książka abstraktów

Transkrypt

książka abstraktów

AKADEMIA IM. JANA DŁUGOSZA W CZĘSTOCHOWIE
WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY
ZAKŁAD PEDAGOGIKI OGÓLNEJ I METODOLOGII BADAŃ
VII Międzynarodowa Konferencja Naukowa
Podstawy edukacji. Trendy cywilizacyjne
wobec wiedzy, innego człowieka, społeczeństwa
KSIĄŻKA ABSTRAKTÓW
Częstochowa, 18–19 listopada 2013r.
VII Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Podstawy edukacji. Trendy cywilizacyjne…”
dr Monika Adamska-Staroń
(Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie)
Człowiek w przestrzeni "pomiędzy" - rozważania o spotkaniu z Innym jako edukacyjnej
sytuacji
Słowa klucze:
człowiek, przestrzeń „pomiędzy”, Inny
Streszczenie:
Bycie w przestrzeni dialogu (relacji) jest sposobem istnienia człowieka, który może
być zagadnięty przez inny byt, może zapytywać o rzeczywistość i czyni to w dialogicznej
perspektywie. Bycie w tej przestrzeni, uczestniczenie w takim wydarzeniu kształtuje
egzystencję człowieka, jego sposób istnienia, zapytywania. W referacie zaprezentowane
zostanie stanowisko wskazujące, iż spotkanie z Ty, z Innym realizujące się w dialogicznej
perspektywie, staje się edukacyjną sytuacją - poznawczą, psychiczną i duchową podróżą,
która sprzyja odkrywaniu i rozumieniu samego siebie, Innego, świata, pozwala na
różnorodność wypowiedzi, odmienne poglądy, aktywne zabieranie głosu we własnych
sprawach i sprawach drugiego człowieka, sytuacją która może zmienić w sposób szczególny,
ale przede wszystkim otwiera sferę „pomiędzy” – przestrzeń/przerwa między Ja i Ty, miejsce,
gdzie realizuje się człowiek.
Bibliografia:





J. Tischner, Filozofia dramatu. Wprowadzenie, Kraków 2012.
J. Tischner, Myślenie według wartości, Kraków 2011.
M. Buber, Ja i Ty, Warszawa 1992.
J. Tarnowski, Poznać siebie, zrozumieć innych, Wrocław 1996.
J. Tarnowski, Siedem lat dialogu, Katowice 1986.
mgr Gabriela Biel
(Uniwersytet Przyrodniczy, Uniwersytet Wrocławski)
Nowe zadania edukacji i ich realizacja w świetle teorii uczenia się Lwa S. Wygotskiego
i J.S. Brunera
Słowa klucze:
teorie uczenia się, zadania edukacji, rozwój, nauczanie szkolne, nauczyciele
Streszczenie:
Jednym z niewyczerpanych tematów współczesnych dyskusji pedagogicznych są
zadania edukacji. Ich wielowątkowość spowodowana jest ciągłymi zmianami otaczającej
rzeczywistości. Każda taka zmiana determinuje potrzebę wykreowania nowych sposobów
myślenia o zadaniach edukacji i sposobach ich realizacji.
2
Proces uczenia się, jako temat, wypiera powoli kwestie samego rezultatu uczenia się.
Konsekwencją takiego przeniesienia zainteresowania jest zmiana myślenia o całości edukacji.
Edukacja instrumentalna, – tak popularna od czasów Platona aż do ubiegłego stulecia, –
ustępuje miejsca edukacji nastawionej na wyposażanie jednostek w instrumenty pozwalające
na „uczenie się”, poznanie i zrozumienie otaczającego je świata oraz odpowiedzialne w nim
uczestnictwo. Implikacjami takiego myślenia są nowo formułowane zadania edukacji
skupiające się wokół kreowania jednostek zdolnych do wzrastania w kulturze oraz
umiejących zawłaszczać narzędzia należące do owej kultury1.
Tak sformułowane zadania oprzeć można na teorii Lwa S. Wygotskiego i J.S. Brunera,
traktujących o nierozerwalności procesów uczenia się i rozwoju. Odchodząc od roli
wykonawcy, nauczyciel staje się jedynie pomocą w wykorzystaniu narzędzi kulturowych,
budowaniu wiedzy dziecka, tworzeniu jego umysłu i realnych konstrukcji rzeczywistości2.
Mimo tendencji przejawiających się wyraźnie na forach i w debatach pedagogicznych,
nauczyciele dalecy są od wprowadzania tak rozumianych zadań edukacji w szkole. Zadania
tam realizowane wydają się w dalszym ciągu wypływać z kręgów nastawionych nie tyle na
procesy uczenia się, co na osiągnięcia. Opierając się na teoriach Wygotskiego i Brunera nie
można pominąć nauczania szkolnego, jako głównej drogi do ujawnienia się procesów
rozwojowych. Warto więc w świetle ich teorii przyjrzeć się coraz to nowym zadaniom
nauczycieli, którzy nieprzerwanie od lat są uczestnikami aktywnego oddziaływania na
procesy rozwojowe uczniów: uczenia jak się uczyć, uzyskiwania przez uczniów autonomii
w uczeniu się, myśleniu i działaniu oraz umiejętnego zarządzania narzędziami kultury
i własną wiedzą.
Bibliografia:
 E. Filipiak, Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle, Sopot
2012.
 E. Filipiak (red), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy,
Bydgoszcz 2008.
 E. Potulicka, J. Rutkowiak, Neoliberalne uwikłania edukacji, Kraków 2010.
 D. Wood, Jak dzieci uczą się i myślą, Kraków 2006.
dr Bogusław Bieszczad
(Uniwersytet Jagielloński)
Język jako podstawa
lingwistycznego”
wiedzy o edukacji
w
perspektywie konsekwencji
„zwrotu
Słowa klucze:
język, pedagogika, podstawa, zwrot językowy
1
E. Filipiak, Uczenia się w klasie szkolnej w perspektywie socjokulturowej, [w:] Filipiak E. (red),
Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy, Bydgoszcz 2008,
2
I. Adamek, Wspieranie rozwoju dziecka – implikacje teorii L.S. Wygotskiego w praktyce edukacyjnej,
[w:] Filipiak E. (red), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy, Bydgoszcz 2008.
3
Streszczenie:
Za sprawą zwrotu lingwistycznego coraz częściej zdajemy sobie sprawę z roli jaką
odgrywa język w konstruowaniu świata, w którym żyjemy. Według wielu filozofów, język to
jedna z najważniejszych kategorii współczesnej nauki, filozofii i humanistyki. Jego
reinterpretacje zapoczątkowane przez „linguisticturn”, zmieniły na stałe sposób uprawiania
nie tylko filozofii ale także wielu nauk z nią współpracujących. Czy język może być
traktowany wyłącznie w kategoriach przezroczystego narzędzia odzwierciedlającego
rzeczywistość, reprezentującego świat esencji i prawd ostatecznych. Znaczna część filozofii
współczesnej negatywnie odpowiada na to pytanie prezentując wielorakie alternatywne
ujęcia. Czy pedagogice potrzebny jest zatem zwrot językowy? Jej przedmiotem zainteresowań
są szeroko rozumiane procesy edukacyjne oraz uwarunkowania dyskursu edukacyjnego. Tak
postrzegany przedmiot badań, weryfikowany na przestrzeni ostatnich dekad w wyniku
dyskusji o statusie i tożsamości dyscypliny oraz modyfikowany w związku z
wielogłosowością i heterogenicznością wiedzy o edukacji uwzględnia dyskurs, którego
elementarną podstawą jest język. W przeciwieństwie do tradycyjnie rozumianej pedagogiki,
współcześnie, dyscyplina ta postrzega siebie jako uprawnioną do refleksji nad kondycją
własnych dyskursów, które przecież warunkują rozumienie przedmiotu jej badan. Społeczna
praktyka edukacyjna jest opisywana, interpretowana wyjaśniana i projektowana w ramach
dyskursu. Jego uwarunkowania, wpisane w język, decydują zatem o kształcie i kierunkach
doskonalenia praktyki, jej analizy i badań empirycznych z nią związanych. Współczesna
filozofia informuje nas, że zmienił się status języka, a pytanie o to, jak słowa łączą się ze
światem, zdominowało filozofię i sprowokowało pytania o współczesną humanistykę i kulturę
z jej zagęszczeniem semantycznym. Problem języka w pedagogice został już dostrzeżony
choć nie w pełni podjęty. Dla Janusza Gniteckiego „język pedagogiki to taka odmiana języka
literackiego i naukowego która posiada zróżnicowane funkcje wyrażania operacji myślowych
opartych na jednoznacznych, ścisłych oraz wieloznacznych i metaforycznych
wypowiedzeniach” Taka perspektywa zdaje się otwierać dyskursy pedagogiczne wokół
języka na kategorie metaforyki, literatury czy retoryki, jednoznacznie dezawuowane w
dotychczasowej wizji języka modernistycznego opartego na kanonach ścisłości i precyzji.
Bibliografia:
 Bogusław Bieszczad, Pedagogika i język. Perspektywa ponowoczesna, Kraków 2013.
dr Maria M. Boużyk
(Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)
Pedagogika chrześcijańska a współczesny pluralizm religijny i kulturowy
Słowa klucze:
katechetyka, pedagogika chrześcijańska, wychowanie religijne, fakt religii
4
Streszczenie:
W swoim wystąpieniu będę starała się zwrócić uwagę na potrzebę ponownego
odczytania miejsca chrześcijańskiej pedagogiki we współczesnej sytuacji kulturowej, na którą
składa się miedzy innymi religijny i kulturowy pluralizm. Francuska filozof Chantal Delsol
zauważa, że człowiek współczesny zatracił poczucie własnej tożsamości. Ciągle przejawia
wprawdzie ciekawość spraw podstawowych egzystencjalnie, ale dogmaty religijne stały się
dla niego nieczytelne. Przeżywamy – zauważa Delsol – eksplozję pragnienia jakiegoś
absolutu, którego to pragnienia oficjalne struktury religijne i kościelne nie potrafią zaspokoić.
Szukanie na oślep nowych rozwiązań nie jest najlepszym rozwiązaniem, a porzucenie religii
nie jest dowodem postępu dokonującego się w ludzkiej świadomości. Zdaniem Delsol należy
jednak chronić kulturę przed ambicją jakiejś religii do posiadania monopolu nad sensem.
Potrzebne zabezpieczenie można uzyskać tylko na gruncie religijnego pluralizmu. Czym
jednak jest praktycznie religijny pluralizm i jak może być odczytywany z perspektywy
formacji wychowawczej człowieka postaram się odpowiedzieć nawiązując min. do
filozoficznych książek Jana Sochonia oraz sięgając do wychowawczej tradycji
chrześcijaństwa.
Bibliografia:
 Delsol, Ch., Esej o człowieku późnej nowoczesności, przeł. M. Kowalska, Wyd. Znak,
Kraków 2003.
 Pedagogika katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, red. J.
Kostkiewicz, t. 1, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
 Pluralizm religijny – moda czy konieczność?, WDP Bernardinum, Pelplin 2005.
 Sochoń J., Religia w projekcie postmodernistycznym, PTTA, Lublin 2012.
prof. dr hab. Mikhail G. Brik
(Uniwersytet w Tartu, Estonia)
Seeing the Differences, or an Exciting Way of Doing Research and Teaching While Traveling
Through Many Countries (Doskonalenie pracy naukowo- dydaktycznej przez implementację
doświadczenia zdobytego podczas wieloletnich pobytów w krajach zróżnicowanych
kulturowo)
Streszczenie:
A short overview of personal experience gained by the author during various stages of
his scientific and pedagogical career will be given. In particular, some geographical, cultural,
educational etc. aspects of life in Eritrea, Israel, Japan and Estonia will be presented. It is the
author's hope and belief that such an active personal involvement into both educational and
research processes in various countries with different cultural and economic backgrounds can
significantly enrich the person's knowledge, help in creating a strong and wide network of
scientific contacts and develop an ability of establishing and maintaining good human and
professional relations with people, which is a vital necessity for a scientist.
5
mgr Marta Bujewska
(Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)
Marnowany potencjał komunikacyjny Internetu w relacjach szkoła- rodzice
Słowa klucze:
e-komunikacja, rodzice, szkoła
Streszczenie:
Wielkim wyzwaniem współczesności jest wykorzystanie najnowszych technologii do
przystosowania ludzi do zmieniających się realiów i doskonalenia wielu obszarów życia i
działania człowieka. Internet stał się przedmiotem zainteresowań i refleksji specjalistów
różnych dyscyplin.
Komunikację z użyciem komputerów można interpretować w kontekście zarówno
przyczyny zmiany życia współczesnych ludzi, ale także jako jej wynik, bynajmniej można
stwierdzić, iż jest w pewien sposób w pisana w życie współczesnego człowieka.
W referacie niniejsza tematyka zostanie podjęta w kontekście szkoły.
Literatura polska na temat wykorzystywania możliwości jakie daje ogólnodostępna
sieć w funkcjonowaniu szkoły ogranicza się do podejmowania tematyki związanej z
prowadzeniem tak zwanych e- dzienników. Podczas gdy w literaturze obcojęzycznej wątek
ten potraktowany jest zdecydowanie szerzej.
Na przykład na jej gruncie rozpatrywane jest wykorzystanie komunikacji
internetowej w zakresie integracji i komunikacji rodziców uczniów danej szkoły czy klasy, a
także w osobistej relacji rodzica z nauczycielem czy wychowawcą dziecka.
Możliwość przeniesienia niektórych rozwiązań na grunt polski rodzi nowe szanse na
pozytywne zmiany, ale także nie jest wolna od zagrożeń i szeregu pojawiających się w
różnych kontekstach wątpliwości.
Punktem wyjścia do rozważań zostaną uczynione pilotażowe badania własne na
temat oczekiwań rodziców uczniów i nauczycieli na temat wykorzystania e komunikacji w
szkole.
Bibliografia:
 J. Baudrillard, Społeczeństwo konsumpcyjne jego mity i struktury, Warszawa 2006.
 J. Grzenia, komunikacja językowa w Internecie, Warszawa 2012.
 J. Blanchard, J. Oliver, The Family- school connection. Possibilities for technology
[w] Computers in the school, Vol.15,1999, nr 1, s.66-72.
6
dr hab., prof. UKSW Stanisław Chrobak
(Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)
Społeczeństwo globalne – potrzeba prawdziwego i pełnego humanizmu. Implikacje
pedagogiczne
Słowa klucze:
osoba, społeczeństwo, humanizm, wartości
Streszczenie:
W trakcie życia osoby ma miejsce proces formowania się tożsamości jednostki
(tożsamości indywidualnej) w dwóch dziedzinach: tożsamości osobistej oraz społecznej.
Tożsamość osobowa obejmuje również świadomość możliwości lepszego rozumienia innych i
siebie dzięki poznawaniu form, jakie powstały w efekcie poszukiwania wartości i dążenia do
wartości wiązanych z prawdą o człowieku i świecie w różnych miejscach oraz w różnym
czasie, składając się na tożsamość kulturową. Prawdziwa tożsamość człowieka wiąże się z
ostatecznym spełnieniem tajemnicy istnienia. Dążenie do rozwoju wymaga ludzi zdolnych do
wnikliwej refleksji, poszukujących nowego humanizmu, dzięki któremu człowiek
współczesny mógłby odnaleźć samego siebie. W związku z tym warto przypomnieć, że
globalizację trzeba na pewno pojmować jako proces społeczno-ekonomiczny, ale nie jest to
jedyny jej wymiar. Za tym procesem kryje się rzeczywistość ludzkości, która staje się coraz
bardziej wzajemnie połączona.
Bibliografia:
 Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków
2007.
 Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritatae, (Rzym 29.06.2009).
 Furmanek W., Humanistyczne aspekty współczesnej pedagogiki pracy, w: Pedagogika
pracy – tradycja i wyzwania współczesności, red. S. M. Kwiatkowski, Wydawnictwo
Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji, Radom -Warszawa-Bydgoszcz 2012, s.
107-129.
 Wzrastanie człowieka w godności, miłości i miłosierdziu, red. M. Kalinowski,
Wydawnictwo KUL, Lublin 2005.
 Radziewicz-Winnicki, Społeczeństwo w trakcie zmiany, GWP, Gdańsk 2004.
dr hab., prof. UKW Ryszarda Cierzniewska
Czy wiedzieć znaczy (nie)umieć? O zaniedbaniach w praktycznym kształceniu nauczycieli
Słowa klucze:
praktyki zawodowe nauczycieli, akademickość
7
Streszczenie:
Obowiązujące do niedawna przepisy regulujące standardy kształcenia, lokowały
tę sferę na peryferiach akademickiej edukacji. Należy również podkreślić, że przy rosnących
aspiracjach akademickich (naukowych) jednostek uczelnianych, kwestie praktyki stały się
przestrzenią zaniedbaną. Wręcz, co podkreślam, traktowane były/są jako pole „przyziemne”,
niegodne naukowej penetracji. Przy okazji warto nadmienić, że aktualny stan ukształtował
się w latach 90-tych ubiegłego wieku i trwa do chwili obecnej, gdyż nowe regulacje rewolucji
nie wprowadziły, a tylko przytomna aktywność pedagogów może nadać inne znaczenia temu
wycinkowi rzeczywistości. Zazwyczaj, praktyczne przygotowanie przyszłych adeptów
zawodów pedagogicznych było w centrum uwagi tej części kadry akademickiej, która
ulokowana była w jednostkach powołanych do realizacji studenckich praktyk i/lub
przedmiotowego, metodycznego kształcenia. Z reguły byli to wykładowcy
tzw. „drugiej kategorii”, koncentrujący się na wykonywaniu codziennych zadań związanych z
organizacją i przebiegiem tej sfery edukacji. W ten sposób „mniej szlachetna” wobec treści
naukowej (teoretycznej) część pedagogiki cierpiała i nadal jej doskwiera niedorozwój.
Aktualne, instytucjonalne zmiany w kształceniu nauczycieli i pedagogów, możliwość
przyjmowania profilu akademickiego lub praktycznego przez jednostki z uprawnieniami
naukowymi, trzystopniowy podział kształcenia wyższego wraz ze różnicowaniem szkół
wyższych na zawodowe i akademickie, to wszystko nie jest bez znaczenia dla jakości
przygotowania przyszłych pedagogów do zadań zawodowych. Praktyka zawodowa wymaga
stałej diagnostyki, zatem badań rozpoznających dynamicznie zmieniającą się rzeczywistość
edukacyjną, budowania wiedzy teoretycznej i jej aplikacji. Nauki o wychowaniu nie służą
tylko temu aby wiedzieć, choć to jest niezwykle ważne, ale przede wszystkim aby zrozumieć
działania, zachowania podmiotów edukacji oraz konteksty społeczne i systemowe kreujące
warunki ich funkcjonowania. Jest to niezbywalnym warunkiem by coś zmienić, podjąć
interwencję, by mieć wpływ na cokolwiek.
Współczesna szkoła i pracujący w niej nauczyciele są obiektem nieustającej krytyki.
Zarzuty dotyczą oderwania od rzeczywistości, skostnienia działań edukacyjnych,
nieporadności
wychowawczej,
transmitowania
wiedzy ze
słabym
akcentem
na jej operatywność, uprzedmiotowieniem wszystkich podmiotów uczestniczących
w edukacji (uczniów, nauczycieli i rodziców), słabego angażowania się w życie społeczności
lokalnej, preferowania indywidualizmu i wielu innych kwestii, które można by mnożyć. Jeżeli
przyjmiemy, że owe zarzuty są zasadne, to powinno się pojawić pytanie: Jak w takiej szkole
i przez tak słabych nauczycieli ma być dobrze przygotowane do zawodu kolejne pokolenie
adeptów zawodów pedagogicznych? W jaki sposób rozwiązania systemowe sprzyjają
skuteczności praktyk zawodowych i jakie zachowania są/mogą być przenoszone?
Warto się również zastanowić jaki jest tu udział pedagogiki i akademickich
pedagogów przez działanie i zaniechanie w kształceniu akademickim, które w dużej części
uczestniczy w przygotowaniu przyszłych pedagogów i nauczycieli do zawodu. Muszę jednak
z całą stanowczością podkreślić, że myślę tu o deficytach teoretycznych, niskim poziomie
zainteresowania praktykami studenckimi kadry akademickiej, a nie rozwiązaniach
systemowych, na które kadra uczelni nie ma żadnego wpływu. Nie wolno również zapominać,
że w szkołach pracują nauczyciele, pedagodzy, którzy uzyskali uprawniania do wykonywania
8
zawodu w innych instytucjach niż uczelnie wyższe, na co zezwala nasze prawo (co w mojej
opinii jest mocno dyskusyjnym rozwiązaniem, które wyklucza jakikolwiek wpływ
akademików na jakość tego kształcenia).
Bibliografia:
 Pedagogika krytyczna w kompozycji z konstruktywizmem, Bourdieu, Giddens,
Garfigel, Kwaśnica, Rutkowiak, Czerepaniak – Walczak, Piaget, Bruner.
mgr Damian Czepiel
(Politechnika Opolska)
Potrzeba natychmiastowej informacji zwrotnej – lekcje wychowania fizycznego z
wykorzystaniem kamery cyfrowej
Słowa klucze:
informacja zwrotna, nauczanie z wykorzystaniem kamery, szkoła XXI wieku
Streszczenie:
„Celem naczelnym wychowania fizycznego jest pomoc wychowankowi
w wielostronnym rozwoju i poprzez to przygotowanie do świadomego i aktywnego udziału
w kulturze fizycznej”.3 Badania Prof. Wojnarowskiej nad stanem wychowania fizycznego
w Polsce oraz szereg badań prowadzonych przez wielu wybitnych dydaktyków wychowania
fizycznego przedstawionych na Światowym Kongresie Wychowania Fizycznego4 pokazują,
że lekcje WF zmierzają w złym kierunku. Wspomniana Pani Prof. Wojnarowska swoimi
badaniami pokazała, że z każdą dekadą licząc od lat 70’ XX wieku poziom sprawności
ruchowej polskiej młodzieży szkolnej osłabia się. W porównaniu do lat 70’ i 80’ ubiegłego
stulecia mamy w Polce o wiele więcej szkół wyższych kształcących nauczycieli wychowania
fizycznego, a zatem większą kadrę wuefistów. Pytanie tylko, czy nauczanie ruchowe znajduje
się na wystarczającym poziomie? Bardzo często zajęcia prowadzone są w sposób nierzetelny,
mało rozwijający. Taki stan rzeczy nie powinien mieć miejsca. Lekcja wychowania
fizycznego, jak już wcześniej wspomniano, ma za zadanie kształtować, pomóc
w prawidłowym kształtowaniu młodego człowieka - tego, w jaki sposób postrzega otaczający
go świat, w jaki sposób dba o swoje ciało oraz rozum.
Należy się zastanowić jak pomóc kulturze fizycznej prawidłowo funkcjonować.
Tak właśnie powstał pomysł nauczania z wykorzystaniem natychmiastowej informacji
zwrotnej. Większość ludzi nie jest wybitnymi jednostkami, które mają predyspozycje
do sportu. W tych okolicznościach oprócz informacji zwrotnej należy pokazać ćwiczącemu
jego samego. Dlatego w jednym ze śląskich gimnazjów przeprowadzono eksperyment mający
na celu sprawdzenie celowości prowadzenia zajęć wychowania fizycznego z wykorzystaniem
werbalno-wizualnej informacji zwrotnej (kamery cyfrowej). Eksperyment polegał
3
Szczepański S. „Kluczowe zagadnienia dydaktyki wychowania fizycznego”, Politechnika Opolska, Opole 2008
Światowy Kongres Wychowania Fizycznego, Berlin 3-5 listopada 1999, wydawnictwo AWF we Wrocławiu,
Wrocław 2002
4
9
na nauczaniu elementu z zakresu koszykówki, dokładnie rzutu z miejsca jednorącz,
z wykorzystaniem zapisów z kamery każdego ucznia z osobna. Przed i po nauczaniu rzutu do
kosza przeprowadzono test sprawdzający. Całe przedsięwzięcie wykaże czy, nauczanie z
wykorzystaniem zapisów werbalno-wizualnych przyczynia się bezpośrednio do zwiększenia
efektywności zajęć ruchowych w szkole.
Uzyskane wyniki testów zostały poddane analizie statystycznej (test NIR). Wykazał
on, że istnieje bardzo duża różnica istotna statystycznie pomiędzy grupą eksperymentalną,
a kontrolną w teście po eksperymencie. Oznacza to, że grupa eksperymentalna zrobiła
większe postępy w nauce nowego elementu. Wynika z tego, że prowadzenie zajęć
wychowania fizycznego z wykorzystaniem kamery przyspiesza prawidłowe nauczanie
poszczególnych elementów. Podczas prowadzenia eksperymentu często spotykałem się
ze zdaniem nauczycieli wychowania fizycznego, że bardzo dużo czasu zajmie mi odtwarzanie
uczniom ich dokonań. Okazało się, że nic takiego nie miało miejsca, a co ważniejsze lekcja
oprócz tego, że przyniosła większe efekty, to była bardziej atrakcyjna dla uczniów.
Jeśli chodzi o czas to, z technicznego punktu widzenia sama rejestracja i odtwarzanie
na ekranie zostało zminimalizowane prawie do zera w porównani do nauczania klasycznego.
Po długiej analizie statystycznej wyników mogę stwierdzić, że jeśli w ten sposób
będzie prowadzona lekcja wychowania fizycznego, to każdy uczeń będzie mógł szybciej
nauczyć się elementu technicznego. Dzięki temu rozwiązaniu nauczyciel będzie mógł
poświęcać więcej czasu na kształtowanie ogólnej sprawności fizycznej uczniów z
wykorzystaniem nowo poznanego elementu.
Bibliografia:
 Światowy Kongres Wychowania Fizycznego, Berlin 3-5 listopada 1999, wydawnictwo
AWF we Wrocławiu, Wrocław 2002.
 Krawczyński M. „Norma kliniczna w pediatrii” Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2005.
 Stanisz A. „Przystępny kurs Statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL
na przykładach z medycyny. Tom 1. Statystyki podstawowe.” Stat Soft Polska,
Kraków 2006.
 Szczepański S. „Kluczowe zagadnienia dydaktyki wychowania fizycznego”,
Politechnika Opolska, Opole 2008.
dr Kazimierz Czerwiński
Przemiany obywatelstwa we współczesnych demokracjach – wyzwania dla edukacji
Słowa klucze:
konflikt, demokracja, kompetencje obywatelskie, edukacja
10
Streszczenie:
Przemiany pojmowania istoty obywatelstwa mają różne przyczyny, m.in.
nieusuwalność konfliktu w sferze publicznej oraz narastającą nieprzejrzystość
demokratycznych procesów decyzyjnych. Konflikty mają przede wszystkim podłoże
ekonomiczne (Mouffe, 2005), ale również – wobec narastającej wielokulturowości – etniczne
i religijne (Golka, 2010). Nieprzejrzystość demokracji, zapotrzebowanie na „władzę
ekspertów” rodzi m.in. pytanie o sens i potrzebę tradycyjnie pojmowanej szerokiej
obywatelskiej partycypacji. Koncepcja tzw. kontrdemokracji (Rosanvallon, 2011) na nowo
definiuje partycypację, bardziej w kategoriach krytycznego recenzowania poczynań władz w
miejsce bezpośredniego zaangażowania politycznego. Kompetencje obywatelskie powinny w
sobie zawierać m.in.: umiejętność komunikowania, krytycyzm, odporność na manipulację,
umiejętność współpracy. Nowe trendy w pojmowaniu obywatelstwa nakazują na nowo
stawiać pytania o znaczenie edukacji w kształtowaniu pożądanych kompetencji
obywatelskich.
Bibliografia:
 Golka M., Imiona wielokulturowości, Warszawa 2010.
 Mouffe Ch., Paradoks demokracji, przeł. W. Jach, M. Kamińska, A. Orzechowski,
Wrocław 2005.
 Rosanvallon P., Kontrdemokracja. Polityka w dobie nieufności, przeł. A. Czarnacka,
Wrocław 2011.
 Urban M., Demokratyczna osobowość. Model i jego urzeczywistnienie w warunkach
polskiej demokracji, Warszawa 2013.
dr Fred Donaldson
(University of Bridgeport, USA)
The Playful Brain: Educating For Belonging (Bawiący się mózg: Edukacja ku tworzeniu
poczucia przynależności)
Słowa klucze:
play, brain, belonging, education, change
Streszczenie:
Sages and scientists have long been aware of a sense of unity underlying human life.
The latest research in neuroscience confirms the presence of such a sense of belonging. But as
they have pointed out knowing and experiencing are very different things. These scientists do
not know how to develop this sense of unity in everyday living. H.H. the Dalai Lama, for
example, writes that he doesn’t have any particular ideas as to what specific techniques might
be used to bring about this pattern in children. Up to now our quest for belonging has been so
narrowly focused as to give us tunnel vision. Our old certainties with which we have lived for
centuries have remained unchallenged. Consequently, we have been left with the insanity of
separation and conflict.
11
Fortunately this pattern of belonging can be discovered and experienced. The recent
findings of neuroplasticity suggest that we can remodel our neuro networks and indeed can
train ourselves to be more kind, more compassionate beings. The fearful contest reflexes we
assumed to be set not only can be modified, they can be replaced by the playful brain.
Psychologist Paul Ekman writes, “We need a loving-kindness exercise room.”An exercise
room of loving kindness. Original play’s “remapping” enables the brain to process
information much differently than in contest consciousness, rechanneling fearful, aggressive
energies toward compassion. Fortunately original play taps into implicit, hard-wired
capacities of our native intelligence dropping out the psychic and social, and even species
self, and in the process destructures, deprograms and deconditions fear, and strengthens
specific neurological circuits that generate peacefulness, awareness, and compassion.
The implications for education are profound. Our play with children demonstrates that
this feeling of belonging is not only inherent in life but can be experienced. This approach
differs from previous research in that original play is intrinsic to children and is universal and
independent of language, culture, and medical issues. Our approach is in line with the
suggestion made by Dr. James H. Austin that it would seem worthwhile for investigators to
extend their studies toward the more spontaneous, non-task-induced behaviors, because this
would more closely correspond with the way one’s experience naturally unfolds and there is
no-thinking and this long moment of non self-conscious mental silence in clear awareness
corresponds more closely with the psychological concept of an authentic “baseline”
Original play provides neuro and behavioral evidence that the brain and body can be
deconditioned from fear and conflict. With practice seconds of kindness can be stabilized into
temperaments becoming familiar and effortless. Within original play’s sense of belonging we
can feel the boundaries of self and other disappear. This pattern is a kind of belonging beyond
categoriesthat five year old David understood when he declared, “Fred play is when we don’t
know that we are different from each other.”
Bibliografia:
 Ramachandran, V.S. The Tell-Tale Brain. New York: Norton, 2011.
 Austin, James H.Zen and the Brain. Cambridge. MA.: MIT Press, 1998.
 Newberg, Andrew, M.D. & Mark Robert Waldman How God Changes Your Brain.
New YorK: Ballantine Books, 2009.
 Goleman, Daniel. Social Intelligence. New York: Bantam, 2006.
 Siegel, Daniel J. The Mindful Brain. New York: W.W. Norton, 2007.
 Donaldson, O. Fred Playing By Heart. Deerfield Beach, FL.: Health Communications,
Inc., 1993.

mgr Justyna Fiedorczuk
(Zespół Szkół Technicznych
im. St. Staszica w Białymstoku)
i
Ogólnokształcących
z
Oddziałami
Integracyjnymi
System edukacji wobec specyficznych potrzeb zdrowotnych dzieci i młodzieży w Polsce
12
mgr Urszula Foks
Budowanie społeczeństwa obywatelskiego-kompetencje obywatelskie w nauczaniu WOS
w gimnazjum
Słowa klucze:
edukacja do demokracji, kompetencje obywatelskie, społeczeństwo obywatelskie, uczniowski
projekt edukacyjny
Streszczenie:
Namysł nad „społeczeństwem obywatelskim” stał się po 1989 roku jednym z tematów
wiodących podejmowanych przez nauki społeczne. W pedagogice polskiej uznaje się
kształtowanie kompetencji obywatelskich (demokratycznych) za naczelny cel edukacji.
Referat jest próbą ukazania możliwości jakimi dysponuje nauczyciel WOS - u w gimnazjum
aby przyczynić się do budowy społeczeństwa obywatelskiego. To głos w dyskusji: jakiego
społeczeństwa potrzebujemy dziś? Troska o społeczeństwo obywatelskie wynika z
przekonania, że bez niego nie można zbudować nowoczesnego, demokratycznego państwa,
wpisującego się w standardy europejskiej tradycji.
Bibliografia:
 Hejnicka - Bezwińska T. (2008). Pedagogika ogólna. Warszawa : Wydawnictwa
Akademickie i Profesjonalne.
 Matuszek A, Wiroński P. (2008). Rzeczpospolita kompetentna. Świadomość
obywatelska w procesie edukacji . Kraków: Avalon.
 Podstawa programowa kształcenia ogólnego z dnia 23 grudnia 2008 r.
 KOSS Kształcenie Obywatelskie W Szkole Samorządowej (2010). Program
nauczania. Warszawa:CEO.
mgr Kamila Kosiak, mgr Anna Gagat-Matuła
(Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
Polityka i organizacja pracy z uczniami zdolnymi i zdolnymi niepełnosprawnymi
w wybranych krajach Europy- analiza komparatystyczna
Słowa klucze:
uczeń zdolny, polityka, zdolni niepełnosprawni
Streszczenie:
Analiza polityki i organizacji pracy z uczniami zdolnymi oraz zdolnymi
niepełnosprawnymi w różnych krajach jest istotna ze względu na doświadczenia, jakie każde
z państw posiada. Zarówno te pozytywne jak i negatywne mogą być cennym źródłem wiedzy
dla pozostałych systemów edukacyjnych.
13
Bibliografia:
 W. Limont „ Uczeń zdolny- jak go rozpoznawać i jak z nim pracować” GWP, 2005.
 A. Sękowski „ Psychologia zdolności” red. PWN, 2004.
mgr Anna Gagat-Matuła, mgr Kamila Kosiak
(Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
Funkcjonowanie szkolne ucznia niepełnosprawnego wybitnie zdolnego
Słowa kluczowe:
niepełnosprawność, zdolność, edukacja
Streszczenie:
Termin specjalne potrzeby edukacyjne obejmuje swoim zasięgiem zarówno uczniów
wybitnie uzdolnionych jak i niepełnosprawnych. Obie wymienione grupy uczniów są złożone
same w sobie, zdają się wzajemnie wykluczać. Pojęcie ucznia jednocześnie zdolnego i
niepełnosprawnego jest stosunkowo nowym zagadnieniem współczesnej pedagogiki
specjalnej. A przecież uczniowie mimo swej niepełnosprawności posiadają wybitne
zdolności. Dlatego winni mieć takie same szanse na rozwój swych zainteresowań jak ich
pełnosprawni rówieśnicy.
Celem artykułu jest analiza funkcjonowania szkolnego uczniów wybitnie zdolnych
niepełnosprawnych.
dr Mariusz Garbiec
(Uniwersytet Opolski)
Kategoria „inności” wobec problemów integracji
Słowa klucze:
Inny-drugi, jednostki niepełnosprawne, integracja, kształcenie
Streszczenie:
Celem niniejszego wystąpienia będzie interdyscyplinarne wyodrębnienie kategorii
inności w odniesieniu do ucznia niepełnosprawnego w klasie integracyjnej, przydatne
w rozważaniach dotyczących postrzegania tego ucznia przez pryzmat odmienności
i obcości, nadania mu etykiety inności oraz ulegania przez niego procesowi integracji
szkolnej.
Inność, która jest cechą wyróżniającą w danej grupie, bardzo często stanowi barierę
w kontaktach międzyludzkich. Inny często podlega społecznej segregacji i wykluczeniu.
Grupą szczególnie narażoną na proces marginalizacji są osoby niepełnosprawne. Wizerunek
osób niepełnosprawnych najczęściej konstruowany jest niejako w opozycji do pojęcia
normalności. Ich wiadomy, ustalony obraz w głównej mierze kojarzy się z deficytem i
14
ograniczeniami, czego konsekwencją jest brak ich samodzielności i potrzeba udzielania im
pomocy. Potrzebę obecności osób niepełnosprawnych w różnych miejscach w przestrzeni
społecznej, również w edukacji, dostrzegliśmy dopiero niedawno. Świat cywilizowanych
ludzi i wyznawanych przez nich wartości próbuje odkrywać różne wymiary człowieczeństwa.
Wyraża gotowość akceptacji inności i niepowtarzalności, którą nosi w sobie każdy człowiek.
Dlatego też podejmuje coraz więcej działań, które mają na celu włączenie tych osób do
społeczeństwa, a trendy integracyjne objęły również polską oświatę. Edukacja osób
niepełnosprawnych przestała mieć charakter ściśle segregacyjny, w chwili obecnej kształcenie
specjalne odbywa się również w placówkach ogólnodostępnych.
Bibliografia:
 J. Gara, Pedagogiczne implikacje filozofii dialogu, Wydawnictwo WAM, Kraków
2008.
 R. Kapuściński, Ten inny, Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.
 E. Levinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, PWN, Warszawa 2002.
 T. Szkudlarek (red.), Różnica, tożsamość, edukacja. Szkice z pogranicza, Oficyna
Wydawnicza Impuls, Kraków 1995.
dr Alina Gil, dr Urszula Nowacka
„Uczyć się aby być” w aspekcie dyskryminacji społecznej seniorów
Słowa klucze:
senior, dyskryminacja, wykluczenie, jakość życia, aktywność edukacyjna
Streszczenie:
Artykuł przedstawia niepokojące zjawisko dyskryminacji, wykluczania osób starszych
z przestrzeni życia społecznego (na rzecz „kultu młodości”) oraz sposoby przeciwdziałania
tym zjawiskom poprzez edukację.
Osiągnięcie statusu seniora nie musi kojarzyć się z degradacją społeczną. Do okresu
starości można się przygotować, poprzez zmianę spojrzenia na starość i jakość życia po
przejściu na emeryturę, a istotną rolę w tym procesie odgrywa edukacja, która pomaga
skutecznie przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu, poczuciu samotności, umożliwia
korzystanie z udogodnień współczesnego świata, pozwala seniorom zaspakajać potrzebę
samorealizacji, także w obszarach, na które wcześniej nie mogli znaleźć czasu ze względu na
pracę zawodową. Wyzwania te stają się nie tylko obowiązkiem, ale przymusem, a brak
dostosowania się do zmian powoduje, że otoczenie staje się dla seniorów coraz bardziej obce,
niezrozumiałe i złowrogie. Bariery uczestnictwa seniorów w edukacji są raczej subiektywne i
często wynikają z niskiej samooceny osoby starszej oraz z przekonania o spadku możliwości
poznawczych wraz z wiekiem.
Konieczne wydaje się stworzenie przystosowanej do potrzeb i możliwości oferty
edukacyjnej dla osób starszych, w przeciwnym przypadku problem wykluczenia społecznego,
15
w tym przede wszystkim cyfrowego może zostać rozwiązany dopiero przy naturalnej
wymianie pokoleń.
W artykule wykorzystano wyniki badań przeprowadzonych w ramach Projektu
realizowanego z Programu RUNDTVIG „Evaluation toolk it on seniors education to improve
their quality of life”.
Bibliografia:
 Andrzejczak A., Edukacja osób starszych, http://www.edunews.pl/badania-idebaty/badania/483 (18.01.2013).
 Gil A., Nowacka U., Ochoa Siguencia L., Analysis of selected areas of educational
activity of senior citizens, [w:] Society, integration, education :proceedings of the
International Scientifical Conference, Vol. 1, Łotwa 2013.
 Gębska-Kuczerowska A., Charakterystyka grupy osób w podeszłym wieku
uczestniczących w badaniu zależności między aktywnością a stanem zdrowia [w:]
Przegląd Epidemiologiczny, Wyd. NIZP – PZH, Warszawa 2002,
http://www.pzh.gov.pl/oldpage/przeglad_epimed/56-3/563_10.pdf, (10.02.2013).
 Ramowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012-2013,
Załącznik do Uchwały nr 137 Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2012 r.
 Szukalski P., Starzenie się ludności – wyzwanie XXI wieku, ISP, Warszawa 2008.
mgr Agnieszka Gorgól
(Akademia Ignatianum w Krakowie)
Kształcenie ustawiczne jako wymóg i wyzwanie współczesności
Słowa klucze:
kształcenie ustawiczne, edukacja ustawiczna, lifelong learning
Streszczenie:
Kształcenie ustawiczne nie jest i nie może być wyłącznie ideą czy teorią oświatową.
Musi urzeczywistniać się w praktyce, działaniu kulturalno – oświatowym. To
urzeczywistnienie zależy od konkretnych możliwości i potrzeb każdego kraju, nawet każdego
regionu. Wyznaczają je także tradycje tego kraju, jego doświadczenia, a przede wszystkim
stan oświaty i poziom wykształcenia społeczeństwa. Biorąc pod uwagę tylko te dwie ostatnie
sprawy stwierdzić trzeba, że w naszym kraju potrzeby oświaty dorosłych są bardzo duże i
pilne. Wymogiem współczesności jest aby człowiek podejmował samokształcenie oraz dążył
do procesu samodoskonalenia, który w założeniach edukacji permanentnej staje się
koniecznością każdego człowieka w ciągu jego całego dojrzałego życia.
Bibliografia:
 Lengrand P. (1995), Obszary permanentnej samoedukacji, Warszawa: TWWP, tłum. I.
Wojnar i J. Kubina.
 Półturzycki J., (2005), Aktualność problemów edukacji ustawicznej, „Chowanna”, tom
2 (25), ss.16-38.
16
 Półturzycki J., (2004), Źródła i tendencje rozwojowe edukacji ustawicznej, „Ementor”, nr 5 (7), ss.47-50.
 Trempała E. (1999), Edukacja ustawiczna – wymóg współczesności. [w:] Przecławska
A., Theiss W. (red), Pedagogika społeczna. Pytania o XXI wiek. Warszawa:
Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
 Wujek T., (1971), Kształcenie ustawiczne konsekwencją rewolucji naukowo –
technicznej i rozwoju oświaty dorosłych, „Kwartalnik pedagogiczny”, nr 1.
mgr Anna Irasiak
Wykorzystanie multimediów w nauczaniu języka migowego jako obcego
Słowa klucze:
język migowy, multimedia, glottodydaktyka
Streszczenie:
Język migowy ma charakter ulotny. W trakcie nadawania komunikatu możliwa jest
jego rejestracja zmysłowa przez odbiorcę, lecz po zakończeniu nadawania przekazane treści
nie mogą być wiernie zrekonstruowane. Istnieje metoda notacji języka migowego nazwana
Sign Writting, lecz w Polsce nie jest ona jeszcze zbyt popularna i ukazało się bardzo niewiele
publikacji na jej temat. Natomiast wraz z szybkim tempem rozwoju technologicznego
obserwuje się inne sposoby zapisu wypowiedzi nadawanych w języku migowym. Najczęściej
wykorzystywana jest w tym celu kamera zapisująca obraz, a gotowy materiał udostępniany
jest w Internecie lub na odpowiednich nośnikach. Wykorzystanie bieżących nowości
technologicznych już bardzo popularnych i łatwo dostępnych jest i z powodzeniem może być
stosowane w nauczaniu języka migowego jako obcego w różnorakich formach kształcenia
szkolnego i pozaszkolnego. Artykuł przedstawia różnorodne sposoby wykorzystania
multimediów w kształceniu w zakresie języka migowego oraz potencjał jaki niesie w tym
procesie stosowanie różnego typu środków wizualnych.
Bibliografia:
 Bednarek J., Multimedia w kształceniu. Warszawa 2008.
 Bednarek J., Lubina E., Kształcenie na odległość Podstawy dydaktyki. Warszawa
2008.
 Plebańska M., E-learning Tajniki edukacji na odległość. Warszawa 2011.
dr Maria Janukowicz
Model myślenia o Innym (uczniu)
Słowa klucze:
Inny, rozgwiazda, cyberprzestrzeń, kreatywność
17
Streszczenie:
Autorka podejmuje się próby nakreślenia modeli myślenia o Innym (uczniu).
Traktując go jako „rozgwiazdę” w sensie holistycznym dokonuje analizy sposobów
postrzegania Innego (Ucznia) na gruncie szkoły przez grono pedagogiczne. Dywaguje nad
tym, czy Inny (uczeń) jest potrzebny nauczycielowi, w jakim aspekcie można go nazwać
darczyńcą a w jakim wrogiem nauczyciela. Inny (uczeń) rozwija nas, sprzyja naszej
kreatywności, czy też kurczymy się przy Nim w sensie intelektualnym i duchowym.
Ostatecznie tekst rozstrzyga o tym, czy Inny (uczeń) buduje czy też niszczy tożsamość
nauczyciela.
Bibliografia:




H. Kwiatkowska, Pedeutologia, Warszawa 2008.
G. Simmel, Socjologia, przekł. M. Łukasiewicz, Warszawa 2005.
A. Szwast, Nowy humanizm. Od socjologii do filozofii naturalnej, Wrocław 2005.
E. Levinas, Filozoficzne określenie idei kultury. Dane etnograficzne, „ Studia
Filozoficzne” 1984/9.
dr Marta Kowalczuk - Walędziak
(Uniwersytet w Białymstoku)
Płaszczyzny, kierunki i instrumenty dyfuzji wiedzy w pedagogice
Słowa klucze:
wiedza w pedagogice, dyfuzja wiedzy, dzielenie się wiedzą
Streszczenie:
Wiedza ma podstawowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego w XXI wieku. Przy
czym, jak zauważa M. Przybyła (2001, s. 427), „wiedzy nie można zatrzymywać w
miejscach, w których powstała. Niezbędny jest szybki przepływ informacji we wszystkich
kierunkach, pomiędzy wszystkim jednostkami organizacyjnymi różnych pionów i
poziomów”. W tekście ukazano istotę dyfuzji wiedzy naukowej (pedagogicznej), biorąc pod
uwagę teoretyczny i praktyczny wymiar pedagogiki. Wskazano na dyfuzję wiedzy w obrębie
środowisk akademickich (twórców wiedzy pedagogicznej), dyfuzję wiedzy między
środowiskiem teoretyków i praktyków pedagogicznych, dyfuzję wiedzy w obrębie
środowiska praktyków, dyfuzję wiedzy pedagogicznej do społeczeństwa. W odniesieniu do
wymienionych płaszczyzn scharakteryzowano wybrane instrumenty dyfuzji tejże wiedzy.
Bibliografia:
 Davenport T. H., Zarządzanie pracownikami wiedzy. Wolters Kluwer, Kraków 2007.
 Fazlagić J., Zarządzanie wiedzą w polskiej oświacie. Diagnoza i perspektywy zmian.
Wydawnictwo UE w Poznaniu.
18
 Przybyła M., Organizacja oparta na wiedzy [w:] M. Przybyła (red.), Organizacja i
zarządzanie. Podstawy wiedzy menedżerskiej. Wydawnictwo AE we Wrocławiu,
Wrocław 2001.
 Sargenti P., Lightfoot W., Kehal M., Diffusion of knowledge in and through higher
education organizations. „Issues in Informations Systems” 2006, nr 2
 Zemło M., Socjologia wiedzy w tradycji interakcyjno-fenomenologicznej.
Wydawnictwo KUL, Lublin 2003.
dr Agnieszka Kozerska, dr Alina Gil, dr Joanna Górna, dr Elżbieta
Napora, dr Urszula Nowacka, dr Luis Ochoa, dr Małgorzata Piasecka
Podnoszenie jakości życia seniorów poprzez edukację. Edusenior - narzędzia do oceny
edukacji osób starszych
Słowa klucze:
edukacja seniorów, aktywne starzenie się, jakość życia seniorów
Streszczenie:
W roku 2020 odsetek Europejczyków w wieku powyżej 65 lat będzie wynosił 20%.
Jednym ze środków zaradczych w sytuacji wyzwania jakim jest starzenie się europejskiego
społeczeństwa jest strategia promowania aktywnego starzenia się jako stylu życia. Przyjmuje
się, że edukacja jest czynnikiem wpływającym na zwiększenie aktywności osób starszych i na
podniesienie jakości życia seniorów. Duże znaczenie w zakresie promowania aktywnego
starzenia się jako stylu życia mają instytucje współpracujące z seniorami.W referacie
przedstawione zostaną główne zamierzenia i koncepcja metodologiczna projektu badawczego
Edusenior "Evaluation toolkit on seniors education to improve their quality of life".
Głównym celem projektu jest poprawa jakości pracy instytucji zajmujących się szeroko
rozumianą edukacją osób starszych (powyżej 65 roku życia). W ramach prac nad projektem
powstał przewodnik dotyczący edukacji seniorów, narzędzia badawcze służące do ewaluacji
instytucji, a także prowadzone są badania nad związkiem edukacji seniorów z jakością ich
życia. W realizację projektu zaangażowani są badacze z Hiszpanii, Polski, Włoch, Litwy,
Bułgarii, Węgier, Finlandii. Opis działań zespołu badawczego znajduje się na stronie
internetowej http://edusenior.uji.es/
Bibliografia:
 WHO: Active Ageing: A Policy Framework World Health Organization, Geneva2002
http://whqlibdoc.who.int/hq/2002/who_nmh_nph_02.8.pdf [dostęp: 1.08.2013].
 Borczyk W., Wnuk W., 2012, Edukacja w starości i do starości, [w:] Szatur-Jaworska
B.(red.) Strategie działania w starzejącym się społeczeństwie. Tezy i rekomendacje,
Warszawa.
http://brpo.gov.pl/sites/default/files/13541772380.pdf
[dostęp:
15.07.2013].
19
 Kargul J., 2005, Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych. Przesłanki
do budowy teorii edukacji całożyciowej, Wrocław.
 Escuder-Mollon P., Cabedo S.(red.), 2013, Education and quality of life of senior
citizens (w druku).
 Escuder-Mollon
P.,
Cabedo
S.(red.),
2013,
Evaluation
toolkit
for
educationalinstitutions: Increasingimpact on Senior learners’ Quality of Life (w
druku).
mgr Anna Kuglarz
Dwa typy wiedzy o edukacji domowej – refleksja w kontekście dwóch racjonalności R.
Kwaśnicy
Słowa klucze:
edukacja domowa, racjonalność adaptacyjna, racjonalność emancypacyjna
Streszczenie:
Referat porusza zagadnienie spostrzegania zjawiska edukacji domowej, głównie w
kontekście pracy pedagogów i nauczycieli. Wykorzystane zostało zagadnienie racjonalności
adaptacyjnej i emancypacyjnej opisanej przez Roberta Kwaśnicę. W czasach wzrostu
zainteresowania edukacją domową dzieci przez rodziców, istotnym zagadnieniem staje się
naukowa debata poruszająca zarazem korzyści, jak i ograniczenia związane z tą formą
edukacji. W pracy poruszony zostaje temat doświadczeń z edukacją domową na gruncie
polskim, gdzie edukacja domowa jest wciąż mało znana, oraz na gruncie doświadczeń z
krajów anglojęzycznych, gdzie widoczne są już efekty tej formy edukacji. Podkreślić należy
również potwierdzone na gruncie zagranicznym, korzystne efekty tej formy edukacji, które w
pełni wpisują się w dzisiejsze realia cywilizacyjne.
Bibliografia:
 R. Kwaśnica, Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wrocław
2007.
 M. Budajczak, Edukacja domowa, Gdańsk 2004.
 Edukacja domowa w Polsce. Teoria i praktyka, red. M. i P. Zakrzewscy, Warszawa
2009.
dr Patryk Kujan
(Akademia Humanistyczno – Ekonomiczna w Łodzi Wydział Zamiejscowy w Wodzisławiu
Śląskim)
„Inny” w toku resocjalizacji. Opinie osób skazanych o skuteczności podejmowanych działań
resocjalizacyjnych w kontekście pracy kuratora sądowego
20
Słowa klucze:
skazany, dozorowany, resocjalizacja, kurator sądowy
Streszczenie:
Praca kuratora sądowego jest wynikiem działań na rzecz skazanego lecz także
odzwierciedleniem możliwości dokonania zmiany przez samego dozorowanego. Dozór
orzeczony przez sąd, to nie tylko opieka i kontrola sprawowana przez kuratora nad osobą,
w stosunku do której zastosowano ten środek. Traktowany jest on bowiem przez nasze prawo
jako środek wychowawczy, a więc środek rozumiany jako aktywne oddziaływanie
resocjalizacyjne na skazanego, mające na celu jego readaptację społeczną.
Resocjalizacja osoby dorosłej, to w wielu przypadkach proces wpajania jej niezbędnych
umiejętności przydatnych do życia w społeczeństwie, przekształcenie osobowości,
przekazywanie jej właściwego systemu wartości, norm i wzorców kulturowych, wreszcie
dostrzeżenie potencjału osoby oddanej pod dozór. Cz. Czapów i S. Jedlewski5 posługują się
terminem „resocjalizującej reedukacji”, rozumiejąc przez to pojęcie proces uczenia się,
w którego toku osoby uczące się podlegają zmianom w tym sensie, że przekreślane są ich
niepożądane nawyki, będące źródłem ustosunkowań destruktywnych, antagonistycznych
w stosunku do określonych oczekiwań społecznych. Naznaczenie skazanego ma
niejednokrotnie wymiar negatywny stygmatyzuje ograniczając w ten sposób możliwość
rozwoju. W tym kontekście opinie skazanych o skuteczności podejmowanych działał
resocjalizacyjnych wydają się kluczowe.
Bibliografia:
 T. Szymanowski, Kuratorzy sądowi i zadania przez nich wykonywane po dokonanej
reformie, Archiwum Kryminologii, T. XXVII, 2003-2004, Warszawa 2005.
 G. Szczygieł, Społeczna readaptacja skazanych w polskim systemie penitencjarnym,
Temida 2, Białystok 2002.
 T. Jedynak, K. Stasiak, Zarys metodyki pracy kuratora sądowego. Warszawa 2010.
dr Mirosław Łapot
Wychowanie tradycyjne a przemiany społeczne w społeczności żydowskiej Lwowa na
przełomie XIX i XX wieku
Słowa klucze:
tradycyjny model wychowania, cheder, szkoła publiczna, społeczność żydowska, Galicja,
Lwów
Streszczenie:
W artykule przedstawiono uwarunkowania zmian w tradycyjnym modelu wychowania
i kształcenia w społeczności żydowskiej Lwowa w okresie autonomii galicyjskiej.
5
Cz. Czapów i S. Jedlewski: Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa 1971 r., s. 106.
21
W części wstępnej charakterystyce poddano główne cechy wychowania w rodzinie
starozakonnych, wskazując na znaczenie obojga rodziców w procesie wprowadzania potomka
w kulturę. Dużą rolę Żydzi przywiązywali do religii, w Torze i Talmudzie, świętych księgach
judaizmu, upatrując źródeł wiedzy na temat tego, jak kierować wychowaniem młodego
pokolenia. Ważną formą wychowania było uczestnictwo dzieci w świętach żydowskich.
Wychowanie w rodzinie uzupełniał tradycyjny system kształcenia, obejmujący cheder
(niższy i wyższy) i jesziwę. Było to kształcenie religijne. Istotnym czynnikiem
wzmacniającym ów system kształcenia była głęboko zakorzeniona w tradycji żydowskiej
hierarchia celów życiowych, stawiająca najwyżej mędrca, znawcę świętych ksiąg.
Zarysowany powyżej system wychowania przetrwał w niemal nie zmienionej formie
aż do końca wieku XVIII. Wówczas jednak pojawiły się w judaizmie nowe nurty społecznoreligijne, które zapoczątkowały daleko idące przemiany w tradycji. Pierwszym z nich był
chasydyzm, uderzający w konserwatyzm judaizmu ortodoksyjnego, otwierający przed
starozakonnymi nieograniczoną rabinicznymi przepisami perspektywę poznawania i
wychwalania Stwórcy, wyzwalający od wyzysku kahału. Drugi to haskala, czyli oświecenie
żydowskie, zapoczątkowane przez Mojżesza Mendelsohna przekładem Biblii na język
niemiecki. Haskala upowszechniała wizję zbliżenia diaspory żydowskiej do społeczeństwa
kraju zamieszkania. Żydzi mieli wyjść z getta i brać aktywny udział w życiu gospodarczym,
politycznym i kulturalnym, zachowując jednak swoją tożsamość religijną.
Szczególnie ów drugi prąd wywarł duży wpływ na przemiany żydowskiego modelu
wychowania w dobie autonomii galicyjskiej. Program asymilacji ludności żydowskiej
zakładał ograniczenie oddziaływania tradycyjnego szkolnictwa na rzecz edukacji publicznej.
Dlatego też podjęto działania zmierzające do podporządkowania władzom administracyjnym
szkolnictwa chederowego, a także zachęcające Żydów do oświaty publicznej. Założono
pierwsze szkoły publiczne z myślą o wyznawcach judaizmu, respektując święta i obyczaje
żydowskie oraz wprowadzając do programu nauczania religię mojżeszową i język hebrajski.
Niezależnie od działań władzy państwowej w zakresie oświaty wśród samych Żydów
zachodziły procesy uspołecznienia i laicyzacji, osłabiające tradycyjny model wychowania.
Próbę odbudowania fundamentów tożsamości żydowskiej podjął kolejny nurt społeczny w
społeczności żydowskiej, a mianowicie syjonizm. Narodził się w końcu XIX w., a szerokie
grono zwolenników pozyskał na początku XX w., głównie po I wojnie światowej, gdy
perspektywa odrodzenia narodowego Żydów, w postaci zasiedlenia Palestyny emigrantami
żydowskimi z całego świata, nabrała realnych kształtów. Syjoniści opracowali nowy model
wychowania żydowskiego, łączący tradycyjną wiedzę biblijną i język hebrajski z
osiągnięciami nowoczesnej szkoły (z „nowym wychowaniem”). Takie ujęcie miało zapewnić
odbudowę Izraela, zachowanie własnej tożsamości i uczestniczenie w życiu publicznym
świata na prawach równorzędnego państwa i narodu.
Bibliografia:
 R. Lilienthoowa, Dziecko żydowskie, Kraków 1927.
 S. Gruinski, Materiały do kwestii żydowskiej w Galicji, Lwów 1910.
22
 Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, fond 701
Żydowska Gmina Religijna Miasta Lwów 1772-1939.
dr Beata Łukasik
(Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie),
Edukacja akademicka przestrzenią wdrażania studenta do poznawczej i egzystencjalnej
autonomii
Słowa klucze:
samodzielność poznawcza, egzystencjalna autonomia, tożsamość, podmiotowość, refleksja
Streszczenie:
Szeroko pojmowane wymagania współczesnej cywilizacji stawiają szkołę w obliczu
konieczności podejmowania zadań, pozwalających na realizowanie edukacji inspirującej,
krytyczno-kreatywnej, skłaniającej do uświadomienia sobie, że nadrzędną wartością
uniwersalną jest człowiek – podmiot edukacji (zarówno nauczyciel jak i uczeń) oraz jego
życie, rozwój, samorealizacja, wolność, poznawcza i egzystencjalna autonomia.
Jednym z zakładanych zadań współczesnej szkoły jest pobudzanie potrzeby stałego i
spontanicznego uzupełniania wiedzy oraz umiejętności w drodze świadomego uczenia się,
gdyż dynamicznie zmieniający się system wiedzy (przybywające nowe wiadomości i
dezaktualizacja dotychczasowych) nie pozwalana wyposażenie podmiotów edukacji w
zamknięty jej zasób. Istnieje konieczność przygotowania do dalszego jej odkrywania, co staje
się możliwe dzięki doskonaleniu kompetencji metodologicznych zarówno nauczyciela jak i
ucznia. W nowoczesnym procesie kształcenia nauczyciel nie może ograniczać się do
przekazywania „gotowej wiedzy”, a uczeń do biernego jej opanowania; postuluje się
konieczność organizowania pracy ucznia, w sposób, który pozwoli mu poznawać
rzeczywistość poprzez samodzielne myślenie i działanie, dokonywanie suwerennych
wyborów; pedagog ma inspirować do aktywności badawczej i rozwijać twórczy potencjał
młodego człowieka. W tej sytuacji potrzebny jest pedagog, który potrafi wykroczyć poza
wąski horyzont zdarzeń codziennych, wznieść się na poziom „meta”, na którym zyskuje on
możliwość lepszego oglądu i oceny sytuacji, który rozumie granice własnego sprawstwa,
rozumie i przyjmuje do wiadomości, że są zaawansowane procesy rozwoju, wobec których
należy wykazać pokorę i pojąć, że nie ma w nich centralnego miejsca dla nauczyciela.
Fundamentem działań nauczyciela jest wiedza i umiejętności metodologiczne, które to
pozwalają tworzyć swoiste kontinuum przekaz wiedzy – zdolność łączenia, modyfikowania i
wykorzystywania myśli oraz idei – samodzielność poznawcza.
Człowiek współczesny uwikłany w rozmaite problemy cywilizacyjne, znajdujący się
często w sytuacji zagrożenia, konfliktu, stawia sobie wiele pytań: Jak żyć?, Jakie wartości
wybrać? Jaki sens nadać własnemu istnieniu? Współczesna cywilizacja wciąż te pytania
mnoży nie udzielając i nawet nie próbując udzielać na nie odpowiedzi. Okazji do ich
poszukiwania upatrujemy w sztuce, religii, czy też w kontaktach z innymi ludźmi.
Tymczasem idealnym terenem poszukiwań może i powinna być dziedzina kultury jaką
23
stanowi edukacja, której to podmiotom potrzebna jest jeszcze jedna grupa kompetencji –
kompetencji aksjologicznych. O ile przygotowanie metodologiczne daje nauczycielowi i
uczniowi narzędzia, dzięki którym radzą oni sobie z wielością informacji i mogą tworzyć
nową wiedzę z zasobów już posiadanej (kompetencje metodologiczne jako podstawa
samodzielności poznawczej), o tyle kompetencje aksjologiczne stwarzając możliwość
odkrywania i nadawania znaczeń własnemu działaniu, stanowią fundament autonomii
egzystencjalnej. Samodzielność egzystencjalna umożliwia podmiotom edukacji
przezwyciężenie własnych wad i słabości, zwiększenie kontroli i rozumienia własnego
postępowania. Samodzielność ta pozwala na świadome dokonanie wyboru własnej drogi
życiowej. Kompetencje metodologiczne i aksjologiczne pozostają ze sobą w nierozerwalnym
związku, wyznaczając kierunek optymalnego funkcjonowania nauczyciela i ucznia w
przestrzeni edukacyjnej.
Bibliografia:
 Hejnicka - Bezwińska T. (2000), O zmianach w edukacji, Bydgoszcz.
 Kwiatkowska H. (2005), Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią,
Gdańsk.
 Kostkiewicz J. (2008), Aksjologia w kształceniu pedagogów, Kraków.
 Męczkowska A. (2006), Podmiot i pedagogika: od oświeceniowej utopii ku
pokrytycznej dekonstrukcji, Wrocław.
dr Jacek Malikowski
Szanse i zagrożenia niesione przez niektóre trendy cywilizacyjne późnej nowoczesności
Słowa klucze:
późna nowoczesność, liberalizacja, sekularyzacja, modernizacja, globalizacja, europeizacja,
utowarowienie wiedzy
Streszczenie:
W fazie rozwoju zwanej późną nowoczesnością trendy cywilizacyjne przybierając
wyrazistszą postać, stają się dostępniejsze dla opisu i analizy. Trzeba zaznaczyć, że
przedstawione zostaną tylko te wybrane, dotyczące szczególnie społeczeństwa i wiedzy:
liberalizacja, sekularyzacja, modernizacja, globalizacja, europeizacja, umasowienie
szkolnictwa wyższego i utowarowienie wiedzy. Próba ich analizy pozwoli uwypuklić
współwystępowanie szans i zagrożeń, niesionych przez te trendy. Stworzy też możliwość
zarysowania możliwych scenariuszy zmian cywilizacyjnych w Polsce i nie tylko.
Bibliografia:
 Appadurai A., Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, Kraków
2005.
 Beck U., Giddens A., Lash S., Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka
w porządku społecznym ponowoczesności, Warszawa 2009.
24
 Modernizacja Polski. Struktury – agencje - instytucje, red. W. Morawski, Warszawa
2010.
 Szlendak T., Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru, „Kultura Współczesna” 2013,
nr 1.
 Touraine A., Po kryzysie, Warszawa 2013.
 Wizja przyszłości Polski: studia i analizy, T. I Społeczeństwo i państwo, red. nauk. J.
Kleer et all, Warszawa 2011.
 Wnuk-Lipiński E., Świat między epoki: globalizacja, demokracja, państwo narodowe,
Kraków 2005.
dr Anna Marek-Bieniasz
Współczesna cywilizacja a kryzys ekologiczny. Czy mamy szansę na rozwój zrównoważony i
jaką rolę odegrać winna w nim edukacja?
Słowa klucze:
kryzys ekologiczny, rozwój zrównoważony, odpowiedzialność, edukacja ekologiczna
Streszczenie:
Kryzys ekologiczny widziany jest najczęściej jako niekorzystny skutek rozwoju
cywilizacyjnego. Przyroda w trakcie tego rozwoju w sposób bezwzględny została
podporządkowana celom realizowanym przez człowieka. Jak konkludował Hans Jonas,
musiało to zakończyć się dehumanizacją i atrofią jego istoty6. Człowiek, miast zapewnić
sobie szczęście, doprowadził do powstania globalnego kryzysu ekologicznego zagrażającego
jego kondycji biologicznej, a także jego kondycji szerzej pojętej – kondycji człowieka jako w
istocie swej bytu cielesno-duchowego.
Na drodze rozwoju współczesnych społeczeństw pojawiają się więc istotne problemy
dotyczące zarządzania wspólnym dobrem, jakim jest przyroda. Rodzą się pytania: „W jaki
sposób należy gospodarować zasobami, aby zachować zrównoważoność?”, „Czy w ogóle
możliwe jest zrównoważone gospodarowanie zasobami?”7. Wśród problemów ekorozwoju
widzieć można także kwestie rozpatrywane w innych obszarach nauki, w tym m.in. obszarze
filozofii. Pośród tych ostatnich zaś przede wszystkim:
1. problemy dotyczące kwestii antropologicznej,
2. problemy edukacyjne,
3. problemy natury etycznej.
W ramach problemów edukacyjnych znajdują się m.in. kluczowe dla zrozumienia
tego, jakim dobrem jest dla ludzkości przyroda problemy świadomościowe. Stąd też w
6
H. Jonas, Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej, przeł. M. Klimowicz,
Kraków 1996, s. 250.
7
A. Pawłowski, Zrównoważona energia jako warunek konieczny dla realizacji idei zrównoważonego
rozwoju, Problemy Ekorozwoju, Vol.4, No2, 2009, s. 12.
25
dyskusjach dotyczących dalszego rozwoju cywilizacyjnego często nawiązuje się do kwestii
budowy świadomości ekologicznej, dzięki której idea zrównoważonego rozwoju ma szansę
na realizację. Bez odpowiednio ukształtowanej świadomości ekologicznej w sytuacji
konfliktu interesu dochodzi bowiem raczej do realizacji interesów doraźnych, to zaś kłóci się
z ideą zrównoważonego rozwoju i przyczynia do pogłębiania się kryzysu ekologicznego.
Refleksja teoretyczna musi być więc ściśle powiązana z oczekiwaniami o charakterze
praktycznym. Budowa określonego systemu wartości i norm winna wiązać się z jego
przeniknięciem do sfery świadomości społecznej, wtedy zaś dopiero będą mogły być
kształtowane właściwe stosunki między człowiekiem, społeczeństwem a przyrodą.
Bibliografia:
 Fukuyama F., Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, przeł. B.
Pietrzyk, Kraków 2005.
 Jonas H., Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej, przeł. M.
Klimowicz, Kraków 1996.
 Skolimowski H., Humanizm ekologiczny. Odpowiedź na pytanie: „Dokąd
zmierzamy?”, Człowiek i Przyroda, nr 10, Lublin 1999.
 Skolimowski H., Medytacje o prawdziwych wartościach człowieka, który poszukuje
sensu życia, Wrocław 1991.
 Ward P., Hipoteza Medei. Czy życie na Ziemi zmierza do samounicestwienia?, przeł.
M. Betlej, Warszawa 2010.
dr hab., prof. AMW Astrid Męczkowska-Christiansen
(Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni)
Epistemologia społeczeństwa wiedzy
Słowa klucze:
społeczeństwo wiedzy, kultura epistemiczna, edukacja dla "gospodarki opartej na wiedzy",
rozwój człowieka, uczenie sie jako proces wzrostu krytyczne świadomości podmiotu
(conscietization )
Streszczenie:
W prezentowanym artykule podejmuję analizy, których przedmiot stanowi
koncepcja społeczeństwa wiedzy, dominująca w aktualnym dyskursie publicznym,
dotyczącym relacji pomiędzy kształceniem a życiem społecznym. Szczególną uwagę
poświęcam kryjącym się w niej sposobowi pojmowania wiedzy, dokonując rekonstrukcji
swoistej epistemologii społeczeństwa wiedzy, następnie zaś wskazując na jej konsekwencje
dla sposobu pojmowania rozwoju człowieka i jego kształcenia. Rozważania te osadzam m. in.
w krytycznej perspektywie pojmowania wiedzy i poznania jako źródeł kształtowania relacji
pomiędzy człowiekiem a światem społecznym, dostarczonej przez Paolo Freire.
26
Bibliografia:
 Freire, P. (1998) Cultural Action for Freedom. Harvard Fducational Review vol.
68 (4), ss. 471-521.
 Knorr-Cetina Karin , 1999, Epistemic Cultures: How the Sciences Make
Knowledge, Harvard, Harvard University Press.
 Potulicka, E., Rutkowiak, J. (2010), Neoliberalne uwikłania edukacji, Kraków,
Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
 Skrzypek, E., 2007, Gospodarka oparta na wiedzy i jej wyznaczniki, [w:] K. Piech,
E. Skrzypek (red.), Wiedza w gospodarce, społeczeństwie, przedsiębiorstwach:
pomiary, charakterystyka, zarządzanie, Warszawa, Instytut Wiedzy i Innowacji,ss.
270-285.
 Raporty dotyczące GOW (UNESCO, OECD, Polska 2030 i in.)
 „Klasyczne” pozycje nt. społeczeństwa wiedzy/ społeczeństwa informacyjnego
(Toffler 1996, 1997;Lyotard 1984; Berger 1986;Bell 1973; Drucker 1993;
Stehr1994).
dr Agnieszka Miklewska
Kształcenie ustawiczne jako szansa na podjęcie zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne
Słowa klucze:
osoby niepełnosprawne, kształcenie ustawiczne, rehabilitacja zawodowa, aktywność
zawodowa
Streszczenie:
Podjęcie aktywności zawodowej znacznie przyspiesza proces rehabilitacji osób
niepełnosprawnych. Ich bierność zawodowa ma złożone przyczyny, a identyfikacja
niektórych pozwala podjąć działania korekcyjne. Kwalifikacje zawodowe osób
niepełnosprawnych często są znacznie niższe niż osób sprawnych, co zmniejsza ich szanse na
zatrudnienie. Kształcenie ustawiczne stanowi możliwość ich wyrównania. Artykuł prezentuje
czynniki wpływające na kształcenie i rehabilitację zawodową osób niepełnosprawnych.
Bibliografia:
 Heszen I. (2005). Kliniczna psychologia zdrowia. [W:] red. nauk. H. Sęk. Psychologia
kliniczna. Tom 2. PWN, Warszawa.
 Heszen - Niejodek I., Wrześniewski K. (2001). Udział psychologii w rozwiązywaniu
problemów zdrowia somatycznego. [W:] red. nauk. J. Strelau. Psychologia.
Podręcznik akademicki. Psychologia ogólna. Tom 2. GWP, Gdańsk.
 Kowalik S. (2005). Osoby niepełnosprawne i psychologiczne aspekty ich rehabilitacji.
[W:] red. nauk. H. Sęk. Psychologia kliniczna. Tom 2. PWN, Warszawa.
 Kowalik S. (2007). Psychologia rehabilitacji. Wyd. Akademickie i Profesjonalne.
Warszawa.
27
 Wrześniewski K. (2001). Psychologiczne uwarunkowania powstawania i rozwoju
chorób somatycznych. [W:] red. nauk. J. Strelau. Psychologia. Podręcznik akademicki.
Psychologia ogólna. Tom 2. GWP, Gdańsk.
mgr Karol Motyl
Forum internetowe nauczycieli - sfera publiczna czy/i podziemie?
Słowa klucze:
forum internetowe, sfera publiczna, J. Habermas, nauczyciel, kategoria podziemia
Streszczenie:
Tekst traktować będzie o forum internetowym jako asynchronicznym rodzaju
komunikacji za pośrednictwem Internetu. Następnie, forum internetowe zostanie
przedstawione, jako wirtualny wymiar sfery publicznej w ujęciu koncepcji J. Habermasa.
Egzemplifikacją tak rozumianej areny dyskursu publicznego będzie nauczycielskie forum
internetowe, która zostanie także ujęta w kategoriach podziemia.
Bibliografia:
 Włodarczak M., (2008), Internet jako przestrzeń publiczna, net-art jako sztuka
publiczna [w:] Homo communicativus, nr 1(3), Poznań: Wydawnictwo UAM.
 Baciak P., (2006), Internet - Agora XXI wieku, Global Media Journal - Polish Edition,
nr 2 (2).
 Habermas J., (1999), Teoria działania komunikacyjnego, tom 1, Warszawa: PWN.
Habermas J., (2002), Teoria działania komunikacyjnego, tom 2, Warszawa: PWN.
 Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A., (2010), Rytualny chaos. Studium dyskursu
publicznego, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
dr Dorota Nawrat
(Społeczna Akademia Nauk w Łodzi)
Społeczna przedsiębiorczość jako przejaw aktywności zawodowej kobiet po 50-tym roku życia
Słowa klucze:
aktywizacja zawodowa kobiet50+, kobieta przedsiębiorcza
Streszczenie:
W artykule prezentuję założenia projektu: Grundtvig - Active Women Citizen ship
through Social Entrepreneur ship oraz wyniki badań przeprowadzonych w Polsce i w krajach
partnerskich (Turcja i Niemcy), dotyczące charakterystyk kobiet przedsiębiorczych.
Zagadnienia analizowane w projekcie omawiam jednak w szerszej perspektywie – odnosząc
je do sytuacji kobiet po 50 roku życia na rynku pracy w Polsce. Wskazuję wybrane
28
uwarunkowania przedsiębiorczości kobiet w tej grupie wiekowej oraz omawiam
podejmowane działania i przykłady dobrych praktyk.
Bibliografia:
 Sztanderska U. (2008), Dezaktywizacja osób w wieku okołoemerytalnym. Raport z
badań, Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz Ministerstwo Pracy i Polityki
Społecznej, Warszawa.
 Urbaniak B. (2007) (red.) Pracownicy po 45 roku życia wobec barier na rynku pracy,
Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
 Kotowska I. E., Wóycicka I. (red.), Sprawowanie opieki oraz inne uwarunkowania
podnoszenia aktywności zawodowej osób w starszym wieku produkcyjnym, MPiPS,
Warszawa, 2008.
 Bukowski M. (red.) (2010), Zatrudnienie w Polsce 2008. Praca w cyklu życia,
Warszawa, Instytut Badań Strukturalnych, Reytech.
 Gross-Gołacka E. (2008, 2010) Program solidarność pokoleń. Działania dla
zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+, Departament Analiz
Ekonomicznych i Prognoz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa,
http://mpips.gov.pl/index.php?gid=339&news_id=1345
dr Małgorzata Piasecka
Sieci pozytywnych zmian - holistyczna strategia rozwoju jednostki i społeczeństwa
Słowa klucze:
sieci pozytywnych zmian, maksymalizacja rozwoju /samodzielność, innowacyjność,
kooperacyjność, projektowanie okazji edukacyjnych
Streszczenie:
Autorka zaprezentuje strategię sieci pozytywnych zmian rozumianą jako
projektowanie okazji edukacyjnych, których podstawowym celem jest stymulowanie rozwoju
indywidualnego i społecznego. Okazje powinny skupiać się wokół zadań potrzebnych i
użytecznych czyli pozytywnych – na drodze zorganizowanej animacji i kooperacji. Takie
sytuacje sprzyjają odkrywaniu nowych możliwości rozwojowych i kreacyjnych, motywacji
wobec uczenia się, więzi emocjonalnych i społecznych, inicjatyw kulturalnych, nowych form
komunikacji i aktywności obywatelskiej. W konsekwencji działania takie służą budowaniu
uczącego się społeczeństwa stojącego permanentnie w obliczu wymogów cywilizacyjnego
awansu.
Bibliografia:
 Bennewicz M. (2011), Jakich kompetencji potrzebują Polacy, Gdańsk.
 Łukaszewicz R. (2003),Sieci pozytywnych zmian, Wrocław.
 Mazurkiewicz G.( 2011), Przywództwo edukacyjne. Odpowiedzialne zarządzanie
edukacją wobec wyzwań współczesności, Kraków.
29
mgr Barbara Pieronkiewicz
(Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie)
Koncepcja nauczania transgresyjnego oraz teoria dezintegracji pozytywnej jako odpowiedź
na specjalne potrzeby edukacyjne współczesnej młodzieży
Słowa klucze:
transgresja, dezintegracja, rozwój, twórczość, efektywne nauczanie
Streszczenie:
Słowa z wiersza T. Różewicza pt. „Ocalony” nabierają dziś nowego znaczenia i są
aktualne: Szukam nauczyciela i mistrza, niech przywróci mi wzrok słuch i mowę, niech jeszcze
raz nazwie rzeczy i pojęcia, niech oddzieli światło od ciemności. Rzeczywistość w której żyje
człowiek XXI wieku jest bardzo trudna. Pęd życia, walka o przetrwanie, brak stałych
punktów odniesienia, upadek autorytetów i wartości – to wszystko wpędza młodego
człowieka w bezradność i rozpacz. Współczesnej młodzieży potrzebni są charyzmatyczni
nauczyciele, którzy swoim autorytetem opartym na wiedzy merytorycznej, zaangażowanej
postawie i autentycznym zainteresowaniu sytuacją uczniów, pociągną za sobą wielu,
rozbudzą entuzjazm i ciekawość poznawczą. Proces dydaktyczno – wychowawczy z
konieczności musi polegać na nieustannym przekraczaniu granic (tych wewnętrznych i tych,
które powstają między ludźmi) i skupiać się wokół kształtowania dojrzałej, zintegrowanej
osobowości jednostki (współcześnie „towar” deficytowy). Przedstawię kilka własnych
przemyśleń na temat możliwości zastosowania w edukacji koncepcji transgresyjnej człowieka
stworzonej przez J. Kozieleckiego oraz teorii dezintegracji pozytywnej K. Dąbrowskiego.
Bibliografia:
 Kozielecki J. (2002): Transgresja i kultura, Wydawnictwo Akademickie „Żak”,
Warszawa.
 Dąbrowski K. (1979): Dezintegracja pozytywna, PIW, Warszawa.
 Limont W. (2012): Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować, Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.
mgr Bożena Pietryczuk
(Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie)
Wychowanie seksualne w rodzinie w świetle doświadczeń młodzieży
Słowa klucze:
seksualność, edukacja seksualna, wychowanie
Streszczenie:
Przedstawię wyniki z badań przeprowadzonych wśród młodzieży w wieku 14 - 27 lat
dotyczących poglądów na temat wychowania seksualnego/edukacji seksualnej oraz
posiadanej w tym zakresie wiedzy. Uzyskane informacje pozwoliły mi utwierdzić się w
30
przekonaniu, że edukacja związana z ludzką seksualnością traktowana jest marginalnie,
zarówno na płaszczyźnie rodzinnej, jak i szkolnej.
Młodzieży oczekuje pomocy i wsparcia zarówno w oswajaniu swojej seksualności, jak
i w podejmowaniu ważnych decyzji, np. o rozpoczęciu współżycia seksualnego. Jest otwarta i
chętna do prowadzenia z dorosłymi dialogu, lecz od swoich rozmówców wymaga wiedzy i
kompetencji. A wiedzę dotyczącą istoty i wagi seksualności oraz zjawisk z nią związanych
dostarczyć może odpowiednia edukacja, która w dobie dokonujących się procesów
globalizacyjnych i przemian społeczno-kulturowych okazuje się niezbędna.
Bibliografia:
 Kurzępa J. (2007), Zagrożona niewinność. Zakłócenia rozwoju seksualności
współczesnej młodzieży, Wyd. Impuls, Kraków.
 Lew-Starowicz Z., www.psychiatria.med.pl.
 Lew-Starowicz Z., Długołęcka A.( 2006), Edukacja seksualna, Świat Książki,
Warszawa.
 Izdebski Z., Głos Pedagogiczny nr 17 z 2010r.
dr hab., prof. AJD, Kazimierz Rędziński
Funkcje dydaktyczne Muzeum Szkolnego we Lwowie
Słowa klucze:
galicja, muzeum szkolne, innowacje dydaktyczne
Streszczenie:
Muzea pedagogiczne liczą już przeszło 150 lat, a geneza ich sięga czasów Oświecenia.
Były one stałymi wystawami pomocy dydaktycznych. Sprowadzały one środki nauczania
poglądowego oraz sprzęt szkolny z fabryk, badały jego przydatność w pracy pedagogicznej i
zalecały szkołom kupno najlepszych wyrobów. Z czasem rozszerzyły swój zakres działania,
gromadząc materiały archiwalne i eksponaty z dziedziny historii oświaty i wychowania.
Niektóre z nich przekształciły się w muzea biograficzne poświęcone upamiętnieniu życia i
działalności wybitnych pedagogów, jak np. Pestalozzianum w Zurichu lub Muzeum J.A.
Komeńskiego w Węgierskim Brodzie w Czechach.
Projekt powołania muzeum szkolnego w Galicji zrealizował w 1903 r. Ludomił German
– krajowy inspektor szkół we Lwowie przy patronacie Towarzystwa Nauczycieli Szkół
Wyższych oraz Towarzystwa Pedagogicznego. Muzeum spełniało podwójną rolę. Jego dział
współczesny miał za zadanie propagowanie nowoczesnych urządzeń szkolnych,
zapoznawanie nauczycielstwa z nowymi prądami w pedagogice i wskazywanie mu drogi
stałego postępu. Dział historyczny był natomiast bazą do badań naukowych w dziedzinie
historii oświaty i wychowania oraz do przypominania zwiedzającym tradycji pedagogicznych
narodu.
31
Muzeum wychodziło naprzeciw dwóm istotnym kwestiom: badaniom nad minionymi
okresami edukacji oraz podnoszeniu poziomu nauczania w szkołach galicyjskich poprzez
udostępnienie nauczycielstwu nowoczesnych wzorów środków dydaktycznych i urządzeń
szkolnych. Istotne było także informowanie o pracy szkół przodujących w osiąganiu coraz
wyższego poziomu wyposażenia.
Zarząd muzeum propagował także politechnizację. Uważał on pracę fizyczną
wykonywaną przez uczniów w szkole, warsztacie szkolnym, ogrodzie szkolnym czy poletku
doświadczalnym za ważny czynnik wychowawczy. Z inicjatywy muzeum zaczęto tworzyć
przy szkołach zawodowych i średnich warsztaty uczniowskie.
Muzeum utrzymywało ścisłe kontakty z zagranicznymi placówkami muzealnymi w
Amsterdamie, Zurychu, Bernie, Grazu, Paryżu, Kopenhadze, Budapeszcie i Wrocławiu.
Bibliografia:
 Głowacka A., Z dziejów Polskiego Muzeum Szkolnego, „Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Biblioteka 6, 1966, nr 61.
 Dziesięciolecie Polskiego Muzeum Szkolnego we Lwowie 1903-19013, Lwów 1913.
 Knot A., Polskie Muzeum Szkolne we Lwowie, „Minerwa Polska” 1927, nr 2.
prof. Edward Rojas de la Puente
(UNTRM, Chachapoyas-Perú)
Propuesta teórica de una pedagogía denominada ONTOGENIAGOGÍA (Propozycja
koncepcji pedagogicznej zwanej ONTOGENIAGOGÍA)
Słowa klucze:
ontogeniagogía , emociones primarias y paradigma emocional
Streszczenie:
La presente propuesta Pedagógica denominada Ontogeniagogía Nace teniendo en
consideración otras pedagogías como : La Paidología , la andrología y la hebegogía para
direccionar conductas de carácter más humano en una sociedad que cada vez va en deterioro
solidario. Esta propuesta toma como base las primeras emociones infantiles y con ellas
trabajar teniendo el gran modelo de los padres . La Ontogeniagogíase aplica en escuelas
normales donde existen niños discapacitados.
Esta propuesta nace tomando como modelo la vida de nativos aguarunas en el norte de
Perú y el objetivo Principal crear una teoría denominada Ontogeniagogía la cualsirva de base
matriz para la enseñanza de valores humanos. Se realizó este trabajo en la Universidad
Nacional de Chachapoyas. Se utilizaron técnicas emocionales y neurológicas .
Bibliografia:
 "Andragogía no Pedagogía" (1972), Malcolm Knowles, enfatiza: "La Andragogía es el
arte y ciencia de ayudar a aprender a los adultos,Knowles, Malcolm S.; Holton,
32
ElfwoodAndrogogía-Aprendizaje de los Adultos; Oxford University Press Mexico,
Septiembre 2002, pp. 77.
 La sabiduría de las emociones (2000), Norberto Levy, Edit. Plaza & Janes.
senior teacher of the English Language Yulia Sakalowa
(Belarusian State University)
The English Language in the Information Society (Język angielski w społeczeństwie
informacyjnym)
Słowa klucze:
the English language, informationsociety, computerization, High Tech Age, communication,
the youth
Streszczenie:
Due to the processes of modern globalization and computerization, which characterize
the Information Age we are living in now, High-Tech society requires a totally new outlook
on different spheres of life. Communication has a major part now. And the English language
that has its status as a world language is becoming a language of communication among
young people who most consume products of High-Tech Age.
The present article analyses what role the English language plays in the Information
Society, what needs and requirements of modern society it satisfies and what for a modern
youth needs English. Author’s idea share further supported by her own research results found
in the survey of young people, first-year students of Belarusian State University.
Bibliografia:
 The Information Age: An Anthology on Its Impact and Consequences. Edited by
David S. Alberts and Daniel S. Papp. (1997).
 Sakalova, Yuliya. (2012). “Methodological concepts and research methods used in
foreign language teaching”. In A. Gofron, A. Kozerska (red.), Podstawy edukacji.
Propozycjemetodologiczne. T.5. (245-256). Kraków: Impuls.
 Sokolova Y.V. (2012). “Jazyk kaksredstvotransljatsii kultury”. In Idei. Poiski.
Reshenija. Tom 1 (87-93). Minsk: RIVSH.
dr Edyta Skoczylas-Krotla
Antropologia jedzenia w świetle dawnej i współczesnej literatury dziecięcej
Słowa klucze:
jedzenie, literatura dla dzieci, tematyka kulinarna, kultura stołu, preferencje żywieniowe
33
Streszczenie:
Jedzenie stanowi nieodłączny element ludzkiej egzystencji i jest rozpatrywane z wielu
perspektyw badawczych (m.in. przyrodniczej, psychologicznej, socjologicznej, etnologicznej,
historycznej). Rozważania nad pożywieniem zaprezentowane w artykule odnoszą się do
utworów literackich, w których obecna jest tematyka związana z odżywianiem.
Wyekscerpowane przykłady ukazują zróżnicowane postawy bohaterów wobec jedzenia:
niejadek – łakomczuch, smakosz – szybki konsument. Omówione są wzorce żywieniowe,
miejsca spożywania posiłków przez postacie, zasady kulturalnego zachowania się przy stole,
dominujące w menu dla dzieci dania i napoje. Podkreślona jest rola edukacyjna literatury
podejmującej wątki kulinarne w procesie wychowawczo – dydaktycznym. Analiza obejmuje
zarówno teksty wierszowane, jak i pisane prozą, autorstwa twórców polskich oraz
zagranicznych.
Bibliografia:
 Brillat-Savarin A., Fizjologia smaku albo medytacje o gastronomii doskonałej,
Warszawa 1973.
 Historie kuchenne. Rola i znaczenie pożywienia w kulturze, pod red. R. Stolicnej, A.
Drożdż, Cieszyn - Katowice - Brno 2010.
 Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), pod red. K. Heskiej-Kwaśniewicz,
Katowice 2008
 Literatura dla dzieci. Antologia, t.1 i 2,Warszawa 1955.
dr Izabela Sochacka
Fenomen zabawy we współczesnej terapii logopedycznej
Słowa klucze:
zabawa, terapia logopedyczna, dziecko
Streszczenie:
Zabawa jest jedną z form działalności człowieka oraz jednym z przejawów jego
aktywności. Od pokoleń ma swoje miejsce w kulturze społeczeństw. W procesie edukacji
małego dziecka jest podstawową formą pracy. Daje dziecku radość, bezpieczeństwo,
zaspokaja potrzebę ruchu, pomaga mu wyrazić swoje emocje i uczucia, przygotowuje do
życia w społeczeństwie. Dzięki swoim nieocenionym właściwościom - zabawa i wszelkie jej
formy stosowane są w pracy wychowawczo-dydaktycznej z dziećmi. W przypadku zakłóceń
czy zaburzeń rozwoju mowy u wychowanków można wykorzystywać jej elementy w celu
wspomagania tego rozwoju, jak również podejmowania oddziaływań terapeutycznych. W
procesie terapii logopedycznej zabawa ma różny wymiar. Jest na pewno jednym z czynników
uprzyjemniających ten proces, motywujących dziecko do działania oraz pomagających mu
osiągnąć cel terapii z radością na twarzy.
34
Bibliografia:
 Chmielewska E., Zabawy logopedyczne i nie tylko. Poradnik dla nauczycieli
rodziców, Kielecka Oficyna Wydawnicza PW „MAC”, Kielce 1997.
 Kozłowska K., Zabawy logopedyczne i łatwe ćwiczenia, Wydawnictwo Pedagogiczne
ZNP, Kielce 2005.
 Okoń W., Zabawa a rzeczywistość, WSiP, Warszawa 1987.
mgr Wioletta Sołtysiak
Wybrane modele, metody i mechanizmy tworzenia kursów e - learningowych
Słowa klucze:
e-learning, pigułki wiedzy, modele, metody, mechanizmy
Streszczenie:
Autorka zaprezentuje przykładowe modele, metody i mechanizmy e - learningowego
kształcenia. Wśród wymienionych znajdują się: model Rity M. Conrad i metoda projektów,
których istotą jest współpraca w grupie, kolejną są "pigułki wiedzy" (knowledgepills), których
potencjał tkwi w dostarczaniu wiedzy w skondensowanych ilościach, mechanizm
crowdsourcingu, opierający się na połączeniu teorii z praktyką. Podkreślono znaczenie
wprowadzania w/w modeli, metody mechanizmów kształcenia, które mogą rozwijać:
umiejętności praktyczne, kreatywność, samodzielność i pracę w zespole.
Bibliografia:
 Dżega D. (2012). Metodyka przygotowywania kursów e-learningowych z
uwzględnieniem pigułek wiedzy. W: M. Dąbrowski, M. Zając (red.).Rozwój e-edukacji
w ekonomicznym szkolnictwie wyższym. Warszawa.
 Greaver Junior M. F. (1999), Strategic Outsourcing. A Structured Approach to
Outsourcing Decisions and Initiatives, AMACOM, New York.
 Lewandowski W. (2012). Zmiana sposobu wykorzystania platformy e-learningowej,
nowe spojrzenie na Moodle. W: M. Dąbrowski, M. Zając (red.). Rozwój e-edukacji w
ekonomicznym szkolnictwie wyższym. Warszawa.
 Rokicka-Broniatowska A. (2007). Modelowanie kompetencji w systemach nauczania
zdalnego opartych na współpracy. W: M. Dąbrowski, M. Zając (red.). E-edukacja.net.
Warszawa.
35
mgr Ewa Sosnowska
Sytuacja społeczno-demograficzna kobiet skazanych za przestępstwa przeciwko rodzinie i
opiece
Słowa klucze:
kobieta, rodzina, przestępstwo
Streszczenie:
W artykule zaprezentowane są wyniki badań dotyczące sytuacji społecznodemograficznej kobiet skazanych za przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece. Uwaga autora
skupiona jest na analizie takich zmiennych, jak: wiek, wykształcenie, zawód, stan cywilny,
sytuacja ekonomiczna, miejsce zamieszkania.
Bibliografia:
 Biel K. (2008). Przestępczość dziewcząt. Rodzaje i uwarunkowania. Kraków:
Wydawnictwo WAM.
 Matysiak-Błaszczyk A. (2010). Sytuacja życiowa kobiet pozbawionych wolności.
Kraków: Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”.
 Szczepanik R. (2007). Kulturowo-społeczna ,,płeć” agresji. Perspektywa
pedagogiczna. W: J. Wawrzyniak (red.). Socjologiczne i psychopedagogiczne aspekty
przemocy. Łódź: Wydawnictwo WSHE.
 Toroń B. (2013). Przestępczość skazanych kobiet i mężczyzn w perspektywie
biograficznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”.
dr Paweł Sporek
(Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie)
Uczeń jako Inny, nauczyciel jako Inny. Edukacyjny dialog w przestrzeni wspólnych
i odmiennych doświadczeń osobistych i kulturowych na tle filozoficznej koncepcji człowieka
Józefa Tischnera
Słowa klucze:
edukacja, podmiotowość, filozofia, dialog, doświadczenie
Streszczenie:
Tekst referatu wyrasta z postrzegania procesu edukacyjnego w kategoriach
pojęciowych zasadzających się na fundamentach myślowych wyznaczających ramy filozofii
dialogu (ze szczególnym uwzględnieniem filozofii człowieka Józefa Tischnera). Opisuje role
edukacyjne ucznia i nauczyciela na płaszczyźnie istniejących oraz możliwych relacji między
wyżej wymienionymi podmiotami, w odwołaniu do pojęcia doświadczenia – w tym wypadku
zarówno tego osobistego, jak i motywowanego wpływem czynników zewnętrznych
(społecznych, ale przede wszystkim kulturowych). Zasadniczym celem tekstu jest
36
zarysowanie zobowiązań aksjologicznych obu podmiotów dialogu w przestrzeni budowania
relacji na gruncie edukacji pojmowanej jako drogi do odkrywania człowieka oraz rozumienia
siebie w otaczającym świecie. Kluczowym elementem tego rozpoznania będzie określenie
specyfiki warstwy kulturowej konstytuującej funkcjonowanie społeczne tak nauczyciela, jak i
ucznia, a także uzgodnienie możliwych punktów wspólnych (doświadczenia ogólnego,
uniwersalnego) warunkujących możliwość autentycznego lekcyjnego dialogu. Kategorie „Ja”
i „Innego” w niniejszym tekście wykorzystane zostaną zarówno dla określenia napięć między
podmiotami dialogu, określenia ich odmienności (rozciągających się na rozmaitych
płaszczyznach), jak i wydobycia zobowiązań etycznych wpisanych w perspektywę spotkania
w przestrzeni wolności (a także możliwych gier z wolnością) i zobowiązań instytucjonalnych
wynikających z charakteru i kształtu edukacji (zagadnienie przymusu).
Bibliografia:
 Edukacja wobec dylematów moralnych współczesności, pod red. F. Adamskiego i A.
M. de Tchórzewskiego, Kraków 1999.
 Kłakówna, Przymus i wolność, Kraków 2003.
 S. Szary, Człowiek – podmiot dramatu, Kęty 2005.
 J. Tischner, Filozofia dramatu, Kraków 2001.
 J. Tischner, Spór o istnienie człowieka, Kraków 2001.
dr Maciej Woźniczka
Możliwości rozwiązania sporu o ideologię w edukacji filozoficznej
Słowa klucze:
nauczanie filozofii i etyki, spór światopoglądowy, nauczanie religii
Streszczenie:
Wbrew powszechnie panującym opiniom nauczanie przedmiotów filozoficznych nie
jest światopoglądowo obojętne. Obecnie w filozofii występuje pluralizm teoretyczny
(podstawa współczesnych trendów cywilizacyjnych), zakładający równo cenność
poszczególnych orientacji filozoficznych, nurtów i stanowisk. Jak w całym okresie dziejów
filozofii, tak i obecnie nie sformułowano kryteriów, na podstawie których można by
jednoznacznie wykazać wyższość/niższość jednej formacji filozoficznej nad inną (poza
oczywistym odrzuceniem skrajnych przypadków orientacji ideowych, które prowadzą np. do
ideologii totalitarnych). Dotyczy to również formacji religijnych, dla których prawda leży po
stronie aktu wiary, a nie argumentu wypływającego z wiedzy. Tymczasem w edukacji
szkolnej ma miejsce wyraźna preferencja światopoglądu katolickiego (prawie obowiązkowe
lekcje religii, wyraźne utrudnienia instytucjonalne w organizacji lekcji etyki). Nauczanie
religii (jakiejkolwiek) w szkole nie jest zgodne ze współczesnym paradygmatem kulturowym
(por. np. współczesne zjawisko wieloreligijności). Teoretyczny spór o idee edukacyjne, w
warunkach nakazu przyjęcia rozwiązań społecznie akceptowanych, stał się sporem o
37
charakterze ideologicznym. Dominacja światopoglądu katolickiego w edukacji szkolnej
legitymizowana jest jedynie tradycją i interesem społeczno-kulturowym tej formacji religijnej
(kategoria interesu wyższa od kategorii prawdy społeczno-filozoficznej). Nieadekwatność
przyjętych rozwiązań edukacyjnych wobec kulturowej prawdy obecnego okresu dziejowego
jest jedną z przyczyn współczesnego kryzysu edukacji w Polsce. Istotna staje się analiza
możliwości rozwiązania sporu o ideologię w edukacji. Jako jedną z propozycji jego
rozwiązania przedstawia się propozycję wprowadzenia w polskiej szkole obowiązkowej,
powszechnej edukacji filozoficznej (przykład interesu kulturowego narodu wyższego od
interesu jednej formacji religijnej).
Bibliografia:
 G. L. Gutek, Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, Gdańsk, Gdańskie
Wydaw. Psychologiczne, 2003.
 S. Janeczek, R. Charzyński, M. Maciołek (red.), Światopoglądowe odniesienia filozofii
polskiej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
 Radziewicz-Winnicki, M. Walancik, Pomiędzy kulturowym uniwersalizmem a
narodową rodzimością we wzajemnym postrzeganiu, w: R. Bera (red.), Wielka
emigracja zarobkowa młodzieży. Wyzwania dla edukacji, Wyd. UMCS, Lublin 2010.
 B. Śliwerski, Polska szkoła na wirażu zmian politycznych, Impuls, 2012.
 J. Woleński, Nauka i światopogląd, http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4961 (dostęp:
X.2013).
mgr Izabela Wrona - Meryk
Poczucie ”inności” dziecka z niepełnosprawnością w środowisku pełnosprawnych
rówieśników
Słowa klucze:
niepełnosprawność, edukacja, integracja, pełnosprawność
Streszczenie:
Jednym z ważnych czynników wpływających na kształtowanie obrazu samego siebie u
dziecka z niepełnosprawnością jest jego kontakt ze środowiskiem rówieśniczym. To otoczenie
buduje pozytywne lub negatywne ”inne” wyobrażenie o sobie. W znaczeniu pozytywnym
daje pewność siebie, równowagę emocjonalną, przychylny stosunek do innych, lepsze
kontakty z ludźmi oraz lepsze wyniki w nauce. Negatywny zaś wywołuje izolację, lęk,
niepokój i różne objawy nieprzystosowania. To od tych relacji zależą między innymi
późniejsze aspiracje, cele i zadania życiowe człowieka.
38
Bibliografia:
 J. Bogucka, M. Kościelska, Wychowanie i nauczanie integracyjne. Nowe
doświadczenia, Warszawa 1996.
 Soroka-Fedorczuk, Osoba niepełnosprawna w opiniach dzieci, „Wychowanie na co
Dzień, Toruń 2006, nr 3.
 H. Sowińska, Integracja w pracy z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym, Poznań 1993.
 E. Zasępa, Cechy osobowości dzieci pełnosprawnych, a ich postawy wobec
niepełnosprawnych rówieśników, „Szkoła Specjalna”, Warszawa 2000, nr 4.
mgr Katarzyna Zalas
Wychowanie państwowe w częstochowskich szkołach powszechnych
Słowa klucze:
ojczyzna, symbole narodowe, przedsiębiorczość, samorządność
Streszczenie:
W okresie międzywojennym czynnikami przesądzającymi o charakterze ideału
wychowawczego były trzy idee – naród, państwo oraz obie te idee równoprawnie. Jedynym
względnie stałym czynnikiem była religia.
Szczególną uwagę poświęcono okresowi, w którym zaczęto wprowadzać do praktyki
oświatowej nauczanie wychowujące. Szkoła miała stać się z instytucji nauczającej –
wychowującą, miejscem życia państwowego i społecznego. W procesie wychowawczym
wiązała ona trzy czynniki: uczniów, nauczycieli i rodziców.
W procesie wychowawczym bardzo ważną rolę odgrywać zaczęły organizacje
uczniowskie, funkcjonujące na terenie szkoły powszechnej, będące gruntem współpracy,
współodpowiedzialności i planowania. Zalicza się do nich stowarzyszenia wyższej
użyteczności, jak: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej - LOPP, Liga Morska i
Kolonialna - LMiK, organizacje zwiększające dorobek kulturalny państwa – Towarzystwo
Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych – TPBPSP, Polski Biały Krzyż - PBK,
organizacje wspierające wychowanie fizyczne i moralne: Związek Harcerstwa Polskiego –
ZHP oraz łagodzące klęski i cierpienia: Polski Czerwony Krzyż, Samopomoc
Uczniowska.8Dodatkowo funkcje wychowawcze spełniały także: biblioteka szkolna,
wyposażenie i dekoracja szkół, samorząd uczniowski, wycieczki szkolne oraz obchody świąt i
uroczystości.
Bibliografia:
 Jakubiak K., Wychowanie państwowe jako ideologia wychowawcza sanacji:
kształtowanie i upowszechnianie w periodycznych wydawnictwach społecznokulturalnych i pedagogicznych, Bydgoszcz 1994.
39
 Magiera E., Wychowanie państwowe w szkolnictwie powszechnym Drugiej
Rzeczypospolitej, Szczecin 2003.
 Gałecki W., Co to jest wychowanie państwowe i jak się doń ustosunkować?,
Warszawa 1935.
 Archiwum Państwowe w Częstochowie, Akta miasta Częstochowy, sygn. 6234, 6017,
6028.
dr Paweł Zieliński
Taoistyczne ideały wychowania
Słowa klucze:
taoizm, wychowanie religijne, ideały wychowania, Daleki Wschód
Streszczenie:
Referat zawiera krótkie omówienie celów taoizmu filozoficznego – daojia i taoizmu
religijnego – daojiao oraz poglądów związanych z wychowaniem głównych przedstawicieli
tych nurtów: Laozi, Zhuangzi, Yang Zhu oraz Liezy, a także Li Shaojuna. Zaprezentowany
zostanie bliżej główny ideał wychowania nurtu filozoficznego – mędrzec czy człowiek
doskonały – zhiren, nie tylko w aspekcie samowychowania i etyki indywidualnej, ale również
w aspekcie wychowania społecznego i etyki społecznej. Ponadto zostaną zaprezentowane
pokrótce ideały wychowania wybranych szkół taoizmu religijnego, a także uchwycone
podobieństwa i różnice pomiędzy szkołami taoistycznymi, taoizmem i buddyzmem oraz
konfucjanizmem, jak również z niektórymi myślami filozoficznymi i pedagogicznymi świata
zachodniego. Podsumowanie zawiera główne wzorce i ideały wychowawcze taoizmu:
wychowania w harmonii psychofizycznej, we wzorcach etyki zarówno indywidualistycznej,
jak i społecznej, z akcentami ekologicznymi oraz podkreśleniem pielęgnacji zdrowia w wieku
podeszłym.
Bibliografia:
 M. Eliade, Historia wierzeń i idei religijnych, t. 2, IW PAX, Warszawa 1994;
 Filozofia Wschodu, pod red. B. Szymańskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2001.
 Fischer-Schreiber, Taoism i kilkadziesiąt innych haseł w dziele: The Rider
Encyklopedia of Eastern Philosphy and Religion. Buddhism. Hinduism. Taoism. Zen,
red. S. Schuhmacher, G. Werner, Rider Books, London 1989.
 Taoizm, wyb. tekstów: W. Jaworski, red. M. Dziwisz, KWP RSW ”Prasa – Książka –
Ruch”, Kraków 1988.
 P. Zieliński, Wychowanie i systemy edukacyjne w kulturach Dalekiego Wschodu, w:
Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 7, V-Ż, red. T. Pilch, Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, Warszawa 2008, s. 374-393.
40

książka abstraktów

Transkrypt

Podobne dokumenty

Starosta Powiatu Kłobuckiego Roman Minkina wspomina studia w

i jurajskie forum zdrowia

Dzień Praw Człowieka_VI LO w Częstochowie

Międzynarodową Konferencję Naukową nt: Doradztwo zawodowe

zaproszenie na konferencję

Lista wystąpień konferencyjnych

Plakat

PDF - Urząd Miasta Częstochowy