).
Ustawa o świadczeniach rodzinnych wprowadziła w 2004 r. nowy system wsparcia dla
rodziny. Wymienia dwie grupy świadczeń:
– zasiłek rodzinny z systemem dodatków,
– świadczenia opiekuńcze.
W 2006 roku do ustawy dodano jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka,
często zwaną „becikowym”. W opracowaniu piszemy też o świadczeniu z funduszu alimentacyjnego, które – choć opisane w innym akcie prawnym – w praktyce związane jest
z systemem świadczeń rodzinnych.
Świadczenia rodzinne (wszystkie zasiłki, dodatki i świadczenia wymienione w ustawie
i przedstawione w poniższym opracowaniu) przysługują obywatelom polskim. Świadczenia
otrzymają również cudzoziemcy znajdujący się w kilku sprecyzowanych przez ustawę
sytuacjach (np. jeśli otrzymali w Polsce zezwolenie na osiedlenie się, albo uzyskali status
uchodźcy). Świadczenia rodzinne przysługują osobom, jeżeli zamieszkują na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenie (o okresie
zasiłkowym piszemy w dalszej części opracowania).
II. ZASIŁEK RODZINNY
Jest podstawową formą wsparcia. Oznacza to, że od tego czy przysługuje nam prawo
do zasiłku rodzinnego, zależy czy otrzymamy dodatki opisane w ustawie (nie dotyczy to
jednak świadczeń opiekuńczych i jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się żywego
306
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 3 СЕМЕЙНЫЕ ПОСОБИЯ
Составил и aктуализировал: Рафал Ковальски (Общество Klon/Jawor)
По состоянию на 1 апреля 2011 г.
– закон от 28 ноября 2003 г. о семейных пособиях (единый текст Законодательный
вестник 2006 г., № 139, п. 992 с последующими изменениями),
– закон от 7 сентября 2007 г. о помощи лицам, имеющим право на алименты (единый
текст Законодательный Вестник 2009 г., №1, п.7 с последующими изменениями).
– распоряжение министра социальной политики от 2 июня 2005 г. по вопросу о способе и порядке производства при начислении семейных пособий (Законодательный
вестник 2005 г., № 105, п. 881 с последующими изменениями).
Закон о семейных пособиях ввёл в 2004 г. новую систему поддержки семьи. Говорится о двух группах пособий:
– семейное пособие с системой надбавок,
– опекунское пособие.
В 2006 году к закону было добавлено одноразовое пособие на основании рождения
ребёнка, часто называемое «бэциковым» (от названия рода одеяла, пакета, в который заворачивают ребёнка). В издании написано также о пособиях из алиментного
резерва, которые, хотя и описаны в другом юридическом акте, на практике связаны
с системой семейных пособий.
Семейные пособия (все пособия, прибавки и пособия, указанные в законе,
оговариваются ниже) полагаются польским гражданам. Пособия получают также
иностранцы, которые оказываются в некоторых определённых законом ситуациях
(например, если получил в Польше разрешение на проживание или получил статус
беженца). Семейные пособия полагаются лицам, если они проживают на территории
Республики Польша в период полагающегося пособия, когда они получают пособие
(об этом периоде говорится ниже).
II. СЕМЕЙНЫЕ ПОСОБИЯ
Это основная форма поддержки, что означает, что от того, имеем ли мы право на
семейное пособие, зависит, получим ли мы прибавки, описанные в законе (не касается
307
2/15/13 4:39 PM
ŚWIADCZENIA RODZINNE
dziecka). Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków związanych
z utrzymaniem dziecka.
Komu przysługuje zasiłek rodzinny
Prawo do zasiłku rodzinnego oraz dodatków przysługuje:
– rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka,
– osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem (jeśli wystąpiła do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka),
– osobie uczącej się (pełnoletniej, niepozostającej na utrzymaniu rodziców w związku
z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową
prawa do alimentów z ich strony).
Prawo do zasiłku a wiek dziecka
Zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa powyżej, do ukończenia przez
dziecko:
1) 18 roku życia lub
2) nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia, albo
3) 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się
orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Zasiłek rodzinny przysługuje też osobie uczącej się (w rozumieniu ustawy) w szkole lub
w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia.
Zasiłek nie przysługuje jeśli:
- dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim,
- dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo
w rodzinie zastępczej,
- osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
- pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na
własne dziecko.
Zasiłek nie przysługuje również, jeśli osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało
zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
– rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
– ojciec dziecka jest nieznany,
– powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało
oddalone,
– sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania
dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz
tego dziecka (chodzi m.in. o sytuację, kiedy rodzice rozstając się, dzielą się wychowaniem
dzieci np. jedno dziecko wychowuje matka, a drugie ojciec).
– (o zasiłku rodzinnym dla osób samotnie wychowujących piszemy też w podrozdziale:
„Samotne wychowywanie a uprawnienie do zasiłku rodzinnego”)
308
2/15/13 4:39 PM
СЕМЕЙНЫЕ ПОСОБИЯ
это, однако, опекунских пособий и одноразового пособия в связи с рождением
живого ребёнка). Цель семейного пособия – частично возместить расходы,
связанные с содержанием ребёнка.
Кому положено семейное пособие
Право на семейное пособие и надбавки признаются:
– родителям, одному из родителей или правомочному опекуну ребёнка,
– лицу, фактически опекающему ребёнка (если оно ходатайствовало в суде с заявлением об усыновлении),
– обучающемуся лицу (совершеннолетнему, не находящемуся на содержании родителей в связи с их смертью или в связи с установлением судебным решением
или судебным мировым соглашением относительно алиментов с их стороны).
Право на пособие и возраст ребёнка
Семейное пособие полагается вышеуказанным лицам до момента, когда:
1) ребёнку исполнится 18 лет или
2) ребёнок обучается в школе, но, однако, не дольше, чем до исполнения
21 года, или же
3) ребёнку не больше 24 лет, если он продолжает обучение в школе или в вузе и
удостоверяет медицинским свидетельством умеренную или значительную степень инвалидности.
Семейное пособие полагается также лицу, обучающемуся (в понимании закона) в
школе или в вузе, однако, не дольше, чем до исполнения 24 лет.
Семейное пособие не полагается, если:
– ребёнок или обучающееся лицо находятся в брачном союзе,
– ребёнок помещён в учреждение, гарантирующее ему круглосуточное содержание,
или живёт у приёмных родителей,
– лицо помещено в учреждение, гарантирующее ему круглосуточное содержание,
– совершеннолетний ребёнок или обучающееся лицо правомочно получать семейное
пособие на собственного ребёнка.
Семейное пособие не полагается также в том случае, если одному лицу, воспитывающему ребёнка, было присуждено алиментное пособие в пользу ребёнка от
его родителя, разве что:
– родители или один из родителей ребёнка умер,
– отец ребёнка неизвестен,
– иск об установлении алиментного пособия от второго родителя был отклонён,
– суд обязал одного из родителей нести полные расходы по содержанию ребёнка
и не обязал второго родителя нести алиментные издержки в пользу этого ребёнка (речь идёт, в частности, о ситуации, когда родители, расставаясь, разделяют
воспитание детей, например, одного ребёнка воспитывает мать, второго – отец).
309
2/15/13 4:39 PM
Kryterium dochodowe
Zasiłek rodzinny zostanie przyznany, jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo
dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504 zł. Jeśli członkiem rodziny jest dziecko
niepełnosprawne kwota nie może być większa niż 583 zł. Należy legitymować się wtedy
orzeczeniem o niepełnosprawności (w przypadku dziecka do 16 r. życia) lub orzeczeniem
o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (w przypadku starszych
dzieci lub osoby pełnoletniej uczącej się).
Zasiłek przysługuje również osobom, których dochód przekracza wyżej wymienione
stawki o kwotę niższą lub równą najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu
w okresie, na który jest ustalany. Musi być jednak spełniony warunek: zasiłek rodzinny
przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. W przypadku przekroczenia dochodu
w kolejnym roku kalendarzowym (czyli dwa razy z rzędu) zasiłek rodzinny nie przysługuje.
Przykład liczenia dochodu
Dochód trzyosobowej rodziny w przeliczeniu na osobę wynosi 530 zł. Rodzinie przysługuje
zasiłek. Nie zostało przekroczone kryterium dochodowe. 530 x 3 = 1590 – ta kwota jest
mniejsza od kwoty 1716 ((504 x 3) + (68 x 3)). Dopiero przekroczenie kwoty 1716 pozbawiałoby rodzinę uprawnień do pomocy. Rodzina musi tylko spełnić warunek mówiący
o otrzymywaniu zasiłku w poprzednim okresie.
Obliczając dochód uwzględnia się zarówno przychody podlegające opodatkowaniu jak
i nieopodatkowane. W przypadku tych pierwszych – dochód bez kwoty należnego podatku.
Dochód pomniejszany jest również o składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz
o koszty uzyskania przychodu. Do przychodów niepodlegających opodatkowaniu, które
bierze się pod uwagę przy obliczaniu dochodu, zaliczane są m.in.: renty inwalidów wojennych, dodatek kombatancki, świadczenia pieniężne przysługujące osobom deportowanym
do pracy przymusowej, zasiłki chorobowe, alimenty na dzieci (lista zawarta w ustawie jest
znacznie dłuższa). Od dochodu odlicza się kwoty alimentów płaconych na rzecz innych osób.
Okres zasiłkowy
Świadczenia rodzinne przyznawane są w tzw. okresie zasiłkowym. Okresy rozpoczynają się
1 listopada i kończą się 31 października następnego roku. Z terminem okresu zasiłkowego
wiąże się również okres uzyskiwania dochodów branych pod uwagę przy przyznawaniu
pomocy. Obowiązuje zasada, że bierze się pod uwagę dochody z roku kalendarzowego
poprzedzającego rok, w którym rozpoczyna się dany okres zasiłkowy: np. dla okresu, który
rozpoczyna się 1 listopada 2010 r. uwzględniane są dochody z 2009 r.
Należy pamiętać, że przy ustalaniu sytuacji dochodowej bierze się również pod uwagę
tzw. dochody uzyskane oraz dochody utracone. Dotyczy to dochodów uzyskiwanych lub
traconych w roku, w którym ubiegamy się o wsparcie (ale przed złożeniem wniosku o pomoc). Dotyczy to także dochodów uzyskanych lub utraconych później, w trakcie trwania
okresu zasiłkowego, już po przyznaniu pomocy. Może to oznaczać, że osoba, której przyznano pomoc traci ją w trakcie okresu zasiłkowego (np. po trzech miesiącach pobierania
świadczeń). Może to również oznaczać, że rodzina, której odmówiono pomocy z powodu
zbyt wysokich dochodów, po utracie części z tych dochodów (np. w wyniku zwolnienia
z pracy) uzyskuje prawo do świadczeń i powinna ponownie składać wniosek o pomoc.
310
2/15/13 4:39 PM
– (о семейном пособии для одиноких лиц, воспитывающих детей, говорится также в
подразделе: «Воспитание одинокими лицами и право получать семейное пособие»).
Критерий доходов
Семейное пособие будет предоставлено, если доход семьи в пересчёте на одного
члена семьи или доход обучающегося лица не превышает сумму в 504 злотых. Если
членом семьи является ребёнок-инвалид, то эта сумма не может быть выше, чем
583 злотых. В таком случае следует доказывать это на основании освидетельствования о неполноценности (в случае ребёнка до 16 лет) или освидетельствованием
о значительной или глубокой степени инвалидности (в случае старших детей или
совершеннолетнего обучающегося лица).
Пособие полагается также лицам, доход которых превышает вышеуказанные
суммы на более низкую или равную сумму минимального семейного пособия,
полагающегося в установленный период. Должно быть, однако, выполнено условие:
семейное пособие полагалось в предыдущий период пособия. В том случае, если
доход превышен в очередном календарном году (то есть два раза подряд), семейное
пособие не полагается.
Пример расчёта дохода
Доход семьи из трёх человек в пересчёте на одно лицо составляет 530 злотых. Не
превышен критерий дохода – критерий дохода рассчитывается по-новому. 530x3
=1 590 – эта сумма меньше, чем 1716 (504 . 3) + (68 . 3). Только превышение суммы в
1716 лишило бы семью права на получение пособия. Семья должна только отвечать
условию, говорящему о том, что пособие предоставлялось в предыдущий период.
Следует обратить внимание на то, что доходы семьи в обоих представленных случаях были одинаковыми. Семья до 6 июля не имела права получать поддержку, однако,
после вступления в силу новых положений такое право семья получила.При расчёте
доходов принимаются во внимание как подлежащие, так и не подлежащие налогообложению доходы. В случае первых – доход без суммы полагающегося налога. Доход
уменьшается также за счёт страхового и медицинского взноса и издержек на получение
прибыли. К не подлежащим налогообложению доходам, которые принимаются во внимание при расчёте дохода, включаются, в частности: пенсии военных инвалидов, прибавка
для ветеранов войны, финансовое пособие для ссыльных на принудительные работы,
пособие по болезни, алименты на детей (список, находящийся в законе, значительно
шире). От дохода отчисляется сумма алиментов, выплачиваемых в пользу других лиц.
Период получения пособия
Семейное пособие предоставляется в так называемый период получения пособия.
Эти периоды начинаются 1 нoября и заканчиваются 31 oктября следующего года.
Со сроками периода получения пособия связан также период получения доходов,
принимаемых во внимание при признании помощи. Обязывает принцип, на основании которого принимаются во внимание доходы предыдущего календарного
года, когда начинается данный период получения пособия, например, на период с
01.11.2010 принимаются во внимание доходы за 2009 г.
311
2/15/13 4:39 PM
Weryfikacja kryterium dochodowego i innych kwot
Kryterium dochodowe opisane powyżej nie zmieniło się od maja 2004 r., czyli od wejścia
w życie przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Chociaż w 2006 r. i 2009 miała
miejsce weryfikacja niektórych kwot z ustawy to jednak nie zmieniono kwot kryterium
dochodowego. Kolejne próby zmiany kryterium zapowiedziano na 2011 r.
Wysokość zasiłku rodzinnego:
– 68 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia,
– 91 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia,
– 98 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
III. DODATKI DO ZASIŁKU RODZINNEGO
Osoby, które mają prawo do zasiłku rodzinnego, mogą być również – w szczególnych
sytuacjach – uprawnione do specjalnych dodatków.
Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:
– urodzenia dziecka,
– opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego,
– samotnego wychowywania dziecka,
– wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej,
– kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego,
– rozpoczęcia roku szkolnego,
– podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.
Gminy a wysokość dodatków
Zasiłek rodzinny jest wypłacany w takich samych kwotach w całej Polsce. Jednak wysokości dodatków do zasiłku mogą być różne. Rada gminy w drodze uchwały może podnieść
kwoty dodatków. Podwyższenie finansowane jest ze środków własnych gminy. Podane
dalej wysokości poszczególnych dodatków to zapisane w ustawie kwoty minimalne.
Dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje:
– matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka,
– opiekunowi faktycznemu, jeżeli wcześniej nie został przyznany osobie z pierwszej
wymienionej grupy uprawnionych.
Wysokość – 1000 zł
W przypadku urodzenia lub przysposobienia więcej niż jednego dziecka dodatek przysługuje na każde dziecko. Dodatek wypłacany jest jednorazowo, do zakończenia pierwszego
roku życia (tzn. należy złożyć wniosek w pierwszym roku życia dziecka – jeśli złożymy
wniosek gdy dziecko będzie miało np. 14 miesięcy będzie już za późno).
312
2/15/13 4:39 PM
Следует помнить, что при определении доходной ситуации принимаются также во внимание, так называемые, полученные и утраченные доходы. Это касается
доходов, получаемых или утрачиваемых в год, когда лицо ходатайствует о помощи
(но перед внесением заявления о помощи – то есть, обычно, до 1 сентября). Это
касается также доходов, полученных или утраченных позже, в период получения
пособия, уже после предоставления помощи. Это может означать, что лицо, которому признали помощь, теряет её в процессе периода получения пособия (например,
через три месяца после получения пособия). Это также может обозначать, что
семья, которой отказано в помощи в связи с высокими доходами, после лишения
части этих доходов (например, в результате увольнения с работы) получает право
на получение пособия и должна вновь ходатайствовать о помощи.
Проверка доходного критерия и других сумм
Доходные критерии, описанные выше, не изменились с мая 2004 г., т.е. со дня начала
действия положений закона о семейных пособиях. Хотя в 2006 г. и 2009 г. проводилась
проверка некоторых сумм из закона, это, однако, не изменило уровня доходного критерия. Очередные попытки изменения критериев планируется провести в 2011 году.
Размер семейного пособия
– 68 злотых на ребёнка в возрасте до 5 лет,
– 91 злотых на ребёнка старше 5 лет до исполнения ему 18 лет,
– 98 злотых на ребёнка старше 18 лет до исполнения ему 24 лет.
III. ПРИБАВКИ К СЕМЕЙНОМУ ПОСОБИЮ
Лица, которые имеют право на семейное пособие, могут также – в особых ситуациях – иметь право на специальные прибавки.
К семейному пособию полагаются прибавки на основании:
– рождения ребёнка,
– опеки над ребёнком в период отпуска на воспитание,
– воспитания ребёнка одним лицом,
– воспитания ребёнка в многодетной семье,
– обучения и реабилитация ребёнка-инвалида,
– начала учебного года,
– обучения ребёнка вне места жительства.
Гмины и размеры пособий
Семейное пособие выплачивается в одинаковых размерах во всей Польше. Однако
размеры прибавок к пособию могут быть разными. Совет гмины на основании
постановления может повысить размеры прибавок. Прибавки финансируются из
собственных средств гмины. Представленные ниже размеры отдельных прибавок
– это записанные в законе минимальные суммы.
313
2/15/13 4:39 PM
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka
Zapomoga przyznawana jest niezależnie od uprawnienia do zasiłku rodzinnego, czy innych
świadczeń z ustawy, jak również nie zależy od sytuacji materialnej rodziny.
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje ojcu lub
matce albo opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu niezależnie od ich dochodów. Wniosek o wypłatę zapomogi składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin
dziecka (lub 12 miesięcy od dnia przysposobienia albo objęcia opieką – ale nie później niż
do ukończenia przez dziecko 18 lat). Wniosek złożony po terminie nie jest rozpatrywany.
Wysokość – 1000 zł
Zapomoga z gminy
Trzecim rodzajem pomocy, który można otrzymać z tytułu urodzenia dziecka, jest pomoc
przyznawana przez gminę i finansowana z jej środków. Również ta forma w ustawie nazwana
została jednorazową zapomogą z tytułu urodzenia dziecka. Gmina, która chce wypłacać taką
pomoc swoim mieszkańcom (i ma na to środki), musi przyjąć uchwałę, w której znajdzie się
m.in. opis warunków, jakie należy spełnić, aby otrzymać ten rodzaj wsparcia.
Z tytułu urodzenia dziecka można więc jednocześnie otrzymać trzy świadczenia:
1) dodatek do zasiłku rodzinnego (jeśli spełniamy kryteria dochodowe i inne warunki
z ustawy o świadczeniach rodzinnych) – w wys. 1000 zł,
2) jednorazową zapomogę (przysługująca niezależnie od dochodu, jeśli w terminie złożymy
wniosek) – w wys. 1000 zł,
3) jednorazową zapomogę z gminy (jeśli gmina podjęła uchwałę o takiej zapomodze
i spełniamy warunki opisane w tej uchwale) – w wys. ustalonej przez gminę.
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
Przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez
okres:
– 24 miesięcy kalendarzowych,
– 36 miesięcy kalendarzowych, jeśli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem
urodzonym podczas jednego porodu,
– 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem z orzeczoną niepełnosprawnością lub orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności.
Wysokość dodatku – 400 zł
Ustawa określa przypadki, w których wsparcie nie przysługuje. Odnoszą się one do sytuacji
osoby pobierającej dodatek czyli matki, ojca, opiekuna. Osoba ta nie otrzyma dodatku jeśli:
– bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w stosunku pracy przez okres krótszy niż 6 miesięcy,
– pracuje w okresie korzystania z urlopu (jeśli uniemożliwia to osobistą opiekę nad dzieckiem),
– w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego.
314
2/15/13 4:39 PM
Пособие на основании рождения ребёнка Полагается:
– матери или отцу или же юридическому опекуну ребёнка,
– фактическому опекуну, если ранее не был признан лицу из первой указанной
группы уполномоченных.
Размер – 1000 злотых
В случае рождения или усыновления более чем одного ребёнка пособие полагается
на каждого ребёнка. Пособие выплачивается единовременно в течение первого года
жизни ребёнка (т.е. следует внести заявление в течение первого года жизни ребёнка,
если заявление будет подано, когда ребёнку исполнится, например, 14 месяцев, то
будет уже слишком поздно).
Единовременнное пособие на основании рождения ребёнка
Пособие предоставляется независимо как от прав на семейное пособие или на другие
ассигнования на основании закона, так и независимо от материального положения семьи.
Единовременное пособие на основании рождения живого ребёнка предоставляется отцу или матери или юридическому или фактическому опекуну, независимо
от их доходов. Заявление о выплате пособия вносится в течение 12 месяцев со дня
рождения ребёнка (или 12 месяцев со дня усыновления, или принятия опеки , но до
исполнения ребёнку 18 лет). Заявление, представленное по истечении этого срока,
не рассматривается.
Размер – 1000 злотых.
Пособие от гмины
Третьим видом помощи, которую можно получить в связи с рождением ребёнка,
является помощь, которую оказывает и финансирует из своих средств гмина. Также
и эта помощь в законе называется единовременным пособием в связи с рождением
ребёнка. Гмина, которая хочет предоставить такую помощь своим жителям (и имеет
на это средства), должна принять постановление, в котором будут, в частности, описаны условия, которые должны быть выполнены для получения этого вида помощи.
Итак, в связи с рождением ребёнка можно одновременно получить три пособия:
1) прибавка к семейному пособию (если это соответствует критериям дохода и
другим условиям закона о семейных пособиях) – в размере 1000 злотых,
2) единовременное пособие (полагающееся независимо от доходов, если заявление
подано в срок) – в размере 1000 злотых,
3) единовременное пособие от гмины (если гмина приняла постановление о такой
помощи и выполнены условия, описанные в этом постановлении) – в размере,
установленном гминой.
Прибавка на основании опеки над ребёнком в период отпуска на воспитание
Полагается лицу, уполномоченному на отпуск по уходу за ребёнком, но не дольше,
чем на период:
315
2/15/13 4:39 PM
Dodatek nie przysługuje również, jeśli dziecko przebywa w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, i korzysta w niej
z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu oraz w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Inaczej jest jeśli dziecko przebywa
w zakładzie opieki zdrowotnej (wtedy dodatek przysługuje).
Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka
Samotne wychowywanie – definicja
Kiedy ustawa o świadczeniach rodzinnych mówi o osobie samotnie wychowującej dziecko
– oznacza to pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej
prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że wychowuje wspólnie co
najmniej jedno dziecko z jego rodzicem.
Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje samotnie wychowującym
dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu
dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ:
1) drugi z rodziców dziecka nie żyje,
2) ojciec dziecka jest nieznany,
3) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało
oddalone.
Dodatek przysługuje również osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie
żyją (lub kiedy występują inne powody opisane powyżej).
Wysokość dodatku
Dodatek przysługuje w wysokości:
170 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 340 zł na wszystkie dzieci,
w przypadku dziecka niepełnosprawnego kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł na dziecko,
nie więcej jednak niż o 160 zł na wszystkie dzieci.
Przykład 1:
W rodzinie jest jedno dziecko uprawnione do dodatku. Jest to dziecko niepełnosprawne.
Podstawową kwotę dodatku – 170 zł – zwiększa się o 80 zł (dziecko niepełnosprawne).
Dodatek wypłacany jest więc w kwocie 250 zł.
Przykład 2:
W rodzinie jest trójka dzieci niepełnosprawnych. Kwotę podstawową dodatku – 170 zł na
dziecko – zwiększa się o 80 zł. Jednak pomoc wypłacona zostanie w kwocie 500 zł, tak jakby
dodatek został przyznany na dwójkę, a nie trójkę, niepełnosprawnych dzieci (2 x (170+80)).
Samotne wychowywanie a uprawnienie do zasiłku rodzinnego
Ustawa o świadczeniach rodzinnych traktuje w sposób szczególny osoby samotnie
wychowujące dzieci. Przyjęto założenie, że utrzymanie dziecka jest w pierwszej kolejności
obowiązkiem rodziców. Dlatego matka (ojciec, opiekun) nie może oczekiwać od państwa
316
2/15/13 4:39 PM
– 24 календарных месяцев,
– 36 календарных месяцев, если осуществляет опеку над более, чем одним ребёнком,
рожденным при одних родах,
– 72 календарных месяца, если осуществляет опеку над ребёнком с освидетельствованной инвалидностью или с освидетельствованной глубокой неполноценностью.
Размер прибавки – 400 злотых.
В законе определены случаи, когда помощь не полагается. Они относятся к ситуации лица, получающего прибавку, т.е. матери, отца, опекуна. Это лицо не получит
прибавку, если:
– непосредственно перед получением права на отпуск по уходу за ребёнком оставалась в трудовых отношениях в течение менее, чем 6 месяцев,
– работает в период использования отпуска (если это делает невозможным персональный уход за ребёнком),
– во время отпуска по уходу пользуется пособием по беременности.
Пособие не полагается также, если ребёнок находится в учреждении, гарантирующем круглосуточную опеку, в том числе в специальном учебно-воспитательном
заведении и пользуется в нём круглосуточной опекой более 5 дней в неделю, и в
других случаях прерывания личной опеки над ребёнком. Прибавка полагается, если
ребёнок находится в медицинском учреждении.
Прибавка на основании воспитания ребёнка родителем-одиночкой
Воспитание родителем-одиночкой – определение
Когда в законе о семейных пособиях говорится о родителе-одиночке, воспитывающем
ребёнка, то это обозначает девушку, холостяка, вдовца, вдову, лицо, проживающее в
сепарации на основании вступившего в законную силу приговора суда, разведённое
лицо, разве что, совместно с его родителем воспитывает минимум одного ребёнка.
Прибавка на основании воспитания ребёнка родителем-одиночкой полагается
родителям-одиночкам (матери, отцу, фактическому или юридическому опекуну),
воспитывающим ребёнка, если не были присуждены алименты в пользу ребёнка
от второго родителя ребёнка в связи с тем, что:
1) второй из родителей умер,
2) отец ребёнка неизвестен,
3) в иске об определении алиментного пособия от второго из родителей было отказано.
Прибавка полагается также обучающемуся лицу, если оба родителя этого лица
умерли (или когда существуют другие причины, описанные выше).
Размер прибавки
Прибавка полагается в размере:
– 170 злотых ежемесячно на ребёнка, но не более, чем 340 злотых на всех детей,
317
2/15/13 4:39 PM
wsparcia, jeśli wcześniej nie usiłowała zapewnić sobie i dziecku środków do życia od osób
zobowiązanych do alimentacji.
Zasiłek rodzinny nie przysługuje więc, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko nie
zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
a) rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
b) ojciec dziecka jest nieznany,
c) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało
oddalone,
d) sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania
dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz
tego dziecka (np. w przypadku rozwodu i „podziału” dzieci między rodziców).
Pisaliśmy też o tym w podrozdziale: „Komu przysługuje zasiłek rodzinny”.
Dla samotnych rodziców ważną pomocą jest również świadczenie z funduszu alimentacyjnego. W praktyce ta forma pomocy powiązana jest z opisywanym systemem świadczeń
rodzinnych oraz instytucjami przyznającymi wsparcie (gminami i ośrodkami pomocy
społecznej). Ponieważ jednak świadczenie to opisane jest w innej ustawie, omawiamy je
w dalszej części opracowania, w podrozdziale: „Świadczenie z funduszu alimentacyjnego”.
Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej
Rodzina wielodzietna – definicja
Według przepisów ustawy jest to rodzina wychowująca troje i więcej dzieci mających
prawo do zasiłku rodzinnego.
Dodatek przysługuje na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego.
Wysokość dodatku – 80 zł miesięcznie
Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego
Dodatek przyznawany jest na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją
lub kształceniem dziecka:
– do ukończenia 16 roku życia, jeśli dziecko ma orzeczoną niepełnosprawność,
– do ukończenia 24 roku życia – jeśli posiada orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym
stopniu niepełnosprawności.
Pomoc przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu
dziecka. Dodatek wypłacany jest również osobie uczącej się.
Wysokość pomocy uzależniona jest od wieku dziecka. Dodatek wypłacany jest w kwocie:
– 60 zł miesięcznie na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia,
– 80 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
318
2/15/13 4:39 PM
– в случае аномального ребёнка сумма прибавки увеличивается на 80 злотых, но не
более, чем на 160 злотых на всех детей.
Пример 1:
В семье имеется один ребёнок, имеющий право на пособие. Это ребёнок-инвалид.
Основная сумма прибавки – 170 злотых – увеличивается на 80 злотых (ребёнок
аномальный). Прибавка выплачивается в размере 250 злотых.
Пример 2:
В семье имеется трое детей-инвалидов. Основная сумма прибавки – 170 злотых
на ребёнка – увеличивается на 80 злотых. Однако помощь будет выплачена в
размере 500 злотых, так, как будто прибавка была предоставлена двоим, а не
троим детям-инвалидам (2х(170+80)).
Закон о семейных пособиях подходит особым образом к родителям-одиночкам, воспитывающим детей. Принято положение, что содержание ребёнка является
в первую очередь обязанностью родителей. Поэтому мать (отец, опекун) не может
ожидать от государства поддержки, если ранее не пробовали обеспечить себя и ребёнка средствами для жизни от лиц, обязанных платить алименты.
Поэтому семейное пособие не полагается, если лицу-одиночке, воспитывающему ребёнка, не были присуждены алименты в пользу его ребёнка от его родителя, разве что:
а) родители или один из них умер,
б) отец ребёнка неизвестен,
в) в иске об определении алиментного пособия от второго из родителей было отказано,
г) суд обязал одного из родителей выплачивать алименты в пользу этого ребёнка
(например, в случае развода или «разделения» детей между родителями).
Об этом говорилось в подразделе: «Кому положено семейное пособие».
Для родителей-одиночек важной помощью является также алиментное обеспечение. На практике эта форма помощи связана с описанной системой семейного
пособия и учреждениями, предоставляющими помощь (гминами и центрами социальной помощи). Поскольку, однако, он не описывается в другом законе, то он оговаривается в последующей части издания в подразделе: «Алиментное обеспечение».
Прибавка на основании воспитания ребёнка в многодетной семье
Многодетная семья – определение
Согласно положениям закона – это семья, воспитывающая троих и более детей,
имеющих право на семейное пособие.
Пособие полагается на третьего и следующих детей, имеющих право на семейное
пособие.
Размер пособия – 80 злотых в месяц.
319
2/15/13 4:39 PM
Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
Jego celem jest częściowe pokrycie wydatków związanych z rozpoczęciem w szkole nowego
roku szkolnego (dotyczy to również rocznego przygotowania przedszkolnego – popularnej
„zerówki”). Dodatek przysługuje:
– matce lub ojcu,
– opiekunowi faktycznemu dziecka,
– opiekunowi prawnemu dziecka,
– osobie uczącej się.
Dodatek wypłacany jest raz w roku, w związku z rozpoczęciem roku szkolnego lub przygotowania przedszkolnego.
Wysokość – 100 zł na dziecko
Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
Dodatek ten wypłacany jest w dwóch sytuacjach:
– w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły
ponadgimnazjalnej lub artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki (a także podstawowej lub gimnazjum w przypadku niepełnosprawnego
dziecka lub niepełnosprawnej osoby uczącej się). Chodzi o sytuację, kiedy dziecko
mieszka np. w internacie. Dodatek związany z zamieszkiwaniem wypłacany jest w wysokości 90 zł miesięcznie.
– w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się
siedziba szkoły, w przypadku dojazdu do szkoły ponadgimnazjalnej lub artystycznej,
w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym nauce w szkole ponadgimnazjalnej. Dodatek związany z dojazdem wypłacany
jest w wysokości 50 zł miesięcznie.
Dodatek przysługuje przez 10 miesięcy w roku – od września do czerwca – czyli przez
okres uczęszczania do szkoły.
IV. ŚWIADCZENIA OPIEKUŃCZE
Świadczeniami opiekuńczymi wymienionymi w ustawie o świadczeniach rodzinnych są:
– świadczenie pielęgnacyjne,
– zasiłek pielęgnacyjny.
Świadczenia opiekuńcze przyznawane są niezależnie od wysokości dochodu.
Świadczenie pielęgnacyjne
Przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku
z koniecznością opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym lub inną osobą niepełnosprawną
w rodzinie.
320
2/15/13 4:39 PM
Прибавка на основании обучения и реабилитации ребёнка-инвалида
Прибавка предоставляется на покрытие повышенных расходов, связанных с реабилитацией или обучением ребёнка:
– до момента исполнения 16-ти лет, если у ребёнка есть освидетельствование об
инвалидности,
– до момента исполнения 24 лет – если имеется освидетельствование об умеренной
или значительной степени инвалидности.
Помощь полагается, матери или отцу, юридическому или фактическому опекуну
ребёнка. Прибавка выплачивается также обучающемуся лицу.
Размер помощи зависит от возраста ребёнка. Прибавка выплачивается в размере:
– 60 злотых в месяц на ребёнка до 5-летнего возраста,
– 80 злотых на ребёнка старше 5-ти лет до исполнения 24 лет.
Прибавка на основании начала учебного года
Её целью является покрытие расходов, связанных с началом в школе нового учебного
года (это касается также годовой детсадовской подготовки – популярной «зерувки»,
т.е. нулевого класса). Прибавка полагается:
– матери или отцу,
– фактическому опекуну ребёнка,
– юридическому опекуну ребёнка,
– обучающемуся лицу.
Прибавка выплачивается 1 раз в год в связи с началом учебного года или детсадовской подготовки. Заявление о выплате прибавки подаётся в течение 4-х месяцев с
момента начала учебного года или детсадовской подготовки.
Размер – 100 злотых на одного ребёнка
Прибавка на основании начала учебы ребёнка вне места жительства
Эта прибавка выплачивается в двух ситуациях:
– в связи с местом жительства в местности, где находится помещение сверхгимназической или художественной школы, в котором реализуется школьная обязанность или обязанность обучения (а также начальная школа или гимназия в случае
ребёнка-инвалида или обучающегося лица с инвалидностью). Вопрос касается
ситуации, когда ребёнок живёт, например, в интернате. Прибавка, связанная с
проживанием, выплачивается в размере 90 злотых в месяц.
– в связи с доездом с места жительства до местности, в которой расположено здание школы, в случае доезда до сверхгимназической или художественной школы, в
котором реализуется школьная обязанность или обязанность обучения в объеме,
соответствующем обучению в сверхгимназической школе. Прибавка, связанная
с доездом, выплачивается в размере 50 злотых в месяц.
321
2/15/13 4:39 PM
Niepełnosprawność musi być potwierdzona orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub o niepełnosprawności. Dziecko (do ukończenia 16 roku życia) legitymujące
się orzeczeniem o niepełnosprawności powinno mieć dodatkowo wpisane w orzeczenie
dwa wskazania, o:
– konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze
znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, oraz
– konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Kto otrzymuje świadczenie
Świadczenie otrzymuje matka lub ojciec dziecka albo opiekun faktyczny, jeśli nie podejmuje
lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, ponieważ musi opiekować się
dzieckiem niepełnosprawnym. Świadczenie przysługuje też innej osobie, na której (zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym) ciąży obowiązek alimentacyjny, rezygnującej
z zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania opieki. Oznacza to, że o pomoc mogą
ubiegać się np. dorosłe rodzeństwo osoby, która wymaga wsparcia.
Świadczenie pielęgnacyjne przyznawane jest niezależnie od wysokości dochodu (nie trzeba spełniać kryteriów dochodowych opisanych na początku opracowania).
Wysokość świadczenia – 520 zł
Kiedy świadczenie pielęgnacyjne nie jest przyznawane:
– jeśli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do: renty, renty socjalnej, emerytury,
zasiłku stałego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
– osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko,
jeśli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim.
Świadczenie nie przysługuje również, jeśli dziecko lub osoba wymagająca opieki przebywa:
– w rodzinie zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem),
– w placówce zapewniającej całodobową opiekę (gdzie przebywa w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji). Taką placówką jest np. specjalny ośrodek
szkolno-wychowawczy, gdzie korzysta z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni
w tygodniu. Nie dotyczy to jednak zakładów opieki zdrowotnej.
Świadczenia pielęgnacyjnego nie można łączyć z dodatkiem do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Nie można
również pobierać dwóch świadczeń pielęgnacyjnych – tzn. przysługuje tylko na jedno
dziecko/ osobę w rodzinie.
Zasiłek pielęgnacyjny
Skierowany jest do dwóch grup: do osób niepełnosprawnych oraz do osób starszych.
Przysługuje:
– dziecku niepełnosprawnemu (z orzeczoną niepełnosprawnością),
– osobie niepełnosprawnej w stopniu znacznym,
322
2/15/13 4:39 PM
Прибавка полагается в течение 10 месяцев в году – с сентября по июнь – т.е. в течение продолжения учебного года.
IV. ОПЕКУНСКОЕ ПОСОБИЕ
Опекунскими пособиями, указанными в законе о семейном пособии, являются:
– выплаты по уходу (swiadczenie pielegnacyjne),
– пособие по уходу (zasilek pielegnacyjny).
Опекунское пособие признаётся независимо от величины доходов.
Выплаты по уходу (swiadczenie pielegnacyjne)
Полагаются в связи с отказом от трудоустройства или другого оплачиваемого труда
из-за необходимости опеки над ребёнком-инвалидом или над другим членом семьи
с ограниченной трудоспособностью.
Недееспособность ребёнка должна быть освидетельствована документом об инвалидности или о значительной степени недееспособности. Ребёнок (до 16-летнего
возраста), имеющий освидетельствование о недееспособности, должен дополнительно иметь вписанные в освидетельствование две рекомендации о:
– необходимости постоянной или продолжительной опеки или помощи второго
лица в связи со значительно ограниченной возможностью самостоятельного
существования, а также
– необходимости постоянного ежедневного участия опекуна ребёнка в процессе
его лечения, реабилитации и обучения.
Кто получает выплаты
Освидетельствование получает мать или отец, или же фактический опекун, если
не приступает к работе или отказывается от неё или другого оплачивамого труда,
поскольку вынужден заботиться об ребёнке-инвалиде. Выплаты полагаются также
другому лицу, на которое (согласно Семейному и опекунскому Кодексу) возложена
алиментная обязанность, прекращающему работать по причине необходимости
опеки. Это означает, что на выплаты могут претендовать совершеннолетние братья
и сёстры лица, которому необходима поддержка.
Размер выплат – 520 злотых
Когда выплаты по уходу не предоставляются:
– если лицо, выполняющее опеку, имеет установленное право на: пенсию по инвалидности, социальное пособие, пенсию по старости, постоянное пособие, предпенсионное пособие (zasilek) или предпенсионные выплаты (swiadczenie),
– член семьи имеет установленное право на досрочное пенсионное пособие на
данного ребёнка,
323
2/15/13 4:39 PM
– osobie niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym, jeśli niepełnosprawność powstała
w wieku do ukończenia 21 roku życia,
– osobie, która ukończyła 75 lat.
Znaczny stopień niepełnosprawności oznacza: niepełnosprawność w stopniu znacznym,
całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji, stałą albo długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym i do samodzielnej egzystencji lub zaliczenie
do I grupy inwalidów.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności oznacza: niepełnosprawność w umiarkowanym stopniu, całkowitą niezdolność do pracy lub zaliczenie do II grupy inwalidów.
Wysokość zasiłku – 153 zł
Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie przebywającej w instytucji zapewniającej
całodobowe utrzymanie. Nie przysługuje również osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego (wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z rentą lub emeryturą).
Zasiłek pielęgnacyjny przyznawany jest niezależnie od wysokości dochodu (nie
trzeba spełniać kryteriów dochodowych opisanych na początku opracowania).
V. WYPŁATA ŚWIADCZEŃ
Aby otrzymać pomoc – przysługujące świadczenie rodzinne – należy złożyć wniosek.
Przyznawaniem i wypłacaniem świadczeń rodzinnych zajmują się gminy. W zależności
od gminy wnioski składane są w urzędzie gminy lub w ośrodku pomocy społecznej.
W przyznawanie świadczeń włączony został również samorząd województwa (marszałek
województwa). Urząd marszałkowski lub Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej rozstrzygają sprawy rodzin, których członkowie przebywają za granicą.
Terminy składania wniosków i wypłaty świadczeń
– Świadczenia rodzinne wypłaca się nie później niż do ostatniego dnia miesiąca, za który
przyznane zostało świadczenie rodzinne.
– W przypadku złożenia wniosku w sprawie ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych
po 10 dniu miesiąca, świadczenia rodzinne za dany miesiąc wypłaca się najpóźniej do
ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono wniosek. Np.
jeśli złożymy wniosek 11 marca, może się okazać, że przyznana pomoc wypłacona
zostanie dopiero 30 kwietnia.
Terminy składania i wypłaty w nowym okresie zasiłkowym
– Wnioski na nowy okres zasiłkowy przyjmowane są od 1 września.
– W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy
złoży wniosek wraz z dokumentami do dnia 30 września, ustalenie prawa do świadczeń
i ich wypłata za listopad następuje do dnia 30 listopada.
324
2/15/13 4:39 PM
– если лицо, нуждающееся в опеке, вступило в брачный союз, за исключением ситуаций, когда супруг (-а) имеет свидетельство, подтверждающее его (ее) значительную
степень инвалидности..
Выплаты по уходу не предоставляются также, если ребёнок или лицо, нуждающееся
в опеке, находится:
– у приёмных родителей (за исключением приёмных родителей, имеющих родственную связь с ребёнком),
– в учреждении, гарантирующем круглосуточную опеку (пребывание в связи с необходимостью обучения, восстановления трудоспособности или реабилитации).
Таким учреждением является, например, специальное учебно-воспитательное
заведение, где осуществляется круглосуточная опека более 5 дней в неделю. Однако, это не касается медицинских учреждений.
Выплаты по уходу нельзя объединять с прибавкой к семейному пособию на основании опеки над ребёнком в период использования отпуска по уходу за ребёнком.
Нельзя также получать два пособия по уходу – т.е. оно положено только на
одного ребёнка в семье или на одного члена семьи.
Пособие по уходу (zasilek pielegnacyjny)
Предоставляется двум группам: лицам-инвалидам и пожилым людям. Полагается:
– ребёнку-инвалиду (с освидетельствованной инвалидностью),
– лицу, с инвалидностью в значительной степени,
– лицу, с инвалидностью в средней степени, если недееспособность появилась
ранее 21 года жизни,
– лицу, которому исполнилось 75 лет.
Значительная степень инвалидности обозначает: инвалидность в значительной
степени, полную нетрудоспособность, невозможность самостоятельно существовать, постоянную и длительную нетрудоспособность выполнять работы в сельском
хозяйстве и самостоятельно существовать или установление I группы инвалидности.
Умеренная степень инвалидности означает: инвалидность в умеренной степени,
полную нетрудоспособность либо определение ко второй группе инвалидности
Размер пособия – 153 злотых
Пособие по уходу не полагается лицу, пребывающему в учреждении, которое гарантирует круглосуточное содержание, если пребывание лица и предоставляемые
этим учреждением услуги частично или полностью финансируются из бюджета
государства или из Национального фонда здоровья. Не полагается также лицу,
имеющему право на прибавку по уходу (выплачиваемую Управлением социального
страхования вместе с пенсией по инвалидности или пенсией по старости).
Пособие по уходу признаётся не зависимо от величины дохода (не нужно выполнять доходные критерии, описанные в начале издания).
325
2/15/13 4:39 PM
– W przypadku gdy osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy
złoży wniosek wraz z dokumentami w okresie od dnia 1 października do dnia 30 listopada, ustalenie prawa do świadczeń i ich wypłata za listopad następuje do dnia 31 grudnia.
Świadczenia w formie rzeczowej
Jeśli ośrodek pomocy społecznej ustali, że rodzina lub osoba otrzymująca świadczenia marnotrawi je albo wydaje niezgodnie z przeznaczeniem (większość świadczeń – szczególnie
dodatki mają przecież określony cel) organ przyznający pomoc przekazuje te świadczenia
w formie rzeczowej (może to dotyczyć całości lub wybranej części świadczeń).
Wymagane dokumenty
Od tego, o jaką formę/ formy wsparcia występuje świadczeniobiorca, zależy jakie dokumenty trzeba będzie zgromadzić i przedstawić. Ponieważ podstawą do uzyskania konkretnych dodatków jest uprawnienie do zasiłku rodzinnego, przede wszystkim trzeba
zebrać dokumenty, które składa się razem z wnioskiem o zasiłek. Ważną grupę stanowią
zaświadczenia o osiąganych przez osobę lub rodzinę dochodach. Nie ma obowiązku
ponownego dostarczania części dokumentów – np. kopii dokumentu stwierdzającego
tożsamość, odpisu aktu urodzenia, kopii aktów zgonu – jeśli były one złożone, w tej samej
instytucji, w poprzednim okresie zasiłkowym. Od 1 lipca 2011 r. część dokumentów (np.
o uczęszczaniu dziecka do szkoły), będzie można przedstawiać w formie oświadczeń, tzn.
informacji potwierdzonej przez samego zainteresowanego, a nie w formie dokumentu
wystawionego przez instytucję.
Do wniosku o zasiłek rodzinny należy dołączyć:
– uwierzytelnioną kopię dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby ubiegającej się
o zasiłek,
– skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument urzędowy potwierdzający
jego wiek,
– orzeczenie o niepełnosprawności (jeśli wychowujemy dziecko niepełnosprawne),
– zaświadczenie szkoły w przypadku, gdy dziecko ukończyło 18 rok życia,
– zaświadczenie szkoły wyższej w przypadku osoby uczącej się lub osoby niepełnosprawnej,
– zaświadczenia lub oświadczenia stwierdzające wysokość dochodu,
– informację sądu o toczącym się postępowaniu o przysposobienie dziecka (jeśli o wsparcie
ubiega się opiekun faktyczny),
– kopię aktów zgonu rodziców lub kopię odpisów wyroków zasądzających alimenty
w przypadku osoby uczącej się,
– kopię karty pobytu w przypadku cudzoziemca przebywającego na terytorium RP posiadającego np. status uchodźcy lub zezwolenie na osiedlenie się,
– kopię odpisu prawomocnego wyroku sądu orzekającego rozwód lub separację albo
kopię aktu zgonu małżonka lub rodzica dziecka w przypadku osoby samotnie wychowującej dziecko.
Przedstawiona lista opisuje tylko najważniejsze dokumenty konieczne przy składaniu
wniosków. Potrzebnych dokumentów może być więcej. Szczegółowych informacji, o tym,
326
2/15/13 4:39 PM
V. ВЫПЛАТА ПОСОБИЙ
Чтобы получить помощь – полагающееся семейное пособие – следует подать заявление. Признанием и выплатой семейных пособий занимаются гмины.В зависимости
от гмины заявление подаётся или в правление гмины, или в центр социальной помощи. В предоставление пособий было включено также самоуправление воеводства
(маршал воеводства). Маршалковское управление или Районный центр социальной
политики рассматривают дела семей, члены которых пребывают за границей.
Сроки подачи заявлений и выплата пособий
– Семейное пособие выплачивается не позже последнего дня месяца, за который
должно быть предоставлено семейное пособие.
– В том случае, если заявление было подано по вопросу установления права на семейное пособие после 10 числа данного месяца, то семейное пособие за данный
месяц выплачивается самое позднее до последнего дня месяца, наступающего
после месяца, когда было подано заявление. Например, если заявление было подано 11 марта, может оказаться, что предоставленная помощь будет выплачена
только 30 апреля.
Сроки подачи заявлений на получение пособия в новом периоде и выплата
пособий в новом периоде
– Заявления на получение пособия в новом периоде принимаются с 1 сентября.
– В случае, когда лицо, претендующее на получение семейного пособия в новом
периоде предоставления пособий, подаст заявление вместе с документами до
30 сентября, признание права на получение пособия и его выплата за ноябрь
произойдет до 30 ноября.
– В случае, когда лицо, претендующее на получение семейного пособия в новом
периоде предоставления пособий, подаст заявление вместе с документами в срок
с 1 октября до 30 ноября, признание права на получение пособия и его выплата
за ноябрь произойдёт до 31 декабря.
Пособие в материальной форме
Если центр социальной помощи установит, что семья или лицо, получающие пособие, растрачивает его или не тратит соответственно предназначению (большинство
пособий имеют ведь определённую цель), то орган, предоставляющий его, передаёт
это пособие в вещественной форме (это может касаться всей суммы или какой-либо
её части).
Требуемые документы
От того, о какой форме /о каких формах поддержки ходатайствует получатель пособия, зависит, какие документы необходимо будет подготовить и предоставить.
Поскольку основой для получения конкретных прибавок является правомочие для
семейного пособия, необходимо, прежде всего, приготовить документы, которые
сдаются вместе с заявлением о пособии. Важной группой являются справки о полу327
2/15/13 4:39 PM
jakie dokumenty należy przedstawić w konkretnej sytuacji, musi udzielić gmina, tzn. urząd
gminy lub ośrodek pomocy społecznej.
VI. ŚWIADCZENIE Z FUNDUSZU ALIMENTACYJNEGO
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego to wsparcie dla osób (dzieci i ich opiekunów),
które mają trudności z uzyskaniem należnych im alimentów. Pomoc wypłacana jest,
podobnie jak świadczenia rodzinne, przez gminy, tzn. urzędy gmin lub ośrodki pomocy
społecznej. W procedurze uczestniczy komornik, który musi potwierdzić bezskuteczność
egzekucji. Poza wypłatą świadczeń gminy starają się zmusić dłużnika alimentacyjnego do
wywiązywania się z obowiązków (czyli płacenia alimentów). Przepisy dotyczące świadczenia
z funduszu znajdują się w ustawie z dn. 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym
do alimentów (Dz. U. z 2007 r., Nr 192, poz. 1378 z późn. zm.).
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej:
– do ukończenia przez nią 18 roku życia,
– do ukończenia przez nią 25 roku życia – w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole
wyższej, albo
– bezterminowo – w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Osoba uprawniona to najczęściej dziecko, na którego rodzic zobowiązany jest płacić
alimenty, ale nie robi tego. Osoba uprawniona oznacza więc wg ustawy osobę uprawnioną do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub
zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna. Z kolei bezskuteczna egzekucja to egzekucja, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie
wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. Nieskuteczna egzekucja wystąpi więc zarówno wtedy, kiedy osoba zobowiązana
do płacenia alimentów, nie płaci nic, jak i w sytuacji kiedy wpłaca 95% należnej kwoty,
a zalega z pozostałymi 5%. Ważne są przy tym, nie tylko alimenty płacone/ nie płacone
na bieżąco, ale w ogóle wszystkie zaległości alimentacyjne. Za bezskuteczną egzekucję
uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko
dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Chociaż ustawa mówi o „osobie uprawnionej” to jednak, ponieważ najczęściej osobą tą jest dziecko, pomoc wypłacana będzie na wniosek jego rodzica lub opiekuna (tzw.
przedstawiciela ustawowego).
Kryterium dochodowe
Aby otrzymać pomoc należy spełniać kryterium dochodowe. Dochody rodziny w przeliczeniu na osobę nie mogą być wyższe niż 725 zł. Dochody liczymy tak jak w przypadku
świadczeń rodzinnych; uwzględniamy więc dochód z roku poprzedzającego okres zasiłkowy (okres świadczeniowy – w przypadku świadczeń z funduszu to okres od 1 października do 30 września roku następnego). Znaczenia mają również dochody uzyskane
328
2/15/13 4:39 PM
чаемых лицом или семьёй доходах. Нет необходимости повторного предоставления
части документов – например, копии удостоверения личности, копии свидетельства
о рождении, копии свидетельства о смерти – если они были уже представлены в
том же учреждении в предыдущий обеспечительный период. С июля 2011 г. часть
документов (например, о посещении ребёнком школы), можно будет предоставлять в
виде заявлений, так называемой форме, подтверждаемой самим заинтересованным,
а не в форме документа от учреждения.
К заявлению о семейном пособии следует добавить:
– удостоверенную копию удостоверения личности лица, ходатайствующего о пособии,
– свидетельствo о рождении ребёнка или другой официальный документ, подтверждающий его возраст,
– освидетельствование о инвалидности (если воспитывается неполноценный ребёнок),
– справку из школы в случае, когда ребёнку исполнилось 18 лет,
– справку из вуза в случае обучающегося или лица-инвалида,
– справку или декларацию, подтверждающую размер дохода,
– информацию суда о находящемся на рассмотрении производстве об усыновлении
ребёнка (если о помощи ходатайствует фактический опекун),
– копию свидетельства о смерти родителей или копию дубликатов судебных решений, присуждающих алименты в случае обучающегося лица,
– копию карты пребывания (вид на жительство) в случае иностранца, находящегося на территории РП, имеющего, например, статус беженца или разрешение на
поселение,
– копию решения суда, вступившего в законную силу, постановившего о разводе
или сепарации, или копию свидетельства о смерти супруга/супруги или родителя
ребёнка в случае лица-одиночки, воспитывающего ребёнка.
Представленный список описывает только основные документы, необходимые
при внесении заявления. Необходимых документов может быть больше. Более
подробную информацию, какие документы следует представить в конкретной ситуации, должна предоставить гмина, так называемое правление гмины или центр
социальной помощи.
VI. ВЫПЛАТЫ ИЗ АЛИМЕНТНОГО ФОНДА
Выплаты из алиментного фонда является поддержкой для лиц (детей и их опекунов),
которые имеют трудности с получением положенных им алиментов. Помощь выплачивается, как и семейное пособие, гминами, так называемыми управлениями гмин
или центрами социальной помощи. В процессе участвует судебный исполнитель,
который может подтвердить безрезультатность экзекуции. Кроме выплат также
гмины стараются заставить алиментного должника выполнить свои обязанности
(т.е. оплатить алименты). Положения, касающиеся выплат из алиментного фонда,
329
2/15/13 4:39 PM
i utracone (o zasadach ustalania dochodu w świadczeniach rodzinnych pisaliśmy na
początku opracowania).
Świadczenia przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie
wyższej niż 500 zł.
Świadczenia nie przysługują, jeśli:
– osoba uprawniona została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej,
– osoba uprawniona zawarła związek małżeński.
330
2/15/13 4:39 PM
находятся в законе от 7 сентября 2007 г. о помощи лицам, имеющим право на получение алиментов (Законодательный Вестник от 2007 г., №192,п.1378 с последующими
изменениями).
Выплаты из алиментного фонда полагаются лицу, имеющему право на получение
алиментов:
– до достижения 18 лет,
– до достижения им 25 лет – в случае, когда оно проходит обучение в высшем
учебном заведении, или
– безсрочно – в случае наличия медицинского заключения о значительной степени
нетрудоспособности.
Уполномоченные
Уполномоченное лицо, это чаще всего ребёнок, на которого родитель, обязан выплачивать алименты, но не делает этого. Поэтому, уполномоченное лицо, согласно
закону, является лицом, уполномоченным на получение алиментов на основании
исполнительного предписания, принятого либо утверждённого судом, если экзекуция оказалась безрезультатной. В свою очередь, безрезультатная экзекуция это
экзекуция, в результате которой, на протяжении последних двух месяцев не удалось
истребовать полной суммы просроченных и текущих алиментных обязательств.
Безрезультатное принудительное взыскание алиментов может иметь место
также и тогда, когда лицо, обязанное платить алименты, не платит ничего, так и
тогда, когда выплачивает 95% причитающейся суммы, а остальные 5% не выплачивает. При этом важными являются не только своевременно выплачиваемые /
не выплачиваемые алименты, но и вообще все алиментные задолженности. Безрезультатной считается и такая экзекуция, когда отсутствует возможность начала
либо проведения изъятия алиментов у алиментного должника, находящемуся вне
территории Республики Польша.
Хотя закон определяет «имеющего право на алименты», однако, так как, чаще
всего, им является ребёнок, помощь будет выплачиваться по заявлению от одного
из родителей или опекуна (так называемого, законного представителя).
Доходные критерии
Чтобы получить помощь, необходимо выполнять доходные критерии. Семейные
доходы в пересчёте на человека не могут превышать 725 зл. Доходы рассчитываем
так, как в случае семейных пособий; учитывается доход за год, предшествующий
периоду получения пособия (период оказания помощи – в случае помощи из фонда
это период с 1 октября до 30 сентября следующего года). Имеют значение также
доходы, полученные и утраченные (о правилах расчёта пособия в семейных пособиях
было написано в начале издания).
Выплаты полагаются в размере установленных алиментов, однако, не более
500 зл.
331
2/15/13 4:39 PM
STATUS REPATRIANTA. PIERWSZE KROKI PO PRZYJEŹDZIE DO POLSKI.
VII. WYBRANE DEFINICJE Z USTAWY O ŚWIADCZENIACH
RODZINNYCH
Instytucja zapewniająca całodobowe utrzymanie – oznacza to dom pomocy społecznej,
placówkę opiekuńczo-wychowawczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla
nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, zakład opiekuńczo-leczniczy,
zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, szkołę wojskową lub inną szkołę, jeżeli instytucje te
zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie.
Opiekun faktyczny dziecka – oznacza to osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem,
jeśli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka.
Osoba samotnie wychowująca dziecko – oznacza to pannę, kawalera, wdowę, wdowca,
osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem.
Osoba ucząca się – oznacza to osobę pełnoletnią uczącą się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym
lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony.
Rodzina – oznacza to odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku
do ukończenia 25 roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25 rok życia legitymujące
się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne; do członków rodziny nie
zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego
w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.
Rodzina wielodzietna – oznacza to rodzinę wychowującą troje i więcej dzieci mających
prawo do zasiłku rodzinnego.
332
2/15/13 4:39 PM
Выплаты не полагаются, если:
– лицо, имеющее право на алименты, было определено в заведение, обеспечивающее
круглосуточное содержание или в приёмную семью;
– лицо, имеющее право на алименты, вступило в брак.
VII. ВЫБРАННЫЕ ОПРЕДЕЛЕНИЯ ИЗ ЗАКОНА О СЕМЕЙНОМ
ПОСОБИИ
Учреждение, гарантирующее круглосуточное содержание – означает дом социальной помощи, воспитательно-опекунское учреждение, молодёжный центр
воспитания, приют для несовершеннолетних, воспитательное заведение, пенитенциарное учреждение, медико-опекунское заведение, учреждение по уходу и опеке,
военное училище или другое, если указанные учреждения предоставляют бесплатное
полное содержание.
Фактический опекун ребёнка – означает лицо, которое фактически осуществляет опеку над ребёнком, если оно обратилось с заявлением в семейный суд об
усыновлении ребёнка.
Лицо-одиночка, воспитывающее ребёнка – обозначает девушку, холостяка,
вдовца, вдову, лицо, проживающее в сепарации на основании вступившего в законную силу приговора суда, разведённое лицо, разве что совместно с его родителями
воспитывает минимум одного ребёнка.
Обучающееся лицо – обозначает совершеннолетнее обучающееся лицо, которое
не находится на содержании родителей в связи с их смертью или в связи с установленным решением суда или судебным мировым соглашением о праве на алименты
с их стороны.
Семья – обозначает соответственно членов семьи: супругов, родителей детей,
физического опекуна ребёнка, а также остающихся на содержании родителей детей
в возрасте до 25 лет, а также, ребёнка, которому исполнилось 25 лет с освидетельствованием о значительной степени инвалидности, если в связи с ней семья имеет
право на пособие по уходу; членом семьи не считается ребёнок, находящийся под
опекой юридического опекуна, ребёнок, находящийся в брачном союзе, а также
совершеннолетний ребёнок, имеющий собственного ребёнка.
Многодетная семья – означает семью, воспитывающую троих и более детей, имеющих право на семейное пособие.
333
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 4 ŚWIADCZENIA EMERYTALNE
System emerytalny i zabezpieczenia społeczne
System emerytalny w Polsce składa się z trzech tzw. filarów.
I FILAR
II FILAR
III FILAR
Obligatoryjny
Obligatoryjny dla
osób podlegających
ubezpieczeniom społecznym
i urodzonych po 31 grudnia
1968 roku
Dobrowolny
To środki gromadzone
przez ubezpieczonych na
ich indywidualnych kontach
emerytalnych w Zakładzie
Ubezpieczeń Społecznych.
Trafia tu większa część
składki emerytalnej,
odprowadzanej z miesięcznej
pensji pracownika.
To środki gromadzone w tzw.
Otwartych Funduszach
Emerytalnych. Każda
osoba rozpoczynająca
pracę, w ciągu miesiąca
zobowiązana jest do wyboru
swojego OFE, na który ZUS
odprowadzał będzie część
jej składki ubezpieczeniowej.
W przeciwnym razie zostanie
ona przydzielona do OFE
w drodze losowania.
To wszystkie inne formy
gromadzenia funduszy
na zabezpieczenie okresu
emerytalnego (pracownicze
programy emerytalne,
fundusze inwestycyjne,
grupowe ubezpieczenia na
życie).
Świadczenia emerytalne a repatriacja
Osobom, które pracowały poza granicami Polski a następnie przyjechały do Rzeczpospolitej uzyskując status repatrianta, przysługuje niemal takie samo prawo do emerytury,
jak obywatelom polskim.
Uprawnienie do otrzymywania emerytury oraz świadczeń socjalnych jest gwarantowane przede wszystkim przez art. 67 Konstytucji RP. Także na mocy obowiązującej
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osobom, które
przybyły do Polski na mocy przepisów o repatriacji i uzyskały taki status, przysługuje
prawo do emerytury w Polsce. Wysokość i sposób przyznawania emerytury zależy między innymi od daty urodzenia ubiegającego się o świadczenie. Inne warunki muszą spełnić osoby urodzone przed
1 stycznia 1949 roku, inne osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku, jeszcze inne zaś –
osoby urodzone po 31 grudnia 1968 roku.
334
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 4 ПЕНСИОННОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ
Пенсионная система и социальное страхование
Пенсионная система в Польше состоит из трёх, так называемых «уровеней».
I УРОВЕНЬ
II УРОВЕНЬ
III УРОВЕНЬ
Обязательный
Обязательный для лиц,
подлежащих социальному
страхованию и рождённых
после 31 декабря 1968 года
Добровольный
Это средства,
накапливаемые на
их индивидуальных
пенсионных счетах
Управления социального
страхования РП (ZUS).
Сюда попадает большая
часть пенсионных взносов,
вычитаемых из месячной
заработной платы
работника.
Это средства, накапливаемые
в так называемых Открытых
пенсионных фондах (OFE).
Каждое лицо, которое
начинает работать, в течение
месяца обязано выбрать свой
Открытый пенсионный фонд
(OFE), в который Управление
социального страхования
РП (ZUS) будет перечислять
часть его страхового взноса.
В противном случае оно
будет приписано к OFE путём
случайного выбора.
Это все другие формы
сборов фонда на
страхование пенсионного
периода (трудовые
пенсионные программы,
инвестиционные фонды,
групповое страхование
жизни).
Пенсионное обеспечение и репатриация
Лицам, которые работали за пределами Польши, а потом приехали в Республику
Польша, получив статус репатрианта, имеют почти такое же право на пенсию, как
и польские граждане.
Право на получение пенсии и на социальное обеспечение гарантируется, прежде всего, ст. 67 Конституции РП. Также в силу действующего закона о пенсиях и
пособиях из Фонда социального страхования лицам, которые прибыли в Польшу по
закону о репатриации и получили такой статус, полагается право на пенсию в Польше. Величина и способ признания пенсии зависит в том числе от даты рождения
лица, которое обратилось за пенсией. Одни условия должны выполнять лица, родившиеся до 1 января 1949 года, другие – лица, родившиеся после 31 декабря 1948
года, и третьи – лица, родившиеся после 31 декабря 1968 года.
335
2/15/13 4:39 PM
ŚWIADCZENIA EMERYTALNE
1) Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 roku objęte są tzw. “emeryturą powszechną”.
Uprawnienie do jej uzyskania przysługuje ubezpieczonym, którzy spełnili łącznie następujące warunki: po pierwsze – osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat
dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, po drugie zaś – mają okres składkowy i nieskładkowy,
wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Ustawa przewiduje tu
także możliwość przejścia na emeryturę po osiągnięciu wymienionego powyżej wieku
emerytalnego (tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), lecz przy krótszych udokumentowanych okresach składkowych, wynoszących odpowiednio 15 lat dla kobiet i 20 lat dla
mężczyzn (w tej sytuacji jednak uzyskana emerytura nie będzie podlegała podwyższeniu
do najniższej emerytury).
2) Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku uzyskują emeryturę jedynie po ukończeniu
wymaganego wieku (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) i posiadania jakiegokolwiek
okresu ubezpieczenia. Uzyskanie tej emerytury nie jest uzależnione od długości przebytych okresów składkowych, jednak podwyższenie tejże emerytury do kwoty najniższego
świadczenia jest uzależnione od przebycia i udokumentowania co najmniej 20 lat okresów
składkowych i nieskładkowych w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.
3) Osoby urodzone po 31 grudnia 1968 roku zostały objęte generalnie nowym systemem
ubezpieczeniowym. Ubezpieczeni objęci zatem są nowymi zasadami wyliczania emerytury,
tzn. mają obowiązek odkładania składek emerytalnych na Otwartych Funduszach Emerytalnych. Wysokość świadczenia emerytalnego osób z tej grupy wiekowej uzależniona jest
wyłącznie od wysokości kapitału początkowego zgromadzonego na koncie ubezpieczonego
w ZUS oraz na rachunku w OFE. Co zaś do udowodnionych okresów składkowych – ich
długość będzie miała znaczenie przy ustalaniu kapitału początkowego, a w konsekwencji
– przy prawie tychże osób do gwarancji uzyskania najniższego świadczenia emerytalnego.
Podsumowując, jak wynika z wspomnianej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, przyznanie prawa do emerytury osobom urodzonym po 31
grudnia 1948 r., uzależnione jest jedynie od ukończenia wymaganego wieku, wynoszącego
co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn a także posiadania jakiegokolwiek okresu
ubezpieczenia społecznego (art. 24 wspomnianej ustawy). Prawo do tej emerytury nie
zależy od długości przebytych okresów składkowych i nieskładkowych, jednakże uprawnienie do podwyższenia emerytury do kwoty minimalnej emerytury mają tylko te osoby,
które udowodnią co najmniej 20 letni okres składkowy i nieskładkowy w przypadku kobiet
(w przypadku mężczyzn 25 letni okres składkowy i nieskładkowy).
Zgodnie z art. 6 ust.9 pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do okresów
składkowych zalicza się okresy zatrudnienia za granicą osób, które wcześniej nie były
obywatelami polskimi, jeżeli osoby te powróciły do kraju po dniu 22 lipca 1944 r. i zostały
uznane za repatriantów. Osoby ubiegające się o polską emeryturę powinny najpierw złożyć wniosek o ustalenie
kapitału początkowego. Przepisy przewidują obowiązek ustalenia kapitału początkowego
dla osób, które przybyły do Polski na podstawie przepisów o repatriacji i uznane zostały
za repatriantów. Przy ustalaniu kapitału początkowego osobie ze statusem repatrianta
336
2/15/13 4:39 PM
ПЕНСИОННОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ
1) Лица, родившиеся до 1 января 1949 года, охвачены так называемой «всеобщей
пенсией». Право на её получение полагается застрахованным, которые выполняют
все следующие условия: во-первых – достигли пенсионного возвраста, не менее 60
лет для женщин и 65 лет для мужчин, во-вторых – имеют взносовый и невзносовый
период, составляющий как минимум 20 лет для женщин и 25 лет для мужчин. Закон
предусматривает также возможность перехода на пенсию после достижения указанного выше пенсионного возраста (т.е. 60 лет для женцин и 65 лет для мужчин) и при
более коротких обоснованных взносовых периодах, составляющих соответственно
15 лет для женщин и 20 лет для мужчин (однако в этой ситуации полученная пенсия
не будет увеличена до размера минимальной).
2) Лица, родившиеся после 31 декабря 1948 года, получат пенсию только после достижения определённого возраста (60 лет для женщин и 65 для мужчин) и при наличии
какого-либо трудового стажа. Получение этой пенсии не зависит от длительности
взносовых и невзносовых периодов, однако повышение этой пенсии до минимального уровня пенсии зависит от достижения и подтверждения не менее 20-летнего
взносового и невзносового периода в случае женщин и 25- летнего в случае мужчин.
3) Лица, родившиеся после 31 декабря 1968 года, целиком охватываются новой системой страхования. Это значит, что застрахованные охвачены новыми правилами
расчёта пенсии и обязаны перечислять пенсионные взносы в Открытый пенсионный
фонд. Величина пенсионного обеспечения лиц этой возрастной группы зависит исключительно от величины первоначального капитала, накопленного на счёте застрахованного в Управлении социального страхования РП (ZUS) и на счету в Открытом
пенсионном фонде (OFE). Что касается подтверждённых страховых периодов, их продолжительность будет иметь значение при установлении первоначального капитала,
а впоследствии – при праве этих лиц на гарантию получения самой низкой пенсии.
В итоге, как следует из упомянутого закона о пенсиях и пособиях из Фонда социального страхования, признание права на пенсию лицам, родившимся после 31
декабря 1948 г., зависит от достижения определённого возраста, составляющего,
по меньшей мере, 60 лет для женщин и 65 лет для мужщин, а также от обладания
каким-либо периодом социального страхования (ст.24 упомянутого закона). Право
на эту пенсию не зависит от продолжительности взносового или невзносового периода, однако право на увеличение пенсии до минимального размера имеют только те
лица, которые подтвердят, по крайней мере, 20-летний взносовый или невзносовый
период в случае женщин (в случае мужчин 25 летний период).
Согласно ст. 6 пол. 9 п. 1 закона о пенсиях и пособиях из Фонда социального
страхования, к взносовым периодам относятся периоды работы за границей лиц,
которые ранее не были польскими гражданами, если эти лица вернулись в страну
после 22 июля 1944 г. и были признаны репатриантами. Лица, старающиеся получить польскую пенсию, должны сначала подать заявление на определение первоначального капитала. Положения предусматривают
обязанность определения первоначального капитала для лиц, которые прибыли в
337
2/15/13 4:39 PM
uwzględnia się okresy zatrudnienia za granicą, a także okresy składkowe i nieskładkowe przebyte w Polsce przed 1999r.
Jeżeli osoba ze statusem repatrianta posiada wyłącznie okresy pracy (ubezpieczenia)
za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmowane jest
wynagrodzenie najniższe, obowiązujące w Polsce w okresie wymaganym do ustalenia tej osobie podstawy wymiaru kapitału początkowego – w zależności od wieku wnioskodawcy w dniu 31 grudnia 1998 r. oraz od przebytego stażu.
Wniosek o ustalenie kapitału początkowego składa się w oddziale ZUS, na terenie
którego mieszka ubezpieczony lub w jednostce organizacyjnej ZUS najbliższej miejscu
zamieszkania.
Świadczenia dla członków rodzin repatriantów
Członkowie rodzin repatriantów, którzy wraz z przyjazdem do Polski nie nabyli statusu
repatrianta, a których okres aktywności zawodowej przypadł na okres zamieszkania poza
granicami Polski, nie nabywają uprawnień emerytalnych na takich samych zasadach, jak
repatrianci. W razie trudnej sytuacji materialnej lub życiowej, przysługiwać im natomiast
mogą różnego rodzaju świadczenia z pomocy społecznej.
Jeśli zaś chodzi o osoby wciąż aktywne zawodowo, to wysokość możliwych do uzyskania przez nich świadczeń emerytalnych zależy od ilości odłożonych przez nie w Polsce
składek.
1.2. Świadczenia rentowe.
Świadczenia rentowe polegają na regularnych, comiesięcznych wypłatach środków dla osób,
którym przepisy szczególne przyznają do tego uprawnienia. Wyróżniamy różne rodzaje
świadczeń o charakterze rentowym, np. tzw. renta inwalidzka (z tytułu niezdolności do
pracy), szkoleniowa (ma służyć przekwalifikowaniu się pracownika do innego zawodu),
rodzinna (dla wdów/wdowców, sierot oraz rodziców, jeżeli osoba, która zmarła pobierała
lub była uprawniona do uzyskania emerytury).
Należy także podkreślić, iż świadczenia rentowe mogą być przyznane na określony
okres bądź na stałe.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
– Za niezdolną do pracy uznaje się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje
odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
– Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania
jakiejkolwiek pracy.
– Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność
do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co
do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:
338
2/15/13 4:39 PM
Польшу на основании законов о репатриации и были признаны репатриантами. При
определении первоначального капитала для лица, имеющего статус репатрианта,
учитываются периоды работы за границей, а также взносовые или невзносовые
периоды, отработанные в Польше до 1999 г.
Если лицо со статусом репатрианта имеет только периоды работы (страхования)
за границей, для установления размера базы первоначального капитала принимается
самая низкая заработная плата, установившаяся в Польше в период, требующийся
для установления этому лицу базы первоначального капитала – в зависимости от
возраста заявителя на 31 декабря 1998 г, а также от имеющегося стажа.
Заявление на определение первоначального капитала подаётся в отделении
Управления социального страхования РП (ZUS), на территории которого живёт
застрахованный или в организационной единице Управления социального страхования РП (ZUS), находящейся ближе всего к месту проживания.
Обеспечение для членов семьи репатриантов
Члены семей репатриантов, которые по приезде в Польшу не получили статус репатрианта, и период профессиональной активности которых приходится на период
проживания за пределами Польши, не получают пенсионных прав по таким же правилам, как репатрианты. В случае трудной материальной или жизненной ситуации
им полагается получение разного рода социального обеспечения.
Если идёт речь о лицах, продолжающих вести активную профессиональную
деятельность, размер возможного для получения ими пенсионного обеспечения
зависит от количества отложенных ими взносов в Польше.
1.2. Предоставление пособий
Предоставление пособий заключается в регулярных, ежемесячных выплатах средств
лицам, которым на основании особых положений признаётся на это право. Выделяются разные виды пособий, например, так называемая пенсия по инвалидности
(ввиду нетрудоспособности), учебное пособие (предназначено для профессиональной переквалификации работника), пенсия по случаю потери кормильца (для вдов/
вдовцов, сирот и родителей, если умершее лицо получало или имело права на получение пенсии).
Необходимо также отметить, что пособия могут быть признаны на определённый либо постоянный срок.
Пенсия по нетрудоспособности
– Нетрудоспособным признаётся лицо, которое полностью или частично утратило
способность к выполнению работы с получением заработной платы по причине
нарушения функциональности организма, и не имеет надежды на обретение
работоспособности вновь после переквалификации.
– Полностью неработоспособным является лицо, которое утратило способность к
выполнению какой-либо работы.
339
2/15/13 4:39 PM
1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;
2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas
wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.
Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według aktualnej
wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego
okresu.
Oceny niezdolności do pracy dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS.
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił ŁĄCZNIE
następujące warunki:
1) jest niezdolny do pracy;
2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;
3) niezdolność do pracy powstała m.in. w okresie ubezpieczenia, czynnej służby
wojskowej w Wojsku Polskim, działalności kombatanckiej, działalności równorzędnej z tą
działalnością, a także okresów podlegania represjom wojennym, w okresie zatrudnienia
za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jednak powróciły
do kraju po 22 lipca 1944 roku i zostały uznane za repatriantów (lista ta jest dość długa,
zaś szczegółowe informacje na ten temat można uzyskać we właściwej jednostce ZUS).
Renta z tytułu niezdolności do pracy może być stała albo okresowa.
Renta rodzinna
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci
miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała
warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, a także która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie
świadczenie kompensacyjne.
Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny:
1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki,
rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej;
3) małżonek (wdowa i wdowiec);
4) rodzice (również ojczym i macocha, oraz osoby przysposabiające).
Uprawnienie to podlega pewnym ograniczeniom, związanymi m.in. z wiekiem czy pobieraniem nauki w szkole.
340
2/15/13 4:39 PM
– Частично нетрудоспособным является лицо, которое в значительной степени утратило способность к работе, соответствующей уровню полученных квалификаций.
При оценке уровня и предполагаемого периода нетрудоспособности или прогноза
относительно работоспособности учитывается:
1) уровень нарушения функциональности организма и возможности возврата
необходимой функциональности при прохождении лечения и реабилитации;
2) возможность выполнения предыдущей работы или начала другой работы
и целесообразность профессиональной переквалификации, учитывая характер
выполняемой до настоящего времени работы, уровень образования, возраст и
психо-физиологические склонности.
Заключение о нетрудоспособности выдаётся на период не более 5 лет, за исключением случаев, когда, по мнению современной медицины, нет надежд на возвращение
трудоспособности до истечения этого срока.
Оценка нетрудоспособности выдаётся в форме решения врачом – экспертом с
Управления социального страхования РП (ZUS).
Пособие по нетрудоспособности полагается застрахованному лицу, которое выполняет ВСЕ следующие условия:
1) является нетрудоспособным;
2) имеет требующийся взносовый и невзносовый период;
3) нетрудоспособность возникла в страховой период, в период активной военной службы в Польской армии, комбатантской деятельности, в период осуществления деятельности, приравненной к ней, а также в период военных репрессий,
работы за границей лиц, которые в то время не были польскими гражданами, однако
вернулись в страну после 22 июля 1944 года и были признаны репатриантами (этот
перечень очень длинный, подробную информацию на эту тему можно получить в
компетентном Управлении социального страхования (ZUS)).
Пособие по нетрудоспособности может быть постоянное или временное.
Пенсия по случаю потери кормильца
Пенсия по случаю потери кормильца полагается доверенным членам семьи лица,
которое в момент смерти имело право на пенсию или пособие по нетрудоспособности, или выполняло условия, требующиеся для получения одного из этих обеспечений, а также которое в момент смерти получало предпенсионное пособие или
образовательные компенсационные выплаты.
На семейное пособие имеют право следующие члены семьи:
1) собственные дети, дети супруга и усыновлённые дети;
2) принятые на воспитание и содержание перед достижением ими совершеннолетия внуки, братья и сёстры, в том числе в рамках приёмной семьи;
341
2/15/13 4:39 PM
Renta socjalna
Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu
naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
1) przed ukończeniem 18. roku życia;
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Osobie, która spełnia powyższe warunki, przysługiwać może bądź to renta socjalna stała
– jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała; bądź renta socjalna okresowa – jeżeli
całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.
Renta socjalna nie przysługuje osobom uprawnionym do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej lub pobierającym
świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych, renty strukturalnej, a także
osobom uprawnionym do zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego
lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
1.3. Organy odpowiedzialne za świadczenia emerytalne i rentowe.
Organami odpowiedzialnymi za udzielanie świadczeń emerytalnych i rentowych są właściwe z uwagi na miejsce zamieszkania osoby Zakłady Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
ZUS ma w Polsce ponad 40 oddziałów, które z kolei dzielą się na inspektoraty. Ich lista
wraz z danymi teleadresowymi dostępna jest na stronie www.zus.pl
Świadczenia z pomocy społecznej
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są
one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomocy
społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu ubóstwa, sieroctwa,
bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeby ochrony macierzyństwa
lub wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, braku
umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki
opiekuńczo-wychowawcze, trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia
losowego i sytuacji kryzysowej, klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Jednostki świadczące pomoc społeczną
Zadania związane ze świadczeniem pomocy społecznej realizowane są przez gminy –
a dokładniej Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej (GOPS – w miastach Miejskie Ośrodki
Pomocy Społecznej – MOPS).
Pomoc społeczna może przybierać formę świadczeń pieniężnych (w postaci wypłacanych
zasiłków) bądź niepieniężnych.
342
2/15/13 4:39 PM
3) супруг/супруга (вдова и вдовец);
4) родители (в том числе отчим и мачеха, а также усыновители).
Эти права подлежат определённым ограничениям, связанным с возрастом или
прохождением обучения в школе.
Пенсия по нетрудоспособности
Пенсия по инвалидности полагается совершеннолетнему лицу, полностью неработоспособному по причине нарушения функционирования организма, которое
возникло:
1) перед исполнением 18 лет;
2) в период обучения в школе или в высших учебных заведениях – перед достижением 25 лет жизни,
3) в ходе обучения в докторантуре или научной аспирантуре.
Лицу, выполняющему следующие условия, может полагаться постоянное социальное
пособие, если полная неработоспособность является постоянной, или временное
социальное пособие, если полная неработоспособность является временной.
Социальное пособие не полагается лицам, имеющим право на пенсию, оклад при
нахождении в отставке, пособие по нетрудоспособности, пособие по инвалидности,
или получающим пособие от заграничных учреждений, структурное пособие, а также
лицам, имеющим право на предпенсионное пособие, предпенсионное обеспечение
или учительское компенсационное обеспечение.
1.3. Органы, ответственные за предоставление пособий и пенсий.
Органами, ответственными за предоставление пенсий и пособий, являются Управления социального страхования (ZUS) с учётом места проживания. Управление
социального страхования в Польше имеет более 40 отделений, которые делятся на
инспектораты. Их перечень вместе с контактными данными доступен на странице
www.zus.pl
Социальное обеспечение
Социальное обеспечение является институтом общественной политики государства, целью которого является оказание помощи в преодолении трудных жизненных
ситуаций лицам, которые не в состоянии, пользуясь своими правами, сбережениями и возможностями, их преодолеть. Социальная помощь оказывается лицам и
семьям в основном по причине бедности, сиротства, бездомности, безработицы,
инвалидности, долговременной или тяжёлой болезни, насилия в семье, необходимости защиты жертв торговли людьми, потребности защиты материнства или
многодетности, бессилия в опекунско-воспитательных делах и ведении домашнего
хозяйства, особенно в неполных и многодетных семьях, отсутствия умения приспособиться к жизни молодёжи, покидающей круглосуточные опекунско-воспитетельные учреждения, трудностей в интеграции иностранцев, которые получили
в Республике Польша статус беженца или дополнительную защиту, трудностей в
343
2/15/13 4:39 PM
1.4. Świadczenia pieniężne
Świadczenia pieniężne udzielane przez ośrodki pomocy społecznej to:
– zasiłek stały,
– zasiłek okresowy,
– zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
– zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
– pomoc dla rodzin zastępczych,
– pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
– świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka
polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy
lub ochronę uzupełniającą,
– wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd;
Zasiłek stały przysługuje:
– pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub
całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego
osoby samotnie gospodarującej;
– pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub
całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń
z innych systemów zabezpieczenia społecznego:
1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2) rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.
1.5. Świadczenia niepieniężne
Świadczenia niepieniężne to m.in.:
– praca socjalna,
– bilet kredytowany,
– składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne,
– pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
– sprawienie pogrzebu,
– poradnictwo specjalistyczne,
– interwencja kryzysowa,
– schronienie, posiłek, niezbędne ubranie,
– usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych
domach pomocy,
– specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia,
– mieszkanie chronione,
– pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,
– opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo-wychowawczej,
344
2/15/13 4:39 PM
приспособлении к жизни после освобождения из мест лишения свободы, алкоголизма или наркотиков, возникновения непредвиденных и кризисных ситуаций,
стихийного или экологического бедствия.
Структуры, оказывающие социальную помощь
Задачи, связанные с оказанием социальной помощи, реализуются гминами, а именнно гминными центрами социальной помощи (GOPS) – в городах городскими центрами социальной помощи (MOPS).
Формы социальной помощи
Социальная помощь может иметь денежную (в виде выплачиваемых пособий) или
неденежную форму.
1.4. Денежное обеспечение
Денежное обеспечение предоставляется центрами социальной помощи, в виде:
– постоянного пособия,
– временного пособия,
– целевого пособия и специального целевого пособия,
– пособия и ссуда на достижение экономической самостоятельности,
– помощи для приёмных семей,
– помощи на достижение самостоятельности и продолжение обучения,
– денежного обеспечения на содержание и покрытие расходов, связанных с обучением польскому языку иностранцев, которые получили в Республике Польша
статус беженца или дополнительную защиту,
– вознаграждения, причитающегося опекуну за осуществление опеки, признанной
судом;
Постоянное пособие полагается:
– совершеннолетнему лицу, самостоятельно ведущему хозяйство, неработоспособному по причине возраста или полной неработоспособности, если его доход
является ниже доходного критерия для лица, самостоятельно ведущего хозяйство;
– совершеннолетнему лицу, остающемуся в семье, нетрудоспособному по причине
возраста или полной нетрудоспособности, если его доход, как и доход на человека
в семье, является ниже доходного критерия на человека в семье.
Временное пособие полагается, в частности, по причине долговременной болезни,
инвалидности, безработности, возможности сохранения или получения прав на
обеспечение из других систем социального страхования:
1) лицу, самостоятельно ведущему хозяйство, доход которого является ниже
доходного критерия лица, самостоятельно ведущего хозяйство;
2) семье, доход которой является ниже доходного критерия семьи.
1.5. Неденежное обеспечение
Неденежное обеспечение это:
345
2/15/13 4:39 PM
– pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu
chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie – w formie
rzeczowej dla osób usamodzielnianych,
– szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez ośrodki adopcyjno-opiekuńcze.
346
2/15/13 4:39 PM
– социальная работа,
– кредитный билет,
– взносы на медицинское и социальное страхование,
– вещественная помощь, в том числе на получение экономической самостоятельности,
– организация похорон,
– специализированная помощь,
– кризисное вмешательство,
– приют, необходимая одежда,
– опекунские услуги по месту проживания, в центрах поддержки и в семейных
домах помощи,
– специализированные опекунские услуги по месту проживания и в центрах поддержки,
– защита квартиры,
– пребывание и услуги в доме социальной помощи,
– опека и воспитание в приёмной семье и в опекунско-воспитательном учреждении,
– помощь в обеспечении соответствующих жилищных условий, в том числе в их
защищаемой квартире, помощь в приеме на работу, помощь в обустройстве – в
вещевой форме для самостоятельных лиц,
– обучение, семейные консультации и семейная терапия, проводимые приёмноопекунскими центрами.
347
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 5 NIEPEŁNOSPRAWNI ORZECZNICTWO
RENTOWE I POZARENTOWE
Opracowanie tekstu: Anita Siemaszko
Stan prawny na dzień 1 kwietnia 2011, wydanie IX
I. WSTĘP
W opracowaniu piszemy o orzecznictwie, czyli o prawnym ustalaniu, kto jest osobą
niepełnosprawną. Można być osobą niepełnosprawną we własnym przekonaniu, może
to potwierdzać medycyna, czyli opinia lekarza, może tak nas oceniać otoczenie (znajomi,
sąsiedzi). Jednak dopiero prawne ustalenie, czy jesteśmy niepełnosprawni, daje określone
uprawnienia. Bez takiego ustalenia – bez orzeczenia – osoba niepełnosprawna nie skorzysta
z prawa do renty i innych świadczeń, z ulg podatkowych czy ulg w komunikacji publicznej.
Obecnie obowiązują dwa rodzaje orzecznictwa, regulowane odrębnymi ustawami i prowadzone przez różne instytucje:
– do celów rentowych – orzecznictwo rentowe prowadzone przez lekarzy orzeczników
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), oraz komisje lekarskie ZUS,
– do celów pozarentowych – orzecznictwo pozarentowe prowadzone przez zespoły do
spraw orzekania o niepełnosprawności.
Najważniejsze zasady tych dwóch rodzajów orzecznictwa omawiamy poniżej.
UWAGA: Podane w opracowaniu informacje o orzecznictwie rentowym odnoszą się
do orzecznictwa prowadzonego przez lekarzy orzeczników oraz komisje lekarskie
ZUS. Należy jednak pamiętać, że orzecznictwo rentowe prowadzą także, oprócz ZUS,
inne instytucje orzecznicze: lekarze rzeczoznawcy i komisje lekarskie Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), komisje lekarskie podległe MON lub ministrowi
właściwemu do spraw wewnętrznych.
Osobą niepełnosprawną w Polsce jest osoba, która uzyskała odpowiednie orzeczenie,
lub osoba, która we własnym przekonaniu nie jest sprawna (takie wyróżnienie stosuje się
w spisie powszechnym). Jednak wszelkie ulgi, pomoc oraz świadczenia zapisane w ustawach i innych aktach prawnych, które mają wspomóc osoby niepełnosprawne, odwołują
się do niepełnosprawności potwierdzonej orzeczeniem wydanym przez właściwy organ.
348
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 5 ИНВАЛИДЫ РЕШЕНИЕ
О ПРЕДОСТАВЛЕНИИ И О НЕПРЕДОСТАВЛЕНИИ
ПОСОБИЯ
Составила: Анита Семашко
Актуализация: Рафал Ковальски (Объединение Клён/Явор)
Правовое состояние на 1 апреля 2011 г., издание IX
В главе говорится о квалифицировании, то есть правовом установлении инвалидности. Инвалидом можно быть по личному убеждению либо медицинскому
заключению, то есть, по мнению врача, может так к нам относиться окружение
(знакомые, соседи). Однако лишь правовое установление инвалидности даёт инвалидам определённые права. Без такого установления – без заключения – инвалид
не имеет право на пособие и другое обеспечение, налоговые льготы или льготы на
общественнный транспорт.
В настоящее время существует два вида медицинской экспертизы, которые регулируются отдельными законами и проводятся разными учреждениями:
– в целях получения пенсии по инвалидности – пенсионная медицинская экспертиза, проводимая врачами-экспертами Управления социального страхования (ZUS),
а также медицинскими комиссиями Управления социального страхования (ZUS),
– в непенсионных целях – непенсионная медицинская экспертиза, проводимая
комиссиями по вопросам установления недееспособности.
Основные принципы этих двух видов экспертизы представлены ниже.
ВНИМАНИЕ: Предоставленная в главе информация о пенсионной экспертизе по состоянию здоровья относится к экспертизе, проводимой врачамиэкспертами и медицинскими комиссиями Фонда социального страхования
(ZUS). Следует, однако, помнить, что медико-социальная пенсионная экспертиза
проводится также, кроме Управления социального страхования (ZUS), другими
экспертными учреждениями: врачами-экспертами и медицинскими комиссиями
Кассы Сельскохозяйственного фонда социального страхования (KRUS), медицинскими комиссиями, подведомственными Министерству национальной обороны
или соответствующему Министру внутренних дел.
349
2/15/13 4:39 PM
NIEPEŁNOSPRAWNI ORZECZNICTWO RENTOWE I POZARENTOWE
II. ORZECZNICTWO O NIEZDOLNOŚCI DO PRACY DO CELÓW
RENTOWYCH
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.),
– rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania
o niezdolności do pracy (Dz. U. z 2004 r., Nr 273, poz. 2711).
Kto orzeka o niezdolności do pracy do celów rentowych
Orzekaniem o niezdolności do pracy do celów rentowych zajmują się lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Lekarz orzecznik ocenia stopień niezdolności do
pracy. Wydaje on orzeczenie, na podstawie którego ZUS podejmuje decyzję w sprawie
świadczeń rentowych. Osoba ubiegająca się o rentę z tytułu niezdolności do pracy składa
wniosek o rentę we właściwym terenowo oddziale ZUS. Orzekaniem zajmują się też komisje lekarskie ZUS, ale o komisjach piszemy w części dotyczącej procedury odwoławczej
(„Do kogo można się odwołać...”).
Z wnioskiem o wydanie orzeczenia występuje właściwa jednostka organizacyjna
oddziału ZUS. Orzeczenie stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji
w sprawie świadczeń (np. renty), do których prawo uzależnione jest od stwierdzenia
niezdolności do pracy.
Na podstawie jakich dokumentów jest wydawane orzeczenie
Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie na podstawie bezpośredniego badania osoby ubiegającej się o świadczenie oraz posiadanej dokumentacji.
Wniosek o wydanie orzeczenia powinien zawierać:
– imię i nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania wnioskodawcy, PESEL i NIP lub
serię i numer dowodu osobistego albo paszportu,
– określenie celu wydania orzeczenia i wskazanie okoliczności, które lekarz orzecznik
ma ustalić.
Do wniosku powinny być dołączone:
1) zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką znajduje się
osoba ubiegająca się o świadczenie (zaświadczenie nie może być wystawione wcześniej
niż miesiąc przed złożeniem wniosku o rentę),
2) wywiad zawodowy dotyczący charakteru i rodzaju pracy,
3) dokumentacja medyczna i rentowa oraz inne dokumenty poświadczające stan zdrowia,
a mające znaczenie dla wydania orzeczenia np. poprzednie orzeczenie, zaświadczenie
ze szpitala, karta badania profilaktycznego, dokumentacja rehabilitacji leczniczej lub
zawodowej.
Jeśli wymieniona powyżej dokumentacja jest wystarczająca do wydania orzeczenia lekarz
orzecznik może wydać orzeczenie tylko na tej podstawie, bez przeprowadzania badania.
Przed wydaniem orzeczenia lekarz orzecznik może zlecić uzupełnienie dokumentacji,
350
2/15/13 4:39 PM
ИНВАЛИДЫ РЕШЕНИЕ О ПРЕДОСТАВЛЕНИИ И О НЕПРЕДОСТАВЛЕНИИ ПОСОБИЯ
Инвалидом в Польше является лицо, которое прошло соответствующее освидетельствование или лицо, которое по собственному убеждению является человеком с ограниченной трудоспособностью (такое определение применяется при
проведении общенародной переписи). Однако все льготы, помощь или обеспечение,
записанные в законах и других правовых актах, которые должны оказать поддержку
лицу-инвалиду, ссылаются на подтверждение об инвалидности, выданное соответствующим органом.
II. ЭКСПЕРТИЗА О НЕТРУДОСПОСОБНОСТИ В ЦЕЛЯХ
ПРЕДОСТАВЛЕНИЯ ПЕНСИИ ПО ИНВАЛИДНОСТИ
– закон от 17 декабря 1998 года о пенсиях и пенсиях по инвалидности из Фонда
социального страхования (Законодательный вестник 2009 года, № 153, п 1227 с
позднейшими изменениями),
– распоряжение министра общественной политики от 14 декабря 2004 г. по вопросам постановления о нетрудоспособности (Законодательный вестник 2004
года, № 273, п. 2711).
Кто принимает решение о нетрудоспособности в целях предоставления пенсии
по инвалидности
Заключение о нетрудоспособности для получения пособия выдаётся врачами-экспертами Управления социального страхования. Врач-эксперт оценивает уровень
нетрудоспособности и выдаёт заключение, на основании которого ZUS принимает
решение относительно предоставления пособия. Лицо, претендующее на получение
пособия по нетрудоспособности, подаёт заявление на получение пособия в отделении ZUS, обслуживающем его район проживания. Выдачей заключений также
занимаются медицинские комиссии ZUS, но о комиссиях мы напишем в части,
касающейся процедуры обжалования («Где можно обжаловать...»).
С заявлением о выдаче постановления выступает соответствующее организационное отделение Управления социального страхования. Постановление врачаэксперта является для пенсионного органа обоснованием для выдачи решения по
вопросу о пенсионном обеспечении (например, пенсии по инвалидности), право на
которое зависит от удостоверения о нетрудоспособности.
На основании каких документов выдаётся постановление
Врач-эксперт выдаёт освидетельствование на основании непосредственного обследования лица, ходатайствующего о получении пособия, а также на основании
имеющейся документации.
В заявлении о выдаче постановления должно указываться:
–и
мя и фамилия, дата рождения, место жительства заявителя, номер Всеобщей
электронной системы учёта населения (PESEL) и Номер налоговой идентификации
(NIP) или же серия и номер удостоверения личности или заграничного паспорта,
351
2/15/13 4:39 PM
w szczególności o opinie lekarza konsultanta lub psychologa, albo o wyniki badań dodatkowych lub obserwacji szpitalnej.
O czym orzeka lekarz orzecznik ZUS
Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie o niezdolności do pracy.
Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania
zdolności do pracy lekarz orzecznik bierze pod uwagę:
– stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia sprawności
w wyniku leczenia i rehabilitacji,
– możliwość wykonywania dotychczasowej lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę m. in. dotychczas wykonywaną pracę,
wykształcenie, wiek.
Lekarz orzecznik kwalifikuje osobę jako:
– całkowicie niezdolną do pracy oraz samodzielnej egzystencji
– całkowicie niezdolną do pracy
Za całkowicie niezdolną do pracy uznawana jest osoba, która utraciła zdolność do
wykonywania jakiejkolwiek pracy.
– częściowo niezdolną do pracy
Osoba częściowo niezdolna do pracy to osoba, która w znacznym stopniu utraciła
zdolność do pracy, zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Niezdolność do samodzielnej egzystencji orzekana jest, jeżeli stopień naruszenia
sprawności organizmu powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy
innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat.
Niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.
Jakie warunki należy spełnić, aby otrzymać rentę
Samo orzeczenie niezdolności do pracy nie jest równoznaczne z prawem do renty.
Prawo do renty ma osoba, która spełni jednocześnie następujące warunki:
– jest niezdolna do pracy,
– ma wymagany okres zatrudnienia (tzw. okresy składkowe i nieskładkowe),
– niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym
z okresem zatrudnienia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Okresy te jak również okresy z p. 2 są dokładnie określone w ustawie o emeryturach
i rentach z FUS. Jest ich jednak zbyt dużo, a ich opis na tyle obszerny i skomplikowany,
że nie możemy go tu w całości zamieścić (takimi okresami będą np. okres zatrudnienia
w oparciu o umowę o pracę lub okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych).
352
2/15/13 4:39 PM
– определение цели выдачи постановления и указание обстоятельств, которые
врач-эксперт должен определить.
К заявлению прилагаются:
1) свидетельство о состоянии здоровья, выданное врачом, под наблюдением которого находится лицо, ходатайствующее о получении пособия (свидетельство не
может быть выставлено раньше, чем за месяц до внесения заявления о получении
пенсии по инвалидности),
2) профессиональное интервью, относительно характера и вида работы,
3) медицинская и пенсионная документация, а также другие документы, подтверждающие состояние здоровья и имеющие значение для выдачи заключения, например, предыдущее постановление, справка из больницы, карта профилактического
обследования, документация медицинской или профессиональной реабилитации.
Если вышеуказанная документация является достаточной для выдачи заключения,
то врач-эксперт может выдать постановление только на основе этой документации,
не проводя обследования. До выдачи заключения врач-эксперт может предписать
восполнение документации в особенности за счёт характеристики врача-консультанта или психолога, или предписать результаты дополнительных обследований,
или же больничное обследование.
О чём принимает решение врач-эксперт Управления социального страхования
Врач-эксперт выдаёт заключение о нетрудоспособности.
При оценке степени и стабильности нетрудоспособности, а также медицинского
прогноза относительно восстановления трудоспособности врач-эксперт принимает
во внимание:
– степень нарушения функциональной способности организма, а также возможность
восстановления этой способности в результате лечения и реабилитации,
– трудоспособность в области выполняемой до настоящего времени работы или
другой работы, а также целесообразность профессиональной переквалификации,
принимая во внимание выполняемую до настоящего времени работу, образование, возраст.
Врач-эксперт квалифицирует освидетельствованного как:
– полностью нетрудоспособного с отсутствием возможности самостоятельного существования.
– полностью нетрудоспособного. Полностью нетрудоспособным считается лицо,
которое потеряло способность выполнять какую-либо работу.
– частично нетрудоспособного.
Частично нетрудоспособное лицо – это освидетельствованный, который в значительной степени потерял трудоспособность в соответствии с имеющейся квалификацией.
353
2/15/13 4:39 PM
Osobie, która spełnia WSZYSTKIE wymienione powyżej warunki przysługuje:
– renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa. Renta ta przysługuje przez
okres wskazany w decyzji organu rentowego;
– renta stała – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;
– renta szkoleniowa – jeżeli wobec tej osoby orzeczono celowość przekwalifikowania
zawodowego, ponieważ nie może ona pracować w dotychczasowym zawodzie. Renta
szkoleniowa przysługuje przez 6 miesięcy, z możliwością przedłużenia, ale nie dłużej
niż o 30 miesięcy (o ile jest to niezbędne do przekwalifikowania się).
O czym należy pamiętać
Organ rentowy pisemnie zawiadamia osobę uprawnioną o terminie wstrzymania wypłaty
oraz o warunkach przywrócenia prawa do renty z tytułu okresowej niezdolności do pracy, nie później niż na 3 miesiące przed ustaniem prawa do renty. Osoba zainteresowana
dalszym pobieraniem renty powinna złożyć wniosek o przywrócenie do niej prawa wraz
z zaświadczeniem o stanie zdrowia wydanym przez lekarza opiekującego się tą osobą.
Niezdolność do pracy jest orzekana przez lekarza orzecznika ZUS do celów rentowych. Nie oznacza to jednak, że nie możemy podjąć pracy.
ZUS nie ma wpływu na ewentualne wykonywanie pracy przez ubezpieczonego, co
do którego orzeczono o niezdolności do pracy. Może jedynie zawiesić rentę w całości lub
w części. Nie oznacza to jednak, że podjęcie pracy nie może mieć wpływu na sytuację
rencisty. Wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej przez pana Kowalskiego, który ma orzeczoną okresową niezdolność do pracy, może mieć wpływ na treść orzeczenia wydanego
przez lekarza orzecznika ZUS, podczas kolejnych badań.
Do kogo można się odwołać – komisje lekarskie ZUS
Niekorzystne orzeczenie lekarza można zmienić, składając sprzeciw do komisji lekarskiej
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Postępowanie w ZUS
1. Lekarz orzecznik ZUS wydaje orzeczenie o niezdolności do pracy.
2. Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Sprzeciw należy zgłosić przed upływem 14 dni od dnia
otrzymania (doręczenia) orzeczenia lekarza orzecznika. Sprzeciw zgłasza się za pośrednictwem właściwej ze względu na miejsce zamieszkania jednostki organizacyjnej ZUS. Będzie
to więc ta sama jednostka, do której zgłosiliśmy się na początku – składając wniosek o rentę.
3. Na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub orzeczenia komisji lekarskiej
Zakład wydaje decyzję w sprawie świadczeń, do których prawo uzależnione jest od
stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.
Orzeczenie lekarza orzecznika może być podważane przez samego zainteresowanego,
tzn. osobę ubiegającą się o rentę, jednak przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej, może również Zakład Ubezpieczeń Społecznych. ZUS ma na to 14 dni. W tym
terminie może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia, zawiadamiając o tym fakcie osobę
zainteresowaną.
354
2/15/13 4:39 PM
Отсутствие возможности самостоятельного существования диагностируется
в том случае, если степень нарушения функциональной способности организма
влечёт за собой необходимость постоянной или продолжительной опеки и помощи
второго лица при удовлетворении основных жизненных нужд.
Нетрудоспособность диагностируется на период не более 5 лет.
Нетрудоспособность диагностируется на период более 5 лет, если согласно медицинским знаниям отсутствует врачебный прогноз восстановления трудоспособности
до истечения этого периода.
Какие условия следует выполнить для получения пенсии по инвалидности
Само освидетельствование нетрудоспособности не равнозначно праву на получение пенсии по инвалидности. Право на получение пенсии по инвалидности имеет
лицо, которое выполнит одновременно следующие условия:
– является нетрудоспособным,
– имеет необходимый период трудоустройства (так наз. периоды перечисления и
неперечисления страхового взноса),
– нетрудоспособность возникла в период трудоустройства или в период, равный периоду
трудоустройства, или же не позже, чем в течение 18 месяцев с момента прекращения
этих периодов. Эти периоды, как и периоды п.2 чётко определены в законе о пенсиях
и пенсиях по инвалидности из Фонда социального страхования (FUS). Их, однако,
слишком много, а их описание настолько обширно и сложно, что невозможно их
полностью представить (такими периодами будут, например, период трудоустройства
на основании трудового соглашения или получения пособия по безработице).
Лицу, которое выполняет ВСЕ вышеуказанные условия, полагается:
–в
ременная пенсия по инвалидности, если нетрудоспособность является временной. Эта пенсия полагается на период, указанный в решении пенсионного органа;
– постоянная пенсия – если нетрудоспособность носит устойчивый характер;
– подготовительная пенсия – если по отношению к данному лицу принято постановление о целесообразности профессиональной переквалификации, так как не
имеется возможности выполнять работу по полученной до настоящего времени
профессии. Подготовительная пенсия признается на 6 месяцев с возможностью
её продления, но не более, чем на 30 месяцев (если это необходимо для переквалификации).
О чём следует помнить
Пенсионный орган в письменном виде извещает лицо о сроках удержания выплат
и условиях возобновления права на пенсию в связи со временной нетрудоспособностью не позже, чем за 3 месяца до истечения срока права на пенсию. Лицо,
заинтересованное дальнейшим получением пенсии, должно подать заявление о
возобновлении права на пенсию вместе со свидетельством о состоянии здоровья,
выданным лечащим его врачом.
355
2/15/13 4:39 PM
Odwołanie do sądu
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r.,
Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)
Od decyzji ZUS w sprawie renty (punkt 3 w poprzednim podrozdziale) można odwołać się
do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Odwołanie do sądu nie będzie skuteczne, jeśli
w pierwszej kolejności nie skorzystamy z drogi odwoławczej w ZUS (nie zgłosimy sprzeciwu do komisji lekarskiej). Pamiętajmy jednak, że do komisji odwołujemy się (wnosimy
sprzeciw) tylko w sprawie orzeczenia, a nie w sprawie decyzji o przyznaniu świadczenia.
Odwołanie do sądu wnosi się pisemnie za pośrednictwem oddziału ZUS, który
wydał decyzję, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Sąd odrzuca odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne
i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Jeżeli oddział ZUS uzna odwołanie za słuszne, zmienia lub uchyla zaskarżoną decyzję i sprawa nie trafia już do sądu.
Jeżeli odwołanie nie zostanie uwzględnione, sprawa trafia do sądu. Jeżeli organ rentowy
nie wydał decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia roszczenia, odwołanie
można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu. Postępowanie sądowe jest
wolne od opłat sądowych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach
odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę
podstawową w kwocie 30 złotych wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej
i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 36 ustawy
z dn. 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U.05.167.1398).
Oznacza to, że opłaty obowiązują dopiero w wypadku postępowań przed sądami kolejnych
instancji (np. kiedy będziemy chcieli aby naszą sprawę zbadał Sąd Najwyższy).
Przykra niespodzianka: weryfikacja czyli badania kontrolne
Uzyskanie zadowalającego nas orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej, oraz
przyznana renta nie oznacza, że już zawsze będziemy otrzymywać świadczenie. Zdają sobie
z tego sprawę osoby, którym orzeczono okresową niezdolność do pracy i przyznano rentę
okresową. Jednak nawet uzyskanie orzeczenia o trwałej niezdolności do pracy nie oznacza,
że już nigdy nie będziemy musieli poddawać się ocenie ZUS. Zakład ma prawo wezwać
nas na badania kontrolne. Sprawdza, czy lekarze orzecznicy i komisje pracują prawidłowo,
a orzeczenia wydawane są wg jednolitych zasad. Jeśli doszuka się nieprawidłowości, może
zlecić ponowne badanie. Prawdopodobnie konsekwencje kontroli będą nieprzyjemne dla
osoby niepełnosprawnej. Jej dotychczasowe orzeczenie może zostać zmienione – rencista
może nawet zostać pozbawiony orzeczenia (i renty). Od takiej decyzji przysługują opisane
wyżej środki odwoławcze.
356
2/15/13 4:39 PM
Нетрудоспособность освидетельствуется врачом-экспертом Управления социального страхования (ZUS) для получения пенсии по инвалидности. Это, однако,
не означает, что мы не можем работать.
Управление социального страхования (ZUS) не имеет влияния на возможность
выполнения трудовой деятельности застрахованным, по отношению к которому
было принято освидетельствование о нетрудоспособности. Но Фонд может только
приостановить выплату пенсии в полном объёме или частично. Это, однако, не означает, что факт поступления на работу не может оказывать влияния на ситуацию
пенсионера по инвалидности. Выполнение тяжёлого физического труда господином
Ковальским, у которого освидетельствована временная нетрудоспособность, может
иметь влияние на суть постановления, выдаваемого врачом-экспертом Управления
социального страхования (ZUS) во время очередных обследований.
К кому можно апеллировать – медико-социальные комиссии Управления
социального страхования (ZUS)
Неблагоприятное заключение врача можно изменить, подав протест в медицинскую
комиссию Управления социального страхования.
Производство в Управлении социального страхования (ZUS)
1. Врач-эксперт Фонда социального страхования (ZUS) выдаёт освидетельствование о нетрудоспособности.
2. Освидетельствование врача-эксперта Фонда социального страхования (ZUS) –
освидетельствуемому принадлежит право обжалования в медицинской комиссии Управления социального страхования (ZUS). Обжалование следует внести не
позже, чем в течение 14 дней с момента получения (вручения) освидетельствования
врача-эксперта. Обжалование вносится при посредничестве соответствующего с
точки зрения места жительства организационного отдела Управления социального
страхования (ZUS). Это будет тот же отдел, куда мы обращались с самого начала –
подавая заявление на получение пособия.
3. На основании освидетельствования врача-эксперта Управления социального страхования (ZUS) или постановления медицинской комиссии Управления социального страхования (ZUS) выдаётся решение относительно пособия, право на которое зависит
от констатации нетрудоспособности и неспособности самостоятельного существования.
Освидетельствование врача-эксперта может быть обжаловано самим заинтересованным, т.е. лицом, старающимся получить пенсию по инвалидности, однако,
передать дело на рассмотрение медицинской комиссии может также и Управление
социального страхования (ZUS). Управление социального страхования (ZUS) имеет
на это 14 дней. В этот период он может предъявить обвинение в неправильности
освидетельствования, извещая об этом факте заинтересованное лицо.
Обжалование в суде
357
2/15/13 4:39 PM
358
2/15/13 4:39 PM
– з акон от 17 ноября 1964 года. Гражданский процессуальный кодекс (Законодательный вестник 1964 г. № 43, п. 296 с позднейшими изменениями)
Решение Управления социального страхования (ZUS) (пункт 3 в предыдущем подразделе) можно обжаловать в суде по делам труда и социального страхования.
Обжалование в суде не будет эффективным, если в первую очередь мы не воспользуемся кассационным путем в Управлении социального страхования (ZUS) (не
заявим протест в медицинской комиссии). Следует, однако, помнить, что к комиссии
мы апеллируем (вносим протест) только по вопросу освидетельствования, а не по
вопросу о признания пособия.
Обжалование в суд вносится письменно при посредничестве отделения
Управления социального страхования (ZUS), который выдал решение, в течение
одного месяца с момента вручения нам копии решения. Суд отклоняет рассмотрение обжалования, внесенного по истечении срока, разве что, несоблюдение срока
не является чрезмерным и произошло по причинам, независимым от заявителя.
Если отделение Управления социального страхования (ZUS) признает обжалование
обоснованным, то он меняет или отклоняет обжалованное решение и дело уже не
попадает в суд. Если же обжалование будет отклонено, то дело передаётся в суд. Если
пенсионный орган не принял решение в течение 2 месяцев, начиная со дня представления претензии, то обжалование можно внести в любое время по истечении
этого срока. Судебное разбирательство освобождено от судебных оплат. По делам
ищ области социального страхования и по делам обжалований, рассматриваемых в
Суде по трудовым спорам и социального страхования, взимается основная оплата в
размере 30 злотых исключительно при касационной жалобе, апелляционной жалобе
и жалобе на подтверждение инвалидности с правом заключения, имеющего законную
силу (ст. 36 закона от 28 июля 2005 г. о судебных расходах по гражданским делам,
Зак. В.05.167.1398). Это означает, что оплаты возникают только в случае обращения
в суды высших инстанций (например, когда мы захотим, чтобы наше дело было
проверено в Верховном Суде).
Неприятный сюрприз: установление достоверности, т.е. контрольные обследования
Получение удовлетворяющего нас освидетельствования врача-эксперта или медицинской комиссии, а также предоставленная пенсия по инвалидности не обозначает,
что мы уже всегда будем получать пособие. В этом отдают себе отчёт лица, у которых
освидетельствована временная нетрудоспособность и предоставлена временная
пенсия по инвалидности. Однако получение освидетельствования о постоянной
нетрудоспособности не обозначает, что уже никогда Управление социального страхования (ZUS) не проведёт оценку состояния нашего здоровья. Управление имеет
право вызвать нас на контрольные обследования для проверки, правильно ли работают врачи-эксперты и медицинские комиссии, а освидетельствования выдаются
согласно единым принципам. Если Управление обнаружит отклонения от норм, то
может предписать повторное обследование. Скорее всего, последствия контроля
359
2/15/13 4:39 PM
III. ORZECZNICTWO O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI DO
CELÓW POZARENTOWYCH
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 214, poz. 1407),
– rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 15 lipca 2003
r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U.
z 2003 r., Nr 139, poz. 1328),
– rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 lutego 2002 r. w sprawie
kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. z 2002
r., Nr 17, poz. 162).
Kto orzeka o stopniu niepełnosprawności do celów pozarentowych
Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności do celów pozarentowych wydają powiatowe
zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Zespół orzeka na wniosek:
– osoby zainteresowanej,
– przedstawiciela ustawowego tej osoby.
Wniosek można również złożyć za pośrednictwem centrum pomocy rodzinie lub ośrodka
pomocy społecznej – wówczas osoba zainteresowana albo jej przedstawiciel ustawowy
musi wyrazić pisemną zgodę na złożenie wniosku w jej imieniu.
Wniosek o wydanie orzeczenia składa się w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności. O właściwy dla Twojego powiatu adres pytaj w urzędzie
powiatowym. Nie w każdym powiecie znajduje się zespół ds. orzekania, dlatego może się
okazać, że zostaniemy skierowani do sąsiedniego powiatu.
Na podstawie jakich dokumentów jest wydawane orzeczenie
Wniosek o wydanie orzeczenia powinien zawierać: imię i nazwisko wnioskodawcy, datę
urodzenia, adres zamieszkania, numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, cel uzyskania orzeczenia, uzasadnienie wniosku (czyli określenie
sytuacji społecznej i zawodowej, informacje o tym, czy osoba ta ubiegała się poprzednio
o ustalenie niepełnosprawności i czy pobiera świadczenia z ubezpieczenia społecznego).
Poza tym wymagane są:
– zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką
lekarską znajduje się wnioskodawca (powinno być wydane nie wcześniej niż na 30 dni
przed dniem złożenia wniosku),
– inne dokumenty, w tym medyczne, umożliwiające ocenę stopnia niepełnosprawności.
Kiedy wniosek dotyczy uzupełnienia orzeczenia o niezbędne wskazania, bez których dana
osoba niepełnosprawna nie może skorzystać z jakiejś ulgi, dołącza się do niego posiadane
orzeczenie.
360
2/15/13 4:39 PM
не будут приятными для человека с ограниченными возможностями. Полученное
до настоящего времени освидетельствование может быть изменено – пенсионер
по инвалидности может быть даже лишён освидетельствования (и пенсии). В такой
ситуации ему принадлежат описанные выше средства обжалования.
III. ОСВИДЕТЕЛЬСТВОВАНИЕ СТЕПЕНИ ИНВАЛИДНОСТИ ДЛЯ
НЕПЕНСИОННЫХ ЦЕЛЕЙ
– закон от 27 августа 1997 года о профессиональной и социальной реабилитации
и трудоустройстве людей с ограниченными возможностями (Законодательный
вестник 2010 года, № 214, л. 1407 с позднейшими изменениями),
– распоряжение министра экономики, труда и социальной политики от 15 июля
2003 года по вопросу освидетельствования инвалидности и степени инвалидности (Законодательный вестник 2003 года, № 139, п. 1328),
– распоряжение министра труда и социальной политики от 1 февраля 2002 года
по вопросам критериев оценки инвалидности лиц в возрасте до 16 лет (Законодательный вестник 2002 года, № 17, п. 162)
Кто освидетельствует степень инвалидности для непенсионных целей
Освидетельствования о степени инвалидности для непенсионных целей выдают
повятовые комиссии по вопросам освидетельствования инвалидности. Комиссия
даёт заключение на основании заявления:
– заинтересованного лица,
– законного представителя этого лица.
Заявление может быть также представлено при посредничестве центра помощи
семье или центра социальной помощи – в таком случае заинтересованное лицо или
её законный представитель должны выразить согласие о представлении заявления
от их имени.
Заявление о выдаче освидетельствования передаётся в повятовую комиссию
по вопросам освидетельствования об инвалидности. О соответствующем для
твоего повята адресе узнай в повятовом учреждении. Не в каждом повяте есть
комиссия по вопросам освидетельствования, поэтому может оказаться, что нас
направят в соседний повят.
На основании каких документов выдаётся освидетельствование
Заявление о выдаче освидетельствования должно содержать: имя и фамилию заявителя, дату рождения, адрес места жительства, номер внутреннего паспорта или другого документа, удостоверяющего личность, цель получения освидетельствования,
обоснование заявления (т.е. описание социальной и профессиональной ситуации,
информация о том, старалось ли данное лицо получить ранее освидетельствование
об инвалидности и получает ли пособие из социального страхования).
361
2/15/13 4:39 PM
Jeśli osoba posiada ważne orzeczenie, np. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów
lub orzeczenie o niezdolności do pracy, stopień jej niepełnosprawności określa się na
podstawie przedłożonych orzeczeń.
Wymagane druki do wypełnienia otrzymuje się na miejscu, w powiatowym zespole
ds. orzekania o niepełnosprawności (często również w siedzibie powiatu). Można
je też uzyskać listownie.
Ocena stanu zdrowia
Wnioskodawca bierze udział w posiedzeniu składu orzekającego. O jego terminie jest powiadamiany najpóźniej na 7 dni przed wyznaczoną datą posiedzenia. Podczas posiedzenia
przeprowadza się badanie – ocenę stanu zdrowia. Jeżeli osoba zainteresowana nie może
uczestniczyć w posiedzeniu składu orzekającego z powodu długotrwałej i nierokującej
poprawy choroby, uniemożliwiającej osobiste stawiennictwo, potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim, badanie przeprowadza się w miejscu pobytu tej osoby. Ocena stanu
zdrowia może być również przeprowadzona bez badania, jeśli lekarz – przewodniczący
składu orzekającego uzna posiadaną dokumentację medyczną za wystarczającą do wydania takiej oceny.
Wniosek jest rozpatrywany nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia jego złożenia.
W przypadkach bardziej skomplikowanych wniosek jest rozpatrywany nie później niż
w ciągu 2 miesięcy od daty złożenia wniosku.
Zakres działania powiatowego zespołu – stopnie niepełnosprawności
Powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności wydaje orzeczenia o:
– znacznym stopniu niepełnosprawności – zalicza się do niego osobę z naruszoną
sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach
pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej
opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji,
– umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – zalicza się do niego osobę z naruszoną
sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach
pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu
pełnienia ról społecznych,
– lekkim stopniu niepełnosprawności – zalicza się do niego osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania
pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach
zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty
ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Niezdolność do samodzielnej egzystencji – oznacza naruszenie sprawności organizmu
w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych
potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się
i komunikację.
362
2/15/13 4:39 PM
Кроме того требуются:
– справка от врача о состоянии здоровья, выданная врачом, под наблюдением
которого находится заявитель (она должна быть выдана не ранее, чем за 30 дней
до дня внесения заявления),
– другие документы, в том числе и медицинские, дающие возможность оценить
степень инвалидности.
Когда заявление касается дополнения освидетельствования необходимыми указаниями, без которых данное лицо-инвалид не может воспользоваться какой-либо
льготой, то к нему прилагается имеющееся освидетельствование.
Если лицо имеет действительное освидетельствование, например, о зачислении
его в одну из групп инвалидности или освидетельствование о нетрудоспособности,
то степень его инвалидности определяется на основании предоставленных освидетельствований.
Необходимые бланки для заполнения выдаются на месте, в повятовой комиссии по вопросам освидетельствования инвалидности (часто также в здании
повята). Можно их также получить по почте.
Оценка состояния здоровья
Заявитель принимает участие в заседании комиссии освидетельствования. О сроке
заседания он должен быть уведомлён не позднее 7 дней до назначенного срока заседания. Во время заседания проводится обследование – оценка состояния здоровья.
Если заинтересованное лицо не может принять участия в заседании комиссии освидетельствования в связи с продолжительным и непредвещающем улучшения состоянием
здоровья, не дающим возможность лично присутствовать на заседании, что подтверждается медицинской справкой, обследование проводится по месту пребывания этого
лица. Оценка состояния здоровья может быть проведена без обследования, если врач
– председатель комиссии о свидетельствовании сочтёт, что имеющаяся медицинская
документация является достаточной для выдачи такой оценки.
Заявление рассматривается не позже, чем в течение 1 месяца со дня его внесения. В более сложных случаях заявление рассматривается не позже, чем в течение
2 месяцев со дня его внесения.
Сфера деятельности повятовой комиссии – группы инвалидности
Повятовая комиссия по вопросам об инвалидности выдаёт освидетельствования о:
– значительной степени инвалидности – в эту группу входят лица с наршенным
физическим развитием, нетрудоспособные или трудоспособные только в условиях
трудоустройства на специализированном предприятии, изначально ориентированном на использование труда инвалидов и требующего, для реализации социальных
целей, постоянной или продолжительной опеки и помощи со стороны других лиц
в связи с отсутствием способности самостоятельного существования,
– умеренной степени инвалидности – к ней относятся лица с нарушенным физическим развитием, нетрудоспособные или же трудоспособные только в условиях
363
2/15/13 4:39 PM
Zespół wydaje również orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień (w przypadku
osób posiadających już prawomocne orzeczenie o inwalidztwie lub niezdolności do pracy). Korzyści płynące z posiadania takiego orzeczenia podajemy w dalszej części tekstu.
UWAGA: Orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie
stanowi przeciwwskazania do podjęcia zatrudnienia na otwartym rynku pracy, oczywiście pracodawca musi wówczas zapewnić odpowiednie warunki pracy, uwzględniające
potrzeby wynikające z niepełnosprawności. Warunki takie powinny być potwierdzone
opinią Państwowej Inspekcji Pracy. Osoby niepełnosprawne mogą również podejmować
zatrudnienie w formie telepracy.
Orzekanie o niepełnosprawności dzieci do lat 16
Zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności zajmują się również orzekaniem o niepełnosprawności dzieci do lat 16. Zespoły orzekają na podstawie opinii (dokumentacji medycznej) wydanej przez lekarza, pierwsze kroki należy więc skierować do specjalisty
opiekującego się naszym dzieckiem.
Definicja niepełnosprawności dzieci do 16 roku życia
Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia, zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli
mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania
powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy
w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie
potrzebne osobie w danym wieku.
Czemu służy orzecznictwo do celów pozarentowych
Posiadanie orzeczenia wydanego przez zespół ds. orzekania o niepełnosprawności pozwala
korzystać z następujących form pomocy bądź uprawnień:
– w zakresie rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia – możliwość uzyskania odpowiedniego zatrudnienia, np. w zakładach pracy chronionej, zakładach aktywności zawodowej (oczywiście nie oznacza to, że osoby niepełnosprawne mogą pracować wyłącznie
w warunkach pracy chronionej),
– możliwość korzystania ze szkoleń (w tym specjalistycznych),
– podleganie przywilejom pracowniczym osób niepełnosprawnych (np. prawo do dodatkowych urlopów, przerw w pracy),
– z ulg np. podatkowych, komunikacyjnych,
– w zakresie rehabilitacji np. możliwość uczestniczenia w terapii zajęciowej,
– z zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne,
ułatwiające funkcjonowanie danej osoby,
– z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych świadczonych
przez instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki,
– z uprawnień do zasiłku pielęgnacyjnego i innych świadczeń (np. dodatków do zasiłku
rodzinnego związanych z niepełnosprawnością).
364
2/15/13 4:39 PM
трудоустройства на специализированном предприятии, изначально ориентированном на использование труда инвалидов и требующей временной или частичной
помощи других лиц для реализации социальных ролей,
– лёгкой степени инвалидности – к этой группе относятся лица с нарушенным физическим развитием, вызывающим существенным образом снижение способности
выполнять работу по сравнению со способностями, которыми характеризуется
лицо подобной квалификации с полным психическим и физическим развитием,
или имеющие ограничения в исполнении социальных ролей, что возможно компенсировать за счёт снабжения их ортопедической аппаратурой, вспомогательными
или техническими средствами.
неспособности самостоятельно существовать – обозначает нарушение физического развития в такой степени, что невозможно удовлетворение без помощи
других лиц основных жизненных нужд, к которым относятся, прежде всего, самообслуживание, передвижение и коммуникация.
Комиссия выдаёт также освидетельствование, указывающее на право на льготы
и права (в случае лиц, имеющих уже правомочное освидетельствование об инвалидности или нетрудоспособности). Польза, вытекающая из обладания таким
освидетельствованием, представлена в следующей части текста.
ВНИМАНИЕ: Освидетельствование о значительной или умеренной степени инвалидности не является противопоказанием для осуществления трудоустройства на
открытом рынке труда. Естественно, работодатель должен в такой ситуации гарантировать соответствующие условия труда, принимая во внимания нужды, вытекающие
из инвалидности. Эти условия должны быть подтверждены оценкой Государственной
трудовой инспекции. Инвалиды могут также выполнять надомную работу.
Определение инвалидности детей до 16-летнего возраста
Комиссии по вопросам освидетельствования инвалидности занимаются также освидетельствованием инвалидности детей до 16-летнего возраста. Комиссии освидетельствуют
на основании характеристики (медицинской документации), выданной врачом, в связи
с чем, первые шаги следует направить к специалисту, наблюдающему нашего ребенка.
Что такое инвалидность детей до 16-летнего возраста
Лица, которым не исполнилось 16 лет, относятся к инвалидам, если у них нарушено
физическое или психическое развитие с длительным периодом продолжения свыше
12 месяцев в результате врождённого дефекта, продолжительного заболевания или
повреждения организма, вызывающие необходимость обеспечить их полной опекой или помощью при удовлетворении основных жизненных нужд таким образом,
которые превышают поддержку здорового лица в таком же возрасте.
Чему служит освидетельствование для непенсионных целей
Наличие заключения, выданного комиссией по вопросам освидетельствования об инвалидности, позволяет пользоваться следующими формами помощи или же иметь права:
365
2/15/13 4:39 PM
Legitymacja
Orzeczenie jest podstawą korzystania z ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym. Potwierdzeniem posiadania orzeczenia jest legitymacja osoby niepełnosprawnej. Organem uprawnionym do jej wydania jest starosta. Wniosek o wydanie
legitymacji osoba zainteresowana składa we właściwym dla jej miejsca zamieszkania
powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności. Druk wniosku
udostępnia zespół.
Do kogo można się odwołać
Odwołanie od orzeczenia powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności przysługuje do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, w terminie 14 dni
od daty doręczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem powiatowego zespołu, który
przekazuje je wraz z aktami do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.
Od orzeczenia wydanego przez wojewódzki zespół przysługuje odwołanie do Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych za pośrednictwem organu, który wydał orzeczenie,
tzn. wojewódzkiego zespołu. Postępowanie w sprawach odwołań jest wolne od kosztów
i opłat sądowych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach odwołań
rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 36 ustawy z dn. 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U.05.167.1398).
366
2/15/13 4:39 PM
– в области профессиональной реабилитации и трудоустройства – возможность
получить соответствующую работу, например, на специализированном предприятии, изначально ориентированном на использование труда инвалидов, на
предприятии профессиональной активности (естественно, это не значит, что
инвалиды могут работать исключительно на специализированном предприятии,
изначально ориентированном на использование труда инвалидов),
– в области возможности пользоваться обучением (в том числе и специализированным),
– в области трудовых привилегий для людей с ограниченными возможностями
(например, право на дополнительный отпуск, перерывов во время трудового дня),
– в области льгот, например, налоговые, транспортные, освобождения от оплат за
радио и телевидение (абонемент) на основании отдельных положений,
– в области реабилитации, например, возможность принимать участие в терапевтических занятиях,
– в области снабжения ортопедической аппаратурой, вспомогательными и техническими средствами, облегчающими функционирование данного лица,
– в области социальных, опекунских, терапевтических, реабилитационных услуг,
оказываемых учреждениями социальной помощи, внеправительственными организациями и другими центрами,
– в области пособий по уходу и другого обслуживания (например, прибавка к семейному пособию, связанная с инвалидностью).
Удостоверение
Освидетельствование об инвалидности является основанием для пользования льготами и правами. Подтверждением наличия освидетельствования является удостоверение лица с ограниченными возможностями. Орган, уполномоченный выдавать такое
удостоверение, – староста. Заявление о выдаче удостоверения заявитель подаёт
в соответствующую для его места жительства повятовую комиссию по вопросам заключения об инвалидности. Бланк заявления предоставляется комиссией.
К кому можно апеллировать
Обжалование заключения повятовой комиссии по вопросам определения инвалидности входит в компетенции воеводской комиссии по вопросам освидетельствования инвалидности в течение 14 дней от даты получения заключения. Обжалование
вносится при посредничестве повятовой комиссии, которая передаёт его вместе с
актами в воеводскую комиссию по вопросам освидетельствования инвалидности.
Право обжаловать решение воеводской комиссии принадлежит Суду по делам
труда и социального страхования через посредничество органа, который выдал постановление так наз. воеводской комиссии. Судопроизводство по вопросам обжалований освобождено от судебных издержек и оплат. По делам в области социального
страхования и обжалования, расссматриваемых в суде по трудовым спорам и
суде социального страхования, взимается основная плата в размере 30 злотых
исключительно за кассационные жалобы, апелляции и жалобы на несоответствие
праву правомочного постановления (ст.36 закона от 28 июля 2005 г. о судебных
расходах по гражданским делам, Законодательный Вестник 05.167.1398).
367
2/15/13 4:39 PM
IV. ORZECZNICTWO RENTOWE A ORZECZNICTWO POZARENTOWE
DAWNY SYSTEM
ORZECZNICTWA
OBECNY SYSTEM ORZECZNICTWA
(OD 1 WRZEŚNIA 1997 R.)
orzeczenie lekarza orzecznika ZUS/
komisji ZUS
orzeczenie zespołu do spraw
orzekania o niepełnosprawności
I grupa inwalidzka
=>
całkowita niezdolność do
=>
pracy oraz samodzielnej
egzystencji
niezdolność do samodzielnej =>
egzystencji
znaczny stopień
niepełnosprawności
II grupa inwalidzka
=>
całkowita niezdolność do
pracy
=>
umiarkowany stopień
niepełnosprawności
III grupa inwalidzka
=>
częściowa niezdolność
do pracy lub celowość
przekwalifikowania
zawodowego
=>
lekki stopień niepełnosprawności
Orzeczenia lekarza orzecznika ZUS oraz zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności
nie są względem siebie równorzędne. Czyli np. orzeczenie o całkowitej niezdolności do
pracy = orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, ale ten znak równości
działa tylko w jedną stronę. Wynika to z tego, że orzeczenia wydane przez zespół ds. orzekania o niepełnosprawności traktuje się na równi z orzeczeniami wydanymi przez ZUS, bez
konieczności ponownego orzekania, ale tylko do celów poza świadczeniami rentowymi.
Taki znak równości stawia np. ustawa o świadczeniach rodzinnych i ustawa o pomocy
społecznej. W przypadku świadczeń z tych ustaw (np. w przypadku zasiłku stałego czy
zasiłku pielęgnacyjnego) orzeczenia ZUS i zespołów traktowane są tak samo. Jednak
na podstawie orzeczenia wydanego przez zespół nie można ubiegać się o rentę
w instytucji ubezpieczenia społecznego. W tym przypadku znak równości nie działa.
Czasem elementy zawarte w orzeczeniu o inwalidztwie lub niezdolności do pracy
nie są wystarczające dla uzyskania ulg i świadczeń, o które osoba niepełnosprawna chce
wystąpić (np. ma prawomocne orzeczenie, ale nie ma w nim informacji o tym, że jest
niewidoma). Wówczas osoba ta, musi poddać się badaniom zespołu do spraw orzekania
o niepełnosprawności, w celu uzupełnienia danych w orzeczeniu.
368
2/15/13 4:39 PM
IV. ПЕНСИОННАЯ МЕДИЦИНСКАЯ ЭКСПЕРТИЗА
И НЕПЕНСИОННАЯ МЕДИЦИНСКАЯ ЭКСПЕРТИЗА
ПРЕДЫДУЩАЯ
АКТУАЛЬНАЯ СИСТЕМА ОСВИДЕТЕЛЬСТВОВАНИЯ
СИСТЕМА ОСВИДЕ- (С 1 СЕНТЯБРЯ 1997 ГОДА)
ТЕЛЬСТВОВАНИЯ
I группа
инвалидности
освидетельствование врачаэксперта Фонда социального
страхования (ZUS)/комиссии ZUS
освидетельствование
комиссии по делам
заключения об инвалидности
полная нетрудоспособность
и самостоятельного
существования
значительная степень
неспособность
самостоятельно
существовать
=>
=>
II группа
полная нетрудоспособность
=>
умеренная степень
III группа
частичная
нетрудоспособность
или целесообразность
профессиональной
переквалификации
=>
лёгкая степень инвалидности
Освидетельствование врача-эксперта Управления социального страхования (ZUS), а
также комиссии по делам освидетельствования инвалидности не являются взаимно
равноценными. То есть, например, освидетельствование о полной нетрудоспособности = умеренной степени инвалидности, но этот знак равенства действует
только в одну сторону. Это вытекает из того, что освидетельствования, выданные
комиссией по делам освидетельствования инвалидности, считаются равнозначными
освидетельствованию, выданному Управлением социального страхования (ZUS)
без необходимости повторного освидетельствования, но только для целей непенсионных пособий по инвалидности. Такой знак равенства ставит, например, закон
о семейных пособиях (Законодательный вестник 06.139.992) и закон о социальной
помощи (Законодательный вестник 04.64.593). В случае пособий на основании этих
законов (например, в случае постоянного пособия или пособия по уходу) освидетельствования Управления социального страхования (ZUS) и комиссий трактуются
одинаково. Однако на основании освидетельствования, выданного комиссией,
нельзя претендовать на пенсию по инвалидности в учреждении социального
страхования. В этом случае знак равенства не действует.
369
2/15/13 4:39 PM
370
2/15/13 4:39 PM
Иногда элементы, имеющиеся в освидетельствовании об инвалидности или
нетрудоспособности, не являются достаточными для получения льгот или пособий,
о которых лицо с ограниченными возможностями хочет обратиться (например,
имеется законное заключение, но отсутствует в нём информация, что данное лицо
слепое). В таком случае это лицо должно пройти обследование в комиссии по делам
освидетельствования об инвалидности для восполнения данных в заключении.
371
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 6 USŁUGI OPIEKUŃCZE
I SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE
Pomoc dla osób niepełnosprawnych, seniorów
Opracowanie: Agnieszka Deja (Stowarzyszenie Klon/Jawor)
Aktualizacja: Adam Piotrowski (PAH)
Stan prawny na dzień 1 maja 2011 r.
I. USŁUGI OPIEKUŃCZE
Kto korzysta z usług opiekuńczych
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr
175, poz. 1362 z późn. zm.),
– uchwały rady gminy bądź rady miasta określające szczegółowe zasady przyznawania
i odpłatności za usługi opiekuńcze (usługi opiekuńcze oraz specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami
psychicznymi, są zadaniem własnym gmin, stąd regulują je także przepisy lokalne),
– rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 22 września 2005 r. w sprawie
specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r., Nr 189, poz. 1598 z późn. zm.) –
rozporządzenie dotyczy wyłącznie usług specjalistycznych.
Samotni i niepełnosprawni
Ustawa o pomocy społecznej wskazuje, że pomoc w formie usług przysługuje osobom
samotnym, które z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności lub innej przyczyny
wymagają pomocy innych osób, a są jej pozbawione. Usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobom, które wymagają pomocy innych osób, a rodzina nie może takiej
pomocy zapewnić. Usługi świadczone są w mieszkaniu osoby, która potrzebuje pomocy,
lub w ośrodkach wsparcia, takich jak środowiskowe domy samopomocy, kluby samopomocy, dzienne domy pomocy.
Co obejmują usługi opiekuńcze
Usługi opiekuńcze mogą obejmować:
– pomoc w codziennych zajęciach, takich jak robienie zakupów, sprzątanie, gotowanie,
załatwianie spraw w urzędach itp.,
– mycie, kąpanie, ubieranie, pomoc dla osób chorych, dozowanie lekarstw, prześciełanie
łóżka, zapobieganie powstawaniu odleżyn i odparzeń, karmienie,
372
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 6 ОПЕКУНСКИЕ УСЛУГИ
И СПЕЦИАЛИЗИРОВАННЫЕ УСЛУГИ ПО ОПЕКЕ
Помощь для людей с ограниченной
трудоспособностью и пожилых людей
Составила Агнешка Дэя (Общество Klon/Jawor)
Актуализация Адам Пётровски (ПГА)
По состоянию на 1 мая 2011 г.
I. УСЛУГИ ПО ОПЕКЕ
Кто пользуется опекунские услугами
– закон от 12 марта 2004 г. о социальной помощи (полный текст Законодательный
Вестник от 2009 г., № 175, п.1362 с посл.изм.),
– решения совета гмины или муниципального совета в отношении правил признания и оплаты услуг по опеке (за исключением специализированныхуслуг для
людей с расстройством психики – опеку над такими людьми гмины реализуют
сами и поэтому регулируются местными правилами),
– распоряжение Министра труда и социальной политики от 22 сентября 2005 г.
относительно специализированных услуг по опеке (Зак.В. от 2005 г., № 189, ст.
1598) – распоряжение касается исключительно специализированных услуг.
Одинокие и инвалиды
Закон о социальной помощи гласит, что помощь полагается одиноким людям, которые из-за возраста, по состоянию здоровья или другой причине требуют за собой
ухода со стороны других людей, но не имеют его. Опеку могут получить также люди,
семьи которых не в состоянии её обеспечить. Услуги оказываются по месту проживания человека, требующего опеки или центрах социальной поддержки, таких как
дома престарелых, клубы престарелых или дневные так называемые дома помощи.
Что в себя включают услуги по опеке
В них включаются:
– Помощь в повседневных занятиях, таких как покупки, уборка, приготовление еды,
улаживание дел в учреждениях и т.п.
373
2/15/13 4:39 PM
USŁUGI OPIEKUŃCZE I SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE
– w miarę możliwości zapewnienie kontaktów z rodziną i otoczeniem,
– specjalistyczne usługi opiekuńcze – np. pielęgnacja wspierająca proces leczenia, rehabilitacja fizyczna i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu zgodnie z zaleceniami
lekarskimi lub zaleceniami specjalisty z zakresu rehabilitacji ruchowej lub fizjoterapii.
Jest to szczególny rodzaj usług dostosowanych do rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności. Są one świadczone przez specjalistów np. pielęgniarki, rehabilitantów,
fizjoterapeutów.
Organizacja usług opiekuńczych
O pomoc w formie usług opiekuńczych (także specjalistycznych usług opiekuńczych)
należy zwrócić się do ośrodka pomocy społecznej (OPS) w miejscu zamieszkania. Nie zawsze konieczna jest osobista wizyta w ośrodku. Można skontaktować
się telefonicznie lub wysłać list. Wymagane jest zaświadczenie lekarskie o stanie
zdrowia, uzasadniające korzystanie z usług opiekuńczych i zaleconą przez lekarza
pielęgnację. Po zgłoszeniu, w przeciągu dwóch tygodni, pracownik socjalny z OPS
odwiedza osobę oczekującą pomocy w jej mieszkaniu i przeprowadza tzw. rodzinny
wywiad środowiskowy, którego celem jest ocena sytuacji życiowej podopiecznego.
Od wyników wywiadu zależy m.in. ustalenie wysokości ewentualnej odpłatności za
usługi. Ośrodek pomocy społecznej musi w ciągu 30 dni od otrzymania zgłoszenia
zapotrzebowania na usługi wydać decyzję administracyjną (na piśmie) o przyznaniu
– bądź nie – tej formy pomocy.
OPS organizują usługi we współpracy z wyspecjalizowanymi w tym zakresie organizacjami pozarządowymi lub firmami prywatnymi. Z nimi także można kontaktować
się w sprawie usług.
Ile płacimy za usługi
Od czego zależy wysokość opłat/ zwolnienie z opłat:
Od miejsca zamieszkania – szczegółowe zasady odpłatności, jak już wspominano powyżej, uchwalają władze gminy ‑ dlatego może zdarzyć się, że dwie osoby mieszkające
w różnych gminach mogą zapłacić różne sumy za taką samą usługę. W celu uregulowania
zasad udzielania i odpłatności za usługi gmina podejmuje uchwałę. Uchwała powinna
być udostępniana np. w sekretariacie lub dziale usług opiekuńczych ośrodka pomocy
społecznej. Powinno być możliwe także znalezienie jej w internetowym Biuletynie Informacji Publicznej (http://www.bip.gov.pl), na tzw. podmiotowej stronie danej gminy, lub
na innej stronie internetowej administrowanej przez gminę. Uchwały te są też zazwyczaj
umieszczane na stronach internetowych ośrodków pomocy społecznej.
Od dochodu netto – w ustawie o pomocy społecznej zapisana jest generalna zasada
mówiąca, że:
Wydatki na usługi, pomoc rzeczową, zasiłki na ekonomiczne usamodzielnienie, zasiłki
okresowe i zasiłki celowe przyznane pod warunkiem zwrotu podlegają zwrotowi w części
lub całości, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby zobowiązanej do zwrotu wydatków
374
2/15/13 4:39 PM
ОПЕКУНСКИЕ УСЛУГИ И СПЕЦИАЛИЗИРОВАННЫЕ УСЛУГИ ПО ОПЕКЕ
– Мытьё, купание, уборка, помощь больным, дозировка лекарств, смена постели,
предотвращение появления пролежней и потёртостей, кормление.
– По мере возможности, поддержка связи с семьёй и окружающими.
– Специализированные услуги по опеке – например уход, способствующий процессу
лечения, реабилитация и восстановление расстроенных функций организма по рекомендации врачей или специалистов-реабилитантов занимающихся двигательными
или физиотерапевтическими функциями. Это специальный вид услуг, соответствующий виду заболевания или степени инвалидности. Услуги предоставляются
специалистами, например медсёстрами, реабилитантами, физиотерапевтами.
Организация услуг по опеке
За помощью ввиде услуг по опеке (в том числе специализированных) следует обращаться в центры социальной помощи (OPS) по месту жительства. Визит требуется
не всегда. Можно связаться по телефону или выслать письмо. Чаще всего (в зависимости от места жительства) требуется врачебная справка о состоянии здоровья,
обосновывающая необходимость опеки и рекомендованного врачом ухода. В случае
опеки за людьми с психическими расстройствами справку должен выдать врач психиатр. После подачи заявления, социальный работник центра социальной помощи
посещает на дому человека, нуждающегося в помощи и собирает информацию для
оценки условий жизни подопечного. От его результатов зависит величина возмещения расходов по опеке. Центр социальной помощи в течение 30 дней со дня
подачи заявления должен выдать административное решение в письменной форме
о признании этой формы помощи или отказе в ней.
Центры социальной помощи при сотрудничестве со спец. неправительственными организациями или частными фирмами организуют услуги опеки. Поэтому
к ним также можно обращаться по делам, связанным с этими услугами.
Стоимость услуг
От чего зависит величина оплат/ освобождение от оплат:
От места жительства – подробные правила оплаты, как уже выше писалось, утверждают власти гмины, поэтому и цены за подобную услугу могут варьироваться
в зависимости от гмины. Установление правил оплаты происходит путём выдачи
соответствующего распоряжения, текст которого можно получить например в
секретариате или в отделении центра социальных услуг. Кроме того эти правила
доступны в Бюллетене общественной информации, публикуемой в Интернете (http://
www.bip.gov.pl) на сайте соответствующей гмины. Решения публикуются также на
сайтах центров социальной помощи.
От дохода нетто – в законе о соц. помощи прописано основное правило, гласящее:
Издержки на услуги, вещевая помощь, помощь на обретение экономической независимости, временная и целевая помощи признанные с условием возврата, возвращаются частично или полностью, если доход на одного человека в семье, обязанного
375
2/15/13 4:39 PM
przekracza kwotę kryterium dochodowego (art. 96 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej
– podkr. red.).
Jeśli więc nie przekraczamy kryterium dochodowego, które od 1 października 2009 r.
wynosi 351 zł na osobę w rodzinie, nie ponosimy odpłatności51. Dla osoby samotnie gospodarującej kryterium to wynosi 477 zł. W przypadku przekroczenia ponosimy częściową
odpłatność, tym większą im większe przekroczenie (aż do 100% ceny danej usługi).
Od rodzaju i miejsca świadczenia usług – wysokość ponoszonych opłat zależy od
dochodu na osobę w rodzinie; od tego, czy i o ile przekroczymy tzw. kryterium dochodowe określone w ustawie o pomocy społecznej. Osoby, których dochód nie przekracza
ustawowo określonego kryterium, mają bezpłatnie świadczone usługi. Dla pozostałych
osób, wysokość odpłatności będzie uzależniona także od tego, czy usługi wykonywane
są w miejscu zamieszkania danej osoby, czy w domach dziennego pobytu, oraz czy ich
zakres jest standardowy czy ponadstandardowy.
Od sytuacji osób ubiegających się o wsparcie – szczególna sytuacja życiowa osoby korzystającej z pomocy, może być powodem częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat
za usługi (mimo przekroczenia kryterium dochodowego, o którym pisaliśmy powyżej).
Powodem zwolnienia w uzasadnionych sytuacjach, gdy ponoszenie opłat za świadczone
usługi stanowiłoby nadmierne obciążenie, będą np.: udokumentowane wydatki na zakup
lekarstw, artykułów sanitarnych, opłaty za leczenie, stosowanie specjalistycznej diety, zakup
sprzętu rehabilitacyjnego, inne uzasadnione sytuacje życiowe i losowe.
Ośrodek pomocy społecznej może przeprowadzić rodzinny wywiad środowiskowy
u najbliższej rodziny osoby ubiegającej się o usługi. Wywiad ten ma na celu ustalenie, czy
rodzina ta udziela pomocy. OPS może ustalić z rodziną wysokość wsparcia finansowego,
jaką będzie ona świadczyć. Pamiętajmy, że ośrodek pomocy społecznej często będzie kierował się zasadą, że osoba wymagająca opieki i pomocy w pierwszej kolejności powinna
oczekiwać jej od najbliższych.
Kiedy, i u kogo wywiad środowiskowy na pewno zostanie przeprowadzony, a kiedy
może zostać przeprowadzony, ale nie musi?
Jeśli ubiegamy się o pomoc w formie usług opiekuńczych, z rodzinnym wywiadem środowiskowym możemy mieć do czynienia w dwóch momentach. Kiedy ubiegamy się o wsparcie,
będzie on wtedy przeprowadzony w naszym mieszkaniu, aby określić sytuację materialną
i osobistą (w powiązaniu z sytuacją osób wspólnie z nami zamieszkałymi i wspólnie gospodarującymi). W trakcie wywiadu pracownik socjalny może pytać nas o zgromadzone
oszczędności, wartość posiadanych ruchomości i nieruchomości – odmowa udzielenia
informacji może spowodować, że OPS nie przyzna pomocy. Wywiad może – ale nie musi
– zostać przeprowadzony również u naszej najbliższej rodziny, niemieszkającej z nami.
Z tą sytuacją mamy do czynienia, kiedy OPS decydujący o udzieleniu nam wsparcia szuka
5 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych
oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r., nr 127, poz. 1055).
376
2/15/13 4:39 PM
вернуть издержек превышает сумму, указанную в критерии доходов (ст.96 п.2 Закона
о социальной помощи – доп.ред).
Таким образом, если критерий дохода на одного человека в семье, составляющий с 1 октября 2009 г. – 351 зл., не превышен, тогда услуга не облагается оплатой.5
А для лица, самостоятельно ведущего своё хозяйство, размер критерия составляет
477,00 зл. В случае превышения лимита, возврату подлежит определённая часть в
зависимости от уровня превышения (до 100% цены услуги).
От вида и места услуг – размер оплат зависит от дохода на человека в семье; от
того на сколько будет превышен доходный критерий, определённый в законе о социальной помощи. Люди, доход которых не превышает доходного критерия, получают
бесплатные услуги по опеке. Для остальных людей размер возврата будет зависеть
от того, выполняют ли они опеку по месту жительства или в домах дневной опеки,
а также от диапазона услуг (стандартные, улучшеные и т.д.).
От ситуации людей, ходатайствующих о материальной поддержке – плохая
жизненная ситуация лица, пользующегося поддержкой, может стать основой для
полного или частичного освобождения от уплаты за услуги (несмотря на превышение в/у доходного критерия). Причиной для освобождения в обоснованных
случаях могут быть документированные издержки на покупку лекарств, санитарных предметов, оплаты за лечение, спец. диеты, покупка спец. оборудования для
реабилитации и другое.
Центры социальной помощи могут проводить собеседования с ближайшими
родственниками лица, ходатайствующего о помощи с целью проверки предоставления помощи со стороны родственников. Центры вместе с родственниками могут
определять уровень необходимой финансовой помощи. Основным принципом центра является предоставление помощи в первую очередь со стороны родственников.
Когда и у кого анкетирование определённой социальной группы будет несомненно проведено, а когда может быть произведено, но не обязательно?
Если мы стараемся, чтобы нам была оказана помощь в форме социальных услуг,
то можем иметь дело с анкетированием определённой социальной группы в двух
случаях. Анкетирование является обязательным, когда мы претендуем на поддержку.
Анкетирование будет проведено в нашей квартире для определения материального
и личного состояния (во взаимосвязи с ситуацией лиц, проживающих вместе с нами
и ведущими совместное домашнее хозяйство). В процессе анкетирования социальный работник может задавать нам вопросы, касающиеся имеющихся финансовых
сбережений, стоимости имеющегося движимого и недвижимого имущества
– отказ предоставить такую информацию может привести к тому, что Центр
социальной помощи (OPS) не признает помощи. Анкетирование может – но не
5 Распоряжение Совета Министров от 29 июля 2009 г. по вопросу сверки доходных критериев и сумм
денежных выплат из социальной помощи (Зак. Вестник от 2009 г., № 127, п. 1055).
377
2/15/13 4:39 PM
osób, które powinny nam pomóc (mają takie możliwości), a nie pomagają. Ośrodek może
więc badać sytuację majątkową i osobistą rodziny/ najbliższych (nawet jeśli z nami nie
mieszkają), starając się ustalić, czy rodzina jest w stanie nas wesprzeć (pomagać osobiście
lub uczestniczyć w kosztach usług opiekuńczych)62.
II. SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI
Kto korzysta z usług opiekuńczych
Podstawa prawna:
– ustawa z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r.,
Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.),
– rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dn. 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r., Nr 189, poz. 1598 z późn. zm.),
– ustawa z dn. 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r.,
Nr 111, poz. 535 z późn. zm.).
Specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi są szczególnym rodzajem
usług specjalistycznych. Pomoc udzielana jest tu wyróżnionej grupie osób. Zasady jej
przyznawania i odpłatności określa rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej, a nie
tak jak w przypadku pozostałych usług opiekuńczych, regulacje gminne.
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego określa, że ośrodki pomocy społecznej, w porozumieniu z poradniami zdrowia psychicznego czy innymi specjalistycznymi placówkami
terapeutycznymi, organizują oparcie społeczne dla osób, które z powodu choroby psychicznej
lub upośledzenia umysłowego mają poważne trudności w życiu codziennym, zwłaszcza
w relacjach z otoczeniem, w zakresie edukacji, zatrudnienia oraz w sprawach bytowych.
Przy określeniu, komu przysługuje pomoc w formie usług specjalistycznych, zastosowanie ma ogólna zasada dotycząca usług, zapisana w ustawie o pomocy społecznej
(pisaliśmy już o niej na początku opracowania). Zasada ta wskazuje, że pomoc w formie
usług specjalistycznych może być przyznana osobom, które wymagają pomocy innych
osób, a rodzina nie może takiej pomocy zapewnić. Usługi świadczone są w mieszkaniu
osoby, która potrzebuje pomocy, lub w ośrodkach wsparcia, takich jak środowiskowe
domy samopomocy, kluby samopomocy, dzienne domy pomocy.
Co obejmują specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Specjalistyczne usługi opiekuńcze powinny być dostosowane do szczególnych potrzeb
osób z zaburzeniami psychicznymi.
6 Sposób przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego, określa Rozporządzenie Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 25.01.2011 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2011 r.,
nr 27, poz. 138).
378
2/15/13 4:39 PM
в обязательном порядке – быть проведено среди наших ближайших родственников,
не проживающих с нами. С такой ситуацией мы имеем дело тогда, когда Центр
социальной помощи (OPS), принимающий решение о предоставлении нам
вспомоществования, ищет тех, кто обязан нам помочь (имеет такие возможности),
но не помогает. В таких cлучаях Центр может обследовать имущественное и личное
положение семьи/ближайших родственников (даже если они с нами не проживают),
стараясь при этом установить, в состоянии ли семья оказать нам поддержку (лично
помогать или принимать участие в расходах на опекунские услуги).6
II. СПЕЦИАЛИЗИРОВАННЫЕ ОПЕКУНСКИЕ УСЛУГИ ДЛЯ ЛИЦ
С ПСИХИЧЕСКИМИ РАССТРОЙСТВАМИ
Кто пользуется опекунскими услугами
– закон от 12 марта 2004 года о социальной помощи (полный текст Законодательный Вестник от 2009 г., № 175, п.1362 с посл.изм.),
– распоряжение министра социальной политики от 22 сентября 2005 года о специализированных опекунских услугах (Законодательный вестник 2005 г., № 189,
п. 1598 с позднейшими изменениями),
– закон от 19 августа 1994 года об охране психического здоровья (Законодательный
вестник 1994 г., № 111, п. 535 с позднейшими изменениями).
Специализированные услуги для лиц с психическими расстройствами – особый
род специализированных услуг. В этом случае помощь предоставляется выделенной
группе лиц. Принципы предоставления этой помощи и оплата за неё определены
в распоряжении министра социальной политики, а не так, как в случае остальных
опекунских услуг, урегулированием гмины.
В законе об охране психического здоровья говорится, что центры социальной помощи в договорённости с диспансерами психического здоровья или другими специализированными терапевтическими учреждениями организуют социальную поддержку
для лиц, которые в результате психического заболевания или умственной отсталости
испытывают серьёзные трудности в ежедневной жизни, в особенности в отношениях
с окружающими, в области образования, трудоустройства и в бытовой сфере.
При определении, кому необходима помощь в форме специализированных
услуг, применяется общий принцип, касающийся услуг, записанный в законе о социальной помощи (о чем говорилось выше). Согласно этому принципу, помощь
в форме специализированных услуг может быть предоставлена лицам, которым
6 Способ проведения семейного социологического обследования, определяется Распоряжением
Министра труда и социальной политики от 25.01.2011 г. по вопросу семейного социологического
обследования (Зак. вестн. от 2011 г., № 27, п.138).
379
2/15/13 4:39 PM
Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi mogą obejmować:
– uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym zwłaszcza:
uczenie umiejętności zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, w tym funkcjonowania społecznego, motywowanie do aktywności, prowadzenie treningów samoobsługi i umiejętności społecznych, wspieranie w formie asystowania w codziennych
czynnościach życiowych (utrzymywanie kontaktów z domownikami, rówieśnikami
w miejscu nauki i pracy, organizowanie i spędzanie czasu wolnego, korzystanie z usług
różnych instytucji);
– interwencje i pomoc w życiu w rodzinie, w tym: poradnictwo specjalistyczne, wsparcie
psychologiczne, ułatwienie dostępu do edukacji i kultury, koordynacja działań innych
służb na rzecz rodziny podopiecznego, współpraca z jego rodziną;
– pomoc w załatwianiu spraw urzędowych (uzyskanie świadczeń, wypełnianie dokumentów);
– wspieranie i pomoc w uzyskaniu zatrudnienia (szukanie informacji o pracy, pomoc
w znalezieniu zatrudnienia lub alternatywnego zajęcia, wspieranie i asystowanie w kontaktach z pracodawcą, rozwiązywanie problemów psychicznych wynikających z pracy
lub jej braku);
– pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi (nauka planowania budżetu, asystowanie przy
ponoszeniu wydatków, usamodzielnianie finansowe);
– usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu (zgodnie z zaleceniami lekarskimi, współpraca ze specjalistami w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego i edukacyjno-terapeutycznego);
– pomoc mieszkaniową (w uzyskaniu mieszkania, organizowaniu drobnych remontów,
napraw, kształtowanie właściwych relacji z sąsiadami);
– zapewnienie dzieciom i młodzieży z głębokim upośledzeniem dostępu do zajęć rewalidacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych, jeżeli nie mają ich zapewnionych.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi (ale także usługi
specjalistyczne dla pozostałych grup) są świadczone przez osoby posiadające kwalifikacje
do wykonywania zawodu: m.in. psychologa, pedagoga, logopedy, pracownika socjalnego,
terapeuty zajęciowego, asystenta osoby niepełnosprawnej lub innego zawodu dającego
wiedzę i umiejętności pozwalające świadczyć te usługi (§3 ust. 1 rozporządzenia). Dodatkowo, specjaliści świadczący usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi muszą posiadać
co najmniej półroczny staż: m.in. w szpitalu psychiatrycznym, w środowiskowym domu
samopomocy, domu pomocy społecznej dla osób z upośledzeniem umysłowym, placówce
terapii lub placówce oświatowej, do której uczęszczają dzieci z zaburzeniami rozwoju lub
upośledzeniem umysłowym. Usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi mogą także
świadczyć osoby, które nabyły doświadczenie, pracując już w ramach tego rodzaju usług
(§3 ust. 2 rozporządzenia).
380
2/15/13 4:39 PM
необходима помощь других лиц, а родственники такую помощь не могут гарантировать. Услуги предоставляются в квартире лица, нуждающегося в помощи, или
в центрах поддержки, таких, как местные дома самопомощи, клубы самопомощи,
дневные дома самопомощи.
Что охватывают специализированные опекунские услуги для лиц с психическими
расстройствами
Специализированные опекунские услуги должны соответствовать особым нуждам
лиц с психическими расстройствами.
Специализированные опекунские услуги для лиц с психическими расстройствами
могут охватывать:
– обучение умению и развитие его для навыков, необходимых для самостоятельной жизни, в том числе: обучение умению удовлетворять основные жизненные
нужды, в том числе функционированию в обществе, мотивированию активности,
проведению тренингов самообслуживания и социальным умениям, поддержку в
форме сопровождения в ежедневном жизненном функционировании (поддержка
контактов с домашними, ровесниками в образовательных учреждениях и на рабочем месте, организация и проведение свободного времени, умение пользоваться
услугами различных учреждений);
– посредничество и помощь в семейной жизни, в том числе: специализированное
консультирование, психологическая поддержка, облегчение доступа к обучению
и культуре, координирование действий других служб в пользу семьи подопечного,
сотрудничество с его семьёй;
– помощь при улаживании служебных дел (получение обслуживания, заполнение
документов);
– поддержка и помощь при трудоустройстве (поиск информации о работе, помощь
в поисках трудоустройства или альтернативного занятия, поддержка и сопровождение в контактках с работодателем, решение психических проблем, вытекающих
из трудоустройства или его отсутствия);
– помощь в рапоряжении деньгами (обучение планировать бюджет, помогать в
планировании расходов, финансовая самостоятельность);
– совершенствование нарушенных функций организма (в соответствии с советами
врача, сотрудничество со специалистами в психолого-педагогической и учебнотерапевтической области);
– помощь в области жилищных условий (в получении квартиры, организации мелких
ремонтов, починок, формирование правильных отношений с соседями);
– обеспечение детям и молодёжи с глубокими аномалиями доступа к занятиям,
способствующим восстановлению трудоспособности и воспитания, если они
ими не обеспечены.
Специализированные опекунские услуги для лиц с психическими расстройствами
(а также специалистические услуги для остальных групп) предоставляются лицами, имеющими квалификации для реализации данной профессии, в частности,
психологами, педагогами, логопедами, социальными работниками, обучающими
381
2/15/13 4:39 PM
Organizacja specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Procedura ubiegania się o wsparcie jest podobna do procedury dotyczącej ubiegania się
o usługi opiekuńcze, opisanej w pierwszej części. O pomoc w formie specjalistycznych
usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi należy zwrócić się więc do
ośrodka pomocy społecznej (OPS) w miejscu zamieszkania. Nie zawsze konieczna jest
osobista wizyta w ośrodku (można wysłać list). Wymagane jest zaświadczenie lekarskie
o stanie zdrowia, uzasadniające korzystanie z tego rodzaju usług. Zaświadczenie to powinien wystawić lekarz psychiatra. W zaświadczeniu lekarz może określić ilość godzin usług,
jakie powinny być udzielone danej osobie. Jednak o ilości godzin ostatecznie zadecyduje
OPS. Po zgłoszeniu, w przeciągu dwóch tygodni, pracownik socjalny z ośrodka odwiedza osobę oczekującą pomocy w jej mieszkaniu i przeprowadza tzw. rodzinny wywiad
środowiskowy, którego celem jest ocena sytuacji życiowej. Od wyników wywiadu zależy
m.in. ustalenie wysokości ewentualnej odpłatności za usługi. Ośrodek pomocy społecznej
musi w ciągu 30 dni od otrzymania zgłoszenia zapotrzebowania na usługi wydać decyzję
administracyjną (na piśmie) o przyznaniu – bądź nie – tej formy pomocy.
Usługi specjalistyczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi są finansowane
z budżetu państwa.
Ośrodek pomocy społecznej (gmina) musi wystąpić o środki na ich realizację do wydziału
polityki społecznej urzędu wojewódzkiego. Bodźcem do wystąpienia przez OPS o środki
do urzędu wojewódzkiego, może być zapotrzebowanie na ten typ usług, zgłaszane przez
zainteresowaną osobę. Pamiętajmy o tym, jeśli ośrodek stwierdzi, że nie posiada takich
funduszy i nie jest w stanie zapewnić pomocy – dopytajmy się, czy o środki występował,
a jeśli nie, to domagajmy się tego! Niestety, możemy się też spotkać z sytuacją, kiedy ośrodek
zwracał się już do urzędu wojewódzkiego, otrzymał mniej środków niż wnioskował,
i w związku z tym będzie pomagał krócej, w ograniczonym wymiarze, lub nawet nie
będzie w stanie pomóc z powodu wyczerpania środków finansowych na prowadzenie
tego typu usług.
Ile płacimy za specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Warunki i tryb ustalania oraz pobierania opłat za usługi dla osób z zaburzeniami
psychicznymi określono w rozporządzeniu w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych
(podstawy prawne na początku tego rozdziału).
Od czego zależy wysokość opłat/ zwolnienie z opłat:
Od dochodu netto – wysokość ponoszonych opłat zależy od dochodu na osobę w rodzinie; od tego czy i o ile przekroczymy tzw. kryterium dochodowe, które w przypadku usług
dla osób z zaburzeniami psychicznymi wynosi 477 zł na osobę (niezależnie od tego, czy
jest to osoba samotnie gospodarująca, czy osoba w rodzinie). Osoby, których dochód nie
przekracza tego kryterium mają usługi świadczone bezpłatnie. Natomiast w przypadku
osób, których dochód przekracza 1478,70 zł netto (1574,10 zł – dla samotnie gospodarujących), usługi świadczone są całkowicie odpłatnie (ponoszą one pełen koszt usług,
z których korzystają). Osoby, których dochody mieszczą się w przedziale 477-1478,70
(1574,10), ponosić będą częściową odpłatność za usługi – tym większą im większe mają
382
2/15/13 4:39 PM
терапевтами, помощниками лиц с аномалиями или лицами других профессий,
имеющими знания и умения, которые дают возможность оказывать эти услуги ( § 3
абзац 1 постановления). Дополнительно, специалисты, оказывающие услуги лицам с
психическими расстройствами, обязаны иметь минимум полугодовой стаж: в частности, в психиатрической больнице, в местном доме самопомощи, в доме социальной
помощи для аномальных детей, терапевтическом или учебном заведении, которое
посещают дети с нарушением развития или умственноотсталые. Услуги для лиц с
психическими расстройствами могут также оказывать лица, которые приобрели
опыт, работая в рамках услуг этого рода (§ 3 абзац 2 постановления).
Организация специализированных опекунских услуг для лиц с психическими
Процедура претендования на поддержку подобна процедуре, касающейся усилий,
направленных на предоставление опекунских услуг, описанных в первой части. За
помощью в форме специализированных опекунских услуг для лиц с психическими
расстройствами следует обращаться в центры социальной помощи (OPS) по месту жительства. Не всегда обязателен личный визит в центре (можно отправить
письмо). Требуется освидетельствование врача о состоянии здоровья, обосновывающее этого рода услуги. Освидетельствование должен выдать врач-психиатр.
В освидетельствовании врач может определить количество часов услуг, которые
должны быть предоставлены данному лицу. Однако о количестве часов окончательное решение принимает центр социальной помощи (OPS). После обращения,
в течение двух недель, социальный работник центра посещает лицо, ожидающее
помощи, в его квартире и проводит так называемое семейное анкетирование, цель
которого – оценка жизненной ситуации. От результатов анкетирования зависит, в
частности, определение размеров возможной оплаты за услуги. Центр социальной
помощи должен в течение 30 дней с момента получения обращения о потребности в
услугах выдать административное решение (в письменном виде) о предоставлении
этой формы помощи или же об отказе.
Специализированные услуги для лиц с психическими расстройствами финансируются из бюджета государства. Центр социальной помощи (гмина) должен
обратиться по вопросу о финансировании их реализации в отдел социальной политики воеводского отдела. Стимулом для обращения о финансировании в центр
социальной помощи (OPS) может быть потребность в такого рода услугах, заявленная
заинтересованным лицом. Следует помнить о том, что если центр констатирует,
что не располагает такими средствами и не имеет возможности обеспечить такой
помощью – необходимо выяснить, обращались ли за финансированием, а если нет,
то следует требовать этого! К сожалению, мы можем встретиться с ситуацией, когда
центр уже обращался в воеводский отдел, получил меньше средств, чем просил, в
связи с чем, будет оказывать помощь более короткое время, в ограниченном размере
или даже не будет в состоянии помочь из-за израсходования финансовых средств
на предоставление услуг этого рода.
Оплата за специализированные опекунские услуги для лиц с психическими
383
2/15/13 4:39 PM
dochody. To, ile ostatecznie zapłacimy, uzależnione jest też oczywiście od ceny usług –
określa ją każdy ośrodek pomocy społecznej (zazwyczaj jest to stawka wyższa niż za usługi
opiekuńcze i może wynosić nawet 25 zł za godzinę).
Od sytuacji osób ubiegających się o wsparcie – w szczególnie uzasadnionych sytuacjach
można ubiegać się o częściowe lub całkowite zwolnienie z odpłatności za usługi, zwłaszcza
ze względu na: konieczność korzystania z co najmniej dwóch rodzajów specjalistycznych
usług, konieczność ponoszenia opłat za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej
lub ośrodku wsparcia lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej, leczniczo-rehabilitacyjnej, opiekuńczo-leczniczej lub pielęgnacyjno-opiekuńczej, konieczność korzystania
przez więcej niż jedną osobę w rodzinie z pomocy w formie specjalistycznych usług
opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, zdarzenie losowe. Takie zasady
zwalniania z odpłatności opisaliśmy już w pierwszym rozdziale (są one podobne dla
wszystkich rodzajów usług).
UWAGA: Zwolnienie częściowe lub całkowite z odpłatności jest traktowane przez OPS
uznaniowo (każda sprawa rozpatrywana będzie indywidualnie). Należy pamiętać, że zawsze
możemy odwołać się od decyzji wydanej przez ośrodek pomocy społecznej. Informacja
o trybie składania odwołania powinna znaleźć się w decyzji (pouczenie to może być wydrukowane małą czcionką i znajdować się na końcu dokumentu).
III. USŁUGI ŚWIADCZONE PRZEZ ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
Organizacje pozarządowe często wykonują usługi opiekuńcze na zlecenie ośrodków pomocy społecznej, ale można również zgłaszać się do nich bezpośrednio z prośbą o pomoc
(nie tylko w sprawie usług opiekuńczych).
Usługami opiekuńczymi zajmują się różne stowarzyszenia, fundacje. Szukając wsparcia
należy kontaktować się z oddziałem lokalnym, który najlepiej orientuje się, co do możliwości udzielenia konkretnej pomocy. Poniżej podajemy dane do kontaktu z zarządami
głównymi, radami naczelnymi i innymi centralami dużych ogólnopolskich organizacji
sieciowych i organizacji wyspecjalizowanych w pomaganiu określonym grupom osób
chorych. W miejscach tych powinno być możliwe uzyskanie informacji o najbliższej
placówce lokalnej.
Największe organizacje ogólnopolskie organizujące usługi opiekuńcze
CARITAS POLSKA
Skwer Kardynała Wyszyńskiego 9, 01-015 Warszawa
tel. (22) 334 85 00, 334 85 85, fax 334 85 58
e-mail: [email protected]
http://www.caritas.pl
384
2/15/13 4:39 PM
Условия и порядок определения и взимания оплаты за услуги для лиц с психическими расстройствами определены в распоряжении о специализированных
опекунских услугах (юридическое основание в начале этого раздела)
От чего зависит размер оплат/освобождение от оплат:
От дохода нетто – размер понесённых оплат зависит от дохода на одно лицо в
семье; от того, превысим ли мы и на сколько доходный барьер, который в случае
услуг для лиц с психическими расстройствами составляет 477 злотых на человека
(независимо от того, ведёт ли данное лицо домашнее хозяйство в одиночестве или
в семье). Лицам, доход которых не превышает этот барьер, услуги предоставляются
бесплатно. В случае же лиц, доход которых превышает сумму 1478,70 злотых нетто
(1574,10 злотых – для лиц, ведущих домашнее хозяйство в одиночестве) услуги предоставляются за полную оплату (они оплачивают полную стоимость услуг, которыми
пользуются). Лица, доходы которых находятся в границах 477-1478,70 (1574,10)
будут частично оплачивать услуги – тем больше, чем более высокие доходы. Сумма,
которую в конечном итоге мы заплатим, зависит также от стоимости услуг – это
устанавливает каждый центр социальной помощи (обычно эта ставка более высокая,
чем за опекунские услуги, и может составлять даже 25 злотых за час).
От ситуации лиц, претендующих на помощь – в особо обоснованных ситуациях
можно претендовать на частичное или полное освобождение от оплаты за услуги,
особенно принимая во внимание: необходимость пользоваться по меньшей мере
двумя видами специализированных услуг, необходимость нести расходы за пребывание члена семьи в доме социальной помощи или центре поддержки, или же в
воспитательно-опекунском, лечебно-реабилитационном, лечебно-опекунском, попечительско-опекунском учреждении, необходимость пользоваться более чем одним
лицом в семье помощью в форме специализированных опекунских услуг для лиц с
психическими расстройствами, несчастный случай. Такие принципы освобождения
от оплат были описаны уже в первом разделе (они подобны всем видам услуг).
ВНИМАНИЕ: Полное или частичное осовобождение от оплат признается Центром социальной помощи по усмотрению (каждое дело будет рассматриваться
индивидуально). Следует помнить, что мы всегда можем опротестовать решение,
выданное центром социальной помощи. Информация о порядке предоставления
опротестования должна находиться в решении (это разъяснение может быть напечатано мелким шрифтом в конце документа).
III. УСЛУГИ, ПРЕДОСТАВЛЯЕМЫЕ НЕПРАВИТЕЛЬСТВЕННЫМИ
ОРГАНИЗАЦИЯМИ
Эти организации часто выполняют услуги по опеке по поручению центров соц.
помощи, к которым можно непосредственно обращаться с просьбой о помощи (не
только по вопросам услуг по опеке).
385
2/15/13 4:39 PM
POLSKI CZERWONY KRZYŻ – ZARZĄD GŁÓWNY
ul. Mokotowska 14, 00-950 Warszawa
tel. (22) 326 12 00, 326 12 86, fax 628 41 68
http://www.pck.org.pl
POLSKI KOMITET POMOCY SPOŁECZNEJ ‑ RADA NACZELNA
ul. Wiejska 18/20, 00‑490 Warszawa
tel. (22) 621 58 77, 629 37 45, 629 63 26, fax 628 20 25
http://www.pkps.org.pl
Organizacje pomagające osobom chorym
POLSKIE STOWARZYSZENIE POMOCY OSOBOM Z CHOROBĄ ALZHEIMERA
ul. E. Plater 47, 00‑118 Warszawa
tel./fax (22) 622 11 22
http://www.alzheimer.pl
POLSKIE TOWARZYSTWO STWARDNIENIA ROZSIANEGO
Pl. Konstytucji 3 m. 72, 00-647 Warszawa
tel. (22) 856 76 66, Infolinia o SM: 0-801 313 333, fax 849 10 65
http://www.ptsr.org.pl
POLSKIE TOWARZYSTWO CHORÓB NERWOWO-MIĘŚNIOWYCH
– ZARZĄD GŁÓWNY
ul. Św. Bonifacego 10, 02-914 Warszawa
tel./fax (22) 642 75 07
www.ptchnm.org.pl
POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW – ZARZĄD GŁÓWNY
ul. Powstańców Wielkopolskich 33, 85-090 Bydgoszcz
tel. (0-52) 341 12 51 wew. 292, tel./fax 346 06 92
http://www.diabetyk.org.pl
FUNDACJA „ŻYĆ Z CHOROBĄ PARKINSONA”
ul. Czerska 18 lok. 243 (wejście X, piętro 1), 00-732 Warszawa
tel./fax (22) 409 77 56
http://www.parkinson.sos.pl
386
2/15/13 4:39 PM
Услугами по опеке занимаются разные ассоциации и фонды. Обращаться следует в
локальные отделения. Ниже представлены данные правлений, советов и других офисов
крупных польских организаций и спец. организаций помощи определённым группам
больных. В них можно получить информацию о ближайших локальных отделениях.
Крупнейшие польские организации, предоставляющие и организующие услуги
по опеке
КАРИТАС ПОЛЬША
Сквер Кардинала Вышинскего 9, 01-015 Варшава
тел. (0-22) 334 85 00, 334 85 85, факс 334 85 58
e-mail: [email protected] http://www.caritas.pl
ПОЛЬСКИЙ КРАСНЫЙ КРЕСТ – ГЛ. УПРАВЛЕНИЕ
ул. Мокотовска 14, 00-950 Варшава
тел. (0-22) 326 12 00, 326 12 86, факс 628 41 68
e-mail: [email protected] http://www.pck.org.pl
ПОЛЬСКИЙ КОМИТЕТ СОЦ. ПОМОЩИ – ДИРЕКЦИЯ
ул. Вейска 18/20, 00.490 Варшава
тел. (0-22) 621 58 77, 629 37 45, 629 63 26, факс 628 20 25
e-mail: [email protected] http://www.pkps.org.pl
Организации по уходу за больными
ПОЛЬСКАЯ АССОЦИАЦИЯ ПОМОЩИ БОЛЬНЫМ С БОЛЕЗНЬЮ АЛЬЦХАЙМЕРА
ул. Э.Платер 47, 00‑118 Варшава
тел./факс (0-22) 622 11 22
e-mail: [email protected] http://www.alzheimer.pl
ПОЛЬСКАЯ АССОЦИАЦИЯ РАССЕЯННОГО СКЛЕРОЗА
Пл. Конституции 3 кв. 72, 00-647 Варшава
тел. (0-22) 856 76 66, Инфолиния o РС: 0-801 313 333, факс 849 10 65
e-mail: [email protected] http://www.ptsr.org.pl
ПОЛЬСКАЯ АССОЦИАЦИЯ ЛЕЧЕНИЯ НЕРВНО-МЫШЕЧНЫХ БОЛЕЗНЕЙ
ул. Св. Бонифацего 10, 02-914 Warszawa
тел./факс (0-22) 642 75 07
www.ptchnm.org.pl
ПОЛЬСКАЯ АССОЦИАЦИЯ ДИАБЕТИКОВ – ДИРЕКЦИЯ
ул. Повстаньцув Велькопольских 33, 85-090 Быдгощ
387
2/15/13 4:39 PM
FUNDACJA SYNAPSIS
(fundacja zajmuje się udzielaniem wsparcia osobom z autyzmem i ich rodzinom)
ul. Ondraszka 3, 02-085 Warszawa
tel./fax (22) 825 87 42
http://www.synapsis.org.pl
UWAGA: Więcej informacji o organizacjach pozarządowych z całej Polski można znaleźć w internetowej bazie danych, administrowanej przez Stowarzyszenie Klon/Jawor,
pod adresem:
http://www.bazy.ngo.pl
Baza działa w ramach portalu organizacji pozarządowych www.ngo.pl.
O czym jeszcze warto wiedzieć
Pomoc sąsiedzka
W niektórych gminach usługi opiekuńcze świadczone są w ramach pomocy sąsiedzkiej
(na podstawie umowy zawartej przez ośrodek pomocy społecznej z sąsiadem osoby
potrzebującej wsparcia). Pomoc ta jest o tyle cenna, że w przypadku osób samotnych
świadczona jest także w święta i dni wolne od pracy.
Agencje prywatne
W wielu miastach działają prywatne agencje, firmy świadczące usługi opiekuńcze, z którymi ośrodki pomocy społecznej zawierają umowy na ich realizację. Oczywiście można
także korzystać z ich usług prywatnie (tzn. bez pośrednictwa OPS), jednak raczej będzie
to wyższa opłata niż w przypadku usług zleconych przez ośrodek pomocy. Adresy agencji
można znaleźć w książce telefonicznej i lokalnej prasie.
388
2/15/13 4:39 PM
тел. (0-52) 341 12 51 внутр. 292, тел./факс 346 06 92
e-mail: [email protected] http://www.diabetyk.org.pl
ФОНД «ЖИЗНЬ С БОЛЕЗНЬЮ ПАРКИНСОНА»
ул. Черска 18 ком. 243 (вход X, этаж 1), 00-732 Варшава
тел./факс (0-22) 409 77 56
e-mail: [email protected] http://www.parkinson.sos.pl
ФОНД СИНАПСИС
(для больных аутизмом и их семей)
ул. Ондрашка 3, 02-085 Варшава
тел./факс (22) 825 87 42 тел./факс (22) 825 87 42
http://www.synapsis.org.pl
ВНИМАНИЕ: Дополнительную информацию о внеправительственных организациях, работающих в Польше, можно найти на сайте Союза Клон/Явор по адресу:
http://www.bazy.ngo.pl
База работает в рамках портала внеправительственных организаций www.ngo.pl.
О чём следует знать
Помощь соседей
В некоторых гминах услуги по опеке предоставляются в рамках так наз. соседской
помощи (на основании договора поручения /umowa zlecenia/ заключённого между
центром социальной помощи и соседом человека, нуждающегося в помощи). Такая
помощь может быть особенно эффективной и ценной, поскольку для одиноких
людей это означает опеку и по праздникам и в выходные.
Частные агентства
Действуют во многих городах, имеют подписанные соглашения с центрами соц.
помощи на предоставление услуг по опеке. Их услугами можно пользоваться и
частным образом, но тогда, скорее всего, оплата будет выше, чем за услуги, предписанные центрами помощи. Адреса агентств печатаются в телефонной книге и
локальной прессе.
Полезная информация на эту тему находится также в других главах, например
в главе «Кто и когда может получить помощь в виде социального пособия» (общие
правила признания помощи в центрах соц. помощи, подсчёт доходного критерия),
главе «Подоходный налог от физических лиц» (налоговые льготы для нетрудоспособных, оплачивающих услуги по опеке).
389
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 7 POWIATOWE CENTRA POMOCY
RODZINIE
Opracowanie tekstu: Artur Rzeźnik (PAH)
Aktualizacja: Adam Piotrowski (PAH)
Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie funkcjonują przy starostwach, a ich działalność
regulują: ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U.
z 2009 r. nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz.
U. z 2010 r. nr 214, poz. 1407 z późn. zm.).
Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie:
– organizują opiekę w rodzinach zastępczych;
– zapewniają pomoc osobom usamodzielniającym się, opuszczającym rodziny zastępcze,
niektóre typy placówek opiekuńczo – wychowawczych, domy pomocy społecznej, zakłady poprawcze, schroniska dla nieletnich, oraz specjalne ośrodki szkolno – wychowawcze;
– kierują dzieci i młodzież do placówek opiekuńczo – wychowawczych, tj. placówek
socjalizacyjnych, rodzinnych lub interwencyjnych;
– prowadzą placówki opiekuńczo – wychowawcze działające na terenie powiatu;
– prowadzą ośrodki interwencji kryzysowej;
– organizują domy pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz kierują osoby
ubiegające się o przyjęcie do tych placówek;
– zapewniają szkolenia dla niespokrewnionych z dzieckiem (w tym zawodowych) rodzin
zastępczych;
– współpracują z ośrodkami pomocy społecznej i pracownikami socjalnymi;
– udzielają pomocy uchodźcom i osobom objętym ochroną uzupełniającą w zakresie
integracji oraz opłacania składek za te osoby na ubezpieczenie zdrowotne;
– prowadzą orzecznictwo o stopniu niepełnosprawności i udzielają pomocy osobom
niepełnosprawnym, które posiadają aktualne orzeczenie w tym zakresie.
Szczególnie w ramach tego ostatniego zadania, czyli pomocy niepełnosprawnym, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie wykazują dużą aktywność. Ich działania obejmują
między innymi: dopłaty do turnusów rehabilitacyjnych, dofinansowanie likwidacji barier
architektonicznych, technicznych, zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty
ortopedyczne, środki pomocnicze, warsztatów terapii zajęciowej, sportu i turystyki, wydawanie kart parkingowych.
Warunki i zakres udzielania poszczególnych form pomocy określają rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej.
390
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 7 ПОВЯТОВЫЕ ЦЕНТРЫ ПОМОЩИ
СЕМЬЯМ
Составил Артур Жезьник
Актуализировал Адам Пётровски
Повятовые центры помощи семьям действуют при староствах на основании закона от
12 марта 2004 г. о социальной помощи (полный текст Зак.В. от 2009, №175, ст. 1362 с посл.
изм.), закон от 27 августа 1997 г. о проф. и соц. реабилитации, а также трудоустройстве
лиц с частичной нетрудоспособностью (Зак.В. от 2010, №214, ст. 1407 с посл. изм.).
Повятовые центры помощи семьям:
– Осуществляют опеку в семьях приемных детей.
– Обеспечивают помощь лицам, обретающим материальную самостоятельность,
покидающим приемную семью, некоторые воспитательные учреждения, дома
социальной помощи, исправительные учреждения, приюты для несовершеннолетних и специальные учебно-воспитательные центры. Направляют детей и
молодежь в воспитательные учреждения (то есть социализирующие, семейные и
интервенционные учреждения)
– Руководят воспитательными учреждениями, действующими на территории повятов, руководят центрами кризисного вмешательства;
– Организуют дома социальной помощи, чья деятельность распространяется не
только на гмины и направляют туда обращающиеся к ним лиц.
– Организуют курсы для неродственных с ребёнком (в том числе профессиональных) приёмных семей;
– Сотрудничают с центрами социальной помощи и социальными работниками;
– Оказывают помощь беженцам и лицам, охваченным дополнительной защитой, в
области интеграции и оплате за этих лиц взносов на медицинское страхование;
– Осуществляют выдачу заключений о степени нетрудоспособности и оказывают
помощь инвалидам, которые имеют важное заключение в этой области.
Особенно в области помощи инвалидам Повятовые центры помощи семьям проявляют большую активность. B частности, своей деятельностью они охватывают:
доплаты за реабилитационные курсы, дополнительное финансирование ликвидации
архитектурных и технических барьеров, обеспечение реабилитационным оборудованием, ортопедическими предметами, вспомогательными средствами, места
проведения терапии, занятия спортом и туризмом, выдачу парковочных карт.
Условия и объём предоставления отдельных форм помощи определяют распоряжения Министра труда и социальной политики.
391
2/15/13 4:39 PM
CZĘŚĆ V
2/15/13 4:39 PM
ЧАСТЬ V
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 1 WAŻNE NUMERY TELEFONÓW
Aktualizacja: Anna Post
w całej Polsce:
NUMERY ALARMOWE
999 pogotowie ratunkowe
998 straż pożarna
997 policja
112 telefon alarmowy GSM
0 801 120 002ogólnopolskie pogotowie dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”
0 800 120 226
policyjny telefon zaufania
19 288 młodzieżowy telefon zaufania
992 pogotowie gazowe
118 913informacja Telekomunikacji Polskiej o numerach telefonów
w Twoim mieście
zagranicznych
w języku rosyjskim
w języku angielskim
118 888informacja dla osób niepełnosprawnych dotycząca instytucji,
firm, organizacji, oferujących udogodnienia dla osób niepełnosprawnych lub świadczących usługi na ich rzecz
0 800 190 590 infolinia biura praw pacjenta
394
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 1 ВАЖНЫЕ НОМЕРА ТЕЛЕФОНОВ
Составил Артур Жезник
Обновленная версия Анна Пост
по всей Польше
НОМЕРА ЭКСТРЕННЫХ СЛУЖБ
999 спасательная служба
998 пожарная служба
997 полиция
112 служба экстренной помощи
0 801 120 002 общепольская служба помощи для жертв насилия «Голубая
линия»
0 800 120 226 телефон доверия полиции
19 288 телефон доверия для молодёжи
992 служба газа
118 913 справочная Телекоммуникации Польской о городских
номерах телефонов
118 912 справочная Телекоммуникации Польской о заграничных
118 712 русскоязычная справочная Телекоммуникации Польской о
118 811англоязычная справочная Телекоммуникации Польской о
118 888
информация для нетрудоспособных и инвалидов об
учреждениях, фирмах, организациях, предлагающих
помощь или услуги таким людям
0 800 190 590 инфолиния бюро по правам пациента
395
2/15/13 4:39 PM
WAŻNE NUMERY TELEFONÓW
9491 informacja miejska Telekomunikacji Polskiej; tu znajdziesz informacje o adresach i telefonach m.in. służb alarmowych i pogotowia, dyżurujących aptek i szpitali, urzędów i ich kompetencjach
9436 informacja PKP, odjazdy i przyjazdy pociągów
19 226 zegarynka, która podaje aktualny czas (godziny, minuty,
sekundy)
W każdym dużym mieście powinniśmy znaleźć szereg użytecznych telefonów;
poniżej podajemy dla przykładu kilka telefonów warszawskich:
(0-PREFIKS-22) 827 89 62 informacja medyczna Prywatnej Służby Zdrowia;
826 83 00
możesz się tu dowiedzieć, gdzie znajdują się
poradnie niepubliczne
(0-PREFIKS-22) 635 93 92 telefon zaufania dla kobiet
(0-PREFIKS-22) 844 14 82 telefon zaufania dla ojców i dzieci
0 601 966 032telefon zaufania Stowarzyszenia Obrony Praw Ojca
(0-PREFIKS-22) 551 77 00 biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
994; (0-PREFIKS-22) 841 04 75 pogotowie wodno-kanalizacyjne
(0-PREFIKS-22) 914 biuro napraw telefonów
................... twój lekarz
................... mąż / żona praca
396
2/15/13 4:39 PM
ВАЖНЫЕ НОМЕРА ТЕЛЕФОНОВ
9491 городская информация Телекоммуникации Польской; даётся
информация об адресах и телефонах специальных служб
и скорой помощи, дежурных аптек и больниц, ведомств и
их компетенций
9436 информация польской ж/д (PKP), расписание поездов
19 226 телефонная служба времени
Во всех больших городах вы должны знать важные номера телефонов;
ниже предлагаем примеры таких номеров в Варшаве:
(022) 827 89 62; медицинская информация частного
826 83 00 здравоохранения; здесь вы узнаете адреса
частных медицинских учреждений
(022) 635 93 92 телефон доверия для женщин
(022) 844 14 82 телефон доверия для отцов и детей
0 601 966 032телефон доверия Общества охраны отцовских
прав
(022) 551 77 00бюро Представителя по гражданским правам
994; (022) 841 04 75 водно-канализационная служба
(022) 914телефонная служба (ремонт и обслуживание
линий и т.д.)
................... твой врач
................... работа мужа/жены
397
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 2 ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE
NA RZECZ KOBIET
Aktualizacja: Anna Post
NAZWA INSTYTUCJI
I ADRES
INFORMACJE
O ORGANIZACJI
TELEFON/FAX
STRONY WWW
Ośka – Ośrodek Informacji
Środowisk Kobiecych;
00-672 Warszawa
ul. Piękna 66 a,
V piętro
poniedziałek – czwartek:
w godz. 10.30 – 14.30
Biblioteka mieści się przy biurze
Fundacji OŚKa w Warszawie
przy ul. Pięknej 66a, lokal nr 10,
V piętro
(lokalizacja: w pobliżu
skrzyżowania ul. Koszykowej
z ul. Emilii Plater)
i jest czynna w dniach:
– wtorki10:00 – 16:30
– czwartki 10:00 – 18:00
– czwartki i niedziele
10:00 – 14:30
Ośrodek Informacji
Środowisk Kobiecych
Ośka jest niedochodową,
niezależną fundacją,
która wspiera organizacje
i inicjatywy kobiece,
promuje uczestnictwo
kobiet w życiu publicznym
i społecznym oraz służy
informacją i wiedzą
wszystkim osobom
zainteresowanym sytuacją
kobiet i feminizmem
w Polsce i na świecie.
Tel./fax: 22 622 78 02
http://www.oska.org.pl/
www.oska.org.pl
Fundacja Centrum Praw Kobiet
00-679 Warszawa
Wilcza 60 m. 19
poniedziałek, wtorek, piątek: 9:00-17:00
środa, czwartek: 9:00-20:00
Telefon zaufania: 22 621-35-37
Najważniejsze pola
działania fundacji:
poradnictwo
prawne; edukacja
i wychowanie; prawo
i jego ochrona; prawa
człowieka; działalność
polityczna i działalność
międzynarodowa.
Tel:. (0-22) 622-25-17
tel./fax (0-22) 652-01-17
http://www.cpk.org.pl/
www.cpk.org.pl
398
2/15/13 4:39 PM
Глава 2 ОРГАНИЗАЦИИ, ДЕЙСТВУЮЩИЕ
В ЗАЩИТУ ПРАВ ЖЕНЩИН
Составила Иоланта Тарка
Обновленная версия Анна Пост
НАЗВАНИЕ
ОРГАНИЗАЦИИ И АДРЕС
ИНФОРМАЦИЯ ОБ
ОРГАНИЗАЦИИ
ТЕЛЕФОН/ФАКС/
ВЕБ-САЙТ
Оська – Центр информации
женских центров;
00-672, Варшава,
ул. Пенькна, 66 а, V этаж
понедельник–четверг:
10.30 – 14.30.
Библиотека расположена
при
офисе Фонда «Оська» в
Варшаве,
ул. Пенькна 66 а, комн. 10,
V этаж
(местоположение: вблизи
перекрёстка ул. Кошиковой
и ул.
Эмилии Платер) время
работы:
– по вторникам
10.00–16.30
– по четвергам
10.00–18.00
– по четвергам и
воскресеньям
10.00–14.30
Центр информации женских Тел./факс: 022 622 78 02
центров «Оська» является
www.oska.org.pl
некоммерческим
независимым фондом,
который поддерживает
женские организации и
инициативы, продвигает
участие женщин в публичной
и общественной
жизни, а также
предоставляет информацию
и знания всем, кто
интересуется ситуацией
женщин и феминизмом в
Польше и в мире.
Фонд Центр прав женщин
ул. Вильча, 60, кв. 19;
понедельник, вторник,
пятница: 9:00 – 17:00
среда, четверг: 9:00
– 20:00
Телефон доверия:
(022) 621-35-37
Основная область
деятельности фонда:
юридическая консультация,
просвещение и воспитание,
закон и его защита; права
человека; политическая
и международная
деятельность.
Тел.: 022 652 01 17,
022 622 25 17
Факс: 022 652 01 17
www.cpk.org.pl
399
2/15/13 4:39 PM
ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE NA RZECZ KOBIET
Zakład dla Chronicznie Chorych
Kobiet
03-179 Warszawa
ul. Żywiczna 40;
poniedziałek – piątek:
9.00 – 17.00
Pomoc na polu:
Chorzy i niepełnosprawni
dom pomocy społecznej
dzienny dps
Chore kobiety:
środowiskowy dom
samopomocy
Tel.: (22) 811 25 80
Fax.: (22) 811 25 80
http://www.domopiekifelicjanki.waw.pl/ – _blank
www.domopieki-felicjanki.
waw.pl
Federacja na rzecz Kobiet
i Planowania Rodziny
00-150 Warszawa
ul. Nowolipie 13/15
Telefon Zaufania
działa od poniedziałku do piątku
w godz.: 16.00. – 20.00.
(22) 635 93 92
Federacja działa na rzecz
podstawowych praw
człowieka, w szczególności
prawa kobiet do
decydowania o tym
czy i kiedy mieć dzieci,
a także wyrównywanie
szans kobiet i mężczyzn.
Prowadzą szkolenia
z zakresu życia
seksualnego młodzieży
oraz porady ginekologa
i psychologa (również
w języku rosyjskim).
Tel./Fax.: 22 635 93 95
Fax.: 22 8878140
http://www.federa.org.pl/
www.federa.org.pl
[email protected]
[email protected]
Fundacja Centrum
Promocji Kobiet
00-660 Warszawa
ul. Lwowska 17/3
Misją Fundacji jest
kształtowanie świadomości
kobiet i mężczyzn
w oparciu o zasadę
równości. Podstawowym
celem Fundacji jest
przygotowywanie
i motywowanie kobiet
do świadomego, pełnego
i profesjonalnego
uczestniczenia w życiu
zawodowym, społecznym
i politycznym.
Tel.: 22 629 92 57, 22 465
90 41
Fax: 22 257 86 01
www.promocjakobiet.pl
e-mail: centrum@
promocjakobiet.pl
administracja@
promocjakobiet.pl
Fundacja PSF Centrum Kobiet
00-542 Warszawa
ul. Mokotowska 55
Fundacja za cel stawia
sobie działalność na rzecz
kobiet. Promuje feminizm
oraz równość kobiet
i mężczyzn.
Tel/Fax. 22 629 48 47
www.feministki.org.pl
400
2/15/13 4:39 PM
ОРГАНИЗАЦИИ, ДЕЙСТВУЮЩИЕ В ЗАЩИТУ ПРАВ ЖЕНЩИН
Учреждение для хронически
больных женщин
ул. Живична, 40;
понедельник–пятница
9.00–17.00
Помощь в области:
Больные и
нетрудоспособные
дом общественной помощи
(дневной) (DPS) Больные
женщины
местный дом самопомощи
Тел.: 022 811 25 80,
Факс: 022 811 25 80
www.domopieki-felicjanki.
waw.pl
Федерация в защиту
женщин и планирования
семьи
ул. Новолипе, 13/15
Телефон доверия работает с
понедельника по пятницу с
16.00 до 20.00
(22) 635 93 92
Федерация работает в
защиту основных прав
человека, в особенности
прав женщин принимать
решение о том, иметь ли,
и когда, детей, а также
равноправия мужчин и
женщин. Проводит обучение
в области сексуальной жизни
молодёжи и предоставляет
консультации гинеколога и
психолога (также по-русски).
Тел./Факс: 022 635 93
95, 887 81 40
www.federa.org.pl
[email protected]
[email protected]
Фонд Центр продвижения
женщин
ул. Львовска, 17/3
Миссия Фонда –
формирование сознания
женщин и мужчин на базе
принципа равноправия.
Основная цель Фонда –
подготовка и мотивирование
женщин сознательно,
полно и профессионально
участвовать в
профессиональной,
общественной и
политической жизни.
Tel.: 22 629 92 57, 22 465
90 41
Fax: 22 257 86 01
www.promocjakobiet.pl
e-mail: centrum@
promocjakobiet.pl
administracja@
promocjakobiet.pl
PSF Фонд женщин
ул. Мокотовска, 55
Цель Фонда – деятельность
в защиту женщин,
продвижение феминизма
и равноправия женщин и
мужчин.
Тел./Факс: 022 629 48 47
www.feministki.org.pl
401
2/15/13 4:39 PM
Europejskie Forum Właścicielek
Firm
02-796 Warszawa
ul. Wąwozowa 11 lok. 10
(III piętro)
Cele Stowarzyszenia:
Pomoc w rozwoju firm,
których właścicielkami są
kobiety
Budowa prestiżu
środowiska właścicielek
firm
Ochrona praw kobiet
Promowanie Kobiet
Wybitnych
Udzielanie pomocy
kobietom
Stworzenie bezpieczeństwa
zawodowego kobiet
Wymiana doświadczeń
i pomoc w dostosowaniu
firm do wymogów UE
Tel./Fax 22 403 76 76
www.efwf.pl
www.efwf.org
[email protected]
La Strada – Fundacja Przeciwko
Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu
00 – 956 Warszawa 10;
skrytka pocztowa 5;
Obecnie, po jedenastu
latach, fundacja jest częścią
składową międzynarodowej
sieci: La Strada Program
Prewencji Handlu Kobietami
z Europy Środkowej
i Wschodniej, który działa
w dziewięciu krajach,
takich jak: Białoruś, Bośnia
i Hercegowina, Bułgaria,
Holandia, Macedonia,
Mołdawia, Polska,
Republika Czeska i Ukraina.
We wszystkich krajach
prowadzone są analogiczne
formy działania, składające
się z trzech kampanii:
informacyjno – lobbingowej,
prewencyjno – edukacyjnej
oraz pomocy ofiarom.
Tel.: (22) 622 19 85,
628 99 99
Fax: (22) 622 19 85
E-mail: [email protected]
www.strada.org.pl
Telefon zaufania:
+48 22 628 99 99
(pomoc, porady)
od poniedziałku do piątku
w godzinach 9 – 19
*we środy 14 – 19
dyżur w języku rosyjskim
Fundacja Kobieca eFKa
Adres do korespondencji:
30-104 Kraków 45
skrytka pocztowa 12
Adres biura:
ul. Krakowska 19, I piętro
31-062 Kraków
Godziny otwarcia biura
i czytelni:
wtorek, czwartek od godz.
10.00 do 14.00
Centrum Kobiet jest
Tel./Fax: 012 / 430 19 70
miejscem, do którego
www.efka.org.pl
kobiety przychodzą, by
[email protected]
porozmawiać o feminizmie,
by się spotkać, podzielić
swoimi pomysłami
i zainspirować się
nawzajem.
402
2/15/13 4:39 PM
Европейский форум
владелиц фирм
ул. ул. Вонвозова, 11, кв.
10 (lVэтаж)
Цели Общества:
– Помощь в развитии фирм,
владелицами которых
являются женщины
– Создание престижа среды
владелиц фирм
– Защита прав женщин
– Продвижение выдающихся
женщин
– Предоставление помощи
женщинам
– Создание
профессиональной
безопасности женщин
– Обмен опытом и помощь
при приспосабливании
фирм к требованиями ЕС
Ла Страда – Фонд против
торговли людьми и
рабовладельчества
00-956, Варшава, 10, а/я 5
В настоящее время, по
истечении одиннадцати лет,
Фонд является составной
частью международной сети
«Ла Страда» . программы
Телефон доверия:
предотвращения торговли
+48 22 628 99 99 (помощь, женщинами из Центральной
консультации)
и Средней Европы.
Деятельность проводится
с понедельника по пятницу в девяти странах, таких,
9:00 -19:00
как: Беларусь, Босния и
среда 14.00 –
Герцеговина, Болгария,
19.00 (дежурство с
Нидерланды, Македония,
русскоязычным общением) Молдова, Польша, Чешская
Республика и Украина. Во
всех странах проводится
аналогичная форма
деятельности, состоящая
из трёх направлений:
информационная
деятельность и
лоббирование;
информационнообразовательная
деятельность и помощь и
поддержка пострадавшим.
Тел./Факс: 022 645 14 64
www.efwf.pl
www.efwf.org
[email protected]
Tel.: (22) 622 19 85,
628 99 99
Факс: 022 622 19 85
e-mail:[email protected] т
www.strada.org.pl
403
2/15/13 4:39 PM
Katolicka Fundacja Pomocy
Osobom Uzależnionym
i Dzieciom KARAN
03-802 Warszawa
ul. Skaryszewska 12
skr. poczt. 206
Adres do korespondencji:
03-750 Warszawa
ul. Grodzieńska 65
Celem Fundacji jest
ograniczanie patologii:
– udzielanie wszechstronnej
pomocy dorosłym,
młodzieży i dzieciom
z rodzin potrzebujących
pomocy, w których są
osoby uzależnione oraz
zagrożone uzależnieniem
– przygotowanie do życia
i zawodu dorosłych,
dzieci, młodzieży z rodzin, w których są
osoby uzależnione, oraz
wychowanków zakładów
wychowawczych
i domów dziecka oraz
ochrona ich zdrowia,
rozwoju, kształcenia
i wychowania.
Bezpłatna infolinia:
0800 120 289
Tel/Fax: 22 618 65 97
www.karan.pl
Ogólnopolskie Pogotowie dla
Ofiar Przemocy w Rodzinie
„Niebieska Linia”
Warszawska „Niebieska Linia”
02-121 Warszawa,
ul. Korotyńskiego 13,
Poradnia działa w dni
powszednie w godzinach
14.00 – 22.00;
dyżur prawny w ramach poradni
odbywa się w poniedziałki
i środy w godz.: 18.00 – 22.00.
Ogólnopolskie
Pogotowie dla Ofiar
Przemocy w Rodzinie
“Niebieska Linia” jest
placówką Instytutu
Psychologii Zdrowia
Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego.
W 2011 roku realizujemy
zadania zlecone przez
Urząd Miasta Warszawy.
Warszawska “Niebieska
Linia”: 22 668-70-00
Tel/Fax: (0 22) 824 25 01;
823 96 64
www.niebieskalinia.pl
[email protected]
Fundacja Rodzić po Ludzku
00-150 Warszawa
Ul. Nowolipie 13/15
czynne od poniedziałku
do piątku
w godz. 10.00 – 16.00
Organizacja pozarządowa
not for profit działająca na
rzecz kobiet w ciąży i matek
małych dzieci. Podejmująca
działania edukacyjne
i informacyjne (np. szkoła
rodzenia, masaże dla
dzieci), wpływanie na
zmiany systemu opieki
okołoporodowej w Polsce,
wzmocnienie i wspieranie
kobiet w otwartym
formułowaniu swoich
potrzeb i domaganiu się
swoich praw.
Tel. (0-22) 887 78 76, 77,
78
Fax: (0-22) 887 78 76, 77,
78 w. 69
e-mail: fundacja@
rodzicpoludzku.pl
www.rodzicpoludzku.pl
404
2/15/13 4:39 PM
Женский Фонд эФКа
Адрес для
корреспонденции:
30-104, Краков, 45, а/я 12
Адрес офиса:
ул.Краковска 19, lI этаж
31-062 Краков
Время работы офиса и
читального зала:
вторник, четверг с 10:00 до
14:00
Центр Женщин – место, куда Tel./Fax: 012 / 430 19 70
приходят женщины, чтобы
www.efka.org.pl
побеседовать о феминизме, [email protected]
встретиться, поделиться
своими идеями и оказать
взаимоподдержку.
Католический Фонд
помощи нарко- и
алкоголезависимым и
детям КАРАН
ул. Скарышевска, 12, а/я
206
Адрес для
корреспонденции:
ул. Гродзеньска, 65
Тел./Факс: (022) 618 65 97
Цель Фонда – ограничение
патологий:
– оказание всесторонней
помощи взрослым,
молодёжи и детям из
семей, нуждающихся
в помощи, в которых
есть нарко- и
алкоголезависимость, или
лицам, которым угрожает
эта зависимость;
– подготовка к жизни
и профессиональной
деятельности
взрослых, детей и
молодёжи из семей, в
которых есть нарко- и
алкоголезависимость,
а также воспитанников
воспитательных
учреждений и детских
домов, защита их
здоровья, развития,
образования и воспитания.
Бесплатная инфолиния:
0 800 120 289
www.karan.pl
Общепольская
спасательная служба для
жертв насилия в семье
«Голубая линия»
Варшавская «Голубая
линия»
ул. Коротыньскего 13
Консультация открыта в
рабочие дни с 14.00 до
22.00;
юридическое дежурство
в рамках консультации
проводится по
понедельникам и средам с
18.00 до 22.00
Общепольская спасательная
служба для жертв насилия
в семье «Голубая линия»
является учреждением
Института психологии
здоровья Польского
психологического общества.
В 2011 году реализуются
задания, полученные от
Городского управления
Варшавы, Фонда
гражданских инициатив
и других институтов и
организаций.
Варшавская «Голубая
Линия»: 22 668-70-00
Tel/Fax: (0 22) 824 25 01;
823 96 64
www.niebieskalinia.pl
[email protected]
405
2/15/13 4:39 PM
Stowarzyszenie Współpracy
Kobiet, NEWW- Polska
80-239 Gdańsk
Ul. Miszewskiego 17p 100
Porady prawnika:
poniedziałek, wtorek, środa
godz. 16 – 20
Prosimy o umawianie spotkań
przez telefon: (058) 344 38 53
Stowarzyszenie
działające na rzecz ofiar
przemocy, prowadzi
mediacje w konfliktach
rodzinnych, udziela
informacji dotyczących
praw w przypadku
rozwodów oraz pomocy
w wyegzekwowaniu
alimentów na siebie
i dzieci. Zajmuje się głównie
poradnictwem prawnym.
Tel: (58) 344 97 50
tel/fax: (58) 344 38 53
www.neww.org.pl
„Promyk” Stowarzyszenie
Przeciw Przemocy w Rodzinie
31-026 Kraków
Ul. Radziwiłłowska 8b
Dyżur telefoniczny: śr. i pt.
w godz. 17.30 – 19.30; grupa
wsparcia w pt. w godz. 18 – 20
Stowarzyszenie głównie
Tel. (0-12) 421-82-42
niesie pomoc ofiarom
Fax: (0 12) 421-82-42
przemocy w rodzinie,
obronę ich praw.
Towarzyszenie ofiarom
przemocy na procesach
karnych.
Pola działania:
-usługi socjalne,
-pomoc społeczna,
-działania międzynarodowe.
Centrum Interwencji Kryzysowej
PCK
80-345 Gdańsk
Pl. Gustkowicza 13
Centrum jest całodobowe.
Infolinia: 0 801 011 843
Działania: porady
psychologiczne, hotel,
działania wspierające osoby
potrzebujące pomocy,
współpraca z innymi
instytucjami.
Tel.: (58) 511 01 21, 511
01 22
www.cik.sos.pl
406
2/15/13 4:39 PM
Фонд «Рожать
по-человечески»
00-150, Варшава
ул. Новолипе, 13/15;
работает с понедельника
по пятницу с 10.00 до
16.00
Внеправительственная
организация not for profit,
проводящая деятельность в
защиту беременных женщин
и матерей малолетних
детей.Занимается
просветительской и
информационной
деятельностью (например,
школа рождения, массажи
для детей), оказывает
влияние на изменения
системы ухода за
роженицами в Польше,
укреплением и поддержкой
женщин при открытом
формулировании своих нужд
и требовании своих прав.
Тел.: 022 887 78 76, 77, 78
Факс: 022 887 78 76, 77,
78 доб. 69
[email protected]
www.rodzicpoludzku.pl
Объединение
сотрудничества женщин,
NEWW-Польша,
80-239, Гданьск
ул. Мишевского, 17, офис
100;
Консультации юриста:
понедельник, вторник,
среда
с 16:00 до 20:00
Запись на приём по
телефлну:
(058)344 38 53
Объединение, работающее
в защиту жертв насилия,
занимается посредничеством
в семейных конфликтах,
предоставляет информацию,
касающуюся вопросов
в случае разводов и
помощи при взыскании
алиментов для себя и детей.
Занимается в основном
юридической консультацией.
Tel: (58) 344 97 50
Факс/Тел.: (058) 344 38 53
E-mail:[email protected]
www.neww.org.pl
«Промык» («Лучик»)
Объединение против
насилия в семье
31-026, Краков
ул. Радзивилловска, 8б,
Дежурный телефон: среда
и пятница с 17.30 до 19.30
Группа поддержки –
пятница с 18.00 до 20.00
Объединение в основном
оказывает помощь жертвам
насилия в семье, защищает
их права.
Сопровождает жертв
насилия во время уголовных
процессов.
Области деятельности:
- социальные услуги,
- общественная помощь,
- международная
деятельность
Тел.: 012 421 82 42
Факс: 0 12 421 82 42
e-mail:[email protected]
Центр кризисной
интервенции ПКК
80-345, Гданьск
пл. Густковича, 13
Центр работает
круглосуточно.
Инфолиния: 0 801 011 843
Области деятельности:
психологические
консультации, гостиница,
поддержка лиц,
нуждающихся в помощи,
сотрудничество с другими
учреждениями.
Тел.: 058 511 01 21
Факс/Тел.: 058 511 01 22
e-mail:[email protected]
www.cik.sos.pl
407
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 3 PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY POLSKI
Podział administracyjny Polski 2011*
W dniu 1 stycznia 1999 roku wprowadzono w Polsce nowy podział administracyjny.
Obowiązujący od 1975 roku dwustopniowy podział administracyjny zastąpiono podziałem trójstopniowym, w którego skład wchodzą województwa, powiaty i gminy. Nowy
podział administracyjny, od chwili jego wprowadzenia w 1999 roku, uległ niewielkim
modyfikacjom. W 2002 roku utworzono 7 nowych powiatów i jedną nową gminę oraz
zlikwidowano 12 gmin, w 2003 roku zlikwidowano jeden powiat, w 2010 roku utworzono
jedną nową gminę. Dodatkowo co roku następują niewielkie korekty granic województw,
powiatów i gmin. Obecnie (stan na 1 stycznia 2011 r.) Polska dzieli się na 16 województw,
379 powiatów i 2479 gmin.
Województwa
Władzę administracyjną w województwie sprawują władze samorządowe oraz organy administracji rządowej. Władzę samorządową w województwie sprawuje sejmik wojewódzki
wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich na okres 4 lat i – jako organ wykonawczy – urząd marszałkowski, na którego czele stoi marszałek wybierany przez sejmik
wojewódzki. Władze centralne reprezentowane są przez urząd wojewódzki, na którego
czele stoi wojewoda, powoływany przez premiera i sprawujący nadzór nad legalnością
działania samorządu wojewódzkiego. Większość województw posiada jedną stolicę, będącą zarówno siedzibą władz samorządowych jak i rządowych. W dwóch województwach
istnieją dwie stolice – w jednej mieszczą się władze samorządowe, a w drugiej rządowe.
Województwa mają nazwy pochodzące od nazw regionów geograficzno-historycznych
(13 województw) lub od nazw głównych miast (3 województwa). Nazwy województw
ustalone zostały w formie przymiotnikowej, a oba człony ich nazwy należy pisać małą literą.
Powiaty
Powiaty są jednostkami samorządowymi, a ich władzę stanowi rada powiatu wybierana
w wyborach powszechnych i bezpośrednich na okres 4 lat. Władzę wykonawczą stanowi
urząd starosty powiatowego, na czele którego stoi starosta wybierany przez radę powiatu. Istnieją dwa rodzaje powiatów: powiaty ziemskie (314 jednostek) oraz miasta na
prawach powiatu (65 jednostek). Miasta na prawach powiatu, zwane również powiatami
grodzkimi, ustanowione zostały dla większych miast kraju. Powiaty posiadają po jednej
408
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 3 АДМИНИСТРАТИВНОЕ ДЕЛЕНИЕ
ПОЛЬШИ
Административное деление Польши 2011*
1 января 1999 года в Польше введёно новое административное деление. Существующее с 1975 года двухступенчатое административное деление заменено на трёхступенчатое, состоящее из воеводств, повятов и гмин. Новое административное
деление, с момента его введения в 1999 году, было немного видоизменено. В 2002
году образовано 7 новых повятов и одна новая гмина, а также ликвидировано 12
гмин, в 2003 году ликвидирован один повят, в 2010 году образована одна новая гмина.
Дополнительно ежегодно происходят небольшие коррективы границ воеводств,
повятов и гмин. В настоящее время (состояние на 1 января 2011 г.) Польша делится
на 16 воеводств, 379 повятов и 2479 гмин.
Воеводства
Административную власть в воеводстве осуществляют органы самоуправления и
органы административного управления. Органы самоуправления в воеводстве представлены воеводским сеймом, избираемым на всеобщих и прямых выборах на 4 года,
и маршальским управлением, являющимся исполнительным органом власти, во главе
которого стоит маршалек, избираемый воеводским сеймом. Центральные власти
представлены воеводским управлением, во главе которого стоит воевода, назначаемый премьером и осуществляющий контроль за легальностью работы воеводского
самоуправления. Большинство воеводств имеют одну столицу, которая является местонахождением как органов самоуправления, так и правительственных властей. В двух
воеводствах существуют две столицы – в одной находятся власти самоуправления,
а в другой правительственные органы. Названия воеводств происходят от названий
географически-исторических областей (13 воеводств) или от названий главных городов (3 воеводства). Названия воеводств пишутся в прилагательной форме, а обе
составные части их названия необходимо писать с маленькой буквы.
Повяты
Повяты являются единицами самоуправления, а их власть представлена советом повята, избираемого на всеобщих и прямых выборах на 4 года. Исполнительная власть
409
2/15/13 4:39 PM
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY POLSKI
siedzibie władz, lecz w wielu przypadkach miasto będące powiatem grodzkim jest również
siedzibą sąsiadującego z nim powiatu ziemskiego. Powiaty w większości nazwane zostały
od nazw ich siedzib, trzy powiaty mają nazwy pochodzące od nazw dwóch głównych
miast powiatu, a dwa mają nazwy pochodzące od nazw regionów geograficznych. Nazwy
powiatów ziemskich ustalone zostały w formie przymiotnikowej z pierwszym członem
„powiat”. W przypadku powiatów grodzkich nie ma w ich nazwie członu „powiat”, a nazwy
zapisuje się w mianowniku wielką literą, np. Zamość (tzn. nazwa powiatu jest identyczna
z nazwą miasta).
Gminy
Gminy są samorządowymi jednostkami podziału administracyjnego kraju, a ich władzę
stanowi rada gminy wybierana w wyborach powszechnych i bezpośrednich na okres 4 lat.
Władzę wykonawczą w gminach stanowią wójtowie (w gminach wiejskich), burmistrzowie
(w gminach miejsko-wiejskich i miejskich) lub prezydenci (w dużych gminach miejskich)
wybierani w wyborach bezpośrednich. Istnieją trzy rodzaje gmin: gminy wiejskie obejmujące wyłącznie tereny wiejskie; gminy miejsko-wiejskie obejmujące zarówno obszar miasta
jak i tereny wiejskie; gminy miejskie obejmujące wyłącznie obszar miasta. Każda gmina
posiada jedną siedzibę władz, w gminach wiejskich siedzibą władz jest wieś lub miasto
sąsiadujące z tą gminą, a w gminach miejsko-wiejskich i miejskich siedzibą władz jest
miasto (z jednym wyjątkiem). Gminy miejsko-wiejskie i miejskie obejmują wyłącznie po
jednym mieście, a każde miasto wchodzi w skład tylko jednej gminy. Miasta na prawach
powiatu są jednocześnie gminami – w tych przypadkach granice powiatu ściśle odpowiadają granicy jednej gminy. 1 stycznia 2011 r. w Polsce istniało 1571 gmin wiejskich, 602
gminy miejsko-wiejskie oraz 306 gmin miejskich, w tym 65 gmin będących jednocześnie
miastami na prawach powiatu. Nazwy niemal wszystkich gmin są takie same, jak nazwy
ich siedzib (z 29 wyjątkami). Miastami w Polsce są te miejscowości, które otrzymały
prawa miejskie lub którym został nadany status miasta. Miasta mają określone granice
i terytorium. Obszar miast wchodzących w skład gmin miejskich pokrywa się dokładnie
z obszarem tych gmin, natomiast obszary miast wchodzących w skład gmin miejsko-wiejskich stanowią tylko część powierzchni tych gmin. Obecnie w Polsce jest 908 miast.
410
2/15/13 4:39 PM
АДМИНИСТРАТИВНОЕ ДЕЛЕНИЕ ПОЛЬШИ
представлена повятовым управлением, во главе которого стоит избираемый повятовым советом староста. Существует два вида повятов: земские повяты (314 единиц)
и города на правах повята (65 единиц). Города на правах повята, называемые также
городскими повятами, были созданы в больших городах страны. Повяты имеют по
одному представительству власти, а во многих случаях город, являющийся городским
повятом, является также и представительством соседнего с ним земского повята.
Повяты в большинстве случаев получили название от названия местонахождения
своих представительств, три повята имеют название, происходящее от названий двух
главных городов повята, а два имеют название по названию географических областей.
Названия земских повятов были установлены в прилагательной форме с первой составной частью «повят». В случае городских повятов в их названии нет части «повят»,
а название пишется в именительном падеже с большой буквы, например Замость
(название повята является идентичным с названием города).
Гмины
Гмины являются административно-территориальными единицами самоуправления
в Польше, а их власти представлены советом гмины, избираемым на всеобщих и
прямых выборах на 4 года. Исполнительную власть в гминах представляют войты
(в деревенских гминах), бургомистры (в деревенско-городских и городских гминах)
или главы городского самоуправления (в больших городских гминах), избираемые
на прямых выборах. Существует три вида гмин: деревенские гмины, охватывающие
исключительно деревенские территории; деревенско-городские гмины, охватывающие как городские, так и деревенские территории; городские гмины, охватывающие
только городские территории. Каждая гмина имеет одно местонахождение представительства власти, в деревенских гминах местанохождением представительства власти является деревня или город, находящийся по соседству с гминой, а в
деревенско-городских и городских гминах местонахождением представительства
власти является город (с одним исключением). Деревенско-городские и городские
гмины охватывают исключительно по одному городу, а каждый город входит в состав
только одной гмины. Города, находящиеся на правах повята, являются одновременно
гминами – в таких случаях границы повята точно соответствуют границам одной
гмины. 1 января 2011 г. в Польше существовало 1571 деревенская гмина, 602 деревенско—городские гмины и 306 городских гмин, в том числе 65 гмин, одновременно
являющихся городами на правах повята. Названия почти всех гмин совпадают с
названиями местанахождения представительства власти (с 29 исключениями).
Городами в Польше являются те населённые пункты, которые получили городские
права или которым был признан статус города. Города имеют определённые границы и территории. Территории городов, входящих в состав городских гмин, точно
совпадают с территориями этих гмин, в то время как территории городов, входящих
в состав деревенско-городских гмин, составляют только часть площади этих гмин.
В настоящее время в Польше существует 908 городов.
411
2/15/13 4:39 PM
24
22
42
12
25
17
20
36
14
21
35
21
łódzkie
małopolskie
mazowieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko-mazurskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
37
11
21
14
16
17
13
19
31
18
21
19
314
26
19
20
12
ziemskie
POWIATY
5
1
4
3
4
19
1
2
4
3
3
3
65
3
4
4
2
grodzkie
314
71
160
118
123
167
102
116
226
114
177
182
2479
169
144
213
83
razem
35
3
16
13
25
49
5
16
19
11
18
14
306
36
17
20
9
razem
5
1
4
3
4
19
1
2
4
3
3
3
65
3
4
4
2
30
2
12
10
21
30
4
14
15
8
15
11
241
33
13
16
7
powiaty
pozostałe
grodzkie
miejskie
GMINY
50
32
34
27
17
22
26
33
90
53
26
47
602
55
35
22
33
miejsko-wiejskie
229
36
110
78
81
96
71
67
117
50
133
121
1571
78
92
171
41
wiejskie
*Źródło: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG)
379
29
23
24
14
razem
POLSKA
dolnośląskie
kujawsko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
WOJEWÓDZTWO
Lista powiatów i gmin wg typów, stan w dniu 1 stycznia 2011 r.
85
35
50
40
42
71
31
49
109
64
44
61
908
91
52
42
42
MIASTA
412
2/15/13 4:39 PM
20
36
14
21
35
21
поморское
силезское
свентокшиское
варминско-мазурское
великопольское
западно-поморское
18
31
19
13
17
16
14
21
11
37
19
21
12
20
3
4
2
1
19
4
3
4
1
5
3
3
2
4
4
3
114
226
116
102
167
123
118
160
71
314
182
177
83
213
144
169
городские
11
19
16
5
49
25
13
16
3
35
14
18
9
20
17
36
306
3
4
2
1
19
4
3
4
1
5
3
3
2
4
4
3
65
8
15
14
4
30
21
10
12
2
30
11
15
7
16
13
33
241
всего городские остальные
повяты
ГМИНЫ
53
90
33
26
22
17
27
34
32
50
47
26
33
22
35
55
602
деревенскогородские
50
117
67
71
96
81
78
110
36
229
121
133
41
171
92
78
1571
деревенские
*Главное управление геодезии и картографии, Комиссия стандартизации географических названий за пределами Республики Польша
25
17
подляское
опольское
подкарпатское
42
12
мазовецкое
24
22
14
любуское
лодзинское
24
люблинское
малопольское
23
19
26
29
нижнесилезское
куявско-поморское
65 2479
земские городские всего
314
всего
ПОВЯТЫ
379
ПОЛЬША
ВОЕВОДСТВО
Перечень повятов и гмин по типам на 1 января 20011г.
64
109
49
31
71
42
40
50
35
85
61
44
42
42
52
91
908
ГОРОДА
413
2/15/13 4:39 PM
19 947
17 972
25 122
13 988
18 219
15 183
35 558
9 412
17 846
20 187
10 310
12 333
11 711
24 173
29 826
22 892
POWIERZCHNIA
OGÓLNA
(stan w dniu
31.12.2010)
w tys.
2 877,8
2 069,5
2 151,9
1 011,0
2 534,4
3 310,1
5 242,9
1 028,6
2 103,5
1 188,3
2 240,3
4 635,9
1 266,0
1 427,2
3 419,4
1 693,1
LUDNOŚĆ
(stan w dniu
31.12.2010) w tys.
107,6
86,4
69,4
85,8
93,1
86,3
157,7
84,8
69,0
73,0
94,9
108,0
80,0
74,2
104,4
90,7
PKB na
1 mieszkańca
w 2008 r.
POLSKA=100
Wrocław
Bydgoszcz
Lublin
Gorzów Wielkopolski
Łódź
Kraków
Warszawa
Opole
Rzeszów
Białystok
Gdańsk
Katowice
Kielce
Olsztyn
Poznań
Szczecin
MIASTO
siedziba wojewody
633,0
356,2
348,5
125,4
737,1
756,2
1 720,4
125,7
178,2
295,2
457,0
306,8
203,8
176,5
551,6
405,6
LUDNOŚĆ
(stan w dniu
31.12.2010)
w tys.
PKB (produkt krajowy brutto) – pojęcie ekonomiczne, oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju
w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku). Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia np.
pochodzenie kapitału, własność firmy itp.
dolnośląskie
kujawsko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
WOJEWÓDZTWA
Podstawowe dane o województwach w 2010 r. przedstawia następująca tablica:**
414
2/15/13 4:39 PM
18 219
15 183
35 558
9 412
17 846
20 187
10 310
12 333
11 711
24 173
29 826
22 892
нижнесилезское
куявско-поморское
люблинское
любуское
лодзинское
малопольское
мазовецкое
опольское
подкарпатское
подляское
поморское
силезское
свентокшиское
варминьско-мазурское
великопольское
Западнопоморское
2 534,4
3 310,1
5 242,9
1 028,6
2 103,5
1 188,3
2 240,3
4 635,9
1 266,0
1 427,2
3 419,4
1 693,1
2 877,8
2 069,5
2 151,9
1 011,0
НАСЕЛЕНИЕ
(состояние на
31.12.2010) в тыс.
93,1
86,3
157,7
84,8
69,0
73,0
94,9
108,0
80,0
74,2
104,4
90,7
107,6
86,4
69,4
85,8
ВНП на 1
жителя в 2008 г.
ПОЛЬША=100
Вроцлав
Быдгощч
Люблин
Велькопольский
Гожув
Лодзь
Краков
Варшава
Ополе
Жешов
Белосток
Гданьск
Катовице
Кельце
Ольштын
Познань
Щецын
ГОРОД –
местонахождение
воеводы
737,1
756,2
1 720,4
125,7
178,2
295,2
457,0
306,8
203,8
176,5
551,6
405,6
НАСЕЛЕНИЕ
31.12.2010)
в тыс.
633,0
356,2
348,5
125,4
ВНП (валовой национальный продукт) – экономическое понятие, означающее один из основных показателей национального
дохода, использующийся в национальных расчётах. ВНП описывает совокупную стоимость конечных благ и услуг, созданных
на территории данной страны за определённой период (чаще за год). Географические критерии являются единственными и
решающими. Не имеет значение, например, происхождение капитала, собственность фирмы и т.п.
ОБЩАЯ ПЛОЩАДЬ
31.12.2010)
в тыс.
19 947
17 972
25 122
13 988
ВОЕВОДСТВА
Основная информация о воеводствах в 2010г. представлена в таблице:**
415
2/15/13 4:39 PM
Gęstość zaludnienia na 1 km2 według województw – stan w dniu 31.12.2010 r.
pomorskie
zachodniopomorskie
podlaskie
kujawsko-pomorskie
mazowieckie
wielkopolskie
lubuskie
łódzkie
lubelskie
dolnośląskie
opolskie
świętokrzyskie
śląskie
podkarpackie
małopolskie
Gęstość zaludnienia na 1 km2
58
80
100
120
140
220
376 osób
Największa liczba ludności zamieszkuje województwo śląskie, a najmniejsza – województwa: zachodnio-pomorskie, lubuskie, warmińsko-mazurskie i podlaskie. Średnia gęstość
zaludnienia Polski wynosi 122,2 osoby na 1 km2.
416
2/15/13 4:39 PM
Плотность населения на 1 км2 по воеводствам – состояние на 31.12.2010 г.
pomorskie
zachodniopomorskie
podlaskie
kujawsko-pomorskie
mazowieckie
wielkopolskie
lubuskie
łódzkie
lubelskie
dolnośląskie
opolskie
świętokrzyskie
śląskie
podkarpackie
małopolskie
Плотность населения на 1км2
58
80
100
120
140
220
376 человек
Самая большая численность населения – в Силезском воеводстве, а самая маленькая
– в воеводствах: Западнопоморском, Любуском, Варминьско-мазурском и Подляском. Средняя плотность населения Польши составляет 122,2 человека на 1 км2.
417
2/15/13 4:39 PM
Ludność
LUDNOŚĆ
Ogółem (stan w dniu 31 grudnia) w tys.
mężczyźni
kobiety
W % ogółem:
miasta
wieś
ludność w wieku:
przedprodukcyjnym:
produkcyjnym:
poprodukcyjnym:
Kobiety na 100 mężczyzn:
miasta
wieś
Migracje zagraniczne na pobyt stały w tys.:
imigranci
emigranci
saldo migracji
2005
2009
2010
38 157
18 454
19 703
38 167
18 429
19 738
38 200
18 444
19 756
61,4
38,6
61,0
39,0
60,9
39,1
20,6
64,0
15,4
106,8
110,7
100,9
19,0
64,5
16,5
107,1
111,2
101,0
18,7
64,4
16,9
107,1
111,2
101,0
9,3
22,2
-12,9
17,4
18,6
-1,2
15,2
17,4
-2,2
** – Źródło: Główny Urząd Statystyczny (GUS)
418
2/15/13 4:39 PM
Население
НАСЕЛЕНИЕ
2005
2009
2010
Всего (на 31 декабря) в тыс.
38 157
мужчины
18 454
женщины
19 703
В % всего:
город
61,4
деревня
38,6
население в возрасте:
молодёжь
20,6
работоспособном
64,0
пенсионном
15,4
Женщин на 100 мужчин:
106,8
город
110,7
деревня
100,9
Заграничная миграция на постоянное пребывание в тыс.:
иммигранты
9,3
эмигранты
22,2
Сальдо миграции
-12,9
38 167
18 429
19 738
38 200
18 444
19 756
61,0
39,0
60,9
39,1
19,0
64,5
16,5
107,1
111,2
101,0
18,7
64,4
16,9
107,1
111,2
101,0
17,4
18,6
-1,2
15,2
17,4
-2,2
** – Источник: Главное Статистическое Управление (ГСУ)
419
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 4 ODLEGŁOŚCI KOLEJOWE I DROGOWE
MIĘDZY WYBRANYMI MIEJSCOWOŚCIAMI
Warszawa
184
329
298
292
175
133
306
327
520
Szczecin
704
376
535
613
695
454
217
770
Rzeszów
511
656
235
157
215
389
553
Poznań
490
295
318
396
481
237
Łódź
317
389
237
283
321
Lublin
343
504
380
312
Kraków
476
610
78
Katowice
482
532
Gdańsk
414
Białystok
Białystok
385
348
520
370
765
291
415
529
236
303
169
209
320
445
133
215
252
469
168
683
163
421
289
257
397
162
623
294
253
77
337
201
320
239
546
292
176
534
580
506
333
301
627
356
343
444
385
488
490
258
329
499
426
663
196
544
Wrocław
373
Warszawa
423
Szczecin
165
Rzeszów
243
Poznań
518
Łódź
266
Lublin
188
Kraków
460
Katowice
569
Gdańsk
Wrocław
Na polu białym – odległości drogowe/ На белом фоне – протяженность автотрасс
Na polu szarym – odległości kolejowe/ На цветном фоне – протяженность
железнодорожных путей
420
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 4 ПРОТЯЖЕННОСТЬ ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫХ
ПУТЕЙ И АВТОТРАСС В ПОЛЬШЕ
Составил Артур Жезьник
Warszawa
184
329
298
292
175
133
306
327
520
Szczecin
704
376
535
613
695
454
217
770
Rzeszów
511
656
235
157
215
389
553
Poznań
490
295
318
396
481
237
Łódź
317
389
237
283
321
Lublin
343
504
380
312
Kraków
476
610
78
Katowice
482
532
Gdańsk
414
Białystok
Białystok
385
348
520
370
765
291
415
529
236
303
169
209
320
445
133
215
252
469
168
683
163
421
289
257
397
162
623
294
253
77
337
201
320
239
546
292
176
534
580
506
333
301
627
356
343
444
385
488
490
258
329
499
426
663
196
544
Wrocław
373
Warszawa
423
Szczecin
165
Rzeszów
243
Poznań
518
Łódź
266
Lublin
188
Kraków
460
Katowice
569
Gdańsk
Wrocław
На белом фоне – протяженность автотрасс
На цветном фоне – протяженность железнодорожных путей
421
2/15/13 4:39 PM
ODLEGŁOŚCI KOLEJOWE I DROGOWE MIĘDZY WYBRANYMI MIEJSCOWOŚCIAMI
Ponadto, w internecie można znaleźć wiele przydatnych stron, dzięki którym możliwe
jest obliczenie odległości między miejscowościami, a także wytyczenie trasy przejazdu,
jak również przeglądanie map. Oto niektóre z nich prezentujące wspomniane możliwości:
http://odleglosc.dojazd.org/
http://www.odleglosci.info/
http://www.targeo.pl/
http://mapa.targeo.pl/
http://mapa.drogowa.pl/
422
2/15/13 4:39 PM
ПРОТЯЖЕННОСТЬ ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫХ ПУТЕЙ И АВТОТРАСС В ПОЛЬШЕ
Кроме того, в Интернете есть множество полезных сайтов, благодаря которым можно
рассчитать растояния между пунками, а также наметить маршрут и ознакомиться
с картами. Перечень некоторых из них:
http://odleglosc.dojazd.org/
http://www.odleglosci.info/
http://www.targeo.pl/
http://mapa.targeo.pl/
http://mapa.drogowa.pl/
423
2/15/13 4:39 PM
ROZDZIAŁ 5 WAŻNIEJSZE INSTYTUCJE
W WOJEWÓDZTWACH
424
2/15/13 4:39 PM
ГЛАВА 5 ВАЖНЕЙШИЕ УЧРЕЖДЕНИЯ
В ВОЕВОДСТВАХ
Составил и актулизировал: Артур Жезьник
425
2/15/13 4:39 PM
85-950 Bydgoszcz
ul. Jagiellońska 3
20-914 Lublin
ul. Spokojna 4
66-400 Gorzów
Wlkp.
ul. Jagiellończyka
8
90-992 Łódź
ul. Piotrkowska 104
31-156 Kraków
ul. Basztowa 22
00-950 Warszawa
Pl. Bankowy 3/5
45-082 Opole
ul. Piastowska 14
KujawskoPomorskie
Lubelskie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Łódzkie
Lubuskie
50-951 Wrocław
Pl. Powstańców
Warszawy 1
Dolnośląskie
Województwa/ Adres siedziby
Воеводства
Wojewody/Адреса
офисов Воеводы
585 61 00
360 63 00
360 63 04
(77) 452 41 25
452 41 26
(22) 695 65 88
695-65-45
(12) 392 12 00
392 15 27
(42) 664 10 00
664 10 01
665 22 00
655 22 01
665 22 02
665 22 09
615 57 00
532 01 01
532 17 37
738 19 00
738 11 11
738 11 31
420 70 01
420 70 22
319 91 02
319 91 00
639 92 00
631 51 03
631 51 00
631 51 04
535 12 20
535 12 29
733 83 00
733 83 04
452 45 68
452 45 75
551 24 00
422 99 18
616 02 83
636 34 71
720 84 12
538 52 00
tel. Komendy tel. Straż Pożarna
Kuratorium
Wojewódzkiej
– Komendy
Oświaty/
Policji/Тел. Wojewódzkie/Тел.
Окружной
Воеводского в пожарную часть
отдел
отделения
воеводства просвещения
полиции
782 42 59
368 22 01
340 63 48
368 22 36
605 58 88
368 22 37
50
368 22 34
341 00 01
(56) 658 01 24
349 76 39
255 73 00
255 73 03
254 77 07
263 75 27
561 80 00 (48) 362 91 91
561 80 02
561 80 10
454 00 67
427 19 00
454 00 68
422 21 00
454 00 69
422 21 01
454 00 70
422 21 02
422 21 03
254 70 00
532 15 17
532 45 10
(95) 711 56 00 (68) 456 07 00
(52) 349 79 13
349 77 20
349 77 21
(81) 742 43 08
(71) 340 62 73
34060
00
Numer kie- tel. Urzędu
tel. Izby
runkowy/
Woje- Skarbowej/тел.
Междугородний wódzkiego/ Казначейской
код
Тел.
Палаты
учреждения
WAŻNIEJSZE INSTYTUCJE W WOJEWÓDZTWACH
426
2/15/13 4:39 PM
15-213 Białystok
ul. Mickiewicza 3
80-958 Gdańsk
ul. Okopowa 21/17
40-032 Katowice
ul. Jagiellońska 25
25-955 Kielce
Al. IX Wieków Kielc
3
10-959 Olsztyn
ul. Piłsudskiego 7/9
60-967 Poznań
Al. Niepodległości
16/18
70-502 Szczecin
ul. Wały Chrobrego
4
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Wielkopolskie
ZachodnioPomorskie
WarmińskoMazurskie
00-959 Rzeszów
ul. Grunwaldzka 15
Podkarpackie
(61) 854 10 71
854 13 00
854 15 42
854 17 74
854 19 17
(91) 430 35 00
(89) 523 22 00
(41) 344 29 56
342 11 15
(32) 207 77 77
(58) 307 76 95
(85) 743 93 15
(17) 867 10 00
480 36 00
858 61 00
534 49 44
340 51 02
207 60 00
788 60 00
300 23 00
300 23 60
869 60 18
850 36 00
862 56 16
821 19 00
433 32 01
841 38 18
522 39 00
349 22 22
200 22 22
200 15 99
321 59 00
675 40 11
654 48 50
858 29 00
510 997 111
858 26 22
858 23 10
862 81 50
480 88 00
480 88 01
480 88 03
821 52 00
525 95 00
365 32 04
356 32 05
604 01 00
677 27 53
653 73 28
653 76 40
743 54 16
347 78 00
442 75 00
854 17 26
523 26 00
527 22 50
342 16 34
207 74 38
322 29 00
748 48 48
852 33 03 w.234
867 19 54
i 240 800 177 333
ВАЖНЕЙШИЕ УЧРЕЖДЕНИЯ В ВОЕВОДСТВАХ
427
2/15/13 4:39 PM
2/15/13 4:39 PM
Wydawca składa serdeczne podziękowania wszystkim, którzy zaangażowali się w przygotowanie niniejszej
publikacji, poświęcając swój czas i wiedzę.
Издатель сердечно благодарит всех, кто посвящая своё время и знания помагал в приготовлении
данной публикации.
Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie komunikaty lub publikacje zamieszczone w poradniku
spoczywa na ich autorach. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystania
udostępnionych informacji.
Всю ответственность за информацию, опубликованную в справочнике, несут его авторы.
Европейская комиссия не несёт ответственности за способ применения предоставленной
информации.
Rozdziały: 1 części II, 2 części III, 1 – 3 i 5 części IV przygotowane zostały na podstawie następujących
opracowań z serii „Poznaj Swoje Prawa”:
„Kto i kiedy może otrzymać zasiłek z pomocy społecznej”, Renata Niecikowska, Rafał Kowalski, wydanie XIV
„Bezrobotni – pomoc, rejestracja, uprawnienia”, Ewa Bartoszyńska, Jacek Białas, Rafał Kowalski, Anna Kuć,
wydanie XIII
„Kto może otrzymać dodatek mieszkaniowy”, Renata Niecikowska, Rafał Kowalski, wydanie XI
„Świadczenia rodzinne”, Rafał Kowalski, wydanie V
„Niepełnosprawni – orzecznictwo rentowe i pozarentowe”, Anita Siemaszko, wydanie IX
„Obywatel w urzędzie”, Jacek Białas, wydanie V
Wydawcą serii jest Stowarzyszenie Klon/Jawor. Publikacje można zamówić za pośrednictwem sklepu
internetowego pod adresem http://sklep.ngo.pl.
Главы: 1 части II, 2 части III, 1-3 и 5 части IV приготовлены на основании следующих монографий из
серии «Познай свои права»:
«Кто и когда может рассчитывать на социальную помощь в виде пособия», Рената Нетиковска, Рафал
Ковальски, издание XIV
«Безработные – помощь, регистрация, права», Эва Бартошиньска, Яцек Бялас, Рафал Ковальски, Анна
Куть, издание XIII
Кто имеет право на получение жилищной надбавки, издание XI
Семейные пособия, издание V
Лица с ограниченной трудоспособностью. Медицинская экспертиза – пенсионная и непенсионная по
инвалидности, издание IX
1 Гражданин в учреждении, издание V
Серия издана Обществом Klon/Jawor. Публикацию можно заказать в интернет магазине http://sklep.ngo.pl.
2/15/13 4:39 PM
Centrum Pomocy Uchodźcom i Repatriantom PAH
ul. Szpitalna 5/18, 00-031 Warszawa
tel. (022) 828 88 82 w. 250, fax. (022) 828 88 82 w. 245
Fundacja „Polska Akcja Humanitarna” (PAH) jest organizacją pozarządową. Misją PAH jest uczynić
świat lepszym przez zmniejszanie cierpienia i niesienia wartości humanitarnych.
W marcu 2004 r. Fundacja uzyskała status organizacji pożytku publicznego.
Od stycznia 2002 r. PAH uruchomiła Program Pomocy Repatriantom. Jego celem jest pomoc
w adaptacji i integracji repatriantom i członkom ich najbliższej rodziny oraz kształtowanie postaw
akceptacji dla tej grupy w polskim społeczeństwie.
Stowarzyszenie Klon/Jawor
ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa
tel. 22 828 91 28, fax 22 828 91 29
www.klon.org.pl, www.ngo.pl
Stowarzyszenie Klon/Jawor wspiera organizacje pozarządowe i aktywność obywatelską poprzez: zbieranie, tworzenie, dostarczanie informacji o organizacjach i inicjatywach obywatelskich
oraz działaniach im służących; wzmacnianie współpracy między organizacjami pozarządowymi
a sektorami administracji, biznesu i mediów; inicjowanie debat i tworzenie przestrzeni do analiz
i rozważań nad sprawami ważnymi dla społeczeństwa obywatelskiego.
Nasze główne działania:
– od 10 lat prowadzimy portal organizacji pozarządowych ngo.pl – największe źródło informacji
o i dla organizacji pozarządowych w Polsce
– prowadzimy internetową bazę danych o stowarzyszeniach, fundacjach i instytucjach bazy.ngo.pl
– wydajemy broszury dla organizacji pozarządowych z serii 3w* „Warto Wiedzieć Więcej”
oraz dla różnych grup społecznych (niepełnosprawnych, seniorów, bezrobotnych) z serii PSP
„Poznaj Swoje Prawa”
– prowadzimy największe, regularne badania organizacji pozarządowych (m.in. „Kondycja III
sektora”), aktywności obywatelskiej („Wolontariat, filantropia…”) oraz współpracy z administracją
– udzielamy porad i informacji w Informatorium dla organizacji pozarządowych
2/15/13 4:39 PM
Польская Гуманитарная Акция Центр помощи беженцам и репатриантам
ул. Шпитальна 5/18. 00-031 Варшава
тел. (22) 828 88 82 внутр. 250 , факс: (22) 831 99 38
Фонд «Польская Гуманитарная Акция” (ПГА) является неправительственной организацией.
Миссия ПГА заключается в том, чтобы сделать мир лучше, уменьшая страдания посредством
популяризации гуманитарных ценностей.
В марте 2004 года Фонд получил статус общественно-полезной организации.
С января 2002 года ПГА запустил программу помощи репатриантам. Его целью является
оказание помощи в адаптации и интеграции репатриантов и членов их семей, а также формирование основ принятия этой группы польским обществом.
Общество Klon/Jawor
ул. Шпитальна 5/5, 00-031 Варшава
тел. (22) 8289128, тел./факс: (22) 8289129
www.klon.org.pl, www.ngo.pl
Общество Klon/Jawor занимается поддержкой внеправительственных организаций и гражданской инициативы путём сбора, обработки и предоставления соответсвующей информации об инициативах направленных на их поддержку; укрепления сотрудничества между
внеправительственными организациями и сектором администрации, бизнеса и СМИ; организации дискуссий и создания пространства для проведения анализов и рассуждений на
важные, с точки зрения гражданского общества, темы.
Наша основная деятельность:
– 10 лет мы ведем портал внеправительственных организаций ngo.pl – самый большой
источник информации в Польше о внеправительственных организациях и для них ведем
в интернете базу данных о товариществах, фондах и учреждениях bazy.ngo.pl
– издаём брошюры для внеправительственных организаций из серии «Стоит Знать
Больше» (3w* „Warto Wiedzieć Więcej”) и для разных общественных групп (инвалидов,
пожилых людей, безработных) из серии «Изучи свои права» (PSP „Poznaj Swoje Prawa”)
– проводим самые большие, регулярные исследования внеправительственных организаций (в частности, «Состояние lll сектора» („Kondycja III sektora”)), гражданской активности («Практика, благотворительность...» („Wolontariat, filantropia…”)) и сотрудничаем с
администрацией
– даём консультации и предоставляем информацию в Informatorium для внеправительственных организаций.
2/15/13 4:39 PM
Publikacja została wydana w ramach projektu „Dobry start w zasięgu ręki! – 2” Projekt uzyskał
dofinansowanie ze środków udostępnionych w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji
Obywateli Państw Trzecich oraz budżetu państwa.
Публикация издана в рамках проекта „Удачный старт в пределах ваших возможностей -2”. Проект
получил финансовую поддержку, предоставленную из средств Европейского Фонда в пользу
Интеграции Граждан Третьих Стран, а также из бюджетных средств.
Publikacja powstała przy wsparciu finansowym Fundacji PKO Banku Polskiego.
Публикация появилась благодаря финансовой поддержке Фонда «PKO Banku Polskiego».
Publikacja powstała przy współpracy/Публикация появилась при сотрудничестве:
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych/Министерство внутренних дел
Stowarzyszenie KLON/JAWOR/Товарищество КЛЁН/ЯВОР
Redakcja:
Jolanta Daniel
Magdalena Syrek
Dominika Springer
Marianna Ferenc
Редакция:
Иоланта Даниел
Магдалена Сырэк
Доминика Спрингер
Марианна Ференц
Przekład i redakcja wersji rosyjskiej/Перевод и редакция русскоязычной версии: Igor Położencew
Korekta wersji rosyjskiej/Pедактирование текста перевода на русский язык: Julia Redlińska, Viachaslau
Zdanevich, Roman Piwowarski
Opracowanie graficzne, skład, łamanie/Графическое оформление, набор текста, вёрстка:
Druk i oprawa/Печать и оформление:
Vektor
Wydawca/издатель:
Polska Akcja Humanitarna
Ul. Szpitalna 5/ 3, 00-031 Warszawa
tel. +48 22 828 88 82, fax. +48 22 831 99 38
e-mail: [email protected], http://www.pah.org.pl/
© Copyright by Polska Akcja Humanitarna
ISBN 978-83-63069-34-6
2/15/13 4:39 PM

rozdział 2 - Polska Akcja Humanitarna

Transkrypt

Podobne dokumenty

Spis treści - Instytut Sztuki PAN