KOMENTARZ DO TABELI KLAS GRUNTÓW W CZĘŚCI

Transkrypt

R O C Z N IK I
GLEBOZNAW CZE
T . IX , z. 1,
W ARSZAW A
1960
KOM ENTARZ DO TABELI K LA S GRUNTÓW
W CZĘŚCI DOTYCZĄCEJ K L A SY FIK A C JI BO N ITA C Y JN EJ
GLEB TRW AŁYCH UŻYTKÓW ZIELONYCH
opracow any przez K om isję w składzie:
S. Kow aliński, M. K w inichidze, J. P rończuk, Cz. Św ięcicki, S. Zaw adzki
W ytyczne klasyfikacji bonitacyjnej gleb trw ały ch użyków zielonych
zostały przy jęte, po w prow adzeniu pew nych popraw ek i uzupełnień, na
posiedzeniu w dniu 13 m arca 1959 r. przez kom isję w yłonioną n a zebra
niu K om isji K lasyfikacji i K arto g rafii gleb PTG w następ u jący m skła
dzie: przedstaw iciel M inisterstw a R olnictw a — naczelnik w ydziału
m gr inż. F. C zarnow ski, prof. d r M. K w inichidze, prof, d r A. M usiero
wicz, doc. d r J. P rończuk, d r C. Święcicki, m gr T. W itek.
K ilkuletnia p ra k ty k a klasyfikacyjna gleb łąkow ych w ykazała, że są
popełniane liczne błędy w technicznym w ykonaniu klasyfikacji gleb łą
kowych zarów no w w aru n k ach terenow ych, jak i w opracow aniu kam e
ralnym . Błędy te są na ogół w ynikiem pew nych nieścisłości w in te rp re
tacji rozporządzeń w ykonaw czych oraz brak ó w tabeli klas gruntów pod
trw ałym i użytkam i zielonym i. A by uniknąć w przyszłości podobnych
usterek oraz, aby uczynić m ateriały klasyfikacyjne z gleb trw ały ch u ż y t
ków zielonych pełniejszym i pod w zględem gleboznawczym i bardziej
przydatnym i do opracow ania m ap glebow o-bonitacyjnych w skali
1 : 25 000, opracow ano poniższe w yjaśnienia i uzupełnienia dotyczące:
— podstaw i k ry te rió w klasyfikacji bonitacyjnej gleb trw ały ch uży t
ków zielonych,
— tab eli klas gleb trw ały c h użytków zielonych.
PODSTAWY I KRYTERIA KLASYFIKACJI BONITACYJNEJ GLEB TRWAŁYCH
UŻYTKÓW ZIELONYCH
K lasyfikacja gleb trwałych użytków zielonych łąkowych i pastw iskow ych po
winna się opierać głównie na:
1. Budowie profilu glebowego i jego cechach, np.:
a) w łaściw ości skał m acierzystych,
b) poziomy zróżnicowania profilu glebowego,
c) cechy morfologiczne gleb i inne, podobnie jak przy glebach ornych.
150
K o m e n t a r z do b o n ita c y jn e j k la s y f ik a c j i
2. Potencjalnych możliwościach produkcyjnych gleb uzależnionych od
a) w łaściw ości fizycznych, chem icznych i biochemicznyh gleb,
b) .stosunków wodnyh,
c) takich czynników, jak stosunki klim atyczne danego terenu, relief, do
stępność terenu, pokrycie terenu elem entam i utrudniającymi użytkowanie.
3. W pływie technicznych urządzeń m elioracyjnych:
a) odwodnienia,
b) nawodnienia.
4. Składzie gatunkowym roślinności i wydlajności (plonie).
Czynniki te należy rozpatrywać w ich wzajem nym kom pleksowym powiązaniu,
uwzględniając przy tym podział typologiczny na grupy rodzajowe trwałych użyt
ków zielonych oraz normy siana łąkow ego ustalone przez Polski Kom itet Norma
lizacyjny. N ależy przy tym pamiętać, że efektyw ne plony siana nie powinny być
zasadniczym kryterium bonitacji gleb użytków zielonych, gdyż są one uzależnione
od zabiegów agrotechnicznych. Podstawową czynnością przy bonitacji gleb łąko
wych powinno być dokładne zbadanie iprofilu glebowego i jego cech m orfologicz
nych w odkrywkach glebowych, tak jak się to czyni przy glebach ornych.
Badając budlowę profilów glebowych należy podkreślić potencjalne m ożliwości
produkcyjne gleb na podstawie:
1. W yodrębnienia dwóch zasadniczych grup gleb:
— grupy gleb trwałych użytków zielonych w ykształconych z utworów m ine
ralnych, uwzględniając następujące typy:
a) gleby brunatne1,
b) czarnoziemy,
c) czarne ziemie,
d) mady,
e) rędziny,
f) gleby glejow e wytworzone z utworów niezam ulanych i z utworów zamu
lanych, zwanych m ułowo-bagiennym i.
Jeżeli gleby w ym ienione w pkt. a, b, c, d, wykazują w profilu silne ogle jenie
(poziom oglejenia w ystępuje bezpośrednio pod poziomem próchnicznym lub nie
głębiej 40 cm), wówczas nazywam y je glebam i glejowym i, dlodając do symbolu
typu gleby znaczek (G), np. gleby brunatne glejow e BZ(G). W takim ujęciu nazwa
gleby m ułow o-bagiennej aluw ialnej odpowiada nazwie m ady glejowej.
— grupy gleb trwałych użytków zielonych w ykształconych z utworów organogenicznych (gleby bagienne):
a) gleby torfowo-m ineralne (głębokość w arstw y torfowej do 50 cm),
b) torfowe,
c) m urszow e2,
d) torfowo-m ułow e (głębokość w arstwy torfowej do 50 cm) i m ułowo-torfowe.
Przy badaniu gleb trwałych użytków zielonych, w ykształconych <z utworów m i
neralnych, bierze się pod uwagę it€ wszystkie cechy morfologiczne co przy badaniu
gleb ornych. Należy zaznaczyć jednak, że charakterystycznym dla gleb łąkowych
wykształconych z utworów m ineralnych jest proces oglejenia, jak również ogle
jenia podłoża m ineralnego gleb w ykształconych z torfów.
1 w p e w n y c h p r z y p a d k a c h m o g ą ró w n ie ż w y s t ę p o w a ć g le b y b ie lic o w e , k t ó r e n a le ż y
o z n a c z a ć s y m b o le m A Z ;
p a m i ę t a ć j e d n a k n a le ż y , a b y n ie u to ż s a m ia ć p o z io m u w y b ie lo n e g o
g le b g le jo w y c h z p o z io m e m w y m y c ia A 4 g le b b ie lic o w y c h , g a t u n k i n a l e ż y o z n a c z a ć t a k j a k p r z y
g le b a c h b r u n a t n y c h — m a ły m i l i t e r a m i a l f a b e t u ła c iń s k ie g o .
2 P o d p o ję c ie m g le b m u r s z o w y c h n a le ż y r o z u m ie ć g le b y w y tw o r z o n e z g le b to r f o w o m u ło w y c h , k t ó r e u le g ły p r o c e s o w i m u r s z e n i a .
151
P rzy b adaniu gleb trw a ły ch u żytk ów zielon ych , w y k szta łco n y ch z u tw orów
otgan ogen iczn ych , bierze się podl u w a g ę obok cech m orfologiczn ych , tak ich jak
w glebach m in eraln ych, rów n ież i t.e cechy, które są ty p o w e dla g leb b a gien n ych ,
a nie w y stęp u ją w gleb ach m in eraln ych , np.: stop ień rozk ład u m a sy organicznej,
stopień zam ulenia, zaw artość w apna łąk ow ego i ru d y d arn iow ej, w iw ia n itu , g itii itp.
2. W yd zielen ia rodzaju gleb na p o d sta w ie ch arak teru ,sk a ły m a cierzy stej,
u w zględ n iając jej poch od zen ie geologiczn e.
3. W yróżnienia g a tu n k ó w i odm ian g leb o w y ch na p o d sta w ie sk ład u m ech a
n iczn ego w zględ n ie składlu m asy organogenicznej gleb w y k szta łco n y ch z torfów
oraz innych cech m orfologiczn ych .
P o ten cja ln e m o żliw o ści prod u k cyjn e g leb u w aru n k ow an e sa ich w ła ściw o ścia m i
fizyczn ym i (strukturalność, p rzep u szczaln ość, pod siąk an ie, p ojem n ość w odna, ciężar
o b jętościow y itp). i ch em iczn ym i (pH , za w a rto ść p róch n icy, zaw artość w ęg la n ó w ,
zasobność w sk ład n ik i od żyw cze w form ie ogóln ej i p rzysw ajaln ej, żelazistość, s to
pień oglejen ia itp.) oraz fizy k o -ch em iczn y m i (stan n a sy cen ia zasadam i, p ojem n ość
sorpcyjna, w ła sn o ści regu lu ją ce itp.). W artości p o w y ższe p o w in n y b y ć odnoszone
do ciężaru o b jętościow eg o gleb y. W ram ach sto su n k ó w w o d n y ch jako d ru giego
k ryteriu m k la sy fik a c ji b o n ita cy jn ej gleb tr w a ły c h u ży tk ó w zielon ych n a leż y u w z g lę
dnić:
a) stopień u w ilg o tn ien ia w rozu m ien iu zasob ów w ilg o ci, zab ezp ieczającej
rozw ój roślin n ości w cią g u ok resu w eg eta cy jn eg o ,
b) charak ter w od y (jej ruch i pochodzenie),
c) żyzność w ody, tzn. jej zasob n ość w su b stan cje u żyźn iające lub szk od liw e.
U w zględ n iając roślin n o ść lub p lo n o w a n ie jako p o d sta w y k la sy fik a cji b o n i
ta cyjn ej g leb trw ałych u ży tk ó w zielon ych n a leż y brać pod uw agę:
a) średni roczny p lo n sian a w q/ha i jego jakość,
b) jakość otrzym anej w sta n ie su row ym paszy, w zg lęd n ie m ożliw ość p ełn eg o
w y ży w ien ia w okresie w eg eta cy jn y m ok reślon ej ilo ści d orosłych sztuk bydła.
Jako czy n n ik i u zu p ełn iające przy k la sy fik a c ji b on ita cy jn ej tr w a ły c h u ży tk ó w
zielonych n a leży u w zględ n ić:
a) stosu n k i k lim atyczn e d an ego terenu,
b) w zn iesien ie nadi poziom m orza (szczególn ie przy trw a ły ch użytk ach z ie
lonych w terenach górsk ich i podgórskich),
c) u k ształtow an ie terenu,
d) dostępn ość terenu ,
•
e) pokrycie teren u elem en ta m i u tru d n iającym i uży tk o w a n ie (pnie, k am ien ie,
zab agn ien ie itp).
N a p o d sta w ie podan ych p o w y żej k ry terió w k la sy fik a c ji b on ita cy jn ej gleb
trw a ły ch u ży tk ó w zielon ych d zielim y je na 6 (klas b on itacyjn ych .
G leb y u żytk ów zielon ych zaliczan e d o I i II k la sy są p rzew a żn ie u ży tk o w a n e
jako łąki, pozostałe n a to m ia st k la sy gleb m ogą b y ć u żytk ow an e zarów no jako
łąki, jak i p a stw isk a .
T A B E LA K L A S GRUNTÓW
K L A S Y F IK A C J A
B O N IT A C Y JN A
GLEB
TRW AŁYCH
UŻYTKÓW
Z IE L O N Y C H
O gólne zasad y sy stem u k la sy fik a c y jn e g o g leb trw a ły ch u ży tk ó w zielo n y ch
uzupełnione są w yk azem gleb.
T rw ałe użytki zielon e są to te łą k i i p a stw isk a , k tóre na jednym m iejscu
bez p rzeoryw an ia trw ają przyn ajm n iej 6 la t i n ie w ch o d zą w norm alne zm ia n o -
152
w a n ie p olow e, tzn. są z n iego w yłączorie z przyczyn o b iek tyw n ych . J e śli są czasem
przeoryw ane, to upraw a p łu żn a trw a ty lk o p rzejściow o nie d łużej niż 2— 3 lata,
p rzy czym ob siew a się je m iesza n k a m i traw . W yłączen ie z obrębu p ól ty ch u żytk ów
m a sw oje u zasad n ien ie w tych w arunkach, jakie panują na odlnośnym terenie,
sp rzyjają b ow iem rozw ojow i i p lo n o w a n iu użytk u zielonego, a nie sprzyjają
gospodarce p olow ej. Są to n astęp u jące czyn n ik i: stosu n k i w odne, k tóre p rzy n a j
m n iej czasow o w okresie w eg eta c y jn y m są m n iej u regu low an e niż na p olach or
nych, p ołożen ie zbyt strom e (ponad 15°/o spadu), gleba, k tóra jest w a d liw a d la pól
upraw nych (np. w arstw ow a), n ie jest w a d liw a d la łąk i p a stw isk , zadarnienie
ty p ow e dla trw a łeg o u żytk u zielon ego, a n ie istn ieją ce w u żytk ach przem ien n ych
(darń b ow iem tw orzy się w ok resie 4—5 lat). D łu g o trw a łe odłogi p o sia d a ją n ie
k ied y rów nież darń typ o w ą dla tr w a łeg o u żytku zielonego, różnią się one jednak
od trw ałych użytk ów sta n o w isk iem n iety p o w y m d la łąk i p a stw isk (m ożna je
zaw sze bez w ięk szy ch n a k ła d ó w w łą czy ć w obręb pól i zm ianow ania).
R óżnice pom ięd zy trw a ły m i cza so w y m u żytk iem zielon ym zacierają się w rejo
n ie P ojezierza M azursk iego i Z achodniego, Ż u ław W iślan ych oraz w rejon ie pod
górskim i górskim , gd zie opady, p on ad 650 m m rocznie, stw a rza ją m o żliw o ści
istn ien ia trw a łeg o u żytk u w k ażd ym stan ow isk u .
W takich p rzypadkach p rzy w y o d ręb n ia n iu
n a leży na p rzeprow adzon ych w y w ia d a ch .
Klasa
tr w a ły c h
u ży tk ó w
opierać
się
I
T rw ałe u żytk i zielon e na gleb ach m in eraln ych , zasob n ych w p róchnicę, o trw a
łej struk turze gru zełk o w a to -zia rn istej, p rzew iew n ych , p rzep u szczaln ych , zasobnych
w sk ład n ik i odżyw cze, k tóre za p ew n ia ją bez n aw ożen ia w y so k i plon sian a o w a r
tości w ed łu g norm y TR. I.
W składzie ru ni dobre traw y i roślin y m o ty lk o w e sta n o w ią w ię c e j n iż 80%
składu; z ió ł-ch w a stó w m n iej n iż 13°/o. Turzyc brak lub m in im aln a ilość do 3°/o.
W składlzie p rzew ażają tra w y bardzo dobre, jak:
w y czy n iec łąk ow y — A l o p e c u r u s p r a t e n s i s ,
w iech lin a łąk ow a — P o a p r a t e n s i s ,
kostrzew a łąk ow a — F e s t u c a p r a t e n s i s ,
życica trw ała — L o l i u m p e r e û n e ,
k on ietlica łąk ow a — T r i s e t u m f l a v e s c e n s oraz m o tylk ow e jak:
k on iczyn a łąk ow a — T r i f o l i u m p r a t e n s e ,
k on iczyn a biała — T r i f o l i u m r e p e n s ,
k on iczyn a b iałoróżow a (szw edzka) — T r i f o l i u m h y b r i d u m .
Ł ąki p rzew ażn ie trzykośne.
P on ad to u żytk i te znajdują się w w aru n k ach z m ożliw ościam i d ow oln ego reg u
lo w a n ia stosu n k ów w odnych, bądź też w w aru n k ach n atu raln ych , p osiad ających
n ajk orzystn iejszy u kład tych stosu n k ów . J eżeli w y stęp u ją za lew y to w okresach
u m ożliw ia jących u żyźnien ie, a nie przeszk ad zających w eksploatacji., P ołożen ie
d ostęp n e w każdej porze roku, p ow ierzch n ia rów na, b ez k am ien i, k ęp i zarośli,
u m ożliw iająca w szelk ie prace m aszyn ow e.
Zbiór sian a w y n o si ponad 50 q z 1 ha przy p rzeciętn y ch nakładiach. P a stw isk a
w y stęp u ją ce w y ją tk o w o w tej k la sie, dają m o żliw o ść p ełn eg o w y ż y w ie n ia co n a j
m niej 3 sztu k k rów w yso k o m leczn y ch w okresie w eg eta cy jn y m nie k ró tszy m
niż
150 dni, a w przypadku p a stw isk k w a tero w y ch u m ożliw iają 5^krotne spasanie.
K o m e n t a r z do b o n ita c y jn e j k la s y fik a c ji
153
O ile w y stęp u ją zalew y , w n oszą przyn ajm n iej 70°/o sk ła d n ik ó w odżyw czych,
w ym agan ych do otrzym ania w ła śc iw e g o plonu. D arń jest rów n a i gładka. W arunki
p ozw alają na dow olną upraw ę i sprzęt ca łk o w ic ie zm ech an izow an y. D o k la sy I
gleb trw ałych użytk ów zielon ych n a leży p rzede w szy stk im izaliczyć trw a łe użytki
zielon e zalew n e na m adach średnich, lek k ich p y ło w y ch i p y la sty ch , ciężkich p y lastych strukturalnych, na utw orach p yło w y ch oraz grąd ow e śródpolne na p ia s
kach g lin iastych m ocnych, zalegających na podłożu g lin ia sty m i glin ach sp ia szczonych, często zaw ierających СаСОз, na u tw orach p y ło w y c h itp., zasilan e p rze
w ażn ie zalew am i żyzną w odą z p ól z n iesk ręp o w a n y m odpływ em .
W ykaz gleb zaliczanych do I k lasy bonitacyjnej
G leb y teren ów w y ży n n y ch i n izin n y ch
C Z a C zarnoziem y w y tw orzon e z lessó w całk o w ity ch . P oziom p róch n iczn y około
50 cm i w ięcej o strukturze g ru zełk ow atej. Poziom w od y gru n tow ej w ah a
się w granicach 60— 120 cm. O glejen ie słab o zaznaczone poniżej 60 cm.
b C zarnoziem y nam yte na przep u szczaln ym podłożu. P oziom próchniczny
m iąższości 100 cm lu b w ięk szy. S truktura w ierzch n ich w a rstw g ru zełk ow ata. W ęglan w a p n ia w y stęp u je zw y k le w iprofilu. P oziom w o d y gruntow ej
w ah a się w gran icach 60— 120 cm, w ciągu okresu w eg eta cy jn eg o . O g leje
n ie słabo zaznaczone p on iżej 60 cm.
DZ a Czarne ziem ie w y tw orzon e z glin m a rg listy ch śred n iozw ięzłych , p r zew iew
ne i przepu szczaln e. P oziom próch n iczn y ponad 50 cm o zab arw ien iu m a to w oczarnym i stru k tu rze g ru zełk o w a to -zia rn istej. P oziom w od y gru n tow ej
w aha się w ciągu okresu w eg eta cy jn eg o w granicach BO— 120 cm. O g leje
nie słabo zaznaczone, w y stęp u je w p ro filu g leb o w y ch p on iżej 60 cm.
b C zarne ziem ie w y tw o rzo n e z u tw orów p y ło w y ch w odnego pochodzenia
oraz utw orów lesso w y ch , lesso w a ty ch (lessopodobnych i d e lu w ia ln y ch o p o
ziom ie próchnicznyan ok oło 50 cm). Inne cech y jak w DZa.
с C zarne ziem ie w y tw o rzo n e z p iask ów g lin ia sty ch m ocn ych p y la sty ch ,
zalegających na p od łożu glin ia sty m , glin ach sp iaszczon ych i u tw orach p y ło
w ych. Inne cech y jak w DZa.
FZ a
M ady średnie, g łó w n ie p yłow e, próchniczne. M iąższość m ad co n ajm n iej
100 cm. W ystępow ać w nich m ogą cien k ie w a rste w k i piasku. Struktura g ru zełk ow ata, p rzep u szczaln ość i p rzew iew n o ść dobre. B arw a poziom u p róćh nicznego od czarnej do ciem n ob ru n atn ej, m iąższość ponad 50 cm. Poziom
w od y gruntow ej w a h a się w granicach 60— 120 cm. O glejen ie w n iższych
partiach p rofilu poniżej 60 cm słab o zaznaczone. W podłożu zw y k le piasek .
Odczyn w partiach p o w ierzch n iow ych obojętny, a niżej obojętny lub lek k o
alk aliczn y.
b M ady średnie p y ło w e o 'płytszym poziom ie próch n iczn ym niż w FZa, b arw y
ciem nobrun atnej, ograniczającym się do w a r stw y darniow ej. N iżej rów n o
m iern ie zabarw iony żółtobrunatny u tw ór p y ło w y od 60 cm w dół, lekko o g le jony. M iąższość m a d y ponad 100 cm na podłożu p iaszczystym . Poziom w o d y
w y stęp u je w gran icach 50— 100 cm w ciągu okresu w eg eta cy jn eg o ,
с Madly lekkie p y ło w e próchniczne. In n e cech y jak w FZ a.
d N iek tóre m ady ciężk ie p y la ste, p róchniczne, stru k tu raln e. In n e cech y jak
w FZa.
154
Klasa
II
T rw ałe u żytk i zielone na gleb ach m in eraln ych i m u ło w o -to rfo w y ch o w ła śc i
w ościach i p ołożen iu podobnym jak w k la sie I, lecz bez p ełn e j m o żliw o ści d ow ol
n eg o regu low an ia stosu n k ów w od n ych .
Ł ąki co n ajm n iej dw ukośne, o w y d a jn o ści n ie m n iejszej niż 40 q siana z 1 ha
o w artości w ed łu g norm y TR. II (siano tra w ia ste słodkie). W składlzie runi bardzo
dobre i dobre tra w y i m o ty lk o w e stan ow ią w ięcej niż 50%>. Z iół i ch w a stó w m niej
niż 36°/o, w tym tu rzyc nie w ię c ej niż 5°/o.
W sk ładzie przew odzą tra w y bardzo dobre i dobre, jak:
m azga trzcin ow ata — P h a l a r i s a r u n d i n a c e a ,
bekm ania robaozkow ata — B e c m a n i a a e r u c i f o r m i s ,
w yczyn iec łą k o w y A l o p e c u r u s p r a t e n s i s ,
w iech lin a błotna — P o a p a l u s t r i s ,
w iech lin a łąk ow a — P o a p r a t e n s i s ,
kostrzew a łąk ow a — F e s t u c a p r a t e n s i s ,
życica trw a ła — L o l i u m p e r e n n e ,
tym otk a łąk ow a — P h l e u m p r a t e n s e
k on ietlica łąk ow a — T r i s e t u m f l a v e s c e n s ,
rajgras w y n io sły — A r r h e n a t h e r u m e l a t i u s
k upków ka p osp olita — D a c t y l i s g l o m e r a t a ,
stok łosa bezostna — B r o m u s i n e r m i s , oraz m otylk ow e:
kon iczyna łąkow a — T r i f o l i u m p r a t e n s e ,
koniczyna biała — T r i f o l i u m r e p e n s ,
koniczyna białoróżow a (szw edzka) — T r i f o l i u m h y b r i d u m ,
kom onica błotna — L o t u s u l i g in o s u s ,
kom onica rożkow a — L o t u s c o r n i c u l a tu s ,
groszek łą k o w y — L a t h y r u s p r a t e n s i s ,
w yka p tasia — V i c i a c ra c c a .
P a stw isk a w y stęp u ją ce w tej k la sie m ają wydlajność p ozw alającą na 4-krotne
sp asan ie i dające m ożliw ość w y ży w ie n ia 3 k rów w ciągu -okresu w eg eta cy jn eg o .
N a leży tu zaliczyć gleb y trw a ły ch u ży tk ó w zielon ych nadrzeczne, za lew n e i grądow e
śródpolne, użyźniane w od am i p ow ierzch n io w y m i, lecz z m n iej k orzystn ym u k ła
dem stosu n k ów w odn ych niż w k la sie I. O ile w ystęipują zalew y, w yn oszą p rzy
n ajm n iej 50°/o sk ład n ik ów od żyw czych , n iezb ęd n ych do otrzym ania w ła śc iw eg o plonu.
O dpływ w o d y dobry, darń zw arta, gładka. W arunki p ozw alają na dow olną
up raw ę i p ełn y sprzęt m ech an iczn y.
W ykaz gleb zaliczanych do II k lasy bonitacyjnej
G leby teren ó w w y ży n n y ch i n izinnych
BZ a G leb y brunatne w y tw o rzo n e z glin, lek k ie i śred n ie ca łk o w ite. S k ałę
m acierzystą tych gleb stan ow ią n a jczęściej g lin y zw a ło w e m argliste, zasobne
w sk ład n ik i odżyw cze. P od łoże (przepuszczalne. P oziom p róch n iczn y d o
brze rozw in ięty, m iąższość około 25—35 cm o stru k tu rze gru zełk ow atej.
Na głęb ok ości 40— 50 cm w y stęp u je ogle jenie z rd zaw ym i plam am i. Po.ziom w o d y gru n tow ej ulega w a h an iom od 40 do 150 cm w ciągu okresu
w egetacyjn ego.
155
b G leb y
с
d
e
f
CZ a
b
brun atne w y tw o rzo n e z glin, lek k ie i śred n ie n ieca łk o w ite na
utw orach p y ło w y ch . P oziom p róch n iczn y 25— 35 cm o strukturze g ru zełk ow atej. N a głęb ok o ści 40— 50 cm w y stęp u je o g lejen ie z rd zaw ym i plam am i.
P oziom w od y gru n tow ej w a h a się w granicach 40— 150 cm w ciągu okresu
w eg etacyjn ego.
G leb y b ru natne p y ło w e p ochodzenia w odnego, śred n io zw ięzłe, całk ow ite
lub n ieca łk o w ite na przep u szczaln ych glin ach zw ałow ych , w y stęp u ją ce w p o
łożen iach w aru n k u ją cy ch dobre u w ilg o tn ien ie.
Poziom p róchn iczn y 25— 30 cm o stru k tu rze gru zełk o w a tej, oglejen ie w y
stęp u je na głęb o k o ści 40—50 cm.
G leby brunatn e le sso w e i le sso w a te całk o w ite, o p oziom ie próchnicznym
25— 35 cm, w yk a zu ją cy m g ru zełk ow atą strukturę. W ęg la n w ap n ia znajduje
się w górnej lub środ k ow ej części p ro filu . P oniżej 40 — 50 cm w y stęp u je
o g lejen ie z rd za w y m i p lam am i. P oziom w o d y w ah a się w granicach 40 —
150 cm.
G leb y brunatn e lesso w e i -lessowate ca łk o w ite n a m y te (d elu w ialn e). P o
zo sta łe cech y jak w DZd.
G leb y b ru n atn e le sso w e i lesso w a te n ieca łk o w ite, o m iąższości ponad
120 cm , położone w dogodnych w a ru n k a ch w ilg o tn o ścio w y ch , na p rzep u sz
czaln ym podłożu. P oziom p róch n iczn y dobrze ro zw in ięty o m iąższości
25 — 35 cm. O glejen ie w y stęp u je p on iżej 40 cm.
C zarnoziem y w y tw o rzo n e z lessó w n ieca łk o w ity ch , o m ią ższo ści lessu
60—80 cm, zaleg a ją ceg o na piasku, żiwirze lu b w a p ien iu . P oziom próch n iczn y
o m iąższości 35— 50 cm , poniżej w id oczn e o glejen ie. Poziom w od y gru n to
w ej w aha się w g ran icach 40 — 150 cm.
C zarnoziem y w y tw o rzo n e z lessó w n ieca łk o w ity ch zaleg a ją cy ch na p odłożu
z glin y ciężkiej lu b iłu. W zależności od p rzep u szczaln ości podłoża m iąższość
w a rstw y lessu w ah a się w granicach 60— 100 cm . D oln e p a rtie le s su p o
n iżej 40 cm oglejon e. P oziom w o d y g ru n tow ej w ah a się w granicach
60— 120 cm.
с C zarnoziem y n am yte na m n iej p rzep u szczaln ym p odłożu an iżeli w k la sie I.
Poziom p róch n iczn y p odobny jak w k la sie I CZb. P oziom w od y gru n tow ej
w ah a się w gran icach 40— 120 cm w ciągu okresu w eg eta cy jn eg o .
DZ a Czarne ziem ie lek k ie lub śred n ie w y tw o rzo n e z glin całk ow itych . Poziom
p róch n iczn y o m iąższości ponad 40 cm. Poziom w o d y w aha się w granicach
40— 150 cm. O glejen ie w yraźn ie z rd zaw ym i p lam am i p o n iżej poziom u
próchnicznego.
b C zarne ziem ie ciężk ie n ieca łk o w ite, w y tw orzon e z g lin ciężk ich lub iłów ,
zalegających na p rzep u szczaln ym podłożu, zn ajd u jącym się n ie g łęb iej niż
100 cm. P oziom w od y w ah a się w gran icach 60— 120 cm. O glejen ie w y s tę
pu je poniżej 40 cm.
с C zarne ziem ie w y tw o rzo n e z u tw o ró w p y ło w y ch w o d n eg o pochodizenia oraz
u tw orów lesso w y ch , lesso w a ty ch i d elu w ia ln y ch . P oziom p róch n iczn y około
40 cm. P oziom w o d y gru n tow ej w a h a się na głęb ok ości 40— 150 cm . O g le
jenie poniżej 40 cm.
d
Czarne ziem ie lek k ie n ieca łk o w ite w y tw o rzo n e z p ia sk ó w g lin ia sty ch , za
legających na zw ięźlejszy m podłożu, w y stęp u ją cy m nie głęb iej niż 100 cm.
P oziom w od y gru n tow ej w ah a się w granicach 40— 100 cm. O glejen ie p o
n iżej 40 cm .
K o m e n t a r z do b o n ita c y jn e j k la s y fik a c j i
156
E Z 3 a G leb y m u ło w o -to rfo w e o w a rstw ie m u ło w ej nie p ły tszej od 40 cm i sk ła
dzie m ech an iczn ym p y ło w y m lu b g lin ia sty m lek k im p y la sty m , za legające
na torfie. P oziom w o d y g ru n tow ej w aha się w granicach 40— 100 cm.
FZa
M ady średnie, p róch n iczn e, jaik w k la sie I FZa, z tym że poziom w o d y
gru n tow ej w aha się w gran icach 40— 150 cm, a o glejen ie w y stę p u je po
niżej 40 cm.
b M ady średnie oraz lek k ie p yłow e. M iąższość madiy p onad 80 cm. W y stę
pow ać w nich m ogą cien k ie w a rstew k i p iask u . Stru k tu ra gru zełk ow ata,
. przepu szczalność i p rzew iew n o ść dobra. B arw a poziom u próch n iczn ego sza
robrunatna lub szara o m ią ższo ści nie m n iejszej niż 30 cm. P oziom w od y
gru n tow ej w aha się w gran icach 40— 150 cm. O glejen ie w y ra źn e z rdza
w y m i p lam am i poniżej 40 cm . W podłożu zw y k le piasek,
с M ady ciężk ie stru k tu raln e o m iąższości do 50 cm za legające na piask u , jak
rów nież m ad y ciężkie o m ią ższo ści do 80 cm z p rzew a rstw ien ia m i p ia szczy
stym i zn ajd u jącym i się nie głęb iej niż na 40 cm. P od łoże — żw ir, piasek
lub glin a lekka. P oziom w od y w ah a się w granicach 40— 100 cm. O glejen ie
w y stęp u je p on iżej 40 cm.
d M ady ciężk ie głęb ok ie p y la ste strukturalne, inne cech y jak w FZc.
G leb y teren ó w górzystych
L Z a Czarne ziem ie w y stęp u ją ce na obszarze k o tlin śródlgórskich położonych nie
w yżej a n iżeli 400 m n. p. m. G leby te, w y tw orzon e z u tw orów p yłow ych
lu b glin m arglisty ch śred n iozw ięzłych , p rzew iew n e i p rzepuszczalne. Poziom
p róch n iczn y ponad 50 cm. P oziom w od y g ru n tow ej 60— 100 cm. O glejen ie
p on iżej 50 cm.
JZ a
M ady ciężkie g łęb ok ie p y la ste stru k tu raln e, inne cech y jak w y m ien io n e
w kl. I w p u n k cie F Z a b , w y stę p u ją c e w dolinach rzek i na obszarze k otlin
śródgórsikich. Poziom w od y gru n tow ej 60— 120 cm. O glejen ie poniżej 50 cm.
Klasa
III
T rw ałe u żytk i zielon e na gleb ach m in eraln ych i m ułow o^ torfow ych o w ła śc i
w ościach fizy czn y ch i ch em iczn ych gorszych niż w k lasie I i II oraz na gleb ach
torfow ych, w ytw orzon ych z to rfó w n isk ich o u regu low an ych stosu n k ach w odnych.
W p rzypadku g leb m in era ln y ch u w ilg o tn ien ie m oże b yć ok resow o n iew ła ściw e
(za m okro lub za sucho). J eśli się zdarzają zalew y, to w m n iej odipow iedniej porze
niż na użytkach k la sy II, m n iej żyzn ym i w odam i lu b p rzy gorszym o d p ływ ie.
U żytk i tej k la s y m ają p ow ierzch n ię rów ną i na ogół ła tw y dostęp (utrudniać
jednak dostęp m ogą roztopy, d łu g o trw a łe deszcze itp.). Zbiór .w y n o si śred n io ponad
30 q siana z 1 ha w ed łu g norm y TR. III. I.
W skład zie r u n i-tra w bardizo dobrych, dobrych i m o tylk ow ych w ięc e j niż 15°/o,
głów n ą m asę roślin n ości sta n o w ią tr a w y śred n iej jakości. Z iół i ch w a stó w w raz
z turzycam i i traw am i śred n iej i gorszej jakości nie w ięcej niż 85°/o, w tym turzyc
n ie w ięcej niż 50°/o i ch w a stó w nie w ię c e j niż 35%>.
3 G le b y b a g ie n n e .
K o m e n t a r z d o b o n ita c y jn e j k la s y f ik a c j i
157
Z najdują się tu traw y bardzo dobre, w y m ien io n e w k la sie I i II, a poza nim i
przew odzą gatu n k i dobrej i śred n iej w a rto ści p a stew n ej, jak:
m ozga trzcinow ata — P h a l a r i s a r u n d i n i n a c e a ,
m anna jadalna — G l y c e r i a f l u i t a n s ,
m ietlica b iaław a — A g r o s t i s a l b a ,
kostrzew a trzcin ow ata — F e s t u c a a r u n d i n a c e a ,
w iech lin a zw yczajn a — P o a t r i v i a l i s ,
grzebienica p osp olita — C y n o s u r u s c r i s t a t u s ,
k ostrzew a czerw ona — F e s t u c a r u b r a ,
m ietlica p osp olita — A g r o s t i s v u l g a r i s .
P a stw isk a tej k la sy dają m o żliw o ść p ełn eg o w y ży w ien ia co n ajm n iej 2 k rów
w okresie w egetacy jn ym .
O ile w y stęp u ją za lew y , to w n oszą p rzyn ajm n iej 25°/o sk ła d n ik ó w odżyw czych,
niezbęd nych do otrzym an ia w ła śc iw e g o plonu. W p rzyp ad k u za lew u od p ływ w od y
istn ieje, lecz w oda zatrzym u je się zbyt długo. W arunki p o zw a la ją na upraw ę w d o
branych okresach lub p o w ierzch n io w ą up raw ę podczas c a łe g o sezonu w eg e ta c y j
nego, p rzyn ajm n iej w p o ło w ie n a sprzęt m ech an iczn y.
D o tej k la sy zaliczyć należy: g leb y trw a ły ch u żytk ów zielon ych z grupy zalew n y ch grądow ych w gorszych położeniach i o gorszych w aru n k ach odpływ u oraz
g leb y teren ów pob agien n ych o k orzystn ych stosu n k ach w odnych.
W ykaz gleb zaliczanych do III klasy bonitacyjnej
G leb y teren ów w y ży n n y ch i nizinnych
BZ a G leb y brunatne żw iro w e g lin ia ste ca łk o w ite, z dom ieszką części p y ło w y ch ,
p osiadające w y k sz ta łc o n y poziom p róch n iczn y m iąższości nie m n iejszej niż
30 cm . W iosną czasem w y stęp u ją żyzne zalew y . P oziom w o d y w iosn ą m a
40 cm, w lecie spada do 120 cm . O gle jenie 40 cm .
b
G leby b run atne żw iro w e g lin ia ste n ieca łk o w ite , zalegające na glin ach p r z e
pu szczalnych, w y stęp u ją cy ch na głęb o k o ści 80— 100 cm. P oziom p róchniczny
około 30 cm. O gle jenie p on iżej 40 cm . S to su n k i w od n e ja-к w yżej,
с
G leby brunatne w y tw o rzo n e z p ia sk ó w słab o g lin ia sty ch i glin ia sty ch , ró w
nież p y la sty ch n ie całk ow itych , za legających n a glin ach , iłach lub utw orach
p y ło w y ch (np. less), w y stęp u ją cy ch n a g łęb o k o ści 70— 100 cm . Poziom
próchniczn y około 30 cm. P oziom w o d y w io sn ą u k ład a się na głęb ok ości
około 40 cm , la tem około 120 cm. O g lejen ie na głęb ok ości p on iżej 40 cm.
d G leby bru natne w y tw o rzo n e z p ia sk ó w g lin ia sty ch , rów n ież p y la sty ch , c a ł
k o w ity ch o p oziom ie próch n iczn ym około 30 cm, zn ajd u jące się w an a lo
giczn ych w aru n k ach w ilg o tn o ścio w y ch jak B Z c.
e
G leby b runatne w y tw o rzo n e z glin y, lek k ie i śred n ie c a łk o w ite, jak w k la
sie II B Z a , znajd u jące się w g orszych w aru n k ach w ilg o tn o ścio w y ch , tzn.
w iosn ą za m okro, la tem za sucho. O g lejen ie p o n iżej 40 cm.
.f
G leby brunatne, w y tw o rzo n e z glin, lek k ie i śred n ie n ieca łk o w ite na u tw o
rach p yłow ych , jak w k la sie II BZb, b ęd ące w gorszych w aru n k ach w il
gotnościow ych.
g
G leb y brunatne p y ło w e p ochodzenia w odnego, średlnio zw ięzłe, ca łk o w ite
lub n ieca łk o w ite na p rzep u szczaln ych g lin a ch jak w k la sie II BZc, będ ące
w gorszych w aru n k ach w ilg o tn o ścio w y ch . O glejen ie w yraźn e na głębokości
40 cm .
158
h
i
B Z (G )a
b
Ć Z (G) a
b
DZ a
b
с
DZ(G) a
b
с
G leb y brunatne lesso w e i ca łk o w ite jak w k lasie II B Z d , e, będące w gor
szych w arunkach w ilg o tn o ścio w y ch . O glejen ie w yraźn e p on iżej 40 cm.
G leb y brunatn e lesso w e i lesso w a te n ieca łk o w icie jak w k la sie II B Z f, b ę
dące w gorszych w aru n k ach w ilg o tn o ścio w y ch i ch arak teryzu jące się gor
szym i w łaściw ościa m i. O glejen ie w yraźn e p on iżej 40 cm.
G leb y brunatne w ytw orzon e z glin ciężk ich i iłów (rów nież p ylastych ), ca ł
k ow ite, z dobrze w y k szta łco n y m poziom em próch n iczn ym . P oziom w ody
gru n tow ej w aha się na głęb ok ości 40— 150 cm. O glejen ie poniżej 30 cm.
G leb y brunatne w ytw orzon e z glin ciężk ich i iłów (rów nież p y la sty ch ), n ie
całk ow ite, zalegające na p rzepuszczalnym podłożu, w y stęp u ją cy m n a g łę
bokości około 80— 120 cm. Poziom próch n iczn y dobrze w yk ształcon y. W oda
gruntow a na głęb ok ości 40— 150 cm. O glejen ie p oniżej 30 cm.
C zarnoziem y w y tw orzon e z lessów , n ieca łk o w ite n aiłow e, próchnica w d ol
nej części poziom u próch n iczn ego jest lek k o storfiała. W podłożu w y stę
puje ił zw ięzły, n iep rzep u szczaln y na głęb ok ości 40— 80 cm. O glejen ie pod
poziom em próchnicznym . Poziom w od y na głęb ok ości 40— 150 cm.
C zarnoziem y nam yte na trudno p rzep u szczaln ym podłożu, oglejone pod
poziom em próchnicznym . W oda w aha się na głęb ok ości 40— 150 cm.
C zarne ziem ie ciężkie całk ow ite, w y tw orzon e z g lin ciężkich i iłów . Poziom
próch niczny około 30 cm o zab arw ien iu czarnym lub ciem n oszarym . Poziom
w od y gru n tow ej w aha się w granicach 40— 120 cm. P on iżej 40 cm w y stę
p uje oglejen ie z rd zaw ym i plam am i. U w ilg o tn ien ie m oże być okresow o n ie
w ła śc iw e (za m okro lub za sucho),
Czarne ziem ie ciężkie n ieca łk o w ite, w y tw o rzo n e z glin ciężkich i iłów , za
leg ających na przep u szczaln ym podłożu, w y stęp u ją cy m nie głęb iej aniżeli
100 cm. P oziom p róch n iczn y i inne cech y podobne jak w DZ a.
C zarne ziem ie w ytw orzon e z u tw orów p y ło w y ch w od n ego poch od zen ia oraz
u tw orów lessow y ch , lesso w a ty ch i d elu w ia ln y ch . Poziom p róchniczny około
30 cm. P oziom w o d y g ru n tow ej w aha się w szerokich gran icach (40— 140),
p ow od u jąc okresow e n ad m iern e u w ilg o tn ien ie, in n ym razem nadm ierne
w ysych an ie.
Czarne ziem ie ca łk o w ite w ytw orzon e z p ia sk ó w słabo g lin ia sty ch i g lin ia
stych lekkich, o poziom ie p róch n iczn ym około 40 cm. W yraźne oglejen ie
od 40 cm. P oziom w od y g ru n tow ej 40— 120 cm w ciągu okresu w e g e ta
cyjnego.
C zarne ziem ie lek k ie n ieca łk o w ite, w ytw orzon e z p ia sk ó w słabo g lin ia
stych i g lin ia sty ch lekkich, zalegających na zw ięźlejszym podłożu (glinie,
utw orach p yłow y ch itp.). Inne cech y podobne w D Z (G )a .
Czarne ziem ie śred n ie i ciężk ie w y tw orzon e z glin i iłów . In n e cech y jak
w D Z ( G )a .
FZ(G) a4 G leb y m u ło w o -b ło tn e o p y ło w y m oraz g lin ia sty m lek k im i średnim sk ła
dzie m echaniczn ym p o w ierzch n iow ych w arstw , p o d ścielo n y ch w a rstw a m i
lżejszym i, przep u szczaln ym i, p iaszczystym i. P oziom w o d y u trzym u je się
w ysok o, na 30— 60 cm . O glejen ie p o n iżej 30 cm . G leb y te są zam ulone
podczas każdlorazowych w y lew ó w .
b
M ady g lejow e (g leb y m ułow onbłotne) o p y ło w y m oraz g lin ia sty m lekkim
i średnim ,składzie m ech an iczn ym p o w ierzch n io w y ch w a rstw , p od ścielon ych
w a rstw a m i cięższy m i m n iej przepuszczalnym i; inne w aru n k i jak w FZ (G)a.
4 M a d y g le jo w e .
K o m e n t a r z d o b o n ita c y jn e j k la s y f ik a c j i
с
EZ a
b
с
d
FZ a
b
с
159
M ady g lejo w e ciężk ie (gleb y m u łow o-b łotn e), słab o stru k tu raln e. Inne cech y
jak w F Z (G )a.
G leby m u ło w o -to rfo w e o w a rstw ie m u ło w ej n ie p ły tsz e j od 25 cm , o sk ła
dzie m ech an iczn ym p ia sk u g lin ia steg o lub g lin y. P oziom w od y gru n tow ej
30— 120 cm.
G leb y m u ło w o -to rfo w e p rzeła w ico w a n e (n ap rzem ian ległe, o różnej m iąższo
ści w a rstw y n am u łó w m in eraln ych i torfu). W arstw y m in eraln e, szczególn ie
w górnych częścia ch profilu, w sk a zu ją skład m ech a n iczn y p ia sk ó w g lin ia
stych, a w niższych skład glin lek k ich lub średnich, często p yla sty ch . G łębsze
w a rstw y m in era ln e p o n iżej 40 cm w y k azu ją siln e o g lejen ie.
G leb y torfow e w y tw orzon e z to rfó w torfow isk n isk ich d olin ow ych , siln ie
zam ulonych m a teria łem m ineralnym , o u regu low an ych stosu n k ach wodlnych.
P oziom w ody w io sn ą nie w y żej niż 30 cm, latem nie niżej 100 cm.
G leb y w ytw orzo n e z gleb torfow o^ m in eraln ych i to rfo w o -m u ło w y ch na
zw ięźlejszych pod łożach , o u regu low an ych stosu n k ach w od n ych , o różnej
p ow ierzch n i i m ocn ej darni.
M ady lek k ie średnio głęb ok ie i głęb ok ie na piask u . P oziom próch n iczn y
o m iąższości 25— 30 cm. O kresow o za sucho lub za w ilg o tn o . Z alew y p o
w odują n iek ied y in ten sy w n e zam u len ie siana. O g lejen ie poniżej 40 cm.
M ada średnia p y ło w a , o m iąższości w a r stw y p y ło w ej 50— 60 cm, na p iask u
lu źn ym lub słab o g lin ia sty m . Inne cech y jak w FZa.
M ady ciężkie ila ste p ły tk ie (do 50 cm ), na piasku; in n e cech y jak w FZa.
G leby teren ów górzystych
M ady lek k ie i śred n ie stru k tu raln e, o m iąższości ponad 100 cm, w y stę p u
jące w w arunkach górsk ich ,-p ołożon e ponad 400 m n. p. m., za w ierają d o
m ieszk ę żw iru i k am ien i. Poziom w o d y w aha się w dużych granicach. C za
sem p lon y zaw od n e w sk u tek w y lew ó w ,
b M ady ciężkie śred n io głębokie, z w k ła d a m i z otoczków (kam ienie, żwir), z a
legające na lu źn ym p iaszczystym lub żw iro w y m podłożu. P oziom w od y ulega
znacznym w ahan iom . P ow od zie zam ulają, czasem unoszą zbiory. .
LZ a C zarne ziem ie w y m ien io n e w k la sie II L Z a , o gorszych stosu n k ach w ilg o tn o
ściow ych , stw arza ją gorsze w aru n k i dla w zrostu roślin, tzn. podm akające
siln iej i w y żej oglejon e, gdzie zbiory narażone są na zam u len ie i u noszenie
z w odą oraz czarn e ziem ie jak w k l. II LZa, p ołożon e 400 m n. p. m.
JZ a
Klasa
IV
T rw ałe u żytk i zielon e grąd ow e na gleb ach m in eraln ych , m u ło w o -to rfo w y ch
i m u rszow ych, zbliżonych w ła sn o ścia m i ch em iczn ym i i fizy czn y m i do gleb k la sy III,
lecz w y stęp u ją ce w gorszych stan ow isk ach , 'utrudniających zagosp od arow an ie na
sk utek zakrzaczenia, ob ecn ości w ięk szej ilo ści k am ien i lu b pni, u k ształtow an ia
teren u bądź utrudnionego dbstępu.
Stosu n k i w odne, p an u ją ce w gleb ach tej k la sy , b y w a ją n a jczęściej w a d liw e
(za sucho lu b nad m iernie u w ilgotn ion e), jeżeli w y stęp u ją z a le w y to w różnym c z a
sie, a w oda m a u trudn ion y o d p ływ i pozostaje n a p ow ierzch n i co n ajm n iej przez
k ilk a n a ście dni. O dpływ jest w yraźn ie zaham ow any. Z a lew p rzyczyn ia się do roz
w oju tu rzyc.
W arunki p ozw a lają na u praw ę p o w ierzch n io w ą konną lu b bardzo ograniczone
co do czasu i rozm iaru p race zm ech an izow an e i w m a ły m stop n iu zm ech an izo
w an y sprzęt. P ow ierzch n ia dlarni lek k o (na całości) lub siln ie (w 1/3) k ęp iasta.
160
W sk ład zie ru n i-tra w bardzo dob rych i dobrych nie m n iej niż 6%. Turzyc, traw
średniej w artości p a stew n e j gorsizej i ziół n ie w ię c ej niż 94%, w tym turzyc nie
w ięcej niż 60°/o. Z iół w łąk ach i p a stw isk a ch górsk ich nie w ię c e j n iż 60°/o.
W śród tra w przew odzą tra w y śred n iej i gorszej w a rto ści p a stew n ej, jak:
m anna m ielec — G l y c e r i a a ą u a t i c a ,
m anna jadalna — G l y c e r i a f l u i t a n s ,
m ietlica rozłogow a — A g r o s t i s s t o l o n i f e r a ,
k ostrzew a trzcin ow ata — F e s t u c a a r u n d i n a c e a .
trzęślica m odra — M o l i n i a cote rule a ,
w iech lin a zw yczajn a — P o a t r i v i a l i s ,
Izgrzyca przyziem na — S i e n g l i n g i a d e c u m b e n s ,
tom ka w odna — A n t h o x a n t h u m o d o r a t u m ,
drżączka średnia — B r i z a m e d i a ,
śm iałek d arn iow y — A i r a c e a s p i t o s a ,
kostrzew a czerw ona — F e s t u c a r u b r a ,
ow sica om szona — A v e n a p u b e s c e n s ,
k łosów ka w ełn ista — H o l c u s l a n a t u s ,
m ietlica p osp olita — A g r o s t i s v u l g a r i s .
Ł ąki tej k la sy są p rzew ażn ie jednokośne, dające p rzeciętn ie około 20 q z h ek ta
ra siana o w artości w ed łu g n orm y TRM II, III, TM /I, z tym jednak, że w ah an ia
p lonów m ogą być znaczne w zależności od sto su n k ó w w ilg o tn o ścio w y ch , panujących
w danym roku.
P a stw isk a w y stęp u ją ce na n iżu oraz p a stw isk a górskie, położone w strefie gór
n ego i dolnego regla bez bliźn iaczk i, śm iałk a i turzyc, m ają w y d a jn o ść w y sta rcza
jącą na w y ży w ien ie 1— 2 krów przez 130 dlni.
W ykaz gleb zaliczanych do IV klasy bonitacyjnej
»
G leb y te r en ó w w y ży n n y ch i nizin n ych
BZ a
b
с
d
B Z (G) a
b
с
G leb y brunatne w y tw orzon e z p ia sk ó w słab o g lin ia sty ch (rów n ież p y la stych), całk ow ite, na glin ach i iłach lu b u tw orach p y ło w y ch (less), w y
m ien ion e w k la sie III B Z c , d , będ ące w m n iej sp rzyjających w arunkach
w ilgotn ościow ych . O g lejen ie p on iżej 40 cm.
G leby brunatne w y tw o rzo n e z glin różnego pochodzenia, ok resow o zbyt
suche.
G leby brun atne w y tw o rzo n e z g lin cięż k ich i iłó w (rów n ież pylastych),.
n ieca łk o w ite, zalegające n a lżejszy m p rzep u szczaln ym podłożu, w y stęp u
jącym n a głęb ok o ści p onad 100 cm . Za suche.
G leby brunatne p y ło w e (rów n ież lesso w e i lesso w a te), ca łk o w ite lu b n ie
ca łk o w ite, na różnych podłożach. P oziom w ód gru n tow ych zb yt niski.
G leby brunatne żw iro w e g lin ia ste, c a łk o w ite i n ieca łk o w ite, w y m ien io n e
w k la sie III B Z a i b, b ęd ą ce w gorszych w aru n k ach w ilg o tn o ścio w y ch ,
w sk u tek czego d ające gorsze p lo n y . O glejen ie p o n iżej 30 cm .
G leb y brunatne w y tw o rzo n e z g lin ciężk ich i iłó w (rów n ież pylastych ),
całk ow ite. P oziom próch n iczn y w y ra źn ie zaznaczony. P oziom w o d y gru n
to w ej w ah a się od 30 do 100 cm. O glejen ie pon iżej 25 cm.
G leby b ru natne w y tw o rzo n e z glin ciężk ich i iłó w (rów nież p y la sty ch ),
n ieca łk o w ite, zaleg a ją ce na lżejszy m p rzep u szcza ln y m podłożu, w y stę p u
jącym na głęb ok o ści ponadl 100 cm. P oziom p róch n iczn y dobrze w y k szta ł
cony. W arunki w ilg o tn o śc io w e za m okre. O glejen ie p o n iżej 25 cm.
161
G leb y brunatne p y ło w e (rów nież le sso w e i lesso w a te), ca łk o w ite lub n ie
całk ow ite, na różnych podłożach, w położen iach b ezod p ływ ow ych . O g leje
n ie od 25 cm . Poziom w ód g ru n tow ych zm ienny, na ogół zbyt w ysok i.
CZ (G) a C zarnoziem y n a m y te w położen iach b ezod p ływ ow ych . O glejen ie w y stęp u je
poniżej poziom u próchnicznego. P oziom w ód gru n to w y ch w aha się od 25
do 200 cm.
DZ a Czarne ziem ie w ytw orzon e z p ia sk ó w g lin ia sty ch , zalegających na p ia sk u
luźnym , oglejon ym na głęb ok ości 50 cm . M iąższość poziom u próch n iczn o-d arn io w ego około 25—30 cm.
d
D Z (G )a
b
с
EZ a
b
с
d
e
FZ a
F Z (G) a
b
с
C zarne ziem ie w y tw o rzo n e z p ia sk ó w luźn ych i słabo glin ia sty ch , ca łk o
w ite, o p oziom ie próchnicznym do 40 cm. Poniżej o g lejen ie. P oziom w od y
ulega dużym w a h a n iom (25— 120 cm) w ciągu okresu w egetacyjn ego,
Czarne ziem ie w ytw orzon e z p iask ów luźnych i słab o glin ia sty ch , n iec a ł
kow ite, zalegają ce na zw ięźlejszy m pod łożu od 90 cm . P oziom próch
niczny do 40 cm, niżej o glejen ie. P oziom w o d y u lega znacznym w a h a n io m
w ciągu okresu w eg eta cy jn eg o (25— 180 cm),
C zarne ziem ie ciężkie c a łk o w ite i n ie c a łk o w ite , w y stęp u ją ce w b ezod p ły
w ow ych p ołożen iach . M iąższość poziom u p róch n iczn ego do 30 cm, niżej
oglejenie. P oziom w o d y w ah a się od 30 do 180 cm.
G leb y m u ło w o -to rfo w e o w a r stw ie m u ło w ej około 25 cm i sk ład zie m e
ch an iczn ym p iask u lu źn ego lu b słab o glin ia steg o . P oziom w od y gru n tow ej
z reg u ły 40—60 cm , la tem abyt sucho,
G leby torfow e w y tw orzon e z głęb ok ich to rfó w to rfo w isk niskich, nie za
m u lan e m ateriałem m ineralnym ; o u regu low an ych stosu n k ach w od n ych ,
lecz w okresie la ta cierpiące na niedobór w ilgoci,
G leb y torfow e w y tw o rzo n e ze śred n io głęb ok ich torfów torfow isk niskich.
N ie w ym agają m elio ra cji lub zm eliorow an e. P o w ierzch n io w e w a rstw y
dlobrze rozłożone. W podłożu na g łęb ok ości p rzyn ajm n iej 60 cm w y s tę
p u je słab iej rozłożony torf, p iasek lub w ap n o łąk ow e. W okresie lata w y
k azu ją niedobory w ilgoci.
G leby torfow e zdegrad ow an e (czasam i rów n ież n azy w a n e m urszow ym i),
w ytw orzon e z to rfó w torfow isk n iskich, zm eliorow an ych . G łębokość w a r
stw y zdegradow an ej o strukturze agregatow ej (w górnej c zęści ibardzo
drobnej) do 30 cm, niżej torf średnio rozłożony, zad arn ien ie rów n ież słabe,
w okresie lata zbyt suche,
G leb y m urszow e na p od łożu m in era ln y m g lin ia sty m lek k im lub średnim .
W arstw a m urszow a o agregatow ej strukturze (w górnej części bardzo
dłrobnej), sięga od 30 do 50 cm . P oziom w od y od 30 do 120 cm. Z ad arn ie
nie słabe.
M ady lekkie, zaleg a ją ce na p ia sk u luźnym , w y stęp u ją cy m na głęb ok ości
około 50—60 cm , zalew an e. P oziom próch n iczn y 25— 30 cm. O kresow o za
sucho. O glejenie p on iżej 40 cm.
M ady lekkie, za leg a ją ce na p ia sk u luźnym , zaleg a ją cy m na głęb ok ości
około 50—60 cm , zalew an e. P oziom p róch n iczn y 25—30 cm. O kresow o zbyt
w ilgotn e. O glejen ie p on iżej 30 cm .
M ady ciężkie zalegające na p ia sk u w y stę p u ją c y m na g łęb o k o ści 50— 80 cm .
W w ierzch n ich w a rstw a ch słabo stru k tu raln e. W ad liw e w ła śc iw o ści f i
zyczne — na sucho pękają, na m ok ro m ażą się. O glejen ie od 25 cm.
M ady g lejow e o g lin ia sty m ciężk im lu b ila sty m sk ła d zie m ech an iczn ym
w a rstw p ow ierzch n io w y ch , p od ścielo n y ch lżejszy m m a teriałem . P oziom
162
K o m e n t a r z do b o n ita c y jn e j k la s y fik a c ji
w od y utrzym uje się w y so k o (30—50 cm). O gle jenie p o n iżej 25 cm. Z am u
len ie zbiorów zachodzi podczas każdorazow ych w y lew ó w .
G Z a R ędziny zw ięzłe w y stęp u ją ce w n iższych położen iach ,
z w yk szta łco n y m
poziom em próchnicznym , sięg a ją cy m 25—30 cm. Twardia sk ała na g łę
bokości poniżej 35 cm.
b R ęd zin y nam yte p ły tk ie lu b średnio głęb ok ie na podłożu trudno p rzepusz
czalnym , w ystęp u ją ce w p ołożen iach w a ru n k u ją cy ch ok resow o n ad m iern y
stan u w ilgotn ien ia .
IZ a G leby brunatne p y ło w e lu b ilasto p yło w e, w ytw orzon e z fliszu . Poziom
JZ b
JZ (G )a
KZa
MZa
próch niczny około 20— 25 cm . P odłoże zw ięźlejsze, m a ło p rzep u szczaln e
na głębok ości około 40—50 cm. P ołożon e n a zboczach o spadzie m n iej
szym niż 35°/o. W ysokość 500—950 m n. p. m.
M ady o m iąższości 40— 80 cm z otoczak am i w p rofilach . P oziom p róchniczny 20— 25 cm. W ydajność nie w yk orzystan a w sk u tek częstych ży w iołow ych
zalew ów .
M ady glejo w e (gleby m u ło w o -b a g ien n e), o średnim lub ciężk im składzie
m echanicznym , w y stęp u ją ce na obszarze kotlin śródgórskich n ie w yżej
an iżeli 600 m n. p. m.
R ęd zin y p rzew ażn ie z dom ieszką obcego m ateriału, szk ieleto w e (m iędzy
in n ym i z fliszu). N ależą tu rów n ież ręd zin y w y tw o rzo n e z iłó w w a p n io w cow ych , p ia sk o w có w w ap n istych , łu p k ó w itp. L ita sk a ła na głębokości
35—50 cm. P rzew a żn ie w y stęp u ją na nich p a stw isk a górskie.
G leby torfow e w y tw o rzo n e z to rfó w to rfo w isk n isk ich , n ie w y m a g a ją
cych m elio ra cji lub zm eliorow an e w ła śc iw ie . W a rstw y p ow ierzch n io w e
dobrze rozłożone. W ystęp u ją na obszarze k o tlin śródgórskich na w y so
kości n ie przekraczającej 400 m n. p. m.
Klasa
V
T rw ałe u żytk i zielon e na gleb ach m in eraln ych słabo próch n iczn ych , ubogich
w sk ład n ik i pokarm ow e, zb y t su ch y ch lub zbyt w ilg o tn y ch w c ią g u d łu ższego
czasu ok resu w egetacyjn eg o , na gleb ach m u ło w o -to rfo w y ch przesuszonych, na g le
bach m u ło w o -to rfo w y ch i torfow ych zbyt m okrych (podtapianych), o utru d n ion ym
u żytk ow an iu oraz na gleb ach to rfo w y ch zdegradow anych.
W razie w zględ n ie m ożliw ych stosu n k ów w od n ych m om en tem obniżającym
w artość u żytk ow ą jest zakrzaczenie, obecność pni, kam ieni, n iek orzystn e u k szta łto
w a n ie teren ów itp.
Ł ąki jednokośne, tu rzycow e i traw iaste, zach w aszczon e, d ające p lo n około 15 q
z 1 ha siana w ed łu g norm y TM. II. III i T. I, II, III. W sk ład zie ru n i p rzew ażają
tu rzyce i gorsze traw y; tra w bardzo dobrych i dobrych zn ajd u je się zaled w ie
od 5 do 6°/o. T raw y średniej i gorszej jak ości p astew n ej stan ow ią dom ieszk ę (do 20°/o).
W śród grupy traw przew od zą tra w y gorszej lu b złej w a rto ści p a stew n ej, jak:
trzęślica m odra — Mojiinia c o e r u l e a ,
śm iałek darniow y — A i r a c a e s p i t o s a ,
bliźn iaczk a p siatraw k a — N a r d u s s t r i c t a ,
igrzyca przyziem na — S i e n g l i n g i a d e c u m b e n s ,
k łosów k a w ełn ista — H o lc u s l a n a t u s ,
drżączka średnia — B r i z a m e d i a ,
k ostrzew a ow cza — F e s t u c a o v in a .
Pastwdsika na teren ach n izin n ych i górskich m ogą w p ełn i w y ż y w ić jedną k row ę
w p rzeciągu 120 dlni.
U praw a łąk i sprzęt m ech an iczn y są bardzo utrudnione. W oda p rzew ażn ie p o d
tapia teren, jeżeli n a w et jest to w oda zalew ow a, n ie p olepsza ona jakości zbiorów .
P ow ierzch n ia n ierów na i k ęp iasta.
Z aliczyć tu należy trw a łe u żytk i zielon e zalewine, o bardzo n ieregu larn ych
zalew ach i z trud nym od p ływ em , zbyt m okre, zakrzaczone, śródleśne; trw a łe u ży tk i
zielone górsk ie u żytk ow an e głó w n ie jako p a stw isk a trudno dostępne, k a m ien iste
i zakrzaczone, z okresem w y p a su k rótszym niż 100 dni.
W ykaz gleb zaliczanych do V klasy bonitacyjnej
G leby teren ó w w y ży n n y ch i nizin n ych
BZ a
B Z (G ) a
Z(G) a
b
с
EZ a
b
G leby brunatne żw irow e ca łk o w ite n ieca łk o w ite, słabo glin ia ste, p ozb a
w ion e żyznych zalew ów , n a n iep rzep u szczaln ych g lin ach i iłach u ło żo
n ych n ieck ow ato i nie p o sia d a ją cy ch p rzez to odlpływu w ód gru n tow ych ,
W okresach ob fitu jących w opady utrzym u je się w y so k i stan w od y, p o
w od u jący p od top ien ie c a łe g o p ro filu . W okresach su ch ych poziom w od y
opada n a w et p on iżej 120 cm , p o w o d u ją c p rzesu szen ie gleb y.
G leb y brunatn e w y tw o rzo n e z g lin cięż k ich oraz iłów , ca łk o w ite lub n ie
całk ow ite, na różnych podłożach, podm okłe. O g lejen ie i kon k recje ż e la ziste w y stęp u ją b ezp ośred n io pod p łytk im poziom em próchnicżnym .
C zarne ziem ie w ytw orzon e z p ia sk ó w lu źn ych lu b słab o g lin iastych , c a ł
k ow ite, o stale w y so k im poziom ie w ód gru n tow ych , z zaw artością w p o
ziom ie p róch nicżn ym sto rfia łej p róchnicy.
P rzep row ad zen ie m elioracji ze w zg lęd u na p ołożen ie w zagłęb iu b ezod
p ły w o w y m utrudnione. O glejen ie p o w y żej 20 cm w y ra źn ie zaznaczone.
W podłożu w y stęp u ją często w a r stw y ru daw cow e. M im o p od top ien ia w iosn ą,
m ogą one p od sych a ć w lecie.
Czarne ziem ie w y tw orzon e z piasików słab o glin ia sty ch , p odm okłych, n ie
całk ow itych , na g lin ach lu b na iłach. W oda gru n tow a u trzym uje się na
w y so k im p oziom ie w okresach opadów , n a to m ia st spada poniżej 200 cm
w suchych okresach. O glejen ie pow ierzchni. S to su n k i w od n e trudne do
uregulow ania.
C zarne ziem ie ciężkie o w y so k im p oziom ie w o d y gru n tow ej, sięg a ją cy m
podl p ow ierzch n ię, o słab ym od p ływ ie, w okresach su ch szych w oda w y
jątkow o spada do 120 cm.
G leb y m u ło w o -to rfo w e o w a r stw ie m u ło w ej ila ste j około 50 cm m ią ższo
ści, oglejonej. P oziom w o d y w a h a się w 'granicach 0— 120 cm .
G leby m u ło w o -to rfo w e o w a rstw ie m u łow ej p ia szczy stej lu źn ej lub słab o
g lin ia stej ok oło 50— 80 c m m iąższości. P oziom w o d y w ah a się od 0 do
120 cm . W arstw a m in eraln ego n a m u łu oglejona z rd zaw ym i plam am i,
с G leb y m u ło w o -to rfo w e o w a r stw ie m u łow ej do 50 cm m iąższości, sk ła
dzie m ech an iczn y m p ia sk u lu źn ego lub słab o g lin iastego, w zg lęd n ie iłu.
P oziom w o d y ulega znacznym w ah an iom , opadając w su ch szych okresach
d o 120 cm i niżej. W arstw y torfow e leżące bezpośredlnio pod nam u łam i
m in eraln ym i spękane, o agreg a to w ej stru k tu rze (m urszejące).
164
d
e
f
g
h
FZ a
FZ (G) a
b
GZ a
GZ (G) a
G leby torfow o-m in era ln e (zatorfienie p ły tsze od 50 cm w stan ie n ieod w odnionym ). W arstw a torfu słaibo rozłożonego, tu rzycow atego, tu rzyco-m szy steg o lu b m szystego, zalegająca na m in eraln ym podłożu. Poziom
w od y w ysok i, rzadko spada p o n iżej w a rstw y torfow ej. S iln e o glejen ie
w a rstw m ineraln ych ,
G leby «torfowe p ły tk ie i śred n io głęb ok ie w ytw orzon e z utw orów torfo
w isk n isk ich olszyn ow ych , słab o rozłożonych oraz tu rzy co w o -m szy sty ch .
P oziom w od y w ysok i, rzadko spada poniżej w a rstw y torfow ej. P ow ierzch n ia
kępiasta.
G leby torfow e w y k szta łco n e z torfów n isk ich zdegradlowanych (zm ursza
łych). G łębokość w a rstw y zd egrad ow an ej (m urszow e j) o strukturze agre
g atow ej do 30 cm lub g łęb iej, niżej sp ęk an y p odsuszony torf, rozpadający
się w duże b ryły k ilk u d ziesięcio cen ty m etro w ej średnicy. Poziom w ód gru n
tow ych u lega znacznym w a h an iom do 100 cm . P ow ierzch n ia często n ie
rów na, k ęp iasta. N iek ied y w y stęp u ją n am u len ia w ęglan ow e.
G leby m u rszow e na u tw orach m in eraln ych . M iąższość w a r stw y m urszo
w ej o a gregatow ej strukturze do 30 cm. Podiłoże sta n o w i p ia se k lub glina
lekka. P ow ierzch n ia n ierów n a, w y w o ła n a obecnością n iezu p ełn ie rozło
żonych kęp w ielk ich turzyc. P oziom w od y ulega zn aczn ym w ah an iom ,
w cią g u roku spada p on iżej 100 cm.
G leby m urszow e na u tw orach m in era ln y ch o m iąższości w a r stw y m ur
szow ej o drobno a g regatow ej strukturze do 30 cm z d om ieszk ą su b stan cji
m in eralnej. P odłoże sta n o w i glin a średnia lu b ciężk a, często m arglista
w zględ n ie ił. P oziom w o d y gru n tow ej w ysok i, u trzym u je się b lisk o po
w ierzchni. P ow ierzch n ia rów na, w la ta ch su ch ych roślin n ość w y sy ch a ,
darń słaba.
M ady śred nie p y ło w e p ły tk ie, na p iasku luźnym , zbyt suche.
G leb y m u łow o-b a g ien n e p ia szczy ste p łytk ie, na u tw orach ila sty ch . O gle
jenie w ca ły m p rofilu . P oziom wodly przew ażn ie w ysok i, sięg a ją cy często
p ow ierzch ni, a sp ad ający w lecie do 150 cm.
M ady ciężkie g łęb ok ie bez p rzew arstw ień , o lżejszym sk ład zie m ech a
nicznym . O glejen ie od 20 cm z rd zaw ym i plam am i. P oziom w o d y u lega
znacznym w ah an iom od 0 do 80 cm. W stan ie su ch ym p ęk ają, a w w il
gotn ym pęcznieją.
R ędziny w ym ien io n e w k la sie IV GZa oraz ręd zin y innych form acji geo
logicznych, b ęd ące w gorszych w aru n k ach w ilg o tn o ścio w y ch , o słab iej
w yk ształcon ym p oziom ie próchnicznym do 25 cm, szk ieleto w e.
R ędzin y n am yte p ły tk ie
na podłożu trudno
przepuszczalnym , podm
w ysok o oglejone (do 20 cm).
G leb y p oczątk ow ego stad iu m rozw ojow ego o n iew y k szta łco n y m profilu,
szk ieleto w e, o różnym sk ład zie m ech an iczn ym (rum oszow e, k am ien iste,
żw irow e). W ystęp u ją na zboczach o spadku w ięk szy m niż 35%, na w y so
kości 800 m n. p. m.
I Z a G leb y brunatne ila sto -p y ło w e , w ietrzen io w e p ły tk ie, często ze szk ieletem .
W podłożu p iask o w iec lub in n a sk ała ila sta na g łęb ok ości p on iżej 40 cm.
P ołożen ie n a strom ych zboczach o .spadkach m n iejszych niż 35°/o. Spotyka
się w ysiąk i; w y stęp u ją na w ysok ościach 750— 1000 m.
HZ a
K o m e n t a r z d o b o n ita c y jn e j k la s y fik a c j i
165
JZ a
M ady górskie szk ieleto w e głębokie, z m ałą ilo ścią m ateria łu ziem istego.
P oziom p róchniczn y słabo w yk ształcon y.
KZa
R ęd ziny w y m ien io n e w k la sie IV K Z a , w y stęp u ją ce na zboczach o sp a d
kach w ięk szy ch od 35% lu b też w przypadkach gd y spadiek zbocza jest
m n iejszy od 35%, lecz w zn iesien ie w y n o si ponad 1000 m n. p. m.
IZ (G) a
M ady g lejo w e (gleb y m u ło w o -b a g ien n e) w ym ien io n e w k la sie IV I Z ( G ) a ,
w ystęp u jące na w y sok ościach p ow yżej 600 m n. p. m. z porostem tu rzycow ym , w ełn ian k o w y m , sk rzyp ow ym itp. w ła śc iw y m m łak om 5 górsk im u ży t
kow ym .
MZ a
G leb y torfow e w y m ien io n e w k la sie IV MZa, w y stęp u ją ce na obszarze
k otlin śródgórskich, p o w y żej 400 m n. p. m., z dużą ilością m chu oraz
p orostem turzyc i ch w a stó w o ch arak terze m łak, jednakże koszonych na
siano lu b spasan ych .
Klasa
VI
T rw ałe u żytki zielon e będące częścio w o n ieu ży tk a m i na glebach torfow ych
m ocno zdegrad ow anych (zm urszałych), rozpylonych, gdzie ro ślin n ość nie tw orzy
zw artej darni, p ozostaw iając p u ste p łaty m urszu bez porostu oraz na glebach m in e
ralnych lub torfow ych sta le podtapianych, trudno dostępnych, gdzie sp rzęt siana
odbyw a się w trudnych w aru n k ach i nie corocznie. W górach m ła k i rzadko sprzątane.
Ł ąki m ogą daw ać do 15 q siana n ajgorszej jakości w ed łu g norm TRM. III,
TM. III, T. II, III i sp rzęt m ech an iczn y jest w ręcz n iem ożliw y. R uń stan ow ią tu
rzyce, w ełn ian k i, sity, sito w ia oraz traw y o złej w arto ści p a stew n ej, jak:
śm iałek darn iow y — A i r a c a e s p i t o s a ,
b liźniaczka p siatraw k a — N a r d u s s t r i c t a ,
k łosów k a w ełn ista — H o l c u s l a n a t u s ,
stokłosa m iękka — B r o m u s m o l l i s
i ch w asty,
a w yd ajn ość p astw isk n ie w ystarcza na w y ż y w ie n ie jedlnej k row y w okresie 100 dni.
U praw a i sprzęt m ech an iczn y są w ręcz n iem ożliw e.
.W ykaz gleb zaliczanych do VI klasy bonitacyjnej
Gleby, teren ó w w yżyn n ych i n izinnych
G leby brunatne żw irow ć całk o w ite i n ieca łk o w ite w y m ien io n e w k la sie V
BZa, z k am ien ia m i na p ow ierzch n i, trudno dostępne, zakrzaczone.
BZ (G) a G leb y brunatne w ytw orzon e z glin ciężkich oraz iłó w , całk o w ite lub n ie
całk ow ite, w ym ien io n e w k la sie V B Z ( G ) a, trudno dostępne, zakrzaczone.
DZ (G) a C zarne ziem ie w ytw orzon e z p ia sk ó w luźnych lu b słabo g lin ia sty ch jak
w k lasie D Z ( G ), lecz trudno dostęp n e, zakrzaczone.
b C zarne ziem ie w ytw orzon e z p ia sk ó w lu źn ych i słabo g lin ia sty ch , podm okłe,
zw ane rów n ież isapowatyrni, n ied o sta teczn ie przewiiewne. P oziom p róch
niczny, m iąższości około 25 cm. O glejen ie poniżej poziom u próchniczmego.
BZa
4 M ła k i — o k r e ś l e n i e lo k a ln e g ó r e k t a t r z a ń s k i c h , o d n o s z ą c e s ię d o m a ły c h p o w ie r z c h n i
m o k r y c h łą k g ó r s k ic h , p o r o ś n i ę t y c h t u r z y c a m i i c h w a s ta m i w m ie js c u w y s t ę p o w a n ia ź r ó d lis k .
166
G leby te w ystęp u ją w obniżeniach, a n iek ied y na zboczach o ła g o d n iej
szych spadkach. W oda w ty m o statn im iprzypadlku w y b ija pod ciśn ien iem
(sapy). P oziom wód gru n tow ych ok resow o zm ienny.
EZa
G leby m u ło w o -to rfo w e jak w k la sie V E Z a, zakrzaczone, trudno d ostępne,
b
G leby m u ło w o -to rfo w e jak w k la sie V E Z b , zakrzaczone w zg lęd n ie długo
zalan e w odą. T rudne do zm eliorow an ia, tru d n o dostępne,
с G leby torfow o-m in era ln e w y m ien io n e w k la sie V E Z d , o n ierów n ej k ę p iastej pow ierzch n i, zakrzaczone, trudhe do zm eliorow an ia, trudno do
stępne.
d
G leby torfow e w ym ien ion e w k la sie V E Z e zakrzaczone, z dużą ilością
m chów , trudno dostępne.
é
G leby torfow e w ytw orzon e z torfów to rfo w isk niskich o różnej m iąższo
ści (trzęsaw isk a sp orad yczn ie sprzątane, zatopione).
f
G leby torfow e w y k szta łco n e z utw orów to rfo w y ch n isk ich zd egrad ow a
nych (m urszow ych), w y m ien io n e w k la sie Y E Z f , o bardzo n ierów n ej
pow ierzch n i (w ysokie kępy obum arłych w ielk ich turzyc). Zakrzaczenie
lub duża ilość d o łó w p o to rf ow ych ch a o ty czn ie rozrzuconych, p o w o d u ją
cych n ied ostęp n ość teren u . N iek ied y obecność n am u leń w ęg la n o w ych .
g
G leby m urszow e na podłożu m in eraln ym w y m ien io n e w k la sie V E Z g , h ,
o zakrzaczonej p ow ierzch n i lub trw ale obniżonym poziom ie wodly, p rzy
czyn iającym się do zaniku ro ślin n o ści i p o w staw an ia rozp ylon ych po
w ierzch n i obnażonych.
h
G leb y torfow e w ytw orzon e z torfów to rfo w isk p rzejściow ych i w ysokich,
z typ ow ą roślin n ością dla w ym ien ion ych typ ów torfow isk .
FZa
P ia sk i a lu w ialn e głębokie. P oziom w od y u lega znacznym w ah an iom . Zbyt
.suche.
M ady w ym ien io n e w k la sie V F Z a zakrzaczone, trudno dostępne.
FZ (G) a
M ady glejo w e (gleby m u ło w o -b a g ien n e), p iaszczyste, głęb ok o oglejone
w całym profilu . P oziom w od y p rzew a żn ie w ysok i, sięg a ją cy do p o w ierz
chni. P ow ierzch n ie zakrzaczone, trudno d o stęp n e. C zyn n ik iem d y sk w a lifi
ku jącym w artość użytk ow ą m oże być n ied ostęp n ość teren u lub zakrzaczenie.
b M ady w ym ien io n e w k la sie V F Z ( G ) cl, zakrzaczone, trudno dlostępne.
GZ a
GZ (G) a
R ędziny w ym ien ion e w k la sie V G Z a , b, zakrzaczone, trudno dostępne.
R ędziny w ystęp u ją ce na zboczach w zn iesień , m ocno szk ieleto w e.
G leb y teren ó w górzystych *
RZ a
G leby p oczątk ow ego sta d iu m rozw ojow ego o n iew y k szta łco n y m profilu,
sk aliste oraz szk ieleto w e (rum osze, k a m ien iste, żw irow e) trudno dostępne,
zakrzaczone. Na zboczach o sp ad k ach w ięk szych niż 35%. W ysokość ponad
800 m n. p. m.
IZ a
G leby brunatne w ym ien io n e w k la sie V IZ a , w y stęp u ją ce na zboczach
o spadkach w ięk szych od 35% na w y so k o ści ponad! 800 m n. p. m.
KZa
R ędzin y w ym ien io n e w k la s ie V KZa, w y stęp u ją ce n a zboczach, o sp ad
kach w ięk szych niż 35% i w y so k o ści ponad 800 m n. p. m.
MZa
G leby torfow e w y k szta łco n e z torfów to rfo w isk p rzejściow ych i w ysok ich ,
w y stęp u ją cy ch na obszarze górskim b ez w zg lęd u na w y so k o ść n. p. m.

KOMENTARZ DO TABELI KLAS GRUNTÓW W CZĘŚCI

Transkrypt

Podobne dokumenty

Deklaracja o dochodach

wstęp wolny - adwentysciusa.com

specjalista w laboratorium chemicznym