docTeksty od 1-320 na PDF
download 
Reklamacja Transkrypt
Teksty od 1-320 na PDF
Nasze Westerplatte KaŜdy z was, młodzi przyjaciele, znajduje teŜ w Ŝyciu jakiś swoje „Westerplatte”. Jakiś wymiar zadań, który musi podjąć i wypełnić. Jakąś sprawę, o którą nie moŜna nie walczyć. Jakiś obowiązek, powinność, od której nie moŜe się uchylić. Jan Paweł II, Westerplatte 1987. FELIETONY 1-320 1 1. UŚMIECH ......................................................................................14 2. SŁUśBA..........................................................................................15 3. PIKSELE SERCA..........................................................................16 4. POWERPOINT..............................................................................17 5. SURFOWANIE ..............................................................................18 6. POKOLENIE BCB ........................................................................19 7. START ............................................................................................20 8. LEKI................................................................................................21 9. OLIWA ...........................................................................................22 10. KLUCZE.......................................................................................23 11. TRUNKI........................................................................................24 12. WYOBRAŹNIA ...........................................................................25 13. SAMOKONTROLA ....................................................................26 14. LEŃ ...............................................................................................27 15. PR ..................................................................................................28 16. STÓŁ .............................................................................................29 17. UBIÓR...........................................................................................30 18. IPN.................................................................................................31 19. SZALONE KROWY ...................................................................32 20. BETA TESTER............................................................................33 21. DEWELOPER .............................................................................34 22. OTOCZENIE ...............................................................................35 23. TROLL..........................................................................................36 24. MOTYWACJA ............................................................................37 25. NOSICIELE .................................................................................38 26. PAMIĘĆ .......................................................................................39 27. TEAM BUILDING ......................................................................40 2 28. DZIADOSTWO ...........................................................................41 29. KOLANA ......................................................................................42 30. ZASILENIE..................................................................................43 31. PROJEKTY..................................................................................44 32. ZWROTNICA ..............................................................................45 33. SAMOBÓJ....................................................................................46 34. COACHING .................................................................................47 35. LITERKI ......................................................................................48 36. NETWORKING...........................................................................49 37. KOTROLA ...................................................................................50 38. CELEBRITIES ............................................................................51 39. AWATAR .....................................................................................52 40. ZAJĄC ..........................................................................................53 41. NAKŁAD ......................................................................................54 42. EMOTIKONY..............................................................................55 43. PAŁECZKA .................................................................................56 44. CIASTECZKA .............................................................................57 45. MRÓWKA....................................................................................58 46. CODZIENNOŚĆ..........................................................................59 47. RANSOMWARE .........................................................................60 48. DWIE ŁZY ...................................................................................61 49. śÓŁTA KARTKA.......................................................................62 50. NIESPŁACONY KREDYT ........................................................63 51. SŁUPKI.........................................................................................63 52. ZŁOTE ZIARENKA ...................................................................64 53. LOGISTYKA ...............................................................................65 54. GRACJA .......................................................................................67 55. KONTEKST .................................................................................68 3 56. WYBÓR ........................................................................................69 57. KAMERY .....................................................................................70 58. STŁUCZONA SZYBA ................................................................71 59. KIEPSKI INTERES ....................................................................72 60. GIFTY I GIFCIKI .......................................................................73 61. ZASIĘG ........................................................................................73 62. HI-END .........................................................................................74 63. POSTĘP ........................................................................................75 64. WEBSKI ŚWIAT.........................................................................76 65. FUNDRISING ..............................................................................77 66. ADMIN..........................................................................................78 67. PENDRIVE...................................................................................79 68. REKLAMA...................................................................................80 69. ZWYCZAJE.................................................................................81 70. TWARDY RESET .......................................................................82 71. SCENARIUSZ..............................................................................83 72. REKORDZIŚCI ...........................................................................84 73. GEN INNOWACJI ......................................................................85 74. RSS ................................................................................................86 75. KLON............................................................................................87 76. INSTRUKCJE..............................................................................88 77. ZEGAR .........................................................................................89 78. PASJONACI.................................................................................90 79. EKRANY ......................................................................................91 80. BMW .............................................................................................92 81. E-MOCJE .....................................................................................93 82. EXCEL..........................................................................................94 83. RZECZYWISTOŚĆ ....................................................................95 4 84. POWTÓRKI.................................................................................96 85. LEGO ............................................................................................97 86. CIŚNIENIE...................................................................................98 87. RADIO „JA” ................................................................................99 88. FIFO LIFO .................................................................................100 89. BAMBUKO ................................................................................101 90. KOGUT.......................................................................................102 91. REHABILITACJA ....................................................................103 92. SKARBY .....................................................................................104 93. SIEROTA....................................................................................105 94. LLL..............................................................................................106 95. KĄKOL.......................................................................................107 96. NAPRAWKI...............................................................................108 97. ZASOBY .....................................................................................109 98. EKSPERCI .................................................................................110 99. JAPOŃSKA CIERPLIWOŚĆ..................................................111 100. LIB DUB ...................................................................................112 101. OFF............................................................................................113 102. CZTERY RAZY „I”................................................................114 103. WARIANT A............................................................................115 104. BIBELOCIARZ .......................................................................116 105. USZY .........................................................................................117 106. PIES OGRODNIKA ................................................................118 107. NA TIP-TOP.............................................................................119 108. WEEKEND...............................................................................120 109. NIE MA MOCNYCH ..............................................................121 110. BOKS.........................................................................................122 111. TOPLUDZIE ............................................................................123 5 112. KAPELUSZ ..............................................................................124 113. ARTYSTA ................................................................................125 114. KADZENIE ..............................................................................126 115. PACYNKI I KLAKIERZY.....................................................127 116. WIELKI DOSTAWCA ...........................................................128 117. NIE FAŁSZOWAĆ .................................................................129 118. AKTUALIZACJA ...................................................................130 119. KLIKAĆ ...................................................................................131 120. PAPLANIN@ ...........................................................................132 121. PO CO? .....................................................................................133 122. ZEGARMISTRZ .....................................................................134 123. HYBRYDY ...............................................................................135 124. ZAANGAśOWANIE ..............................................................136 125. GADśECIARZ ........................................................................137 126. TECHNOŚWIAT.....................................................................138 127. PREZENTY..............................................................................139 128. ZA DUśO WSZYSTKIEGO..................................................140 129. SQUASH ...................................................................................141 130. OKULARY ...............................................................................142 131. PRZEBAJEROWANIE ..........................................................143 132. BISIOR......................................................................................144 133. ŚWIATŁO ................................................................................145 134. TURISMUS ..............................................................................146 135. NA SERIO ................................................................................147 136. GIOIA .......................................................................................148 137. JEGO WESTERPLATTE ......................................................149 138. SÓL............................................................................................150 139. REKORD ..................................................................................151 6 140. NIEPOWTARZALNOŚĆ.......................................................152 141. KOPERTA................................................................................153 142. TRENDY...................................................................................154 143. KIBICE .....................................................................................155 144. PROKRASTYNACJA.............................................................156 145. KONTAKTY ............................................................................157 146. MULTITASKING ...................................................................158 147. IMPLANT.................................................................................159 148. HUMOR....................................................................................160 149. KOHERENCJA .......................................................................161 150. TUANGOU ...............................................................................162 151. ZESPÓŁ....................................................................................163 152. KLOCKI ...................................................................................164 153. LTE............................................................................................165 154. ZASIEW....................................................................................166 155. WIKITOPIA.............................................................................167 156. BHP ...........................................................................................168 157. WIRTUOZI ..............................................................................169 158. MENADśER ............................................................................170 159. 20/80...........................................................................................171 160. SUKCES....................................................................................172 161. PODPIS .....................................................................................173 162. KOMUNIKACJA ....................................................................174 163. SELEKCJA ..............................................................................175 164. BALON .....................................................................................176 165. KASA.........................................................................................177 166. PORZĄDEK.............................................................................178 167. FONOHOLIZM .......................................................................179 7 168. NIETOLERANCJA.................................................................181 169. NARRACJA .............................................................................182 170. PRZEDPOLA...........................................................................183 171. JĘZYK ......................................................................................184 172. OMEGA ....................................................................................185 173. GWIAZDA................................................................................186 174. FILOZOFIA .............................................................................187 175. PIĘĆ UMYSŁÓW ...................................................................188 176. DEZINTEGRACJA.................................................................189 177. CYFRYZACJA ........................................................................190 178. śONGLERKA .........................................................................191 179. LICYTACJA ............................................................................191 180. LETNIOŚĆ...............................................................................193 181. J@ŁMUśNA ............................................................................194 182. POKOLENIE LP .....................................................................195 183. BYĆ I WYGLĄDAĆ ...............................................................196 184. PRACA......................................................................................197 185. PRZESZŁOŚĆ .........................................................................198 186. NEWSY I NEWSIKI ...............................................................199 187. NON POSSUMUS....................................................................200 188. BEZPIECZEŃSTWO..............................................................201 189. STREET VIEW........................................................................202 190. PLAGIAT .................................................................................203 191. GLINIANE NOGI KOLOSA .................................................204 192. SELEKCJA ..............................................................................205 193. OTWARTOŚĆ .........................................................................206 194. DIETA INFORMACYJNA ....................................................207 195. BYĆ NA STO PROCENT ......................................................208 8 196. TOKSYCZNE LUZ .................................................................209 197. KONTRREWOLUCJA...........................................................210 198. WIERZCHOŁEK GÓRY LODOWEJ .................................211 199. W REALU NIE DA RADY.....................................................212 200. DWUSETNY ODCINEK ........................................................213 201. K2...............................................................................................214 202. SYRENY XXI WIEKU ...........................................................215 203. BUDOWAĆ ..............................................................................216 204. śYCIOWY TEST ....................................................................217 205. KLAROWNY KOMUNIKAT................................................218 206. KULTURA OSOBISTA..........................................................219 207. NOWE ROZDANIE ................................................................220 208. OCZYWISTE OCZYWISTOŚCI..........................................221 209. OTWARTOŚĆ ROZUMU......................................................222 210. NIEOLIMPIJSKA DYSCYPLINA .......................................223 211. NO LIFE ...................................................................................224 212. TRWAŁA EFEKTYWNOŚĆ.................................................225 213. FUNKCJA ZOOM...................................................................226 214. SKOKI WZWYś .....................................................................227 215. SIEĆ CZY PAJĘCZYNA? .....................................................228 216. ZEŚWIECCZENIE .................................................................229 217. INTERDYSCYPLINARNOŚĆ ..............................................230 218. FAIR PLAY..............................................................................231 219. NOWA APOLOGETYKA......................................................232 220. PARKI I OGRODY .................................................................233 221. IN VITRO .................................................................................234 222. HISTORIA................................................................................235 223. SZCZELINA NIESKOŃCZONOŚCI ...................................236 9 224. INNOWACYJNOŚĆ ...............................................................237 225. ACIES BENE ORDINATA ....................................................238 226. BEZROBOCIE.........................................................................239 227. OPERATYWNOŚĆ KU DOBRU ..........................................240 228. ODWAGA.................................................................................241 229. INTELEKTUALNE MODY...................................................242 230. COMPELLE INTRARE .........................................................243 231. BLASK PRAWDY...................................................................244 232. SEDE VACANTE ....................................................................245 233. SKAŁA......................................................................................246 234. CHRZEŚCIJAŃSKI MINIMALIZM ...................................247 235. BUENOS AIRES......................................................................248 236. BUONA SERA .........................................................................249 237. 153 WIELKICH RYB .............................................................250 238. GASIĆ ŚWIATŁA...................................................................251 239. RYDWAN ZWYCIĘZCY.......................................................252 240. VIOLENTI RAPIUNT ............................................................253 241. NIANIA .....................................................................................253 242. LUSTRO I OKNO ...................................................................254 243. EKSPANSYWNOŚĆ ...............................................................255 244. KLEI I SMAR ..........................................................................256 245. TRANSLOKACJE...................................................................257 246. W OCEANIE DANYCH .........................................................258 247. ZDROWA MŁODZIEś..........................................................259 248. KATALIZATORY I ODśYWKI ..........................................260 249. HACKATHONY......................................................................261 250. FORMACJA APOSTOLSKA ................................................262 251. POWOŁANIE ..........................................................................263 10 252. CENTYMETR I WAGA.........................................................264 253. AUTENTYCZNOŚĆ ...............................................................265 254. KOLOROWE KAPELUSZE .................................................266 255. DOBRY WUJEK .....................................................................267 256. SKÓRA NIEDŹWIEDZIA .....................................................268 257. DYNAMICZNY STABILIZATOR .......................................269 258. HODIE ET NUNC ...................................................................270 259. TATUAśE ................................................................................271 260. RYZYKO ..................................................................................272 261. PORTALE SPOŁECZNOŚCIOWE......................................273 262. DOKTOR GOOGLE...............................................................274 263. GRANTOZA ............................................................................275 264. ZAWODOWY PRESTIś........................................................276 265. LA NONNA ..............................................................................277 266. PASTORAŁ..............................................................................278 267. NONKONFORMIS .................................................................279 268. PIANIE KOGUTA...................................................................280 269. PŁYTKA DUSZA ....................................................................281 270. PROMOCJA CZYSTOŚCI ....................................................282 271. PROZOPAGNOZJA ...............................................................283 272. PAMIĘTAĆ O CO CHODZI .................................................284 273. ORSZAK NARODÓW............................................................285 274. ZADANIE DLA MĘśCZYZN ...............................................286 275. FOCUS ......................................................................................287 276. ILE GODZIN W PRACY? .....................................................288 277. NATURALNA DYSKRECJA ................................................289 278. KIBICUJMY NIEWIASTOM................................................290 279. MOBILIZOWAĆ CHŁOPAKÓW........................................291 11 280. NIERÓWNOŚĆ MIŁOŚCI ...................................................292 281. PROJEKT RODZINA.............................................................293 282. OTYŁOŚĆ UMYSŁU .............................................................294 283. ZADANIE ŚWIECKICH........................................................295 284. NIE LĘKAJ SIĘ MYŚLEĆ ....................................................296 285. POWOŁANIE, ZAKOCHANIE ............................................297 286. WŁADZA I POSŁUSZEŃSTWO..........................................298 287. ZDĄśYĆ ZE WSZYSTKIM ..................................................299 288. NOWE ROZDANIE ................................................................300 289. DLACZEGO „WIELKI”?......................................................301 290. 160 CZY 60? .............................................................................302 291. DOBRY I ZŁY HUMOR ........................................................303 292. NIECH ROZWINĄ SKRZYDŁA..........................................304 293. PROBLEM ZŁA ......................................................................305 294. WDZIĘCZNOŚĆ .....................................................................306 295. BRATERSTWO STADIONOWE .........................................307 296. UCZCIWOŚĆ W PRACY ......................................................309 297. SZKODLIWE OKULARY .....................................................310 298. CIERPLIWOŚĆ.......................................................................311 299. STRES NA ZAMÓWIENIE ...................................................312 300. TRZYSETNY ODCINEK.......................................................313 301. MILCZENIE ............................................................................314 302. CAŁYM CIAŁEM I SERCEM ..............................................315 303. WSZYSCY W MARKETINGU .............................................316 304. MISKA SOCZEWICY............................................................317 305. NASZE ZALETY.....................................................................318 306. BIADOLENIE, GDERANIE, MARUDZENIE ...................319 307. PATRIOTYZM ........................................................................320 12 308. SŁUCHAĆ I STOSOWAĆ .....................................................321 309. DUSZA ŚWIATA CYFROWEGO ........................................322 310. FANTASTO-NAUKOWOŚĆ .................................................323 311. NIEMODNA POKORA ..........................................................324 312. TO NIE JEST MUZEUM .......................................................325 313. POKORNY CIENKI BOLEK................................................326 314. ODWRÓCIĆ PLACEK ..........................................................327 315. CZARNA FALA ......................................................................328 316. WESTERPLATTE CODZIENNOŚCI..................................329 317. NORMALNOŚĆ ......................................................................330 318. KOSZTOWNY E-MAILE ......................................................331 319. MOJA OPINIA ........................................................................332 320. KORONA KOŚCIOŁA...........................................................333 13 1. Uśmiech Ostatnie olimpiady uświadomiły nam trudności Europejczyków z odróŜnieniem i zapamiętaniem chińskich imion. Sztuką teŜ jest było rozpoznać z imion, czy to jest zawodniczka czy zawodnik. Albo co w ogóle jest imieniem, a co nazwiskiem? Mamy teŜ trudności z określeniem wieku sportowców. Twarze Azjatów zazwyczaj wydają nam się bardzo młode. Trudno nam odczytywać na nich stan ducha. Filipińczycy, na przykład, wyglądają na wiecznie uśmiechniętych. Olimpiady przypomniały mi, coś co się wydarzyło neoprezbiterowi z Filipin. Po święceniach w Rzymie pozostał tam jeszcze pewien czas, by dokończyć tam studia. W weekendy pomagał na rzymskiej parafii. Po niedługim czasie odkrył, Ŝe pewien młody parafianin szczególnie zwraca na niego uwagę. Pewnego dnia go zagadnął. Chłopak zapytał wtedy księdza, dlaczego on zawsze jest uśmiechnięty. Jaki jest sekret jego radości? Na co ten z pragmatyzmem Azjaty odpowiedział: bo niezmiernie cieszę się z tego, Ŝe całe moje Ŝycie oddałem bezpowrotnie Panu Bogu. Odpowiedź ta, wywarła tak wielki wpływ na pytającego, Ŝe po jakimś czasie on teŜ całkowicie oddał swe Ŝycie Bogu. Duch słuŜby, to taki „filipiński” uśmiech serca do zadanej nam rzeczywistości. Cieszyć się z tego, Ŝe kaŜda chwila - jeŜeli tylko chcemy - jest okazją, by oddawać Jezusowi nasze Ŝycie, dając innym nasz czas i zdolności. Cieszyć się z tego, Ŝe moŜemy być poŜyteczni dla innych. W ten sposób odkrywamy, Ŝe wszystko moŜe - jeśli tylko chcemy - mieć głębszy sens. A w tym odkryciu doświadczymy prawdziwość słów Jezusa, Ŝe kto straci swoje Ŝycie ten je odnajdzie. Tylko ten, kto odda się całkowicie Jezusowi, będzie prawdziwie szczęśliwy. Nie ten, kto nieustannie szuka swego dobrego samopoczucia i realizacji. -„Idź i ty czyń podobnie” - mówi do nas Pan Jezus na zakończenie przypowieści o Dobrym Samarytaninie. Być moŜe ten fragment Ewangelii interpretujemy za bardzo dosłownie i zawęŜamy słuŜbę do sytuacji ekstremalnych. Oczywiści, Ŝe w tych sytuacjach powinniśmy się zatrzymać i zaopiekować potrzebującym, oczywiście, Ŝe nasze serce powinno być wraŜliwe na wielkie dramaty bliźniego. Jednak wraŜliwy serce na potrzeby bliźniego kształtuje się w codziennych małych rzeczach. Jeśli kto nie potrafi słuŜyć najbliŜszym w przysłowiowym drobnym uczynku „wynoszenia śmieci” lub „zmywania garów” trudno, by był w stanie odkryć i zaradzić wielkim potrzebom bliźniego. Uśmiechajmy się nieustannie do codzienności, bo jest ona okazją by non stop słuŜyć. Wystarczy tego chcieć! 7-09-08 14 2. Służba Przed ponad stu laty rolnictwo i rzemieślnictwo zaczęły tracić znaczenie na rzecz produkcji przemysłowej. Rewolucja industrialna przekonywała, Ŝe człowiek jest wart tyle, ile potrafi wyprodukować. Jeszcze w niedalekiej przeszłości wysokie kominy, hale produkcyjne, ogromne hangary stanowiły przedmiot dumy mieszkańców miast. Taka myśl towarzyszyła wielkiej przemianie społecznej. Kierunek był jasny: produkować więcej i w ten sposób wzbogacać się. Potem sprawiedliwie się dzielić. Dla niektórych ideologii upaństwowienie środków produkcji miało rozwiązać wszelkie konflikty. Dziś wiele się zmieniło. Odeszliśmy od tak prostego schematu. Wątpimy czy większa produkcja jest znakiem rozwoju. W krajach najbardziej rozwiniętych większość mieszkańców trudzi się w sektorze usług. Oferta usługowa jest nieskończona: pomoc informatyczna, gastronomiczna, logistyczna… Gdy się pojawi jakaś nisza, natychmiast powstaje kolejna oferta. Mamy świadomość, Ŝe państwo nie jest w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb. Konieczna wyobraźnia i kreatywność w tym sektorze sprawia, Ŝe centralne rozwiązania nie sprawdzają się. ZróŜnicowanie okazuje się źródłem bogactwa. Inicjatywy małe są bardziej cieniony. Kto potrafi sobie radzić z jakimś problemem moŜe słuŜyć temu, kto nie daje sobie radę. Specjalizacją stała się okazją do wymiany. W ten sposób wszyscy mogą dawać i brać. Wszyscy potrzebują innych. Ta wymiana pozwala zaradzić rozluźnienie więzi społecznych wynikających z rewolucji industrialnej i technologicznej. SłuŜyć w pełnym znaczeniu moŜe tylko Ŝywy człowiek. Elektroniczny automat, choć niezmiernie precyzyjna, pozostanie zawsze bezdusznym urządzeniem. Opatrzność BoŜa zechciała, byśmy w takim - a nie innym świecie kroczyli za Jezusem. W takich, a nie innych okolicznościach powinniśmy Go naśladować. W takim świecie bardziej przemawia do nas Jego przykład słuŜby - Jezus Sługa. Przemiany społeczne z ostatnich dziesięcioleci stwarzają wielkie zapotrzebowanie ducha słuŜby. Usługi nie mogą być tylko towarem na rynku. MoŜna innym świadczyć usługi w imię zasady: „klient nasz pan”. Ale moŜna takŜe dać siebie wszystko, bo to Jezus jest naszym Panem. Od chrześcijan zaleŜy, czy wielki sektor usług zonie napełniony treścią. Usługa nie jest zwykłym towarem. Towar się konsumuje i nic po nim nie zostaje. Parafrazując św. Pawła „usługi beŜ miłości są jak cymbał brzmiący”. A usługi wykonane z miłością nigdy nie przeminą. 14-09-08 15 3. Piksele serca Cyfrówka to szaleństwo zdjęć. KaŜdy sobie moŜe dowolnie pstrykać, na prawo i lewo. Pojemność pamięci nie jest powaŜnym problemem. Nieudane zdjęcia kasujemy natychmiast, inne, wątpliwej jakości, zatrzymujemy na wszelki wypadek. A nuŜ się przydadzą? Do tego jeszcze mamy Photoshopa, który czyni cuda. śyjemy w przekonaniu, Ŝe „spikselowanie” miejsca i ludzi uwieczni miłe przeŜycie. Po powrocie do domu zaczynają się schody. Co zrobić ze zdjęciami? Jak je wykorzystać? I tu, jak w Ŝyciu, są róŜne szkoły: jest szkoła Pani Dokładnej, która radzi, by od razu wszystko pedantycznie archiwizować i opracować. Inna szkoła, nad Wisłą bardziej popularna, zaleca odłoŜyć porządek na odpowiedni czas. Być moŜe ta chwila nigdy nie nadejdzie i juŜ nikt tych zdjęć nie obejrzy. Zastanawiający jest kryterium stosowany w usuwaniu zdjęć. Na pierwszy ogień idą te, na których my sami, według naszej oceny, jesteśmy ukazani niekorzystnie. Czyli nasze kiepski zdjęcia usuwamy od razu. Zazwyczaj jesteśmy dość surowi w tej autocenzurze. RównieŜ szybko usuwamy złe zdjęcia naszych ukochanych osób. Być moŜe, tu i ówdzie, cicha złośliwość sugeruje zachować „dla Ŝartu” jakieś śmieszne ujęcie. Zdjęcia zdjęciami, Ŝycie Ŝyciem. Osobista historia teŜ się zapisuje w naszej pamięci. Ludzkie serce posiada zdolność przechowywania wiele „zdjęć” z przeŜytych chwil. Pojemność serca jest duŜo, duŜo większa od cyfrówki. Do tego archiwum serca zaglądamy stale. Nasze zachowanie wobec ludzi jest kształtowany przez tę pamięć. Jej zasobami karmi się szacunek, wdzięczność i Ŝyczliwość. Ona teŜ moŜe być, niestety, źródłem Ŝalów, pretensji lub pogardy. Z tej przyczyny, w cyfrówce naszego serca, nie moŜemy pozwolić sobie na tymczasowy nieuporządkowanie. Trzeba natychmiast usuwać te wspomnienia, w których nasi bliźni wyglądają niekorzystnie. Liczne są miejsca w Ewangelii gdzie Jezus zwracał uwagę na myśli, osądy i poruszenia serca. Dobry zasoby serca pozwalają z niego wyciągać dobre rzeczy. śyczliwe spojrzenie na bliźniego rodzi się w sercu. A zawartość serca zaleŜy od kaŜdego człowieka. Konkretne zadanie dla ucznia Chrystusa: przechowywać w sercu tylko „najlepsze ujęcia” bliźnich. Usuwać z pamięci serca, poprzez wybaczenie i wyrozumiałość, złe wspomnienia. Kasować nieodwracalnie, oznacza juŜ nigdy do nich nie powracać. W ten sposób upodobnimy się do miłosiernego Boga, a On Ŝyczliwie na nas patrzeć będzie, bo odpuściliśmy naszym winowajcom. 16 4. PowerPoint NamnoŜyło się róŜnego typu prezentacje. Obecnie juŜ nie wystarczy „przedstawić się”, teraz trzeba się „dobrze zaprezentować”. PowerPoint triumfuje na wszystkich salonach. Znikają tradycyjne wykłady, zwykłe opowiadanie historii. Logiczny dyskurs ustępuje miejsca slajdowisku. Swoiste kolaŜ zdjęć, filmików, cytatów i innych migawek. Oczywiście, Ŝe do tego odpowiednia muzyczka. Technika ma swoje ograniczenia i moŜe zawieść. Opowiadał mi znajomy o prezentacji, podczas której zabrakło prądu. Nie zabrakło uczestników. Przekomicznie wypadła prezentacja czytana przez prowadzącego z osobistego laptopa: - Tu widzę piękny slajd, który wy nie widzicie, a na tym slajdzie… Na szczęści prowadzący potrafił zaprezentować swoje umiejętności wychodzenia z sytuacji kryzysowej. Naiwna ufność wobec nowoczesnych narzędzi moŜe czasami doprowadzić do tego, Ŝe w wielu prezentacjach nie ma ani siły – Power; ani jasnego sensu, zamiaru – Pointy. Czyli brak tego, co najistotniejsze, jasnego przekazu. W prezentacjach warto zadawać sobie pytanie, o co właśnie w tym wszystkim mi chodzi? Jaki cel sobie stawiam, zbierając ten tak zróŜnicowany materiał? Nazwa programu do robienia prezentacji - PowerPoint - kojarzy się z skutecznym przekazywaniem, chodzi o to, by z mocą ukazać bardzo konkretny punkt. W naszym Ŝyciowym pielgrzymowaniu, chodzi o to samo – skutecznie i wytrwale dąŜyć do wybranego celu. W znanej ksiąŜce o „Siedmiu nawykach skutecznego działania” zachęca się do tego, by stale działać myśląc o zamierzonym celu. Na przykład często myśleć, co chciałbym „usłyszeć” o sobie w mowie poŜegnania podczas mego pogrzebu? Albo mniej dramatycznie: co bym chciał dziś pod wieczór zobaczyć w bilansie dnia? Jezus równieŜ wymaga spójności Ŝycia. Albo-albo. śycia albo śmierć. Światło albo ciemności. „Kto nie jest ze Mną, jest przeciwko Mnie; i kto nie zbiera ze Mną, rozprasza”. Spójność Ŝycia wymaga zdecydowanego wyboru celu i podporządkowanie mu całego działania. Cel, jak uczą klasycy, „jest pierwsze w zamierzeniu a ostatni w osiągnięciu”. Cel daje odpowiedź na proste pytanie „o co właśnie w tym wszystkim mi chodzi?” Dla chrześcijanina odpowiedź powinna pokrywać się ze słowami Jezusa: „szukajcie najpierw Królestwa Niebieskiego”. Szukać zawsze – w kaŜdym Ŝyciowym slajdzie - tego ostatecznego celu, tej Ŝyciowej pointy, jakim jest Królestwo Niebieski. Szukać z siłą, z zaangaŜowaniem – z katolickim powerem. 28-09-08 17 5. Surfowanie Naukowcy nazywają atawizmem wtórne wystąpienie zachowań charakterystycznych dla odległych przodków człowieka. W duŜej mierze dotyczy to reakcji wynikających z pierwotnych instynktów. W ramach tej teorii moŜna by określić jako zachowania atawistyczne utratę zdrowego rozsądku, jakiej niektórzy dostają przy korzystaniu z Internetu. Bezsensowne skakanie z linku na link ma wiele wspólnego ze skakaniem małpy z gałęzi na gałąź. Przy takim surfowaniu często człowieka całkowicie opanowuje nagi instynkt. Nie ma najmniejszej wątpliwości, Ŝe Internet jest sam w sobie dobry i poŜyteczny. RównieŜ nie wątpliwości, Ŝe to w sercu człowieka rozgrywa się decydująca walka, jak nim się posługiwać. Szczerość wobec siebie samego jest pierwszym krokiem do dobrego korzystania z Internetu. Czy panuję nad Internetem, czy on panuje nade mną? Czy dostaję „małpiego rozumy”, gdy jestem on-line? Warto nie uciekać do łatwego usprawiedliwiania się, Ŝe to tylko czasami, Ŝe to był ostatni raz… Jezus uczy, Ŝe ludzie zostaną rozliczeni z kaŜdego bezuŜytecznego słowa, które wypowiedzą. MoŜna powiedzieć, Ŝe w dzień sądu zostaniemy rozliczeni z kaŜdego „bezuŜytecznego linku”. Na podstawie słów twoich będziesz uniewinniony i na podstawie słów twoich będziesz potępiony. Innymi słowy „pokaŜ mi twoje linki, a powiem ci o stanie twej duszy”. Osoby uzaleŜnione, który walczą z nałogiem, tworzą swoisty system obronny. Nierzadko, gdy się przedstawiają mówią: jestem Iksiński „niegrający hazardzista” czy „niepijący alkoholik”. Jest to sygnał, by im nawet ni sugerować moŜliwość gry czy wypicie kieliszka. Tę samą technikę moŜemy stosować wobec rzeczy martwych. Gdy siadamy przy klawiaturze, moŜna pogłaskać ekran i pieszczotliwie pozdrowić: „dzień dobry, jestem niesurfującym słabym człowiekiem. Pragnę, byś mi słuŜył i nie był przyczyną tracenia czasu ani obraŜania Pana Boga”. Jest taki hiszpański przysłowie „zdechł pies, koniec ze wścieklizną” (muerto el perro, fin de la rabia). UŜywa się go, by wskazać, Ŝe pewne problemy rozwiązują się, gdy zniknie ich przyczyna. Podobnie czytamy w Kazaniu na Górze: „jeŜeli prawa twoja ręka jest ci powodem do grzechu odetnij ją”. Notabene to właśnie prawą ręką korzystamy z myszki… Oczywiście, nie chodzi o dosłowne zastosowania tej rady, chodzi o to, by znaleźć sposób na skuteczne przezwycięŜanie słabości. Łaski BoŜej nam nie zabraknie, ale potrzeba odrobinę ludzkiego sprytu, by przy komputerze opanowywać atawistyczne odruchy. 5-10-08 18 6. Pokolenie BCB Czy istnieje pokolenie JP2? Dla wielu gorliwych katolików samo pytanie jest obrazoburczy. Jak moŜna zadawać takie pytanie? PrzecieŜ to oczywiste! Entuzjastyczna młodzieŜ uczestnicząca w ŚDM tworzą takie pokolenie. Jego reprezentanci gromadzili się wokół papieŜa. Gdy odchodził w kwietniu 2005 r. Są ucieleśnieniem nadziei Kościoła i nie wolno ich wiarygodność podwaŜać! Emocje na bok. Co określa pokolenie? Jakie cechy powinien spełniać członek takiej grupy? Socjologowie dodaliby jeszcze wiele warunków, by móc mówić o „pokoleniu”. PrzecieŜ sam fakt bycia na ŚDM nie wystarczy, aby tworzyć zwartą grupę społeczną. MoŜna by mówić o określonej grupie tych, którzy przyjęli nauczanie Jana Pawła II. A ono wcale nie było łatwe. PapieŜ mobilizował do radykalnego pójścia za Jezusem. Nauczanie Karola Wojtyły było zachętą do ofiary, do „oddania wszystkiego” dla Jezusa. Sam tak Ŝył i dzielił się własnym doświadczeniem. Czynił to w sposób niezmiernie atrakcyjny, jednak nie kosztem obniŜania poprzeczki. Dziś dla wielu dobrobyt jest celem Ŝycia. Świat reklamy i konsumpcji namawiają do tego by nie rezygnować z niczego. Wielu psychologów, pedagogów a nawet duszpasterzy wtórują tej zachęcie. WaŜne, aby mieć dobre samopoczucie i Ŝyć przyjemnie. Gdy się pojawia ktoś wymagający, na przykład nauczyciel, w imię godności, wolności lub tolerancji jest szybko „pacyfikowany” przez kolegów lub rodziców. Gdy uczniowie Jezusa wyznają swoją wiarę w niego, On natychmiast zaczyna mówić o swej męce na krzyŜu. Odkupienie to tajemnica Wcielenia plus KrzyŜ. Rzutuje to na styl Ŝycia ucznia. Nie moŜna iść za Jezusem bez obumierania dla siebie samego. Nasi dziadkowie pozostawili nam wiele pięknych przydroŜnych krzyŜy. Wiedzieli, co oznacza ten symbol. Nie były im obce pojęcie takie jak asceza, umartwienia, ofiara, post lub pokuta. Nie bali się tych słów. Nie sądzili, Ŝe to nieludzkie, gnostyckie lub tym podobne teorie. Oczywiście, nie oznacza, Ŝe tą nauką zawsze Ŝyli w sposób odpowiedni i wywaŜony. Mieli jednak świadomość, Ŝe „ciało jest słabe” i nie moŜna mu we wszystkim dogadzać, bo „co za duŜo to niezdrowo”. „Co za duŜo to niezdrowo” jest jednak nie tylko dla ciała, ale przede wszystkim dla duszy. Bez pracy nad sobą człowiek staje się niewolnikiem zachcianek lub odraŜających nałogów. Grupa takich ludzi moŜe być nazwana –„pokolenie BCB”– pokolenie Bardzo Cienkich Bolków. Z tym na pewno się zgodzą socjologowie. 12-X-2008 19 7. Start Dobry początek zwiastunem sukcesu. I w sporcie, i w Ŝyciu. Nic tak nie zniechęca jak poraŜka na dzień dobry. Oczywiście, zawsze moŜna „restartować” i nadrobić straty zgodnie z zasadą „lepiej późno, niŜ wcale”. Falstart to przedwczesny start. To słowo, pochodzenia angielskiego, zostało spolszczone. Początkowo stosowane było tylko w sporcie. Obecnie uŜywamy go teŜ w innych dziedzinach, mówimy na przykład o falstarcie polityka, o falstarcie jakiegoś pisma. Nie mamy jeszcze słowa na opóźniony start albo, co nierzadko się zdarza, na brak startu. MoŜna by zaproponować „none-start”. MoŜna z tym się spotkać nawet w przypadkach bardzo obiecujących. Jak zapisano na pewnym nagrobku: „Tu leŜy Iksiński. Dobrze się zapowiadał i tak pozostało”. „Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje”. W ten sposób mądrość ludowa uczy o BoŜym błogosławieństwie dla tego, kto wcześnie startuje kaŜdego dnia. Pan daje mu wiele rzeczy. Daje mu moŜliwość porannego kontaktu z rodziną: jaką piękną rzeczą wspólne i bezstresowe rodzinne śniadanie! Daje mu spokojny umysł, by o niczym nie zapomnieć, gdy wychodzi z domu. Mieszkańcom Warszawy Bóg daje moŜliwość dojazdu do pracy lub szkoły przed korkami. A punktualność w pracy jest dziś bardzo ceniona… i tak moŜna wyliczać dobrodziejstwa z dobrego porannego startu. W pierwszym rozdziale Ewangelii św. Marka moŜna przeczytać o tym, Ŝe Jezus wstawał „ nad ranem, gdy jeszcze było ciemno”. Wstawał, aby się modlić. Od zawsze chrześcijanie naśladowali w tym Pana, bardzo ceniąc poranną modlitwę. Poranna modlitwa bez pośpiechu jest sekretem przeŜycia całego dnia po BoŜemu. W Ŝyciu jak w sporcie dobry start wymaga stałego treningu. Tu nie moŜna spocząć na laurach. Z jednej strony potrzebne jest mocne przekonanie o waŜności tej pierwszej chwili. Poranne punktualne wstawanie naleŜy do tych punktów bezdyskusyjnych. Samo podjęcie „dialogu z budzikiem” niesie niebezpieczeństwo sromotnej poraŜki. Rozum o tej porze jest znacznie osłabiony, dlatego nie ma Ŝadnych szans wobec mocnych argumentów wytaczanych przez lenistwo. Nie ma gradacji w porannej „chwili bohaterskiej”. Albo jest chwilą – natychmiastowym wstaniem - albo po prostu nie istnieje. Drugim punktem decydującym dla porannego zwycięstwa jest punktualne zakończenie ubiegłego dnia. Tak jak z komputerem - nie będzie kłopotów przy ponownym włączaniu, jeŜeli przedtem dobrze się wszystko zamknęło. A to dlatego, Ŝe start wymaga dobrego zakończenia, czyli wcześniejszego „finiszowania”. I w ten sposób, dzień w dzień, etap po etapie, zwycięŜamy w nadprzyrodzonym biegu do Nieba. 20 19-10-08 8. Leki Po przepięknej polskiej złotej jesieni przed nami okres znoszenia bombardowania reklamą leków. Przygotujmy się do tego, aby wiele razy dziennie usłyszeć zalety kolejnego „cudolexu” z tradycyjną mantrą: „Przed uŜyciem przeczytaj ulotkę lub skonsultuj się z lekarzem, lub farmaceutą”. W kulturze, gdzie nadrzędny celem jest dobre samopoczucie i panuje nieograniczone zaufanie wobec techniki, lekarstwa powinny wszystko zawsze rozwiązać. Na szczęście jest wiele mądrych i uczciwych lekarzy. Potrafią odczarować magię reklam i pokazać, Ŝe nie ma cudownego leku. Doświadczony lekarz przypomni teŜ o zdrowym stylu Ŝycia. Być moŜe wskaŜe na sprawy nieco banalne. PrzecieŜ nic dziwnego, Ŝe coś akurat tylko nam szkodzi, na przykład konkretna potrawa. Najmądrzejsze byłoby tego po prostu nie jeść. Z biegiem lat lista zakazanych potraw moŜe się wydłuŜyć… ale i z takim drobnym ograniczeniem moŜna szczęśliwie sobie Ŝyć. Nic dziwnego, Ŝe gdy późno idziemy spać, to następnego dnia jesteśmy mniej skoncentrowani. Trzeba, przypomni nam doktor, dbać o ilość godzin snu. Ale, dobry lekarz to nie wszystko. Co z tego, Ŝe postawi trafną diagnozę i wypisze odpowiednią receptę, jeŜeli pacjent tego nie będzie realizował. Potrzebne jest pokorne stosowanie zaleceń. Jezus jest Odkupicielem i tym samym Lekarzem, który podnosi upadłego człowieka. A uczniów swoich posyła „aby leczyli wszystkie choroby i wszystkie słabości”. Leczeni stanowi istotny wymiar posłannictwa apostołów i chrześcijańskiej wiary w ogóle. MoŜna nazwać chrześcijaństwo „religią terapeutyczną” – religią przywracania zdrowia. Kto rzeczywiście, chce uzdrowić człowieka, musi go postrzegać w jego całości, musi widzieć, Ŝe pełnego jego uzdrowienia naleŜy szukać jedynie w miłości Boga. Równocześnie, chrześcijaństwo uwalnia rozum ludzki od zabobonów i magii, pozwalając by angaŜował się w słuŜbę uzdrawiania. W sferze duchowej kaŜdy z nas jest po części niewidomym, chromym i trędowatym, który potrzebuje uzdrowienia. Poprzez swój Kościół Pan Jezus udziela na dobrych rad i odpowiednich leków. Są to Słowo i sakramenty. Z naszej strony trzeba je wytrwale i pokornie stosować. Wszechobecna nachalna reklama leków moŜe być przypomnienie o zdrowiu duchowym i o konieczności „regularnego zaŜywania” słowa BoŜego i sakramentów. RównieŜ przypomnieniu o dobrym prowadzeniu się – unikaniu okazji do grzechu. Bo, jak czytamy w reklamach, „od leczenia jest lepsza profilaktyka”. 21 26-10-08 9. Oliwa Ciocia Wikipedia wyjaśni kaŜdą wątpliwość. Wujek Googel poszerzy ci horyzonty. Co prawda, wujek jest dość leniwy i często odsyła do Cioci lub do innych krewnych. Dziś z taką „rodzinką” moŜna nie tylko przebrnąć przez maturę, ale i skończyć nie jedną renomowaną warszawską uczelnię. Pracę magisterską da się jakość sklecić stosując metodę „Ctrl-C, Ctrl-V, magisterkę będziesz miał!”. W ten sposób, bez głębszych lektur, nowe pokolenie wchodzi w dojrzały Ŝycie. Poprzez lektury ładujemy naszą pamięć, nasz „twardy dysk”. A pamięć mocno wpływa na toŜsamość. Dlatego, moŜna zaryzykować stwierdzenie, Ŝe „człowiek jest tym, co przeczytał”. Dobre lektury inspirują. Złe lektury mącą. Ostatnio wiele się mówi o końcu ksiąŜki. Prorocy z Doliny Krzemowej dają dziesięć lat Ŝycia ksiąŜkom drukowanym. Wieszczą całkowite zwycięstwo e-ksiąŜki. Jednak i wtedy dobra lektura będzie nie do zastąpienia. Człowiek potrzebuje dyskursu, dłuŜszej narracji. Potrzebuje Logosu, aby być logicznym i spójnym. Jezus, co prawda nie mówił o lekturach ksiąŜek, ale często nawiązywał do tego, co jest napisane w Prawie – „Jak czytasz?”- Pyta uczonego w piśmie, który wystawiał Go na próbę. Rabbi z Nazaretu był mocno zakorzeniony w tradycjach Ŝydowskich. Chrześcijaństwo poszło tą drogą, otwierając się na inne kultury i zawsze bardzo ceniło lekturę. Wiele klasycznych dzieł przetrwało dzięki mnichom i klasztorom. Potem pojawiły się szkoły, uniwersytety. Ojciec Święty Benedykt zwierzył się wiele razy, jak wielki wpływ na jego Ŝycie miały lektury. Pisał o wpływie na jego sposób myślenia „Wyznań” św. Augustyna lub „O duchu Liturgii” Guardiniego. Pamiętamy jak to Karol Wojtyła od młodości „poŜerał ksiąŜki”. A nie byłe to lekkie dziełka: Jan od KrzyŜa; Św. Ludwik Grignion de Montfort; św. Józef Sebastian Pelczar. Ciocia Wikipedia i wujkek Googel są dziś bardzo wpływowi. Przekonują, Ŝe nie mam czasu na opasłe ksiąŜki. Tak jest, czasu mamy niewiele. Powróćmy, więc do starej tradycji wyznaczonego czasu na lekturę. Codziennie kwadrans na lekturę duchową! O ustalonej godzinie i w odpowiednim miejscu. I w ten sposób, strona po stronie, uda nam się solidnie zaliczyć: Pismo Święte, Katechizm Kościoła Katolickiego, wybrane dzieła Ojców Kościoła, Doktorów i Świętych. Dzięki tej systematyczności, nie zabraknie nam oliwy jak zabrakło zagonionym dziewczynom. 22 Było ich dziesięć, pięć mądrych a pięć głupich. Ale zapytajmy Ciocię Wikipedię. A ona pokornie odeśle nas do dwudziestego piątego rozdziału Mateusza. 2-10-2008 10. Klucze W ostatnich latach dokonał się niemały postęp w dziedzinie zamków. Do lamusa odchodzą wielkie pęki kluczy. Jeszcze moŜna je spotkać w szkołach lub na parafiach. Teoretycznie da się w nich odnaleźć klucz do kaŜdych drzwi. Korzystanie z nich jest testem cierpliwości. Poszukiwany klucz często to ten ostatni. Czasami trzeba powtórnie, po kolei, cierpliwie i dokładnie, ponownie sprawdzić wszystkie klucze. JuŜ są rarytasem potęŜne i fikuśne klucze, które otwierają drzwi po kręceniu w lewo i prawo na róŜnych głębokościach. UŜywanie ich to istne ćwiczenie bliskie szermierce. Trudno juŜ spotkać klucz składany. Szkoda, bo na takie pomysły na Zachodzie nikt nie wpadł. Te kluczy nadają się do muzeum socrealistycznej myśli technicznej. Mniejsza ilość kluczy wcale nie oznacza łatwiejszego dostępu. Wręcz przeciwnie. Miejsce kluczy zastąpiły hasła. Passwordy, loginy, PIN’y, PUK 1 i PUK 2, NIP’y, Regony, PESEL-e no i zwykły numer kodu do klatki schodowej, który zazwyczaj zapominamy. Do tego, nie daj BoŜe, zostawić rower zamknięty na kłódkę z numerem, który tylko zna producent w Chinach i z którym się na pewno nie dogadamy. Pamiętajmy jeszcze o kodzie do walizek. Chipowe karty wcale nie są panaceum szczęścia. Ich mnoŜenia nie da się powstrzymać. Karta do bankomatu, do biblioteki, do komunikacji miejskiej… Dobrze by było mieć tylko jeden klucz, jedno hasło, jedną kartę i Ŝyć sobie spokojnie i szczęśliwie. Niestety, wszystko wskazuje na to, Ŝe róŜnorodność kluczy do Ŝyciowych obszarów będzie człowiekowi zawsze towarzyszyć na tym „łez padole”. Dostęp do ludzkich serc wcale nie jest prostszy. Wynika to z faktu, Ŝe osoba ludzka jest bogatsza od najcenniejszej rzeczy materialnej. Nieprzypadkowo mówi się o zderzeniach cywilizacyjnych i kulturowych jako wezwanie dla naszego globalizującego się świata. Ewangelie przekazują jak Jezus stosuje odpowiedni klucz do kaŜdego serca ludzkiego. DuŜo wymaga od Piotra, który ma być skałą. Temperuje zapał Jana i Jakuba. Inaczej traktuje Nikodema a inaczej Samarytankę. Jego podejście do Marty róŜni się od podejścia do jej rodzonej siostry Marii. Dobry Pasterz zna kaŜdą owcę i wzywa w odpowiedni sposób. W naszym kraju rzadko mamy do czynienia z ludźmi z odmiennych kultur. Jednak warto pamiętać, Ŝe nawet wśród bliskich teŜ są róŜnicy. KaŜdy jest niepowtarzalny! Inny jest kod dostępu do serca dziecka, inny do szefa – on teŜ ma serce - a jeszcze inny do serca 23 teściowej. Uczmy się tych wszystkich kodów dostępu z większą pilnością niŜ zapamiętujemy passwordy i loginy. Bo utrata dostępu do konta bankowego jest mniej bolesna niŜ zablokowanie serca. 9-XI-2008 11. Trunki O jeden most za daleko - stał się hitem gatunku. Nie trzeba być kinomanem, by wiedzieć, Ŝe taki jest tytuł wojennego filmu, który opowiada o klęsce operacji MarketGarden. Pasjonaci potrafią rozwinąć jeszcze wiele wątków, u nas zwłaszcza o polskiej brygadzie spadochroniarzy i o ich dowódcy generale Stanisławie Sosabowskim. Pasjonaci wytłumaczą jak to było moŜliwe, by powietrzny desant kilkudziesięciu tysięcy Ŝołnierzy nie osiągnął sukcesu, który miał być zagwarantowany. W naszych zmaganiach duchowych sporo czynników składa się na zwycięstwa lub poraŜki. Wielkie znaczenie mają nasze „umiejętności dobrego Ŝycia”, czyli cnoty. Na ich czele jest roztropność. Pozwala nam odkryć dobro i wybrać odpowiednie środki, aby je osiągnąć. Cnota męstwa konieczna jest do przezwycięŜenia przeszkód na drodze do dobra. Sprawiedliwość leczy z egoizmu. Umiarkowanie odpowiada za to, by nie było klęsk z gatunku „o jeden kieliszek za daleko”. Przyjemność jest potęŜną siłą samozachowawczą. Staje się jednak zabójcza, gdy się jej obsesyjnie szuka. Umiarkowanie pozwala opanować to dąŜenie i zapewnia równowagę. Łaciński temperantia ma bogatsze znaczenie niŜ nasze „umiarkowanie”. Zawiera pozytywną treść - temperowanie, porządkowanie, uprawianie. Czyli dzięki umiarkowaniu mamy równowagę ducha, pokój w sercu. Bez umiarkowania niezliczone są fronty na których najbardziej uczciwy człowiek moŜe ponieść sromotne poraŜki. A to dlatego, Ŝe jedno naduŜycie prowadzi naturalnie do następnego. A gdy lawina ekscesów rusza, bardzo trudno ją powstrzymać! Gołym okiem to widać w spoŜywaniu trunków. Wystarczy trochę znać Ŝycie, aby pojąć, jak wielką szkodę wyrządza spoŜywanie alkoholu w nadmiarze. Odrobina roztropności pozwala być przewidującym, poniewaŜ to, co przydarzyło się innym, równieŜ dobrze moŜe spotkać nas samych. Jezus o pijaństwie rzadko mówi. Porusza ten temat przy okazji zachęty do czujności. Wtedy stawiał antyprzykład złego sługi, który w nieobecności pana zaczyna „bić sługi i słuŜące, a przy tym jeść, pić i upijać się”. Warto więc, określić dla samego siebie miarę, by zapobiec sytuacji, kiedy atrakcyjność alkoholu – a jest ona niemała – zwiedzie nas. Znając siebie i polegając na doświadczeniu innych, moŜemy wyznaczyć sobie osobistą granice. Pić 24 zawsze mniej niŜ wyznaczony sobie limit. Ta miara oczywiście musi być daleko od tego punktu gdzie „film się urywa”. Bo to by było całkiem banalne zakończenie scenariusza do „O jeden kieliszek za daleko”. 16-XI-2008 12. Wyobraźnia YouTube jest darmowym internetowym serwisem. UmoŜliwia prezentację filmów, wideoklipów lub własnych miniprodukcji. Reklamuje się pod hasłem „Broadcast Yourself” czyli „Wyemituj siebie” - niech inni cię zobaczą! To dopiero początek ery udostępnienia wszystkiego (sic!). MoŜna trafić na filmik o świętym, gafę polityka lub samobój futbolowej gwiazdy, egzekucyjny porachunek mafii lub fragment kreskówki dla czterolatków. NajwyŜsza kultura i zwykłe chamstwo. Trudno dziś powiedzieć, jak wpłynie na ludzką psychikę moŜliwość oglądania przez lata absolutnie wszystkiego. Pewne jest, Ŝe to, co widzimy i słyszymy, kształtuje naszą osobowość. NiemalŜe od zarania filozofii toczy się dyskusja, jaki jest wpływ świata zewnętrznego na wnętrze człowieka. Czy człowiek przy narodzeniu jest „tanquam tabula rasa” – jak tabliczka niezapisana – czy juŜ wszystko jest zakodowane w duchu niezaleŜnie od doznań? Niech filozofowie sobie dyskutują, kaŜdy wie, Ŝe mocne przeŜycia ranią duszę. Doświadczenia z przeszłości nastawiają nas wobec przyszłości. Parafrazując - kto raz się sparzył, zawsze juŜ będzie dmuchał na zimne. Pamięć i wyobraźnia tworzą taki naturalny YouTobe, gdzie gromadzimy nasze miniprodukcje. Za św. Teresą Wielką ascetyka chrześcijańska określa wyobraźnię jako „domową wariatkę”. Oznacza to, Ŝe w naszym świecie wewnętrznym drzemie pierwiastek nieracjonalności. Wyobraźnia moŜe rozpraszać i dekoncentrować. Męczy nas obawami, szepcze do ucha nieuzasadnione podejrzenia, tyranizuje ambicją i podgrzewa zazdrość. MoŜe fałszować rzeczywistość i popychać do ucieczki w fantazjowanie. Wprowadza w euforię lub czarnowidztwo. Sączy w naszą duszę truciznę zmysłowości lub wybujałej miłości własnej. W Piśmie Świętym serce jest miejscem i streszczeniem świata wewnętrznego człowieka. Jezus uczy, Ŝe to w sercu człowiek przechowuje swoje skarby. Z dobrych zasobów wydobywa się dobre rzeczy. Zły człowiek ze złego serca wydobywa złe myśli, zabójstwa, cudzołóstwa, kradzieŜe, przekleństwa… Uczy teŜ Pan Jezus, Ŝe błogosławiony człowiek, który ma czyste serce. Porządek w sercu daje moŜliwość oglądania – zwróćmy uwagę, Ŝe mowa o oglądaniu - tego, co najcenniejsze, samego Boga. Odkrywanie Boga tu na ziemi w stworzeniach, a potem na zawsze w Niebie. 25 Panowanie nad wyobraźnią zaczyna się od filtrowania tego, co do niej wprowadzamy. Im więcej róŜnych „Tube” będzie nasz otaczać –a wydaje się, Ŝe świat idzie w tym kierunku im głośniej z tych „Tub” świat będzie wrzeszczał obrazami i dźwiękiem, tym czujniejsi musimy być. Nie wszystkie filmiki są warte obejrzenia. Wbrew powszechnemu mniemaniu łaŜenie po YouTobe wcale nie jest gratis. Oglądanie „byle czego” zawsze wystawia rachunek – a cena moŜe być bardzo słona. 23-XI-08 13. Samokontrola PasaŜer na gapę jedzie jak pozostali. Dla niego jest to czysty zysk! Jednak, patrząc szerzej, gdyby wszyscy pasaŜerowie tak czynili, zabrakłoby pieniędzy na utrzymanie komunikacji. Wtedy nikt nie dojechałby do miejsca przeznaczenia. Dlatego mamy kontrolerów. Groźba zapłacenia kary zdecydowanie ogranicza pokusę jazdy na gapę. Pamięć o kontroli wszystkim pomaga. Przyczyna jazdy bez biletu są zróŜnicowane. Od rzeczywistej niemoŜliwość – brak pieniędzy, brak czasu na zakup biletu - do mocnego przekonanie, Ŝe cena jest niesprawiedliwa. „Dlaczego mam płacić – to mi się naleŜy”. Są teŜ i tacy gapowicze, których zachowanie wynika z czystej fantazji, by dla sportu spróbować przechytrzyć kontrolę. Ciekawe to jak pozostali pasaŜerowie odnoszą się do gapowicza. JeŜeli osoba jest w prawdziwej potrzebie pojawia się miłosierdzie wobec przyłapanego pasaŜera i niechęć do kontrolerów. W sytuacji jawnego oszustwa otoczenie skłania się do rygorystycznego stosowania sprawiedliwej kary. W kaŜdej strukturze społecznej istnieje pokusa korzystania ze wspólnych dóbr bez odpowiedniego wkładu. MoŜna uczestniczyć w zespołowej grze na koszt druŜyny. W rodzinnym gronie moŜna tylko brać i nigdy nic nie wpłacać na konto wspólnej miłości. W państwie są „obywatele na gapę”. To ci, którzy migają się od podatków, nie uczestniczą w trudzie wychowania następnych pokoleń, lub zaniedbują inne obowiązki społeczne. Łaska BoŜa, jak sama nazwa wskazuje, jest darowana - wynika z łaskawości Pana. Ściśle mówiąc, nikt nie zasłuŜył na łaskę bycia w Kościele. Jezus mówi nam jednak o powierzonych talentach, o pracownikach zatrudnionych w winnicy, o ziarnie zasianym, który ma przynieść owoc. Mówi o dobroci Ojca i o jego oczekiwaniach. Bóg daje i równocześnie zadaje. 26 Codzienny rachunek sumienia to codzienne sprawdzanie czy nie staliśmy się „chrześcijanami na gapę”, czy przynajmniej płacimy tyle, na ile nas stać. A skoro z łatwością się usprawiedliwiamy, trzeba szczególnie zadbać o szczerość wobec siebie samego. Bóg nie jest Wielkim Kontrolerem. Jest miłosierny jak nikt, ale jest równieŜ sprawiedliwy. Pod koniec „naszej trasy” spyta, co zrobiliśmy z powierzonym kapitałem. A wtedy moŜna „zostać wyrzucony na zewnątrz” jak nieuŜyteczny sługa z przypowieści o talentach. Pamięć o „ostatecznej kontroli biletów” mobilizuje do samokontroli. A ta musi być całkiem szczera. Zapłaciliśmy czy jedziemy na gapę? 30-11-08 14. Leń Sąsiadka z dolnego felietonu zwróciła uwagę na pieszczotliwy sposób, w jaki dzieci zwracają się do rodziców i dziadków: mamusi, mamko, babuniu, itp. Warto przestudiować nazewnictwo rodziców wobec nastolatka. Dla obszaru pracowitości pokolenie międzywojenny dysponowało wielką gamą: rasowy leń, patentowany leń, śmierdzący leń. Była tu gradacja intesywności. Angielski leń to ten z klasą a francuski z fantazją. W moim domu największy ładunkiem wychowawczym cieszył się zwykły wołacz z personalistycznym akcentem: „ty leniu jeden!” To juŜ nie były Ŝarty. Sprawa szła całkiem na serio i trzeba było się wziąć za siebie. Wredność lenistwa nie tkwi w samym nieróbstwie, ale w przekonaniu co do własnej pracowitości. W sztandarowej bajce dobrze to zostało ujęty: „Na tapczanie siedzi leń, Nic nie robi cały dzień. O, wypraszam to sobie! Jak to? Ja nic nie robię? A kto siedzi na tapczanie? A kto zjadł pierwsze śniadanie? A kto dzisiaj pluł i łapał? A kto się w głowę podrapał? A kto dziś zgubił kalosze? A uszu dzisiaj nie myłem? A nie urwałem guzika? A nie pokazałem języka? A nie chodziłem się strzyc? To wszystko nazywa się nic?” Szkoda, Ŝe Jan Brzechwa nie Ŝyje. Mógłby napisać wersję dla dorastających dorosłych. Marketingowo proponuję nazwę „Leń.09” (czytać leń-kropka-zero-dziewieć) czyli wersja aktualizowana. JeŜeli znajdzie się polonista z polotem Brzechwy, oto kilka pomysłów: „O, wypraszam to sobie! Jak to? Ja nic nie robię? A kto setki razy sprawdzał pocztę? A na Allegro składał ofertę? A kto Sudoko rozwiązał? A kto umieszczał zdjęcia na Naszej-Klasie? A kto blogi pisał? To wszystko nazywa się nic?’ „Przy ekranie siedzi leń. Nic nie robi cały dzień. - Przepraszam! A herbaty nie piłem? A uszu dzisiaj nie myłem? A nie naciskałem telefonu guzika? A nie mieliłem językiem? A nie łaziłem po internetowych sklepach? To wszystko nazywa się nic?’ Przy ekranie siedzi leń, nic nie robi cały dzień… 27 Nie oszukujmy się tym, Ŝe z czasem lenistwo mija. Wady mają niesamowitą zdolność adaptacji. Z kaŜdym rokiem pojawiają się nowe odmiany. Potrafią dostosować się do kaŜdego gadŜetu, szczególnie do sprzętu elektronicznego. Rasowy lenistwo przemienia się w mutowane. RównieŜ warto pamiętać o tym, Ŝe fakt, Ŝe kiedyś w liceum ktoś był pracowity i wybitnie zdał matury, nie zapewni mu pracowitości na zawsze. W Ŝyciu moŜna się cofać. O lenistwo Pan Jezus obszernie mówi w przypowieści o talentach. Leniwemu nie brakowało wymówek: „wiem Ŝe jesteś człowiekiem twardym, bla, bla, bla… Bojąc się więc poszedłem i ukryłem twój talent. Oto twoja własność!”. Zostaje on określony przez Pana jako sługa „zły i gnuśny”. Na tle pozostałych sług moŜe zostać określony teŜ jako „sługa niewierny”. A niewierność jest po prostu zdradą. Czyli lenistwo jest tylko niewinną wadą u małych dzieci. No moŜe teŜ i dla nastolatków… U starszych jest brakiem odpowiedzialności! 7-XII-08 15. PR Chomik to nie szczur. Pierwszego ludzie karmią, drugiego trują. Pierwszy wzbudza powszechną sympatię, drugi wstręt. Fama głosi, Ŝe kiedyś zmęczony tym szczur ze łzami w oczach zapytał swego dalekiego krewniaka: - Skoro jesteśmy dość podobni do siebie, dlaczego ciebie, chomiku, ludzie lubią, a mnie nie? Na co chomik miał odpowiedzieć: - No widzisz, bracie, ja mam dobry PR, a ty nie. Gdy zapytamy „piarowców” (jak się popularnie mówi o specjalistach od PR - public relations), czym oni dokładnie się zajmują, usłyszymy przeróŜne odpowiedzi. Wielu zwróci uwagę na dostarczaniu „prawdziwej i pełnej informacji”, na „transparencję i klarowność”, w innych odpowiedziach akcent będzie połoŜony bardziej na „pozytywnym wizerunku”, na „pokazaniu się z tej najlepszej strony”. Jedni zapewnią, Ŝe z szczura potrafią zrobić myszkę Miki lub Ratatuja, inni, Ŝe takim zadaniem zajmuje się „spin doctor” lub „lobbiści” , ale nie oni. Zrozumiałe, Ŝe w kulturze wielkiego przypływu informacji trzeba bardziej zwracać uwagę na wizerunek. Nie wystarczy być dobrym, trzeba i na takiego wyglądać. Warto teŜ pamiętać, Ŝe równieŜ nie wystarczą tylko pozory dobroci. MoŜna popaść w „przerost PR nad treścią”. Nawet dziecko wie, Ŝe w balon moŜna dmuchać tylko do pewnych granic… „Balon pozorów” teŜ moŜe pęknąć z przedmuchania! W Hiszpanii funkcjonuje pewne powiedzonko: „Hay mucha monja que fuma” - „jest wiele palących sióstr”. Nie jest to bynajmniej jakaś 28 antyklerykalna złośliwość, lecz na hiszpański sposób, wyraŜeniem opinii, Ŝe nawet za bardzo dobrą, a nawet świątobliwą fasadą, moŜna natrafić na przykre niespodzianki. Czyli, Ŝe otoczka nie gwarantuje treści. W skrajnych przypadkach moŜna mówić o obłudzie. Pan Jezus mocno ganił postawę „wyłącznie na pokaz”. Obłudników porównywał do grobów pobielanych, które z zewnątrz wyglądają pięknie, lecz wewnątrz pełne są kości trupich i wszelkiego plugastwa. A o faryzeuszach, którzy działali na pokaz powiedział: „Uczynków ich nie naśladujcie. Mówią bowiem, ale sami nie czynią. Wszystkie swe uczynki spełniają w tym celu, Ŝeby się ludziom pokazać”. Osobisty PR i marketing nie mogą być uprawiane kosztem prawdy. Chodzi o zgodność przekazu z rzeczywistością. A gdy rzeczywistość odbiega w dół od wspaniałości przekazu, trzeba ją podciągnąć w górę. Mówiąc inaczej, najskuteczniejszy PR odbywa się wtedy, gdy na pierwszym miejscu stosujemy do nas samych głoszone wymagania. Lub przynajmniej szczerze staramy się Ŝyć tym, co innym głosimy. 14-XII-08 16. Stół Konsumpcja, nomen omen, mocno wkroczyła na stół wigilijny. Dziś w „naszych” hipermarketach moŜna kupić dosłownie wszystko, czego dusza zapragnie. Od haftowanego obrusu i staropolskich stroików, poprzez suszony grzyby, barszcz, wszelkie rodzaje pierogów, na makowcach, piernikach i lwowskiej kutii kończąc. KaŜdy średnio zamoŜny Polak moŜe łatwo uzupełnić tradycyjnych dwanaście potraw. Sianko i opłatek szukać przy kasie – to gratisowy bonus. Ulgę przynosi świadomość, Ŝe nie wszystko jeszcze da się kupić. Na razie nie słychać o tym, Ŝe za odpowiednią odpłatę moŜna zamówić „gości na wigilię”, chociaŜ w „kulturze singli” poszerza się grupa docelowa odbiorców takowej usługi. Nic dziwnego, Ŝe dla ludzi samotnych Święta stanowią trudny a czasami nienawidzony czas. Dlatego właśnie w tym czasie coraz szersza jest oferta róŜnych wyjazdów do egzotycznych miejsc. Czy po to, aby zapomnieć? PrzeŜyć Święta to nie to samo co „przeŜuć Święta”. Bogactwo wilijnego stołu nie w tym, co na nim leŜy, lecz kto przy nim zasiada. Albo lepiej, jaką wspólnotę tworzą, ci którzy przy nim się gromadzą. Dzielenie się opłatkiem i tym, co na stole, jest znakiem miłości. A nikt nie moŜe dawać tego, czego nie posiada. Podczas jednego wieczoru nie da się odrobić zaniedbań z całego roku. 29 Warto prześledzić w Ewangeliach, ilu nauk nasz Zbawiciel udzielił przy posiłkach. Pamiątkę swej ofiarnej miłości ustanowił podczas Ostatniej Wieczerzy. Ewangelie nic nam nie mówią o wspólnych posiłkach Jezusa z Maryją i Józefem w Nazarecie. Jednak uczestnictwo na weselu w Kanie i pierwszy cud dla radości i uciechy gości jest wymownym znakiem docenienia rodzinnych spotkań. Stół to szkoła tych wartości, których nigdy nie będzie moŜna zakupić w Ŝadnym sklepie: szacunek wzajemny, zdolność słuchania, dobre serce. Wytrwale więc pobierajmy codziennie lekcje. Dzielnie brońmy punktualnych i wspólnych domowych posiłków. Stanowczo usuwajmy wszelkie rozpraszacze: komórkę, TV, gazetę, Internet… Wspólne posiłki są waŜniejsze od „waŜnych” SMS-ów i od wszystkich wydań wiadomości razem wziętych. A to dlatego, Ŝe bliźni jest przed tym wszystkim. Został nam dany i zadany przez samego Pana Boga! Świąteczny stół naturalnie odsyła do nieświątecznych spotkaniach przy tym samym stole. Wspólny czas spędzony przy stole to inwestycja na teraz i na Ŝycie wieczne. Pytanie: czy na co dzień „stawiamy na stół”? 21-XII-08 17. Ubiór Baseballówka to nie moherowy beret. Trudno pomyśleć, Ŝe szacowna starsza pani zastąpi jedno drugim. A jej wnuczka, nawet dla Ŝartu, na jedną chwilę nie załoŜy nakrycie babci. Obie dobrze wiedzą, Ŝe ubiór to rodzaj kodu przynaleŜności, choć być moŜe Ŝadna z nich nic nie słyszała o „dress code” - o kanonie stroju, który wyznacza reguły i zasady ubioru na określoną okazję. Od lat rozpowszechniona spontaniczność sprawia, Ŝe wielu juŜ nie wie jaki ubiór jest odpowiedni na daną sytuację. Dlatego, coraz częściej, na wielu zaproszeniach wymagania co do stroju są dokładnie określone. I choć nikt nie wątpi, Ŝe to „nie szata zdobi człowieka, ale człowiek szatę” wszyscy się zgodzą, Ŝe odpowiedni strój daje poczucie pewności, poprawia kontakt z innymi osobami i w jakiś stopniu określa wiarygodność konkretnego człowieka. KaŜda przestrzeń Ŝyciowa ma swój „kod ubraniowy”, swoisty mundurek. W przestrzeni zawodowej ubiór ma wielki wpływ na ocenę, jaką wystawi przełoŜony i na zaufanie klienta. Dowolność uchodzi płazem tylko w tak zwanych artystycznych zawodach. Ale i w tym środowisku „spontaniczność” jest starannie dopracowana, czyli nie jest wcale spontaniczna. 30 Obszar religijny ma teŜ swój styl. Inne są stroje pierwszo komunijne, inne ubrania na pogrzeby a inny na śluby… Osoba posiadająca minimum wraŜliwości dobrze wie, Ŝe to co pasuje do gry w tenisa, lub na wycieczki do lasu, nie jest odpowiednim strojem, aby być na Eucharystii. Nie przekonają jej argumenty typu: „taka jest moda”, „tak mi wygodniej”, „Bóg patrzy w serce człowieka”. Z Ewangelii wiemy, Ŝe Jezus ubrał się na Ostatnią Wieczerzę w dobrą tunikę – nie była szyta, ale cała tkana od góry do dołu! Zwracał teŜ uwagę na dobre wychowanie. Szymonowi Faryzeuszowi przypomniał o tym, Ŝe nie podał Mu wody do nóg ani nie namaścił olejkiem głowę, gdy przyjmował go w swym domu. MoŜe nas trochę zdziwić radykalność zastosowania „dress codu” w przypowieści o zaproszonych na ucztę. Czytamy w niej, Ŝe gdy król zauwaŜył człowieka, nie ubranego w strój weselny zapytał go: „Przyjacielu, jakŜe tu wszedłeś nie mając stroju weselnego?” I gdy nie usłyszał Ŝadnej odpowiedzi, rzekł sługom: „ZwiąŜcie mu ręce i nogi i wyrzućcie go na zewnątrz, w ciemności”. Wybór odpowiedniego ubrania jest oznaką szacunku. Skoro na liście naszych szanowanych osób po Bogu, pierwsze miejsce zajmuje najbliŜsza rodzina – jest to czwarte przykazanie dekalogu – dbajmy teŜ o ubiór w przestrzeni domowej. Dlaczego katować najbliŜszych widokiem wyblakłych dresów lub rozdeptanych kapci? Miejmy odrobiny litości dla nich… Wypracujmy nasz rodzinny „dress code” i z Ewangeliczną radykalnością stosujmy go na co dzień. 28-XII-08 18. IPN Kalendarzowa zmiana ósemki na dziewiątkę skłania do rozwaŜań nad czasem. W nim jesteśmy całkowicie zanurzeni. Choć brzmi banalnie, ale faktem jest, Ŝe stale jesteśmy na krawędzi miedzy tym, co juŜ było a tym, co będzie. Zdarza nam się poczucie, Ŝe „nihil novum sub sole” – nic nowego, wszystko juŜ było, nic juŜ się nie moŜe wydarzyć… piramidalna nuda! A kiedy indziej, przyszłość okazuje się jako absolutna zagadka, obiecująca lub przeraŜająca. Radość i nadzieja, lub smutek i trwoga. Jak sobie radzić z czasem? Aby Ŝyć w pełni, naleŜy mądrze odpowiedzieć na to zagadnienie. MoŜna zaryzykować tezę: powiedz mi jak sobie radzisz z czasem, a powiem ci kim jesteś: człowiekiem religijnym, pragmatykiem, agnostykiem, leserem... Racjonalistyczny myślenie stworzyło nam złudzenie, Ŝe technika pozwala całkowicie zapanować nad czasem i nad egzystencjalną przygodą. Poniekąd staliśmy się „zegarmistrzami własnej egzystencji”. Zegar stale tyka i poŜera nam Ŝycie. NiemalŜe w łonie matki zaczyna 31 się bezpardonowy wyścig. Dobre przedszkole to pierwszy krok do sukcesu. Trzeba pilnie dodawać linki we własnym CV (curriculum vitae) trzeba udowodniać, Ŝe się potrafi, Ŝe się jest kimś. Dzieje się jak w opowiadaniu C.S. Lewisa. Grono dzieci dostają zestaw zadań. JeŜeli im się uda je wykonać dostaną nagrodę. Bardzo pragną ją zdobyć, dlatego angaŜują się w otrzymane zadania. Po wielkim wysiłku udaje im się je dokładnie spełnić. A w nagrodzie… dostają kolejny zestaw zdań! Matura dobrze zdana otwiera moŜliwość na dobre studia, dobra średnia na studiach jest furtką do doktoratu, doktorat pozwala podjąć habilitację, habilitacja profesurę… ale, po co? Nie ma wątpliwości, Ŝe Pan Jezus wzywa do czujności i do pracy. Bez zasiewu i wysiłku, bez ofiary nie będzie zbiorów. A jednak… Ewangelia to nie wezwaniem do szalonego biegania dla biegania, a tym bardziej do gromadzenia skarbów na tym świecie. Liczy się skarb w Niebie, gdzie złodzieje nie włamują się i nie kradną. Liczą się zasługi w oczach Boga. Trzy razy u Mateusza pada zdanie: „a Bóg twój Ojciec, który widzi w ukryciu ci wynagrodzi”. Zaczynając nowy rok, warto się zastanowić nad naszym CV w Niebie. MoŜna powiedzieć, Ŝe i tam są jakiś archiwa, jakiś system teczek, w których zapisują się nasze czyny. Z przymruŜeniem oka moŜna stwierdzić, Ŝe w Niebie istnieje taki Instytut Pamięci Niebieskiej – czyli IPN. My sami tam dokonujemy wpisów i, jeŜeli chcemy, poprzez skruchę moŜemy prosić o wymazanie naszych złych posunięć. W ostateczności liczy się tylko zapis niebieski, bo - jak mawiał Kardynał Wyszyński - „czas to miłość”. 4-01-09 19. Szalone krowy W styczniu dziennikarze chętnie sięgają do wydarzeń z minionego roku. MoŜna teŜ spojrzeć bardziej wstecz. Z dystansu patrzymy inaczej na wielki szum wokół tych wydarzeń. Na przykład, kto dziś się martwi szalonymi krowami. One juŜ tylko Ŝyją w dowcipach. Być moŜe potrafimy coś powiedzieć o chorobie BSE, o prionach – czyli zakaźnych cząsteczkach białka, o tym, Ŝe są dobre i złe priony. Choroby prionowe prowadzą do zmian w mózgu, tak Ŝe staje się jak gąbka... Tragedia zaraŜonych krów wynikała z nieodpowiedniego odŜywiania. Nawet i zwierząt nie moŜna karmić byle czym i choć mączki kostne były bardzo ekonomiczne, okazało się, Ŝe doprowadzały krowy do szału. NamnoŜyło się poradników o zdrowym odŜywianiu. W nich opisuje się szczegółowo, co korzystne a co nie, czego nie moŜna zbyt za często spoŜywać, bo w nadmiarze szkodzi. Lista dozwolonych i zakazanych potraw. W sprawach ciała nie ma wiele przestrzeni na 32 tolerancję. Nie ma mowy o dowolności i kaprysach. Zresztą zrozumiałe, Ŝe nikt o zdrowym rozsądku nie pozwoli własnym dzieciom, by tworzyły dietę opartą na batonikach, chipsach i Ŝelach, popijając colą. Nasza dusza teŜ potrzebuje pokarmu. Środowisko, lektury, filmy kształtują wnętrze człowieka i co za tym idzie jego sumienie, czyli zdolność odróŜniania dobra od zła. Kto na okrągło karmi swoją duszę tym, czym popadnie, zaciemni światło sumienia i zacznie się zniechęcać wobec prawa BoŜego. Byle jaka lektura, głupie strony internetowe, nic niewarte harlekine działają na duszę tak, jak mączka kostna działa na mózg krów. JuŜ Cervantes w szesnastym wieku pisał o szaleństwie wynikłym z nieodpowiednich lektur. Jego don Kichot zwariował od nieumiarkowanego czytania ksiąŜek opisujących przygody rycerzy. W swym obłąkaniu myślał, Ŝe sam jest takim rycerzem. Aby zaradzić tej chorobie balwierz i pleban wtargnęli do jego domu i wyrzucili mu wszystkie te ksiązki, które doprowadziły go szału. Niestety zrobili to za późno… Nowy rok jest dobrą okazją, aby się zastanowić nad naszą zwykłą duchową strawą. Jakie pozycje – lektury, filmy, spektakle - moŜna sobie darować? Jakie warto ograniczyć? Jakie głupie, a czasami nieprzyzwoite ksiąŜki, czasopisma, filmy trzeba umieścić w koszu na śmieci? Bo przecieŜ nie ma sensu takich rzeczy trzymać na półkach, a tym bardziej w wolnym czasie się nimi karmić. Pamiętajmy, nie ma mocnych, i my moŜemy sfiksować! Idziemy, 11- 01-09 20. Beta tester Wiara chrześcijańska głosi, Ŝe świat wyszedł z rąk BoŜych piękny i dobry. Potem pojawił się grzech i obietnica odkupienia. Był upadek, a korekta przyszła przez Chrystusa. Człowiek moŜe doskonalić świat materialny, ale w odniesieniu do spraw ducha szczyt jest nam dany w Jezusie Chrystusie. Mówiąc językiem programistów, „Pan Bóg nie wypuścił świata w wersji testowej”. W świecie producentów oprogramowania istnieją, podobnie jak w innych dziedzinach, dwie szkoły. Uosobieniem ich są produkty Macintosha i Microsoftu. Pierwsza firma nie wypuszcza na rynek produktu aŜ jest całkiem dopracowany. Druga upowszechnia daleko niedoskonały programy a potem sprzedaje kolejne wersje poprawione, dodając do oprogramowania tak zwane łatki. Pierwsza testuje program, zlecając wybranym ludziom to zadanie. Druga powierza wielkiej rzeszy uŜytkownikom swój produkt, by oni go korygowali. Oczywiście produkty pierwszej firmy są droŜsze. 33 „Beta tester” - to osoba, która przed wydaniem oprogramowania komputerowego sprawdza jego jakość, wydajność oraz stabilność w wersji beta. Przed tą wersją była wersja robocza, po niej wersja alfa. Bycie beta testerem jest bardzo często traktowane jako swoista nobilitacja, szczególnie w przypadku gier komputerowych, ze względu na niewielki rozmiar grupy, która ma dostęp do oprogramowania przed oficjalną premierą wersji RTM (ang. Release to manufacture lub Ready to market) – produktu gotowego do wypuszczenia na rynek. Człowiek nie jest beta testerem swego człowieczeństwa, nie został rzucony na ocean nieokreśloności jak głosił Sartre. Według niego, wolność jest przekleństwem. Krowa nie musi się zastanawiać, jak zrealizować swego istnienie, natomiast człowiek sam musi siebie wynaleźć, testować róŜne moŜliwości. Człowiek nie przychodzi z nicości w Ŝycie z niedopracowanym projektem. Istnieje podstawowy wzorzec. KaŜdy człowiek stara się znaleźć instancję której moŜna zapytać: jak to czynić mam? Taką fundamentalną instancją jest Pan Bóg. By być bardziej zrozumiałym, stał się człowiekiem. W Jezusie mamy drogę, prawdę i Ŝycie by realizować nasze człowieczeństwo. Nie trzeba testować alternatywnych rozwiązań. Nie trzeba testować HIV by wiedzieć, Ŝe to cięŜka choroba, nie trzeba testować alternatywnych modeli rodziny, by dość do wniosku, Ŝe nierozerwalny związek męŜczyzny z kobietą jest najlepszą wersją i jedyną, która się nie zawiesza. Nie dajmy się omamić hasłem, Ŝe wszystko trzeba zawsze samemu testować, aby być w pełni wolnymi i doświadczyć szczęścia. 18-I-2009 21. Deweloper Synu, sprawy nie są takie proste - powtarzał mi ojciec. Wówczas mnie to bardzo denerwowało… Minął czas, a przyłapuje się, Ŝe tak samo mówię do mojego dorastającego syna – zwierzał mi się pewien czterdziestolatek. Faktycznie, w ostatnich latach Ŝycie stało się jeszcze bardziej złoŜone. W celu radzenia sobie z tą złoŜonością pojawili się specjaliści od „scalania rzeczywistości”, jak moŜna nazwać deweloperów. Na przykład w branŜy budowlanej, deweloper to ten, kto nadzoruje proces inwestycyjny od fazy projektu aŜ do całkowitego zakończenia. Ostatnio słyszy się o software developer, czyli o łącznikiem pomiędzy programistom a rynkiem. Pojawiają się deweloperzy w branŜach biotechnologicznych, show-biznesie i w medialnych. 34 Pamiętajmy jednak, Ŝe nawet najlepszy deweloper moŜe zbankrutować, nie doprowadzając projektu do realizacji. W tym kontekście warto pomyśleć o rozwijaniu i promocji człowieczeństwa. Ten jedyny w swym rodzaju projekt, nazwanym Ŝyciem. Trzeba czuwać, aby w tym najwaŜniejszym projekcie i autentycznie jedynym „dziełem Ŝycia” nie ponieść poraŜki. Stanowczo o tym mówi Pan Jezus: „CóŜ bowiem za korzyść odniesie człowiek, choćby cały świat zyskał, a na swej duszy szkodę poniósł? Albo co da człowiek w zamian za swoją duszę?”. Dziś, sprawy światopoglądowe, bardzo się skomplikowały. Kryzys myśli zachodniej objawia się w mnogości i sprzeczności odpowiedzi na egzystencjalne podstawowe zagadnienia. Kiedyś padło z ust Piłata pytanie „co to jest prawda?” Dziś pytania się namnoŜyły: co to dobro? co to piękno? co to człowiek? Co to Bóg? ZłoŜoność spraw, z którymi zmaga się chrześcijanin w codziennym Ŝyciu wymaga szczególnej czujności, nie tylko co do znajomości zbawczej doktryny, ale i do wdraŜania jej we własnym Ŝyciu. Same dobre chęci, jak i solidność Ŝyciowego projektu, nie wystarczą, aby automatycznie został on zrealizowany. Błędne posunięcia mogą zablokować na amen dalszy rozwój. Dlatego dziś, moŜe bardziej niŜ w innych „prostszych czasach”, potrzeba nam spokojnej refleksji, jak wdraŜamy BoŜy projekt w nasze Ŝycie. Taki jest sens kilkudniowych rekolekcji, konwiwencji, kursów formacyjnych, itp. Oferta kościelna jest szeroka i kaŜdy moŜe znaleźć to, co najbardziej mu odpowiada. Z początkiem roku, gdy kalendarz zajęć jest jeszcze stosunkowo pusty, warto wygospodarować kilka dni na zastanowienie się nad całością Ŝycia. Nikt tego za nas nie zrobi. Pamiętajmy, Ŝe choć Pan Bóg jest Głównym Pomysłodawcom, kaŜdy jest „deweloperem własnego człowieczeństwa”. W okresach kryzysu trzeba szczególnie uwaŜać, aby nie zbankrutować. 25-I-2009 22. Otoczenie Towarzyskie usposobienie w społeczeństwie mocno zatomizowanym jest coraz bardziej cenione. Nic dziwnego, Ŝe poszukuje się ludzi zdolnych do tworzenia dobrej atmosfery i budowania zespołu. Pomimo panującego indywidualizmu wciąŜ pragniemy identyfikacji z otoczeniem. Mocno nas interesuje jak wypadniemy, co inni o nas powiedzą lub pomyślą. Zwracanie uwagę na ocenę, jaką wystawi nam środowisko, jest pozytywną cechą chroniącą nas od przeróŜnych dziwactw. Jednak w trosce o dobrą ocenę innych powinny być granice. Dobrze to ujmuje stare przysłowie: „dla towarzystwa dał się Cygan powiesić”. Pewnych zachowań nie podejmuje się 35 nawet dla towarzystwa… Jest to szczególnie jasne w przyznaniu się do wiary: „Kto się Mnie wyprze wobec ludzi, tego wyprę się i Ja wobec aniołów BoŜych”. Ale i teŜ w zwykłym świadectwie Ŝycia zgodnie z zasadami moralnymi: „Wy jesteście solą, wy jesteście światłem”. Powołanie chrześcijański w pewnym stopniu jest powołaniem do nonkonformizmu, do pływania pod prąd. Tutaj przykładem moŜe być zwykłe codzienne świadectwo: nie śmiać się ze sprośnego dowcipu, odcinać się od plotkarstwa, dbać o słownictwo, nie dać się zniewolić przez rozrzutny styl Ŝycia…Czyli prowadzić własną poprawną politykę. To co jest poprawne, to co zgodny z naszym sumieniem - przyjmujemy, a odrzucamy to, co niepoprawne. Wśród nas jest równieŜ przestrzeń do nadzwyczajnego świadectwa. KaŜdy czas niesie swoje wezwania. Na przykład, przykro nam czytać we wspomnieniach o Dietrychu Von Hildebrandcie („Dusza lwa”, niedawno pojawiło się polskie wydanie) o ślepocie wielu katolików w Niemczech w latach trzydziestych wobec ideologii nazistowskiej. Przykro nam słyszeć o milczącym przyzwoleniu na raŜące niesprawiedliwości. Te historyczne wydarzenia stawiają i nam pytanie, czy w przestrzeni społecznej - z braku odwagi lub dla świętego spokoju - nie staliśmy się zakładnikami opinii środowiska. Być moŜe dajemy nasze ciche przyzwolenie na uwłaczające traktowanie kobiety w reklamach lub zgadzamy się na korupcyjne układy bądź rezygnujemy z obrony Ŝycia nienarodzonego, by się nie wychylać. Nonkonformizm ucznia Jezusa Chrystusa róŜni się jedna od zwykłego buntu tym, Ŝe proponuje rozwiązania. Nie chodzi o sprzeciw dla sprzeciwu, o negatywne nastawienie, lecz o świadome uczestnictwo w budowaniu lepszego świata. Gdy czasami trzeba powiedzieć „nie” to dlatego, Ŝe chcemy przyjąć wielkie „tak” dla Boga, Jezusa i Kościoła - wobec świata i człowieka. 1-II-2009 23. Troll W prastarych wierzeniach ludów północy troll to olbrzym lub karzeł zamieszkujący górskie pieczary, zwykle nieprzychylny ludziom. W ksiąŜkach fantastyki to brutalne stworzenie unikające słońca, często zmienia się pod jego działaniem w kamień. Od pewnego czasu w slangu uŜytkowników Internetu określa się jako „trolla” osobę uprawiającą „trolling”. Wcale, nie chodzi o masło maślane. Trolling to metoda połowu ryb drapieŜnych polegająca na ciągnięciu na Ŝyłce przynęty za łodzią. Ruch przynęty imituje ruch ryby i prowokuje do ataku. Trolling internetowy to zamierzone prowokowanie innych internatów. 36 Internet roi się od dyskusji na temat dokładnej definicji trolla: kto i kiedy zasługuje na takie określenie. Kiedy juŜ uprawia się trolling, a kiedy to tylko odwaŜną wymianą zdań. Internauci zgadzają się, Ŝe trolla koniecznie trzeba izolować i zablokować. Trolla nie naleŜy karmić, czyli zwracać uwagi na jego przynęty, to znaczy agresywne wypowiedzi. Panuje przekonanie, Ŝe na niektórych portalach są osoby zajmujące się zawodowo, a moŜe nawet odpłatnie, wywoływaniem burzy poprzez skrajnie radykalne wypowiedzi. W rzeczywistości takie zachowanie niszczy poziom merytoryczny kaŜdej debaty. Trolling jest więc jakąś współczesną mutacją klasycznej próŜności, czyli patologicznego pragnienia zwrócenia na siebie uwagi. G. K. Chesterton mówił, Ŝe istnienie grzechu pierworodnego jest czymś oczywistym, wystarczy popatrzeć na zachowanie ludzi, by o jego istnieniu się przekonać. Dziś, wystarczy popatrzyć, co ludzie wypisują i jak się zachowują na forach internetowych, aby utwierdzić się w przekonaniach G. K. Chestertona. W głębi natury ludzkiej jest jakaś słabość, która czasami popycha człowieka do zachowań nieracjonalnych. Czyli przemienia go w jakiś aspołeczny złośliwy twór. Jezus nieustannie wzywa nas do czujności wobec naszych słabości. Echem tego nauczania są słowa Pawła: „Niech przeto ten, komu się zdaje, Ŝe stoi, baczy, aby nie upadł”. Trudne i nieznośny charakter naleŜy teŜ do tych upadków, których szczerze trzeba unikać. Nie moŜemy bagatelizować raniące zachowania wynikające z chwilowego nieopanowanego gniewu. Szkody wyrządzone w takich chwilach słabości są jak najbardziej realne. Dla ucznia Jezusa niektóre zachowania są absolutnie nie do przyjęcia i trzeba za nie Ŝałować i prosić o wybaczenie. JeŜeli stanowczo nie będziemy walczyć na tym froncie, kaŜdy z nas moŜe przemienić się w odraŜającego trolla. 8-II-2009 24. Motywacja Przestępstwo było powaŜne. Dlatego została wymierzona najcięŜszą z moŜliwych kar: stracenie na krześle elektrycznym. Jednak jej wykonanie okazało się niemoŜliwe, a to z przyczyn dość banalnych. Skazany był tak pokaźnej tuszy, Ŝe nie mieścił się na krześle. Sędzia wydał urzędowe pismo z nakazem schudnięcia. Wyznaczył nawet termin. Po miesiącu ponownie nie udało się wykonać wyroku. Delikwent nie schudł nic a nic. Sytuacja powtórzyła się jeszcze dwa lub trzy razy. W końcu zdenerwowany sędzia zapytał skazanego, dlaczego nie wykonuje jego nakazu, na które otrzymał szczerą odpowiedź: - Panie sędzio, po prostu... brak mi motywacji! 37 Nic dziwnego, Ŝe bohaterowi z historyjki brakowało chęci podjęcia trudu zrzucenia wagi. Wola człowieka potrzebuje mieć odpowiednio przyciągający cel, czyli motywy do działania. Ten cel to rozpoznane dobro, ale dobra są zróŜnicowane. Wybór miedzy dobrem natychmiastowym, jak np. zachcianka, a dobrem bardziej odległym i mniej przyjemnym, stanowi o dojrzałości duchowej człowieka. Tu kryje się siła człowieka –po łacinie virtus, czyli cnota. Siła ta nie polega na teoretycznym odróŜnianiu dobra od zła, lub dobra wyŜszego od niŜszego, ale na praktycznej zdolności dobrego wyboru. Nie chodzi o posiadanie wiedzy motywacyjnej, ale o faktycznie dobre działanie. Pewnego razu uczony w piśmie zapytał Jezusa jakie jest najwaŜniejsze przykazanie. Pan Jezus odpowiedział mu pytaniem: jak sądzisz? On rzekł: „Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego”. Uczony naszymi słowami mówi, Ŝe to miłość powinna być motywacją człowieka. Jezus do tego dodaje: „To czyń, a będziesz Ŝył”. Uczony, jak dobry teoretyk, zadał kolejne pytanie: a kto jest moim bliźnim? Pan Jezus mówi wtedy o dobrym Samarytaninie. Kończy przypowieść pytaniem: KtóryŜ, według twego zdania, okazał się bliźnim tego, który wpadł w ręce zbójców? On odpowiedział: Ten, który mu okazał miłosierdzie. Jezus mu rzekł: „Idź, i ty czyń podobnie!” Uczynki są droga do wzrostu w człowieczeństwie. „To czyń a będziesz Ŝył”, „idź i ty czyń podobnie!” W czynach ukazuje się prawdziwość miłości. Sama motywacja nie wystarczy, trzeba te szlachetne motywy realizować. Wtedy doświadczymy dobra i ono umocni bardziej naszą motywację na kolejne dobre działanie. Nie ma tabletek „motivex” - na zanik motywacji. Trzeba, z łaską BoŜą, zakasać rękawy i brać się do roboty. Wysiłek jest tego warty, bo czeka na nas, nie krzesło elektryczny, lecz szczęście wieczne! 15-II-2009 25. Nosiciele W XXI wieku nie sztuką jest wyprodukować coś. WaŜna jest dystrybucja i sprzedaŜ. Ludzie z marketingu wiedzą, Ŝe są takie osoby, które jeŜeli coś zakupią, np. konkretny model samochodu, mają wokół siebie kolejne dziesięć osób, które je naśladują. Ci klienci mnoŜą sprzedaŜ, dlatego określa się ich jako multiplers, czyli powielaczy - w swobodnym określeniu „roznosiciele”. Oni to zaraŜają innych i stają się Ŝywą reklamą. Dla kaŜdego sprzedawcy jest rzeczą priorytetową zlokalizować i dotrzeć do takich potencjalnych klientów. Potem trzeba ich „zarazić” własnym produktem. Najłatwiej to zrobić poprzez specjalną ofertę dla nich po niŜszej cenie. Oczywiści chwyty marketingowe idą dalej, szczególnie, gdy chodzi o wielkich 38 multiplierów czyli tak zwanych celebrytów. Tym zazwyczaj trzeba słono płacić za uŜywanie konkretnej marki. Odkupienie jest BoŜą inicjatywą. Bóg podnosi człowieka przyjmując jego naturę. Wcielenie Boga niesie ze sobą przyjęcie teŜ wszystkich społecznych aspektów natury ludzkiej. Wśród tych aspektów nie małą rolę odgrywa to, Ŝe jeden człowiek ma wpływ na drugiego człowieka. Jezus o tym mówi, gdy uŜywa przykładu soli. Celowo wybiera garstkę uczniów i poświęca wiele wysiłku na ich formację. Potem daje im zadanie przekraczające ich siły: idźcie na cały świat, do wszystkich narodów. Rozpowszechnianie się nauki Chrystusa moŜna śledzić jako docieranie do kolejnych multiplierów. Paweł z Tarsu bez wątpienia był jeden z najwybitniejszych. Historię chrześcijaństwa moŜna tak dalej opisywać: Orygenes, Konstantyn, Augustyn, Dominik, Ignacy… Na naszym podwórku: Mieszko, Jadwiga, Wojtyła… Są wśród nich wielcy święci, ale są i tacy, którzy nimi nie byli, ale się przyczynili, i to bardzo, do rozpowszechnienia nauki zbawiennej. Apostolstwo róŜni się od marketingu. Jednak w obu przypadkach chodzi o dotarcie do konkretnego człowieka. NiezaleŜnie od samego przesłania drogi dotarcia są takie same. Na korzyć apostolstwa mamy doskonałość BoŜej oferty – szczęście wieczne! W codziennym apostolstwie warto mieć przed oczyma fakt, Ŝe jedni ludzie wpływają na innych. Nie chodzi tu o celebrytów, lecz o zwykłych multiplierów: dobre matki, powszechnie lubiany fryzjer, poczciwy nauczyciel, otwarta, mądra dziewczyna. ZaraŜenie tych ludzi miłością Chrystusa przyniesie owoc nie tylko w ich Ŝyciu, ale i w ich otoczeniu. W ten sposób, poprzez mądre ukierunkowanie naszych działań apostolskich, dotrzemy szybciej do wielkiej rzeszy dusz. I oni staną się teŜ „nosicielami” BoŜej miłości! 22-II-2009 26. Pamięć Sprawna pamięć jest jak zdrowie. Cenimy ją dopiero, gdy szwankuje. KaŜdy ma sposób na nadrabianie jej braków: skojarzenia, węzełki, karteczki … Obecnie dysponujemy całym wachlarzem elektronicznych gadŜetów do przypominania rocznic, spotkań, terminów. Na wielkim rynku ofert kaŜdy znajdzie, to, co mu odpowiada - od laptopa do palmtopa, od komórki do iPhona. Czasami z uporem maniaka urządzenia te przypominają właścicielom o sprawie, co do której nie mają jasności, po co ją zapisywali do przypomnienia. Ciekawe, Ŝe i w wirtualnym świecie istnieje pojęcie „wycieku pamięci”. Określa się tak utratę kontaktu z pewnymi obszarami zarezerwowanej pamięci. Na skutek tego program 39 zajmuje coraz więcej zasobów pamięci. Nie jest w stanie ich wykorzystać ani teŜ zwolnić. W aplikacjach działających przez długi czas, np. aplikacjach serwerowych, efekt ten jest narastający. Wyciek prowadzi do ostrego spadku wydajności. W skrajnych przypadkach zawiesza się program a nawet moŜe zablokować się cały system. Pamięć pełni niezastąpioną rolę w obszarze moralności. To dzięki niej potrafimy zbierać Ŝyciowe doświadczenia, porównywać róŜne sytuacje i wybierać to, co najlepsze. Pamięć umoŜliwia osąd sumienia. Brak osądu sumienia zwalnia z moralnej odpowiedzialności, skrajny przykład to, gdy człowiek traci rozum. Jest teŜ pozorna utrata pamięci wtedy, gdy człowiek nie chce pamiętać o BoŜych przykazaniach i o zobowiązaniach wobec innych. RównieŜ grzech moŜe tak opanować człowieka, Ŝe wygląda jakby miał „wycieki rozumu”. Nie jest w stanie rozsądnie myśleć i popełnia głupoty. Osoba miłująca Boga i bliźniego szuka róŜnych sposobów, by nie zapominać o swoich powinnościach. Taką rolę spełnia, na przykład, strój duchowny, który przypomina księdzu, kim jest i jakie zawsze powinno być jego zachowanie. Podobnie obrączka przypomina osobie Ŝyjącej w związku małŜeńskim o tym, Ŝe jej serce juŜ jest zajęte. Te znaki zazwyczaj nie mają większego znaczenia, ale w niektórych przypadkach mogą być ostatnią granicą chroniącym przed niewiernością. Czasy, w których przyszło nam Ŝyć, nie sprzyjają wierności. Wydaje się jakby „wyciek pamięci” był epidemią XXI wieku. By się nie zarazić, stosujmy wszelkie prewencje: promujmy obrączki, fotografii rodziny na biurku w pracy. Niestety niejedna zdrada zaczęła się od niewinnego zdjęcia obrączki lub usunięcia zdjęcia Ŝony lub męŜa z komputerowej tapety. 01-03-09 27. Team building Gwiaździste niebo wzbudza zachwyt. Gdy konkretny człowiek zaczyna przyciągać powszechną uwagę mówimy o nim, Ŝe stał się gwiazdą. Nasz medialny świat Ŝyje z gwiazd. A skoro z czasem gwiazdy przygasają media muszą kreować nowe gwiazdy. Ze swej strony gwiazdy są wraŜliwe na własnym punkcie. CięŜko znoszą konkurencję. Mówi się, Ŝe dwie gwiazdy mogą świecić na tym samym firmamencie tylko to pod warunkiem, Ŝe dzieli ich odległość mierzona w świetlanych latach. Nie brak kandydatów na gwiazdę we wszystkich dziedzinach. Niełatwo jednostce, głęboko przekonanej co do własnej wyjątkowości, podporządkować się ograniczeniom pracy w zespole. Często wybitni ludzie, gdy muszą ze sobą współpracować, niszczą się nawzajem. 40 Rezultat ich współpracy bywa gorszy niŜ gdyby pracowali oddzielnie. By zaradzić tym trudnościom mamy dziś specjalistów od budowania zespołu, potocznie zwani „teambuildingowcy”. Oferują wachlarz szkoleń podczas których unaoczniają mechanizmy motywacji grupowej, sposoby usuwania wzajemnych blokad, techniki empatyczne i tym podobne sprawy... Dla obserwatora postronnego wiele z proponowanych ćwiczeń przypomną mu zajęcia organizowane ongiś przez harcerstwo lub inne młodzieŜowe organizacje. Na wyjazdach szkoleniowych zespołu moŜna mieć ćwiczenia z zespołowego wspinania się na drzewa, zespołowego tarzanie się w błocie lub gry terenowych bardzo podobnych do chowanego. Istotną róŜnicę znajdziemy w rachunkach jaki wystawiają firme teambildingowe za oferowane szkolenia. Jezusa wzywa kaŜdego po imieniu i oczekuje osobistej odpowiedzi. Ściśle mówiąc nie ma zbiorowej świętości. Niemniej nie moŜna być uczniem Jezusa zamykając się na braci i siostry. MoŜna powiedzieć, Ŝe równieŜ nie ma „singlowskiej świętości”, czyli takiej która nie realizuje się w jakiejś wspólnocie. Dlatego wszystkie cechy dobrego zespołu są niezbędne w kaŜdym „teamie” uczniów Jezusa. Na nasze szczęście, by się w nich ćwiczyć nie trzeba uczestniczyć w kosztownych kursach szkoleniowych. KaŜdy dzień daje nam niezliczone okazje, by uczyć się pracy zespołowej: pomagać innym i przyjmować ich pomoc, dzielić się doświadczeniem, promować młodszych i cieszyć się ich osiągnięciami, unikać stawania się niezastąpionym, tępić nadwraŜliwość na własnym punkcie i wszelkie objawy zazdrości. Słowem: skutecznie dąŜyć do tego, by na firmamencie Kościoła świeciło - dla chwały BoŜej coraz więcej gwiazd. 28. Dziadostwo Praktyki 5S to system poprawiający jakość pracy. Nazwa pochodzi od pięciu słów japońskich:(seiri – seiton – seiso – seiketsu – shitsuke. Do nich przystosowano odpowiednie słowa w języku polskim: selekcja – systematyczność – sprzątanie – schludność – samodyscyplina. Ogólna wymowa to „dbałość o porządek i schludność w kaŜdym czasie i miejscu, u siebie i wokół siebie”. Dotyczy to kaŜdej osoby - pracownika, lub członka zespołu, grupy, druŜyny – jak i całej organizacji. MoŜna tak ten system skrótowo opisać - Selekcja: w miejscu pracy mieć to co niezbędne. - Systematyka: to co waŜniejsze bardziej pod ręką. Sprzątanie: uporządkowane miejsce pracy i otoczenia. - Schludność: ciągłe utrzymywanie porządku otoczenia i samego siebie. - Samodyscyplina: ciągłe stosowanie i poprawianie metody. Trzy pierwsze S słuŜą do wprowadzana systemu, zaś dwa ostatni do utrzymania i rozwoju. Ten typ praktyk był od dawna mniej lub bardziej stosowany we wszystkich 41 sprawnych instytucjach. Nie ma wątpliwości, Ŝe taki jest sens dyscypliny w wojsku, w róŜnych grach zespołowych, etc. Jednak dopiero sukces gospodarczy Japonii spowodował, Ŝe system ten został powszechnie uznany za podstawę wszelkich działań prowadzących do poprawy wydajności organizacji. Rewolucja obyczajowa końca lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia rozpowszechniła przekonanie, Ŝe wymagania co do formy nie powinno się stosować w relacjach miłości. Niechlujstwo, jak i swoiste dziadostwo, pojmuje się jako bardziej naturalne i autentyczne. Zwrócenie uwagę na formę ocenia się jako sztuczne, ograniczające lub nawet nieludzkie. W rzeczywistości prawdziwie ludzka miłość materializuje się w szczegółach. Zakochany potrafią usystematyzować sobie Ŝycie, aby spotykać się częściej z ukochaną osobą. Sprząta i usuwa przeszkody osłabiające tę miłość. Wytrwale stara się rozwijać te relacje... Pan Jezus jak najbardziej przestrzegał poboŜnych Ŝydowskich zwyczajów. Byłe to sprawy unormowane: pielgrzymki Jerozolimy, szabat, modlitwy o konkretnych porach dnia, Psalmy, etc. Uczył jednak, by nie zadowalać się samym wypełnianiem praktyk, które mogą pozostać puste i stać się obłudne. Wprowadzenie porządku i systematyczności w naszych relacjach z Bogiem, wypracowanie swoistych „norm poboŜności” zaowocuje umocnieniem naszej więzi z Bogiem. Oczywiście, pod warunkiem, Ŝe nie będzie to zwykłe odhaczanie i zaliczanie wyznaczonych sobie punktów. 15-03-09 29. Kolana Stary Krętacz był diabłem doświadczonym. Uczył swego bratanka Piołuna sztuki kuszenia. W jednym z listów do niego nalega, by chronił swego pacjenta od chęci modlenia się. MoŜna zastosować róŜne metody, by oddalić go od tak fatalnego zamiaru. Na przykład wzbudzać w nim wspomnienia „papuziego sposobu”, jaki się modlił w dzieciństwie lub wzmacniać w nim pragnienia szukania na modlitwie czegoś całkowicie spontanicznego, wewnętrznego i niekonwencjonalnego. Szczególnie wujek Krętacz zachęca Piołuna, by utwierdzał pacjenta w przekonaniu, Ŝe pozycja ciała nie wpływa w Ŝaden sposób na jego modlitwę. Dla Krętacza to jest wielki błąd popełniany przez ludzi: zapominać o tym, Ŝe są zwierzętami posiadające ciało. – Pamiętaj Piołunie, w tym błędnym rozumowaniu trzeba ich trzymać! C.S. Lewis, autor „Listów starego diabła do młodego”, w cytowanym przykładzie porusza problem postawy ciała - podstawowe element kaŜdej religii. Ciało zostało nam dane, aby nim oddawać Bogu chwałę. ZbliŜoną myśl moŜna znaleźć w pewnym opowiadaniu 42 Ojców pustyni. Diabeł został zmuszony przez Boga do pokazania się niejakiemu opatowi Apollonowi. „Był on bardzo brzydki, o przeraŜających wątłych członkach, ale przede wszystkim nie miał kolan!” Niezdolność klęczenia okazuje się istotą elementu diabelskiego. Tradycja sięgająca II w. mówi o tym, Ŝe św. Jakub „brat Pański” pierwszy biskup Jerozolimy, miał kolana zgrubiały jak wielbłąd, gdyŜ stale klęcząc, uwielbiał Boga i błagał o przebaczenie dla swego ludu. A bliŜej nas, pod koniec XX wieku, Jana Pawła II zwierzał się, jak w młodości widywał swego tatę klęczącego na modlitwie do późna w nocy. Być moŜe to wspomnienie mobilizowały go do wielkiego wysiłku, by klękać przed Przenajświętszym Sakramentem, gdy kolana miał tak słabe, Ŝe nie mogły go juŜ utrzymywać. Modlić się moŜna w kaŜdej pozycji. Gesty jednak nie są obojętne. Hebrajczycy uwaŜali kolano za symbol siły. Zgięcie kolan jest ugięciem naszej siły przed Ŝywym Bogiem, uznaniem, Ŝe wszystko czym jesteśmy, od niego pochodzi. Postawa ta pojawia się wielkim hymnie z Listu do Filipian: „aby na imię Jezusa zgięło się kaŜde kolano istot niebieskich i ziemskich i podziemnych”. Kto uczy się wierzyć, ten uczy się klękać. Postawa klęcząca jest obca dla kultury nowoczesnej dlatego, Ŝe jest ona kulturą bez wiary. I właśnie dlatego klękajmy i nauczajmy dzieci klękać do modlitwy. Dodatkową motywacją niech będzie to, Ŝe w ten sposób bardzo dokuczamy Krętaczowi, Piołunowi i ich piekielnym kompanów. 22-III-09 30. Zasilenie Ciepło ubrany człowiek idzie przez Plac Czerwony. Dźwiga dwie cięŜkie walizki. Przypadkowy przychodni pyta o godzinę. Z nieukrywaną ulgą zostawia walizki i uchyla schowany pod rękawem okazały zegarek. – Towarzyszu, u nas mamy godzinę 13, ale w Sajgonie jest teraz 21, a na Kubie jest 3 nad ranem. Pomimo, Ŝe tam jest noc, tam mają około 15 stopni ciepła, dodaje z pewną nutą zazdrości. - Niesamowita maszyna, towarzyszu! Pewno to nie nasza. To jakiś kapitalistyczny zegarek… - AleŜ nie, to jest „wot bolszaja technika”. Podaje czas i pogodę na dowolnym punkcie globu! Wszystko wspaniałe… gdyby nie te olbrzymie baterie, które trzeba dźwigać! – i pokazał na swoje dwie walizki. Bardzo wiele się zmieniło od czasu, gdy ten dowcip był w modzie. Rozwiązanie problemu zasilenia poszło dwoma drogami: minimalizacja zuŜycie i nowe technologie zasilania. Dziś rynek dostarcza wielką gamę baterii. RóŜnią się technologią ogniwa elektrycznego, kształtem, napięciem, mocą, parametrami ładowania. Tylko specjaliści się orientują w dość skomplikowanych skrótach, wiedzą np. Ŝe, LR1130 oznacza baterię alkaliczną, cylindryczną o średnicy 11 mm i wysokości 3,0 mm. UŜytkownik zna baterie z 43 bardziej przyjaznych nazw: paluszek, lady, block, pastylka… Często przy wymianie prosi w sklepie o dokładnie taką samą jak ta, którą przynosi. W katechezach porównanie Ŝycie duchowe z biologicznym jest czymś zwykłym. Podczas czterdziestoletniej pielgrzymki na pustyni lud był karmiony Manną. Był to znak słowa BoŜego i Eucharystii - naszego duchowego pokarmu. W mowie z Kafarnaum Jezus tłumaczy, Ŝe tym Chlebem dające nam siły jest On sam. Ludność mieszkająca w trudnych warunkach dobrze rozumiała o czym mówi Jezus. Dziś, w bogatych krajach rzadko kto doświadczy, co to autentyczny głód. Dlatego dla wielu, szczególnie dla młodych ludzi, wymowniejszym przykładem od fizycznego głodu moŜe być obraz padniętego telefonu, na skutek braku doładowania. BoŜą energię otrzymujemy w sakramentach i na modlitwie. Tu nic nie da się zmajsterkować, nie od człowieka to zaleŜy, ale od BoŜej dobroci. Przy słabym kontakcie ze źródłem energii, tak jak w sprzęcie elektronicznym, moŜna zmniejszyć zuŜycie, przechodząc na tryb oszczędny. „Hibernującemu chrześcijaninowi” do przeŜycia wystarczy niewiele: niedzielna Msza święta, sporadyczne korzystanie z sakramentów, krótki pacierz… Przy takim poziomie zasilenia nie da się jednak ewangelizować trzeciego tysiąclecia. Z taką dawką energii, otwarcie na świat kończy się na zwykłym zeświecczeniu, czyli duchowym padnięciu. 29-III-2009 31. Projekty Wiele ludzi na pytanie, czym się teraz zajmują odpowiedzą, Ŝe mają waŜny projekt. Tak się składa, Ŝe akurat ten projekt wymaga od nich wyjątkowego wysiłku - siedzenie po godzinach, pracy w domu, kilkodniowych wyjazdów... Projekty zapisują się na stałe w Ŝyciorysach jako awans lub utrata pracy, zawał serca lub wrzody. Sukces w nich otwiera drzwi do salonów i moŜe wbić człowieka w trwałą, nieuleczalną próŜność. Bywa, Ŝe projekty modelują Ŝycie osobiste. Niejedna rodzina została załoŜona lub zniszczona, bo dwoje ludzi spotkało się przy pracy nad projektem. Czyli było wiele godzin wspólnej walki z Ŝywiołami nowoczesności – tysiące emaili, SMS-ów, setki spotkań, wyjazdów. Zawsze razem, no i coś zaiskrzyło, na dobre lub złe. Praca nad projektami istotnie się róŜni od pracy w produkcji lub świadczeniu usług. Te zajęcia mają charakter ciągły. Natomiast projekty są unikalne. MoŜna w nich odróŜnić cztery fazy: inicjacja, planowanie, realizacja, zakończenie. Po ostatnim etapie moŜna tylko utrzymać produkt, czyli wyniki projektu. „Projekt Management” to nauka o zarządzaniu projektami. Wypracowała ona własne uniwersalny standardy, niezaleŜnie od dziedziny, w której projekt 44 jest wdraŜany. Sposób prowadzenia projektu nie róŜni się wiele w budownictwie, informatyce, show-biznesie, czy w kampanii wyborczej. Zawsze jest początek, „full pracy” i szaleństwa oraz upragnione zakończenie. Pobranie przyzwoitych pieniędzy i szukanie nowego projektu. Taki rodzaj pracy jest niezmiernie wciągający. W pewnym sensie uczestnicy projektów spijają piankę Ŝycia. Praca w nich jest zawsze ciekawa i pasjonująca. Potrzeba wiele twórczości i talentu. Odpada to, co w kaŜdej pracy jest najbardziej uciąŜliwy - jej powtarzalność i rutyna. Lider projektu dba o to, by pracownicy byli wciąŜ na pełnych obrotach. A oni nie zawsze zdają sobie sprawy, ile Ŝyciowych energii od nich się wymaga. Dlatego projekty mają swoje ofiary: ludzi młodzi, ze skłonnościami do pracocholizmu. Wypaleni trzydziestolatkowi bywają ubocznym produktem tego typu zarządzania zasobami ludzkimi. Jezus zaprasza do uczestnictwa w projekcie dla którego równieŜ wszystko trzeba poświecić. W świetle tego „BoŜego projektu” pozostały nabierają właściwych im wymiarów – są tylko „ludzkimi projektami”. I mają, jak głoszą starzy wyjadacze managementu, często nie cztery, ale sześć faz: 1. Entuzjazm. 2. Zniechęcenie. 3. Panika. 4. Szukanie winnych. 5. Karanie niewinnych. 6. Przyznanie premii tym, którzy nie uczestniczyli. 05-04-09 32. Zwrotnica Przemieszczanie się koleją stało się dziś proste jak przysłowiowy drut. Wystarczy określić punkt wyjścia, cel, datę i godzinę. MoŜe trzeba będzie jeszcze dodać szczegóły, gdy będzie wiele stacji o podobnej nazwie, wskazać np. czy chodzi nam o „Łódź Fabryczną” czy o „Kaliską”. Klikamy… i pojawia się lista moŜliwych połączeń. Do wyboru i do koloru: szybsze, tańsze, z kawą i bez. Zakup biletu - w sieci lub tradycyjnie w kasie. Na stacji zerknąć jeszcze okiem na tablicę, pójść na peron. Tam uwaŜnie słuchać ogłoszeń: upewnić się czy wsiadamy do wybranego składu. Regularnie podróŜującym na tej samej trasie grozi pewien automatyzm. Przy zmianach rozkładu naraŜeni są na przykre niespodzianki, czyli, Ŝe dany pociąg odjechał wcześniej. W przypadku podróŜy nieregularnych, pasaŜerowie wolą być na peronie kilkanaście minut wcześniej. MoŜna wtedy zauwaŜyć jak z tego samego toru, w małym odstępie czasowym, odjeŜdŜają pociągi do miast bardzo odległych miedzy sobą. KaŜdy wie, Ŝe po wyjeździe, pociąg zbliŜa się do zwrotnicy, która kieruje skład na właściwy mu cel. Zwrotnica przesuwa się niewiele. Wybór trasy zaleŜy od tych kilkunastu centymetrów. Na 45 początku podróŜy takich zwrotnic jest wiele. One decydują, czy pojedziemy do Przemyśla, czy do Szczecina… Stosowanie informatyki duŜo zmienia w zarządzaniu transportem szynowym. MoŜna zoptymalizować rozkład i skład pociągów, moŜna zorganizować promocyjne połączenia, aby lepiej rozmieścić pasaŜerów. W przyszłości pewno całkiem znikną kasy, moŜe nie będzie konduktorów a informacje będą na osobistych komórkach… Ale, zwrotnicy na pewno nie da się niczym zastąpić. Dopóki poruszamy się po szynach, dopóty będą miejsca w których trzeba będzie podejmować decyzję: albo-albo. Niewielka zmiana, wielka róŜnica w skutkach! W klasycznych dziełach literatury, od „Odysei” po Biblię, porównuje się Ŝycie człowieka do podróŜy lub pielgrzymki. Podczas Ŝycia przekładamy wiele zwrotnic. One decydują o dalszym biegu Ŝycia. śyć z Bogiem czy być bogiem dla siebie? śyć egoistycznie czy dla innych? śyć dla ducha czy dla ciała? Szanować drugą płeć czy utylitarnie ją traktować? Mieć zasady czy Ŝyć cynicznie? PodąŜać za tłumem czy słuchać sumienia… Tak jak na kolei, tych zwrotnic jest więcej na początku podróŜy, czyli w młodości. Od kilku „tak” i od kilku „nie” w tym okresie, zaleŜy, czy Ŝycie będzie udane. Od tych decyzji, w wielkiej mierze zleŜy, czy dojedziemy do „Stacji Zmartwychwstania”. 12-04-09 33. Samobój W piłce noŜnej gole samobójcze zdarzają się częściej niŜ w innych sportach. Jako takie uznaje się je w dwóch przypadkach. Pierwszy, to gdy niepodąŜająca do światła bramki piłka odbija się od zawodnika druŜyny broniącej i wpada do siatki. Natomiast nie zapisuje się bramki samobójczej wtedy, gdy trajektoria piłki juŜ przedtem podąŜała do bramki, niezaleŜnie od tego, czy była lub nie do obronienia. Drugi przypadek to ten „samobój rasowy” gdy zawodnik z przyczyn tylko jemu znanych strzela do własnej bramki. Im mniej racjonalne jest jego zachowanie, tym łatwiej, by delikwent zapisał się na dobre w panteonie światowego futbolu. Internet daje moŜliwość oglądania najpiękniejszych, czyli najgłupszych samobójczych bramek. Na forach toczą się dyskusje, co do czołówki tej czarnej listy. Na zawsze zapisał się w niej niejaki Christ Nicholl, piłkarz Aston Villi, który na meczu z Leicester City strzelił wszystkie cztery gole spotkania – dwa z nich samobójcze. Nie ma wątpliwości, Ŝe tego dnia odczuwał silne ciągoty do bramki. Doświadczony trener wbija w psychikę podopiecznych obowiązek unikania głupiego ryzyka. Są to niemalŜe dogmatyczne zasady: nigdy nie podawać w światło własnej bramki; nigdy nie dośrodkowywać na własne pole karne; nawet dla Ŝartu, nie strzelać do własnej 46 bramki. W ten sposób odruchowe zachowania piłkarzy są zawsze obronne i zmniejszające ryzyko. Te zdroworozsądkowe zasady mają zastosowanie nie tylko w sporcie. Niestety wszędzie zdarzają się nieobliczalne jednostki. Na własne Ŝyczenie, wylatują z Ŝyciowej gry. Przez jakiś czas media eksponują ich oryginalność, odwagę, tupet. Gdy emocje opadają, ich osoba kojarzy się juŜ tylko ze zdaniem „miałeś chamie złoty róg”, a ich zachowanie z niszczeniem moralnego zdrowia społeczeństwa. Na podstawie duszpasterskiego doświadczenia, Św. Josemaria Escriva wpajał swym podopiecznym, Ŝe udane Ŝycie wymaga nietykalności w trzech zasadniczych punktach: wiara, czystość i powołanie. Absolutna wierność w wierze, tego daru niezbędnego dla zbawienia. Zdecydowana walka w czystości, czyli podporządkowania ciała wobec ducha. Nie oglądanie się wstecz ani dialogowanie z pokusami wobec powołania. Wszystko, by unikać ryzykownych zagrań. Słabości człowieka sprawiają, Ŝe mogą się pojawić nieracjonalne pomysły strzelania do własnej bramki. I chociaŜ człowiek zawsze moŜe liczyć na BoŜe miłosierdzie, jednak logika Ŝycia czyni, Ŝe straty nie zawsze da się odrobić. 19-04-09 34. Coaching Codzienne doświadczenie obnaŜa poraŜkę wszelkich teorii o „nadczłowieku”. NiemalŜe kaŜdy telefonom przypomina nam jakąś zawaloną sprawę. Kilka lat pracy zawodowej, wystarczą do tego, by kaŜdego „supermana” sprowadzić do parteru. Takie są ludzkie realia: nie jesteśmy samowystarczalni! By zaradzić tym potrzebą, pojawiła się szeroka oferta usług wspierających. Określa się je bardzo róŜnie: doradztwo, warsztaty wzrostu, consulting, terapia, mentoring… Sporo dziś słychać o „coachingu”. Termin wywodzi się ze sportu, gdzie „coach” to osobisty trener zawodnika. Sukcesy nie biorą się z tego, Ŝe zna się dobrze cele i strategię, ale z tego, Ŝe się je prawidłowo wdraŜa. Coaching to system poprawiające kompetencje zawodowe, by kaŜdy w pełni rozwinął swój potencjał. Trener ma pomagać w poszerzeniu horyzontów. Zrobić, by podopieczny poznał swe mocne i słabe strony i określił zawodowe wyzwania. Wreszcie wypracować system ćwiczeń, aby zdobyć pewne dobre nawyki. On teŜ mobilizuje do pracy nad sobą aŜ do skutku – stała poprawa w działaniu. Niektóre instytucje korzystają z pomocy „coacha” z zewnątrz. Jednak według najnowszych teorii zarządzania, „coachem” podwładnych ma być przełoŜony, który stoi wyŜej w hierarchii. Jest rzeczą bardzo pozytywną fakt, Ŝe firmy coraz częściej dbają o rozwój swych pracowników. Zazwyczaj czynią to z przyczyn czysto ekonomicznych. Niemniej 47 jednak ten sposób działania prowadzi do humanizacji środowiska pracy. Pracodawca jest pierwszym zainteresowanym aby pracownik rozwijał swoje talenty i stawał się lepszym fachowcem. W Ŝyciu duchowym potrzebę wsparcia doświadczamy jeszcze bardziej niŜ na odcinku zawodowym. Biblia wyraŜa to poprzez relację pasterz - owca. Pasterz poniekąd jest „coacherem” owcy. Jego misja jest pomaganie jeje, prowadzenie tak, aby się nie zagubiła. Rolę pasterza pełnią rodzice, przyjaciele, przełoŜeni, duszpasterzy. Do sprostania BoŜych oczekiwań człowiek potrzebuje jeszcze większego wsparcie. Przez wieki taką pomoc znajdywało się u kierowników duchowym. W ostatnich dziesięcioleciach ta praktyka została ostro skrytykowana jako wsteczna, paternalistyczna, nieuwzględniająca autonomię człowieka. Warto byśmy za przykładem świata biznesu powrócili na szerszą skalę do tej sprawdzonej praktyki. W naśladowaniu Jezusa święci najlepszych wyników nie osiągnęliby w Ŝaden sposób bez korzystania z „duchowego coachingu”. 26-IV-09 35. Literki Cierpliwość nie jest naszą mocną stroną. Nie lubimy czekać. Dlatego przedrostek „fast”, „express”, „instant” pojawia się bardzo często jako element marketingu. NamnoŜyły się fastfoody, ekspresowy usługi, przeróŜne produkty „instant”. Tak samo w poradnikach: „Angielski w 15 dni”, „Squash w weekend”, „PowerPoint w 7 lekcjach”. W niepamięć poszły przysłowia typu „co nagle to po diable” lub „pośpiech nie jest dobrym doradcą”. Niemniej jednak, wcześniej czy później, kaŜdy człowiek doświadcza, Ŝe w Ŝyciu są sprawy, których nie da się przyśpieszyć. Tę mądrość przekazują klasycy, dlatego ich teksty się nie starzeją. Ojcowie Kościoła to klasycy chrześcijaństwa. Wiele fragmentów ich pism zachwyca swoją świeŜością. Na przykład tekst świętego Jana Chryzostoma, w którym zachęca do stosowania w walce ascetycznej sposobów, jakimi posługują się dzieci w szkole. „Najpierw – powiada święty – poznają kształty liter, następnie zaczynają je rozróŜniać i w ten sposób, stopniowo, uczą się czytać. Dzieląc cnoty na części, najpierw uczymy się, na przykład, nie mówić źle. Potem, przechodząc jakby do następnej litery: nie Ŝywić do nikogo zawiści, nie być niewolnikiem ciała w Ŝadnej sytuacji, nie pozwolić sobie na obŜarstwo... Następnie, przechodząc jakby do liter duchowych, poznamy wstrzemięźliwość, umartwienie zmysłów, czystość, sprawiedliwość, pogardę dla próŜności. Będziemy się starać być skromnymi, mieć serce skruszone. Łącząc jedne cnoty z drugimi, zapiszemy je w naszej duszy”. 48 Pomimo upływu szesnastu wieków tekst zachowuje swoją aktualność. Dobry pedagog potrafi kaŜdego ucznia uspokoić i zmotywować do podjęcia wysiłku w drobnych wezwaniach. Dzieli trudne ćwiczenia na fragmenty, dostosowuje je do umiejętności kaŜdego ucznia. I tak, od literki do sylaby, od sylaby do słówka, od słówka do zdania zdobywa umiejętność na całe Ŝycie. Uczy się, Ŝe wielkie odległości pokonuje się poprzez wytrwałość w stawianiu małych kroków. Ideał świętości zakłada praktykowanie wielu cnót ludzkich i nadprzyrodzonych: wiary, nadziei, miłości, sprawiedliwości, męstwa, pracowitości, lojalności, optymizmu... To wszystko w Ŝyciu codziennym, w kaŜdej sytuacji – łatwej, trudnej lub bardzo trudnej. Podejmowanie drobnych kroków, czyli dzielenie wielkich wezwań na części, „na literki”, pozwala ruszyć z miejsca w odpowiednim kierunku – ku poprawie. Świętość wymaga czasu dojrzewania. Nie dajmy się oszukać ofertami typu „Świętość w weekend”. 3-05-09 36. Networking Dziś do sukcesu posiadanie dobrego „know-how” jest daleko niewystarczające. Niezbędna jest znajomość konkretnych ludzi, na których Ŝyczliwość moŜna liczyć. Tradycyjnie zawierało się to w zdaniu: „WaŜne jest nie to, co się wie, ale kogo się zna”. Globalizacja wzmocniła jeszcze bardziej znaczenie sieci powiązań. Kontakty są bogactwem dla poszczególnych osób i dla wspólnych przedsięwzięć. Nie chodzi o jakiś układ mafijnokumoterski, lecz o całkiem zdrowe i nowoczesne podejście do biznesu lub teŜ do działań nonprofit. Ta sieć relacji mniej lub bardziej sformalizowanych to „network”. Zdolność tworzenia, utrzymywania i korzystania z szeroko zakrojonej sieci relacji określa się mianem „umiejętności networkingu”. Posiadania takich relacji pomaga menedŜerowi trzymać rękę na pulsie, jeśli chodzi o najnowsze osiągnięcia w dziedzinach waŜnych dla jego biznesu i mieć dostęp do istotnych dla niego informacji. Być poinformowany o nowych moŜliwościach, trendach lub niebezpieczeństwach. Ma szerszy wachlarz moŜliwości uzyskiwania koniecznych zasobów i wsparcia. Tworzenie i utrzymywanie tego rodzaju sieci wymaga czasu, gdyŜ sieć taką buduje się nieformalnie. Potrzebna jest gotowość do dzielenia się informacjami i odpowiadania na pytania ludzi tworzących sieć. ZaangaŜowania i przemyślanego wysiłku, koniecznych, by utrzymać liczne i Ŝywe kontakty. Symptomy niedostatku w umiejętnościach „networkingu” to nielubienie tworzenia osobistych relacji z ludźmi w kręgu zawodowym. Brak zainteresowania 49 wydarzeniami towarzyskimi. UwaŜanie spotkań nieformalnych za stratę czasu. W skrócie bycie outsiderem we własnym środowisku. Dla większości chrześcijan podąŜanie za Chrystusem wiąŜe się z troską o rodzinę. W obecnym świecie nie wystarczy sama wiedza o tym, czym ona powinna być – domowym kościołem, szkołą miłości. Wielość czynników wpływających na zdrowie rodziny sprawiają, Ŝe prowadzenie rodziny stało się bardzo „trudnym biznesem”. Wielu mądrych i utalentowanych nie dają sobie w nim rady. Bezpowrotnie minęły czasy, w których było moŜliwy odciąć się od otoczenia, aby stworzyć dla własnej rodziny oazę zdrowia pośród zepsucia. Warto promować wszelkie rodzaje formalnych lub nieformalnych grup wsparcia dla rodzin: akademie familijne, doskonalenie tatusiów, warsztaty dla teściowej … Tak samo jak biznesmeni poświęcajmy czas na networking na rzecz rodziny. Wprowadzajmy nowoczesne metody, by realizować BoŜy „know- how” dla rodziny - wiernej i otwartej na Ŝycie. 10-05-09 37. Kotrola Na komiksowym rysunku Kowalski rozmawia z Nowakiem. Pierwszy to pracownik działu inwestycyjnego, drugi działu obsługi klienta. Kowalski: - Jeśli weźmiemy od was maszyny w leasing, skąd pewność, Ŝe wasza firma będzie nadal istnieć i zapewni serwisowanie? Nowak: - A skąd my mamy wiedzieć, Ŝe będziecie mieli dość pieniędzy na spłatę leasingu? Kowalski: - MoŜecie sprawdzić naszą sytuację finansową. Nowak: - Jestem pewien, Ŝe wasza księgowość jest tak samo lipna jak i nasza. Kowalski: - Słusznie... Nowak: MoŜe poprosić kogoś trzeciego, by udzielił gwarancji? Kowalski: - Darzy Pan zaufaniem kogoś trzeciego? Nowak: - Nie, od czasu, gdy mój doradca finansowy zainwestował mój fundusz emerytalny w oszukańczą piramidę finansową, a następnie uwiódł moją Ŝonę... Cała historia została opatrzona pesymistycznym tytułem „I nadszedł koniec kapitalizmu”. Na szczęści realny świat nie jest tak mroczny. Wiele ludzi zasługuje na zaufanie. Inaczej świat nie mógłby się rozwijać i prosperować. Trąbienie na prawo i lewo o powszechnej korupcji moŜe stać się usprawiedliwieniem, a nawet zachętą, by w niej uczestniczyć. Niemniej jednak historyjka trafnie pokazuje szkodliwość krętactwa. JeŜeli brak uczciwości, kaŜdy system się rozpada. Najbardziej wyrafinowane kontrolne procedury nie zaradzą na brak dobrej woli. Łacińskie przysłowie tak to wyraŜało: „inventa lege, inventa fraude”. Ma on swój odpowiednik po polsku: „prawo jest po to, aby je omijać” lub „zasady są po to, by je łamać”. Kłamstwo moŜe się wcisnąć do kaŜdej ludzkiej działalności – handel, nauka, sport… I tak mamy wykładowców, którzy niby prowadzą zajęcia. Studentów, którzy 50 niby się uczą. Potem odbywają się niby powaŜne egzaminy. I sędziów sportowych, którzy potrafią tak ocenić, by rezultat meczu był taki, jaki „być musiał”. „Niech wasza mowa będzie: Tak, tak; nie, nie. A co nadto jest, od Złego pochodzi” – uczy Jezus. Jest to teŜ zasada dla Ŝycia zawodowego. ZłoŜoność dzisiejszego świata sprawia, Ŝe często na tym obszarze trudno rozeznać, jakie rozwiązania są w pełni sprawiedliwe. Uczciwość zawodowa wymaga wiele więcej niŜ mglistego pragnienia etycznego zachowania. Aby dobrze działała, trzeba dogłębnie studiować sprawy, zbierać doświadczenie, radzić się. A potem odwaŜnie realizować „tak” lub „nie”. Zgodnie z osądem sumieniem. Zdrowie społeczeństwa opiera się bardziej na „samokontroli” sprawowanej przez sumienie niŜ na przeróŜnych, choćby i najwyŜszych izbach kontroli. 17-V-09 38. Celebrities W ostatnich czasach „popyt na sławnych” wzrasta w szalonym tempie. Media potrzebują znanych twarzy. Tyle miejsca do wypełnienia w eterze, na cyberprzestrzeni i na tradycyjnym papierze. Dzień w dzień coś ciekawego trzeba wymyślić. A do tego walka o rynek. Nic dziwnego, Ŝe jeŜeli nie ma ciekawych twarzy, to trzeba je stworzyć. Z drugiej strony, w marketingu znani ludzie wzmacniają przekaz swą popularnością. Do świata mediów i marketingu dochodzi polityka. Wyborca ma juŜ dość wyborów i trudniej go zmobilizować, jemu teŜ trzeba pokazać przyciągające postacie. Jako odpowiedź na tak wielkie zapotrzebowanie rynku zrodziła się nowa kategoria osób – „celebrities”. Są znane albo z uwagi na działalność na jakimś polu - muzyka, sport, rozrywka, albo dlatego, Ŝe zostały wykreowane przez media, jako bohaterowie „reality show” lub teleturniejów. Często sam celebryci – bo jest juŜ polski odpowiednik tego słowa - cięŜko harują nad własnym wizerunkiem, uprawiając marketing wokół własnej osoby. O niektórych złośliwi mówi się, Ŝe „są znani, z tego, Ŝe są znani” (100% marketingu, 0 % treści). Zdolność docierania do ludzi i skupienia zainteresowanie innych jest wielkim talentem. Jak kaŜdy dar, trzeba odpowiedzialnie go wykorzystać. Wpływ na wielką liczbę ludzi to okazja, by czynić wiele dobra – lub ogromną szkodę. Na ile jest to w naszym zasięgu, warto pomagać, by „celebrities” dobrze się prowadzili i byli, szczególnie dla młodzieŜy, pozytywnym źródłem inspiracji. Jak wiemy, pokusa próŜności, która towarzyszy wielkiej sławie, jest szalenie trudnym wezwaniem. PróŜność nie jest nowoczesnym wynalazkiem. Pojawiła się u zarania świata. Na ten haczyk diabeł wziął naszych praojców: „Będziecie jak Bóg”. Od tamtej pory człowiekowi nie 51 jest łatwo oprzeć się wciągającej mocy „vanitatis splendor” – splendorowi próŜności. Upaja jak narkotyk. Wymaga coraz większej dawki, aby sprawiać przyjemność. UzaleŜnieni szukają nowych sposobów, by na siebie zwracać uwagę. A współczesny świat daje w obfitości nowe środki, by próŜny utwierdzał się w przekonaniu, co do własnej wielkości. Pięć wieków temu reforma protestancka zakwestionowała kult świętych widząc w nich rodzaj celebrytów, którym nie naleŜy się sława i cześć. Według Kościoła katolickiego blask świętych naleŜy nie do nich, ale do Chrystusa. ZasłuŜyli na szacunek dlatego, Ŝe pozwolili Bogu uczynić wielkich rzeczy w ich Ŝyciu. I to jest wspaniałe: dzięki BoŜej dobroci, kaŜdy moŜe zostać świętym - nawet celebritą z wielkoformatowego bildbordu. Ale pod warunkiem, Ŝe nie ulegnie „amokowi sławy”. 24-05-09 39. Awatar Człowiek swym otwarcie na świat przewyŜsza najsprytniejszą z małp. Jego duchowa natura wciąŜ wybija go ponad otaczającą go rzeczywistość. Ta mu nie wystarczy, czuje potrzebę tworzenia innego, lepszego, własnego świata: ogródek działkowy, mały warsztacik, dom rodzinny urządzony według własnej wizji… Internet rozszerzył i rozpowszechnił moŜliwości wpływania na otoczenie. Niemal kaŜdy mieszkaniec globu ma dziś szanse uczestniczenia w wydarzeniach tak wielkich jak tylko dusza tego zapragnie. Początkiem tych wirtualnych światów były gry na Internecie. Odpowiadały na zapotrzebowanie rozrywki. Dla wielu stały się sposobem zaspokojenia głębszych potrzeb: realizacji i akceptacji przez innych. MoŜna zaryzykować tezę, Ŝe im mniejszy kontakt ze społecznościami realnymi – rodzina, środowisko pracy, sąsiedzi - tym mocniejsza ucieczka do cyberprzestrzeni. Second Life (SL) to najbardziej znana wirtualna gra. Powstała juŜ w XXI wieku, uczestniczy w niej około dziesięć milionów osób. UŜytkownicy, nazywani mieszkańcami, mogą zmieniać świat SL oraz działać w jego wirtualnej gospodarce. KaŜdy tworzy postać własnego „ja” zwaną awatarem. Nazwa ta pochodzi od sanskryckiego słowa, oznaczającego w hinduizmie wcielenie bóstwa, które zstępuje z nieba na ziemię w postaci śmiertelnej – ludzkiej, zwierzęcej lub mieszanej. Tworzenie awatara w SL jest dość urozmaicone. MoŜna ustalić kolor skóry, długość ramion, czy kształt uszu – MoŜna dodać np. małpie uszy. Dodatkowo na awatara moŜna zakładać przystawki, są to fragmenty garderoby, broń czy biŜuteria. Wirtualnemu wizerunkowi moŜna teŜ nadać imię i nazwisko lub nick. Ma on 52 własną biografię, rodzinę, preferencje… Wszystko jak w realnym Ŝyciu, ale bez cięŜaru odpowiedzialności. Filozofowie średniowieczni twierdzili, Ŝe „lepsze istniejące ziarnko piasku lub źdźbła, niŜ nieistniejąca góra złota”. Na dzień dzisiejszy moŜna by to przetłumaczyć „lepiej odrobina dobra w realnym świecie niŜ zbawianie tłumów w SL”. Szczęście wieczne zostanie nam dane nie ze względu na dobroć jakiegoś tam awatara, lecz jako nagroda za konkretne spełnianie woli BoŜe w naszym realnym Ŝyciu. śycie nie jest grą, którą moŜna modelować według własnych widzimisie, lecz jednorazowym darem, który trzeba odpowiedzialnie wykorzystać. Być moŜe obecny światowy kryzys, który przypomniał o ulotności wirtualnej gospodarki, będzie dla wielu zachętą do „come back to realisty” – powrotu do rzeczywistości. 31-V-09 40. Zając „W dobrych zawodach uczestniczyłem, bieg ukończyłem…” - pisał św. Paweł do Tymoteusza u schyłku swego Ŝycia. Oryginał grecki pozwala na jeszcze inną lekturę: „dobrze uczestniczyłem w zawodach, bieg ukończyłem”. Oba tłumaczenia są pełny treści. Z jednej strony trzeba uczestniczyć w odpowiednich zawodach. IleŜ bowiem moŜliwych jest konkurencji do których nie ma sensu stawać – jak rekord opróŜnionych butelek piwa itp. Z drugiej strony, gdy juŜ się staje do właściwej konkurencji, trzeba „dobrze uczestniczyć” - dąć z siebie wszystko. Na mityngach lekkoatletycznych nie zawsze zawodnikom chce się biegać na całego. Organizatorzy w celu polepszenia widowiska wymyślili „zająca”. Jest to zawodnik, któremu się zleca prowadzenie na samym starciu biegu, łamiąc strategie tych, którzy chcieli oszczędzać się. Zając się wypala i schodzi z bieŜni. Bierze obiecane mu pieniądze i znika… Proceder ten moŜe funkcjonować na długich biegach. Na średnich, aby uzyskać dobry czas, nie moŜna się oszczędzać. Przeciętny zawodnik nie moŜe więc być „zającem” poniewaŜ nie potrafi wybić przed pelotom i spełnić swoją funkcję A sprintera nie namówi się do takiej roli. Starzy wyjadacze lekkoatletyki znaleźli sposób na takie procedury. JeŜeli z róŜnych przyczyn nie chce im się wysilać, bo na przykład sądzą, Ŝe organizatorzy za mało płacą za uczestnictwo w imprezie, dogadują się z pozostałymi zawodnikami na ignorowanie zająca. Wynik jest cieniutki, ale wszyscy twierdzą, Ŝe wszystko OK. śycie jest biegiem bardzo długim. Z punktu widzenia indywidualnego człowieka jest najdłuŜszy z moŜliwych biegów. Dla kaŜdego jest to „bieg Ŝycia”. Równocześnie kaŜdy jest „zającem” dla swego otoczenia. RóŜnica w tym, Ŝe nie moŜemy zejść z bieŜni, gdy zaczniemy 53 odczuwać zmęczenie. Biegamy, by wygrać i by pomagać wygrać innym. Wszyscy mogą zwycięŜyć. Osiągnąć wyniki oczekiwane przez Pana Boga. Abyśmy się nie zniechęcali przerastającymi wymaganiami, Bóg najlepszy z trenerów, stawia w naszym otoczeniu „ostrych zawodników”, którzy swym dobrym przykładem mobilizują do wysiłku. I jak na mityngach lekkoatletycznych, my teŜ moŜemy mieć pokusę dogadania się z miernotami miernotami naszym otoczeniu do słabiutkiego wysiłku. Dlatego pamiętajmy o tej nagrodzie, która mobilizowała św. Paweł aŜ do samej mety i o której wspominał w cytowanym liście do Tymoteusza: „Na ostatek odłoŜono dla mnie wieniec sprawiedliwości, który mi w owym dniu odda Pan, sprawiedliwy Sędzia”. 7-06-09 41. Nakład Tekst zapisany na glinianych tabliczkach miał mocną pozycję. Trwałość i niezawodność. A jednak lŜejsze formy całkowicie go wyparły. Papirus był tani i dostępny. Zapis na skórach wzbudzał podziw swą dostojnością. A dziś juŜ nikt nie zapisuje swoje myśli na pergaminie... Pewno taki sam los czeka papierową ksiąŜkę. Argumenty z gatunku, Ŝe radio nie zastąpiło gazety, a telewizja - kina, wcale nie dowodzą, Ŝe technika drukowania na papierze musi przetrwać. Chodzi o zmianę nośnika tekstu do lektury, a nie o fakt, Ŝe długi tekst zapisany zawsze będzie obecny jako wyraz ludzkiej kultury. Papier jako nośnik takiego tekstu przewartościowuje się, gdy odwaŜnie podejmie się sprawę miliardów ton makulatury produkowanych na świecie kaŜdego dnia. Czy ma sens tyle nakładu na transport, magazynowanie, przekształcanie, aby przekazywać informacje, które moŜna udostępnić taniej i szybciej przez internet? Zmiany nośnika „długiego tekstu pisanego” powoduje rewolucję wokół samego tekstu. Jak ustalić oryginalny tekst i róŜne kolejne jego mutacje? Jak autorzy będą bronić swoich praw? Te i podobne argumenty moŜna usłyszeć w obronie ksiąŜki drukowanej. Przemysł elektroniczny rządzi się jednak swoimi prawami. Gdy rynek telefonii komórkowej się nasyci, trzeba będzie znaleźć nowy towar dla miliarda uŜytkowników. Co powstrzyma przed masową produkcją czytników? Trudno pomyśleć, Ŝe wydawnictwa, autorzy, nawyki i gusty czytelników… Wyznacznikiem sukcesu konkretnej ksiąŜki przez lata był jej nakład. Jednak w okresie PRL-u wysokie nakłady niekoniecznie oznaczały, Ŝe ksiąŜka była czytana. Natomiast, w dobie marketingu nakłady są często wynikiem kampanii i koniunktury. Dla odmiany ostatnio pojawiły się ksiąŜki niskonakładowe. Drukarnie mogą dostarczyć tanią ksiąŜkę w kilku 54 egzemplarzach. Pozwala to na spersonalizowanie tekstu. Kupuje się np. bajeczkę dla synka. Wpisuje się w imiona osób z rodziny, składa się zamówienie, po kilku dniach moŜna otrzymać bajkę, w której bohaterami w roli głównej to tatuś i teściowa… Pismo Święte przeszło przez wiele nośników: gliniane tabliczki, papirus, pergamin. Nie jest ono zwykłym tekstem, lecz Ŝywym Słowem BoŜy. Nie nośnik jest waŜny, ale odpowiedni „czytnik” – wtedy staje się słowem Ŝywym. Pod działaniem Ducha Świętego zostało napisane i tylko pod jego działaniem prawidłowo moŜe być odczytywane. Wtedy staje się „tekstem spersonalizowanym”. Nośniki się zmieniają - Słowo twa. 14-06-09 42. Emotikony Komputer pokonał barierę językową. Dysponujemy dziś całą gamą programów do tłumaczenia, czytników, syntetyzatorów mowy. Tekst, pisany lub mówiony, łatwo moŜna przełoŜyć z dowolnego języka na inny dowolny. Postęp techniczny przyczynił się do okazania bogactwa międzyludzkiej komunikacji. Dla dobrej komunikacji nie wystarczy sama treść przekazu. Psychologia, ze swej strony, zanalizowała wielość sposobów przekazu, wypracowała techniki doskonalenia komunikacyjnych umiejętności. Po silnym racjonalizmie, w którym wszystko sprowadzało się do suchych danych, zwróciliśmy ponownie uwagę na niewerbalne aspekty przekazu. Odpowiednia forma wpływa na odbiorcy, nastawia go pozytywnie i w ten sposób przekaz jest bardziej udany. Forma przekazu jest ściśle związana z emocjonalnym kontekstem wypowiedzi. W niej wyraŜają się teŜ oczekiwania wobec odbiorcy. Ten kontekst jest kluczem do poprawnego zrozumienia samego komunikatu. Kiedyś większość rozmów było bezpośrednio – twarzą w twarz. Poprzez język ciała łatwo moŜna uchwycić emocje rozmówcy. Ton głosu, przy rozmowach telefonicznych, teŜ niesie ładunek emocjonalny. Natomiast pisany tekst, szczególnie gdy jest bardzo krótki, jest absolutnie wyprany z emocji. Zrozumiały, Ŝe zrodziły się znaki, by wyrazić te brakujące emocje – są to emotikony. Nie wynikają one tylko z młodzieńczej fantazji. Piszący wyraŜa w nich swój stan ducha i daje klucz do zrozumienia napisanego tekstu. Czy np. chodzi o zarzut, czy o Ŝart. Emotikony, przeszły swoistą ewolucje, od niewielu i bardzo prostych do kilkadziesięciu. W praktyce starczy ich kilka. Są tym, czym dorzucone do rozmowy: słowa cieszę się, przepraszam, bardzo mi przykro. Dobry Samarytanin złagodził oliwą rany cierpiącego człowieka. Przykazanie miłości zachęca do łagodzenia ostre i wymagające wypowiedzi. Warto więc stawiać pozytywne emotikony bez obaw. W ten sposób unikniemy wiele nieporozumień i ulŜymy bliźnim. 55 Święty Josemaria Escriva lubił zwracać uwagę na ten aspekt nowego przykazania: „Nie zapominaj, Ŝe człowiek często potrzebuje mieć przy sobie uśmiechnięte twarze”. „ZnuŜona twarz (…) antypatyczna mina. Czy w ten sposób zamierzasz zachęcić innych, aby poszli za Chrystusem?” Mawiał teŜ, Ŝe mogą być takie sytuacje w których „uśmiech jest najtrudniejszym, a zarazem najmilszy Panu Bogu, umartwieniem”. Im więcej „uśmiechniętych buziek”, tym lepiej! 21-06-09 43. Pałeczka Nie starczy człowiekowi Ŝycia na dokonanie prawdziwie wielkich dzieł. Z tej przyczyny szuka przedłuŜenia w następnych pokoleniach. Ta sama mądrość kaŜe mu przyjmować szlachetne projekty przodków. Osiągnięcia cywilizacyjne powstały dzięki takiej ciągłości. Jest to rodzaj międzypokoleniowej sztafety. KaŜdy ma swoje przysłowiowe „pięć minut” biegu. Na początku i pod koniec jest strefa przyjmowania i przekazywania pałeczki. I tak samo jak w sztafetowych biegach, nie wystarczy osiągnąć dobry własny czas, trzeba umieć sprawnie przyjąć pałeczkę, broń BoŜe jej nie opuścić i zręcznie przekazać dalej. Rewolucyjne ideologie zaowocowały rozerwaniem więzi międzypokoleniowych. Młodzi wzrastają w złudzeniu o ich wyjątkowości: nic nikomu nie zawdzięczają, świat się na nich zaczyna… A gdy uświadamiają sobie głupotę takiego rozumowania, na co nie zawsze kaŜdego stać, jest juŜ za późno, by nadrobić straty. A najgorsze to, Ŝe następne pokolenie popełnia ten sam błąd. Złe przyjęcie pałeczki niesie za sobą jeszcze gorsze jej przekazanie. MoŜna kompensować te braki, zapatrując się we własne wyniki, wspólne wychwalania dokonań własnego pokolenia. Jednak, w indywidualistycznej kulturze, inni wcale nie są skłonni do długiego podziwiania rekordów bliźniego. Rezultat, to rozluźnienie więzi międzyludzkich, juŜ nie pomiędzy pokoleniami, ale w tym samym pokoleniu fragmentaryzacja społeczeństwa. Zarówno w Starym, jak i w Nowym Testamencie spotykamy wiele autorów, którzy zajmują się genealogią. Przypominają o tym łańcuchu z „pokolenia na pokolenie”. Pokazują przekaz Ŝycia, bogactwa BoŜej obietnicy, wiary, sakramentów. Kościół, zakorzeniony w tej tradycji, zawsze mocno podkreślał swą apostolskość. Jest apostolski w więcej niŜ jednym sensie. Dlatego, Ŝe został załoŜony w oparciu o apostołów, ale równieŜ dlatego, Ŝe zachowuje nauczanie i tradycję, dlatego, Ŝe jest niezmiennie prowadzone przez to właśnie nauczanie i przez te tradycje i dlatego, Ŝe w wyniku prawowitej sukcesji otrzymał całe dziedzictwo apostołów. Jan Paweł II tłumaczył na róŜne sposoby, jak Kościół zachowuje w rozwoju swoją 56 toŜsamość poprzez pamięć o wczesnych pokoleniach. Równocześnie patrzył bez lęku w przyszłość. Przekazywanie pałeczki trwa od św. Piotra do naszych czasów. Z pomocą BoŜą nikt ją nie opuścił. Na tej ciągłości opiera się Kościół - najwspanialsze dzieło Boga, w którym my ludzie moŜemy aktywnie uczestniczyć. 28-06-09 44. Ciasteczka Laikom wydaje się, Ŝe moŜna zachować anonimowość przy korzystaniu z Internetu. „Nikt nie wie, jakie strony oglądam, gdzie wchodzę, co robię…” Naiwny człowieku! KaŜdy klikniecie, czyli kaŜde zapytanie skierowana do serwera zostawia ślad. Na przeglądarce wpisuje się w historię – ten ślad moŜna łatwo usunąć. Na serwerze, z którym się nawiązało kontakt zostaje zapisany adres strony, data, adres IP własnego komputera. Ile czasu będą tam te dany zapisany? RóŜnie bywa. Aktualna tendencja do zwiększania bezpieczeństwa w sieci plus coraz niŜsze koszty pamięci czynią, Ŝe mogą trwać latami. Do tego dochodzą „ciasteczka”. Jest to niewielka informacja tekstowa, wysyłana przez serwer oglądanej strony i zapisywane po stronie uŜytkownika. Domyślne parametry ciasteczek pozwalają na odczytanie informacji w nich zawartych jedynie serwerowi, który je utworzył. Ciasteczka są stosowane najczęściej w przypadku liczników, stron wymagających logowania, reklam i do monitorowania aktywności odwiedzającego. Ciasteczka mają swój czas waŜności potem przeglądarka sama je usuwa. Portale i sklepy internetowe gromadzą dane, by wyświetlać reklamy o treści nawiązującej do odwiedzanych stron. Dlatego, tematyka reklam pojawiająca się na komputerze często świadczą, moŜe nie zawsze, o zainteresowaniach jego uŜytkownika. W realu nasze „kliknięcia”, Ŝyciowe wybory, zostawiają trwały ślad. Nasze zachowania wpływają na otoczenie. Suma czynów ludzkich tworzy struktury dobra lub struktury grzechu. A w naszej duszy wpisuje się „historia uŜytkowania Ŝycia”. Dobre uczynki rozwijają nas i upodabniają do Jezusa, złe zachowania obciąŜają. Informatyka pozwoliła zapanować nad otaczającym światem. Jednak, „zinformatyzowany człowiek” bardzo kiepsko radzi sobie z panowaniem nad własnym sercem. A to „z serca pochodzą złe myśli, zabójstwa, cudzołóstwa, czyny nierządne, kradzieŜe, fałszywe świadectwa, przekleństwa”. Postęp moŜe teŜ wbić „uŜytkownika” w próŜność, za którą idzie głupota. Takiemu człowiekowi wystarczy wyjazd wakacyjny, gdzie wmiesza się w tłum i straci zdrowy rozsądek, myśląc: „Nikt nie wie co oglądam, gdzie wchodzę, z kim się spotykam”. Naiwny człowieku! Wakacje nie mogą być „wybrykową plamą” w twoim Ŝyciorysie. Odpoczynek nie oznacza zapomnienia o 57 przykazaniach. Utrata pamięci zawsze wystawia słony rachunek: prokuratura, odszkodowania, rozwody, alimenty… Pamiętajmy i przypominajmy - jasno i dobitnie! 5-07-09 45. Mrówka Codziennie wcześnie rano, mała mrówka przybywała do roboty i natychmiast rozpoczynała pracę. Produkuje duŜo i jest szczęśliwa. Je szef, lew, był zdumiony, widząc, Ŝe mrówka pracuje bez nadzoru. Pomyślał, Ŝe jeśli mrówka moŜe wytwarzać tak duŜo bez nadzoru, to czyŜ nie wytwarzałaby jeszcze więcej, gdyby miała nadzorcę! Zatrudnił więc karalucha, który posiadał szerokie doświadczenie i znany był z pisania raportów. Pierwszą decyzją karalucha było wprowadzenie systemu kart zegarowych. Potrzebował teŜ sekretarki, oraz zatrudnił pająka do zarządzania archiwami. Lew był zachwycony raportami karalucha i poprosił go o sporządzenie wykresów w celu opisania tempa produkcji i analizowania trendów tak, by mógł je wykorzystać do prezentacji na zebraniach zarządu. Lew doszedł do wniosku, Ŝe nadszedł czas mianowania osoby kierującej działem, w którym pracowała mrówka. Stanowisko dano cykadzie. Nowy kierownik, cykada, teŜ potrzebowała komputera i osobistego asystenta, po to, by pomagał jej przygotowywać „Strategiczny Plan Optymalizacji Kontroli Pracy i BudŜetu”. Dział, w którym pracuje mrówka jest teraz smutnym miejscem, gdzie nikt się nie śmieje, za to wszyscy stali się nerwowi... W tym samym czasie cykada przekonała szefa, lwa, co do absolutnej konieczności przeprowadzenia badania klimatycznego środowiska. Przy przeglądzie kosztów funkcjonowania działu mrówki, lew stwierdził, Ŝe produkcja uległa znacznemu zmniejszeniu. Zatrudnił więc sowę, prestiŜowego i znanego konsultanta, by ta przeprowadziła audyt i zaproponowała rozwiązania. Sowa spędziła w dziale trzy miesiące i przygotowała ogromny, wielotomowy raport, kończący się następującym wnioskiem: „W dziale jest przerost zatrudnienia.” Mrówka została zwolniona w pierwszej kolejności. Wybór uzasadniono tym, Ŝe „wykazywała brak motywacji i negatywną postawę”. Bajka od lat krąŜy po komputerach róŜnych firm w formie prezentacji. Ostatni slajd wyjaśnia, Ŝe „wszelkie podobieństwo do rzeczywistości to tylko przypadek”. MoŜna polemizować z tym twierdzeniem. Zdarza się, Ŝe za decyzjami określającymi się jako racjonalne i pragmatyczne, kryje się brak podstawowej mądrości. MoŜna kosztem pracy dla rodziny faktycznie ją zaniedbać; kosztem lepszej organizacji wspólnoty de facto ją rozwalić; kosztem działania apostolskiego osłabić kontakt z Bogiem. Wakacje dają dobrą perspektywę, by ponownie wszystko uporządkować i dowartościować pracę przysłowiowej „mrówki”. 12-07-09 58 46. Codzienność Rewolucja dokonuje się na naszych oczach. Multum zwykłych spraw zmieniają się z dnia na dzień. Radykalnie przekształcają się zajęcia, które przez wieki towarzyszyły ludzkości. Wystarczy pomyśleć o odŜywianiu się, przemieszczaniu lub odpoczynku. W wielu domowych kuchniach nic juŜ się ani nie gotuje, ani pieczy, ani smaŜy. A jeŜeli juŜ, to nie na gazie i nie tak jak dawniej. Wiele wyszukanych potraw to gotowce z marketu. Cenny sprzęt z lat osiemdziesiątych jak np. maszyna do pisania, stał się kuriozalnym zabytkiem. W szybkim tempie znika telefon stacjonarny. Kto wie, czy za nim nie pójdzie do muzeum techniki tradycyjny telewizor? Kilkuminutowym klikaniem moŜna zastąpić chodzenie po urzędach, bankach i sklepach. W Internecie sprawdzamy, gdzie jest nieznana nam ulica, rozkład autobusowy lub najświeŜsze wiadomości. A to prowadzi do tego, Ŝe w wielu domach juŜ dawno nie kupują gazet. Bilet autobusowy z dziurkami od kasownika stał się pamiątką z ubiegłego tysiąclecia… Łatwa dostępność do informacji zmienia styl funkcjonowania podczas odpoczynku. Zbyteczne stały się gruby przewodniki, które pomagały zaplanować oryginalną wycieczkę. Zdjęcia satelitarne pokaŜą dokładnie, co i gdzie moŜna zwiedzić. Nie ruszając się z domu da się „zaliczyć” sławne muzea. Przed pójściem do kina moŜna przeczytać komentarz do filmu, obejrzeć najlepsze fragmenty i w końcu… zostać w domu. JeŜeli ktoś się zacznie interesować konkretnym sportem, łatwo moŜe zdobyć reguły, porady mistrzów, poznać ostatnie nowinki z danego środowiska. Słowem, stać się specjalistą w tejŜe dziedzinie, jakby od lat w niej siedział. Odpowiedni sportowy sprzęt moŜna zakupić na Allegro od tych, którym to zajęcie juŜ się znudziło. Wszechobecne zmiany sprawiły, Ŝe „czar postępu” całkowicie prysł. Dziewiętnastowieczne hasła typu „Ludzkość, Porządek i Postęp” stały się do bólu banalne. A jednak remont kuchni, szybsze łącza internetowe ani przynaleŜność do światowej czołówki numizmatyków nie zaspokoją najgłębszych pragnień ludzkiego serca. Jak mawiał święty Augustyn: „niespokojne będzie ono, dopóki Boga nie odnajdzie”. Wszechmogący Bóg dziś jest tak samo obecny jak w staroŜytności. Świat stworzony przez człowieka ma teŜ w Nim swój początek. To On obdarzył nas iskrą rozumu i sprawnymi rękami. Boga moŜna odnaleźć w zaciszu starej chałupiny jak i w naszpikowanej mikroprocesorami klitce XXI wieku. Wystarczy pokornie i wytrwale Go poszukiwać. 19-07-09 59 47. Ransomware Wirtualny świat zaludnił się „realnymi potworkami”. Laicy nazywają je, bez odróŜniania, wirusami. Są to krótkie programy, które utrudniają pracę uŜytkownika. Warunkiem koniecznym, by program był wirusem, jest jego zdolność samopowielania się. Obecnie większość takich programów to hybrydy wirusa z robakiem. Dość pokaźny rozmiary, kilkadziesiąt lub więcej kilobajtów, bez problemu moŜna ukryć w wielomegabajtowych bibliotekach czy programach. Działanie wirusów jest zróŜnicowane: od kasowania i niszczenia danych przez rozsyłanie spamu i ataki na serwery do kradzieŜy danych. Istnieją inne programy, równieŜ często uwaŜane za wirusy. Działają szkodliwie dla uŜytkownika, ale nie doczepiają się do innych plików. Są to „robaki”: nie atakują obiektów, jedynie się powielają. „Konie trojańskie” z kolei wykonują normalną pracę jak inne programy ,do których się upodabniają (np. do gier komputerowych), ale dodatkowo robią szkodę. „Bomby logiczne”, róŜnią się od „konia trojańskiego” tym, Ŝe ukryte szkodliwe operacje są wykonane po jakimś czasie. „Króliki” lub „bakterie”, replikują się wykładniczo, zamulając procesor. „Fałszywki” to fikcyjne alarmy przed wirusami. Zazwyczaj proszą o przesłanie zawiadomienia do moŜliwie duŜej liczby osób, co jeszcze bardziej go rozpowszechnia i doprowadza do wściekłości osoby, które otrzymują zawiadomienie po raz n-ty. Niedawno pojawiły się „ransomware”. Jest to rodzaj oprogramowania uŜywanego w przestępczości internetowej. Jego działanie polega na wniknięciu do atakowanego komputera i zaszyfrowaniu danych naleŜących do uŜytkownika. Potem program umieszcza w komputerze notatkę. Przestępca pisze w niej, co właściciel cennych plików musi zrobić, aby je odszyfrować. Zwykle internetowy bandyta domaga się przelania pieniędzy na konto w banku elektronicznym i obiecuje, Ŝe w zamian wyśle „klucz” oraz instrukcję, jak odszyfrować zablokowane dane. „Potworki” ze świata wirtualnego są jeszcze jednym dowodem na „dwuznaczne oblicze techniki” jak pisze Benedykt XVI w swej ostatniej encyklice. „Wolność ludzka pozostaje sobą tylko wtedy, gdy na fascynację techniką odpowiada decyzjami będącymi wynikiem odpowiedzialności moralnej. Stąd pilna potrzeba formacji do etycznej odpowiedzialności w posługiwaniu się techniką”. By dostać się do Królestwa Niebieskiego, nie wystarczy sprawnie machać myszką. Trzeba jeszcze mieć „dobrze zaprogramowane serce”. 28-07-09 60 48. Dwie łzy Pieśni króla Alfonsa X Mądrego naleŜą do klasyków literatury hiszpańskiej. Jedna z nich mówi o pewnym przewrotnym człowieku - niebywały szubrawcu, rabusiu i bandycie. Na jego duszy ciąŜyły liczne przestępstwa i ogromne zbrodnie. Kiedy nadeszła starość, przemyślał całe swoje złe Ŝycie. W obliczu sądu przeraził się. Ten, który nigdy nikogo nie bał się, a był postrachem dla wielu, poczuł niepokój. Skierował się do świątobliwego pustelnika Ŝyjącego w górach i błagał go o rozgrzeszenie. Pustelnik zadał mu ostrą pokutę - odbyć pielgrzymkę do Ziemi Świętej, surowy post, powaŜną jałmuŜnę. Rabuś odpowiedział tysiącem wymówek: nie był w stanie odbyć tak długiej podróŜy ani nie miał pieniędzy, Ŝeby rozdawać innym. Święty mąŜ, przyjąwszy wymówki postanowił zmienić mu pokutę. Przynieś mi tę beczułkę pełną wody, a twoje winy zostaną odpuszczone. Nową pokutę szubrawiec ochotnie przyjął. Wyruszył w drogę z beczułką zadowolony, Ŝe moŜe odpokutować za tak niską cenę. Rozpromieniony dotarł do pierwszego źródła, ale szczęście zmieniło się w niepokój, kiedy stwierdził, Ŝe woda z beczułki ucieka przez malutkie szczeliny. Nie mogąc zaczerpnąć ani jednej kropli, sto razy napełniał naczynie i sto razy woda uciekała. Porzuciwszy źródło dotarł do rzeki. Ale i tutaj woda uciekała z beczułki. Legenda zawarta w pieśni mówi, Ŝe tak minęły dwa lata. Ani rzeki, ani źródła, ani jeziora, ani morze, nie mogły powierzyć swoich wód dziurawej beczułce. Im szybciej pokutnik biegł po górach, tym szybciej woda wyciekała z naczynia. Przygnębiony i zmartwiony, nie znalazłszy rozwiązania, postanowił w końcu wrócić na szczyt góry i przedstawić pustelnikowi swoje strapienie. MoŜe Bóg nie chce przebaczyć mu jego grzechów? Pieśń opowiada, Ŝe grzesznik z całego serca błagał Najświętszą Maryję Pannę, by wstawiła się za nim. Kiedy tak się modlił, kilka łez szczerego Ŝalu spłynęło po jego policzkach. Dwie wpadły do beczułki i zdarzył się cud, poniewaŜ napełniła się po brzegi. Adaptacja tego średniowiecznego opowiadanie do naszych warunków unaocznia, Ŝe skrucha nie naleŜy do mocnych stron pewnego siebie człowieka XXI w. Jesteśmy w stanie podjąć pielgrzymkę do Ziemi Świętej, sprawnie i z rozmachem zorganizować kwestę na rzecz potrzebujących, uda się podjąć post w formie wymagającej diety. Stać nas nawet na to, by radykalnie zmienić styl Ŝycie, bo się nam znudziło. Ale czy potrafimy szczerze Ŝałować za grzechy? 2-08-09 61 49. Żółta kartka Sportowe umiłowania Jana Pawła II są powszechnie znane: wycieczki w górach, narty, kajaki, a w młodych latach piłka noŜna. Mniej znane są wypowiedzi Ratzingera co do niechęci do WF w szkole i na studiach. NiezaleŜnie od nastawienia ostatnich papieŜy sport wymaga pewnych cech niezbędnych w Ŝyciu duchowym: wytrwałości, cierpliwości, pokory by po poraŜce podnieść się i rozpocząć na nowo. Natomiast gry zespołowe pomagają w zauwaŜeniu innych osób i liczeniu się z nimi, posłuszeństwie wobec trenera, etc. Z tej przyczyny w tradycji katechetycznej obfite są porównania wzięte ze świata sportu. Wiele z nich nawiązuje do nauczania św. Pawła, który w swych listach uŜywa obrazów z atletyki. Do tych tradycyjnych porównań moŜna wprowadzić współczesne wątki. W wielu sportach „Ŝółta kartka” to sposób upomnienia lub ukarania zawodnika, niekiedy innych osób, za powaŜne naruszenie zasad gry. W piłce noŜnej pokazywana jest teŜ za dyskusje z arbitrem, grę na czas, niesportowe zachowanie. Podczas turniejów piłkarskich obowiązuje zasada, Ŝe gdy zawodnik zdobędzie określoną ilość Ŝółtych kartek, jest automatycznie odsuwany od następnego spotkania. Ferwor gry czasami nie pozwala zawodnikowi dostrzec upomnienia, zreflektować się i zmienić styl gry. Skutkiem tego będzie kolejna kartka, która usuwa go z boiska i turnieju. Emocje mogą równieŜ ponieść sędziego i spowodować brak umiarkowania w sięganiu po kartki. Mundialowy rekord w pokazywaniu Ŝółtych kartek - aŜ szesnaście na jednym meczu - pobił rosyjski arbiter Walentin Iwanow w meczu Portugalia-Holandia na mistrzostwach świata w 2006 r. Z języka sportowego „Ŝółty kartonik” przeszedł do innych Ŝyciowych sytuacji i stał się synonimem upomnienia. I tak małŜonkowie wystawiają sobie Ŝółte kartki, szef wystawia podwładnym a proboszcz wikaremu. TeŜ mówi się o tym, Ŝe sportowa kontuzja po pięćdziesiątce, drobna stłuczka, osłabienie zdrowotne, pełnią funkcje „Ŝółtej kartki” od Pana Boga, by zwolnić tempo, zadbać o zdrowie i być bardziej roztropnym. Niestety, w Ŝyciu nie zawsze idziemy najlepszą drogą, a do tego nikt nie moŜe być sędzią we własnych sprawach. Dochodzi jeszcze ferwor „Ŝyciowej gry”, który jeszcze bardziej utrudnia przyjmowanie ostrzeŜeń. Głupotą jest niezauwaŜanie lub zapominanie o juŜ zaliczonych Ŝółtych kartkach. Taki brak rozsądku i zaślepienie wystawia nieodwracalny rachunek - zejście z boiska, czyli „czerwoną kartkę”. 9-08-09 62 50. Niespłacony kredyt Poruszająca jest opowieść, chociaŜ nieco staroświecka, o biednej wdowie, która zarabiała na Ŝycie praniem. Kiedyś, gdy młodsze dziecko zachorowało, poprosiła starszego syna, aby się zaopiekował bratem. Chłopak wykonał polecenie, ale stracił drobne zarobki, które przynosiło mu roznoszenie gazet, czuł się rozgoryczony i wypisał matce następujący rachunek: pilnowanie dzieciaka – 1 zł, gotowanie obiadu – 1 zł, stracone zarobki – 2 zł. Razem – 4 zł. Matka po powrocie zastała dzieci śpiące, a na stole rachuneczek. Usiadła więc i na odwrocie napisała: za to, Ŝe cię urodziłam – „nic”. Za to, Ŝe cię karmiłam i pielęgnowałam – „nic”. Za to, Ŝe dla ciebie pracuję – „nic”. Za moją miłość – „nic”. Razem – „nic”. I dziś znajdzie się wiele ofiarnych matek (np. felietonistki z „Idziemy”), o których moŜna by napisać współczesną wersję opowieści z budującym pointą. Pluralistyczny świat dostarcza teŜ innych scenariuszy, mniej przykładnych. MoŜliwe, Ŝe matka, Ŝyje z renty i zajęta jest głównie sobą. Przez głowę, by jej nie przeszło poprosić o pomoc starszego syna; a jeŜeli juŜ, to ten, by zaczął od negocjacji nad wynagrodzeniem w zamian za proszoną usługę. Ciekawe, czy taką matkę, stać by było na napisanie kilka „nic”, za wszystko, co w Ŝyciu zrobiła dla swych dzieci. Niestety, do „stylu nowoczesnego” naleŜy prowadzenie dokładnej buchalterii, wystawianie faktur za to, co naszym zdaniem robimy dla innych i częste przypominanie, ile to oni nam zawdzięczają. Takie nastawienie erozjonuje solidarność przyczyniając się do atomizacji społeczeństwa. Pamięć o tym, Ŝe to my mamy wielki kredyt do spłacenia wobec Boga i bliźniego pomoŜe nam wyjść poza „egoistyczną rachunkowość”. Na pierwszym etapie Ŝycia bez wyjątku dla kaŜdego człowieka niezbędna była bezinteresowność innych: od poczęcia poprzez długie lata uczenia się i wzrastania. Dług wdzięczności wtedy zaciągnięty pozostaje na zawsze i nie da się go spłacić. Wdzięczność cechuje się właśnie tym, Ŝe nie moŜna jej zamknąć – ona trwa. Zostawia poczucie nieopłacenia za to, co się otrzymało, a jednocześnie mobilizuje do obdarzania innych. Dzieci nie rewanŜują się rodzicom, ale oddadzą następnym pokoleniom. Uczniowie nie rewanŜują się nauczycielom. JeŜeli rzeczywiście czegoś się nauczyli, mogą to przekazać dalej. A saldo kaŜdemu zbilansuje Bóg, gdy po śmierci, powie: „wszystko, co uczyniłeś dla tych najmniejszych, dla Mnie uczyniłeś”. 18-08-09 51. Słupki RóŜnorodność sama w sobie jest wartością. Przyroda charakteryzuje się pluralizmem rozwiązań przy zachowaniu zadziwiającej harmonii. W świecie nie panuje chaos. Ta 63 harmonia pozwala mówić o racjonalności świata, o prawidłowości w rozwoju, o normalności jako o odniesienie do jakiejś ukrytej normy. Tego naturalnego porządku stale doświadczamy. Gdy na przykład po intensywnym treningu boli nas wszystko, nie panikujemy, „to normalna rzecz” - mówimy. Gdy ten sam ból pojawi się bez znanej przyczyny, biegniemy do lekarza. On sprawdza czy wszystko jest w normie. Gdy jakieś wskaźnik okaŜe się niepokojący, podejmie leczenie. Analogicznie moŜna mówić o prawidłowym zachowaniu człowieka. Czyny, które odchylają się od normy, powinny być prostowane zewnętrznym działaniem. Dlatego przez wieki prawo ustanowione odnosiło się do natury człowieka. Równocześnie pełniło funkcje wychowawczą wskazując, jakich zachowań oczekuje się od jednostki. Dla zwykłego człowieka dobre jest wszystko to, co dozwolone przez prawo. Dochodzi jeszcze moc prawa. Trudno sobie wyobraŜać dobrowolne płacenie podatków, gdyby nie było urzędu ścigania. Jeszcze trudniej o przestrzegania limitów szybkości przez kierowców bez policji i systemów radarowych. Ostatnio powoływanie się na prawo naturalne przedstawia się jako gwałcenie swobody człowieka. Nie moŜna nic nikomu prawem narzucać! Częściowo takie myślenie moŜe wynikać z naduŜyć władzy. Doszliśmy jednak do tego, Ŝe w imię tolerancji wprowadza się „dyktaturę słupków”. Badania opinii publicznej jednostronnie decydują, co jest prawe, co powinny sankcjonować „paragrafy”. Mechanizmy demokracji prowadzą ustawodawców do słuŜalczego wpatrywania się w te słupki. Sprawność polityczna często sprowadza się do umiejętności dostosowywanie głoszonej opinii do oczekiwań społeczeństwa: jakie opinię muszę głosić, aby moja popularność wzrosła? Skoro rzeczy tak się mają, powierzony przez Jezusa zadanie ewangelizacyjne trzeba przełoŜyć na „idźcie na cały świat i zmieniajcie słupki”. Obrona Ŝycia, rodziny, moralności publicznej, szacunku dla religii wymaga odwaŜnego wpływania na opinię publiczną. A to nie jest w gestii „specjalistów od pisania ustaw”, lecz w rękach kaŜdego obywatela. W społeczeństwie pluralistycznym konieczny jest, by chrześcijanie „się ujawnili”. Normalną rzeczą jest, by sól zaznaczała swą obecność, nadając smak otoczeniu. W ten sposób zatrzymamy szerzący się chaos zboczeń. 23-08-09 52. Złote ziarenka Szedłem Ŝebrząc od domu do domu drogą wiejską, kiedy złota karoca ukazała się w oddali jak w cudownym śnie. Zastanawiałem się, kim jest ten Król nad wszystkimi królami? 64 Zaświtały mi wielkie nadzieje i zdawało mi się, Ŝe moje złe dni skończyły się. Stałem, oczekując, Ŝe otrzymam nieproszoną jałmuŜnę i bogactwo poruczone na wszystkie strony w kurzu. Karoca zatrzymała się przy mnie. Obdarzyłeś mnie spojrzeniem pełnym uśmiechem. Poczułem, Ŝe wreszcie nadeszło szczęście mojego Ŝycia. Wtedy Ty nagle wyciągnąłeś swą rękę i spytałeś: - „CóŜ ty mi moŜesz dać?” Ach, jakiŜ to był królewski Ŝart! Otworzyłeś swą dłoń przed Ŝebrakiem, aby jego go poprosić! Byłem zmieszany i stałem niezdecydowany, a potem powoli wyjąłem z mej Ŝebraczej torby najmniejsze ziarenko zboŜa i dałem ci je. Ale jakiŜ było moje zdumienie, kiedy pod koniec dnia, wysypując na podłogę zawartość torby, znalazłem malutkie ziarenko złota w nędznej kupce zboŜa! Gorzko zapłakałem i Ŝałowałem, Ŝe nie miałem hojnego serca, by oddać Ci wszystko, co posiadałem. Opowiadanie hinduskiego poety Rabindranath Tagore zawiera podstawowy chrześcijańskie przesłanie: dawać! Pod wieczór Ŝycia będzie za późno na hojność. Wtedy juŜ tylko pozostaną łzy skruchy. Człowiekowi nie łatwo przychodzi dawać. Pieniądz jest jakby streszczeniem przywiązań materialnych. Zazwyczaj opanowuje dyskretnie, lecz wcale nie mniej skutecznie. Jeśli choć trochę się zapomnimy zaczyna wyznaczać kierunek Ŝycia, choć wcale tego nie zamierzaliśmy. Społeczeństwo w którym Ŝyjemy uwaŜa za rzecz normalną, Ŝe jedynym horyzontem Ŝycia jest więcej mieć i lepiej Ŝyć. Faktycznie moŜemy poświęcić cały wysiłek, rok po roku, na pogoń za dobrami materialnymi, jedno za drugim: lepsza praca, samochód, dom, podróŜy... i kiedy przyjdzie koniec, zauwaŜymy się, Ŝe zabrakło czasu na dawanie siebie w innych odcinkach, które teoretycznie akceptowało się jako waŜniejsze: relacje z Bogiem, Ŝycie rodzinne, przyjaźń, kultura. Czas szkoły i studiów szybko i bezpowrotnie mija. Czego nie zrobi się wtedy dla kolegów, trudno nadrobić. Czas przebywania w domu rodziców teŜ w przeszłość ucieka. Czas, gdy mogą przyjść na świat dzieci, niejednemu małŜeństwu minął zanim się zorientowali, Ŝe kaŜdy dziecko to BoŜy dar. Czas tych wakacji teŜ nam przeminął… CóŜeśmy zrobili dobrego dla innych? Ile ziarenek, w naszej „Ŝebraczej torbie”, przemieniły się dzięki naszej hojności, w szczere złoto? 7-09-09 53. Logistyka Początek września jest jak pierwsza strona szkolnych zeszytów. Nawet ślamazara stara się ją schludnie spisać. Na dalszych kartkach róŜnie bywa: kleksy, ślady keczupu po śniadaniu, moŜe nawet dziura na wylot, bo maluch niecierpliwie przyśpieszył mazanie, 65 zwilŜając śliną gumkę. NiezaleŜnie od stopnia zadowolenia z wakacji, powrót do codziennych wezwań ma jednak swój urok. Być moŜe sekretu tego przypływu entuzjazmu trzeba szukać właśnie w młodzieŜy maszerującej do szkoły i podejmującej przeróŜny zajęcia, bo ich Ŝyciowa energia udziela się starszym. Początek roku szkolnego i powrót do pracy niesie teŜ dreszczyk doświadczenia niezmiernego skomplikowania Ŝycia. Teraz dzięki nowoczesności w e-Ŝyciu wszystko niby ma być łatwe, proste i szybkie. Sprawnie dojechać korzystając z GPSu, zakupić przez Internet nowy podręczniki dla dzieci, SMS-em potwierdzić uczestnictwo na umówionym przed wakacjami spotkaniu. Natomiast w realu zdarza się nieoczekiwany korek, nie da się z kimś skontaktować, ktoś coś zawalił, czegoś w lipcu nie zapłaciliśmy i na samochodzie mamy blokadę za parkowanie w nieodpowiednim miejscu. JeŜeli Darwin ma rację, to XXI wiek przetrwa tylko „homo-logistycus”. To znaczy specjalista od „procesu planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego przepływu surowców, materiałów, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu maksymalizacji oczekiwań”. Działania logistyczne, jak moŜna wyczytać w podręcznikach, obejmują niemal wszystko: „obsługę klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, czynności reparacyjne i zaopatrywanie w części, lokalizację zakładów produkcyjnych i składów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, transport i składowanie”. W tych opisach nietrudno odnaleźć siebie samego. KaŜdy dzień składa się z przeróŜnych spraw, które trzeba sprawdzić, wykonać, zapisać, przekazać, dopilnować, zakończyć. Zaniedbanie tych działań grozi zrobienie nieodwracalnych tyłów, utratą pracy, konfliktami domowymi a czasami kontaktem z wymiarem sprawiedliwości. Logistyka rządzi się twardym prawem - nie potrafisz, odpadasz! Jako zasada Ŝyciowa dla jednostki i wspólnoty jest daleko niewystarczająca, ponadto prowadzi szybko do „powakacyjnych depresji”. Uczeń Chrystusa ze spokojem i radością powinien szukać „maksymalizacji miłości”. Przy eschatologicznej kasie z takiej logistyki zostaniemy rozliczeni. 6-IX-09 66 54. Gracja Przyroda raz jeszcze zadziwia epifanią kreatywności. Złota polska jesień fascynuje bogactwem barw i kształtów, oryginalnymi kompozycjami drzew, krzewów, łąk i pół. Do tego magią światła jesiennego. W takiej scenerii toczy się Ŝycie człowieka - nasze Ŝycie. Wezwania Ŝyciowe obfitują w róŜnorodności. Niby takie same sprawy dla wszystkich, a moŜna być świętym, przeciętniakiem lub łobuzem. Wszystko zaleŜy od łaski BoŜej i wolnej woli człowieka, od umiejętności „zarządzania” własnym Ŝyciem. Zdolność mądrego prowadzenia się to nauka o cnotach. Niestety, słowo „cnota” nie przekazuje bogactwa zawartego w nim pojęcia. Chodzi bardziej o nawyki optymalnego wyboru, a nie o unikanie zła, z czym słowo cnota powszechnie się kojarzy. Chodzi o aktywne dyspozycje dawania z siebie tego, co najlepsze. Dzięki tym sprawnościom zachowanie staje się spójne w harmonii intencji, emocji i czynów. Takie Ŝyciowe umiejętności zapewniają łatwość, pewność i radość w moralnej prawości. Człowiek cnotliwy to ten, który dobrowolnie czyni dobro, a w dodatku z tego czerpie szczęście. Dla wielu heroiczność cnót to rodzaj tresury, „zaprogramowania na dobro” niczym bezduszny cyborg. Obawiają się, Ŝe dąŜenie do świętości grozi przestawieni Ŝyciowego odbiornika na tryb „czarno-białe”, usunięciem wielobarwności ludzkich wyborów. Widzą w wymaganiach Ŝycia chrześcijańskiego zniewalające stereotypy, skazujących człowiek na chodzenie tylko po wydeptanych ścieŜkach z powodu panicznego lęku wobec alternatywnych rozwiązań. Zarzucają chrześcijańskiej ascetyce lęk wobec kulturowych zmian i ukrywanie tych kompleksów pod płaszczem tradycji. Dla skuteczności naszego apostolstwa warto szukać odpowiedniego języka, by pokazywać bogactwo Ŝycia chrześcijańskiego. Łaciński słowo „gracia” moŜna przetłumaczyć jako łaska, ale teŜ jako gracja. „Nasze Westerplatte”, codzienna walka o świętość, jest fascynująco piękna i róŜnobarwna. Uczmy się od pewnych środowisk troski o dobre skojarzenia uŜywanych przez nie słów: mniejszości, tolerancja, otwartość, etc. Pokazujmy i my, jak odpowiedź na BoŜe powołanie prowadzi do spełnienia wszelkich szlachetnych aspiracji. Łaska BoŜa nie jest sztywnym gorsetem, jest niezmiernie kreatywna w zachowaniach ludzkich. Działa w najgłębszych pokładach ludzkiej natury. Od wewnątrz zmienia człowieka, by w zewnętrznym swobodnym działaniu okazywał „obraz i podobieństwo” Boga. A On jest twórcą piękna i Samym Pięknym. 13-IX-09 67 55. Kontekst Ile razy taka historia się wydarzyła na naszych oczach? Dziennikarz dobrze się przygotował na poranna audycję przy kawie. Zaproszony gość powiedział do mikrofonu o jedno zdanie za duŜo. W pełnej wersji zostało ono szybko umieszczone na internetowej stronie radia. Na tej samej stronie zawieszono wersję okrojoną w formacie mp3 łatwa do rozpowszechniania w sieci wśród znajomych. Zdanie nabrało własnego Ŝycia poza śniadaniowym kontekstem. Na tej samej radiowej stronie pojawił się zgrabny komentarz z kilkoma cytatami z rozmowy i chwytliwym tytułem. JuŜ tego poranka dziennikarzy na swych blogach testowali temat. Zadziałało, a konsultowani eksperci chętnie się wypowiadali. Od razu stacje telewizyjne informujące non-stop nakręcają kilka newsów w tak istotnej sprawie. Wypowiadają się znane osoby. Specjalistom, których jeszcze nie konsultowano, co sądzą o całej aferze, „pęka wątroba” z zazdrości wobec tych, którzy juŜ są w mediach. Robią wszystko, by ich wypowiedź przynajmniej trafiła do gazet następnego dnia. Sprawa dojrzewa, by dzienniki oceniły sprawę jako powaŜny spór. Następnego dnia przy porannych programach radiowych juŜ dyskusja toczy się na wiele głosów. Redakcje tygodników zastanawiają się, czy dać temat na okładkę. Być moŜe „bezcenne wypowiedź” ukierunkuje publiczną dyskusję na cały miesiąc lub kwartał. Dziś w świecie mediów moŜna zastosować teorią chaosu, według której machnięcie skrzydełkami motylka na jednej półkuli ziemi moŜe sprowokować tajfun na drugim końcu świata. Opisany obraz charakteryzuje czasy postmodernistyczne. Bunt wobec mitów nowoczesności - racjonalizmu, postępu, wielkich narracji ideologicznych - doprowadził do wątłej myśli i wyczerpanego dyskursu. Mówi się o post-metafizyce: waŜne to, co róŜne, rozproszony, niepowtarzalne. Wobec klasycznego sposobu myślenia pojawia się zarzut dwuczłonowości: przedmiot-podmiot; rzeczywistość-obraz; rozum-natura, prawda-fałsz. Są one tylko systemami gier lingwistycznych tworzący zhierarchizowany świat opresji. W sposób szczególny trzeba porzucić religijną metanarrację świata. Postmodernistyczny sposób myślenia swoim zachwytem wobec róŜności nie jest w stanie naprawdę nikogo zafascynować. Bezsens męczy i przygnębia. Człowiek szuka swego metakontekstu - jest nim Bóg jako Stwórca i cel Ŝycia. Szczęście tylko odnajduje się na drodze powrotu do domu Ojca. Dobra nowina to taka, Ŝe ta Droga ma na imię - Jezus Chrystus. 20-IX-09 68 56. Wybór Dar wolności wynosi człowieka ponad inne istoty. Ale, o jakiej wolności mówimy? Wolność nie sprowadza się do samej moŜliwości dokonywania wyborów. KaŜde zwierzę potrafi wybierać. Małpa, na przykład, wybiera pomiędzy bananem a melonem, bieganiem lub leŜeniem. Komputer teŜ potrafi dokonać wyborów przekraczających oprogramowanie. Coraz częściej maszyny „uczą się” optymalizować wybory na zasadzie próby i błędu. Zwierzę dokonuje wyboru w ramach swego instynktu, maszyna natomiast w ramach zasobu pamięci. Jednak ani zwierzę ani maszyna, nie są wolni tak jak człowiek. RóŜnica wynika z tego, Ŝe człowiek posiada duszę duchową, dzięki niej wybory dokonuje na innej płaszczyźnie. Człowiek moŜe odróŜniać stopnie dobra i wybierać to najwyŜsze. Na tej duchowej otwartości opiera się godność człowieka. Materialistyczne podejście nie jest w stanie uzasadnić godności człowieka. Dlaczego muszę szanować drugiego człowieka, gdy on ogranicza moją wolność wyboru? Dlaczego być wiernym wobec podjętych zobowiązań, gdy inna droga Ŝyciowa okazuje się bardziej atrakcyjna? Współczesna kultura przyznaje wielkie znaczenie wolności, zarazem radykalnie tę wolność ogranicza zaprzeczając duchową naturę człowieka. Dyscypliny naukowe określane wspólnym mianem „nauk o człowieku” zwróciły uwagę na uwarunkowania natury psychologicznej i społecznej, które wpływają na sposób, w jaki człowiek korzysta z wolności. Trzeba jednak pamiętać, Ŝe pierwszą wolnością to „wolnością-od” słabości. Św. Augustyn nauczał, Ŝe polega ona na niepopełnianiu przestępstw takich jak zabójstwo, cudzołóstwo, rozpusta, kradzieŜ, oszustwo, świętokradztwo i tym podobne. Gdy człowiek zaczyna unikać tych przestępstw, zaczyna podnosić wzrok ku wolności, ale jest to dopiero początek wolności, a nie doskonała wolność. Uczeń Chrystusa wie, iŜ jego powołanie jest powołaniem do wolności. Prawo BoŜe nie umniejsza zatem, a tym bardziej nie eliminuje wolności człowieka, przeciwnie — jest jej gwarancją i sprzyja jej rozwojowi. Wolność została nam dana, by wzrastać i stawać się lepszymi, jest „wolnością-dla” dla Miłości. Wolność człowieka nie jest „wolnością-dla” maksymalizacji konsumpcji z oferty Ŝycia. Dobre wybory doskonalą wybierającego; jest to moŜliwy tylko w ramach prawdziwego rozeznania dobra. Wybory zbogacają człowieka, gdy poznaje Prawdę i nie daje się omamić reklamą diabła: „Będziecie jak Bóg”, będziecie jak On decydować, co jest dobre. 27-IX-09 69 57. Kamery Na szczycie wielu zabytkowych ołtarzy moŜna znaleźć trójkąt z wielkim okiem wewnątrz. W ikonografii XVIII-wiecznej był to symbol BoŜej Opatrzności. Wierzący człowiek widział w tym oku znak BoŜej wszechwiedzy, bo „omnia nuda et aperta ante oculos eius”. Czyli - wszystko jest odkryte przed oczami Tego, któremu musimy zdać rachunek, jak czytamy w liście do Hebrajczyków. Tamten trójkąt przypominał o tym, Ŝe nawet gdy ludzie nie widzą, Bóg wszystko widzi. Zachęcał do słuchania głosu sumienia, uświadamiał, Ŝe chociaŜ sumienie moŜna zagłuszyć, sprawiedliwość BoŜa wszędzie człowieka dosięgnie. Równocześnie Bóg dostrzega ukryte dobre uczynki, ofiarność, którą świat nie zawsze dostrzega i docenia. Trzykrotnie czytamy o tym w Ewangelii Mateusza: „Bóg, twój Ojciec, który widzi w ukryciu, wynagrodzi tobie”. W czasach, gdy wielu nie zawraca sobie głowy sądem Boga, ani sumienie nic im nie wyrzuca, oko Opatrzności zostało zastąpione przez inne oko, oko kamery. NiemalŜe non stop, mniej lub bardziej jawnie, kamery monitorują obywatela XXI wieku, niczym Wielki Brat z powieści Orwella. Obecność kamery wzbudza szacunek, moŜe bardziej niŜ kiedyś oko Pana Boga. Do tego stopnia, Ŝe wystarczy atrapa kamery, by i tak pełniła swe kontrolne funkcje. Jaki kierowca nie zmniejszy szybkości, gdy widzi prawdziwą lub fikcyjną kamerę? Jaki chuligan pozwoli sobie na wybryk, gdy śledzi go kilka kamer? Kto nie obawia się kompromitujących nagrań umieszczonych w Internecie? Oko kamer filmowych lub telewizyjnych natomiast działa nieco inaczej. Nie zawsze straszy, bowiem takŜe mobilizuje. W ich obecności ludzi uśmiechają się, mądrze się wypowiadają, prezentują swą najlepszą stronę. W XIX wieku trójkąt z okiem był teŜ stosowany przez towarzystwa deistyczne. Za ich przyczyną pojawiał się na elewacjach budynków, banknotach lub flagach. Odnosił się do Boga jako NajwyŜszej Istoty, Wielkiego Budowniczego - ale niekoniecznie do chrześcijańskiego Boga. Być moŜe z tej przyczyny lub by unikać skojarzenia Boga z nieustannym kontrolowaniem swych stworzeń, w ikonografii chrześcijańskiej rzadko dziś się korzysta z tego znaku. Spojrzenie BoŜe jest spojrzenie sprawiedliwego i miłującego Ojca zachęcającego swych dzieci do pokazania się w najlepszym świetle. Stała świadomość tego spojrzenia, wyobraŜanie sobie, Ŝe nikt inny na nas nie patrzy prócz Boga ułatwi nam trudy i upokorzenia, jakie znosimy i pomoŜe czynić to, co Bóg chce i tak jak On tego chce. Chodzi o to, by pięknie grać naszą rolę dla najlepszego widza. 4-X-09 70 58. Stłuczona szyba Zaśmiecony teren nie skłania do troski o czystość. Nieład i niechlujstwo zachęcają do kolejnych zaniedbań. Z zachowaniem ludzi dzieje się coś podobnego. Wykroczenie pociąga za sobą kolejne wykroczenie, przestępstwo kolejne przestępstwo - „abyssus abyssum invocat”, głębia przezywa głębię - czytamy w Piśmie Świętym. Fachowcy od bezpieczeństwa publicznego wypracowali pojęcie „syndromu stłuczonej szyby”. JeŜeli w odpowiedniej porze nie usunie się skutków jednego aktu wandalizmu, ośmiela to chuliganów do wypróbowania kolejnych „numerów”. Specjaliści od bezpieczeństwa publicznego powołują się na metodę sprawdzonej w Nowym Jorku: zwalczać przestępstwa poprzez ostre karanie najdrobniejszych wykroczeń. Metoda została określona jako zasada „zero tolerancji”. Na przykład ścisła kontrola biletów w metrze zaowocowała tym, Ŝe pozwoliła zatrzymać wiele ludzi noszących bez odpowiedniego pozwolenia ostrą broń. Wypracowana baza danych gapowiczów róŜnej maści okazała się niezmiernie poŜyteczna do wyselekcjonowania z niej prawdziwych przestępców. Nie dlatego, Ŝe wszyscy jeŜdŜący bez biletów nimi byli. Ale liczący się mafioso, jeŜeli juŜ korzystał z transportu publicznego, to przecieŜ nie będzie się martwił o jakiś opłacenie bileciku… Gdy myślimy o naszych słabościach, wspominamy o Jezusie pełnym miłosierdzia wobec ludzkiej nędzy - naszej nędzy! Dobrze, Ŝe tak rozumujemy, BoŜa dobroć jest w samym centrum dobrej nowiny. Kościół przecieŜ nie został załoŜony w celu ścigania przestępstw, apostołowie nie stanowili rodzaju moralnej policji. Niemniej jednak wobec obłudników Jezus uŜywa ostrego języka. A to dlatego, Ŝe błąd obłudnika potrzebuje właśnie takiego „nietolerancyjnego miłosierdzia”. Podobnie mocnych obrazów uŜywa Jezus, gdy zachęca swych uczniów, by nie popadali w rodzaj obłudy, oszustwa wobec siebie samego, przyzwalając na okazję do grzechu. „Jeśli twoja ręka jest dla ciebie powodem grzechu, odetnij ją… I jeśli twoja noga jest dla ciebie powodem grzechu, odetnij ją… Jeśli twoje oko jest dla ciebie powodem grzechu, wyłup je…”. Święci dobrze rozumieli zbawczą moc metody „zero tolerancji”. Posiadali oni rodzaj wstrętu do grzechu i nie owijali sprawy w bawełnę, gdy piętnowania okazje z nim związane. Miłość do Boga prowadziła ich do unikania wszelkiego kombinatorstwa w najgłębszych pokładach serca. Dzięki takiej postawie byli nietolerancyjni wobec własnych uchybień, a wyrozumiali wobec innych. 11-X-09 71 59. Kiepski interes Zamienił stryjek siekierkę na kijek. Trzeba pamiętać, Ŝe przysłowiowy stryjek Ŝył dawno temu, w ubiegłym tysiącleciu. Wtedy głupota nie dysponowała taką paletą ekspresji jak dziś. Kontynuując rodzinną tradycję, bratanek stryjka, lub jego syn, zamienia prawdziwy majątek na zakup wirtualnego miecza do gry „Metina”, na stację bojową z „Star Wars”, lub na kruszywo do „Ogame”. Nie brakowało bratankowi pola do popisu, czego fantazja zapragnęła mógł natychmiast dokonać w wirtualnym świecie. Jego stryjek mocno pracował w „realu” i zapisał bogaty CV. Bratanek skoncentrował swój wysiłek na wirtualnej karierze. W Gimnazjum większość czasu poświęcił na grę MotoGP05. Zaczął od bycia nieznanym kierowcą, wtedy mógł jeździć tylko w najniŜszej klasie. Za wygrane wyścigi zdobywał punkty, które umoŜliwiały mu udoskonalenia maszyny i dostęp do nowych torów i rozgrywki w wyŜszej klasie. Tak doszedł do samego szczytu wyścigów motocyklowych. Został mistrzem świata! Zajęło mu to ponad 500 godzin. W Liceum przerzucił się na FIFA07, gdzie został sławnym trenerem, dzięki doświadczeniu zajęło mu to tylko 400 godzin. Studia nieco mu się przedłuŜają. Musiał podjąć pracę. Tam nie moŜe się doczekać powrotu do domu, by dalej spokojnie grać online bez obawy wykrycia przez szefa. Zamienił bratanek „real” na „online” - prawdziwe Ŝycie, na sztuczną cyberprzestrzeń. Benedykt w „Caritas in Veritate” ostrzega przed mentalnością technicystyczą prowadzącą do utoŜsamiania prawdy z rzeczą moŜliwą do zrobienia. Czyli nikt nie powinien nikomu zabraniać realizacji i poŜądania tego, co wykonywalne. Pokolenie e-człowieka wydaje się iść jeszcze dalej. To, co moŜliwe w wirtualnym świecie, staje się dominującą przestrzenią Ŝycia. Tam moŜna dostarczać sobie przeŜyć, które w rzeczywistym świecie są nieosiągalne. Tam moŜna naprawdę być „kimś”. Nałogowy gracz często próbuje wirtualne doświadczenia przełoŜyć na szary realny świat, wymaga od niego podobnych intensywnych doznań. Jednocześnie zaczyna doświadczać „bólu świata realnego” i jeszcze bardziej ucieka w cyberprzestrzeń. Paradoksalnie ma poczucie, Ŝe sam ma bogate Ŝycie społeczne oczywiście jedynie na poziomie wirtualny, bo łącza internetowy są mało kompatybilne z tradycyjnym otoczeniem: rodziną, środowiskiem pracy, przyjaciółmi. Ojciec Święty w Encyklice wzywa do „odzyskania prawdziwego sensu wolności”. Trzeba uwolnić się od „wirtualnego cielca”, a jeŜeli to konieczne, zastosować drastyczną metodę MojŜesza, który „porwawszy cielca, spalił w ogniu, starł na proch, rozsypał w wodzie i kazał ją pić Izraelitom”. 18-X-09 72 60. Gifty i gifciki Na szalenie konkurencyjnym rynku jakość towaru nie wystarczy do sukcesu. Niełatwo przebić się przez wielość podobnych ofert, dlatego producenci nie szczędzą pieniędzy na marketing. Zazwyczaj ostateczny wybór konsumenta wcale nie wynika z samego towaru. Specjaliści od sprzedaŜy wiedzą o tym dobrze i dlatego pracują na wszystkich moŜliwych frontach. Z jednej strony odpowiednia reklama działającej na uczucia, pamięć i skojarzenia. Potem opakowania produktu: sprytne rozwiązania, przemyślane kształty, zadbana fantazyjna grafika. MoŜna powiedzieć, Ŝe w ostatnich dziesięcioleciach dokonała się w tej dziedzinie cicha rewolucja. Sztuki juŜ nie trzeba poszukiwać wyłącznie na wernisaŜach i wystawach, jest w zasięgu ręki w pięknych i estetycznych opakowaniach towaru codziennego uŜytku. Do tego dochodzą róŜne gratisy, bonusy, promocje - po prostu zniŜki. Konsument nie wie, dlaczego akurat producent ofiaruje mu 50% gratis za tę samą cenę. Zazwyczaj niewiele nad tym się juŜ zastanawia skoro konkurencyjny towar ma podwójne opakowanie za podobną cenę. Zwykłą są juŜ rzeczą przeróŜne dodatki: prezenty, gifty lub gifciki. Często są one cenniejsze niŜ poszukiwany towar, który nieraz kupuje się właśnie dla tego dodatku. Jest to rodzaj świecidełek, niczym przynęta, aby wziąć tę towar bez refleksji czy akurat jest on nam konieczny. Przodują pod tym względem gazety i czasopisma. Wydaje się, Ŝe niektóre tylko z tego powodu jeszcze się trzymają na rynku. Gdyby nie te wszystkie dodatki z dynozauriami, instrukcjami o Excelu, egzaminem do prawy jazdy lub nagraniami z Gorzkimi śalami, to pewno dawno te periodyki by upadły. W ostateczności dokonał się pewien przerost marketingu nad treścią. Opakowanie i dodatki stały się waŜniejszy niŜ sam produkt. RównieŜ Dobra Nowina dociera do nas w opakowaniu ludzkiego przekazu. W pewnym sensie powinniśmy się cieszyć, gdy dostrzegamy słabości tego opakowania. Ograniczenia ludzi Kościoła odsyłają nas do tego, co naprawdę istotne. Zatrzymywanie się na „przekazującym” świadczą o niezrozumieniu, co wchodzi w grę w tym „przekazie”. A chodzi, ni mniej ni więcej, o dostęp do samego Boga śywego. MoŜna parafrazować Blaise’a Pascala i powiedzieć, Ŝe „BoŜy marketing” polega na tym, by na tyle się okazywać w opakowaniu, abyśmy mogli do niego dotrzeć - i na tyle się ukrywa pod tym opakowaniem byśmy nie zatrzymali się na pozorach i szukali Jego samego. A nie jakiś nieistotnych dodatków. 25-X-09 61. Zasięg Wi-Fi wzbudził apetyt na bezprzewodowy świat. Kabel zasilenia jest ostatnim reliktem „ery przewodowej”. Pora juŜ, by wysłać go do muzeum techniki. Od kilku lat 73 naukowcy pracują nad technologią umoŜliwiającą zdalne zasilanie. Wszystko wskazuje na to, Ŝe zjawisko rezonansu pozwoli na ten milowy krok: pozbycie się przewodowej pępowiny. Zestaw będzie się składał z dwóch anten - nadającej i odbierającej. Gdy anteny mają tę samą częstotliwość rezonansową, mogą stosunkowo efektywnie przesyłać między sobą energię. Co najwaŜniejsze, pole magnetyczne nie wpływa na ludzkie ciało tak jak pole elektryczne. Istotne jest teŜ fakt, Ŝe transmisja energii nie blokuje innych urządzeń. Antenę emitującą moŜna ukryć za ścianą, pod podłogą, pod biurkiem lub w monitorach. Anteny te z oddali ładowałyby telefony komórkowe, laptopy, cyfrowe aparaty i inne urządzenia do tego dostosowane. Prorocy nowych technologii zapowiadają rychłą śmierć wymiennych baterii, co niezmiernie ucieszyłoby ekologów i pozwoliłoby na dotację dla nowego sprzętu z odpowiednich funduszów. Bezprzewodowość bynajmniej nie oznacza autonomii. WciąŜ jest źródło i odbiorca. Zawsze chodzi o przekaz - energii lub informacji. Takie są realia tego świata. Taka jest teŜ prawda o człowieku. Bez Boga, źródła śycia, człowiek więdnie. Bóg w swej dobroci stał się Manną dla zasilania człowieka podczas jego wygnania na pustynię świata. Obecność Jezusa w Eucharystii ma na celu zasilać duszę człowieka nie tylko drogą pokarmu, ale takŜe poprzez bliskość. Człowiek, gdy jest odpowiednio nastrojony, w obszarze tej tajemnicy wchodzi w rezonans i zostaje mu przekazana BoŜa energia - łaska uświęcająca. Pięknie o tym pisał Sługa BoŜy Jan Paweł II w jednej ze swych wspomnieniowych ksiąŜek. „Jestem przekonany, Ŝe kaplica to miejsce, z którego pochodzi szczególne natchnienie. To ogromny przywilej móc mieszkać i pracować w przestrzeni tej Obecności. Przyciągająca Obecność - niczym potęŜny magnes. Jednak nie zawsze konieczne jest fizyczne przyjście do kaplicy, Ŝeby duchowo wejść w przestrzeń Najświętszego Sakramentu”. Telefony komórkowe, bezprzewodowy Internet (Wi-Fi), zdalne zasilanie uwraŜliwiają na miejsce pobytu. Nie wystarczy mieć odpowiedni sprzęt, trzeba jeszcze poruszać się w przestrzeni zasięgu. Częste nawiedzanie Przenajświętszego Sakramentu jest wyrazem wiary w to, Ŝe On jest źródłem Ŝycia i dlatego szukamy miejsca optymalnego zasięgu. BoŜa energia promieniuje z Tabernakulum. 1-XI-09 62. HI-END Wierność w terminologii uŜywanej dla sprzętu elektronicznego to synonim jakości. Na przykład w urządzeniach muzycznych „high fidelity” (ang. wysoka wierność), określają parametry dokładności odtwarzania oryginalnego dźwięku. Płyta gramofonowa, taśma 74 magnetofonowa, CD, układy scalone i hologramy dźwiękowe są to kolejne kroki na drodze rozwoju tegoŜ rynku. Na takich nośnikach zapisywano, edytowano i odtwarzano dźwięki. Pojęcie HI-FI zaczęło się popularyzować w latach 60. ubiegłego stulecia, kiedy w wyniku nowych technologii wzrastało znaczenie jakości urządzeń. Znakiem HI-FI oznaczano wówczas ten sprzęt, który spełniał wysokie normy jakościowe. Dziś oznaczenie HI-FI nieco trąci myszką. Obecnie wzmacniacze skonstruowane przy pomocy zaledwie jednego układu scalonego i kilku elementów biernych przekraczają takie wymogi. Producenci próbują wprowadzić pojęcie „higt-end” - z „wyŜszej półki” określające sprzęt o parametrach znacząco przekraczających normy HI-FI. Z powodu swojej nieścisłości określenie HI-END w praktyce oznacza, Ŝe z punktu widzenia wierności odtwarzania dźwięku niemalŜe osiągnęliśmy doskonałość. Sam sprzęt nie da się juŜ wiele poprawić, jeŜeli coś nie brzmi odpowiednio winę ponosi nie sprzęt, ale wykonawca. RównieŜ Kościół ceni wierność. Tym słowem określa swoich członków - kaŜdy, kto przyjmuje chrzest, staje się wiernym Kościoła. Wierność ta zakłada wierność człowieka wobec samego człowieczeństwa. Nie sprowadza się ona do spełniania jakiś sztywnych technicznych norm. Jest to spójność całego Ŝycia z najgłębszą prawdą o sobie: człowiek jest istotą stworzoną na obraz i podobieństwo swego Stwórcy. Jest kopią, która zawsze moŜe wierniej odtwarzać swój Oryginał. BoŜe parametry zawsze przekraczają moŜliwości człowieka, nigdy za Ŝycia nie osiągnie on „ostatniej półki”. Tym samym, wierność nie jest statyczna, nie chodzi o bierne trwanie, ale o kreatywne wzrastanie. Chodzi o coraz dokładniejszą odpowiedź na BoŜe oczekiwania. Te oczekiwania wynikają z jego miłości. Nasz wysiłek, by do niego się upodabniać, jest odpowiedzią na jego wierność. Dlatego wierność człowieka nie jest niczym innym jak uczestnictwem w BoŜej wierności. W tradycji chrześcijańskiej wyraŜa się to w jednym słowie: „Amen”. Słowo wzięte z języka hebrajskiego oznacza trwałość, niezawodność, wierność. „Amen” moŜna powiedzieć o wierności Boga w stosunku do nas i o naszym zaufaniu do Niego. AMEN to chrześcijański znak jakości. 8-XI-09 63. Postęp Rozwój elektroniki zmienia międzyludzką komunikację. Telefon zadał śmiertelny cios telegramowi. Pocztówki jeszcze jakoś się trzymają, ale dłuŜszych listów juŜ prawie nikt nie pisze, zastąpił je e-mail. Nie jest to jednak koniec zmian, sieć ma szanse podwaŜyć stabilność samego tekstu. Wielbiciele Googla przeŜywają ostatnio szczyt emocji. Firma wprowadziła nową usługę o nazwie „Wave”. Fani prorokują kolejną rewolucję w komunikacji. Nie chodzi 75 juŜ o jakąś kosmetyczną poprawę wspaniałego Gmaila, lecz skok jakościowy wynikający z połączenia zalet poczty elektronicznej, komunikatora internetowego i serwisów społecznościowych. Pozwala komunikować się poprzez uzupełnianie wątków określanych jako „wave” (fale). W tworzeniu kaŜdego wątku moŜe uczestniczyć kilka osób, które dodają do niego formatowane teksty, obrazki, treści multimedialne itd. Uczestnicy mogą prowadzić rozmowę w czasie rzeczywistym, dodając swoje kolejne wypowiedzi do „fali”. Usługa przyspiesza komunikację, bo moŜliwe jest rozpoczęcie pisanie odpowiedzi, zanim rozmówca skończy pisać własną. Struktura kaŜdej „fali” jest przejrzysta, istnieje równieŜ moŜliwość sprawdzenia, w jaki sposób powstawała. Po wciśnięciu odpowiedniego przycisku odtwarza się historię całego wątku. Całość ma być wspierana przez rozszerzenia, m. in. sprawdzanie pisowni, automatyczne tłumaczenie tekstu na czterdzieści języków i inne. Ambicją Googla jest, by „wave” stała się platformą, dlatego zachęca deweloperów do tworzenia aplikacji opartych na tej usłudze. Z czasem na „wave” moŜna będzie wspólnie grać, przeglądać mapy, robić licytacje on-line, etc. W skrócie jest to synteza blogu, e-maila i stron wiki. Wpływa na samą formę przekazu: w pewnym sensie zanika nie tylko autor, ale i ostateczny niezmienny tekst. KaŜdy uczestnik jest autorem i odbiorcą. Natomiast w komunikacji pomiędzy Bogiem a człowiekiem szczyt został osiągnięty w Jezusie Chrystusie i pod tym względem nie ma miejsca na postęp. Jak uczy św. Jan od KrzyŜa „Bóg dał nam swego Syna, który jest Jego jedynym Słowem, nie ma innych słów do dania nam. Przez to jedno Słowo powiedział nam wszystko naraz”. Postęp moŜe tylko być w osobistym odbiorze tego Daru. Wspólnota wierzących moŜe równieŜ pogłębiać w rozumieniu treści wiary i jej przeŜywaniu. KaŜdy pokolenie dodaje swoje bogactwo tworząc swoiste „wave” w Ŝywej tradycji Kościoła. Następne pokolenia otrzymują BoŜy dar wzbogacony tą Tradycją. 15-XI-09 64. WEBski świat Dziennikarz umówił się na spotkanie z Albertem Einsteinem. Prosił wybitnego fizyka o wypowiedź do swej gazety o teorii względności. Po kilku trudnych wywodach przerwał mu, skarŜąc się, Ŝe wypowiedź jest mało dziennikarska. Einstein rozpoczął na nowo: Wyobraźmy sobie dwa pędzący pociągi A i B na równoległych torach. PasaŜer z pociągu A rzucam kamień z szybkością v1 w kierunku pociągu B… Podekscytowany dziennikarz ponownie przerywa: - Oto właśnie mi chodzi, to jest dziennikarski! Na co Einstein odpowiada: - Tak, to jest bardzo dziennikarski, ale niestety to nie jest teoria względności. 76 Nie da się uniknąć napięcie pomiędzy solidną nauką a jej popularyzatorską wersją. Naukowcy skarŜą się na Ŝenująco niski poziom niektórych tekstów dostarczanych przez sieć. MoŜna tam znaleźć pełną gamę - od rzetelnych opracowań do zamierzonych fałszerstw. Jak trafnie wybrać w tym gąszczu ofert? Wyszukiwarki interetowe pierwszej generacji porządkowały strony, mając wyłącznie na uwadze częstość występowania słów kluczowych. Taki system miał znikomą zdolność selekcji jakościowej. Google zastosował algorytm hierarchizowania stron przez samych internatów. Więcej warta jest strona, którą sami uŜytkownicy polecają. Są to wyszukiwarki drugiej generacji oceniające strony według liczby linków umieszczony na innych stronach, które się uznaje za wiarygodne. Problem pozostaje. W natłoku informacji często decydującym kryterium wyboru, nie jest rozum, lecz przyciągająca dziennikarska forma. Ten, kto więcej przyciąga jest jeszcze bardziej „linkowany” i tym samym wzrasta jego popularność. Jak napisać algorytm, by sensownie pozycjonował strony? Być moŜe jest to najwaŜniejsze wezwanie stojący przed Internetem. „WEBski świat” niekoniecznie jest mądrym światem, równieŜ moŜe stać się światem „zbiorowego nieuctwa”. Nic nie wskazuje na to, Ŝe miliard małp, które dorwą się do klawiatur podłączonych do sieci, wspólnie napiszą „Pana Tadeusza”… Rozum ludzki jest otwarty na prawdę. Z tej przyczyny sieć nie jest w stanie go zastąpić. Ten rozum, w współpracy z wiarą, pozwala człowiekowi odkrywać sens świata, poznawać prawdę o sobie samym, a co najwaŜniejszy docierać do Boga. Harmonię pomiędzy wiarą i rozumem pięknie ujął Jan Paweł II jako „dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy”. Klikanie nigdy nie zastąpi myślenia. A wiara to zaufanie Bogu a nie jakiemuś portalowi - choćby miał miliardy odsłon dziennie. 22-XI-09 65. Fundrising Nie istnieje „perpetuum mobile”. Ta zasada fizyki sprawdza się teŜ w obiegu pieniądza. Im wyŜej powędrują na szczeblach administracyjnych, tym mniej z niego powróci na cele społeczne. Z tej przyczyny nowoczesne społeczeństwo wspiera „trzeci sektor”: wolontariaty, instytucje religijne, stowarzyszenia, itp. Ze względu na kontrolę sprawującą przez samych darczyńców ten sektor administruje oszczędniej. Większa znajomość potrzeb dopinguje te instytucje do pozyskiwania wsparcia w społeczeństwie. A to jest moŜliwe, jeŜeli inicjatywa jest wiarygodna. śywotność „trzeciego sektora” jest znakiem zdrowego społeczeństwa, który nie zostawia biernie swych problemów w rękach państwa. Taki 77 podejście całkowicie odpowiada zasadzie pomocniczości nauki społecznej Kościoła problemy lepiej rozwiązywać na najbliŜszym szczeblu. „Trzeci sektor” korzysta ze wsparcia państwa, ale większość środków pozyskuje bezpośrednio. Fundrising to profesjonalne szukanie tych środków. Pomysłów jest wiele: kwesty, loterie, aukcje, imprezy publiczne, klikanie w bannery, etc. Nie sprowadza się do wyśmienitej prezentacji i projektu na kilkaset stron. Chodzi o osobiste dotarcie do ludzi i przekonanie ich, dlaczego warto dać pieniądze akurat na ten cel. Przy uzyskaniu funduszy wezwaniem jest więc przekonanie darczyńców, ato zaleŜy od fundrisingerów. Ich małoduszność i lęk przed naraŜenia się na śmieszność są największą przeszkodą. Dlatego na profesjonalnych kursach fundrisingu prowadzi się warsztaty, by umieli przełamywać blokady. Do tego dochodzi wytrwałość w kontaktach z dobroczyńcami: podziękowania, regularne informowanie o sposobie spoŜytkowania ich pieniędzy. Wspierający musi czuć projekt jak własny. Tylko wtedy zaangaŜuje się całym sercem, a takie wsparcie to konkretna kwota. Rasowy polski proboszcz, chociaŜ nie uczestniczył w profesjonalnych kursach fundraisingu, dobrze wie, Ŝe osobiste zbieranie na tacę wpływa na hojność wiernych. Jednak odpowiedzialności za finansowanie Kościoła i róŜnych inicjatyw charytatywnych i wychowawczych nie spoczywa wyłącznie na kapłanach. „Powszechne wezwanie do świętości i apostolstwa” głoszone przez Sobór Watykański II w praktyce oznacza teŜ „powszechne wezwanie do odpowiedzialności za zaplecze finansowe”. Nie wystarczy wspierać z własnej kieszeni, trzeba przełamać wstyd i prosić innych. Takie zaangaŜowanie moŜe sprawić, Ŝe spotkamy upokorzenia. Dobry Bóg to wynagrodzi „owocami na Ŝycie wieczny” - przecieŜ to dla Niego kwestujemy. 29-XI-09 66. Admin Nowe technologie plus sprawny marketing wywindowały oczekiwania uŜytkownika. KaŜdy chce pracować na sprawnym i niezawodny sprzęcie. Wszystko powinno ze sobą idealnie współgrać, stąd szybka komunikacja pomiędzy stanowiskami pracy, kompatybilność przeróŜnych akcesoriów: drukarka dokładnie oddaje formaty. A do tego, obsługa niewymagająca Ŝadnego myślenia. Na te wymogi odpowiada administrator sieci, pieszczotliwie - „admin”. Zakres jego zadań jest rozległy: konfiguracja komputerów, instalowanie oprogramowania, nadzorowanie pracy serwerów, dbanie o bezpieczeństwo systemu a często samych danych, wykrywanie i eliminowanie nieprawidłowości, asystowanie i współpraca z zewnętrznymi specjalistami przy pracach instalacyjnych, konfiguracyjnych i 78 naprawach. Administrator zwykle posiada konto o najwyŜszych uprawnieniach, co oznacza, Ŝe musi to być na sto procent pewny człowiek, całkowicie lojalny. Na co dzień powinien robić back-up’y i dzielnie bronić wszystkich przed hakerami. Bez niego system pada, firma się paraliŜuje. Dlatego w kaŜdej instytucji jego praca jest dziś nie do zastąpienia. Słowem: „kto znalazł dobrego i wiernego administratora, znalazł wielki skarb”. Administrator oprócz oczywistych umiejętności informatycznych powinien mieć zdolności pedagogiczne, by wychować uŜytkowników, aby mu nie psuli systemu. Powinien mieć łagodny charakter, by dostosowywać się do wymogów, często wynikających z „analfabetyzmu informatycznego”, uŜytkowników sieci. Cierpliwie musi wiele razy tłumaczyć, Ŝe nie ma sensu gniewać się na to, Ŝe komputery nie wykonują tego, co uŜytkownik ma na myśli a wykonuje to, co uŜytkownik kaŜe komputerowi wykonywać. Zazwyczaj Admin to niepozorny człowiek, lekko przygarbiony, blady, który od wczesnych lat przesiedział setki godzin przed ekranem, gdy rówieśnicy kopali piłkę na świeŜym powietrzu. Z wielu powodów zasługuje na uznanie, między innymi z tego, o którym mówi powiedzenie: „Szanuj admina swego, moŜesz mieć gorszego”. W organizacji kościelnej księŜa administrują BoŜymi skarbami. Bóg zechciał swą „ekonomię zbawienia” związać z kapłaństwem słuŜebnym. Szacunek okazany kapłanom nie wynika ze względów pragmatycznych, lecz dlatego, Ŝe uobecniają Chrystusa NajwyŜszego Kapłana. RównieŜ ich skuteczność nie wynika z ich umiejętności, ale ze zjednoczenia z Chrystusem. Tylko tak mogą sprostać najbardziej wygórowanym oczekiwaniom jakie człowiek moŜe stawić: komunii z Trójjedynym Bogiem. 6-XII-09 67. Pendrive Wśród cudownych zabawek dzisiejszej elektroniki znajduje się małe urządzenie przenośne z nieulotną pamięć typu flash. Współpracują z kaŜdym komputerem poprzez port USB. Jego spopularyzowana nazwa to Pendrive (ang. pen, „pióro” + drive, „napęd”) ze względu na skojarzenie z krótkim długopisem z zaślepką. Coraz więcej Pendrive'ów zawiera dodatkowe funkcje w postaci odtwarzacza mp3, dyktafonu, radia, aparatu cyfrowego, itp. Najpowszechniejszym zastosowaniem tych pamięci jest przenoszenie i przechowywanie plików osobistych takich jak dokumenty, aplikacje, zdjęcia, muzyka i filmy. Produkuje się je w najróŜniejszych kształtach prostokątnych breloczków, kart kredytowych, jak i figurek róŜnych postaci czy przedmiotów. Są wielokrotnie szybsze od standardowych dyskietek i setki razy bardziej od nich pojemne. Pojemność to od 128 MB do 256 GB (na razie). Są coraz 79 bardziej wytrzymałe, odporne na wstrząsy, a nawet na upadek z wysokości kilkudziesięciu metrów. Produkowane są teŜ wersje wodoodporne i ognioodporne. Od niedawna moŜna zakupić Pendrive'y wyposaŜone we wbudowane oprogramowanie, które wymaga wpisania hasła przed odczytaniem danych (często dane te są kodowane specjalnymi algorytmami), a dla bardziej wymagających pozostają wersje wyposaŜone w czytnik linii papilarnych, uniemoŜliwiające odczytanie plików zapisanych na Pendrive'ie przez osoby nieupowaŜnione. „Kill Pill” to inne rozwiązanie bezpieczeństwa: kaŜdy Pendrive, w nie wyposaŜony moŜe w czasie rzeczywistym informować swojego właściciela o zawartości dysku, pochodzeniu przechowywanych plików i najwaŜniejszym – uŜytkownikach, którzy uzyskali dostęp do plików oraz operacjach na nich przeprowadzonych. Fascynujący jest to, Ŝe człowiek jest w stanie stworzyć takie małe urządzenie, w którym moŜna zapisać cały dorobek najwybitniejszego nawet naukowca. Mieszczą się na nim wszystkie filmy wykonany przez sławnego reŜysera. Jest tam miejsce na wszystkie ksiąŜki, jakie człowiek przeczytał w swoim Ŝyciu. Jest to fascynujące, bo pokazuje wielkość rozumu ludzkiego, ale i równocześnie jego małość: całe nasze lata studiów i całe doświadczenie zawodowe plus wszystkie cenne kontakty mieszczą się w takim breloczku! Scjentystom z XIX wieku postęp zakrywał Boga. Czy nie jest wręcz przeciwnie? Poprzez swe wynalazki człowiek poznaje równieŜ swoją małość, a to poznanie odsyła do Tego którego „niebo i ziemia pomieścić nie mogą”? 13-XII-09 68. Reklama Wszechobecność reklam w historii cywilizacji to nowe zjawisko. Gołym okiem widać tempo wzrostu ilości reklam i ich wkraczania na nowe obszary. Z potrzeb profesjonalnego marketingu, które wymuszają szokowania odbiorcy mocniejszymi bodźcami, wciąŜ padają kolejne bariery obyczajowości. Skoro w historii ludzkości nie było podobnego zjawiska, nie moŜna powiedzieć, Ŝe na pewno po osiągnięciu szczytu samo się cofnie. Nie wydaje się, by reklama posiadała jakieś mechanizmy samoograniczające. Umiarkowanie jest cnotą ludzi, posiadających wolę i rozum, a nie bezosobowego rynku. Być moŜe ograniczenie reklam stanie się interesem innych graczy rynku. Zresztą, coraz częściej padają głosy wzywających do ograniczenia reklamy kosztem podniesienia ich cen. Mniej reklam działałoby skuteczniej. Na razie przestrzeń publiczna jest brutalnie przez reklamę zawłaszczana. Jej nośnikiem jest niemal wszystko. Firmy outdoorowe plakatują nie tylko specjalne konstrukcje, wykorzystują świetlne ekrany, lightboksy, scrolle. Zamieniają w nośniki teŜ ludzi, autobusy, domy. 80 Wielkoformatowe banery wieszają na zabytkach i owijają pudła wieŜowców gigantycznymi płachtami. W świecie gdzie głoszenie prawdy o człowieku i jego duchowości, pojmuje się jako brak tolerancji wobec tych, którzy myślą, Ŝe człowiek to tylko kulturalne zwierzę, inflacja reklam jest wielkim paradoksem. Ceni się tylko wolność i autonomię jednostki. Na razie, ograniczenie reklam znajduje tylko posłuch w argumentach estetycznych: reklama powinna być ucywilizowania gdyŜ inaczej szpeci krajobraz. Reklama brzydka po prostu to poraŜka marketingu! Czyli miernikiem reklamy nie jest juŜ tylko jej skuteczność w docieraniu do świadomości konsumenta, lecz powinna szanować inne wartości niekoniecznie przynoszące zysk. JuŜ klasycy zwrócili uwagę na połączenie piękna z dobrem. „Piękno zbawia świat” gdyŜ odsyła do Tego, kto tworząc piękny wszechświat „zareklamował” swoją dobroć. „Niebiosa głoszą chwałę Boga, dzieło rąk Jego nieboskłon obwieszcza. Dzień dniowi głosi opowieść, a noc nocy przekazuje wiadomość. Nie jest to słowo, nie są to mowy, których by dźwięku nie usłyszano”. Gdy Bóg „zareklamował” udział w jego szczęściu poszedł dalej. Uczynił to poprzez wcielenie swego Syna. W Nim On się nie narzuca, szanuje to, co ludzki, objawia równocześnie najgłębszą prawdę o nas samych. „BoŜa reklama”, szanując godność odbiorcy, harmonijnie łączy Piękno, Prawdę i śycie. 20-XII-09 69. Zwyczaje Sprzęt codziennego uŜytku wciąŜ jest udoskonalany. Sprytniejsze rozwiązania, nowsze technologie, zgrabniejszy wygląd. Laik zadaje sobie pytanie, czy warto przesiadać się na nową wersję. Prócz kosztów, pozostaje otwarta kwestia, czy akurat te nowinki technologiczne będą na tyle trwały, aby opłacał się trud zmieniają nawyku obsługi, co wymaga opuszczenia starych sprawdzonych przyzwyczajeń. Na przykład, w nowszych oprogramowaniach komputerowych wszystko piękniej wygląda, jest bardziej dostępny, przeciętnie inteligentny człowiek moŜe się tego wszystkiego szybko nauczyć. No właśnie, trzeba się uczyć kolejnych procedur, skrótów, komend, terminologii, rozmieszczeń na ekranie, etc. Otwartość na nowe rozwiązania techniczne ma sens, gdy daje moŜliwości sprawniejszego działania w ramach osobistych zapotrzebowań. Bez tego uzasadnienia jest zabawą, stratą czasu i pieniędzy. Nawyków i przyzwyczajeń nie moŜna za często zmieniać, bo ich istota polega na ciągłości. Dzięki nim człowiekowi łatwiej przychodzi działać. Wiele 81 spraw czyni automatycznie i nie musi na nich skupiać uwagi, moŜe wtedy podejmować inne. Nawyki określają normy osobistego działania, które w sytuacjach trudniejszych stają się drogowskazem, aby nie zagubić wybranej drogi. Ich stabilność nie oznacza utratę spontaniczności, są jak szkielet, w którym mieszczą się przeróŜne rozwiązania. W Ŝyciu duchowym teŜ posiadamy nawyki, zwyczaje. Wiara przekuwa się w czyny, a te na przestrzeni czasu stają się stylem Ŝycia, rutyną zachowania. Szerzej patrząc, dialog wiary z kulturą tworzy chrześcijańską tradycję. Jest to zbiór nawyków, mniej lub bardziej unormowanych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Zwyczaje te, w swej powtarzalności, są swoistym rytuałem. Człowiek bez wiary moŜe czuć pokusę porzucenia tego, co zostało mu przekazane, na rzecz innego, nowszego sposobu działania. MoŜe teŜ w tych praktykach odzyskać wiarę, która stanowi duszę tych czynności. Wcielenie Syna BoŜego to odnowa świata, otworzenie go na „BoŜe dziś”. W Chrystusie mamy „najnowsze i ostateczne rozwiązania” dla ludzkich potrzeb. On nie niszczy nic z tego, co w kulturze jest prawdziwie ludzkie, ale uszlachetnia ją. Człowiek wierzący nie staje się zakładnikiem przeszłości, nie jest skazany na trwanie przy „starych wersjach” rozwiązań dla świata. Kolędowanie, dzielenie się opłatkiem jest tak samo nowoczesny jak „googlowanie” pod warunkiem, Ŝe w tym wszystkim odkryjemy Boskie Oblicze. 27-XII-09 70. Twardy reset W zimny styczniowy dzień trzech studentów Politechniki jechało samochodem. KaŜdy z innego wydziału: elektronik, informatyk i mechanik. Nagle samochód zaczął szarpać, aŜ się zatrzymał. Mechanik powiedział, Ŝe tym się zajmie. Na mrozie poszperał pod maską, wiele razy próbował i nic. Tak samo student elektroniki. Zbadał przewody, stacyjkę. Zmarzł do szpiku kości, ale nic nie zaradził. W końcu informatyk zasugerował: - A moŜe to zejdziemy z samochodu i wsiądziemy ponownie. Na pewno zrestartuje! Prawdopodobieństwo samonaprawy samochodu jest znikome, jednak sprzęt elektroniczny przyzwyczaił nas do takiego rozumowania. „Restart” (lub reset) w wielu przypadkach jest najskuteczniejszym sposobem dla wyjścia z impasu. Polega na zakończenie pracy w celu załadowania od nowa systemu operacyjnego, sterowników lub innego oprogramowania. MoŜe on być miękkim restartem w ramach programu. Jeśli jednak nie reaguje na Ŝadne z poleceń, koniecznym staje się wykonanie tzw. twardego restartu, który na poziomie sprzętu przywraca urządzenie do stanu jak po włączeniu. Twardy „reset” 82 wykonywany jest poprzez przycisk na obudowie urządzenia, lub wyłączeniem z sieci zasilenia i ponowne włączenie. W Ŝyciu równieŜ trzeba rozpoczynać na nowo. To ciągłe rozpoczynanie pozwala człowiekowi radzić sobie z czasem i jego przemijaniem. Jest on podzielony na róŜne cykle dzienne, tygodniowe, roczne. Dzięki tym podziałom moŜe próbować na nowo jakby „od zera”, licząc na to, Ŝe tym razem się uda. Człowiek ufa, Ŝe przy ponownym startowaniu sprawy potoczą się lepiej. Szczególną okazją ku temu wydaje się Nowy Rok. Wiara w „magię nowego” prowadzi do świętowania tej szczególnej chwili. Dla człowieka wierzącego jest to teŜ okazją do dziękczynienia Panu Bogu za jego dary, równieŜ do Ŝałowania za brak hojności. Zachętą do rozpoczęcia jeszcze raz swej walki o świętość. JeŜeli odnowa sprowadza się wyłącznie do miękkiego resetu, Nowy Rok de facto przyniesie tylko „starą bidą”. Sprawdzą się słowa „tyle się trąbiło i nic się nie zmieniło”. Zmiana cyferki w roku kalendarzowym, z siebie sama, nie rozwiąŜe istotnych trudności - tak, jak przyciśnięcie „resetu”, nawet twardego, w rzeczywistości niewiele naprawia. Dla człowieka wierzącego zmiana to nawrócenie, a ono jest autentyczne jeŜeli wiąŜe się ze skutecznymi postanowieniami. W języku technicznym oznacza to, Ŝe trzeba zmienić sprzęt lub przynajmniej oprogramowanie. 3-I-2010 71. Scenariusz Cyfrowe kamery i szybkie komputery demokratyzują produkcje filmów. Programy do edycji wideo - na przykład „Final Cut Express” lub „Avid”- są w dostępnych cenach,. Mogą pobierać nagrania wykonane na niedrogich kamerach AVCHD. Te uproszczone wersje, pozbawione niektórych zaawansowanych narzędzi, całkiem wystarczają do zmontowania materiału wysokiej jakości. Programy te integrują się ze środowiskiem systemu operacyjnego i zapewniają moŜliwość obróbki zgromadzonego materiału. MoŜna takŜe dodawać nowe autorskie efekty za pomocą programowych wtyczek. Tym samym produkcja filmów staje się moŜliwa bez płacenia horrendalnych cen za montownie i jej obsługę. Wielu hobbistów z czasem mogą wskoczyć na poziom profesjonalny, obniŜając jeszcze bardziej ceny produkcji. Rozpowszechnienie nowych technologii, co w dziedzinie filmów jest jeszcze na wstępnym etapie, odczarowuje „magię kina”. Produkcja filmów staje się coraz bardziej przystępna. Oczywiście nie oznacza to, Ŝe bez warsztatu i przygotowania da się wytwarzać dzieła z najwyŜszej półki. Wkracza w świat filmów to, co juŜ od pewnego czasu dzieje się ze słowem drukowanym lub z muzyką. Większa konkurencja na rynku daje nadzieję na obalenie 83 pewnych dyktatur panujących od lat w środowiskach sztuki filmowej. Mają one monopol nie tylko na produkcję, ale i na ocenę, co jest prawdziwą sztuką a co nie. Na razie słychać od nich wiele skarg na niską jakość materiałów filmowych emitowanych lub umieszczonych na YouTubie. Debata odsyła do podstaw, kaŜe odróŜnić formy przekazu od treści w nim zawartych. Benedykt XVI zwracał uwagę na dwuznaczność postępu technicznego, moŜe on iść „od procy do megabomby”. Daje moŜliwości dzielenia się dobrem, ale jest teŜ okazją do popełnienia czynów o większej szkodliwości. Niestety, wiele filmów dziś wytwarzanych, warsztatowo dobrych, promują zło. Aspekty duchowy i religijny są całkowicie pomijane, sceny łóŜkowe są niemalŜe obowiązkowe, niewierność i przemoc są wszechobecne… W koncepcji o człowieku, gdzie kaŜdy scenariusz Ŝyciowe jest równoprawny i dozwolony, nic dziwnego, Ŝe sztuka staje się nihilistyczna. Większy otwarcie rynku pozwoli na przebicie się cenniejszych scenariuszy outsiderów. Widz będzie mógł stosować „pozytywną cezurę” - wybierać tylko wartościowe kino, z przekazem prawdziwie ludzkim. Takie kino szanuje „BoŜy scenariusz” dla człowieka. W zarysie odnajdujemy go w Piśmie Świętym - pokazuje powrót do Domu Ojca. Poza tym scenariuszem, Ŝycie człowieka staje się bezsensownym videoclipem. 10-I-2010 72. Rekordziści Matematyka umoŜliwiła rozwój techniki. Niemniej, człowiek moŜe stać się zakładnikiem liczb, wszelkie wartości przekładać na cyferki, statystyki. Przeliczać wszystko na pieniądze zarobione, na ilość nagród zdobytych, lub znajomych na Facebooku. Dojrzały człowiek, posiadające zdolność relatywizowania tego, co nie jest absolutne, jakoś z tym sobie poradzi. Nie przeszkadza mu, Ŝe nie jest najlepszy w wielu sprawach. Wystarczy mu spojrzeć do księgi Guinnesa, by zdać sobie sprawę z absurdalności wielu osiągnięć, poszperać w starych gazetach lub pospacerować po cmentarzu, by nabrać dystansu do próŜnej chwały. Młody człowiek, mający potrzebę dokonania wielkich rzeczy, jeŜeli nie odkryje ich w BoŜym powołaniu, łatwo moŜe wpaść w pułapkę sukcesów i osiągnięć, doświadczyć męczącą potrzebę „udowadniania, Ŝe jest kimś”. Współczesny techno-pragmatyczny świat kreuje perfekcjonistów. Ludzie, dla których dąŜenie do dokładności i perfekcji staje się największą przeszkodą na drodze do szczęścia. Stawiają sobie cele nierealne, mają wobec siebie i innych oczekiwania zbyt wygórowane. Przetłacza ich mocna potrzeba osiągnięć i sukcesów w dziedzinach, które sobie sami 84 wyznaczyli. Uczestniczą w nieustannym wyścigu szczurów, do którego sami się zgłosili. To co robią, musi być na najpełniejszych obrotach i tym samym wszystko staje się obsesyjne: nauka, prowadzenie domu, osiągnięcie formy fizycznej. Towarzyszy im mocny duch autokrytyki, ale trudno im przychodzi przyjąć uwagi na własny temat od innych. PrzełoŜenie Ŝycia chrześcijańskiego na cyferki moŜe być pokusą w zdygitalizowanym świecie: pracy duszpasterskiej na statystyki, formacji na ilość tytułów naukowych lub napisanych ksiąŜek. Słowem, jest pokusą, by sprowadzać rozwój duchowy do sprawnego oprogramowania komputerowego. Heroiczność cnót świętych nie oznacza, Ŝe oni byli „rekordzistami” w potocznym znaczeniu. Czyli, Ŝe wykonywali ćwiczenia nieosiągalne, dla przeciętnych ludzi. Oznacza to coś zupełnie odmiennego, Ŝe w ich Ŝyciu objawia się obecność BoŜa. Nie sami z siebie dokonywali wielkich czynów, lecz, Ŝe w ich Ŝyciu pojawiły się rzeczy, których sami nie zrobili. Oni byli tylko do dyspozycji, pozwolili działać Bogu. Święci w swojej kategorii - zgodnie z otrzymanymi talentami i zadaniami - pobili rekord współpracy z BoŜą łaską. Dobra współpraca wynikająca z heroicznej miłości do niego. Takiej miłości nie da się zdobyć tylko ludzkimi siłami, choć byśmy mieli do dyspozycji wszystkie komputery świata. 17-I-2010. 73. Gen innowacji Wielkie wynalazki widziane „a posteriori” sprowadzają się do prostych spraw. Na przykład koło było znane w cywilizacjach przedkolumbijskiej. Mieszkańcy Ameryki Centralnej wiedzieli, Ŝe coś okrągłego się toczy, w naturze jest to zjawisko powszechne. Jednak do chwili spotkania z kulturą europejską nie znali zastosowania koła, czyli nie znali osi jako punkt oparcia na toczącym się kole. Tym samym musieli przenosił wielkie cięŜary na plecach niewolników lub zwierząt. Czasowo bliŜej nas, coś podobnego wydarzyło się z maszyną do szycia. Izaak Singer wpadł na pomysł, i taki patent uzyskał, by maszyna do szycia miała dziurkę na nitkę nie z tyłu, jak zazwyczaj się szyje ręcznie, ale z przodu. Jego patent był nie do złamania przez dziesięciolecia. Wiele innych spraw zostało odkrytych przypadkowo, jak np. ręcznik, który powstał jako produkt zepsucia maszyny tkackiej. Oczywiście odkrycie nie jest zasługą maszyny, lecz pomysłem na zastosowanie dla tak powstałej tkaniny. To właśnie przypadkowość wielu wynalazków doprowadziło do narodzin pojęcia „burza mózgów”. Chodzi o to, by przedstawić najróŜniejsze szalone pomysły, a prawdopodobnie któryś z nich będzie innowacyjny, przynoszący skok jakościowy w 85 dotychczasowych rozwiązaniach. Ten genialny pomysł określa się jako „gen innowacyjny” prowadzący do autentycznej zmiany, radykalnej mutacji w danej dziedzinie. Czy w burzy mózgów mogą uczestniczyć byle jakie mózgi lub potrzeba szczególnie utalentowanych? Trudno nie widzieć w tym procesie mocy ducha ludzkiego, jego zdolności poznawczej i siły do przemiany świata. Człowiek dzięki swemu podobieństwu do Boga panuje nad światem i i udoskonala go. Bóg jest Stwórcą świata, człowiek został zaprojektowany jako mądry opiekun dla Jego dzieła. Niestety historia pokazała, Ŝe człowieka stać na niemądre stosowanie swych wynalazków. Najgorzej, gdy zaczyna majsterkować wokół samego pojęcia dobra decydując wbrew Bogu o tym, co jest dobre, a tym, co złe. Ulega starodawnej pokusie: „Na pewno nie umrzecie! Ale wie Bóg, Ŝe gdy spoŜyjecie owoc z tego drzewa, otworzą się wam oczy i tak jak Bóg będziecie znali dobro i zło”. Odkupienie to radykalna innowacja świata po katastrofie grzechu. W Jezusie Chrystusie staliśmy się „uczestnikami Boskiej natury” w całkowicie nowy sposób. Otrzymaliśmy lekarstwo na niszczący „gen ludzkiej pychy”. MoŜna uprawiać naukę bez wiary, ale tylko wiara skutecznie zabezpiecza człowieka przed nim samym. 24-I-2010 74. RSS Papierorum progressio - to zjawisko drugiej połowy dwudziestego wieku. Przerost słowa drukowanego, dokumentów, biurokracji. Ten przetłaczający nadmiar w Internecie znalazł środowisko szczególnie przyjazne dla swego dalszego rozwoju. Łatwość tworzenia, połączona z koniecznością przyciągania uwagi potencjalnych klientów, spotęgowała ten potop informacji. Człowiek, po wstępnej fascynacji, czuje się przetłoczony. Na witrynach internetowych moŜna znaleźć wszystko - czyli nic! Rozbudowane serwisy wywołują poczucie chaosu. Nowi uŜytkownicy mają trudności ze zlokalizowaniem interesujących ich treści. W tym poszukiwaniu zapomina się, czego się szukało i po co tak naprawdę siedzi się przed ekranem. Ze strony dostawcy pojawiają się pytania: Jak zatrzymać zwiedzającego na własnej witrynie? Jak go przekonać, by do niej powrócił? Czy w pulsującym zmianą necie moŜna jeszcze mówić o „wierności uŜytkownika”? Pierwszy pomysł na zatrzymanie uŜytkownika to zakładki. Proste rozwiązanie dla tradycyjnego uŜytkownika, który odwiedza kilka stałych miejsc. Niestety, rozwiązanie to jest całkiem statyczne. Nie ma sposobu, by zmotywować uŜytkownika do wejście na daną stronę. MoŜna informować o zmianach na stronie poprzez newslettery. Ale w świecie, gdzie wszystkiego za duŜo, otrzymanie wiadomości kojarzy się ze spamem. Kolejny krok to RSS - 86 jest to dynamiczna zakładka. Automatycznie przypomina o nowym artykule na serwisie. Nagłówek zawiera tytuł, zwięzły opis oraz link odsyłający do samej strony. Zaletą czytnika kanałów, na tym technicznie polega RSS, to moŜliwość równoległego śledzenia informacji pochodzących z wielu źródeł. Nie trzeba podawać własnego adresu poczty elektronicznej i łatwo się wypisać. Rozbudowane witryny dzielą RSS na kategorie, moŜna być na bieŜąco w wybranych tematach. Poprzez Objawienie Bóg nawiązał kontakt z człowiekiem. W dostarczaniu informacji o sobie nie przetłacza swoim bogactwem. Staje się dostępny w Jezusie poprzez Kościół. Szanuje naszą wolność, oferując wiele kanałów łączności: doktryna, liturgia, wspólnota. By usystematyzować i uprościć łączność moŜemy korzystać z hasłowych tradycyjnych komunikatów. One linkują nas do głównych chrześcijańskich prawd. Łacina szczególnie sprzyja takiemu przekazowi: „Deo Gratias”, „Fiat”, „Serviam”, „Gloria in excelsis Deo”… W rzymskokatolickim Kościele są one dla wszystkich zrozumiałe, stare i jak Ewangelia nowe. Pełny Ŝyciodajnej treści. 31-I-2010. 75. Klon MęŜczyzna, w średnim wieku, zanurzony po uszy w pracy na nic nie miał czasu. Kupił więc kilka poradników o gospodarowaniu czasem. Z trudem znalazł czas, aby je przestudiować. Zastosował mądre rady, ale paradoksalnie czasu mu ubyło! Ani elektroniczne kalendarze, ani telefon zintegrowany z notesem i inne obiecujące gadŜety mu nie pomogły. W końcu podjął desperacki krok: zdecydował poddać się klonowaniu. Myślał, Ŝe zajęcia podzieli z klonem i będzie mu lŜej. Wstępnie sprawy działały, klon był niezmiernie pracowity. Wkrótce zaczęli między sobą konkurować. Nie minęło wiele czasu, a on i jego klon ponownie cierpieli na brak czasu. PowaŜne kłopoty zaczęły się, gdy jego klon samodzielnie podjął decyzję sklonowania się. Wówczas sprawa uciekła mu całkowicie spod kontroli. Kolejne klony teŜ zaczęły się mnoŜyć. Na dodatek wiele z nich nie płaciło rachunków, podejmowało nieodpowiedzialnie kredyty, dostawało mandaty za szybką jazdę. „Oryginał” musiał za wszystko płacić. Po mieście zaczęły krąŜyć plotki, Ŝe widzieli jego Ŝonę z jednym z klonów. Takich stresów jego serce juŜ nie było w stanie znieść. W sile wieku zakończył swój Ŝywot. Zmyślona fabuła to scenariusz do filmu s.f. opisujący dramat człowieka XXI wieku. Co roku z zadowoleniem przyjmujemy dziesiątki nowych wynalazków mających oszczędzić nam pracy. KaŜdy z nich jest w stanie przeciągać nasz dzień pracy na czas spędzony w 87 samochodzie i godziny w domu, odciągając od rodziny i przyjaciół. Utknęliśmy w szóstym dniu stworzenia, niezdolni patrzeć na Ŝycie z dystansu. Podporządkowaliśmy się materializmowi Bestii, o której czytamy w Apokalipisie „I sprawia, Ŝe wszyscy: mali i wielcy, bogaci i biedni, wolni i niewolnicy otrzymują znamię na prawą rękę lub na czoło i Ŝe nikt nie moŜe kupić ni sprzedać, kto nie ma znamienia - imienia Bestii lub liczby jej imienia. Kto ma rozum, niech liczbę Bestii przeliczy: sześćset sześćdziesiąt sześć”, trzy razy sześć. Sześć dni pracy - bez siódmego dnia odpoczynku. Praca musi mieć naleŜyty kres. Nie chodzi tylko o punk, w którym trzeba się zatrzymać, ale powód i sens dla którego się działa. Rolę tę moŜe pełnić tyko Bóg. Siódmy dzień oddany Bogu nadaje sens y wartość pozostałym sześciu dniom pracy. Równocześnie zabezpiecz od szaleństwa aktywizmu. Odnalezienia czasu dla Boga pozwoli zdobyć harmonię i pokój, a to pozwoli nam równieŜ skuteczniej pracować. 7-II-2010 76. Instrukcje Ruchome schody z trasy W-Z na plac Zamkowy naleŜą do ciekawostek warszawskiej starówki. Warto się zatrzymać przy oryginalnej tablicy z instrukcjami zachowanej za szybą w gablocie (szukać u góry po prawej stronie). Jest tam czternaście wskazówek typu: „Wchodzenie na schody bosymi nogami grozi okaleczeniem i jest wzbronione” „W czasie jazdy nie moŜna siadać na ruchomych schodach”, „Osobom w stanie nietrzeźwym zabrania się korzystania ze schodów ruchomych”. Podobne - wyczerpujące do absurdu - instrukcje moŜna jeszcze znaleźć w starych windach i w „zabytkowych” składach PKP. Tam moŜna wyczytać opis instalacji wody lub szczegóły o okablowaniu elektrycznym. Globalizacja rynku wprowadziła wielojęzykowe instrukcje. Często z raŜącymi „bykami” w językach nam znanych, co stawia zagadkowe pytanie o poprawność w pozostałych tekstach. Nic dziwnego, Ŝe produkt rodem z Chin zawiera takie nieścisłości. Ostatnio nawet na zwykłych produktach umieszcza się banalne komunikaty. Wynikają z asekuranctwa producenta, z obawy przed sądami za to, Ŝe nie powiadomił klienta, iŜ gorąca kawa moŜe go sparzyć, albo Ŝe dziecko moŜe połknąć małą kuleczkę. Zazwyczaj te wszystkie teksty omijamy, chyba, Ŝe potwornie się nudzimy i wtedy doczytamy co popadnie. W przypadku sprzętu AGD lub RTV czytaniem instrukcji zaleŜy od temperamentu uŜytkownika. Są tacy, którzy zawsze wszystko wiedzą lepiej i nic nie czytają, ale są i tacy, którzy pedantycznie dowiedzą się o najdrobniejszym szczególe. Podobnie bywa z ksiąŜeczką dołączoną do samochodów. Dla niektórych czytanie jej jest niemalŜe upokarzające, bo przecieŜ oni od zawsze wiedzą wszystko o tym 88 samochodzie. Z konieczności wgłębiamy się w instrukcje opisujące sposób złoŜenia zakupionego biurka, krzesła na kółkach lub lampy. Bagatelizowanie wskazówek producenta moŜe mieć przykrą konsekwencję odkrycia, po dokręceniu ostatniej śrubki, Ŝe pozostały nam pewne części, od których trzeba było zacząć. Instrukcje co do człowieczeństwa Pan Bóg wdrukował w sercu człowieka. Nazywane są prawem naturalnym. WyraŜają pierwsze i istotne zasady kierujące Ŝyciem moralnym. Główne przepisy zostały dodatkowo wyłoŜone w Dekalogu. Wskazówki te są dyskretne i nie narzucają się. Nie oznacza to, Ŝe ich ominięcie pozostaje bez konsekwencji. Wręcz przeciwnie, niepodporządkowanie Ŝycia tym podstawowym zasadom niesie za sobą ruinę. Majsterkowanie na tym polu jest szalenie niebezpieczne. BoŜe instrukcje są owocem Mądrości i Dobroci. Nic lepszego nie wymyślimy! 14-II-2010. 77. Zegar Człowieka świadomie przeŜywa czas. Odmierzając go, panuje nad nim. Obserwacja cyklów natury pozwala dzielić na dni i lata. KsięŜyc wskazuje na 28 dni podzielne na grupy po siedem, czyli tygodnie. Tak się składa, Ŝe jeŜeli liczymy na palcach jednej ręki, łącząc kciuk z kolejnym palcem, tam i z powrotem, doliczymy do siedem - w prastarych cywilizacjach tak właśnie liczono. KaŜdy dzień na podstawie ruchu słońca łatwo podzielić na ćwiartki, a te na trzy równe części - czyli godziny. Mozolnie powstał ujednolicony system odmierzania czasu. Technika mierzenia czasu stworzyła róŜne narzędzia. Ze względu na metodę pomiaru moŜna mówić o zegarach słonecznych, wodnych, piaskowych, mechanicznych, elektrycznych i elektronicznych, kwarcowych, atomowych... Obszar zastosowania pozwala dzielić je na zegary uŜycia codziennego - domowe, budziki, zegarki, wieŜowe, dworcowe, itp. W sporcie mamy stopery, zegary szachowe. Wreszcie zegary komputerów, programatory, włączniki. NiemalŜe kaŜde urządzenie XXI wieku jakoś odmierza czas. Zegar mechaniczny powstał w klasztorach benedyktyńskich, aby wyznaczać rytm modlitwy. Mnisi nie przewidzieli, Ŝe zegar stanie się nie tylko narzędziem do mierzenia upływu godzin, lecz takŜe do kontrolowania i synchronizowania działań ludzi. Szybko wynalazek opuścił mury klasztorne, by wnieść nową i precyzyjną regularność w Ŝycie kupców i robotników. Zegar był szczególną „maszyną napędową”, w której źródło siły i sposób jej przekazywania zapewniły równomierny przepływ energii i umoŜliwiły ciągłość produkcji oraz standaryzację produktu. Zegar wymyślili ludzi, którzy chcieli bardziej 89 poświęcić się Bogu, a ostatecznie stał się narzędziem dla tych, którzy chcą się poświęcić produkcji i akumulacji dóbr. W rezultacie człowiek stał się zakładnikiem czasu, im precyzyjniej potrafi go odmierzyć, tym bardziej odczuwa jego jarzmo. Chronos, bóg czasu mitologii greckiej, staje się Kronosem, bogiem rzymskim poŜerającym własne dzieci. Bóg Ŝycia jest jedynym Panem Czasu. Dla człowieka, czas to BoŜy dar, przestrzeń dana, by wypełnić ją zadaniami miłości. Prawdziwie wykorzystujemy czas, gdy zawsze i wszędzie szukamy chwały BoŜej. Taka logika pozwala na to, by harmonijnie łączyć dokładność ze spokojem ducha. Wtedy nawet i pośpiech odnajduje swój sens - „śpieszmy się kochać!”. Z Bogiem, czas staje się błogosławioną przestrzenią. 21-II-2010 78. Pasjonaci Zmarznięty wędkarz siedzi obok niewielkiego przerębla. JuŜ trzecią noc spędza na tafli lodu, na razie nic nie złowił. Nagle słychać mocny tubalny głos: - Tu nie ma ryb! Rozgląda się, w ciemności nikogo nie widać. Po pewnym czasie, głos ponawia ostrzeŜenie: Mówię, no. Tu nie ma ryb! Za trzecim razem, pełny niepokoju, wędkarz się odzywa: - Kto tam jest? Kto mówi? Na, co tubalny głos: - Dyrektor lodowiska. Stary dowcip dobrze pokazuje, co znaczy mieć jakąś pasję. Wśród pasjonatów szczególne miejsce zajmują wędkarze. Potrafią przed świtem udać się w dalekie miejsce, aby tam w nieciekawych warunkach spędzić wiele godzin. Znają specjalistyczne sklepy znajdujące się gdzieś na uboczu, w lokalu z wejściem od podwórza, na niewielkiej osiedlowej uliczce. Tam spotykają się z podobnymi sobie. Rozmawiają o kalendarzu połowów i nowych łowiskach. Wspominają wspólne wyjazdy, koloryzują opowieści o własnych osiągnięciach. Chwalą się skonstruowaną przez siebie przynętą. Narzekają, Ŝe teraz juŜ nie ma tyle ryb jak kiedyś. Ci bardziej solidarni organizują akcje społeczne jak zarybianie rzek. Słowem, prawdziwa pasja to zaangaŜowanie całej Ŝyciowej energii w wybrane zajęcie. Rybakami - i to zawodowymi - było wielu apostołów. Piotr równieŜ - na polecenie Jezusa - ma złowić rybę, z jej pyszczka wyciągnąć statera i nim zapłacić podatek. Dla apostołów łowienie ryb było cięŜką pracą, a nie hobbistyczną rozrywką. Gdy Jezus ich powołuje, nawiązuje do ich zawodu: „pójdźcie za Mną a zostaniecie rybakami ludzi”. Porównanie dotyczy przede wszystkim samych wyłowionych: człowiek potrzebuje zbawczych sieci, gdyŜ słone wody grzechu i śmierci nie są odpowiednim dla niego miejscem. Patrząc ze strony łowiących, moŜna stwierdzić, Ŝe po zesłaniu Duch Świętego „łowienie ludzi” staje się dla apostołów Ŝyciową pasją: „(non possumus) nie moŜemy nie mówić o 90 Jezusie”, „miłość Chrystusa przynagla nas”. Od tej chwili wszystko staje się okazją do głoszenia Ewangelii. Współczesny świat daje nieskończoną ofertę róŜnych hobbystycznych zajęć. Od tradycyjnych - wędkarstwo, filatelistyka, numizmatyka - do wyszukanego kolekcjonerstwa realizowanego przy pomocy e-sklepów. Dla chrześcijanina będą one zawsze miały rangę mniejszych pasji. „Dominującą pasją” jest dzielenie się wielką zbawienną nowiną. Zapał apostolski jest naturalną konsekwencją miłości do Jezusa. Mając na uwadze potrzeby XXI wieku, trzeba być „apostołem non-stop”. Bez usprawiedliwienia dla tych, którzy tego zaniechają. 28-II-2010 79. Ekrany „Rok 1984” : Wielki Brat z ekranów śledzi kaŜdego obywatela. Minęło ponad ćwierć wieku od roku 1984, roku wybranego przez George’a Orwella na tytuł dla jego powieści. Na razie dominują cztery „małe ekrany”: ekran telewizji, ekran telefonu, ekran komputera i ekran play-station. Zdobyły rząd dusz młodego pokolenia. Otwarta jest dyskusja o dywersyfikacji treści, czy jej spłaszczeniu, o moŜliwości konwergencji tych ekranów lub dojścia do nich nowych. Toczy się teŜ debata o wpływie na psychikę człowieka tego sztucznego sposobu poznawania świata. Niedyskusyjny jest fakt, Ŝe ekrany te dla swego Ŝycia potrzebują treści. Konieczne są tysięcy godzin programów telewizyjnych, newsów dla milionów stron internetowych, mnóstwo wciągających nowych gier, niebywałych ofert dla komórek… Dziś, miliony osób na świecie zarabiają na chleb poprzez produkowania treści dla nowopowstałej przestrzeni. Jak na razie ta „treść” wygląda? - kaŜdy widzi. Jest jakimś swoistym miksem dobra ze złem, prawdy z manipulacją, piękna z kiczem. Często zawiera powaŜne błędy co do natury człowieka i jego godności, co do Ŝycia Jezusa i Jego Kościoła. Wirtualny świat dziedziczy bolączki świat sztuki XX wieku. Choruje na mutowane wersje ideologii tamtych czasów: nihilizm, marksizm, pozytywizm, freudyzm, etc. Dlatego trudno „w wirtualu” odnaleźć harmonię dobra, prawdy i piękna. Są rzeczy piękne skaŜone kłamstwem, jest zło w dobrym opakowaniu... Ale równieŜ są przestrzenie napełniające nadzieją. Na szczęście „treści” nie zaleŜą od anonimowego Wirtualnego Brata. JeŜeli przyjmiemy, Ŝe taki brat istnieje, to jego władza nie jest niepodzielna i całkowita, a jeŜeli juŜ, to moŜna mu to panowanie odebrać. „Treści” są w rękach konkretnych osób pracujących i decydujących w tych obszarach. W pewnym stopniu kaŜdy uŜytkownik ma na nie wpływ. Potrzebna jest mocna wola 91 wykorzystywania wszelkich okazji, aby komunikować prawdę, przekazywać dobro i piękno. Parafrazując św. Pawła „wirtualny świat z upragnieniem oczekuje na dobrą treść objawiającą dzieci BoŜych”. Jednak, jak w innych dziedzinach, „świat wirtualu” rządzi się własnymi prawami. Wymaga dobrej jakości dla swych treści - buble nie mają szans. Nie wystarczy sama etykieta „prawdy”, aby treść chwaliła Boga, sama treść musi jakościowo być dobra. Ta dobroć stanie się pełna, gdy będzie przekazywać całą prawdę. „Bitwa o treści” wymaga profesjonalizmu połączonego z gorliwością apostolską. 7-III-2010 80. BMW W niektórych środowiskach funkcjonuje etykieta BMW - bierny, mierny, ale wierny. Określa się w tę sposób osoby, które nie chcą nikomu sprawiać kłopotów i to jest ich jedyną dodatnią cechą. Wykonają kaŜde polecenie przełoŜonych i są całkowici poddane strukturom organizacji. Otaczania się takimi ludźmi lub budowanie instytucji wyłącznie na takich jednostkach świadczy o braku perspektyw u kierujących instytucją. Być moŜe myślą, Ŝe w ten sposób nigdy nie stracą swego przywództwa, a na tle miernych współpracowników będą sami bardziej błyszczeć. Natomiast światły przełoŜony otacza się ludźmi zdolnymi, których często sam odkrył i wypromował. Przygotowuje ich teŜ do ewentualnego przyjęcia kierowania. Sukcesy podwalnych wzmacniają instytucję i świadczą o mądrości kierujących nią. Pasywne posłuszeństwo nie przynosi poŜytku organizacji. W pełnych Ŝycia instytucjach osoby bierne zawsze są balastem. JeŜeli się nie zmienią, zdrowe ciało szybko się ich pozbędzie. Od człowieka oczekuje się zaangaŜowania talentów mu właściwych - rąk, głowy i serca. Bardziej jeszcze oczekuje się, by jego decyzje byłe sumienne, czyli Ŝeby pracownik uŜywał tej wewnętrznej zdolności, która pozwala odróŜniać dobro od zła. Taka postawa nigdy nie jest mierna, jest głęboko ludzka i tym samym nie do zastąpienia przez bezduszną machinę. Z osobami sprowadzających swój wkład do ślepego podporządkowania się, organizacje kostnieją a wtedy mogą stać się niezmiernie szkodliwe dla społeczeństwa. Historia jest tego świadkiem. Kościół tak ceni wierność, Ŝe uŜywa słowa „wierny” dla określenia swoich członków. NaleŜeć do Kościoła, to być zaangaŜowany całym Ŝyciem. Wierność wynika ze zjednoczenia z Jezusem - źródłem śycie. A to owocuje w wierności wobec Jego wspólnoty - Kościoła. Troska o tę wspólnotę mobilizuje do przezwycięŜania wszelkiej miernoty w sobie i w otoczeniu. Kościół teŜ określa swoich członków jako „świętych”. To ci, którzy dąŜą do doskonałości Ojca Niebieskiego. Wśród nich św. Józef jest nazywany „sługą najwierniejszy”. 92 Jego odpowiedź na BoŜe oczekiwania była jak najbardziej aktywna. Słowo fiat - „niech się stanie” Najświętszej Maryi Panny przekazany przez ewangelię Łukasza, ma równoległy fecit św. Józefa w ewangelii Mateusza. Św. Józef „uczynił” to, co mu zostało polecone. Był posłuszny, angaŜując się całkowicie w powierzoną mu rolę opiekuna Jezusa i Maryi. On opiekuje się równieŜ Kościołem, by w nim nigdy nie zapanowała „postawa BMW”. 14-III-2010 81. e-mocje Kochanie, zastanawiałem się nad tym długo. JeŜeli zobaczyć, Ŝe chudnę, tracę siły witalne, przestaję kontaktować się z otoczeniem, to… doszedłem do wniosku, Ŝe w takich warunkach nie chcę juŜ Ŝyć. Mam być całkiem uzaleŜniony od aparatury, otoczony ekranami, na łasce róŜnych płynów? Gdyby tak się stało, proszę cię, błagam, wyłącz to wszystko - to juŜ będzie mój koniec! Odetnij mnie od tych maszyn, nie chcę Ŝyć jak roślinka! Po wysłuchaniu tych zwierzeń, Ŝona - ku przeraŜeniu męŜa - wyrywa kabel Internetu, wyrzuca przez okno jego telefon, wylewa piwo ze szklanki i usuwa inne flaszki. Nowe technologie posiadają zaborczą moc. Stopniowo prowadzą swe ofiary do „Ŝycia in vitro” - w szklanym, niewidocznym więzieniu. Ofiary to ci, co ulegają presji nieustannego sprawdzania internetowej poczty, stałego poszerzenia profilu na Fecebooku lub poszukiwania innych e-wartości. Niepokój, by zdobyć wirtualną łączność, paradoksalnie prowadzi ich do izolacji wobec naturalnego otoczenia. Ich emocje przekształcają się w e-mocje. Stają się emocjonalnymi analfabetami, moŜe nawet gburami. Narzędzia są dla człowieka i trzeba rozumnie je uŜywać. Roztropność w korzystaniu z nowych technologii moŜna rozpisać na cztery praktyczne zasady. 1. Autonomia. Osoba przed maszyną. To „ja uŜytkownik” decyduję kiedy sprawdzam pocztę, odbieram telefon lub pracuję na komputerze. 2. Selekcja. Zasada autonomia prowadzi do posiadania własnego filtru. Rezygnuję z wielu „wirtualnych świecidełek”. 3. Bezpośredniość. Relacje twarzą w twarz stawiam wyŜej niŜ wirtualne kontakty. Mowa ciała jest bogatsza od klepania w klawiaturę lub machania myszką! 4. Krytycyzm - nigdy nie wyłączać rozumu. Często pytam siebie: czy nie cierpię na „internetowy głód”? W wielu rodzinach komputer odgrywa rolę domowego ołtarzyka. Do niego są kierowane pierwsze i ostatni myśli dnia, wszelkie westchnienia i prośby. MoŜna zaryzykować tezę, Ŝe im większa obecność „boŜka Netu”, tym mniej radości i pokoju. On odpowiada za utratę zdolności empatii, współczucia. To on blokuje rozwój międzyludzkich więzi. Albo są źródłem konfliktów, albo wygaszają w obojętności. Święty Paweł nie miał pojęcia o nowych 93 technologiach. Pod natchnieniem Duch Święty pisał o niebezpieczeństwie braku umiaru i rozsądku. Dlatego jego słowa będą zawsze aktualne: „Wszystko mi wolno, ale nie wszystko przynosi korzyść. Wszystko mi wolno, ale ja niczemu nie oddam się w niewolę”. 21-III-2010 82. Excel Ile to „dwa plus dwa”? - pada pytanie na teście dla kandydatów do milicji. Pierwszy kandydat odpowiada, Ŝe pięć. Zdziwiony egzaminator pyta - Ile? - No, powiedziałem pięć. Na pewno? - Tak, pięć! PoniewaŜ nie było wielu chętnych kandydat i tak zostaje przyjęty z adnotacją: „Wytrwale dąŜy do celu”. Drugi kandydat zaczyna strzelać: - Trzy? Sześć? Pięć? RównieŜ go przyjmują z adnotacją: „Szuka alternatywnych rozwiązań”. Ostatni delikwent odpowiada pewny siebie: cztery! Oczywiście, zostaje teŜ przyjęty, ale na jego kartce słuŜbowej zapisują: „Mocno podejrzany o kontakty ze studentami”. Stary złośliwy wobec milicji dowcip, doczekał się uaktualnionych wersji. Dziś na pytanie „dwa plus dwa” moŜna usłyszeć nowe odpowiedzi Jeśli ktoś na przykład zapyta „chce pan o tym porozmawiać” - zasłuŜył na opinię „psycholog”/. Częściej zapyta - „a ile, szefie, to powinno być?” Tym trzeba dopisać „księgowy” lub „specjalista od unijnych projektów”. W twardej rachunkowości wszyscy posługują się arkuszami kalkulacyjnymi, z których najpopularniejszy jest Excel. Jest to program komputerowy przedstawiający dane, w postaci zestawu duŜych tabel dwuwymiarowych. Pozwala na prezentację ich w róŜny sposób. NajwaŜniejszym narzędziem arkusza kalkulacyjnego są funkcje (matematyczne, statystyczne, finansowe, logiczne), za pomocą których wprowadzone do arkusza dane są automatycznie przetwarzane. Za pomocą arkusza kalkulacyjnego moŜna takŜe wizualizować dane, prezentując je w postaci wykresów, które pozwalają łatwiej zorientować się we wzajemnych zaleŜnościach i tendencjach. Popularnym narzędziem są tabele przestawne pozwalające tworzyć rozmaite układy danych w oparciu o tabelę podstawową i wyświetlać te same dane, ale odmiennie układając zakres i połoŜenie wierszy i kolumn, co uwypukla zaleŜności niewidoczne w pierwotnym układzie. Liczenie, zwłaszcza liczenie pieniędzy, naleŜy do umiejętności niezbędnych, aby poruszać się w naszym świecie. Liczenie pozwala nabrać szacunku do pieniądza: wiedzieć ile i na co się wydaje. LekcewaŜenie pieniądza nie jest oznaką ubóstwa lecz 94 nieodpowiedzialności. Nie da się utrzymać rodzinę bez orientacji w przychodach i wydatkach. Pomoc bliźniemu, szczególnie jeŜeli jest na większą skale, teŜ wymaga rachunków. Inicjatywy edukacyjne lub apostolskie równieŜ potrzebują finansowego zaplecza. Na twardym arkuszu kalkulacyjnym Ŝycia człowiek ufający wie, Ŝe do „dwa plus dwa” trzeba zawsze dodać „plus Bóg”. Wtedy udaje mu się wyrównać wszelkie potrzeby. 28-III-2010. 83. Rzeczywistość Wirtualny świat bynajmniej nie jest fikcyjnym światem. Internet daje dostęp do jak najbardziej rzeczywistego świata. Nie jest to jakiś „świat idei” poza zmysłami, chociaŜ dla laika trudno jest pojąć jego materialność. Na przykład gdzie się fizycznie znajdują dokumenty z Gmaila? - bynajmniej, nie są na jakimś centralnym serwerze… Sprawy się komplikują jeszcze bardziej w zrozumieniu tak zwanej „rzeczywistości wirtualnej”. Polega ona na wykreowanej wizji przedmiotów, przestrzeni lub zdarzeń. MoŜe reprezentować zarówno elementy świata realnego to znaczy symulacje komputerowe, jak i zupełnie fikcyjnego, na przykład gry komputerowe science-fiction. Na obecnym poziomie rozwoju technologii rzeczywistość wirtualna posługuje się głównie generowanymi obrazami i efektami akustycznymi. Rzadziej stosowane są doznania dotykowe, zapachowe czy smakowe. Postęp technologiczne zachęca do ponownego przemyślenia podstawowych zagadnień z filozofii. Na przykład wielowymiarowość samej rzeczywistości, nasz dostęp do niej, rola zmysłów wewnętrznych i zewnętrznych. Współczesny narzędzia technologiczny pokazują róŜnicę pomiędzy samym zbieraniem doświadczeń i ich analizą, a syntezą dokonaną przez odbiorcę. Ciekawe teŜ są zagadnienia, co do wydarzeń z przeszłości: ich realność - a realność ich rekonstrukcji. Wszystko wskazuje na to, Ŝe materializm i pozytywizm w twardy wydaniu rzeczywistość to tylko ta namacalna! - będą coraz łatwiejsze do obalenia. Im więcej „efektów specjalnych” tym mniej zdziwienia wobec nich i wobec innych „cudów techniki”. Zdziwienie i fascynacja odsyłają do reŜysera tych efektów, do twórczej mocy rozumu człowieka. Prawdziwa fascynacja pozostanie jednak wobec samego bytu, który „bytując fascynuje”. Umysłom, które nie mają uprzedzeń, rzeczywistość wciąŜ stawia pytanie, „dlaczego coś jest mogąc nie być?” To pytanie odsyła do Tego, który wszystko stworzył i utrzymuje w bycie. Do rzeczywistości stworzonej dochodzi inna, ta nadprzyrodzona. Dostęp do niej został nam dany w Jezusie Chrystusie. Zmartwychwstanie wprowadza tam naszą ludzką naturę. To wydarzenie historyczne, które moŜna stwierdzić na podstawie znaków i świadków, pozostaje 95 jednak w sercu tajemnicy wiary- przez to, Ŝe przekracza historię. „Cuda techniki” nie stanowią przeszkody, by tę wiarę przyjąć. Wystarczy, by rozum nie zamykał się na głębszą refleksję, a wspomagany przez łaskę moŜe dojść do samej Światłości. 04-04-2010 84. Powtórki Realista i Optymista spotkali się na filmie „O jeden most za daleko”. Podczas seansu Realista mówi do kolegi: - Słuchaj, zakładam się, Ŝe oni tego mostu nie zdobędą. Na co Optymista odpowiada: - Zgoda, o stówkę. Przy wyjściu z kina Realista wcale się nie cieszy z wygranej. Wygląda, Ŝe coś go gryzie. W końcu przełamuje się i wyznaje: - Słuchaj, my przecieŜ od dawna się znamy. Nie mogę wobec ciebie grać nie fair. Ja juŜ ten film widziałem, wiedziałem przecieŜ, Ŝe im się nie uda zdobyć tego mostu. Dziwne, ale Optymista nie cieszy się wyznaniem swego przyjaciela, widać, Ŝe teraz to on nosi niepokój w sercu. W końcu otwiera się: - No cóŜ, gramy na otwarte karty, więc muszę wyznać, Ŝe ja teŜ ten film widziałem. Jednak myślałem, Ŝe skoro raz mieli poraŜkę, to teraz, ze zdobytym doświadczeniem uda się im dotrzeć do celu. Dziś w kinie lub w teatrze, nie jest tak oczywiste, Ŝe fabuła potoczy się zgodnie ze znanym wcześniej scenariuszem. Wiele produkcji wypuszcza się na rynek w róŜnych wersjach zaleŜnie od kraju dystrybucji, formy nośnika, docelowego odbiorcy. Na DVD dochodzą jeszcze sceny, które poszerzają moŜliwości wyboru. W teatrze adaptacje dzieł klasycznych są coraz luźniejsze, nierzadko odbiegające całkowicie od oryginału. Niekoniecznie wynika to z chęci szukania zysku i sensacji, nierzadko reŜyser pragnie w ten sposób zmobilizować widzów do myślenia. Obejrzenie danego dzieła nie jest wtedy zwykłym zaliczeniem nowej wersji lecz pogłębioną refleksją nad światem i własnym Ŝyciem. Niestety, w niektórych adaptacjach dochodzą teŜ do głosu ideologie, przez które manipuluje się niedoświadczonym odbiorcą. Pan Jezus jako nauczyciel korzystał z opowieści. RóŜnice w zapisach wskazują na to, Ŝe byłe róŜnie przedstawiane, w wersji rozszerzonej lub skróconej, dla uczonych lub dla ludu. Jezus nie dostarczał abstrakcyjnej wiedzy, jego przypowieści miały na celu poruszyć najgłębsze wnętrze człowieka i zachęcić go do zmiany. Jezus liczył na zaangaŜowanie słuchacza, który w ten sposób, krok po kroku, stawał się Jego uczniem. Jezus oczekiwał wejścia w dynamizm przypowieści, by razem z Nim odbiorca wyruszył w drogę poprawy Ŝycia. Inaczej pozostałby słuchaczem, który słyszy, ale nic nie rozumie lub widzem, który de facto jest ślepym. Aktywny odbiorca to ten, kto pozwala na to by Mistrz prowadził. Zaufanie 96 wobec Jezusa pozwala wyzwolić się ze „scenariusza poraŜki” i z optymizmem walczyć o zdobycie ostatniego mostu. Tego który łączy ziemię z niebem. 11-IV-2010 85. Lego Człowiek z natury dąŜy do tworzenia własnej wizji świata. Naukowe odkrycia spopularyzowały patrzenie na rzeczywistości przez paradygmaty nauk ścisłych. W naszych czasach dochodzą skojarzenia narzucony przez sprzęt elektroniczny. Mało wtajemniczony myśli, Ŝe kaŜde urządzenie jest składankom prostszych modułów. Wielu więc jest ludzi, którzy postrzegają świat jako wielką konstrukcję złoŜoną z malutkich części. Takie patrzenie nieco przypomina świat lego, w którym proste „cegiełki” mogą być łączone w niezmierną liczbę kombinacjach za pomocą systemu wypustek i odpowiadającym im gniazd. W przeciągu dwu ostatnich wieków nauki ścisłe doszły do wniosku, Ŝe wszystko jest złoŜone z tego samego podstawowego tworzywa. Bardzo łatwo jest poddać się pokusie tłumaczenia wszechświata właściwościami składowych „klocków”. Dokładnie, jak w przypadku samochodu z klocków lego. Moglibyśmy wnioskować, Ŝe jest on jedynie zbiorem elementów i Ŝe jego właściwości, dają się wyjaśnić z pomocą właściwości tworzących go klocków. Zapomina się, Ŝe taki samochód nie jest złoŜony wyłącznie z klocków, lecz takŜe z „idei”, czym jest samochód. Samochód nie jest jedynie zbiorem części, z tego samego powodu, z jakiego Pan Tadeusz nie jest jedynie uporządkowanym zbiorem liter. W materialistycznej wizji świata kamień, pietruszka, kot, człowiek są jedynie niezmiernie skomplikowanymi zaleŜnościami fizyko-chemicznymi. Warto zwrócić uwagę na to, Ŝe za pomocą „Lego” moŜna stworzyć samochód, ale nie konia, nawet jeśli uŜyjemy większej liczby klocków. Klocki nie mają właściwości koniecznych, aby zrobić z nich konia. Samochód juŜ jest samochodem, gdy znajduje się jeszcze w częściach, które zostały przygotowane z myślą o jego wykonaniu. Ale nie koń. Z tej przyczyny firma Lego, by poszerzać moŜliwości swego świata fabrykuje coraz to nowsze serie bardziej skomplikowanych klocków: Lego City, Lego Pirates, Lego Mindstorms, etc. Wizja materialistyczna świata w swym uporządkowaniu i prostocie jest przeciągająca. Za parawanem naukowości pozwala unikać trudu głębszej refleksji nad rzeczywistością. W takiej wizji etyka sprowadza się do pragmatyzmu, dobro redukuje się do optymalizacji. RównieŜ na tej drodze nie ma Pana Boga, którego nie ma jak wybudować z prostych klocków. Dlatego w społeczeństwie technokratycznym, ewangelizacja pilnie potrzebuje 97 pogłębioną refleksji filozoficznej. Inaczej, współczesny zabawki zamykają człowieka w infantylnej „logice Lego”. 2-V-2010 86. Ciśnienie Kropla drąŜy skałę. Insekty i niewidoczne zarazki bardziej zagraŜają człowiekowi niŜ dzikie bestie. Chmury drobnego pyłu mogą sparaliŜować transport lotniczy na całym kontynencie. I na razie nic nie da się z tym zrobić. Małe cząsteczki ścierają powierzchnię samolotu, niszczą delikatne czujniki, od wewnątrz zŜerają turbiny. Im drobniejszy pył, tym gorzej! DłuŜej opada i trudniej się przed nim bronić. Od dawna technika zmaga się z pyłem. Pomieszczenia z urządzeniami precyzyjnymi serwerownie, sekcje metrologiczne etc. - nie mogą pozwolić sobie na zapylenie. Pierwsze rozwiązanie, jakie się nasuwa, to szczelna izolacja pomieszczenia. Nie da się jednak tego rozwiązania stosować zawsze, w kaŜdej sytuacji. Na przykład, jak poradzić sobie w pociągach, gdy muszą pokonywać trasy pustynne z bardzo drobnym piaskiem? Jak tu uszczelnić kaŜdy wagony dodatkowo poddany wszelkim moŜliwym napręŜeniom ciągnięciu, ściskaniu, skręcaniu, wibracjom o róŜnych częstotliwościach? Nie sposób zabezpieczyć kaŜdej najdrobniejszej szpary. Rozwiązanie powszechnie stosowane jest proste i w miarę ekonomiczne. Podnosi się ciśnienie pomieszczenia, które chce się chronić. W ten sposób, jeŜeli są szpary, to powietrze przez te szpary wychodzi na zewnątrz. Unika się moŜliwość, by zewnętrzne powietrze wciskało się do środka i wnosiło ze sobą niechciany pył. Takie rozwiązania stosuje się równieŜ w samochodach o podwyŜszonych standardach. Ponętne pokusy, błędne doktryny, struktury grzechu utrudniają sytuację człowiekowi, który chce Ŝyć dobrze. Od wypędzenia z raju zarazki zła zawsze mu towarzyszyły. W naszych czasach Internet, media i świat reklam niczym potęŜny wulkan, zapylają wszystko zmysłowością, relatywizmem etycznym, dzikim pragmatyzmem. A zło przekazane w drobnych cząsteczkach jest w stanie wszędzie się wcisnąć, otępiając wraŜliwość, rozmiękczając zasady postępowania. Krok po kroku, moŜe nawet nieświadomie, dochodzi się do ruiny duchowej. Im większe ciśnienie zewnętrzne, tym bardziej trzeba umacniać wnętrze. Przy wszechobecnej atmosferze zeświecczenia juŜ nie wystarczy przeciętna formacja, anemiczne Ŝycie duchowe, niemrawy zapał apostolski. Trudne środowiska, w których wielu chrześcijan musi na co dzień przebywać, pilnie od nich wymagają podniesienie duchowego ciśnienia. Inaczej skazani będą na utratę toŜsamości, gdyŜ „błędy w drobnym proszku” są w stanie 98 całkowicie ich zablokować. Skoro nie mogą izolować się od świata, jedynym moŜliwym rozwiązaniem jest czuwanie nad ich „dodatnim” wewnętrznym ciśnieniem. 9-V-2010 87. Radio „Ja” Rozwój technologiczny obniŜył koszty odbiorników, nadajników i sprzętu do obróbki dźwięku. Dzięki temu radiowe stacje wyrastają jak grzyby po deszczu. Pasmo emisyjny gęsto się zapchało zróŜnicowaną gamą ofert. Od dopracowanych programów do beznadziejnych prowizorek, dla niszowych odbiorców, dla starczych osób lub dla fanów konkretnej muzyki dla kaŜdego ucha coś miłego. Wędrując po częstotliwościach, moŜna trafić na identyczne audycje, jak i na wielkie kontrasty: modlitewna stacja tuŜ przy nieprzyzwoitym pełnym ekshibicjonizmu programie o tematyce seksualnej. Człowiek XXI wieku - wbrew szerokiej ofercie - często przełącza na jeszcze inny kanał. Jest to program autorski, gdzie reŜyser i producent to ta sama osoba. Program monologu ze samym sobą - „Radio Ja”. U rekordzistów emisja trwa przez dwadzieścia pięć godzin na dobę, choć doba ma ich dwadzieścia cztery. Program ten ma bardzo elitarnego słuchacza, no chyba, Ŝe się zapłaci psychologowi, terapeucie, lub wykonawca spotka jakąś dobrą duszę, która jest w stanie cierpliwie wysłuchać jego wynurzeń. Oferta programowa jest obfita, co wcale nie oznacza, Ŝe jest ona bogata. Są programy typu „Moje sukcesy i zasługi” działająca na samodowartościowanie. „Moja kariera” ukazuje ukryte walory własnej ścieŜki zawodowej. „Moje pieniądze” dotykają draŜliwy tematy finansowe i inne doświadczanych niesprawiedliwości. „Bezinteresowne poświęcenie” przypomina o zasługach dla świata. MoŜna teŜ znaleźć programy historyczne typu „śale i pretensje”. Oferta informacyjna przynosi regularnie newsy typu, co mnie akurat uraziło lub co mnie teraz boli, jakie alergie cierpię w sezonie, jaki mam poziom samopoczucia, cukru lub cholesterolu. Osłabienie rodziny i innych węzłów społecznych sprawia, Ŝe człowiek Ŝyje coraz bardziej w swoim świecie, niekiedy wyłącznie w nim. Przekonanie, Ŝe wszystko jest we własnych rękach i w ostateczności musi kaŜdy sobie radzić sam, bo nikt mu nic nie da darmo, prowadzi do jeszcze większego zamknięcia wobec innych. Do tego dochodzi kultura kupowania sobie przyjemności i dogadzania sobie prezentowana jako szczyt szczęścia. W efekcie, nakręca się i nagłaśnia „Radia Ja”. Uczeń Jezusa powinien pracować nad wyciszeniem tego „kanału dezinformacji”, bowiem słowa Mistrza nadal zachowują swą aktualność: „Jeśli kto chce pójść za Mną, niech się zaprze samego siebie. Bo kto chce zachować swoje Ŝycie, straci je; a kto straci swe Ŝycie z 99 mego powodu, znajdzie je”. JeŜeli radia nie da się zamknąć, to przynajmniej ograniczyć godziny transmisji. 16-V-10 88. FIFO LIFO Błyskotki zawsze fascynowały człowieka. Świat informatyczny spotęgował przynęty przyciągające naszą uwagę. Do tego dochodzi moc marketingowych chwytów. Niestety, mechanizmy ochronne wobec niepoŜądanych bodźców wzmacniają się w nas powoli, potrzeba wielkiego wysiłku i samozaparcia. MoŜna bowiem rano zacząć pracę, potem mimochodem sprawdzić pocztę, przy okazji zerknąć na giełdowe notowania, przypomnieć sobie zadawnioną sprawę, potem wysłać SMS… i tak przez całą „dobę pracy” trwać w niepowtarzalnej sekwencji aleatorycznych zajęć. I sfrustrowanym wrócić do domu - wiele się rozbabrało, nic się nie wykonało! Tam z kolei wpaść w szpony nowych bodźców i zakałapućkać się, to tu, to tam: telewizja, lodówka, komputer, telefon… Odpowiedź na ostatni otrzymany bodziec moŜna porównać do zarządzania zadaniami zwanym „stos” lub LIFO (Last In, First Out) ostatni na wejściu, pierwszy na wyjściu. Zadanie dokładane są na wierzch stosu i z wierzchu stosu są pobierane. Przychodzi się do pracy, aby pracować, jest to pierwsze zadanie, na nim „nakłada się” zadanie sprawdzania poczty, pogadania z kolegami, wypicia kawy, poczytania portali internetowych… Nadal ma się świadomość pierwszego podstawowego zadania, ale nie ma się do niego dostępu bo system LIFO wymusza zaangaŜowania w późniejszych zadaniach. Odmiennym sposobem porządkowania zadań jest system „kolejki”, nazywany teŜ FIFO (First In, First Out) pierwszy na wejściu, pierwszy na wyjściu. Tu zadania obsługiwane są w takiej kolejności, w jakiej zostały dostarczone, jak w kolejce do kasy. Rozwiązuje się pierwsze zadanie i po kolei podejmuje się kolejne. Oczywiście ten system sam z siebie nie jest ani lepszy, ani gorszy od systemu stosu. W jednym i drugim przypadku waŜne jest, by była odpowiednia hierarchizacja. Niekoniecznie zadania starsze są waŜniejsze, ani to co ostatni - pilniejsze. Kultura świecidełek wymaga mądrości, aby nie dać się nabrać. RównieŜ potrzebny jest umiarkowanie: na nic a trafny wybór celu, jeŜeli nie jest się w stanie wytrwać w jego realizacji. Nie kaŜdy bodziec zasługuje na naszą uwagę. Większa oferta alternatyw współczesnego świata zmusza do większej elastyczności niŜ w przeszłości. Potrzeba równieŜ odpowiednich filtrów selekcjonujących „inputy” (wejścia). Inaczej, niezaleŜnie od włoŜonego 100 wysiłku, osobowość się rozpada. Będzie ciąg chaotycznego działania z rezultatem „not output” - zero skuteczności. 23-5-10 89. Bambuko Ilość nie przechodzi w jakość. Morze informacji nie zrodzi wiedzy. Z wiedzy mądrość spontanicznie nie powstanie. Nagromadzenie róŜnych aplikacji nie wygeneruje innowacyjnych rozwiązań! A jednak w popularyzujących naukę pismach roi się od kosmowizji sprowadzających wszechświat do informacji plus impulsu biologicznego. Tekstom tym często towarzyszy nadęta naukowość. Mniej lub bardziej bezpośrednio, głosi się tezę, Ŝe cały świat powstał sam z siebie na zasadzie zbierania i przechowywania informacji. W ten sposób próbuje się wyjaśnić pojawienie się wszystkich form Ŝycia. Wszystkie zjawiska od przyjęcia postawy dwunoŜnej, aŜ po współŜycie rodzinne i społeczne, opisuje się w taki nieco naiwny, ale przez to prosty i dla wielu przekonujący, sposób. Ten swoisty materializm często przybiera postać ateistycznej ideologii. Szeroko korzysta ze zdobyczy współczesnej genetyki, aby bezwstydnie propagować ateistyczne tezy. Warto zauwaŜyć, Ŝe w takich poglądach stwierdza się istnienie Ŝyciowego impulsu, który nie da się sprowadzić do kategorii czysto materialistycznych. Pojawia się sfera rzeczywistości, która jest wyŜsza niŜ ta, którą zajmują się fizyka i chemia. Mówi się o pewnej „własności”, która nie dotyczy fizyki, lecz objawia się jedynie w procesach Ŝyciowych. Niewątpliwie taka kosmowizja wskazuje na znaczenie sił naturalnych i wagę tajemnicy ewolucji. Słabą stroną takiego myślenia jest nieuzasadnione sprowadzanie rzeczywistości wyłącznie do sił witalnych, a te przedstawiać jako dąŜenie do przechowywania genetycznego dziedzictwa. Taki sposób rozumowania, w mocnym uproszczeniu, to tak jakby serwer, na podstawie gromadzenia informacji i na mocy własnego oprogramowania, generował nowsze wersje programów. Oczywiście, Ŝe na przestrzeni milionów lat. W ostatnich wiekach ateistyczne ideologie chętnie zakładały maskę naukowości. RównieŜ realizacja ich potwornych pomysłów wobec miliony niewinnych ofiar była wspierana przez rzesze naukowców. Przy upadku tych ideologii pękał „balon naukowości” i wychodziło na jaw, Ŝe był to wielki blef. Dlatego, nie dajmy się ponownie zrobić w bambuko przez współczesnych naukowców-ideologów. RównieŜ zachęcajmy zdolną młodzieŜ, by podejmowała studia badające tajniki Ŝycia. Nie zaniedbujmy ich formacji religijnej. W ten sposób będziemy „zawsze gotowi do obrony wobec kaŜdego, kto będzie się domagał uzasadnienia tej nadziei, która w nas jest” jak nauczał św. Piotr. 101 30-V-2010 90. Kogut Dobro się nie narzuca. Człowiek sam musi zdecydować, jak Ŝyć. Od dawna wielu rezygnowało z osobistej refleksji i po prosto Ŝyło tak, jak ich otoczenie. W pluralistycznym społeczeństwie otoczenie jest bardziej niŜ przedtem zróŜnicowane. Dostosować się - ale do kogo? Zazwyczaj środowisko pracy róŜni się od rodzinnego. RównieŜ w rodzinach zdarzają się kontrasty. Praca w wielkich korporacjach jest zaznaczona wielością kultur. Koledzy z własnego kraju mogą mieć podobną wizję świata, natomiast ci z zagranicy całkiem odmienną. Dla świętego spokoju wielu dostosowuje się do środowiska, w którym akurat musi się poruszać. W rodzinie przyjmują etykę dobra, ofiarności i współczucia. Wychodząc na ulicę przerzucają się na etykę Nietschego, czyli prawo najmocniejszego. W pracy przyjmują nowoczesną etykę konsensusu, wedle której dobro jest wynikiem pertraktacji. Po dogadaniu się przechodzą na wariant pragmatyczny, gdzie liczą się tylko rezultaty. Podczas odpoczynku pozwalają, by zawładnęła nimi etyka hedonistyczna, maksymalne uŜywanie i całkowity brak umiarkowania. Przy wyjazdach równieŜ wszystko jest dozwolone: nikt nie zna, nikt nie widzi. Człowiek posiada pewną plastyczność. Dlatego pozornie moŜe łączyć róŜne style Ŝycia. Niemniej ciągła i częsta zmiana jest bardzo niebezpieczna. RóŜne sposoby myślenia walczą o przestrzeń wpływów. Czemu nie stosować siły zawsze i wszędzie? Czemu nie być pragmatykiem aŜ do bólu? JeŜeli współmałŜonek jest trudny, czemu go nie zostawić? A moŜe w pracy pozwolić sobie na jakiś ekscesy? Dlaczego brutalnie nie pozbyć się konkurencji? Na dłuŜszą metę stały napięcia prowadzą do zmęczenia materiału. W rezultacie pojawiają się stresy nie do zniesienia i pęka osobowość. W niektórych przypadkach dochodzi do chorób psychicznych. Człowiek jest sobą dzięki moralnej toŜsamość. Nie da się jej stworzyć na zasadzie składanki odmiennych odcinków. To duch poprzez sumienie buduje od wewnątrz ciągłość Ŝyciorysu. Częste lekcewaŜenie głosu sumienia prowadzi do jego zaniku. A bez sumienia Ŝyciorys staje się odbiciem starego dowcipu o milicjantach. Podczas samochodowego patrolu mówi kierowca do kolegi: „Słuchaj, wychyl się i popatrz czy kogut jeszcze działa”. Milicjant się wychyla i wrzeszczy: „Teraz Tak! Teraz nie! Teraz tak! No, teraz juŜ nie!” Teraz jestem wierzący, a teraz juŜ nie. Teraz jestem lojalny, a teraz szachruję. Teraz mam sumienie, a teraz jest rasowym krętaczem. 6-06-2010 102 91. Rehabilitacja Sport to zdrowie. Pesymista przypomni, Ŝe gdyby „kózka nie skakała” byłoby mniej kontuzji. Niemniej w XXI wieku powrót do pełnej sprawności wygląda inaczej niŜ za czasów naszych dziadów. UciąŜliwe gipsy zastąpiły lekkie i „wygodne” ortezy (od ORT-opedycznej pro-TEZY) oraz fikuśne stabilizatory z pokrętłami i paskami mocowanymi na rzepy. Człowiek wygląda z nimi jak bohater z filmów o androidach. RóŜnica w tym, Ŝe te twory wykazują się nadsprawnością, czego raczej nie odczuwa się po powaŜnej kontuzji. Z tego, co laik moŜe pojąć, wynika Ŝe współczesna ortopedia unika jak ognia długich okresów unieruchomiania. Ryzyko wynikające z zaniku mięśni jest powaŜniejsze niŜ ryzyko ponownej kontuzji przy racjonalnym i kontrolowanym ruchu. Istotną rolę odgrywają dziś wszelkie ćwiczenia rehabilitacyjne. Od początku pacjent słyszy jak waŜna jest regularność w ich stosowaniu. Straszy się go nieszczęśnikami, którzy zaniedbali się i Ŝałują bardzo, gdy juŜ jest za późno. Pacjent doświadcza, Ŝe terapeuta stara się wpłynąć na jego psychikę. Roztacza przed nim wizję szybkiego powrotu do ulubionego sportu, w formie - o dziwo - lepszej niŜ przed kontuzją. Terapeuta korzysta z wypracowanych form przekazu: zamiast mówić o miesiącach uŜywa miary czterech tygodni, zamiast o kontuzji mówi o pauzowaniu, itp. Prostym ćwiczeniom towarzyszy pewna magia liczb: trzeba powtarzać ćwiczenie pięć razy po dziesięć lub siedem po osiem. Uległe posłuszeństwo przynosi dobre skutki. Po pewnym czasie uzyskuje się „habilitację”, czyli pełne uprawnienia do powrotu na boiska lub korty. Mistrzowie duchowości chętnie porównują zmagania Ŝycia wewnętrznego ze sprawnością fizyczną. W Ŝyciu duchowym równieŜ mogą być kontuzje, okresy w których dusza nie jest się w stanie poruszać się o własnych siłach. Potrzeba wtedy rodzaj „duchowych kul”. W takich okresach, aby oŜywiać kontakt z Bogiem, warto pokornie i wytrwale stosować wypróbowane ćwiczenia. Na przykład, kojarzyć konkretną czynności z aktami miłości: gdy otwieram drzwi - odmawiam akty strzelisty, gdy idę schodami - zdrowaśkę, gdy spotykam coś nieodpowiedniego - czynię zadośćuczynienie. Trzeba jednak pamiętać, Ŝe gdy się jest całkiem sprawnym, kule odkładam na bok, bo juŜ nie są potrzebne. śycie duchowy cechuje się giętkością. Nie jest rodzajem jakiejś sformalizowanej musztry. Inicjatywa zawsze jest w rękach dobrego Boga. On równocześnie jest naszym Rehabilitantem i Zdrowiem. 13-VI-2010 103 92. Skarby Don Camilo miał przed sobą unikatową kolekcję. Dlatego właśnie był załamany. Od tygodni prosił wszystkich o fanty na loterię. Wierni hojni odpowiedzieli - szczodrze pozbyli się rodzinnych precjozów. Ktoś oddał gipsowego jelenia z drewnianymi rogami. Inny fioletowego krasnala. Wielu przekazało pacykarskie dzieła, ni to oleje, ni to akwarele. Inni oddali meble o nieokreślonym stylu i przeznaczeniu. Po chwili namysłu proboszcz zdecydował kupić los państwowej loterii i wymodlić cud… Historyjka Giovannego Guareschiego, autora opowiastki, dobrze się kończy. Don Camilo trafił wygraną i zdobył wspaniały rower na główną nagrodę. Wczesnym niedzielnym porankiem starannie ułoŜył na ulicy zebrane graty. Akurat przed kościołem stały maszyny drogowców. PotęŜnym walcem przejechał kilka razy tam i z powrotem po rozłoŜonych rzeczach. Mieszkańcy wsi, którzy w ukryciu śledzili swego proboszcza, odetchnęli z ulgą. Zostali wyzwolenie z przechodnich fantów prześladujących wieś od pokoleń. Podobną ulgę moŜemy odczuć przy okazji przeprowadzki lub generalnych remontów. RównieŜ wielką frajdę daje wynajęcie kontenera na śmieci. MoŜna wtedy opróŜnić domowe „przydasie” (kiedyś przyda się). Taką operację da się przeprowadzić wykorzystując dłuŜszą nieobecność „chomikujących” członków rodziny. Na zawsze pozbywamy się pluszowych misiów, kiczowatych pamiątek, reklamówek wypchanych ciuchami, stert poŜółkłych czasopism. W miarę pozbywania się odczuwamy, jak poszerza się Ŝyciowa przestrzeń … W XXI wieku bardzo łatwo zagracić serce, które zostaje zniewolone błahostkami. Niby wydaje się, Ŝe ono jest wolne, przecieŜ nie pragnie „ani pola, ani niewolnika, ani niewolnicy, ani wołu, ani osła bliźniego” jak tego zabrania dziesiąte przykazanie. Faktycznie jednak horyzont witalny ogranicza się do posiadania lub uŜywania. Nowoczesny sprzęt, dostęp do informacji, łatwe podróŜowanie, zbiory mp3, róŜne poŜyteczne pdf, jpg lub DVD i co tam dusza zapragnie, nie są konieczne „tu i teraz”. Łatwo stają się blokadą dla prawdziwych ideałów. Nasze czasy napędzanej konsumpcji wymagają nowej edukacji w oderwaniu i prostocie. Umiarkowanie ma dziś wiele nowych twarzy. Umiar w wydawaniu równieŜ, gdy koszty pokrywa firma lub państwo. Umiar w gromadzeniu rzeczy zbędnych, nawet tych gratisowych. Nie tworzeniu sobie potrzeb równieŜ wirtualnych: bez serialu nie mogę Ŝyć! Wtedy wyzwolone serce będzie tam gdzie prawdziwy skarb - w Bogu i bliźnim! 20-VI-2010 104 93. Sierota KaŜdy kto biega po murawie, czuje się zdobywcą bramki. Jeden - bo bezpośrednio asystował, inny - bo ściągnął na siebie uwagę obrońców, jeszcze inny - bo kilkanaście minut wcześniej wrzucił piłkę z autu. Kibic równieŜ jest głęboko przekonany o swoim niezastąpionym wkładzie, który polegał na pisaniu dyrdymałów na forach internetowych. Blask sukcesu działa tak mocno, Ŝe nawet ten, kto ogląda retransmisję meczu, czuje, Ŝe przyczynił się do zdobycia bramki. Sukces zawsze miał wielu rodziców. A w obecnym świecie, gdzie sieć wszystko z wszystkim połączyła, kaŜdy moŜe zostać ojcem lub matką światowych wydarzeń. Wystarczy wysłać SMS, dopisać coś na forum, kliknąć na ankietę: „nie zgadzam się!” . W ostatnich dekadach świat stał się bardziej złoŜony. Nie oznacza to jednak, Ŝe zasada przyczynowości przestała działać. Nadal są przyczyny realne i pozorne. Nadal pozostają przyczyny sine qua non, bez których niemoŜliwe byłyby pewne wydarzenia. Gdy wchodzą w grę ludzkie decyzje trzeba równie mówić o odpowiedzialności ludzi. Jej realność nie zaleŜy od tego, jak ją postrzegają ci ludzie lub ich otoczenie. Na przykład trener ponosi większą odpowiedzialność od tak zwanych działaczy. Po sromotnej poraŜce trener odchodzi, działaczy pozostają. PoraŜka jednak mogła być wynikiem imprezowania piłkarzy, którzy dalej pobierają astronomiczne pensje, jakby nigdy nic. I oczywiście dalej balują. PoraŜki zwykle zostają osierocone. Dosłownie - gdy winą za nie obarcza się osoby nieŜyjące. Mogą teŜ zostać „poruczone”, gdy się rozmywa odpowiedzialność za nie: nikt nic nie miał z tym do czynienia! Faktem jest, Ŝe są wydarzenia niezaleŜne od człowieka. Jednak wiele nieudanych spraw wynika z zaniedbań konkretnych osób. Jezus zwraca nam na to uwagę: „Królestwo niebieskie podobne jest do człowieka, który posiał dobre nasienie. Lecz gdy ludzie spali, przyszedł nieprzyjaciel i zasiał chwastu”. Nie chodzi o to, by się obwiniać za zaniedbania innych, „adoptując” ich poraŜki. Chodzi o to, by nie pozwalać sobie na bezczynność, gdy na świecie jest tyle do zrobienia. Szerzące się zeświecczenie, obojętność wielkich rzeszy ludzi, nie jest koniecznością ślepych praw historii. Niestety często jest prostą konsekwencją braku gorliwości apostolskiej pasterzy i wiernych. Dlatego przed zbliŜającymi się wakacjami warto sobie zadać pytanie: jaką treść apostolską nadam temu okresowi? 27-VI-10 105 94. LLL Przestań kombinować, ucz się! - powtarzają rodzice, widząc, jak dzieci robią wszystko, byleby nie siedzieć nad ksiąŜkami. Dziś oferta „działań zastępczych” jest imponująca. Od wolontariatu w celu pomocy dla dalekiego kraju po bezsensownego flashmoba (sztucznego tłumu zwołanego przez SMS-y), od paplaniny na gadu-gadu do obsesyjnego poprawiania własnego profilu na facebooku. A szkoda, bo młody umysł jest szczególnie chłonny. Z wiekiem następuje blokada dostępu do szarych komórek. Niestety, młodego człowieka wszystko mocno przyciąga. Dawniej rodzicom było łatwiej ukierunkować Ŝycie swego potomstwa: dziadek był bednarzem, ojciec był bednarzem, syn z mlekiem matki ssał umiejętności wyrabiania beczek. Dzisiejsza mnogość zawodowych ścieŜek daje realne moŜliwości, ale równieŜ niesie ryzyko pogubienia się w labiryncie błędnych wyborów. Na szczęście moŜliwości dokształcania się w wieku dojrzałym są coraz większe. Ostatnio stawia się na kapitał ludzki. W tym celu powstały programy LLL - Lifelong Learning, uczenie się przez całe Ŝycie. Stymulują one rozwój poprzez stałą edukację i promocję nauki. W opisach takich programów często znajdujemy pojęcia takie jak „elearning”, „transfer know-how’u”, interdyscyplinarność, „mobility”, wirtualni studenci. ChociaŜ o tym się nie mówi wprost, od uczestników wymaga się pokory, by przyznać się do własnych braków; samodyscypliny, by podejmować trud zdobywania wiedzy; solidarności, by dzielić doświadczeniem z innymi. Nowoczesne opakowanie zawierające starą mądrość. Człowiek wciąŜ musi się uczyć, zmieniają się sposoby nauki. W Ŝyciu duchowym równieŜ trzeba pogłębiać formację religijną. W tym celu pojawiają się nowe dokumenty, organizuje się sympozja. Stosowane sposoby teŜ są coraz bardziej nowoczesne: jest transfer know-how’ między wspólnotami, są spotkania interdyscyplinarne, są moŜliwości e-learningu, jest sporo - czasami za duŜo - mobility. W korzystaniu z środków formacji duchowej nie chodzi o konsumowaniu kolejnych kościelnych „eventów” lub zaspokajanie ciekawości co do nowinek z klerykalnego światka. Formacja to odkrywanie nowych sposobów, by być z Bogiem, to świeŜe pomysły, aby słuŜyć bliźniemu i czynić miłosierdzie, to odnajdywanie właściwego języka dla osobistego apostolstwa. Rozum odkrywa światło i porusza serce. Doktryna ta sama, nowe są formy wdraŜania jej w Ŝycie. Wydobywać ze skarbca nauki Kościoła „rzeczy nowe i stare” dla dobra własnego i innych. 4-7-10 106 95. Kąkol Asteriks jest niepozornym Gallem. Ma blond włosy i wąsy, czerwone spodnie, brązowe buty, czarną koszulę przepasaną pasem, a na głowie hełm z dwoma niewielkimi, białymi skrzydełkami. Zawsze nosi przy sobie manierkę z magicznym napojem przyrządzanym przez druida Panoramiksa. Napój ten daje niezwykłą moc. Juliusz Cezar od lat szuka sposobów na pokonanie tej garstki dzielnych Galów broniących jedynego skrawka ziemi opierającego się rzymskim legionom. Doradcy zwracają uwagę na to, Ŝe siła Gallów bardziej niŜ w magicznym napoju tkwi w ich jedności. Idąc za ich głosem, Juliusz Cezar wysyła do opornej wioski Tuliusza Destrukcjusza, nazywany teŜ Tulkiem Intrygantem. Komiks opisujący przygody Destrukcjusza w języku polskim nosi tytuł „Niezgoda” w oryginale „La zizanie” ma szersze znaczenie - kąkol, chwast. Siewca niezgody dorobił się bogatego CV, jest wybitny w swoim fachu. Szczytowe osiągnięcie, to gdy został skazany na poŜarcie przez lwy. Wyszedł bez szwanku, gdyŜ lwy poŜarły się nawzajem. Tuliusz jest przedstawiony jako ohydna kreatura, ale za to bardzo skuteczna w działaniu. Gdzie się tylko pojawi rozrzuca kości niezgody i wszystko wokół zielenieje ze złości. Pojawia się u Gallów, ofiarowując cenny prezent dla najwaŜniejszego męŜczyzny z wioski… oczywiście zaczynają się kłótnie komu taki tytuł się naleŜy. Potem, Ŝony wojowników zaraŜają się niezgodą i tak dalej. Asteriks pokonuje Tuliusza jego własną bronią. Sieje wśród Rzymian podejrzenie, Ŝe tak naprawdę Tuliusz trzyma z Gallami, i Ŝe nie mogą mu ufać, gdyŜ prowadzi podwójną grę. W końcu legioniści wyczerpani kłótniami odsyłają Tuliusza do Rzymu z oskarŜeniem o zdradę stanu. Na zakończenie komiksu czytamy „Ale nie smućmy się zanadto losem siewcy zamętu. Intrygantus zawsze sobie poradzi i na galerze, którą płynie do Rzymu, tez nie czuje się osamotniony. Obmowa, zazdrość i oszczerstwo towarzyszą mu dzielnie”. Dziś niemal wszędzie intryganci i manipulatorze robią karierę. Wynika to z faktu, Ŝe środowiska są zaraŜone aŜ do śpiku logiką skuteczności. Prawda i dobro są bezbronne wobec takiego porządku. Dlaczego nie oszukiwać, nie manipulować ludźmi, jeŜeli takie działania są skuteczne i nikt nie będzie w stanie im się oprzeć? Przyjaciele Asteriksa potrafili sobie poradzić z intrygantem, gdyŜ ich relacje były oparte na ludzkiej serdeczności i zdrowych uczuciach. Punktem wyjścia nie moŜe być skuteczność, ale Miłość i prawda – Caritas in veritate. 11-VII-10 107 96. Naprawki Jeśli coś się nie zepsuło, błagam, nie naprawiaj! - powtarzamy, gdy ktoś mający techniczne zapędy po raz kolejny zmienił nam konfigurację komputera, wprowadził wątpliwe udoskonalenie lub „tymczasowo” rozebrał sprzęt, twierdząc, Ŝe akurat brakuje mu pewnej części, którą rychło znajdzie na Allegro… Wieczni udoskonalacze nie przyjmują naszych pretensji i Ŝali. Twierdzą, Ŝe dzięki nim dokonuje się postęp. Człowiek z natury nie zadawala się tym, co juŜ funkcjonuje - człowiek pragnienie ulepszać swoje otoczenie. W dziedzinach technicznych moŜna jednak mówić o osiągnięciach ostatecznych. Przy załoŜeniu konkretnych celów i określonych środkach do dyspozycji pewne rozwiązania nie dają się juŜ udoskonalić. Młotka lub śrubokrętu nie sposób ulepszyć. Inaczej dzieje się ze sprawami społecznymi. Choćbyśmy się bardzo starali, raju na ziemi nie wybudujemy. Zawsze konieczne będą „naprawki” narzędzi pomagających człowiekowi lepiej Ŝyć. Nie oznacza to, Ŝe powinna być wieczna reforma, ciągłe burzenie ustalonego porządku. ChociaŜ tak twierdzą niektórzy, wychodząc z przekonania, Ŝe kaŜda zmiana zawsze jest na lepsze. Kiedyś swoim rewolucyjnym impetem burzyli porządek w relacjach ekonomicznych, dziś w zasadach moralności proponują alternatywny model rodziny, rozwiązłość obyczajów itp. RównieŜ rozbudowywanie prawa nie zapewni automatycznie poprawy. Samy paragrafy nie mają mocy zbawczej. Faktem jest, Ŝe ulepszanie Ŝycia społecznego wiąŜe się ze sprawiedliwością. Ona to nakazuje, dawać drugiemu to, co jest jego i co powinien otrzymać z tego powodu, Ŝe istnieje i działa. Nie moŜna drugiemu dać czegoś od siebie, jeŜeli mu się nie da w pierwszym rzędzie tego, co mu się sprawiedliwie naleŜy. Trzeba teŜ wysoko cenić dobro wspólne. Jest to dobro poszczególnych osób, rodzin oraz grup pośrednich, tworzących wspólnotę społeczną. Tym bardziej skutecznie kochamy bliźniego, im bardziej angaŜujemy się na rzecz dobra wspólnego, odpowiadającego równieŜ rzeczywistym potrzebom drugiego człowieka. Tendencje egoistyczne psują Ŝycie społeczne. Zaślepiają w rozpoznawaniu granic własnych praw i prowadzą do lekcewaŜenia obowiązków wobec innych. Tym, co trzeba stale udoskonalać jest wnętrze kaŜdego człowieka - tak, aby mu się chciało szukać sprawiedliwości i aby szczerze pragnął dobra wspólnego. Dla kaŜdego człowieka szczególnym polem do „majsterkowania” jest jego własne serce. Tam nikt nic nie naprawi bez jego współpracy. 18-VII-10 108 97. Zasoby Zazdrość jest wybiórcza. Porównujemy się z innymi w pewnym aspekcie Ŝycia. Pragniemy dla siebie tego, co wydaje nam się lepsze u innych. Na przykład, chcemy odnosić większe sukcesy zawodowe, posiadać identyczne dobra materialne lub pozostawać w podobnie udanych relacjach. W większości przypadków, aby pozbyć się tych pragnień, wystarczy pomyśleć, Ŝe jeŜeli juŜ zazdrościć, to z cały dorobkiem inwentarza. Trzeba brać „cały pakiet”. Takie rozumowanie prowadzi do większego realizmu. Zaczynamy wówczas dostrzegać, Ŝe sąsiad ma nie tylko wypasiony samochód, ale równieŜ absorbującą pracę, trudnego teścia, słabe zdrowie i przeszedł przez cięŜkie dzieciństwo. Dzięki takiej optyce dystansujemy się od myśli skupionych na sobie samym, zaczynamy wczuwać się w cierpienia innych. a co waŜniejsze – przeŜywać z wdzięcznością własne Ŝycie. Odwracamy chorobliwe sposób myślenia, Ŝe inni mają zawsze lepiej i łatwiej. Dostrzegamy, co nam zostało dane i jakie trudności są nam zaoszczędzone. We współczesnej psychologii coraz częściej pojawiają się terapie skupiające uwagę bardziej na tym, co udane i pozytywne, niŜ na brakach. Chodzi o odkrywanie i rozwijanie własnych zasobów. Zasobami osobistymi moŜe być wszystko, co pomaga w osiąganiu wyznaczonego celu: umiejętność wyraŜania emocji, doświadczenie radzenia sobie w trudnych sytuacjach, wsparcie społeczne, poczucie własnej skuteczności, inteligencja, wiedza, zdrowie, wiara, odporność psychiczna i fizyczna, mechanizmy obronne, umiejętność utrzymywania relacji, bogactwo duchowe, optymizm itd. Skupienie na niedoborach jest mocno demobilizujące. Po, co Ŝyć w przekonaniu, Ŝe jest się ofiarą, rozpamiętywać krzywdy? Na zasobach moŜna budować, na zazdrosnych porównaniach - nie. Ewangelia nazywa zasoby, który kaŜdy otrzymał - talentami. Do pakietu darów od Boga dołączone są równieŜ Jego oczekiwania. Talenty nie zostały rozdane na potrzeby konkursu na najbardziej oszałamiające CV lub dla dobrego samopoczucia, Ŝe jest się lepszym. Curriculum vita - w skrócie CV - po łacinie oznacza „bieg Ŝycia”. Bieg jest udany jeŜeli dociera się do celu, jeŜeli we własnej kategorii spełnia się oczekiwania. Wiele Ŝyciowych bolączek moŜna łatwo uleczyć, koncentrując uwagę bardziej na BoŜej woli i talentach otrzymanych w celu jej wypełniania niŜ na bezsensowym porównywaniu się z innymi. W jakim celu zostały mi dane takie moŜliwości, jakie mam? Czego dobrego Bóg oczekuje ode mnie w takiej sytuacji? Jak mogę lepiej słuŜyć takimi zasobami, jakie posiadam? 25-VII-10 109 98. Eksperci W zakładzie rybnym zepsuła się taśma produkcyjna. ChociaŜ łańcuchy, dźwignie i koła nadal poruszały się z precyzją zegarka, ewidentnie coś było nie tak. Pod koniec cyklu ryby pozostawały poza puszkami, puszki zaś dokładnie zamknięte, ale puste. Od tygodnia kilku techników nadaremnie głowiło się, jak rozwiązać problem. W końcu uznali, Ŝe trzeba sprowadzić specjalistę z zagranicy. Gdy ten przybył, szybko się zorientował, o co chodzi. Poprosił o mały młotek i o drabinę. Wspiął się w wybranym miejscu i precyzyjnym uderzeniem doprowadził produkcję do normy. Zamknięty puszki znowu zawierały śledzie. Za swoją kilkuminutową akcję wystawił oryginalny rachunek: 10.001 Euro! Miejscowi inŜynierowi z oburzeniem komentowali: jak to, za jedno uderzenie młotkiem dziesięć tysięcy euro? Na co ekspert wyjaśnił z uśmiechem: - Nie, uderzenie młotkiem kosztuje tylko jedno euro. Dziesięć tysięcy za to, Ŝe wiem, gdzie uderzyć. Do tej historyjki chętnie sięgają serwisy, gdy wystawiają słone rachunki. Na szczęście, w sprawach technicznych łatwo sprawdzić, czy ekspert blefuje. W innych dziedzinach zostaje wielki obszar dla szarlatanów. Do spotęgowania tego zjawiska przyczyniły się w ostatnim czasie media. Im bardziej zróŜnicowane głosy ekspertów, tym program staje się ciekawszy i bardziej ekscytujący. Za tym idzie ulica. Tam teŜ mnoŜą się ekspercie, zaleŜnie od tematu, który akurat jest na topie. MoŜna tylko podziwiać, ilu to mamy pod ręką ekspertów w najróŜniejszych dziedzinach: od czarnych skrzynek do ekologii lub klimatologii. Internet dodał zjawisko „eksperta freelancera”, czyli pracującego bez etatu i dostępnego przez strony WWW lub bezrobotnego eksperta produkującego się „za friko” na forach dyskusyjnych. Nietrudno znaleźć ekspertów wypowiadających się o kryzysach Kościoła w Europie. Jan Paweł II mówił w październiku 1985 jakich ekspertów Kościół potrzebuje: „Wzniosła misja, której celem jest rozkwit nowej ery ewangelizacji w Europie, wymaga dobrze przygotowanych głosicieli Ewangelii. Potrzebni są dziś głosiciele dobrze znający rzeczywistość ludzką, do głębi znający serce współczesnego człowieka, którzy uczestnicząc w jego radościach i nadziejach, niepokojach i smutkach będą zakochanymi w Bogu ludźmi kontemplacji. Dlatego potrzebni są nowi święci, bowiem wielkimi głosicielami Ewangelii w Europie byli święci. Musimy błagać Pana o wzrost ducha świętości w Kościele i o nowych świętych, którzy będą głosili Ewangelię współczesnemu światu” Czyli, kryzysy pojawiają się, gdy brak świętych! 1-VIII-10 110 99. Japońska cierpliwość Człowiek ma dziś na wyciągnięcie ręki wszystko, równieŜ wiele okazji do fatalnych błędów. „Pokręcone Ŝyciorysy” to uboczny efekt nowoczesności. Sytuacje rodzinne niebywale skomplikowane, róŜnego typu uzaleŜnienia, nie naleŜą dziś do rzadkościi jest ich coraz więcej. Łaska BoŜa ma moc, aby wszystko nagle uzdrowić. Jednak po radości nawrócenia nadchodzi zawsze czas wytrwania. Wtedy pojawia się pokusa takiej logiki zerojedynkowej: „albo wszystko, albo nic”. Skoro mi trudno pójść na całość, to chyba zrezygnuję ze wszystkiego. Morze się zdarzyć powrót do dawnego Ŝycia, nawet gorszego niŜ przed nawróceniem. Przykre przypadki typu „od zera do bohatera - tam i z powrotem”. Bóg buduje na ludzkiej naturze, a ta nie lubi gwałtownych zmian. Japończycy w trudnym powojennym okresie odkryli, Ŝe szybkie osiągnięcie celu nie gwarantuje stabilnego sukcesu. Wypracowali metodę wprowadzania zmian małymi krokami. Nazwali ją „kaizen” (kai – zmiana, zen – dobry). Zmiany powinny uwzględniać wyniki poprzednich etapów. Jak ta metoda działa w praktyce, pokazuje historia pewnej samotnej matki wychowującej dwoje dzieci. Była ciągłe zmęczona, otyła, miała wysokie ciśnienie i lekką depresję. Jedynym momentem wytchnienia to pół godziny oglądania telewizji przed zaśnięciem. Lekarze zalecili jej godzinę ruchu dziennie. NiemoŜliwość realizacji polecenia jeszcze wzmacniała frustrację. Specjalista od strategii „kaizen”, zamiast godziny ćwiczeń polecił spacer w miejscu podczas oglądania telewizji. Nie więcej jednak niŜ 1–2 minuty, za to codziennie! Tydzień później plan pacjentki rozszerzono o kolejną minutę. I tak z tygodnia na tydzień powracało poczucie kontroli i sprawczości. Skończyło się na godzinie ćwiczeń dziennie, wykonywanych z przyjemnością. Choć terapia trwała prawie pół roku, okazała się skuteczna. W naszym apostolstwie natrafimy na skomplikowane Ŝyciorysy marnotrawnych dzieci XXI wieku. Powrót do domu Ojca wymaga uporządkowania wielu spraw i wypracowanie nowego stylu Ŝycia. Trzeba się teŜ oswoić z myślą, Ŝe dawne Ŝycie porzuca się na zawsze. Z „japońską cierpliwością” zachęcajmy ich do stosowania metody małych kroczków: niech odmawiają codziennie „zdrowaśkę”, niech raz na tydzień zaglądają do Kościoła, niech zaczną się leczyć z uzaleŜnień. Przypominajmy im o BoŜy miłosierdziu i o sensie ćwiczeń, by osiągnąć małe cele. Umacniajmy ich w nadziei na zmianę. Reszta w rękach Boga, który wciąŜ czyni cuda! 8-VIII-2010 111 100. LIB DUB Podczas gdy dobra materialne często prowadzą do podziałów - duchowe jednoczą ludzi. Nie naleŜy do rzadkości widok spacerującej grupy osób, gdzie kaŜdy przez telefon rozmawia z kimś innym. Komórki, owszem „connecting people” - łączą ludzi - ale często “disconecting family”- rozłączają rodziny. Cuda techniki, pomimo dokładności dźwięku, obrazu i czego tam dusza zapragnie, same z siebie nie zapewnią międzyludzkich więzi. Wręcz przeciwnie, wydaje się, Ŝe im więcej techniki, tym więcej indywidualizmu. „Ja i mój świat”, czyli „ja i mój ekran, moja myszka, mój laptop, moje słuchaweczki….” - dłuŜsza podróŜ w towarzystwie młodego człowieka moŜe utwierdzić nas w takim przekonaniu. Podczas kilku godzin towarzysz podróŜy uśmiechał się do laptopa, Ŝywo klepał w klawiaturę, gestykulował podczas rozmowie z kimś nieobecnym, z wypiekami przeglądał strony internetowe… Ale do osób w przedziale - ani słowa na przywitanie, ani na poŜegnanie: zero kontaktu! Być moŜe na Facebooku i jakichś tam forach jest duszą towarzystwa, ale w realnym otoczeniu zachowuje się jak rasowy gbur. Dziś, aby zaradzić zatomizowaniu społeczeństwa, wymyśla się wszelkiej maści integracyjne zajęcia. Zazwyczaj są to wspólne projekty realizowane na Ŝywo. Ostatnio stały się modne prezentacje typu „lip dub” (z ang. LIP synching - audio DUBbing). Polegają na nakręceniu muzycznego filmu, w którym grupa osób synchronizuje swoje usta, gesty i ruchy ze znaną piosenką. Powinno być jedno jedyne ujęcie, ciągły ruch, gdy uczestniczy śpiewają z playbacku. Kamera się przemieszcza jak spojrzenie chodzącego obserwatora. Fakt, Ŝe jest to jedyne ujęcie, sprawia. Ŝe wszyscy muszą uczestniczyć w akcji równocześnie. Autorzy, oprócz realizowania wspólne przedsięwzięcie artystycznego, starają się pokazać miłą atmosferę, jaka panuje w danej instytucji: uczelni, firmie, klubie. Fakt uczestnictwa w czymś miłym i fajnym nie zapewni automatycznie dojrzałych więzi ludzkich. Postęp techniczny nie wyeliminuje wszystkich problemów. A, jak głosi mądrość ludowa, prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie. Treningi, w których realizuje się miłe rzeczy, na wiele się nie przydadzą, jeŜeli nie będzie im towarzyszyć pragnienie dawania siebie innym i podejmowania odpowiedzialności za ich dobro. JuŜ na pierwszych kartkach Pisma Bóg pyta Kaina o jego brata. Niestety, jego egoistyczna odpowiedź nadal ma wielu naśladowców: - „Nie wiem. CzyŜ jestem stróŜem brata mego?” 15-VIII-2010 112 101. Off - ¡Amanda ciérrale! W Dystrykcie Federalnym Meksyk zawołanie to od lat kojarzy się z kampanią na rzecz oszczędzania wody. Powstały tam nawet zespoły muzyczne o takiej nazwie. Jest to wezwanie do dziewczyny o imieniu Amanda, aby zakręciła kurek swemu bratu, który przedłuŜa kąpiel, mycie samochodu lub podlewanie ogrodu. Inna wersja to ¡Juanito apágale! Czyli, „Jasiu, zgaś mu światło!” gdy ktoś świeci je bez potrzeby. Dostawa wody i prądu dla prawie trzydziestomilionowego miasta jest rzeczą niezmiernie kosztowną. Dlatego w stolicy Meksyku władze robią wszystko, by obniŜać ich zuŜycie. Od zawsze rodzinna kontrola domowego budŜetu wystarczała, by nauczyć dzieci oszczędności. Oszczędność była jednym ze znaków starannego wychowania szczególnie wtedy, gdy praktykowało się ją równieŜ w przestrzeni publicznej. Potem przyszedł czas tańszej energii i automatycznych wyłączników, a wraŜliwość na zuŜycie prądu lub wody zaczęła zanikać. Ostatnio wychowanie do ekologii pozytywnie wpływa na powrót do oszczędzania. O wyłączaniu róŜnych urządzeń warto teŜ pamiętać przy innych okazjach. Za nieodrobioną lekcje z tej dziedziny moŜna słono zapłacić, gdy na przykład źle się odłoŜy słuchawkę – równieŜ w komórce. Wysokie rachunki solidnie wyedukują konsumenta, aby w przyszłości dobrze wiedział, jak się prawidłowo wyłącza jakiś system. Niestety, w wielu dziedzinach Ŝycia ludzie zapominają o konieczności korzystania z przycisku OFF. Z tej przyczyny pojawiły się cywilizacyjne bolączki, dla których trzeba tworzyć nowe nazwy: zakupoholik, internetoholik, seksoholik… Brak woli, aby zaprzestać pewnej czynności, moŜe nawet doprowadzić do kontuzji. Na przykład texting synosynovitis to choroba wynikająca z nadmiarów SMS-ów, ujawniająca się silnym stanem zapalnym kciuka i części dłoni. Gazety pisały o pewnej chorej z Nowej Zelandii. Kiedy spuchła jej prawa ręka nauczyła się pisać SMS-y lewą. Niebawem spuchła jej równieŜ lewa dłoń. Lekarz zalecił jej odpoczynek i zamiast pisania – rozmawianie. Prasa nic nie donosiła o tym, czy się wtedy uzaleŜniła od telefonu lub skype’a. Zamykać komputerowe okienka, skupiać się na jednym zadaniu, szybciej kończyć rozmowy, ograniczać zakupy, nie sprawdzać co leci na innych kanałach … Paradoksalnie lista rzeczy, w których powinniśmy się nauczyć sami ograniczać, jest dziś niemalŜe bezgraniczna. Częste uŜywanie przycisku OFF pozwoli nam zachować trzeźwości dla spraw prawdziwie wartościowych. 22-VIII-2010. 113 102. Cztery razy „I” PoraŜka Argentyny na mundialu pokazała, Ŝe nie wystarczy zebrać gwiazdy, aby mieć piłkarską druŜynę. Tworzenie zespołu jest prawdziwą sztuką. NiezaleŜnie od tego, czy chodzi o orkiestrę, czy o pracowników hotelowej kuchni. Dlatego specjaliści od nauk menedŜerskich zaczęli przypatrywać się trenerom i analizować ich sposób zarządzania. Świat sportu jest niezwykle konkurencyjny - tak jak dzisiejszy świat biznesu. I tak jak w biznesie, w sportach zespołowych bardzo wiele zaleŜy od cech lidera, najczęściej trenera zespołu. RóŜnica jest jednak taka, Ŝe rezultaty działań przywódcy sportowego widać często od razu, na najbliŜszym meczu czy zawodach. Nawet jeśli słaba druŜyna przegrywa mecz, to moŜna zauwaŜyć poprawę i określić, które kroki przynoszą korzyści zespołowi i zawodnikom. Na podstawie analizy zachowania osiągających sukcesy trenerów sportowych została opracowana metoda „4 razy I”. Pomaga ona prawidłowo kształtować relacje pomiędzy liderem a członkami zespołu. W uproszczeniu chodzi o cztery zasady: 1. Budowanie identyfikacji z przywódcą; 2. inspirowanie członków zespołu; 3. angaŜowanie ich intelektualnie; 4. indywidualne traktowanie kaŜdego współpracownika. Kościół działa zespołowo. Jest to zespól bardzo zróŜnicowany, katolicki - czyli powszechny. Oczywiście wiele jest róŜnić pomiędzy ewangelizacją a biznesem lub sportem. Skoro jednak mamy do czynienia z zespołem, moŜna pokusić się o zastosowanie wyŜej wymienionych zasad. Nie chodzi tylko o relacji duszpasterzy wobec wiernych, ale teŜ o tych świeckich, którzy kierują inicjatywami apostolskimi. A zatem 1.: W latach posoborowych Kościół był krytykowany za przesadne budowanie w przeszłości identyfikacji z przywództwem. Mówiło się wtedy, Ŝe to niezdrowy kult osoby, paternalizm, infantylizm etc. Jednak ten, kto przewodniczy w Kościele, jest obrazem Dobrego Pasterza i Ojca Niebieskiego. Dlatego identyfikacja z nim nie jest niczym innym, jak pragnienie pełnienia woli BoŜej. 2.: Inspirowanie członków zespołu polega na otwieraniu im horyzontów i dodawaniu nadziei. Dobre pasterz potrafi zmobilizować do pracy i do ofiary. 3.: Stała formacja to oddziaływanie intelektualne, które jest niezbędnym elementem zgranego zespołu. Nie lękajmy się zarzutu „prania mózgu”. Wreszcie 4.: indywidualne traktowanie. Jest to cecha wybitnie ewangeliczna. Pasterz zna kaŜdą owcę po imieniu, i za kaŜdą jest gotów oddać swe Ŝycie. 114 29-VIII-10 103. Wariant A Symulacje dościgają rzeczywistość. Dziś da się zaaranŜować kaŜdą sytuację, jaka moŜe się wydarzyć podczas lotu, katastrofy budowlanej lub gigantycznego korka. MoŜna przetestować rozwiązania na sytuacje kryzysowe, aby wybrać optymalną reakcję. Komputery zachowują w pamięci wybrane rozwiązania i tym samym zdobywają doświadczenie. Nie moŜna jednak przewidzieć egzystencjalnego przebiegu Ŝycia człowieka. Człowiek zapisuje swym Ŝyciem prawdziwą biografię - nie jest samą biologią. Ma przeszłość i decyzjami kształtuje przyszłość. W normalnej sytuacji kieruje siłą ducha. Ludzkiego Ŝyciorysu nie da się rozpisać na podstawie kodu genetycznego, otrzymanego wychowania, warunków otoczenia. Nie sposób jednoznacznie przewidzieć, jak się potoczy Ŝycie konkretnych osób. Krótko mówiąc: nie da się zbudować symulatora Ŝycia ludzkiego. Z tej przyczyny zawsze będą oferować swoje sztuczki wróŜbici, szarlatani i inni naciągacze. Bóg jest stwórcą świata i nim kieruje. Nie oznacza, Ŝe jest Programistą ludzkich CV. Owszem, moŜna mówić powołaniu jako BoŜym planie dla kaŜdego człowieka. Ten odwieczny scenariusz szanuje ludzką godność. Dlatego Ŝycie ludzkie nie jest bezosobowym przebiegiem zapisanego programu, nie jest ślepym przeznaczeniem. Nasz ograniczony umysł ma trudności ze zrozumieniem, co się dzieje, gdy konkretna osoba rozmija się ze swoim powołaniem. Czy Bóg przewiduje „wariant B” na wypadek, gdy człowiek nie przyjmie jego zaproszenia z „wariantu A”? Czy moŜna liczyć jeszcze na kolejne moŜliwości? BoŜe miłosierdzie zapewnia niezliczone okazje powrotu do Niego. Ojcowska miłość ma rozwiązania na kaŜdą ludzką słabość. Człowiek odpowiada na dary BoŜe w czasie, dlatego moŜna mówić, Ŝe istnieje idealny Ŝyciorys. To ten, w którym na kaŜdym etapie idzie się za natchnieniem BoŜym. Ten wariant jest najszczęśliwszą drogą, bo - jak czytamy na początku księgi Psalmów: „Szczęśliwy mąŜ, który ma upodobanie w Prawie”. Symulowana miłość nie jest prawdziwą miłością, bo nie zawiera egzystencjalnego ryzyka. Wybór powołania to nie wybór, po wyczerpującej analizie wszelkich moŜliwości, najkorzystniejszej dla mnie opcji. Punktem wyjścia jest zaufanie wobec Pana Boga. Warto stawiać na „wariant A” nie dlatego, Ŝe z kalkulacji wychodzi jako najkorzystniejszy, ale dlatego, Ŝe nie ma nic lepszego od BoŜej Miłości. 5-IX-2010 115 104. Bibelociarz Dziadek na znaczkach zbił fortunę! - podobne legendy przechowuje wiele rodzin. Ktoś z przodków dla rozrywki zbierał znaczki, monety lub starodruki, a w trudnych czasach okazało się, Ŝe zajęcie to i zbiory wybawiły rodzinę z ucisku. Inni przez lata zbierali ciekawe przedmioty, które stały się początkiem jakiegoś muzeum lub sali pamiątkowej w rodzinnej wsi. A dla jeszcze innych hobby przekształciło się z biegiem lat w główne źródło utrzymania i Ŝyciowego sukcesu. Rasowy bibelociarz lub bibelociara - słowo to jest bardziej znane - czuje się szczęśliwy, gdy myśli, Ŝe zdobył białego kruka ze swej dziedziny. Cieszy się oglądając i porządkując swoją kolekcję, po raz kolejny zatrzymując się na ostatnich zdobyczach. Lubi pokazywać ją znajomym i długo opowiadać o kaŜdym przedmiocie, który ją tworzy. Słowem: cały serce kocha swe skarby. Człowiek zawsze urządzał świat wokół siebie. Zbieranie jest wpisane w jego naturę. Zbieramy rzeczy poŜyteczne, przedmioty ładne lub rzadkie, pamiątki, by przedłuŜać przyjemne chwile i koić tęsknotę. Wydaje się nam, Ŝe to, co uzbieramy pozwoli nam przetrwać, a my sami będziemy Ŝyć w zgromadzonych przedmiotach. Zbieramy z miłości do rodziny, do klubu sportowego, do Kościoła. Wiemy, Ŝe pamięć tworzy toŜsamość rodziny, instytucji - daje ciągłość pokoleniową. To naturalne zjawisko zostało wypaczone przez konsumpcję. Nadprodukcja souvenirów i gadŜetów daje stałą okazję do wzbogacania się o kolejny przedmiot. Dziś moŜna zbierać wszystko, czego dusza zapragnie: koszulki, odznaczenia, minerały, militaria, puszki po piwie, filmy... Do tego dochodzą witryny internetowe i katalogi dla kolekcjonerów. Organizuje się aukcje, targi lub złote dni dla ludzi zaraŜonych danym bakcylem. I tak pomału to, co miało być niewinną rozrywką, zamienia się w „czarną dziurę” pochłaniającą wiele czasu, a jeszcze więcej pieniędzy i Ŝyciowych sił. Pozostaje pytanie: po, co to komu potrzebne? Czy w zdobywaniu i posiadanie przedmiotów nie angaŜujemy uczuć, które powinniśmy zachować dla Pana Boga i bliźniego? Czy wezwanie Jezusa do oderwania się od świata nie dotyczy równieŜ tych pozornie niewinnych spraw? Cienka jest linia oddzielająca zdrowy hobby i rozrywkę od paraliŜującego przywiązania. Święty Jan od KrzyŜa zwracał uwagę, Ŝe uwiązany ptaszek nie moŜe wznieść się do lotu niezaleŜnie od tego, czy trzyma go łańcuch, czy nitka. Z wolnością serca dzieje się jak z kondycją fizyczną: trzeba ją nieustannie ćwiczyć. Inaczej serce moŜe stać się jak zapyziały sklep Cepelii. 12-IX-2010 116 105. Uszy KaŜdą informację moŜna zdygitalizować. Dźwięk i obraz bez trudności da się sprowadzić do ciągu zero-jedynkowego. W Ŝargonie filmowców „setka” to przekaz słów i obrazu osoby wypowiadającej się. Warto jednak pamiętać, Ŝe „setka” nie oznacza „sto procent” przekazu. Komunikacja międzyosobowa ma wiele subtelnych wymiarów. Dlatego czasami „setki” kłamią. Czyli moŜna je tak zmontować, by przekaz informacyjny był całkiem inny niŜ zamiary wypowiadającego się. W opracowaniach o komunikacji międzyludzkiej mówi się o czterech podstawowych jej wymiarach. 1. Zawartość rzeczowa wypowiedzi. 2. Informacja o stosunku wypowiadającego się do swego rozmówcy. 3. Wypowiedź ujawnia coś o samej osobie wypowiadającej się. 4. W wypowiedziach zawiera się pewien apel, wypowiadający się pragnie coś osiągnąć. Na przykład wypowiedź: „Wczoraj dzwoniłem do ciebie pięć razy” na płaszczyźnie rzeczowej jest całkiem jasna: wczoraj pięć razy próbowałem się z Tobą skontaktować. Natomiast na innych płaszczyznach wypowiedź jest wieloznaczna. Czy mówię o moim rozczarowaniu co do Ciebie? Czy chcę powiedzieć, Ŝe jesteś dla mnie bardzo waŜny? lub po prostu: gdzie się podziałeś? Do dobrej komunikacji potrzebnych jest czworo „uszu”. Potrzebne jest odpowiednie nastawianie ucha rzeczowego, relacyjnego, ujawniającego siebie lub ucha apelowego. Wiele problemów komunikacji między ludzkiej wynikają dziś z zapominania o tym, Ŝe media elektroniczne spłaszczają moŜliwości komunikacyjne i prowadzą do zaniku umiejętności słuchania na pewnych płaszczyznach. W swej ksiąŜce dla dzieci „Momo” Michael Ende opisuje jej unikalne zdolności słuchania. „Umiała tak słuchać, Ŝe ludzie bezradni albo niezdecydowani nagle wiedzieli, czego chcą. Albo Ŝe nieśmiali nagle czuli się swobodni i odwaŜni. Albo Ŝe nieszczęśliwi i przygnębieni stawali się ufni i radośni. A jeśli ktoś czuł, Ŝe jego Ŝycie jest nieudane i nic niewarte, a on sam jest jednym z milionów ludzi, takim, który nie ma Ŝadnego znaczenia i którego moŜna zastąpić równie szybko, jak zastępuje się dziurawy garnek – i jeśli ten ktoś szedł do małej Momo i opowiadał jej to wszystko, jeszcze nim skończył mówić, zaczynało mu się w dziwny sposób wydawać, Ŝe się zupełnie myli, Ŝe drugiego takiego nie ma na świecie i Ŝe dlatego w jakiś szczególny sposób jest waŜny dla całego świata!” 19-IX-2010 117 106. Pies ogrodnika Popularna bajka, przypisana Ezopowi, opowiada o psie, który nie dopuszczał bydła do siana, pomimo Ŝe sam zjeść go nie mógł. Z tego staroŜytnego tekstu wzięło się określenie: pies ogrodnika, mówiące o ludzkiej małostkowości. Zachowanie psa ogrodnika polega na uniemoŜliwianiu lub utrudnianiu innym dostępu do jakichś poŜądanych przez nich dóbr, pomimo - lub dlatego - Ŝe sam nie moŜe tych dóbr zdobyć lub czerpać z nich poŜytku. Z patosem i kiwając głową zazwyczaj trzeba dodać: „Sam nie zje i drugiemu nie da!”. Od powstania bajki świat się wiele zmienił. Jednak postęp techniczny sam z siebie nie wyleczył człowieka z jego wrodzonych słabości. RównieŜ rozwój nauk humanistycznych nie gwarantuje dobrego uŜycia tychŜe wiadomości. Wiedza o człowieku i o jego zachowaniu moŜe być opacznie wykorzystana. W ostatnich latach namnoŜyło się intrygantów i manipulatorów róŜnych maści. Ludzi, którzy bezinteresownie przeszkadzają bliźniemu. MoŜna nawet zaryzykować, Ŝe współczesny świat, o mocnej konkurencji i o wysokim poziomie wiedzy o zachowaniu człowieka, nie tylko mobilizuje do osobistego wzrostu, ale równieŜ zachęca do skutecznego przeszkadzaniu innym. Inaczej w Ewangelii. NiemalŜe na kaŜdej stronie mówi się nam o bezinteresownym dzieleniu się. Bóg dobry Ojciec cieszy się ze wzrostu swoich dzieci. Pozwala im uczestniczyć w swoich dobrach. „Ty zawsze jesteś ze mną, wszystko co moje do Ciebie naleŜy” - mówi ojciec do starszego syna z przypowieści. Cieszy się powrotem młodszego, nakładając na jego palec rodzinny pierścień - znak uczestnictwa. Misja pozostawiona Apostołom jest równieŜ wezwaniem do dzielenia się z całym światem nauką i bogactwem Ŝycia BoŜego. Skoro dziś tak łatwo zarazić się małostkowością, warto podejmować zapobiegawcze ćwiczenia, aby zminimalizować nawyki psa ogrodnika. Oto kilka prostych ćwiczeń. • Szczerze cieszyć się ze sukcesów bliźnich. Nie dodawać uwag, które by je pomniejszały. • Dzielić się doświadczeniem i wiedzą, aby inni mogli rozpoczynać tam gdzie my dotarliśmy. Nie oczekiwać za to szczególnej wdzięczności. • Nie patrzeć na innych jako na potencjalnych konkurentów. Szczególnie jest to istotne w obszarach apostolstwa i dobroczynności. 118 • Nie szczekać! Czyli gdy się z kimś nie zgadzamy, nie wypowiadać się w sposób odstraszający. Szczególnie to waŜne w przekazywaniu nauki Kościoła. • Przyjaźnie patrzeć na wszelkie objawy dobra u ludzi. Są one i naszymi dobrami, bo od Boga pochodzą. 26-IX-2010 107. Na tip-top Doskonałość, niezawodność, precyzja… Ulubione słowa reklam. W świecie materialnych dóbr poprzeczka zawisła wysoko. Mentalność pragmatyczna wyśrubowała oczekiwania. Utrzymuje się zawrotne tempo udoskonalania wyrobów. Tolerancji - które to słowo dla inŜynierów oznacza akceptowane odchylenie od idealnych parametrów - jest coraz mniej. Buble muszą zostać odsiane. Na rynku ostrej konkurencji nie ma dla nich juŜ miejsca. Kto dziś nie dba o innowację swej oferty, juŜ jutro staje się outsiderem - wypada z gry. NamnoŜyło się certyfikatów gwarantujących najwyŜszą klasę. Za wszelką cenę trzeba je zdobyć. Na rynku usług równieŜ obserwujemy pogoń za najwyŜszą jakością. Dobra prezencja, miła obsługa, indywidualne traktowanie - to atuty kaŜdej oferty. Klient ich oczekuje, inaczej ucieka do konkurencji, która przynajmniej nominalnie je obiecuje. Firmy są tego świadome i dlatego wciąŜ inwestują w kształcenie pracowników. Prowadzą kosztowne badania, aby zmierzyć satysfakcję odbiorców lub oczekiwania potencjalnych klientów. Wyścigu szczurów jest faktem w sprawach zawodowych. Na tym obszarze wysoki wymagania dobrowolnie podejmujemy i akceptujemy. Kolejne stopnie naukowe, znajomości języków, kursy doszkalające. Trzeba się wciąŜ rozwijać, doskonalić warsztat, poszerzać listę sukcesów. Niczym w myśl hasła lekkoatletyki: szybciej, dalej, wyŜej! Skoro jesteśmy tak ambitni i wymagającymi we wszystkich sprawach doczesnych, nie moŜemy czynić wyjątku dla spraw BoŜych. Spójność wymaga, byśmy równieŜ w Ŝyciu duchowym poszukiwali doskonałości. Jezus tego od nas tego oczekuje: „Błądźcie doskonali jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski”. Jest to doskonałość w miłości: kochać Boga całym sercem, całą duszą, całymi siłami. Doskonałości w Ŝyciu duchowym - mowa tu o świętości - róŜni się istotnie od perfekcji usług lub produkcji. Nie jest to doskonałość maszyny ani ekspedienta wytresowanego na szkoleniach, tym bardziej nie jest to doskonałość zapatrzonego w siebie karierowicza! Nie polega ona na dokładności form, lecz na formach pełnych treści. Kiedy 119 świętość myli się z nakazami lub zakazami, staje się przetłaczająca. Owszem, miłość szuka form, posłuszeństwa woli BoŜej, jak Jezus - usque ad mortem, aŜ do śmierci. Świętość daje się rozpoznać w słuŜbie, poboŜności, dobroci itd. Jednak istota świętości to nie sam zbiór tych lub innych szlachetnych cech. Istotą świętości to zjednoczenie z Bogiem, źródłem wszelkiego dobra. 3-X-2010 108. Weekend Obowiązki mogą przetłaczać. Dla wielu ludzi prawdziwe Ŝycie toczy się w dni wolne od pracy. Weekend stał się synonimem wolności. MoŜna go samodzielnie zaplanować. Pluralizm naszych czasów jest szczególnie widoczny w sposobach spędzania tych dni. Pozostawiając dłuŜszą analizę socjologom, moŜna się skusić na pobieŜną klasyfikację. 1. Weekend nadrabiający tyły, czyli praca wchodzi w obszar odpoczynku. Szefowie wykorzystują nieobecność pracowników, by przemyśleć strategię, wykładowcy poświęcają czas na sprawdzanie egzaminów, gospodynie domowe robią gruntowne sprzątanie. Inni podejmują studia zaoczne. W praktyce odpoczynek staje się cięŜką pracą. 2. Całkiem odmienne rozwiązanie to weekend bezstresowy, czyli nie robić nic a nic. OdłoŜyć budzik i wszelkie wymagania na bok. Nie angaŜować się w uciąŜliwą rutynę ścielenia łóŜka, zmywania naczyń lub zostawiania rzeczy na swoim miejscu. Scenariusz nie jest trudny w realizacji, ale taki przeŜywanie weekendu pozostawia poczucie pustki. Zresztą jak najbardziej uzasadnione, bo dnie były absolutnie puste - bez treści. 3. Weekend mocnych wraŜeń polega na wyszukanych zadaniach: skoki na bungee, paralotnia lub inne sporty ekstremalne. Logistyka takich pomysłów jest skomplikowana. Często komplikacje nie dają się przezwycięŜyć lub realizacja odbywa się to kosztem innych osób. Takie zachcianki zwykle mocno obciąŜają budŜet. Od takich szalonych pomysłów odchodzi się z biegiem czasu lub na skutek kontuzji. Stres nie ułatwia odpoczynku. 4. Inne wydanie to weekend kompensacyjny. Skoro podczas tygodnia tak wiele musiałem się poświęcać, naleŜy mi się wyluzować, pofolgować sobie. Podejście takie moŜe prowadzić do zwykłego braku umiarkowania. W niektórych wypadkach wychodzi na jaw ukryty dzikus. Wszelkie ekscesy pozostawiają poczucie winy lub zwykłego kaca. 5. MoŜna jeszcze coś powiedzieć o weekendzie tradycyjnym. Spacer z przyjaciółmi lub rodziną, bardziej uroczysty posiłek, odwiedziny u dziadków, uczestnictwo w niedzielnej sumie parafialnej. Niewielkie oczekiwania, które w miarę się spełniają. 120 Człowiek potrzebuje spójności. Nie da się Ŝyć od weekendu do weekendu – całe nasze Ŝycie powinno być obszarem wolności. Wystarczy pokochać to, co jest nam dane i zadane. Przenieść oczekiwania z weekendu na dni powszednie. Pamiętać o tym, Ŝe Bóg czeka na nas w dnie powszednie tak samo jak w niedzielę. A dzięki dobrze przeŜytej niedzieli powszedniość nabierze prawdziwego sensu. 10-X-2010 109. Nie ma mocnych Św. Augustyn znał się na ludzkich słabościach. W „Wyznaniach” opowiada o upadku Alipiusza, przyjaciela z Kartaginy, który w Rzymie uzaleŜnił się od spektaklów gladiatorskich. Początkowo brzydził się nimi i nie chciał w nich uczestniczyć. Kiedyś koledzy przyjacielskim przymusem przełamali jego sprzeciwy i zaprowadzili go do amfiteatru. „ChociaŜ zaciągniecie tam moje ciało, czyŜ zdołacie sprawić, bym patrzył na te widowiska? Będę tam przebywał nieobecny, okazując się silniejszym i od was, i od nich” - mówił Alipiusz. Słysząc to przyjaciele ani trochę nie słabli w zapale. MoŜe właśnie po to tak gorliwie go wlekli, aby sprawdzić, czy rzeczywiście okaŜe się tak odporny. JuŜ na miejscu Alipiusz mocno zacisnął powieki i postanowił, Ŝe nic nie będzie miał wspólnego z tą okropnością. Dodaje św. Augustyn: „CzemuŜ nie zamknął uszu tak samo szczelnie! Oto w pewnym momencie walki, gdy uderzył w niego wrzask zgromadzonego tłumu, juŜ nie zdołał przezwycięŜyć ciekawości. NiezaleŜnie od tego, co to mogło być, był przekonany, Ŝe od takiego widoku odwróci się ze wstrętem. Otworzył więc oczy i wówczas dusza jego została cięŜej zraniona, niŜ zraniono ciało tamtego człowieka, którego on ujrzeć zapragnął”. „Ujrzawszy krew na arenie, jakby zachłysnął się okrucieństwem. I bynajmniej głowy nie odwrócił, lecz wpatrywał się w tę scenę i sycił się dziką furią — a nie wiedział o tym. Wprawiała go w zachwyt zbrodnicza walka, upajał się rozkoszą broczącej z ran krwi. I nie był juŜ taki, jaki był wtedy, gdy przyszedł do amfiteatru; juŜ naleŜał do tego tłumu, z którym się zmieszał, był prawdziwym towarzyszem tych, którzy go do amfiteatru przywiedli. Trzeba o tym więcej mówić? - pyta Augustyn: „Wpatrywał się, wrzeszczał, kipiał namiętnością. I do domu zabrał z sobą to szaleństwo, które mu potem kazało nieraz do amfiteatru wracać — nie tylko z tymi, którzy go po raz pierwszy tam zaciągnęli, lecz nawet przed nimi; i jeszcze innych tam przyprowadzał.” 121 Od opisanego wydarzenia minęło 15 wieków. Świat się bardzo zmienił, ale ludzkie słabości są niezmienne. IleŜ Ŝałosnych upadków zaczęło się od igrania z ogniem! KaŜdy z nas potrzebuje więc Ŝelaznych zasad roztropności. Oto jedna: na wyjazdach słuŜbowych, przy wieczornych spotkaniach zawsze odchodzić o odpowiedniej godzinie i oczywiście przez odpowiednie drzwi. Stare przysłowie: strzeŜonego Pan Bóg strzeŜe - równieŜ w XXI w. zachowuje swą aktualność. 17-X-2010 110. Boks Chłopak z małej mieściny od zawsze marzył o wielkim boksie. Kiedy się przeprowadził do stolicy, trafił na poszukiwacza talentów. Dla starego wyjadacza nie było trudne zaczarować młodzieniaszka miraŜem sukcesu. Zmobilizował go do treningu i jakoś przygotował do pierwszej powaŜnej walki. Na ringu prowizorka wyszła na jaw. Solidne lanie zaczęło się juŜ w pierwszych sekundach. Podczas przerwy promotor i trener, obawiając się rezygnacji z dalszej walki, szli w zaparte: - „Chłopcze, dobrze walczysz! Nawet cię nie dotkną. Odwagi, przeciwnik nie ma szans!” Druga runda - jeszcze bardziej beznadziejna. Młody zawodnik ze zdziwienie usłyszał w kącie: „On wcale cię nie dotyka. Dalej, odwagi. Panujesz nad sytuacją”. Pomimo, Ŝe uciekał jak tylko mógł, podczas trzeciej rundy, zaliczył dwa razy deski. Wyliczali mu juŜ siedem, gdy zbawił go gong. I ponownie to samo: „On cię wcale nie dotyka, idź, walcz dalej”. Ostatnim wysiłkiem zawodnik wyjął z ust ochraniacz i wystękał: „Ja tam wyjdę i dalej powalczę. Ale proszę, popilnujcie mi sędziego. Bo mnie ktoś tam niemiłosiernie leje, a skoro przeciwnik wcale mnie nie dotyka, to pewno sędzia mnie tak bije”. Historyjka ta przypomina się, gdy się słucha głosicieli taniego optymizmu. Na świecie rozprzestrzeniło się zło. Grzech trzeba leczyć, a nie udawać, Ŝe go nie ma. Wiele zmian cywilizacyjnych ostatnich lat budzi obawy. PrzecieŜ za jakiś czas mogą stać się obowiązkowe badania prenatalne i usuwanie chorych dzieci. JuŜ są kraje, które się szczycą, Ŝe u nich nie ma pewnych chorób, jak np. zespołu Downa. OkaŜe się, Ŝe w ramach tolerancji moŜe stać się obowiązkiem, by w szkołach lub innych instytucjach zatrudniano osoby propagujące niemoralne zachowania. Są na świecie uczelnie medyczne, gdzie się łamie sumienia studentów, zobowiązując ich do uczestnictwa w zbrodniczych zabiegach lub eksperymentach. Sytuacja rodzin się sypie, aborcja maskuje się w farmakologicznych procedurach, do 122 eutanazji przygotowuje się opinię publiczną. Religia jest ośmieszana i spychana do sfery defensywnej… I to wszystko trzeba przyjmować za dobry znak? Optymizm jest kategorią emocjonalną. Jednak powinien opierać się na racjonalnych przesłankach. Chrystus jest Zbawicielem świata. Jednak świat musi otworzyć się na jego zbawcze działanie. Znaczy to, Ŝe trzeba odwaŜnie wzywać do nawrócenia. Optymizm i nadzieja nie polegają na zamykaniu oczu na negatywne zjawiska. Zaprzeczanie agresji „dyktatury relatywizmu” spycha człowieka wierzącego do naroŜnika i zmusza go do defensywnego styl. A to jest techniką fatalną. W boksie i nie tylko. 24-X-2010 111. Topludzie Pikselowy świat karmi się gwiazdami. Sam je tworzy i poŜera. Wśród nich niektóre wyróŜnia. Tak zrodziły się supergwiazdy i megagwiazdy. Tendencja wskazuje na to, Ŝe niebawem pojawią się gigagwiazdy lub nawet teragwiazdy. Modele i modelki juŜ nie wystarczą. Szuka się top lub supermodelki. Bohaterowie świata na pokaz łatwo się zuŜywają. Nie stanowi to jednak problemu, nie brak kandydatów. Wprowadza się w obieg świeŜą krew. Słowem: interes się kręci. Niestety, wykreowani bohaterowie często nie mają wiele więcej do zaoferowania niŜ to, co gołym okiem widać. Do tego sława patologicznie pompuje ich ego. Wywiady z nimi, jeŜeli oni sami ich udzielali lub je napisali, są banalne. To mielenie o nich samych, o ich uczuciach, oczekiwaniach lub urazach. Niebezpieczeństwo utwierdzenia się w poczuciu własnej wyjątkowości grozi tym, którzy potrafią przetrwać erozję czasu. Bo czyni ich jeszcze bardziej płytkimi. Na szczęście znajdzie się garstka mądrzejszych. Zwykle musieli stoczyć walkę ze słabościami, chorobą, lub nieprzychylnym losem. Dobrze wykorzystana szkoła cierpienia daje dojrzałość w człowieczeństwie. Chrześcijaństwo równieŜ ma swoich topbohaterów. Oni nie świecą własnym blaskiem. Odbijają światło Chrystusa, i to jest ich wspólną cechą. A do tego kaŜdy jest oryginalny i niepowtarzalny. KaŜdy ma coś do przekazania, jakiś aspekt Ŝycia, w którym mobilizuje i w którym warto go naśladować. Ich wspinaczka na szczyt była mozolna. A ostatnie lata Ŝycia stanowiły ukoronowania wytrwałej walki. Im ściślej współpracowali z łaską tym wspanialsze rzeczy Bóg czynił poprzez nich. Co ciekawe, ich fama wzrastała po śmierci. Z perspektywy historycznej lepiej widać poŜytek i głębię ich Ŝycia. Kościół zawsze pielęgnował pamięć o swoich najlepszych dzieci. Troska ta wynika równieŜ z przekonania, Ŝe nic tak nie mobilizuje pozostałych wiernych, jak przykład tych, 123 którym się udało. Korzystajmy więc w osobistym apostolstwie z tego wspaniałego narzędzia, jakim są Ŝyciorysy świętych. MoŜna znaleźć odpowiednią pozycję dla kaŜdego, bardziej ambitną lub popularyzatorską. Warto zapoznać się z nimi. Ostatnio powstają teŜ filmy, które z mocą dobrego kina przybliŜają ich tajemnicę. Bohaterowie świętości są prawdziwymi victores - zwycięzcami! Osiągnęli niewiędnący wieniec chwały, sprawiedliwości i Ŝycia - jak Pismo Święte określa ich nagrodę. Są wciąŜ obecni. MoŜna się z nimi zaprzyjaźnić. Wiele mogą uzyskać w Niebie. I tak się kręci, ten BoŜy interes, zwanym Odkupieniem. 31-X-2010 112. Kapelusz Pracownicy TVP nazywają ją listą płac. Niekończący się spis wszystkich, którzy współpracowali przy realizacji. Producent dobrze wie, czym grozi pominięcie kogoś; Ŝmudnym tłumaczeniem się lub ciągnieniem się po sądach. Do tego dochodzi lista sponsorów, którzy dzielą na głównych, medialnych i honorowych. Na drukowanych zdjęciach równieŜ obowiązkowo widnieje nazwisko pstrykającego. Są branŜe, które skutecznie bronią swego poletka. W świecie, gdzie sama sława jest cenna, dbanie o image stało się waŜnym elementem. Bez sławy nikt się nie liczy. Taka zasada funkcjonuje dziś wśród architektów, naukowców, polityków, felietoniści… Ciekawe, czy oni równieŜ pamiętają o tych wszystkich, którzy z nimi współpracowali. PrzecieŜ ktoś pisze wystąpienia politykom, a architekt sam wszystkiego nie wymyśla. Felietonista zaś moŜe liczyć na korektę. Przodkowie przekazali nam wiele wspaniałych budowli, dzieł sztuki, utworów anonimowych twórców. Nie znamy ich być moŜe dlatego, Ŝe było ich wielu współpracujących między sobą. A moŜe dlatego Ŝe ktoś inny odbierał chwałę za ich dzieła, na przykład władca lub mecenas. RównieŜ dlatego ich nie znamy, Ŝe dosłownie przyjmowali słowa Ewangelii o nieodbieraniu nagrody juŜ tu na ziemi. Linia odgraniczająca dbałość o własne prawa od próŜności jest cienka. Antoine SaintExsupery genialnie opisuje śmieszność tej wady: „Ach! Ach! Oto odwiedziny wielbiciela! krzyknął PróŜny, gdy zauwaŜył Małego Księcia. Albowiem według próŜnych kaŜdy spotkany człowiek jest ich wielbicielem. - Pan ma zabawny kapelusz - powiedział Mały KsiąŜę. - Po to, aby się kłaniać, gdy mnie oklaskują. Niestety nikt tędy nie przejeŜdŜa - powiedział PróŜny. Uderzaj dłonią w dłoń - dodał. Mały KsiąŜę uderzył dłonią w dłoń. PróŜny ukłonił się skromnie, uchylając kapelusza. ‘To jest zabawne’ - powiedział sobie Mały KsiąŜę. I znów 124 zaczął klaskać. PróŜny znów kłaniał się, uchylając kapelusza. Po pięciu minutach Mały KsiąŜę zmęczył się jednostajnością gry. - A co trzeba zrobić - spytał - aby kapelusz spadł? Lecz próŜny nie usłyszał. PróŜni słyszą tylko pochwały. - Czy ty mnie naprawdę bardzo uwielbiasz? - spytał Małego Księcia. - Co to znaczy uwielbiać? - Uwielbiać to znaczy uznać mnie za człowieka najpiękniejszego, najlepiej ubranego, najbogatszego i najmądrzejszego na planecie. - AleŜ poza tobą nikogo na planecie nie ma! - Zrób mi tę przyjemność: uwielbiaj mnie mimo wszystko. - Uwielbiam cię - powiedział Mały KsiąŜę, lekko wzruszając ramionami - ale co ci to daje?” PróŜni słyszą tylko pochwały. I co im to daje? 7-XI-2010 113. Artysta ¡Sos un comilón! ¡Pasá la pelota! Takie lub podobne słowa moŜna usłyszeć na wszystkich boiskach, jak Argentyna długa i szeroka. Oznacza to: „jesteś skończonym Ŝarłokiem, podawaj piłkę!”. Styl podwórkowego futbolu jest wybitnie indywidualistyczny. Chodzi niekoniecznie o strzelanie do bramki, raczej o to, aby zaczarować własnymi umiejętnościami. Ba, nawet nie warto strzelać, bo traci się radość z posiadanie piłki. Taki styl, gry z dzieciństwa, pokutuje potem na profesjonalnym boisku. Bez dobrego trenera nie da się z tej choroby wyleczyć. W sporcie sposobem leczenia z indywidualistycznych skłonności jest premiowanie asysty. Asysta to podanie do kolegi, po którym zdobywa się punkt lub bramkę. Występuje w grach zespołowych, między innymi w koszykówce czy w hokeju. W piłce noŜnej pojęcie to pojawiło się niedawno. Na razie zdobywa sobie zwolenników. W przeciwieństwie do koszykówki, w piłce noŜnej asysty nie są notowane, ani punktowane. Asystowanie innym, ułatwianie im strzelania bramek jest znakiem szlachetności. Sport odzwierciedla Ŝycie. Jest rzeczą oczywistą, Ŝe w obecnym, bardzo złoŜonym świecie nie da się samemu Ŝyć. Wszyscy nawzajem siebie potrzebujemy, i to bardziej niŜ w minionych czasach. Wykluczeni róŜnego typu mają naprawdę cięŜko. Szef potrzebuje doradców, lekarze korzysta z pomocy kolegów, badacz pracuje nad wynikami innych naukowców. Dziś „wolne elektrony”, soliści - nie mają szans. Siła jest w pracy zespołowej i w ciągłości. Ciekawe, Ŝe w sprawach egzystencjalnych, od których zaleŜy szczęście człowieka, panuje całkiem odwrotny trend. Indywidualizm wykreował mit self-made man: wszystko zawdzięczam sobie i nie potrzebuję nikogo w decyzjach Ŝyciowych. Z zasady odrzuca się 125 pomoc, nie szuka rady, nie korzysta z cudzego doświadczenia. Decyzje, choćby najgłupsze i szkodliwe, są wartościowe, bo są moimi własnymi decyzjami! Decyduj o wszystkim sam, niech nikt się nie miesza do twego Ŝycia, a szczególne rodzice, współmałŜonek, lub księŜa. Nie szukaj woli BoŜej, lecz realizuj siebie i tylko siebie! Gardzi się kierownictwem duchowym, widzianym jako sterowanie, manipulowanie lub utrata autonomii. IleŜ to rozpadów małŜeństw lub pogubienie się na drodze powołania - porzucenie Ŝycia oddanego Bogu - wynikają z chorej psychologii nastawionej na indywidualizm. W ten sposób samotność staje się epidemią XXI wieku. Beznadziejna podwórkowa indywidualistyczna gra! 14-XI-2010 114. Kadzenie Koziołek Matołek został gwiazdą po niebywałym skoku narciarskiego: dwieście metrów! Fani „wzięli kozła na ramiona i wieniec dali mu na głowę”. Kornel Makuszyński tak opisuje dalszy jego wzlot i upadek: „Spędził zimę w Zakopanem, często tańczył na zabawie, uwielbiany i szczęśliwy, wciąŜ w niezmiernej chodził sławie. Najpiękniejsze mu panienki, przynosiły liść kapusty, aŜ koziołek spostrzegł z dumą, Ŝe ma brzuszek bardzo tłusty. W pas się pan burmistrz mu się kłania, kto nań spojrzy, mile wzdycha. AŜ koziołka, co był skromny, wielka napełniła pycha. Tak rozdęła mu straszliwie tłusty brzuch i tłuste boki, Ŝe koziołek, tak jak balon nagle frunął pod obłoki. ‘Ratuj babciu’ - wrzasnął w trwodze. Lech mu babka nie pomoŜe, bo go wiatry tak poniosły, Ŝe szumiące ujrzał morze. Wtedy bociany nadleciały, więc poprosił z wielką skruchą: niech mnie który kolnie dziobem, by mi sklęsło brzucho! Stary bocian Wojtek Kulas, Słysząc mu dziobem przedziurawił i wypuścił z niego pychę”. Koziołek miał szczęście, Ŝe spotkał tak szlachetną postać jak Wojtek Kulas. Na drodze sławy trudno spotkać bezinteresowną pomoc, która by pozwoliła powrócić na ziemię. Zazwyczaj otoczenie jeszcze bardziej pompuje pysznego, aby z nim pofrunąć pod obłoki sławy. Do tego dochodzi kultura współczesnego świata ze swą choroba „parcia na szkło” za wszelką cenę. Kiedy świat był prostszy i nie było tylu mediów, pochlebstwem nazywano przesadne chwalenie kogoś, by mu się przypodobać. Jednoznacznie było to oceniany jako złe. Jeśli chodzi o zwykły komplement mający sprawić komuś przyjemność - moŜna uznać, Ŝe to miły gest nie mający większego znaczenia. Sprawy się komplikują, gdy prawiący komplementy szuka w tym własnej korzyści. Łechtanie próŜności bliźniego zawsze jest złą rzeczą, brakiem lojalności lub przynajmniej głupotą. Mówiąc ogólnie: kadzenie, czyli nadmierne i 126 niepotrzebne chwalenie bliźniego, jest niebezpieczne i wina leŜy nie tylko po stronie „wąchającego kadzidło”, ale głównie po stronie „kadzącego”. Pan Jezus rzadko wypowiada pochwały wobec konkretnych ludzi. Te nieliczne przypadki dotyczą wiary, pokory, wdzięczności, wytrwałości. Szczególnie pochwala prostotę i szczerość Natanaela. RównieŜ jednak zachęca swych uczniów do stosowania upomnienia braterskiego. Dlatego, gdy otoczenie wyłącznie nas chwali, moŜemy się zastanowić nad jakością ich miłości. RównieŜ słaba jest nasza miłość, jeŜeli omijamy szerokim łukiem konieczność upominania naszych bliskich za ich ewidentne braki. 21-XI-10 115. Pacynki i klakierzy - Czytałeś ostatni numer „Idziemy”? - A co to takiego? - Jak to? Od pięciu lat istnieje tygodnik pokolenia JP2. - Niesamowite! - Pisuje tam regularnie wiele mądrych ludzi. Nietuzinkowe teksty, trzeźwy myślenie. - A są tam felietony? … Takie lub podobnie banalne dialogi moŜna znaleźć na forach internetowych. Nieraz internauta skrywający się za fałszywą toŜsamością mówi coś jako kto inny albo wręcz rozmawia sam ze sobą. Siada do komputera, pisze: „’Idziemy’ jest fantastyczne”. Przesiada się do drugiego komputera i dodaje: „Naprawdę? Skąd o tym wiesz?” Rozmawia niczym aktor w teatrze lalkowym. Dlatego takie toŜsamości nazywane są pacynkami (ang. sockpuppets). Anonimowość internetu zachęca do fikcyjnego aplauzu lub wygwizdów. Wirtualnych klakierów moŜna podzielić na dwie grupy: ideowych i interesownych. Ideowi widzą w wirtualnym świecie pole misyjne. Szukają adeptów dla swych przemyśleń. Motywacje mogą być mniej lub bardziej szlachetne i z róŜnych dziedzin: religijnych, światopoglądowych, politycznych, naukowych. Druga grupa klakierów czerpie korzyści ze swej działalności. Czasami dołączają do nich profesjonaliści z marketingu. Dziś wiele osób chętnie czerpie z interenetu informacje o produktach i usługach. Czemu nie skusić się i dla promocji stworzyć sponsorowanego blogu? MoŜna opłacić internautów, by pisali w określony sposób w odpowiednich miejscach. Istnieją fałszywe blogi - nazywane flogami - w pełni kontrolowane przez konkretną firmę dla reklamy produktu lub czarnego PR konkurencji. Na przykład pewna znana marka napoju załoŜyła „Ruch Zero”. Na stworzonym blogu pisywał tajemniczy osobnik (wspierany przez komentarze-widma), Ŝaląc się na zbyt duŜą liczbę codziennych obowiązków i postulując ograniczenie ich do zera. W rzeczywistości chodziło o promocję brunatnego napoju bez cukru. 127 O szczerość duŜo trudniej w wirtualnym świecie niŜ w realnym. Dlatego warto zachować zdrowy dystans do szumu internetowego i nie pokładać w nim zbyt wielkiej ufności. Popularność w nim jest jeszcze bardziej ulotna niŜ w realnym świecie. A pod koniec, na Sądzie BoŜym, ogień oczyści równieŜ tą przestrzeń. „Niech kaŜdy jednak baczy na to, jak buduje. Odsłoni je dzień Pański; okaŜe się bowiem w ogniu, który je wypróbuje, jakie jest. Ten, którego dzieło wzniesione na fundamencie przetrwa, otrzyma zapłatę; ten zaś, którego dzieło spłonie, poniesie szkodę.” (1 Kor 3, 10-15) 28-XI-10 116. Wielki Dostawca Raport mniejszości - to kultowy film science-fiction z roku 2002. W filmowym świecie nie ma anonimowych ludzi, nie ma więc ogólnych reklam. Uliczne banery wiedzą wszystko o kaŜdym przechodzącym człowieku. Do niego kierują osobisty przekaz. Rozpoznają jego toŜsamość na podstawie tęczówek. W olbrzymiej bazie danych przechowują wszelkie wybory dokonane przez kaŜdą jednostkę. Znają jej zapotrzebowania i preferencje. Skrupulatnie pamiętają ostatnie zakupy. Nachalnie przypominają, Ŝe najwyŜszy juŜ czas, by np. zmienić kurtkę lub zarezerwować miejsce na wakacje. Niewiele dziś brakuje, by na mieście z wielkich ekranów wołano i do nas po imieniu i coś bardzo osobistego nam proponowano. Do rozpoznania nas nie potrzeba badać układu naszej tęczówki. Wystarczy sygnał telefonu komórkowego, aby wiedzieć, kto akurat porusza się w okolicach danego ekranu. Na razie reklama spersonalizowała się tylko na małych monitorach. Tam nawet spam juŜ jest ukierunkowany do konkretnego odbiorcy. Nazywa się go po imieniu, próbuje się go uwieść wyjątkową - tylko dla niego! - ofertą. MoŜliwości gromadzenia danych o konsumenckich wyborach są nieskończone. Wszelkie próby ich ograniczenia moŜna przełamać faktem, Ŝe to sami ludzie, kuszenie róŜnymi świecidełkami, dobrowolnie poddają się takim praktykom. MoŜna więc pomyśleć o sytuacji, w której Wielki Dostawca będzie znał przebieg całego naszego Ŝycia, wszelkie dokonane przez nas wybory i będzie mógł w kaŜdej chwili oferować nam to, co według „konsumenckiej trajektorii” jest nam danej chwili potrzebne do szczęścia. Niemniej jednak, pomimo gorliwości i gotowości zaspokajania wszelkich zachcianek, Wielki Dostawca nigdy nie będzie w stanie miłować swoich odbiorców. Prawdziwa miłość, choć wyraŜa się w znakach - pamięć, pomoc, prezent - nie sprowadza się do zbioru tych rzeczy. Nawet najbardziej oryginalny i wyjątkowy dar staje się bezwartościowy, jeŜeli nie ma 128 tego plusa, który daje tylko duchowy wymiar człowieka. SMS z gratulacjami wysłany z komputerowej pamięci megasklepu nie świadczy o tym, Ŝe ktoś o nas Ŝyczliwie pamiętał. Świąteczny zwyczaj obdarowywania prezentami w czasach hiperkonsumpcji łatwo moŜna spłycić. W podarunkach nie chodzi o to, by było ich więcej, były droŜsze i bardziej wyszukane. Chodzi o to, by w tych rzeczach dawać samego siebie. Dlatego „mniej” moŜe de fakto być „więcej”. Mniej prezentów, ale za to duŜo więcej siebie. Nie chodzi o to, by św. Mikołaj miał większy worek, ale o to, by miał lepsze serce. 5-XII-10 117. Nie fałszować Szczęśliwy człowiek, który nie idzie za radą występnych, nie wchodzi na drogę grzeszników, lecz ma upodobanie w Prawie Pana, nad Jego Prawem rozmyśla dniem i nocą tak rozpoczyna się księga Psalmów. Pierwsze zdania poniekąd ją streszczają. Zwrot „szczęśliwy ten, kto…” powtarza się ponad dwadzieścia razy w tym „śpiewniku Izraela”. Szczęśliwy ten, kto dobrowolnie podporządkowuje się prawu BoŜemu, bo więzy te są dla niego źródłem Ŝycia: „Jest on jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą, które wydaje owoc w swoim czasie, a liście jego nie więdną: co uczyni, pomyślnie wypada”. W czasach, gdy brak łącza ze światem oznacza wykluczenie, paradoksalnie wzrasta niechęć do wszelkich więzi z Bogiem i Jego Kościołem. Bóg jako prawodawca, czyli Ktoś kto ma realny wpływ, jest odbierany jako zagroŜeniem dla szczęście. Panaceum szczęścia to absolutna autonomia: śpiewać samemu i bez Ŝadnych nut. Nawiązując do obrazu psalmisty, ideałem współczesności jest być jak drzewo, który bez wody wydaje owoce. Ba, moŜe nie potrzeba nawet owoców, lepiej przecieŜ nic nikomu nie dawać. W tradycji judeochrześcijańskiej człowiek prawy to ten, kto „rozmyśla dniem i nocą” nad prawem Pańskim. Stale pyta siebie o dobro w swoim postępowaniu. Słucha głosu sumienia, za pośrednictwem którego Bóg go prowadzi. To stałe pytanie o wartość własnych decyzji róŜni się zasadniczo od komputerowego monitoringu. Nie jest przetłaczającą kontrolą techniczną, lecz powinnością nadającą sens. Nie zewnętrznym przymusem, lecz potrzebą serca. Z tej potrzeby zrodziła się praktyka rachunku sumienia. Stałe czuwanie, aby Ŝaden czyn nie był zgrzytem, fałszywą nutą w pieśni dla Pana. Zrobotyzowany świat, który nas otacza, równieŜ wszystko mierzy i bada. Optymalizuje środki dla szybkiego osiągnięcia celu - szuka skuteczności. Rachunek sumienia, chociaŜ ma wiele z kontroli, nie jest jak ekspertyza techniczna. Nie polega na sprawnym oprogramowaniu, które wydaje polecenia jak powinien zachowywać się chrześcijanin. 129 Stawiane pytania wynikają z wiary: jak - w jej świetle - wygląda moje Ŝycie? Odkryte braki prowadzą do nawrócenia - a to jest owocem miłości. Wreszcie mocne postanowienie poprawy jest wynikiem ufnej nadziei. W tym wzrastaniu człowiek odnajduje swoje szczęście, nie jest tylko biernym odbiorcą BoŜych darów, lecz dobrowolnym współpracownikiem Stwórcy. Jego Ŝycie wpisuje się w wielki hymn wszechświata: „Wszystko co Ŝyje, niech chwali Pana!”. I tak kończy się Księga Psalmów. 12-XII-10 118. Aktualizacja Nie ma mocnych komputerów. Wszystkie są naraŜone na zainfekowanie wirusem. I to niezaleŜnie od klimatu i pory roku. Chroni się je programami, które wykrywają i usuwają zarazę. Ochrona ta, jak zwykłe leki, nie moŜe być przeterminowana. Wymaga aktualizacji na nowo powstałe szkodniki. Dla niektórych systemów operacyjnych codziennie pojawia się około trzydziestu nowych wirusów. Zazwyczaj aktualizacja dokonuje się na bieŜąco, przez internet. Programy antywirusowe nie wystarczają jako jedyna linia obrony. Stosuje się teŜ często zaporę sieciową, moduły kontroli przesyłek poczty elektronicznej i plików pobieranych z sieci, moduł wykrywania i zapobiegania włamaniom, skaner pamięci. Skanery to najstarszy i najprostszy sposób ochrony antywirusowej. Ich działanie polega na wyszukiwaniu określonej sekwencji bajtów w ciągu danych. W większości wirusów moŜna wyróŜnić unikatową sekwencję bajtów, tzw. sygnaturę, dzięki której moŜliwe jest odnalezienie wirusa. Znaczenie skanerów zmalało wraz z pojawieniem się wirusów polimorficznych. Te są trudne do wykrycia, gdyŜ ich róŜne próbki nie wyglądają tak samo. Do tego dochodzą jeszcze szczepionki. Są to programy skierowane przeciwko konkretnym wirusom. Większość z istniejących szczepionek potrafi wykryć i usunąć kilka tysięcy określonych wirusów. Oczywiście w przypadkach nowych wirusów szczepionki nie są efektywne. Dla wielu imponujący świat techniki jest przeszkodą, aby dotrzeć do Boga. Technika przedstawia się im jako wszechmogąca siła wciąŜ odnosząca tryumfy i mająca odpowiedź na kaŜde zapotrzebowanie. To, co jeszcze dziś jest niemoŜliwe - jutro będzie w zasięgu ręki. Warto im przypominać, Ŝe ten dumny z siebie świat równieŜ jest kruchy i słaby. Pokora, czyli uznanie własnych granic, i tam jest potrzebna. Nie ma doskonałego programu, niezawodnej maszyny, bezpiecznego urządzenia. Zawsze pojawia się moŜliwość błędu, straty lub 130 wypadku. Na tym świecie „mól i rdza niszczą” wszystko i wszędzie „złodzieje mogą się włamać i ukraść”. W naturalnym świecie prawda, dobro i piękno są powiązane z samą rzeczywistością. W świecie techniki więzi te są w rękach uŜytkownika. Słabość narzędzi stworzonych przez człowieka polega na tym, Ŝe łatwo zaraŜają się kłamstwem, złem lub brzydotą. Świat techniki potrzebuje stałej ochrony przed takim zainfekowaniem. Ta ochrona równieŜ musi być wciąŜ aktualizowana. Podstawowe pytanie dla jej aktualizacji: czy rzeczywiście te wynalazki słuŜą człowiekowi? 19-XII-10 119. Klikać Cogito ergo sum! „Myślę a więc jestem”. Parafrazując słowa Kartezjusza moŜna powiedzieć Clico ergo sum! „Klikać” to wyraz dźwiękonaśladowczy, stworzony na podstawie ledwo słyszalnego „klik” komputerowej myszki. Jej przycisk pozwala podejmować konkretne wybory - wchodzenia w wybrane obszary świata wirtualnego. Językowi puryści skrzywią się na uŜycie zapoŜyczonego czasownika „klikać”. Jednak słowo to, dla większości zrozumiałe, funkcjonuje w mowie potocznej. Ze względów oczywistych po łacinie nie ma odpowiednika. Da się go stworzyć na tej samie zasadzie, wychodząc od dźwięku „klik”. MoŜna zaproponować czasownik regularny z pierwszej koniugacji: clico, as, avi, atum, are. śycie wielu ludzi de facto sprowadza się do wyborów na internecie. Chcąc nie chcąc, większość swego czasu spędzają w wirtualnej przestrzeni. Tam pracują i odpoczywają. Tam teŜ poznają nowe środowiska. Stamtąd czerpią wiedzę, tam gromadzą swoje dobra. Niebawem w sieci pojawią się nekrologi i cmentarze… a więc, moŜna powiedzieć, Ŝe tam na wieczność spoczną. W sieci owszem, o Bogu równieŜ duŜo moŜna znaleźć. Jednak pełny dostęp do Boga Ŝywego nie jest osiągalny poprzez klikanie na jakąś stronę www, gdzie duŜo o Nim słów. Chrystus, Syn Boga, który stał się człowiekiem jest jedyną ścieŜka dostępu. On jest jedynym, doskonałym i ostatecznym Słowem Ojca, i nie będzie juŜ innego słowa oprócz Niego. Wyjątkowość tej drogi pięknie wyraŜają słowa św. Jana od KrzyŜa: „Od kiedy Bóg dał nam swego Syna, który jest Jego jedynym Słowem, nie ma innych słów do dania nam. Przez to jedno Słowo powiedział nam wszystko naraz. To bowiem, o czym częściowo mówił dawniej przez proroków, wypowiedział juŜ całkowicie, dając nam swego Syna. Jeśli więc dzisiaj ktoś chciałby Go jeszcze pytać lub pragnąłby jakichś wizji lub objawień, nie tylko postępowałby 131 błędnie, lecz takŜe obraŜałby Boga, nie mając oczu utkwionych jedynie w Chrystusa, szukając innych rzeczy lub nowości” W sposób przenośny moŜna powiedzieć, Ŝe uczeń Jezusa wciąŜ powinien „klikać” na ten jedyny „BoŜy link”, którym jest Najświętsze Człowieczeństwo Pana naszego Jezusa Chrystusa. WciąŜ tam, i tylko tam, szukać odpowiedzi na Ŝyciowe zmagania. Taki jest sens zwyczaju, jaki mają wierni z kaŜdego pokolenia kultury i języka - stałego powracania do tajemnicy Ŝycia Jezusa z Nazaretu. Dlatego wciąŜ szukamy go w Betlejem i na drogach Palestyny. Nie ma i nie będzie, innego „adresu” prowadzącego do Boga Ŝywego. 26-XII-2010 120. Paplanin@ Elektroniczne gadŜety znacznie zwiększyły moŜliwości dostępu do informacji. ObniŜyły się teŜ koszty jej produkcji i transmisji. W rezultacie mamy z jednej strony zjawisko przeładowania informacyjnego, a z drugiej - zdegradowania informacji. Paradoksalnie, niska jakość informacji jest bardziej poŜądana. Napędza to produkcję informacji-klonów: lepszy materiał przetwarza się, obniŜając jakość, aby zwiększyć jego wartość rynkową. Na przykłąd złoŜone problemy społeczno-ekonomiczne omawiane w elitarnych czasopismach są podejmowane na bardzo niskim poziomie przez tabloidy. Dewaluacja informacji da się zauwaŜyć równieŜ na kanałach telewizyjnych: dziennikarz omawia złoŜony problem w trzech prostych zdaniach, obawiając się, Ŝe ucieknie mu widz. Są równieŜ fałszywe informacje. Ich produkcją od niepamiętnych czasów zajmowały się wywiady wojskowe. W handlu wykorzystywano fałszywe informacje do zwalczania konkurencji. Taka nieuczciwa strategia dziś jest nazywana FUD (ang. Fear, Uncertainty, Doubt – strach, niepewność, wątpliwość). Polega na ograniczeniu zdolności zajmowania rynku przez konkurenta poprzez podawaniu nieprawdziwych lub niejasnych informacji o nim i jego produktach. Zakłada, Ŝe nawet jeśli ktoś wie, iŜ informacje te są nieprawdziwe, to jego przekonania zostaną zachwiane, co automatycznie działa na korzyść stosującego tę strategię. Zwykły uŜytkownik forów internetowych, blogów lub portali społecznościowych tworzy własne informacje lub dzieli się mądrymi przemyśleniami. Niestety, moŜe teŜ przekazywać pochopne sądy lub kłamstwa. W istotny sposób moŜe przyłoŜyć się do niszczenia dobrego imię ludzi lub instytucji, zasiania wątpliwości, lub obaw. Fakt, Ŝe zazwyczaj powtarza informacje znalezione w internecie, usypia jego sumienie - w zasadzie nic złego nie czyni, przecieŜ przekazuje to, co i tak juŜ tam jest… 132 Mądrość ludowa głosi, Ŝe diabeł siedzi nie tylko na języku tego, kto oczernia, ale i w uchu tego, kto chętnie tego słucha. Miłość bliźniego wymaga walki z gadulstwem i z nieumiarkowaną ciekawością - jest ona pierwszym stopniem do piekła. Nowoczesne środki przekazu dodają do grzechów języka moŜliwość anonimowości i utrudniają naprawianie wyrządzonej szkody. Dlatego warto dodać do rachunku sumienia zarówno pytania o cybergadulstwo jak i o cyberciekawość. Nie zapominając, Ŝe w większości przypadków takie paplanie w necie jest zwykłą stratą czasu i wynika z lenistwa. 2-I-2011 121. Po co? Flash mob to pomysł z naszego tysiąclecia. Polega na błyskawicznym zwołaniu tłumu za pośrednictwem internetu lub SMS’ów. Ludzi nieznani sobie nawzajem umawiają się w mieście na kilka minut, by w zatłoczonym miejscu zrobić coś nietypowego. Moda na flash mob przywędrowała z Ameryki. Pierwszą akcję tego typu zaplanowana na początku 2003 r. pod nazwą Mob Project. Zabawa polegała na tym, Ŝe tłum zgromadził się w konkretnym sklepie i dopytywał się u sprzedawców o jakąś rzecz dość absurdalną. Szaleństwo flashmobowe opanowało potem Europę, pojawiając się znienacka w kaŜdym większym mieście. Moda na flash moby szybko przeminęła. Pozostała moŜliwość wykorzystania współczesnych narzędzi komunikacji na zorganizowanie błyskawicznych akcji. Mogą mieć najróŜniejsze cele: wyrazić solidarność w jakiejś słusznej sprawie, pomóc Tomkowi w walce z białaczką lub stanąć w obronie nieszczęsnego karpia. Działania te są często tyleŜ rozległe, co i płytkie. Trwają krótko jak błysk flesza, nie pozostawiając wiele po sobie. Zryw działania - i pustka przemijania. Dziś działanie stało się czymś bardzo łatwym. Skuteczne działanie sprawia przyjemność i tym samym uzaleŜnia. Działać - bo jest fajnie, bo jako nagroda jest satysfakcja. Działanie staje się celem samym w sobie, gdy nie ma głębszego sensu. Wtedy trzeba szukać kolejnych celów dla potrzymania działania. A tych celów współczesny świat dostarcza w bród. ChociaŜ w działaniu doskonalą się sprawności, jednak nie zapewnia one człowiekowi szczęścia. Człowiek realizuj siebie nie w działaniu, lecz w poznawaniu prawdy i wybieraniu dobra zgodnie z nią. Aby określić dobro, trzeba przyznać, Ŝe istnieje prawda o człowieku: kim on jest, po co i dla kogo Ŝyje. W przeciwnym razie etyka staje się konwencją. MoŜna ją oprzeć na takich zasadach jak obowiązek, konsensus, emocje, utylitarność, dialog, miłość, 133 przyjemność, solidarność. Wszystko to jest dobre, ale daleko niewystarczające, by ukierunkować całe Ŝycie. Potrzeba dobra ostatecznego, które by scalało te często rozbieŜne cele. Tradycyjna nauka o cnotach, czyli zdobywaniu nawyków dobrego działania, ma sens, gdy jest powiązana z pojęciem dobra i prawdy o człowieku. Te ostatecznie odsyłają do Boga, na którego obraz i podobieństwo człowiek został stworzony. Inaczej wszelkie ćwiczenia w dobrym zachowaniu stają się tresurą. A Ŝycie coraz bardziej przemienia się w zabawny lub stresujący flash mob. 9-I-2011 122. Zegarmistrz Zdarzyło się to trzy lata temu. Poszedłem podreperować zegarek do nieistniejącego juŜ zakładu w śródmieściu. Szwajcarska maszyna po 25 latach miała prawo pracować w ślimaczym tempie. Ciasna klitka, jak to przy takich usługach. Zegarmistrz, pan w starszym wieku, włoŜył lupę do w prawe oko - dosłownie włoŜył, bo trzymał ją mruŜąc powieki - i pochylił się nad zegarkiem. Zapadła cisza, poczułem się zobowiązany, by coś powiedzieć: „Skoro jest pan fachowcem, moŜe by pan zatrzymał ten czas”. Po długiej przerwie, dwóch lub trzech pełnych minutach - powolność jest cechą tego zawodu - spokojnie odpowiedział: „Nie do mnie to naleŜy”. Nie wiem, czy odpowiedź była wynikiem tego, Ŝe rozmawia z księdzem, czy wyczuwał, Ŝe jego zakład niebawem na zawsze zniknie ze skrzyŜowania Waryńskiego i Nowowiejskiej przy metrze Politechnika. Część zegarmistrzów salwuje się ucieczką w jubilerstwie, pozostali w sprzedawanie bateryjek lub w drobne naprawy chińskich produkcji. Być moŜe za kilka lat na rynku pracy zabraknie dla nich całkowicie miejsca. Razem z klasycznymi zegarkami znikną wyrazy takie jak tykanie, sekundnik, nakręcić spręŜynę itp. Nie oznacza to jednak, Ŝe nie jesteśmy pod panowaniem czasu. Podlegamy jemu jeszcze bardziej, niŜ w ubiegłych stuleciach. W przestrzeni technologicznego świata czas tyka mocniej niŜ na łonie natury. ChociaŜ go nie słychać, tyka na kontach bankowych, tyka w rekordach sportowych, tyka w marszczącej się cerze i siwiejących włosach pomimo postępów przemysłu farmaceutycznego. Zaczynając nowy etap Ŝycia łudzimy się, Ŝe czas się zatrzyma. RównieŜ nowe rzeczy dają iluzję ucieczki od jego niszczącego tykania. Niestety, kaŜda nowość zostanie kiedyś zuŜyta. Im szybciej wymieniamy rzeczy, tym one szybciej się starzeją. Wyprodukowana nowość jest mało trwała. Im większa sprawność produkcyjna, tym mniejsza trwałość. Nowe generacje produktów są bardziej ulotne i szybko są wypierane przez następne. 134 Współczesny świat bardziej dramatycznie stawia odwieczne pytanie: jaki jest sens danego nam czasu Ŝycia? Czy narodziny nie są w istocie czymś smutnym, gdyŜ ostatecznie prowadzą do śmierci? Dziecko rozpocznie kiedyś Ŝyciowe zmagania. Doświadczy kompromisów i upokorzeń, a na końcu padnie, tak jak wszyscy, łupem śmierci. Na szczęście Bóg nie jest Wielkim Zegarmistrzem, lecz Panem czasu. On ma moc nie tyle zatrzymać czas, co nadać mu sens. 16-I-2011 123. Hybrydy W motoryzacji dokonuje się cicha rewolucja. Coraz częściej stosuje się napęd hybrydowy: połączenie silnika spalinowego i elektrycznego. W zaleŜności od potrzeb pracują na przemian lub równocześnie. Na przykład w mieście elektryczny, za miastem spalinowy. Silnik elektryczny moŜe być prądnicą i ładować akumulatory w wyniku napędzania silnikiem spalinowym lub przy hamowaniu. Zmniejszenie zuŜycia paliwa, emisji szkodliwych spalin oraz hałasu to niebagatelna zaleta takich układów. Minusem jest większa masa, pokaźny akumulator i kosztowna technologia. W pojazdach z klasycznym napędem znaczna ilość energii jest tracona podczas hamowania. Przy napędzie hybrydowym moŜna część tej energii zgromadzić w akumulatorach i wykorzystać przy ponownym ruszaniu. Jest więc szczególnie korzystny w pojazdach, które często zatrzymują się i ruszają, np. śmieciarkach, autobusach miejskich, czy tramwajach. Istnieje równieŜ moŜliwość wyłączania silnika spalinowego podczas częstych postojów, co daje kolejne oszczędności. Stosowanie takich rozwiązań na szeroką skalę wymusi poprawę technologiczną baterii, co za kilkanaście lat pozwoli na motoryzację całkiem elektryczną. Słowo „hybryda” dla większości osób źle się kojarzy. Przywodzi na myśl dziwaczny twór, złoŜony z róŜnych elementów niepasujących do siebie. Ale właśnie tu tkwi tajemnica postępu technicznego: w dopasowaniu do siebie róŜnych rozwiązań. Optymalne sterowanie pozwala, by hybryda stanowiła zgraną całość, a to dzięki mocnej elektronice. Dobre oprogramowanie pozwala, by części idealnie współgrały. MoŜna powiedzieć, Ŝe samochody hybrydowe są „inteligentne”. Człowiek przewyŜsza kaŜdą maszynę. Dlatego harmonia pomiędzy róŜnymi wymiarami jest trudniejsza. Nie jest rzeczą prostą uzyskać równowagę pomiędzy tym, co cielesny a tym, co duchowe. Dla kaŜdego człowieka zagadnienie, jak administrować siłami 135 witalnymi, jest nieustannym wezwaniem. WciąŜ pojawia się pytanie, w jakie sprawy warto się angaŜować, nie zaniedbując pozostałe sprawy, równieŜ waŜnych. Prawdziwy rozwój duchowy realizuje się w harmonii łaski i naturą. Łaska BoŜa nie niweczy natury, lecz ją podnosi i uzupełnia. Nie chodzi o tworzenie jakiegoś dziwnego tworu mieszającego to, co Boskie z tym, co ludzki. Duch Święty swoimi darami udziela nam to „BoŜe oprogramowanie”, by udawało nam się łączyć w sposób optymalny te dwa wymiary. Święty to nie jakaś hybryda, lecz człowiek na 100 proc. współpracujący z Bogiem. A czasami tylko na 75 proc., ale z chęcią poprawy. 23-I-2011 124. Zaangażowanie Z niewolnika nie ma pracownika - głosi przysłowie. Z tej przyczyny nowoczesne zarządzanie wiele inwestuje w dział HR (human resources), który kiedyś nazywano działem kadr. Ta komórka organizacyjna ma na celu zwiększenie zaangaŜowanie pracowników, aby byli gotowi podjąć dodatkowy wysiłek. RóŜnorodne badania potwierdzają, Ŝe to właśnie ci pracownicy istotnie przyczyniają się do sukcesu biznesowego. Pozostaje jednak podstawowe pytanie, czym właściwie jest i jak zmierzyć „zaangaŜowanie pracowników”? Specjaliści określają je jako niezbędny zasób energii potrzebny do tego, aby potencjał pracowników przełoŜyć na rezultaty. Ma ono swe źródło w pozytywnym nastawieniu do firmy i przełoŜonych, postrzeganiu moŜliwości rozwoju w organizacji adekwatnie do indywidualnych oczekiwań, a takŜe poczuciu współuczestnictwa i współdecydowania. Wiele firm stosuje dziś system EES (Employee Engagement Survey), pozwalający zmierzyć zaangaŜowanie i dokładnie określić przeszkody, które je obniŜają. Równocześnie zbudować systemy szkoleniowe, aby zwiększać zaangaŜowanie poprzez wciąganie pracowników do współrealizacji projektu, wspieranie ich etc. Starzy wyjadacze z róŜnych korporacji wiedzą, Ŝe na badaniach EES nie moŜna wypaść za dobrze. Wtedy nie ma szans na uzyskania awansu ani zwiększenie zarobków. Bo przecieŜ jeŜeli ktoś według informacji z działu HR jest zadowolony, to po co mu dawać więcej. Równocześnie lata doświadczeń w korporacjach nauczyło ich, Ŝe nie warto teŜ ukazać zbyt wielkiego braku satysfakcji - wtedy trzeba będzie uczestniczyć w niekończących się warsztatach, rozmowach i szkoleniach oraz wielokrotnie tłumaczyć się z własnego niezadowolenia. ZaangaŜowanie pracowników w „winnicy Pańskiej” zasadniczo róŜni się od zaangaŜowania w organizacjach biznesowych. Wynagrodzenie jest dla wszystkich 136 identyczne: kaŜdy otrzyma denara. Zasady identyfikacji wynikają z przyczyn nadprzyrodzonych. Pracuje się na własnym, bo przecieŜ „wszystko co moje do ciebie naleŜy” - mówi Ojciec do starszego syna. Pomimo tych róŜnic moŜna wyznaczyć zaangaŜowanie apostolskie głównym miernikiem EES. Apostolstwo, zapał duszpasterski dla księŜy - są znakiem zdrowia duchowego. Równocześnie są uzdrawiające. IleŜ to problemów osobistych znika, jeŜeli się więcej myśli o duszach i zapomina o sobie samym. IleŜ krytyk wewnętrznych w Kościele wynika ze słabego zaangaŜowania samych krytykujących. 30-I-2011 125. Gadżeciarz Elektronika otworzyła drzwi na ościeŜ dla innowacyjności. Niemal kaŜdy przedmiot codziennego uŜytku moŜe być zaopatrzony w procesor. Nawet młotek staje się „inteligentny”, podając np. siłę uderzenia, częstotliwość, energię przekazaną i tym podobne bajery. Pozostaje jednak pytanie: komu to potrzebne? Jednak przy dobrym marketingu pewnie znajdą się chętni na supermłotek. MęŜczyźni są szczególni łasi na takie zabawki. Brzmi to mało poprawnie, ale na razie takie są socjologiczne realia. Wielu facetów stało się beznadziejnymi gadŜeciarzami. W innych czasach wyŜywaliby się w zbieraniu szabel lub broni palnej. Narzędzia byłe kiedyś niemałym polem do popisu. Dziś z wypiekami śledzą w internecie parametry zapowiadanego nowego sprzętu elektronicznego. Potrafią nawet stać w kolejce całą noc, aby być pierwszymi w posiadaniu ostatniego modelu Kindle’a lub iPhone’a. Typowy gadŜeciarz ma najnowszą komórkę trendy, „wypasiony” samochód, nawigację satelitarną w samochodzie i kieszeni, pełne wyposaŜenie domowego kina topowej firmy, superpralkę i ekstraoszczędną zmywarkę, najnowszy komputer z maksymalnie bajerancką obudową, lodówkę otwieraną na głos, tytanową latarkę na korbę lub baterie słoneczne i tak dalej... Nie przeszkadza mu nawet, Ŝe komórkę ładuje codziennie, nawigacja w samochodzie jest bardzo OK, ale nie ma map Polski, do lodówki zaś musi mówić po angielsku z właściwym akcentem, by zrozumiała. GadŜeciarz patrzy na wszystko jak na zabawki. MoŜe dojść do tego, Ŝe w ten sposób traktuje równieŜ ludzi. Koledzy pasują mu, dopóki moŜe się z nimi dobrze bawić. RównieŜ i na kobietę patrzy jak na kolejny przedmiot. Jeśli dana osobniczka pomyślnie przejdzie testy uŜyteczności i umiejętności, to przy niej pozostaje. W przeciwnym przypadku poddaje testom następną. W jego mniemaniu takŜe człowiek ulega zuŜyciu. Gdy inwestycja się zamortyzuje, 137 cały proces rozpoczyna się od nowa. Bez Ŝadnych skrupułów gadŜeciarz opuszcza rodzinę i dziwi się, Ŝe inni mają mu to za złe. Człowiek potrzebuje miłości. Zaspokajanie tej potrzeby serca zabawkami prowadzi do trwałej infantylizacji. Niekorzystne jest to, Ŝe te zabawki są drogie lub wyszukane. Utwierdzają go w błędnym przekonaniu, Ŝe one mogą dawać szczęście. W parze z postępem technologicznym powinien iść pogłębienie mądrości serca. Tylko w ten sposób człowiek potrafi wykorzystać bogatą ofertę świata. Inaczej, niczym dzikus z dŜungli, da się nabrać na kaŜde świecidełko. 6-II-2011 126. Technoświat Ślady archeologiczne wskazują, Ŝe człowiek od zawsze kształtował otaczający go świat. W ostatnich dekadach moŜliwości techniki i potrzeba zbytów nowych urządzeń sprawiły, Ŝe bliskie otoczenie stało się jeszcze bardziej podległe człowiekowi. Przedmioty codziennego uŜytku moŜna dopasować do własnych potrzeb. Wszechobecna elektronika nadaje rzeczą niebywałą plastyczność. Piloty i czujniki umoŜliwiają zdalne sterowanie lub „inteligentne” działanie sprzętu. MoŜna mówić o stopniowym zaniku tego, co kiedyś nazwaliśmy „złośliwością rzeczy martwych”. Nieraz martwa natura moŜe wydawać się bardziej przyjazna niŜ Ŝywi ludzie. Wobec niej nie potrzeba cierpliwości, ona zawsze jest nam uległa. Świat wyrobów coraz bardziej się humanizuje. Przedmiot pamięta o nawykach swego właściciela, sugeruje mu dogodne rozwiązania, uzupełnia jego braki pamięci. Mówi ludzkim głosem i potrafią się dostosować do wieku, płci lub nastroju wynikającego z pogody. Nowoczesny sprzęt sugeruje idealne rozwiązania lub wychodzić z inicjatywą do zblazowanego uŜytkownika. Paradoksalnie, humanizacja techniki moŜe wpływać na dehumanizację uŜytkownika. Sam fakt, Ŝe rzeczy stają się podobne do człowieka - mówią, reagują na podobne bodźce etc. nie zapewniają wzrostu w człowieczeństwie temu, kto z nich korzysta. Człowiek, aby wzrastać, potrzebuje drugiego człowieka. Roboty, choćby się śmiały, płakały, byłe pomysłowe i wykazywały chęć dialogu, nigdy nie staną się dla niego partnerem. Ze światem martwych rzeczy moŜna tworzyć relacje tylko pragmatyczne. Wobec drugiego człowieka potrzeba szacunku, akceptacji, miłości. Technoświat moŜe przyczynić się do osłabienia więzi międzyludzkich. Prowadzić do tego, Ŝe kaŜdy otacza się własnymi gadŜetami i unika bliźniego. Wiele narzędzi komunikacji 138 w rzeczywistości izolują człowieka, nie tworząc prawdziwej społeczności, lecz zamykając go w świecie przedmiotów. Im więcej techniki nas otacza, tym bardziej trzeba podejmować „opcję preferencyjną na rzecz Ŝywego człowieka”. Potrzebny jest swoisty personalizm, wybierający zawsze ludzi przed rzeczami. Rzeczy tylko z pozoru są fajniejsze od ludzi. Trzeba się cieszyć, gdy inny człowiek czegoś od nas oczekuje. Z nim moŜna podejmować wzbogacający dialog, a co najwaŜniejsze, Ŝywy człowiek otwiera nas na Boga. To on, a nie rzeczy, został stworzony na BoŜy obraz i podobieństwo. 13-II-2011 127. Prezenty Ile to jest dwa plus dwa? - pytano na teście przy naborze księgowych. Pierwszy kandydat odpowiedział krótko: „Cztery” Ku jego zdziwieniu odpadł z konkursu. Podano mu w uzasadnieniu, Ŝe jest „zbyt dokładny”. Drugi, wiedząc o poraŜce pierwszego, sprytnie odpowiedział: „A ile powinno być?” RównieŜ i jemu podziękowano. Uzasadnienie brzmiało: „zbyt kompromisowy”. Trzeci, pewny siebie, odpowiedział: „Siedemdziesiąt dziewięć!” „Jak to?” „To proste: pięćdziesiąt dla szefa, dwadzieścia pięć dla mnie, a w kasie oczywiście musi pozostać dokładnie cztery.” Zazwyczaj takie opowiastki umieszcza się w skorumpowanych krajach trzeciego świata, przy okazji poprawiając sobie samopoczucie. Niestety, nieuczciwość zdarza się równieŜ w „pierwszym świecie”. Gdy serce człowieka jest zaraŜone przywiązaniem do pieniądza - a po grzechu pierworodnym nie jest to rzadka dolegliwość - nie ma systemu kontrolnego, który by całkowicie zapobiegał nieuczciwości. Przy obecnym kulcie pieniądza łatwo o uśpienie sumienia i wplątanie się w niezdrowe układy. Marketing, lobbing, sponsoring i róŜnych maści doradztwa mogą zachęcać do przekroczenia granic uczciwości. Prezenty, na przykład, mogą stać się piękną nazwą dla przekupstwa. Sprawa jest tak stara, Ŝe juŜ księga Wyjścia ostrzegała „Nie będziesz przyjmował podarków, poniewaŜ podarki zaślepiają dobrze widzących i są zgubą spraw słusznych” (23,8). Ofiarowanie pieniędzy z wyjątkiem niewielu sytuacji - np. dawania napiwków w restauracji - zwykle jest podejrzane i uczciwy człowiek odrzuca taką moŜliwość. W przypadku prezentów rzeczowych trudniej ocenić, czy jest to tylko wyraz grzecznościowy lub wdzięczności, czy teŜ ukryta łapówka albo prośba o jakąś późniejszą przysługę. Warto pamiętać, Ŝe korupcyjne darowizny mogą mieć równieŜ wyszukane formy, jak oferowanie 139 stypendiów studenckich dla dzieci adresata lub uczestnictwo w naukowym sympozjum na Bahamach. Nie kaŜdy prezent daje szczęście, a wiele z nich mogą być początkiem zejścia z właściwej drogi. Ocena moralna ich przyjmowaniu wymaga roztropności. Aby jej dokonać, zazwyczaj potrzeba teŜ pewnego spokoju, trudno osiągalnego w szybkim tempie, w jakim ludzie dziś Ŝyją. Zanim się zaangaŜujemy w prezent, trzeba się zastanowić i ewentualnie prosić o poradę, co do pewności moralnych naszych poczynań. Nie na wiele zda się po czasie zdanie typu: „ja nie chciałem nikogo oszukiwać”. Nieprzypadkowo w Ameryce Łacińskiej funkcjonuje przysłowie: Cuando la limosna es grande hasta el santo descofía - nawet święty jest nieufny, gdy datek jest wielki. 20-02.2011 128. Za dużo wszystkiego Specjaliści od marketingu przez lata zakładali, Ŝe im większy asortyment, tym większe jest prawdopodobieństwo, Ŝe klienci znajdą dokładnie to, czego szukają. Zgodnie z tym załoŜeniem oferta obejmująca na przykład kilkadziesiąt rodzajów dŜinsów zamiast kilku miałaby zwiększać szansę, Ŝe klient wybierze spodnie, które faktycznie mu się spodobają. Najnowsze badania dowodzą jednak, Ŝe gdy oferta jest zbyt szeroka, zmniejsza się prawdopodobieństwo, Ŝe klienci w ogóle coś kupią, a jeśli juŜ to zrobią, będą mniej zadowoleni ze swojego wyboru. Wszystko zaczęło się od dŜemu. W jednym z drogich sklepów spoŜywczych umieszczono ekspozycję z próbkami 24 wykwintnych dŜemów. Klienci, którzy zdecydowali się na ich degustację próbek, mogli kupić wszystkie dŜemy ze zniŜką. Innego dnia na podobnej ekspozycji klienci mogli spróbować tylko sześć rodzajów dŜemów. Bogatsza ekspozycja pociągnęła więcej klientów, ale kiedy przyszło do zakupów, ludzie, którzy się nią interesowali, nabywali dŜemy dziesięciokrotnie rzadziej, niŜ klienci zainteresowani ekspozycją skromniejszą. Specjaliści doszli do wniosku, Ŝe nie zawsze większy wybór słuŜy konsumentom. Kiedy małe sklepy poszerzają asortyment przekąsek, napojów i piwa, spada zarówno sprzedaŜ tych artykułów, jak i poziom zadowolenia klientów. Większy wybór wymaga większego nakładu czasu i energii, a zatem moŜe wywołać niepokój, Ŝal, nadmierne oczekiwania i pretensje do samego siebie, jeŜeli wybrana opcja się nie sprawdza. Jeśli mamy ograniczone wybór, powyŜsze konsekwencje są niezauwaŜalne, ale gdy rośnie liczba moŜliwości, takie 140 konsekwencje stają się groźniejsze. KaŜda zaś nowa opcja sprawia, Ŝe czujemy się coraz gorzej. Te i podobne badania pokazują, Ŝe prostota jest cechą jak najbardziej nowoczesną. Dojrzałość oznacza nabycia umiejętności trafnych wyborów. Te nie wyczerpują się w decyzjach przy półkach hipermaketu. Wolność wyboru przede wszystkim polega na wybieraniu dóbr wyŜszej jakości, w tym te duchowych. Jak mawiał pewien święty: „najwięcej posiada ten, kto najmniej potrzebuje. Nie stwarzaj sobie potrzeb”. RównieŜ nie trzeba pozwalać, aby inni nam te potrzeby stwarzali. Warto zadowalać się tym co proste, cieszyć się tym, co zwykły i codzienne. W ten sposób doświadczymy na własnej skórze tego, co niedawno odkryli uczeni od marketingu: mniej moŜe oznaczać więcej! 2-02-2011 129. Squash Na początku XIX wieku więźniowie angielscy, nie mogąc zagrać w tenisa, wpadli na pomysł, Ŝeby piłki odbijać od ścian. Z więzienia, dziwnym trafem, gra przeniosła się do elitarnych szkół. Uczniowie odkryli, Ŝe o wiele ciekawiej i trudniej gra się z uŜyciem przekłutej piłeczki, która przy zderzeniu ze ścianą lekko się rozgniata i nie odbija tak dynamicznie, jak piłki tenisowe. Nowy wariant szybko się przyjął. Pojawiły się pierwsze korty squasha i został oficjalnie uznany za odrębną dyscyplinę sportową. Między innymi film „Wall Street” przyczynił się do spopularyzowania gry wśród biznesmenów. Obecnie trwają rozmowy, by włączyć squasha do olimpijskich dyscyplin. W ostatnich latach w Warszawie powstało kilka ośrodków squasha na wysokim poziomie. Gra stała się modna wśród młodych pracowników banków i róŜnych korporacji. W zasadzie gra polega na odbijaniu piłki o ścianę w sposób, który utrudni ponowne odbicie piłki przez przeciwnika. Piłka przed oddaniem uderzenia moŜe maksymalnie raz odbić się od podłogi. Kort to zamknięta klatka. Wszystkie ściany biorą udział w grze, w części zaznaczonej liniami. Na podłodze jest parkiet, tylna ściana ze szkła. Pomieszczenie ma około 10 metrów długości, sześć i pól szerokości, pięć metrów wysokości na froncie. Wysokość dozwolonej gry obniŜa się do połowy przy tylnej ścianie. Uderzenie w sufit świadczy o słabej grze i przynosi zawodnikowi wstyd. Jest to sport szybki i wyczerpujący. UwaŜany przez wielu za jeden z tych, w którym spala się najwięcej kalorii. Wbrew obiegowej opinii, zwycięstwo nie wynika z walenia w czarną piłeczkę z maksymalną siłą. Jak w wielu innych sportach, moc zwycięska jest w 141 głowie. Dobra strategia polega na tym, by przy kaŜdym odbiciu wysyłać piłkę w miejsce najbardziej oddalone od przeciwnika. Oglądając dobry mecz moŜna zauwaŜyć, jak przeciwnicy walczą o centralny punkt kortu zwanym „punktem T”. Zawodnik będący w tym punkcie ma moŜliwość szybkiej reakcji i ustawiania przeciwnika po kątach. Strategia squasha moŜe posłuŜyć do refleksji nad medialnymi dyskusjami na tematy światopoglądowe. MoŜna mięć wraŜenie, Ŝe osoby o antykatolickich poglądach od lat zdobyły „punk T” i kaŜą wierzącym miotać się w celu nieudolnego odbijania piłeczki. Jest to fatalna strategia, do tego niezmiernie męcząca. Warto się zastanowić, jak to zrobić, aby wiosną AD 2011 nie być świadkami kolejnych awantur medialnych, moŜe celowo rozdmuchanych. Po to, aby zmuszając do „biegania za piłką” zaciemnić beatyfikację Jana Pawła i uprzykrzyć wierzącym wielkanocne święta. 6-III-2011 130. Okulary Idzie gość do okulisty. Ten wysłuchuje jego skarg, a następnie zdejmuje swoje okulary i wręcza pacjentowi ze słowami: „Proszę włoŜyć te okulary. Nosze je juŜ ponad dziesięć lat i naprawdę mi pomagają. W domu mam drugą parę. Daje je panu, moŜe pan wziąć je do domu”. Pacjent nakłada okulary, ale zamiast lepiej, widzi jeszcze gorzej. „To straszne!” woła. - Teraz nic juŜ nie widzę!”. „Dlaczego?” - pyta lekarz. - Mnie pomagają. Niech pan spróbuje raz jeszcze i postara się dobrze widzieć”. „Staram się przecieŜ” – woła pacjent. – ale wszystko widzę rozmazane”. „Coś z panem niedobrze. Proszę myśleć pozytywnie”przekonuje lekarz. – „Myślę w taki sposób, ale z całą pewnością mi to nie pomaga”. „AleŜ pan jest niewdzięcznikiem! - oburza się okulista. - I to po tym wszystkim, co dla pana zrobiłem, oddając moje własne okulary” – dodaje rozgoryczony. Stephen Covey, guru szkoleniowców, podaje ten przykład w ksiąŜce „Siedem nawyków skutecznego działania”. Chce wykazać absurdalność oceniania wszystkiego poprzez paradygmat własnych doświadczeń. Skoro mnie te okulary od tylu lat pomagają, to tak musi być i dla innych. Autor promuje zasadę „staraj najpierw zrozumieć innych, a dopiero potem o to, by być przez nich zrozumiany”. Jest to zasada dla wszystkich profesjonalistów. Poświęcaj więcej czasu na diagnozę, zanim zaczniesz pisać receptę. Nie ufaj środkom naprawczym, jeŜeli nie jesteś przekonany, Ŝe diagnoza jest słuszna. Lepsza będzie diagnoza, im bardziej przezwycięŜymy ograniczenia subiektywizmu. Podana zasada ma wiele wspólnego z tradycyjną cnota pokory. Według klasyków pokora pozwala trafnie osądzać siebie samego i własne poczynania. Ogranicza 142 zniekształcenia wynikające z chorego własnego „ja”. Być zbyt pewny własnych osądów jest szalenie niebezpieczne. „Wszyscy ludzie, którzy naprawdę uwierzyli w siebie, przebywają w zakładach dla umysłowo chorych” - mawiał Gilbert Chesterton. Własnego osądu nie moŜna traktować jako najświętszą wyrocznię. Panująca kultura promują hiperkrytyczne patrzenie na wszystko, co ogranicza moją wolność. Ten duch krytyki szczególnie okazuje się w demaskowanie braków kaŜdej instytucji: rodzina, państwo, Kościół. Ciekawy, Ŝe wyjątkiem dla tej krytycznej postawy to własne poczynania - zero zdolności do dystansu wobec siebie samego. Zachowanie takie przypomina okulistę z cytowanej opowiastki. Takiego lekarza moŜe polubimy, ale na pewno nie będziemy się u niego leczyć. 13-III-2011 131. Przebajerowanie Kiedyś dobry scyzoryk był marzeniem kaŜdego nastolatka. Z czasem powiększał się wybór. Decydujący stał się nie tylko wygląd, ale i dodatki: korkociąg, szpikulec, otwieracz butelek lub konserw. Potem nadeszła inflacja akcesoriów: noŜyczki, przeróŜne pilniki, ostrze do ścinania szkła… Tak aŜ do kilkunastu „niezbędnych” narzędzi, które warto mieć pod ręką na wszelki wypadek. Dziś inŜynierowie nie potrafią oprzeć się pokusi wyposaŜania sprzętu elektronicznego w coraz to nowe funkcje. Jest to swoisty „wyścig zbrojeń”, mający na celu eskalację funkcjonalności urządzeń, które słuŜyły jednemu zadaniu. Nikogo juŜ nie dziwi, Ŝe telefon komórkowy pełni równieŜ funkcje kalkulatora, urządzenia do wysyłania wiadomości tekstowych, notesu elektronicznego, konsoli do gier, bezprzewodowego połączenia z internetem, PDA, kamery cyfrowej, odtwarzacza MP3 oraz GPS. Na ryku moŜna spotkać dziwaczne oferty, jak lodówkę z wbudowanym telewizorem lub budzik z kominkiem do aromaterapii. Specjaliści Ŝartują o tym zjawisko mnoŜenia funkcji, określając je „wielofunkcjozą” (featuritis) lub „przebajerowaniem”. Jest to współczesna wersja starego przysłowia: co za duŜo to niezdrowo. Nawet jeśli dodatkowe urządzenia nie stanowią całkowicie nowego obszaru funkcjonalności, jak w przypadku telefonów z aparatami fotograficznymi, to jednak komplikują obsługę na tyle, Ŝe uŜytkownik często czuje się zagubiony. Jednak, na ogół firmy nie eliminują w zarodku tendencje do zwiększania zestawu funkcji, poniewaŜ producenci i pierwsi klienci nie dostrzegają w tym Ŝadnego problemu. 143 W praktyce uŜytkownik przechodzi od zachwytu do wściekłości. KaŜda dodatkowa funkcja oznacza jeszcze jedną rzecz, której trzeba się nauczyć, jeszcze jedną rzecz, której moŜna potencjalnie nie zrozumieć, jeszcze jedną rzecz, którą trzeba odszukać. Badania wskazują, Ŝe długofalowo zwycięŜają rozwiązania prostsze. Wielofunkcyjność powinna być dostosowywana do realnych potrzeb. Skłonność do komplikowania moŜe dotknąć równieŜ przestrzeń religijną. Na przykład w osobistej poboŜności moŜna popaść w pogoń za nowinkami. Wzrost duchowy nie polega na gromadzeniu duchowych akcesoriów. „Proste jest prawdziwe, a prawdziwe proste” - czytamy w wywiadzie „Światło świata” Benedykta XVI. Dla zdrowego rozwoju Ŝycia wewnętrznego niezbędna jest prostota, bo jak nauczał Jezus: „Jeśli się nie odmienicie i nie staniecie jak dzieci, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego”. 20-III-2011 132. Bisior KsiąŜka była lepsza! - wypada powiedzieć po obejrzeniu ekranizacji znanej powieści. Zagorzali bibliofile powtarzają to samo wobec internetu. Jednak i oni muszą przyznać, Ŝe sieć bardzo ułatwia dostęp do ksiąŜek. Ściślej mówiąc: dostęp do tekstów dotychczas dostępnych dzięki ksiąŜkom. MoŜna pomyśleć o komentarzach do Pisma Świętego. W sieci moŜna znaleźć obszerniejsze wyjaśnienia, niŜ w domowej bibliotece. Jako przykład moŜe posłuŜyć bisior, w który stroił się bezimienny bogacz z przypowieści św. Łukasza. Wikipedia informuje o tej rzadkiej tkaninie. Powstaje z jedwabistych nici tworzących się z szybko krzepnącej wydzieliny niektórych małŜy. W staroŜytności i w średniowieczu wyrabiano z tych nici bardzo cienkie i lśniące tkaniny określane jako jedwab morski. Ze względu na swoją rzadkość i złocisty połysk był bardzo ceniony. I niebywale drogi, poniewaŜ bisior tkano ręcznie, a zdobycie nici nie było proste. Aby uzyskać 200-300 gramów przędzy, trzeba było zanurkować po około tysiąc małŜy. Jeden małŜ wytwarza zaledwie 1-2 gramy surowej nici. Oczywiście, wszystkie te dane nie są nam potrzebne, by zrozumieć naukę Jezusa, ale zwiększają siły przykazu przypowieści. Ewangelia dodaje do opisu dostatku bogacza to, Ŝe „dzień w dzień świetnie się bawił” lub - w innych tłumaczeniach – „ucztował wystawnie”. Balował nie tylko w weekendy, ale „dzień w dzień”! Nie ma wątpliwości, Ŝe dopisywało mu zdrowie, aby móc tak imprezować. Internet tym razem nam moŜe pokazać całą plejadę celebrytów, których Ŝycie na tym właśnie polega: dzień w dzień świetnie się bawią. 144 Wyszukiwarki poinformują o tym, Ŝe bisior pojawia się teŜ w księdze Apokalipsy. Przyozdobiony w takie szaty jest upadający Babilon. „Biada, biada, wielka stolico, odziana w bisior, purpurę i szkarłat, cała zdobna w złoto, drogi kamień i perłę, bo w jednej godzinie przepadło wielkie bogactwo!”. TakŜe oblubieńcy Baranka - Kościołowi - dano oblec się w „bisior lśniący i czysty” – drogocenna tkanina „oznacza czyny sprawiedliwe świętych.” RównieŜ wojska niebieskie, towarzyszące Barankowi na białych koniach, odziane są „w biały, czysty bisior”. Internet nie zastąpi Słowa BoŜego. A to dlatego, Ŝe nie jest ono tylko słowem spisanym i milczącym. Biblia czytana we wspólnocie wierzących staje się Ŝywym słowem. śywotność ta nie zaleŜy od pergaminu czy komputera. Biblioteki lub serwery mogą nam pomóc odkryć jej bogactwo, ale nie zastąpią Ducha, który ją oŜywia. 27-III-2011 133. Światło Po ostatniej niedzieli marca: Ŝyć nie umierać! MnoŜą się uśmiechnięte twarze. Takie są efekty przestawienia zegarka i wydłuŜenia dnia o godzinę. Potem jest juŜ tylko lepiej, codziennie przybywa kilka minut światła. Pewno mało kto zastanawiania się nad samą istotą światło i pyta, dlaczego ono tak wszystkich podnosi na duchu. Jak to jest, Ŝe dzięki niemu przyroda odŜywa, a człowiekowi robi się lŜej? Z nauki biologii pamiętamy o wpływie światła na Ŝycie. O tym, czym jest światło, wiemy z fizyki. Kiedyś uczyliśmy się o elektromagnetycznym promieniowaniu odbieranym przez siatkówkę oka. RównieŜ o tym, Ŝe kaŜdy człowiek widzi nieco inaczej i o ty, Ŝe niektóre zwierzęta mają zakres widzenia większy od ludzkiego. Dlatego moŜna mówić o świetle widzialnym i niewidzialnym. RównieŜ jesteśmy w stanie przypomnieć sobie, Ŝe optyka, zgodnie z dualizmem korpuskularno-falowym, postrzega światło jednocześnie jako falę elektromagnetyczną i jako strumień cząstek nazywanych fotonami. Dualizm korpuskularno-falowy sprawia, to cecha polegająca na przejawianiu, Ŝe w zaleŜności od sytuacji, mamy do czynienia z właściwościami falowymi lub cząstkowymi. Zgodnie z mechaniką kwantową, cała materia charakteryzuje się takim dualizmem, chociaŜ uwidacznia się on bezpośrednio tylko w bardzo złoŜonych doświadczeniach. Rozwój nauk eksperymentalnych pozwoliły człowiekowi zapanować nad światłem. Jednak cała ta wiedza mało dodaje do zwykłego doświadczenia: światło jest piękne i dobre! Zrozumiały więc, Ŝe Pismo Święte mówi o nim juŜ w pierwszych zdaniach Księgi Rodzaju. „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię. Ziemia zaś była bezładem i pustkowiem: 145 ciemność była nad powierzchnią bezmiaru wód. Wtedy Bóg rzekł: "Niechaj się stanie światłość!" I stała się światłość. Bóg widząc, Ŝe światłość jest dobra, oddzielił ją od ciemności”. Jezus przestawia się jako światłość świata. Ci, którzy wierzą w Niego, poruszają się w blasku, a nie w ciemnościach. Czasami światło to moŜe ich oślepiać. Wynika to z ograniczoności ludzkiego rozumu, a nie z tego, Ŝe wiara jest jakoby ciemnością. Dar światła wiary to największy skarb, jaki człowiek moŜe otrzymać. Logiczną rzeczą jest czuwanie, by tego skarbu nie zatracić ani nie zmarnować. Wiarę się umacnia, gdy staje się ona Ŝyciem. Pozwala to na nową wizję świata: wszystko nabiera nadprzyrodzonego sensu. Wtedy tak samo, jak cała przyroda cieszy się światłem, wierzący człowiek cieszy się i pragnie śpiewać o dobroci Pana! 3-IV-2011 134. Turismus Turystyka stała się waŜną gałęzią gospodarki. Dysponuje więc środkami, aby skutecznie promować swoje usługi. Od dziesięcioleci jesteśmy pod ostrzałem nachalnej reklamy. Dogmatem stała się teza, Ŝe podróŜy kształcą i są czymś niezbędnym, aby się rozwijać. Gdy brak solidnych argumentów, zawsze moŜna dodać doszlifowanie języka lub poznania nowej kultury. W ten sposób biorą się ludzie, którzy zaliczyli wiele miejsc turystycznych na świecie, a nie znają swego własnego miasta. Taki paradoks. Nie ma wątpliwości, Ŝe wyjazdy i przebywanie w innym środowisku mogą wzbogacać. Poszerzają horyzont; odkrywa się wtedy wady i zalety innych nacji, nabiera się zdrowego dystansu do własnego podwórka. Podczas podróŜy moŜna teŜ doświadczyć Ŝycia innych wspólnot kościelnych. Taki jest sens Światowych Dni MłodzieŜy, Kongresów Eucharystycznych itp. Słowem, podróŜe mogą kształtować serce katolickie, czyli uniwersalne. Istnieje tez druga strona medalu. Niestety, w erze konsumpcji wyjazdy są okazją do nieumiarkowania, i to na wielką skalę. Do tego dochodzi strata czasu. Studenci, którzy w ramach nauki muszą zaliczyć semestr na innej uczelni, dobrze wiedzą, Ŝe niekoniecznie okresy te są naznaczone pracą i nauką. Dlatego wyjazdy w ramach programu Erasmus Ŝartem są nazywany Turysmusem. JeŜeli uczelnie mają trudności w egzekwowaniu wiedzy od własnych studentów, nie moŜna się łudzić, Ŝe będą angaŜować się w mobilizację przybyszów. Temat nie jest obcy samym strukturom kościelnym. Przez wieki Kościół walczył o obecność biskupów i proboszczów w ich placówkach, o to, by tam na stałe rezydowali, 146 zamiast jeździć po świecie. Przyczyny takich wymagań było dobro wiernych i konieczność stałej opieki duszpasterskiej. RównieŜ takim oczekiwaniem moŜna objąć wikarych. Ich podstawowym obowiązkiem jest być na miejscu i mieć czas dla wiernych. Czas wielkopostny to wezwanie do umiaru. „Ten czas przeŜyjmy w skupieniu. Krótsze niech będą rozmowy, skromniejsze posiłki, więcej czuwania nad sobą” - śpiewa jeden z hymnów Liturgii Godzin. Zapewne w ramach aggiornamento – czyli uaktualnienia – trzeba będzie z czasem dodać „niech znikną niepotrzebne podróŜy i wałęsanie się po świecie”. IleŜ to dzieci mogłoby się rodzić w bogatych krajach, gdyby się zrezygnowało z niepotrzebnych podróŜy. RównieŜ ile problemów rodzinnych, by się uniknęło, gdyby było mniej wyjazdów słuŜbowych, które często są wynikiem marketingu turystycznego, a nie z realnych potrzeb. IleŜ przemierza się tysięcy kilometrów uciekając przed sobą samym?! 10-IV-11 135. Na serio Wydarzyło się to na argentyńskiej pampie - jak nazywamy rozległe stepy, skąd pochodzi ceniona wołowina. Pod drzewem, w upalne południe, leŜał sobie człowiek. Przybysz zza Atlantyku obudzi go pytając, czy do niego naleŜą krowy pasące się w okolicy. Odpowiedział twierdząco. - Czemu więc nie ogrodzisz terenu? - spytał przybysz. - A po co miałbym to czynić? - MoŜna by zakupić więcej ziemi i więcej zwierząt. - A po co? - By prowadzić hodowlę na szeroką skalę. - Ale po co? - By w ten sposób móc dokupić jeszcze więcej ziemi… Europejczyk zagalopował się i rozwinął dalekosięŜny projekt inwestycyjny. Tubylca wciąŜ wtrącał to samo: „ale po co?” W końcu padł ostateczny argument przybysza: By złoŜyć pieniądze w banku i spokojnie odpoczywać! - A co ja tu robiłem, nim mnie zagadnąłeś? - podsumował właściciel krów. No cóŜ, róŜne kultury, róŜne etosy pracy - Ŝyciowe cele i motywacje mogą się bardzo róŜnić. Są tacy, którzy twierdzą, Ŝe człowiekiem powodują wyłącznie egoistyczne potrzeby, które walczą o jego duszę. Mamy tu pragnienie świętego spokoju, albo upojenie wielkim sukcesem, przyjemność albo władzę. Bardziej pozytywne patrzenie na człowieka zwraca uwagę na jego zdolności do poświęcenia się dla wielkich ideałów. Ludzie potrafią walczyć o miłość, o rodzinę, o ojczyznę. Tak, czy owak, są rzeczy, które człowiek traktuje powaŜnie i wtedy pozostałe sprawy im podporządkowuje. KaŜdy ma swoją hierarchię wartości. Dla tych spraw, które człowiek uwaŜa za waŜne, jest w stanie poświecić resztę. Dla wielu są to zaszczyty i sława, dla których są zdolni wysilać się przez całe lata wspinaczki po drabinach społecznych. Dla innych jest to pieniądz, otwierający w ich mniemaniu kaŜde 147 drzwi. A dla jeszcze innych szczytem dąŜenia są doznania emocjonalne lub zmysłowe. Gdy w Ŝyciu istnieje jakiś cel potrafiący całkowicie ukierunkować, mówi się o Ŝyciowej misji lub o powołaniu. Powołanie dobrze przeŜywane staje się impulsem dającym skrzydła. Chce się Ŝyć, bo wie się „po co” się Ŝyje. Dla chrześcijanina dochodzi jeszcze: „dla kogo” się Ŝyje. Jezus wzywa swych uczniów, by wszystko pozostawili i poszli za Nim. MoŜna Jego wezwanie traktować jako pusty slogan lub na serio. JeŜeli się je traktuje serio, logiczny staje się radykalizm świętych, gotowych oddać Ŝycie za Jezusa. Wtedy zrozumiałe stają się pojęcia takie jak wierność, hojność, celibat, zapał misyjny, duch słuŜby, charytatywność. W świetle tajemnicy KrzyŜa niezrozumiałe jest chrześcijaństwo „na niby”. 17-IV-2011 136. Gioia KaŜde wypowiedziane słowo moŜna dziś nagrać, utrwalić na papierze lub w sieci. Z tej przyczyny osoby publiczne muszą uwaŜać na meritum swych wypowiedzi, od których oczekuje się, by zawsze były na odpowiednim poziomie. Na dodatek wzrosła ilość wypowiedzi i róŜnorodność dotykanych tematów. Z tej przyczyny nie sposób, by te osoby samodzielnie przygotowywały wszystkie swe wystąpienia. Nic dziwnego, Ŝe nawet Ojciec Święty korzysta z pomocy w przygotowaniu swych tekstów. Niemniej jednak wśród pracowników kurii rzymskiej mówi się, Ŝe Benedykt XVI duŜo tekstów przygotowuje osobiście, i to niemalŜe do końcowej wersji. KrąŜy wśród nich pewien test na to, w jakim stopniu wygłoszony tekst jest własną pracą papieŜa. Wystarczy policzyć, ile razy pojawia się w nim termin „gioia” - „radość”. Słowo to według nich jest bardzo lubiane przez Ojca Świętego. Wymawia je po włosku w sposób charakterystyczny, z podobnym akcentem, jak dzieci. Ojciec Święty w swej ostatniej ksiąŜce głęboko uzasadnia chrześcijańską gioia. Na przykład świętowanie niedzieli jako świadectwo o Wydarzeniu z tego dnia. „Jeśli się weźmie pod uwagę znaczenie, jakie na podstawie opisu stworzenia i Dekalogu miał szabat w tradycji starotestamentalnej, wtedy oczywiste jest, Ŝe tylko jakieś poraŜające swą mocą wydarzenie mogło doprowadzić do zerwania z szabatem i zastąpienia go pierwszym dniem tygodnia. Tylko wydarzenie, które z niezwykłą siłą odcisnęło się w duszach, mogło spowodować tak istotne przeobraŜenie w religijnej kulturze tygodnia. Dla mnie celebrowanie dnia Pańskiego, od samego początku specyficzne dla społeczności chrześcijańskiej, jest jeden z 148 najmocniejszych dowodów tego, Ŝe w tym dniu wydarzyło się coś niezwykłego - odkrycie pustego grobu i spotkanie ze zmartwychwstałym Panem” . Zmartwychwstanie Chrystusa to nie jakiś superefekt specjalny z przeszłości, to „nie reanimowanie zwłok, lecz Ktoś, kogo Bóg uczynił Ŝyjącym na nowy sposób i na zawsze”. „Czy stworzenie nie czeka w gruncie rzeczy na tę ostatnią i najwyŜszą ‘mutację’? Na zjednoczenie skończonego z Nieskończonym, na zjednoczenie człowieka z Bogiem, na pokonanie śmierci?” W tym okresie wielkanocnym warto wczytać się uwaŜnie w dziewiąty rozdział drugiej części ksiąŜki „Jezus z Nazaretu” Benedykta XVI. Znajdziemy tam interesujące argumenty dla ugruntowania radości. Autor równieŜ w ostatnim zdaniu nawiązuje tam do gioia: „Jest to nieprzemijający powód chrześcijańskiej radości”. 24-04-11 137. Jego Westerplatte Od samego początki swego pontyfikatu Jan Paweł II narzucił sobie i otoczeniu bardzo ostre tempo pracy. Opowiada się w Rzymie, Ŝe koś, z bliskiego otoczenia, w trosce o niego, pozwolił sobie na to, by serdecznie zwrócić mu uwagę, aby się oszczędzał. Ojciec Święty wysłuchał go, potem spojrzał na niego takim spojrzeniem, jakim pewno Jezus spojrzał na Piotra, gdy ten mu odradzał podejmować krzyŜ, i odpowiedział stanowczo: „Po jednym papieŜu przychodzi kolejny papieŜ. A jedyną rzeczą waŜna to bym był świętym”. W świetle tych i podobnych anegdot z Ŝycia Karola Wojtyły moŜna uznać, Ŝe zmagania o świętość było jego włąsnym Westerplatte, nawiązując do jego słów, które są motto do naszej rubryki w „Idziemy”. Czyli „tym wymiarem zadań, które trzeba podjąć i wypełnić za wszelką cenę. Tą słuszną sprawą, o którą nie moŜna nie walczyć. Tym obowiązkiem, od którego nie moŜna się uchylić, nie moŜna zdezerterować. Tym porządkiem prawd i wartości, które trzeba utrzymać i obronić za wszelką cenę”. Oczywiście, Ŝe beatyfikacja Karola Wojtyły nie wynika z jego popularności, medialności, pobicie rekordów podróŜy po świeci. Ani teŜ z talentu aktorskiego, pięknego głosu, zdolności poliglotycznych lub zamiłowania do sportu. Te wszystkie wybitne cechy, które posiadał, hojnie oddawał dzień po dniu w słuŜbie Kościoła. Z czasem wiele świadectw, na razie objętych tajemnicą procesu beatyfikacyjnego, stanie się publicznymi. Pozwoli na prawdziwej biografii - takiej jeszcze nie ma - ukazującej delikatność jego duszy, jego zmagania o wzrastanie w zaŜyłości z Bogiem. 149 Consejos vendo y para mi no tengo - rady sprzedaję, a dla mnie nie zostaje - głosi przysłowie hiszpańskie na określenie sytuacji tych, którzy stawiają wysokie wymagania innym, a nie stosują ich do siebie. Z pewnością zachęty Jana Pawła II do częstej spowiedzi, do gorliwej modlitwy, do oddanej słuŜby były praktykowane na pierwszym miejscu przez niego samego. Wyniesie na ołtarze oznacza uznanie go za autentycznego świadka. Czyli Ŝe naukę, którą głosił, usilnie starał się wprowadzać we własnym Ŝyciu. Od dziś moŜna czytać jego dzieła i przemówienia zastanawiając się, jak on to sam stosował. Jak się starał o to, by na pierwszy miejscu samemu „wypływać na głębię” i odpowiadać na te wezwania Jezusa, które innym przypominał. Bo Jan Paweł II nie tylko głosił za Soborem Watykańskim II powszechne wezwanie do świętości, ale sam tą drogą heroicznie kroczył. 1-V-2011 138. Sól Czy sól moŜe stracić smak? PrzecieŜ jeŜeli przestanie być słona, nie jest juŜ solą. Na zrozumienie nauki Jezusa o soli bez smaku jest wiele sposobów. MoŜe chodzi o sól ziołową, która pod wpływem wilgoci i słońca wietrzeje? Jeśli byłoby to coś, co by zwietrzało, to pomimo nazwy nie byłoby solą i zostałoby wyrzucone. Inne rozwiązanie to to, Ŝe chodzi o zastosowanie soli w piekarstwie. Bloczkami soli wykładano spód pieców chlebowych. Z czasem, pod wpływem temperatury, sól ta zmieniała swój skład chemiczny i stawała się bezuŜyteczna. Bardziej prawdopodobne wytłumaczenie brzmi, Ŝe w owych czasach dla większości mieszkańców Palestyny dostępna była tylko sól zanieczyszczona, zmieszana z piaskiem. Umieszczało się ją w płóciennych woreczkach, potem te woreczki gotowały się razem z potrawą, lub przygotowywało się wodę słoną, by zmieszać z jedzeniem. Po jakimś czasie sól była całkiem wypłukana. BezuŜyteczną zawartość woreczka się wyrzucało. Solą świata są święci. Działają poprzez wyrazisty smak. Niestety, bywa, Ŝe obraz świętych staje się ich karykaturą. Przestawia się ich jako postacie lukrowane, ze słabą osobowością - wypłukane z treści. Często to wypaczenie wynika z dystansu czasowego od Ŝycia tych świętych. W przypadku świadków bliskich moŜna celowo przeinaczyć ich przesłanie, przemilczając wybrane aspekty ich Ŝycia lub przypisując im nieprawdziwy obraz. Beatyfikowany Jan Paweł II w Ŝyciu, ale i w nauczaniu, był niezmiernie wyrazisty. Opowiada się, Ŝe podczas przygotowań jednej z pielgrzymek do USA ktoś z współpracowników zasugerował mu, by nie poruszał draŜliwego tematu obrony Ŝycia. Ojciec Święty zareagował stanowczo. Uderzył pięścią w stół i powtórzył słowa Jezusa: „Nauka, 150 którą głoszę, nie jest moja, ale Tego, który Mnie posłał (J 14,24) I dodał, Ŝe papieŜ nie ma prawa do cenzurowania nauki Kościoła. Wyniesiony na ołtarzy Jan Paweł II bez mocnej wiary, bez pełnej doktryny jest wypłukanym świętem. Taki Karol Wojtyła nie istniał. On zawsze starał się wiernie oddawać smak Chrystusa. Starał się być na sto procent kapłanem, biskupem, papieŜem. Nie spłycajmy jego nauczania sprowadzając go do świetnego aktora lub brata-łapy. „Nie lękajmy się” jego radykalności w słuŜbie Kościołowi. 8-V-2011 139. Rekord Późnym wieczorem zapracowany trzydziestolatek dzwoni, by zamówić pizzę. Ekspedientka wita go imiennie: - „Dobry wieczór, panie Zbyszku. W czym mogę słuŜyć?” Klient wyraŜa zdziwienie. Sprzedawczyni tłumaczy, Ŝe wie, kto dzwoni, bo telefon jest w bazie danych. „No dobrze, zamówię barbados”. „Och, tego pan dawno nie zamawiał, ale niestety, dziś takiej nie dostarczamy”. „No to capriciosę”. „MoŜe być, ale ona ma pieczarki, a pan jest na grzyby uczulony. Nie powinien pan tego jeść”. „Więc poproszę Rimini”. „A jaki Ŝyczy pan sobie sos? Ostatnio wysłaliśmy czosnkowy… Ale nie polecam go panu, bo duŜo pan pracuje po nocach, a on jest trochę cięŜkostrawny. Czy zamówienie wysyłać na jedenaste piętro nowego biurowca przy rondzie Jazdy Polskiej, do którego się przeprowadziła pańska firma? Opisana rozmowa pokazuje rzeczywistość w której juŜ Ŝyjemy. KaŜda instytucja, firma, lub stowarzyszenie gromadzą bazy danych o odbiorcach swych usług. Nawet domowy komputer sprawnie obsługuje programy do analizy danych, jak np. Microsoft Access. Ten zwykły program pozwala na bardzo wiele. Baza danych w ostateczności to zbiór tabel, w których wierszy, nazywane rekordami, mają konkretne odniesienie, a kolumny, nazywany polami, to informacja na określony temat. Połączenia róŜnych tabel i odpowiednie kwerendy pozawalają na wyciąganie wiele wniosków. Gdy chodzi o konkretnego człowieka - klienta, pacjenta, parafianina - moŜna się o nim dowiedzieć takich rzeczy, których prawdopodobnie on sam nie jest świadomy. Zamówienia pizzy moŜna skorelować z porą roku i wnioskować, Ŝe barbados schodzi lepiej na wiosnę. Inne analizy doprowadzą do wniosku, Ŝe kobiety lubią bardzie pizzę capriciosa lub Ŝe cena nie wpływa na zamówienia ludzi pracujących w korporacjach. Podany przykład jest całkiem niewinny. Obawy wzbudza połączenie informacji o dziedzictwie genetyczny danej osoby ze stawką ubezpieczeniową lub ocena jego religijnych przekonań. 151 Obecne moŜliwości przetwarzania informacji dają potęŜne narzędzia, by majstrować w społeczeństwie. Pozostawione logice pragmatyzmu prowadzą do świata, w którym nie pozostaje miejsca dla ducha. Poprzez sam postęp coraz jaśniej „ideologia postępu” okazuje swe nieludzkie oblicze. Nie wszystko, co jest technicznie moŜliwe, jest dobre. Człowieka, istotę posiadającą duszę, nie moŜna zamykać w zimnych liczbach. Jego serce wyczuwa, Ŝe Bóg jest Miłością. To znaczy, Ŝe człowiek dla Boga nie jest anonimowym rekordem. 15-V-2011 140. Niepowtarzalność Grupka osób prowadzi oŜywioną rozmowę. Ktoś stara się wytłumaczyć koledze, na czym polega teoria reinkarnacji. Pomimo starań nie znajduje sposobu, by kolega zrozumiał, o co chodzi z tą wędrówką dusz. W końcu, dla wyjaśnienia, sięga do przykładu: „Słuchaj w pierwszym wieku mógłbyś być Neronem. Potem, po śmierci, krokodylem, a potem papugą”. W umyśle kolegi coś w końcu zaświtało: „Rozumiem! To znaczy, Ŝe po śmierci mogę być osłem?” „No wiesz… tak, ale nie do końca… Bo nie moŜna powtarzać!” Dowcipny aspekt historyjki tkwi w tym, Ŝe kolega juŜ w obecnym wydaniu sprawiał wraŜenie osła i dlatego powtórka nie miałaby Ŝadnego sensu. Abstrahując od nieracjonalności wszelkich teorii o reinkarnacji, teza o niepowtarzalności kaŜdej chwili danej człowiekowi jest jak najbardziej potrzebna w czasach, gdy rzeczywistość jest sprowadzana do wymiaru materialnego. Rzeczy materialne ze swej natury są powtarzalne. Dla człowieka zanurzonego w zmaterializowanym świecie po jednej konsumpcji przychodzi czas na kolejną, po obejrzeniu filmu - oczekiwanie na następny. Powakacyjna tęsknota uspokaja się oczekiwaniem na powtórny wyjazd. Dla wielu Ŝycie polega na powtórkach w nieco zmienionych wersjach, jest niczym gra komputerowa rozgrywana na róŜnych poziomach lub kanał informacyjny przynoszący kolejne newsy nieróŜniące się pawie niczym od tych sprzed kilku dni. Trudno by taki styl Ŝycia nie doprowadzał do poczucia pustki, do doświadczania na własnej skórze prawdziwość słów Koheleta: marność nad marnościami - wszystko marność. CóŜ przyjdzie człowiekowi z całego trudu, jaki zadaje sobie pod słońcem? Pokolenie przychodzi i pokolenie odchodzi, a ziemia trwa po wszystkie czasy. To, co było, jest tym, co będzie, a to, co się stało, jest tym, co znowu się stanie: więc nic zgoła nowego nie ma pod słońcem. Miłosierdzie BoŜe wciąŜ daje nam kolejne okazje. Faktycznie, są one kolejnymi okazjami - a nie tymi samymi. Skrucha i Ŝal pozwalają na zwiększanie miłości i pójścia w 152 głąb w działaniu. Jednak, jak w przetoczonej historii, „nie moŜna powtarzać”, nie da się nadrobić nic z tego, co zostało stracone. Tylko nawiązywanie kontaktu z Bogiem, szukanie jego obecności, umoŜliwia człowiekowi utrwalenie kaŜdą chwilę, nadaje jej wieczny sens i pozwala odkrywać to „coś BoŜego” w niej zawarte. W ten sposób moŜna wyzwolić się z rutyny materialnego świata. Doświadczać juŜ na ziemi szczęścia, które czeka na nas w Niebie. 22-5-2011 141. Koperta Słowo „mamona" pojawia się w Ewangelii zaledwie kilka razy. Nie ma go w grece klasycznej. Niewątpliwie jest ono grecką transliteracją tak samo brzmiącego wyrazu aramejskiego, który oznaczał zabezpieczenie, oparcie, pewność. Jednak ewangeliczny kontekst sprawił, Ŝe mamona kojarzy się bardziej z mamieniem, uwodzeniem, pokusą. UŜycie tego wyrazu przywołuje na myśl demoniczną rolę pieniądza. Jezus nigdzie indziej nie nazywa tak pieniędzy ani nie dodaje określenia „niegodziwa" - niesprawiedliwa. Nad pieniądzem trzeba panować, bo inaczej pieniądz zapanuje nad człowiekiem. Tu nie ma kompromisu, nie moŜna uznać, Ŝe walkę wygrało się raz na zawsze. Choć niby pieniądz jest tylko umownym środkiem płatniczym, wygodnym narzędziem umoŜliwiającym wymianę towarów, ma w sobie takŜe siłę pokusy. Jej istota chyba dobrze kryje się w słowie „mamona". Bo pieniądz mami poczuciem bezpieczeństwa, obiecuje uniezaleŜnienie się od zmienności losu, łatwe sposoby zaradzenia niespodziewanym nieszczęściom. W ten sposób pokusa pokładania nadziei w mamonie ma dostęp do głębokich lęków naszej duszy. BoŜek pieniędzy Mammon wyobraŜany był jako diabeł rozsypujący monety. Zachęcał w ten sposób ludzi do rozpusty i rozrywki. Czasami był przedstawiany jako złoty bałwan i opisywany jako kusiciel zwodzący pragnieniem Ŝycia pełnego przyjemności - ci, którzy dali się mu zwieść, po śmierci mieli być pozostawieni własnemu losowi, bez szans na zbawienie. Chciwców określano pogardliwie „sługusami mamony" lub, zwłaszcza w epoce renesansu, „pachołkami mamony". DŜentelmeńskie zachowanie kaŜe wkładać gotówkę do koperty, aby nie mieć do czynienia z brudnymi banknotami. Naiwną rzeczą jest myśleć, Ŝe w czystej kopercie pieniądz 153 traci swą moc plątania intencji. RównieŜ darowizna w białej kopercie moŜe stworzyć zobowiązania. Do tego dochodzi fakt, Ŝe odbiorca otrzymuje gotówkę, z której nie musi się rozliczać, i to moŜe dla niego być źródłem pokus. Dawanie kopert w ukryciu moŜe być znakiem szlachetności darczyńcy, ale teŜ dwuznaczności daru. Opowiadają, Ŝe bł. Karol Wojtyła, gdy otrzymywał w datku koperty, zazwyczaj szybko się ich pozbywał, i to bez sprawdzania zwartości, przekazując je przy najbliŜszej okazji przypadkowo spotkanym ludziom w potrzebie. Niech jego wyniesienie na ołtarze przyczyni się, by zwyczaj kopert zanikał. Znaczące darowizny lepiej dawać jawnie i za pokwitowaniem. Zachowuje to zdrowe relacje i chroni przed działaniem Mammona. 142. Trendy To, o co papieŜ prosił wszystkich, sam wcześniej uczynił: otworzył dla Chrystusa społeczeństwo, kulturę, systemy polityczne i ekonomiczne, odwracając z siłą olbrzyma - siłą, którą czerpał z Boga - tendencję, która wydawała się nieodwracalna - mówił Benedykt XVI podczas niedawnej beatyfikacji swojego poprzednika. Warto zwrócić uwagę na słowa: „odwrócił z siłą olbrzyma tendencję, która wydawała się nieodwracalna". Wielkość bł. Jana Pawła II polegała na jego odwadze wobec panujących trendów na przełomie tysiącleci. Siła i moc trendów jest mniejsza, niŜ moŜe się wydawać z szumu, jakie czynią. Są kolosem na glinianych nogach. Trendy przedstawiają się jako nieodwracalne, ale de facto zmienność naleŜy do ich istoty. Gdyby tak nie było, to jaki sens by miały wszelkie nauki zajmujące się badaniem ich zmienności? A jeŜeli trendy są zmienne, to od kogo zmienność ta zaleŜy? Człowiek wierzący wie, Ŝe Bóg jest Panem historii. W języku młodzieŜowym „być trendy" oznacza dostosowanie stylu Ŝycia do tego, co akurat jest w modzie. W tym aspekcie, paradoksalnie, nie istnieje przysłowiowy bunt młodzieŜy - jest całkowita uległość. Czasami wręcz owczy pęd za przejściowymi modami. Zwykle chodzi o błahe rzeczy, jak sposób ubierania się, mówienia czy ulubiona muzyka. Sprawy nabierają powagi, gdy zawiesza się osąd sumienia. Chrześcijanin nie moŜe ulegać wobec tego, co otoczenie mu narzuca w takich rzeczach, jak np. zamieszkiwanie bez ślubu, ekscesy w zabawie, nieskromny ubiór itp. Powszechność takich zachowań wcale ich nie usprawiedliwia. Nie potrzeba jednak „siły olbrzyma", aby opierać się tym neopogańskim 154 zwyczajom. Wystarczy serio traktować owo „Nie lękajcie się!" z początku pontyfikatu Jana Pawła II. Dzieje Apostolskie opowiadają o sprzeciwie otoczenia juŜ od samego początku przepowiadania Ewangelii. Uczniowie zostali wezwani przez władzę i zakazano im przemawiać i nauczać w imię Jezusa. „Lecz Piotr i Jan odpowiedzieli: Rozsądźcie, czy słuszne jest w oczach BoŜych bardziej słuchać was niŜ Boga? Bo my nie moŜemy nie mówić tego, cośmy widzieli i słyszeli". Nie moŜemy -non possumus. W XXI wieku sprawy niewiele się zmieniły. Odwaga nadal jest potrzebna, by nie ulegać dyktaturze trendów. Łaska BoŜa i zapał pierwszych chrześcijan zmieniła świat. Dziś równieŜ przekonamy „towarzysza Trendy", aby przeszedł na naszą stronę. Do tego jedynie potrzeba ludzi o mocnej wierze! 143. Kibice Dzieje Apostolskie dokładnie opisują śmierć Szczepana: „Pełen Ducha Świętego patrzył w niebo i ujrzał chwałę BoŜą i Jezusa, stojącego po prawicy Boga. I rzekł: Widzę niebo otwarte i Syna Człowieczego, stojącego po prawicy Boga". W starej ksiąŜce z przykładami do katechezy padało pytanie: Dlaczego Szczepan widział Jezusa stojącego po prawicy Boga, skoro w Credo wyraźnie jest mowa o tym, Ŝe siedzi, a nie stoi po prawicy Boga Ojca? Odpowiedź nieco zaskakuje: Bo tak jak na stadionach, gdy jest dobra akcja, widownia zrywa się na nogi, tak samo Pan Jezus powstał z tronu, by kibicować swojemu pierwszemu świadkowi. Ciekawe, Ŝe wielki teolog św. Tomasz z Akwinu zadawał takie samo pytanie. Jego odpowiedź, choć bardziej naukowa, w ostateczności jest dość podobna do odpowiedzi podanej przez prosty podręcznik do katechezy. Obraz Jezusa siedzącego po prawicy Ojca zaznacza godność Syna i jego współudział z Ojcem w władzy. Pozycja stojąca określa relację Jezusa wobec Szczepana. Podkreśla zaangaŜowanie i zachętę nauczyciela wobec ucznia. W taki sposób zostało zobrazowane dodawanie otuchy uczniowi. Idąc tym tropem moŜna powiedzieć, Ŝe Kościół tryumfujący, Kościół świętych kibicuje Kościołowi pielgrzymującemu. Taki klucz interpretacyjny pozwala na oryginalne odczytywanie sztuki sakralnej. MoŜna na przykład wyobraŜać sobie, Ŝe wszyscy święci umieszczeni na kolumnadzie Berniniego i na fasadzie bazyliki św. Piotra w Rzymie aktywnie 155 kibicują tłumowi zebranym na placu. Albo Ŝe szeregi świętych z kopuł kościołów zagrzewają do walki wiernych, którzy na arenie świata jeszcze nie zapewnili sobie awansu do ligi niebieskiej. Nie ma wątpliwości, Ŝe święci to idealni kibice. Nie moŜna ich dzielić na ultrasów czy chuliganów. Oni naprawdę mają coś do powiedzenia. Sami kiedyś byli na murawie świata i zdobyli „niewiędnący wieniec chwały". Nie moŜna im zarzucić braku zainteresowania aktywnym dopingiem. Święci nie mają wad tak zwanych ultrasów. Jak wiadomo, ci mocno się angaŜują w rozmaite akcje, dbają o wizerunek klubu i bronią interesów kibiców. Niestety, często popadają w konflikt z działaczami sportowymi lub słuŜbami porządkowymi. Nauka o świętych obcowaniu zapewnia nas, Ŝe kibicowanie świętych ma realny wpływ na naszą grę. Z nich nie tylko moŜemy brać przykład, ale równieŜ są oni skutecznymi pośrednikami przed BoŜym Sędzią. Jedność z nimi daje nam mocne poczucie wspólnoty. A do tego zdobyty puchar jest... na zawsze! 144. Prokrastynacja Nawyk odwlekania trudnych spraw doczekał się fachowej nazwy: prokrastynacja (z tac. procrastinatio - odroczenie). Prokrastynator ma problemy z zabraniem się do pracy, zwłaszcza wtedy, gdy nie daje ona natychmiastowych efektów. Psychologowie ostrzegają, Ŝe patologia ta często pozostaje nierozpoznana. Niesłusznie pro-krastynatorów uwaŜa się za zwykłych leni, przypisując im brak siły woli i ambicji. Tendencja ta pojawia się zwykle w latach szkolnych i dotyka w szczególności uczniów, których talent nie jest dostrzegany. W obliczu zadania wymagającego większego wysiłku tracą oni wiarę w siebie, motywację i odczuwają niepokój. Bycie odwlekaczem nie oznacza nicnierobienia. Wręcz przeciwnie, osoba taka z zapałem wykonuje inne zajęcia, niemające związku z problematycznym zadaniem. Na przykład przeszukuje internet, rozpraszając przy tym swoją uwagę, zamiast koncentrować ją na zadaniu. Większość osób dotkniętych prokrastynacja to ofiary perfekcjonizmu. Jako Ŝe perfekcję osiąga się zwykle metodą prób i błędów, a perfekcjonista nie dopuszcza myśli o błędach, pogrąŜa się w tym paradoksie, nie robiąc tego, co powinien. Postępowanie prokrastynatora moŜna podzielić na etapy: 1. Chęć zrobienia czegoś. 2. Decyzja o zrobieniu tego. 3. Odkładanie czynności z obawy przed poraŜką. 4. Uświadomienie sobie niekorzystnych skutków, jakie pociąga za sobą odkładanie czynności. 5. Kontynuacja odkładania. 6. Szukanie wymówek bądź odejście od problemu. 7. Odkładanie zadania. 8. 156 Wykonanie zadania w ostatniej chwili, pod działaniem stresu lub ukończenie go za późno bądź teŜ niezrobienie go wcale. 9. Postanowienie niepo-stępowania w ten sposób w przyszłości. 10. Powtarzalność tego schematu myślowego przy kolejnym zadaniu. Literatura fachowa wskazuje na trudności w leczeniu i słabe rokowania. Środki farmakologiczne zwykle są mało skuteczne. MoŜna stosować metody psychologiczne, czyli długą - zazwyczaj odpłatną - terapię u fachowca. Na szczęście specjaliści mówią o moŜliwości samoleczenia poprzez zmuszanie się do pracy i stopniowe przezwycięŜanie trudności. Zmienne dogmaty nauk psychologicznych zwykle kontestowały tradycyjną ascetykę chrześcijańską. Zarzucały jej niszczenie wolności wewnętrznej człowieka: nic na siłę, pełny „spontan"! Mistrzowie duchowości jednomyślnie przypominali o konieczności zwalczania słabości. Męstwo jest potrzebne z prostej przyczyny, Ŝe kaŜdy chętniej wybiera to, co przyjemniejsze. Dogadzanie sobie zawsze i za wszelką cenę jest po prostu bardzo szkodliwe. 145. Kontakty Liczby się liczą! Magia wielkich cyfr dotknęła osobiste relacje. Dla wielu osób liczba „kontaktów" w komórce, „obserwatorów" na Twitterze lub „znajomych" na Facebooku jest wyznacznikiem i potwierdzeniem ich własnej wartości. Niestety, często są to znajomi znajomych znajomych, czyli adresy wciągniętych przez oprogramowania z jednej bazy danych do drugiej, czasami omylnie lub bez świadomości uŜytkownika. Być moŜe nigdy nie było ani nie będzie z nimi spotkania off-line. Poczucie zaś, Ŝe się ich zna, wynika z tego, Ŝe kiedyś zawitali w pamięci twardego dysku. Stamtąd pomału, na zasadzie powtórnego pojawiania się, przenieśli się do „miękkiej" pamięci, czyli tej emocjonalnej. RównieŜ i przedsiębiorstwa wydają pokaźne sumy na obecność na portalach społecznościowych. Większa liczba kontaktów w świecie wirtualnym niesie za sobą większą sprzedaŜ - zapewniają dogmatycy od marketingu. Wbrew tej ogólnej tendencji, niektóre badania wskazują, Ŝe moŜna skutecznie zwiększyć przychody, silniej angaŜując się w relacje z mniejszą, a nie większą liczbą ludzi. Są od niedawna firmy, które budują swoją strategię rozwoju na tradycyjnych formach komunikacji. Czasami tak starych jak sama ludzkość, np. na rozmowie przy stole. ChociaŜ technologia kształtuje zachowania konsumentów, tak naprawdę liczą się relacje z ludźmi. De facto najsilniejsze relacje między przedsiębiorstwami a ich klientami nadal są nawiązywane poza siecią. Rozwój portali społecznościowych spowodował, Ŝe wszyscy czują przymus „nadawania", czyli dzielenia się informacjami o sobie i najnowszymi wiadomościami ze 157 swego Ŝycia. Produkowanie informacji jest tak proste, Ŝe łatwo o to, by stały się one spamem. W rezultacie jest za duŜo nadawania i mało słuchania. Dla budowania dobrych więzi komunikacja powinna być jak najbardziej zrównowaŜona - dwukierunkowa. Zdecydowanie więcej trzeba słuchać, niŜ nadawać. A jeŜeli nadawać, to takim językiem, by odbiorca czuł, Ŝe to do niego jest kierowany komunikat. Warto bardziej zwracać uwagę na same więzi, a nie na technologie uŜywane do ich budowania. „Nie miłujmy słowem i językiem, ale czynem i prawdą!" (1 Jan 3, 18). Na Sądzie zostaniemy odpytani z uczynków, a nie z kontaktów. Liczy się nie ilość wymienianych informacji, ale jakość. Samo pomnaŜanie liczby relacji moŜe uśpić sumienie - Ŝe wiele się robi dla innych, a w rzeczywistości Ŝyje się we własnym, egoistycznym, wirtualnym świecie. 146. Multitasking Od czego dziś zacząć? JuŜ wiem, sprawdzę skrzynkę i co nowego w necie... Jak idzie aukcja na Allegro, co ciekawego na ulubionych kanałach YouTube... Zaktualizuję błoga, przy okazji wyślę e-maile, SMS-y... Odpowiem na nieodebrane wczoraj telefony. Wiele adrenaliny, zaczyna się prawdziwe Ŝycie! Nowe technologie zerwały lańcuchowość czasu: jedno zajęcie za drugim. Multitasking - z angielskiego wieloza-daniowość - to termin informatyków. Określa organizację systemu operacyjnego, która pozwala na wykonywanie wielu zadań w ramach podziału czasu. Dziś oznacza coś więcej: organizację Ŝycia. Mobilny sprzęt wyprowadził multitasking na ulice. Jadąc autem, moŜna nie tylko słuchać radia, ale takŜe komunikatów GPS. Na jednym czerwonym świetle sprawdzić w komórce e-mail, na następnym wysłać SMS, a na jeszcze następnym - opublikować wpis na Twitterze o tym, Ŝe w mieście znowu korki. A po drodze porozmawiać przez telefon. Non stop czeka na nas duŜo potencjalnych informacji, doznań, przeŜyć. śal cokolwiek stracić. Włącza się imperatyw medialnego czuwania. Zdolność do podzielności uwagi rośnie, ale rośnie teŜ niemoŜność jej skupienia na jednej czynności. Im młodsi ludzie, tym mają mniejszy potencjał koncentracji. A w sytuacji, gdy wszystko wydaje się ciekawe i waŜne, dochodzi do zakłócenia umiejętności wartościowania. Monitorowanie kilkudziesięciu wskaźników i podejmowanie wielu decyzji nie stanowi szczególnego stresu dla pilota. Podobna jest sytuacja analityka czy brokera, który ze słuchawkami na uszach śledzi ekran komputera, wykonuje obliczenia, co jakiś czas powraca do dokumentu, nad którym pracuje, odbiera telefony, rozmawia z kolegami, z którymi 158 równocześnie realizuje waŜne projekty w korporacji... Jeśli jest dobrze wytrenowany, to nie cierpi na tym ani on, ani efektywność pracy. Problem powstaje wtedy, gdy „symultanka" obejmuje nie tylko kontakt z technologią, lecz równieŜ z ludźmi. Na jednoczesnym załatwianiu spraw z kilkoma osobami cierpi jakość relacji. Jest rzeczą oczywistą, Ŝe lekarz lub ksiądz, gdy przyjmuje petentów, nie powinien równocześnie sprawdzać poczty lub odpisywać na SMS-y. Jednak te zasady nie dotyczą tylko lekarzy ciał lub dusz. KaŜdy człowiek musi czuwać, by nie odgradzać się od bliźniego „technologicznym murem". Musi nabierać odporności i dystansu wobec rozpraszających bodźców, aby sercem być obecnym tam, gdzie na prawdę warto być: przy Bogu i bliźnim! 147. Implant Wydarzyło się podczas długiego lotu. Pracownicy korporacji nadrabiali zaległości. Pewien Japończyk odbiera telefon. Zaskakuje to, Ŝe nie trzyma w ręce aparatu, lecz mówi do palca wskazującego, a do ucha przybliŜa kciuk. Kończy rozmowę, przyciskając palcem środek dłoni. Scena powtarza się kilka razy. Towarzysz lotu obserwuje go uwaŜnie. Początkowo wątpi w jego poczytalność. Wreszcie się przełamuje i pyta: „Jak pan rozmawia?" „Proste, to najwyŜsza technologia japońska. Mam wszczepiony do palców mikrofon i odbiornik. Klawiatura jest pod skórą dłoni." Po jakimś czasie Japończyk zaczyna stroić dziwne miny, jakby przeraŜony otwiera kilka razy usta. Towarzysz lotu myśli, Ŝe ten się dławi i pyta zmartwiony, czy dobrze się czuje. „Nie ma sprawy, to tylko faks!" Temat łączenia maszyny z człowiekiem juŜ dawno pojawił się w filmach typu „Terminator" lub „Matrix". To, co wtedy wydawało się czystą fikcją, staje się moŜliwe. Dziś udaje się przywracać pamięć za pomocą układu zastępującego połączenia między neuronami w strukturze mózgu. Rozwija się teŜ technika implantów pozwalających sterować protezami za pomocą myśli. Czujnik rejestruje aktywność grup neuronów i tłumaczy je na zamiary pacjenta. Po ich interpretacji i digitalizacji są wysyłane przez skórę dalej do sterownika protezy. Technologie te jeszcze raczkują, ale moŜna się spodziewać wiele sukcesów w niedalekiej przyszłości. Pomimo postępu człowiek nie jest w stanie złoŜyć Ŝywego robota. WciąŜ pozostaje przepaść pomiędzy martwym tworem a Ŝywą istotą. Jeszcze większy skok jakościowy obserwujemy pomiędzy komputerem a człowiekiem. Jego mózg pracuje według pewnych schematów dających się zbadać technicznie. Jednak dusza ludzka wykonuje operacje w 159 obszarach niematerialnych. Prawda, piękno lub miłość nie da się zredukować do szeregu cyfrowego. Od Kartezjusza następuje w filozofii rozłam pomiędzy duchem i materią. Wielu filozofów starało się wyjaśnić, gdzie i jak łączy się działanie duszy i ciała. Wiele teorii, szczególnie te sprowadzające ciało do doskonałej maszyny sterowanej przez duszę, jest daleko niewystarczających. Wbrew oczekiwaniom ateistów, sukcesy nauk technicznych w Ŝaden sposób nie prowadzą do negacji duchowego wymiaru człowieka. Postęp techniczny wciąŜ stawia coraz ciekawsze pytania co do natury człowieka i jego zdolności działania. Tylko on potrafi takie rzeczy wymyślać, nadawać im znaczenie i stawiać metafizyczne pytania. 148. Humor Internet zdemokratyzował humor. W sieci moŜna znaleźć dowcip na dowolny temat: kawały z brodą, klasykę o prawnikach lub hity z ostatnimi wpadkami jakiegoś polityka. MoŜna trafić na pomysłową rymowankę lub amatorski filmik. Nie brak kultowych zdań z PRL-owskiego kina lub fragmentów hollywoodzkich produkcji ze zmienionymi napisami. Słowem - co dusza zapragnie, aby samemu się cieszyć lub zaprezentować bliźniemu na konkretną okazję. Choć komputer dostarcza róŜnych śmiesznych rzeczy, maszyna sama z siebie nie ma poczucia humoru. MoŜe przypominać wiele zabawnych spraw, nawet je kojarzyć z danym dniem, zajęciem lub tematem. Niemniej jednak, pomimo postępu technicznego, śmiech i poczucie humoru pozostają nadal sprawą czysto ludzką. W pewnym sensie są zagadką duchowej natury człowieka. Tak naprawdę: dlaczego niektóre rzeczy nas śmieszą? Gdzie tkwi sekret humoru? Mówi się, Ŝe śmiech to zbawienie. Zdrowy humor ocala naszą odporność psychiczną i sprawia ulgę w natłoku codziennych trudów. „Dzięki humorowi dostrzegamy irracjonalność w tym, co wydaje się racjonalne; dostrzegamy to, co mało waŜne w tym, co wydaje się niezwykle waŜne. Humor przewraca poczucie proporcji i pokazuje, Ŝe za przesadą powagi ukrywa się absurdalność" - pisał Charlie Chaplin. Zazwyczaj mistrzami dobrego humoru byli święci, bo potrafili dystansować się od powagi własnego „ja” i dzielić się tym z innymi. Poprawianie sobie samopoczucia za pomocą kolejnych śmiesznych stron internetowych moŜe prowadzić do przeciwnego efektu: przesytu i znudzenia. Mówiąc językiem komputerowym: zamulenia mózgu. Do tego dochodzi sztuczność środków technicznych: wirtualny śmiech jest bardziej fałszywy niŜ wymuszony śmiech komika. Gdzie 160 nie ma Ŝywego człowieka, trudno mówić o autentycznym humorze. Miny osób długo zasiadających przed monitorem zwykle są śmiertelnie ponure. Oderwaniu od klawiatury często towarzyszy wielki psychiczny dyskomfort, czasami nawet awantury wobec otoczenia przywołującego z „wirtualu” do „realu”. Zabawa wirtualna tylko wirtualnie cieszy. Humor jest zbawienny tylko jeŜeli jest autentyczny, czyli mocno osadzony w rzeczywistym świecie i związany z Ŝywym człowiekiem. Wtedy moŜe być wyrazem miłości i da się zaliczyć do spraw premiowanych przez Jezusa. Parafrazując przypowieść Mateusza o Sądzie Ostatecznym: „Byłem smutny, a przyszedłeś i podniosłeś Mnie na duchu, opowiadając dowcip. Wejdź do radości twego Pana!”. 17-VII-11 149. Koherencja Na ziemi nie ma rzeczy wiecznych: wszystko moŜe się rozpaść. Takie samo prawo rządzi w zbiorach ludzi. Rodzina, klub sportowy lub firma bez jedności nie przetrwają próby czasu. Problem w tym, Ŝe instytucja moŜe obumierać, a zewnętrznie zachowywać pozory zdrowia. Ta wewnętrzna spójność w naukach zarządzania określana jest jako koherencja przedsięwzięcia. Badania wskazują, Ŝe firmy powinny koncentrować się na tym, co potrafią robić najlepiej. Ich pozycja na rynku teŜ powinna wynikać z wyróŜniających ich wewnętrznych zdolności. W takich firmach kaŜda decyzja operacyjna jest nakierowana na to, co firma potrafi robić lepiej niŜ konkurenci. Zaleca się, by firmy w pierwszej kolejności analizowały, w czym są naprawdę dobre i próbowały dostroić do tych zdolności swoje przedsięwzięcia i projekty. Z czasem rynek premiuje taki sposób działania ponadprzeciętnymi zyskami. Trzeba unikać pokusy szukania wzrostu wypracowanego na działalności innej od podstawowej i wchodzenie na rzekomo przyległe rynki. Często nie mają z przyległością nic wspólnego. MoŜe to okazać się odkrywaniem błękitnych oceanów, po których nie da się Ŝeglować. Opracowane strategie zachęcają do szukania tego, w czym firma jest naprawdę dobra, i rozwijania tych zdolności. Potem przychodzi czas zestrojenia unikatowego zestawu zdolności z odpowiednimi szansami rynku. Chodzi o to, by kaŜda decyzja i kaŜda transakcja, kaŜdy wybór stały się okazją do zbliŜania się do celu. Zamiast od niego oddalać. Kościół róŜni się zasadniczo od biznesu. Pewne analogie jednak są dozwolone. W nauczaniu Jezusa troska o koherencję działań wspólnoty uczniów jest niezwykle radykalna. Sól powinna na pierwszym miejscu zachować swój smak, latorośl trwać w jedności ze szczepem - by wymienić niektóre wezwania do spójności. RównieŜ co do celów działań: 161 „Starajcie się naprzód o królestwo Boga i o Jego sprawiedliwość, a wszystko inne będzie wam dodane". We wspólnotach kościelnych pokusa rozpraszania się jest mocna: magia wielkich liczb, organizowanie głośnych, medialnych akcji, instytucjonalne angaŜowanie się w politykę lub biznesy. Koherencja Kościoła instytucjonalnego polega na tym, by kaŜda decyzja operacyjna, kaŜdy wybór przybliŜał do celu, zamiast od niego oddalać. Cel Kościoła jest nadprzyrodzony: świętość ludu BoŜego. Co nie słuŜy temu celowi, rozprasza. Zysk na takich polach jest tylko pozorny. Nie ma sensu marnotrawić energii na sprawy obce królestwu BoŜemu. 24-VII-11 150. Tuangou Liczba czyni potęgę. RównieŜ przy sprawach, w których zazwyczaj jednostka była skazana na pasywność odbiorcy. W ostatnich latach Chińczycy spopularyzowali dla zakupów zbiorowych system Tuangou (wymawiane „twangoo"). Odpowiednia liczba osób umawia się przez internet na złoŜenie oferty dostawcy określonego produktu. Cel zgrupowania to uzyskanie wyŜszego rabatu. Przy okazji uwzględnia się "tradycję chińską, wedle której targowanie się jest niemalŜe koniecznością, i zmniejsza się nieufność wobec transakcji z nieznanymi sprzedawcami, bo poszczególni członkowie mogą ręczyć wobec grupy za jakość towaru. Grupowe zakupy pozwalają niezamoŜnym klientom radzić sobie np. gdy element musi być zamawiany w minimalnej ilości lub kwocie. System zachęca do zapraszania znajomych do grupy. Od poszczególnych osób nie wymaga się wtedy wielokrotności jednej pozycji. MoŜna dokonywać zakupy towaru luzem. Taką metodą moŜna uzyskać rzadkie towary po niŜszej cenie, bo się zapewnia minimalną ilość chętnych. Pojawiają się teŜ pośrednicy online, którzy szukają takich grup i wymyślają oferty. Istnieje moŜliwość zakupów warunkowych, czyli pod warunkiem, Ŝe uzyska się odpowiedni rabat, lub czeka się, by dany towar uzyskał oczekiwaną cenę. Inny przykład to grupa posiadaczy rowerów: przed sezonem umawia się z warsztatem na darmowy przegląd. Ten w zamian składa ofertę naprawy posiadaczom rowerów z usterkami. Wszyscy korzystają z darmowego przeglądu, a warsztat ma klientów. Trochę wyobraźni pozwala na wiele innych układów, w których grupa pozwala wywalczyć dla jednostki lepsze warunki. O drzemiącej sile wielkich liczb dobrze wiedzą politycy. Dlatego od lat obserwujemy akcje gromadzenia ludzi wokół róŜnych haseł: ekologia, obrona mniejszości, promowanie 162 zdrowego stylu Ŝycia etc. Szukanie rozwiązania w sile grupy moŜe jak najbardziej posłuŜyć dobrym sprawom. Na przykład mieszkańcy osiedli zaczynają sobie radzić ze śmieciem porno poprzez grupowe akcje lokalne. Tworzą miejscowe stowarzyszenia i podają sprawę do sądu grodzkiego. KaŜda inicjatywa ma szanse na powodzenie, gdy jej siłą jest zaangaŜowanie. W przypadku zbiorowych zakupów motywacją jest zysk. Jednak nie tylko chlebem Ŝyje człowiek... Elektroniczne media dają dziś wszystkim pole do działania. Warto się jednoczyć w akcjach, które starają się ograniczyć nonszalancję bezwstydnych marketingowców lub mafijnych układów. Parafrazując: uŜytkownicy całego świata łączcie się w dobrych akcjach! Stop bierności! 31-VII-11 151. Zespół W przyszłości organizacja pracy będzie bardziej płaska. Opierać się będzie na informacji i będzie się organizować w zespołach - mawiał stary Peter Drucker, guru managmentu. Bez odpowiedniego zaplecza znikome są dziś szanse solistów. Gwiazdy pięknie świecą, jednak ich blask nie zaleŜy od nich samych. NiemalŜe na wszystkich polach czasy człowieka-orkiestry, faceta-omnibusa, one man show lub Zosi Samosi minęły, i to chyba bezpowrotnie. Pięknie to wyraŜa afrykańskie przysłowie: JeŜeli chcesz iść szybko, idź sam. JeŜeli chcesz dotrzeć daleko, idź w towarzystwie. W bardzo złoŜonym współczesnym świecie tylko zgrany zespół jest w stanie sprawnie realizować wymagające zadania. Zespół to nie zwykła grupa ludzi pracujących nad jednym tematem. „Praca grupowa” moŜe przypominać okres szkoły: długie przesiadywanie i bezowocne debaty, potem ścisły podział zadań. Ktoś szukał materiałów, ktoś inny przepisywał teksty, ktoś przygotowywał plansze i plakaty do wykładu... Oczywiście w takich grupach nie brakowało obiboków wykorzystujących dobroć lub naiwność kolegów. Taka organizacja pracy zwykle dzieli zadania po równo; po wykonaniu przydzielonej części spokojnie moŜna odejść do domu. Wyniki równieŜ liczą się oddzielnie. Jednostka staje się ekspertem w tym, czym się zajmuje, resztą się nie interesuje. W zespole zadania się rozdzielają według zdolności. KaŜdy uczestnik zespołu jest w kontakcie z pozostałymi. Istnieje wielki stopień zaangaŜowania wszystkich członków. Wszyscy rozwijają swe doświadczenia i wciąŜ się uczą. Sukces naleŜy do całej ekipy. Praca zespołowa nie oznacza koniecznie pracy razem na tym samym miejscu. Oznacza bardziej harmonijną pracę idącą w tym samym kierunku. Spotkania, jeśli juŜ, to są krótkie i dobrze 163 przygotowane. Zespół ma toŜsamość, wypracowane standardy, jasne kryteria oceny. Rezultat jest czymś więcej niŜ sumą pracy jednostek. Zespół zachowuje się jak istota Ŝywa. W tym świetle moŜna odczytać słowa św. Pawła o Kościele: „jedno jest ciało, choć składa się z wielu członków, a wszystkie członki ciała stanowią jedno ciało. Ciało bowiem to nie jeden członek, lecz liczne członki. Gdyby całość była jednym członkiem, gdzieŜ byłoby ciało? Tymczasem zaś wprawdzie liczne są członki, ale jedno ciało. Tak więc, gdy cierpi jeden członek, współcierpią wszystkie inne członki”. Pracując w tak zgranym zespole, z łaską BoŜa, będziemy w stanie sprostać wielkim zadaniom ewangelizacji świata. 7-VIII-11 152. Klocki Chirurdzy na ostrym dyŜurze, nie zawsze tak ostrym, jak nazwa wskazuje, dzielą się doświadczeniem: Wiesz, kiedyś operowałem starego księgowego. Otwieram, a tu wszystko uporządkowane jak na obrazku z podręcznika anatomii. Miejsca chore byłe zaznaczone na czerwono. Wycięcie guza było superczyste. - To nic w porównaniu z operacją elektryka mówi drugi. - Połączenia pomiędzy organami są w róŜnych kolorach. Bardzo łatwo wszystko znaleźć. - No, ja kiedyś miałem okazję operować informatyka - stwierdza trzeci. - KaŜdy organ moŜna było wymieniać jak klocki lego! Na razie jednak z człowiekiem nie jest tak jak z większością urządzeń. ChociaŜ nawet zwykłej wymiany Ŝarówki w niektórych modelach samochodów lepiej nie próbować samemu... Bywa to najkrótsza droga do tygodniowej frustracji. Szczególnie, jeŜeli potem trzeba iść do warsztatu z róŜnymi luźnymi częściami, które zostały zepsute przez kierowcę, który chciał dostać się do nieszczęsnej Ŝarówki. Wymienne części spełniają bardzo konkretną funkcję i posiadają odpowiednie parametry. Nawet technik, ba, inŜynier dokładnie nie wiedzą, jak one działają. Być moŜe sam producent równieŜ nie zna się na ich konstrukcji. Spełniają odpowiednie wymogi i to wystarczy. Gdy nie działają, wymienia się je na nowe i basta. Wbrew materializmowi atomistycznemu czyli temu, który tłumaczy rzeczywistość jako wielką maszynę opartą na prostych częściach, klocki w miarę postępu technicznego nie stają się prostsze. Technika obniŜa koszt ich produkcji, ale ich parametry stają się coraz bardziej sprecyzowane i wymagające. Prosty rozrusznik serca nie moŜe być wszczepiony do ucha. Wymienna pamięć z USG nie słuŜy do samochodu. Części są elementami jakiejś konkretnej całości. Za nią stoi myśl człowieka, który nadał im celowość. Ciekawe, Ŝe ta myśl nie pracowała w próŜni, lecz wpisała się w pewną istniejącą rzeczywistość, mającą 164 matematyczną logikę, która odsyła do Logosu. Bóg ukrywa się za swoim stworzeniem, podobnie jak twórca-producent ukrywa się za swymi kostkami. Bez niego wymienne klocki nie miałyby sensu. Rozmowa lekarzy kończy się na prawnikach: - Słuchaj, kiedyś otwieram takiego gościa, a tu, proszę ja ciebie, szukam, szukam... i nie znajduję serca. Nie miał serca! Ale na tym się nie kończy. Bo nie miał teŜ kręgosłupa... Na szczęście tak nie jest. Prawnicy są potrzebni w społeczeństwie. Wielu z nich ma dobre serce i moralny kręgosłup. Oni teŜ są powołani do świętości. 14-VIII-2011 153. LTE Siłą napędową staroŜytnych cywilizacji były drogi na lądzie i połączenia na morzu. Na naszych oczach dokonuje się niesamowita rewolucja dróg przekazu informacji. Coraz szybsze i tańsze połączenia niemalŜe znoszą wszelkie bariery odległości. Buduje się systemy połączeń, które się samokonfigurują, samooptymalizują i samonaprawiają. A to wszystko przy redukcji zuŜywanej mocy. Przy takiej technologii nie ma juŜ potrzeby rozbudowywać fizycznie sieci połączeń. Operatorzy telefonii coraz mniej zarabiają na rozmowach przez komórki. Prawdziwe przychody tkwią w przesyłaniu danych, dlatego tam inwestują, tam widzą swój rozwój. Bez większej szybkości nie ma szans na działanie setek nowych usług, którymi producenci nowoczesnej elektroniki zasypują rynek. Rewolucję ma wprowadzić LTE (Long Term Evolution). Ten system pięciokrotnie zwiększy szybkość mobilnego internetu. Ściąganie pełnometraŜowego filmu HD z sieci w obecnej technologii zajmuje prawie tyle, ile trwa ów film. Dzięki LTE będzie to sprawą przysłowiowych pięciu minut. Badania wskazują na to, Ŝe w ciągu kilku lat transfer danych pobieranych i wysyłanych przez urządzenia mobilne wzrośnie tysiąckrotnie. A to wszystko dzięki rosnącej sprzedaŜy laptopów i smartfonów. Normalną sprawą stanie się na przykład połączenie z samochodu do komputera w domu i wyszukanie w ten sposób muzyki czy nawet filmu z domowej wideoteki. Te zmiany pociągną za sobą pojawienie się nowych usług. Powszechne mogą się stać usługi telemedycyny - monitorowanie, takŜe podczas podróŜy, stanu zdrowia, pracy serca, poziomu cukru itp. Na temat innych pomysłów moŜna na razie fantazjować: wideokonferencje trójwymiarowe lub wycieczki do świata 3D. Zmiany mocno przekształcą 165 rynek pracy w tych sektorach, w których praca moŜe być wykonywana w dowolnym miejscu na kuli ziemskiej. Drogi i połączenia w pierwszych wiekach chrześcijaństwa umoŜliwiły rozpowszechnienie się Ewangelii na cały świat. Odkrycia z wieku XV i XVI otworzyły nowe horyzonty dla Kościoła w Ameryce i Azji, a w wieku XIX - dla Afryki i Australii. Drogi trzeciego tysiąclecia jednoczą świat i zbliŜają róŜne kultury. Bóg jest Panem historii i oczywiście teŜ świata komunikacji. Nie ma wątpliwości, Ŝe w odwiecznym planie odkupienia została uwzględniona rewolucja informatyczna i komunikacyjna XXI wieku. Nowe ścieŜki informacji czekają na działanie dzieci BoŜych. A jak wskazuje sama nazwa - Long Term Evolution - jest to zadanie długoterminowe. 21-VIII-2011 154. Zasiew Drugą dekadę XXI wieku zaznaczy rewolucja w rolnictwie. Informatyzacja wchodzi na dobre w tę dziedzinę. Wyczuwa się to w innowacjach maszyn rolniczych. Krótko mówiąc: mniej mechaniki, więcej elektroniki. Good bye staremu Ŝeliwu - Ŝegnajcie, skrzynie biegów, przekładnie mechaniczne, hydrauliko. Witajcie, lekkie elektryczne silniki naszpikowane elektroniką. JuŜ dziś wiele kombajnów bardziej przypomina wieŜę kontrolną lotniska niŜ maszynę rolniczą. W krajach wiodących prym w produkcji rolnej pracuje się całkiem inaczej niŜ przez poprzednie stulecia. Na przykład zasiew: siewniki otwierają bruzdę o odpowiedniej głębokości, wrzucają nasienie pojedynczo, pod ciśnieniem, wbijając je w glebę, dolewają płynu chroniącego przez grzybicami, potem maszyna delikatnie zamyka bruzdę. Odległość pomiędzy zasadzonymi ziarnami jest dopasowana do uprawy, do ziemi i do warunków klimatycznych. Inaczej na zacienionej stronie wzgórza, a inaczej na słonecznej. Dzięki temu rośliny będą miały podobne parametry. Gdy przyjdzie czas zbiorów, maszyna będzie ścinała i zbierała na tej samej wysokości. Równocześnie dokładnie zmierzy produkcję. Dane te zostaną komputerowo zbadane, co pozwoli, by kolejne zbiory były jeszcze lepsze. W produkcji Ŝywności dokonują się cuda. Nie moŜna tego postępu technicznego ani demonizować, ani kanonizować bez dokładnej analizy. Postęp stał się dziś tak rozległym zjawiskiem, Ŝe wszelka ogólna ocena łatwo popada w ideologię. Dla romantycznych jest to koniec tradycji. Dla dogmatycznych ekologów - zgwałcenie matki-natury. Dla homo sapiens 166 jest to kolejne zwycięstwo, a dla chrześcijanina - okazja do wypełniania nakazu „nakarmienia głodnego". Zapowiada się koniec pracy z cięŜkim sprzętem. Rolnictwo pójdzie w stronę laboratoryjną i odejdzie od topornej harówki. Oczywiście, Ŝe wciąŜ będzie się borykało z pogodą i kataklizmami. Zmiany te nie są na rękę producentom obecnego sprzętu i dostawcom paliwa. Jednak kryzys i wysokie ceny Ŝywności przesuwają inwestycje i pomysłowość na ten sektor. Ruszy to zasiedziałe układy potentatów tej branŜy. Małe firmy mają wielkie szanse na sukces. Rolnictwo nadal pozostanie jednak związane z tajemnicą Ŝycia, którą pokazuje obumieranie i przynoszenie nowych plonów. Nadal ziarno będzie potrzebowało dobrej gleby, chociaŜ Ŝadne z nich nie padnie na skalisty teren ani pośród ciernie, które je zagłuszą. Nadal będą aktualne słowa: „Niechaj ziemia wyda trawy dające nasiona według swego gatunku...". 28-VIII-2011 155. Wikitopia Świat się spłaszcza. Dostęp do sieci wyrównuje szanse. Nagromadzona przez setki lat wiedza stała się powszechnie dostępna. RównieŜ bieŜąca informacja jest na wyciągnięcie ręki, niezaleŜnie od tego, gdzie się mieszka. Trudno dziś mówić o zagranicznej prasie. KaŜda gazeta jest w zasadzie wszędzie dostępna. RównieŜ te w nieznanych językach moŜna przeczytać dzięki Google translate. Doświadczenia i wiedza zdobyta przez innych wpływa na własne Ŝycie. Wielu ludzi uniknie wyjazdu na wakacje do paskudnego hotelu dzięki komentarzom turystów, którzy juŜ tam byli. Na zwykłą Ŝyciową wpadkę, taką jak zatankowanie samochodu z silnikiem diesel benzyną, interenet dostarczy kilka pomysłowych rozwiązań, jak z baku wypompować nieodpowiednie paliwo. Wikinomia to globalna współpraca. Zmienia ona metody funkcjonowania zarówno firm, administracji publicznej, uczelni, jak i zwykłych osób. Potrafi zaangaŜować w pracę tych, którzy z róŜnych przyczyn nie mogą wychodzić z domu. Jest w stanie wykorzystać wiedzę i umiejętności emerytów. Ten model ekonomiczny od lat funkcjonuje w branŜy programistycznej, muzycznej wydawniczej, farmaceutycznej. Obecnie zaczyna wpływać na całość gospodarki. Konsumenci stają się prosumentami. Nie ograniczają się juŜ do biernego oczekiwania na produkty, mają swój udział w wytwarzaniu towaru i usług. 167 Spłaszczenie świata początku XXI wieku ma niestety ciemne strony. Niektóre z pogranicza świata przestępczego: kradzieŜe, wyłudzenia, zboczenia. Inne - wynikające ze spłaszczenia wartości. Zawodowi podglądacze grasują w sieci, kradną poufne i kompromitujące informacje, sprzedając je do mediów. Tabloidyzacja juŜ dawno zagościła w portalach internetowych. Jak to nazwać? Innowacja i rozwój nie wynikają tylko z intelektualnej ciekawości lub wymogów pragmatycznych. Motorem rozwoju cywilizacji było poszukiwanie prawdy. Od ponad wieku pojęcie prawdy zostało zakwestionowane. Prawda jest do przyjęcia tylko w wersji zrelatywizowanej. JuŜ nie jest doskonałością człowieka, ale niebezpieczną iluzją, przyczyną wszelkich dogmatyzmów i fundamenta-lizmów. Nie dajmy się zwieść powstającej utopii - którą moŜna roboczo nazwać „wikitopią" jakoby „zasieciowa-nie" świata było panaceum na wszelkie ludzkie bolączki. Bez otwarcia człowieka na Odkupiciela jego konstrukcje, choć rozległe, zawsze pozostaną płaskie, niedające prawdziwego szczęścia. 4-IX-2011 156. BHP Człowiek się uczy na cudzych błędach. Teoretycznie wie, jakich sytuacji powinien unikać. W ostatnich dziesięcioleciach w sprawie bezpieczeństwa w pracy wiele się zmieniło. Przyczyniły się do tego zarówno związki zawodowe, jak i lęk pracodawców przed odszkodowaniami. Ze strony państwa na straŜy przestrzegania BHP (bezpieczeństwa i higieny pracy) stoi Państwowa Inspekcja Pracy. Profesjonalizm doprowadził do powstania odrębnej dziedziny wiedzy. W jej zakresie znajdują się zagadnienia z zakresu ergonomii, medycyny, ekonomiki, psychologii, technicznego bezpieczeństwa. Dziś kaŜde stanowisko pracy musi mieć określone reguły w formie regulaminu wewnętrznego. Określa się w nim dokładnie, w jaki sposób osoba tam pracująca powinna postępować, by nie naraŜać się na ryzyko. Równocześnie potrzebne są szkolenia. Bez takich szkoleń oraz certyfikatów potwierdzających, Ŝe pracownik w nich uczestniczył i zaliczył egzamin kończący, nie powinien on przystępować do pracy. BHP-owcy mają trudne zadanie, bo są na styku człowieka z coraz bardziej pragmatycznym światem. Bezpieczeństwo pracy wiele kosztuje, a przy kryzysie finansowym tnie się koszty. Rozwiązanie tkwi w kształtowaniu odpowiednich postaw u pracowników i pracodawców, aby oni byli pierwszymi zainteresowanymi. Szkolenia są skuteczniejsze niŜ zakazy i nakazy. Stopniowo zmienia się teŜ nazewnictwo - wysoki poziom dbałości o 168 organizację BHP nazywany jest kulturą bezpieczeństwa. Nie chodzi o to, by uniknąć zagroŜenia integralności fizycznej lub zdrowotnej, lecz by miejsce pracy było przyjazne rozwojowi człowieka. W ramach ulepszania kultury bezpieczeństwa pracy trzeba pamiętać o tym, Ŝe praca nie powinna zagraŜać realizacji BoŜego powołania. KaŜdy więc powinien wypracować osobisty standard „higieny i bezpieczeństwa", by nie osłabiać swej wierności. Na przykład ksiądz powinien znaleźć odpowiednie formy zachowania się wobec katechetek, organistek lub gospodyń, aby unikać sytuacji nie do pogodzenia z jego celibatem. Przyda mu się równieŜ mieć Ŝelazne normy w kontaktach z dziećmi: osobiste rozmowy prowadzić w pomieszczeniach z drzwiami oszklonymi, nie przyjmować ich nigdy we własnym pokoju itp. Naiwnością jest myśleć, Ŝe sakrament małŜeństwa zapewnia wierność, niczym z automatu. Warunki pracy zawodowej nie mogą go naraŜać. Wyjazdy integracyjne czy nieroztropne przebywanie sam na sam z osobami innej płci powinny równieŜ przejść przez swoisty BHP (Bezpieczną ocHronę Powołania). 11-IX-2011 157. Wirtuozi Skutek jest powiązany z przyczyną. Stosowanie tych samych metod prowadzi do podobnych wyników. Natomiast innowacyjne działania generują przełomowe zmiany. Specjaliści od zarządzania zbadali projekty, w których gra toczyła się o duŜą stawkę. Doszli do wniosku, Ŝe sukces osiągnęły zespoły z gwiazdorską obsadą. Takie rozwiązania uzyskujące wybitne wyniki moŜna dziś spotkać w biznesie, sztuce, nauce, sporcie lub polityce. Czy równieŜ w inicjatywach apostolskich i duszpasterskich? Tak zwane „wirtuozerskie zespoły" róŜnią się istotnie od zwykłych grup roboczych. Są wyjątkowe, jeśli wziąć pod uwagę wielkość celów, do jakich dąŜą uczestnicy, siłę ich ducha i intelektu, intensywność prowadzonego przez nich dialogu oraz nadzwyczajne rezultaty, jakie osiągają. Zwykle pracują w zawrotnym rytmie - aŜ gotuje się od energii, jaką emanują! Wirtuozerskie zespoły działają na własnych zasadach. RóŜnią się od innych zespołów. Począwszy od wyboru członków, kaŜdy ma do odegrania dokładną rolę, i tak się ich dobiera: sama śmietanka ekspertów! Nawiązują intensywne i zaŜyłe stosunki, najlepsze wyniki osiągają, gdy muszą pracować pod presją czasu. Myśl ma prymat nad czynem, a kreatywność nad efektywnością. Zwykle odrzucają wydeptane ścieŜki, stereotypowe rozwiązania. 169 Niestety, gwiazdy zwykle współpracują między sobą jak pies z kotem. Wysokiej klasy eksperci bywają skrajnymi indywidualistami, mają zmienne nastroje i rozdęty egocentryzm. Ryzyko związane z nimi jest nadmierne wysokie. Na skutek wypalenia lub pragnienia, by stawić czoło nowym wyzwaniom, po realizacji celu trudno zatrzymać członków takiego zespołu. Niełatwo nimi zarządzać. Z tej przyczyny większość firm wybiera standardowy tryb pracy, dobierając ludzi, którzy się ze sobą dogadują. Ale skutek długiego stosowania takiej strategii to mizerny wynik - miernota rodzi miernotę. Ewangelia temperuje indywidualizm. Bóg działa, gdy jest pokora. Stąd inicjatywy apostolskie zazwyczaj opierają się bardziej na zespołach rzemieślników niŜ wirtuozów. Niemniej jednak, aby sprostać wymaganiom trzeciego tysiąclecia, potrzeba innowacyjnych pomysłów. Duch Święty je gwarantuje, a pasterze mają łaskę stanu, aby ukierunkowywać i dodawać skrzydeł powstającym inicjatywom świeckich. Wiele obszarów świata wymaga dziś pracy wirtuozów, którzy przełamią stereotypowe formy działania i umieszczą Chrystusa na szczycie kaŜdej ludzkiej działalności. 18-IX-2011 158. Menadżer Skuteczności moŜna się nauczyć - i trzeba na nią zasłuŜyć. MenadŜer nie musi być z natury stereotypowym przywódcą. Peter Drucker, wybitny specjalista w temacie, twierdził, Ŝe najlepsi dyrektorzy róŜnią się między sobą pod względem osobowości, postaw, wartości, silnych i słabych stron. MoŜna wśród nich znaleźć ekstrawertyków i samotników, wyrozumiałych i surowych, hojnych i skąpych. Źródłem ich efektywności jest to, Ŝe stosują pewne sprawdzone praktyki postępowania. Drucker wylicza ich osiem: 1. Zadają pytanie: „Co naleŜy zrobić?" 2. Stawiają równieŜ pytanie: „Co jest dobre dla firmy?" 3. Opracowują plan działania. 4. Biorą na siebie odpowiedzialność za decyzje. 5. Biorą na siebie odpowiedzialność za komunikację. 6. Skupiają uwagę bardziej na okazjach niŜ na problemach. 7. Sprawnie prowadzą narady. 8. Myślą i mówią „my" zamiast „ja". Pytanie, co naleŜy zrobić, niemal zawsze obejmuje więcej niŜ jedno zadanie. JednakŜe skuteczni ludzie nie rozmieniają się na drobne. O ile to moŜliwe, skupiają się na jednym zadaniu. Drugie pytanie, co jest dobre dla firmy, samo przez się nie gwarantuje trafnej decyzji - kaŜdy moŜe się pomylić. Jednak zaniechanie zadawania sobie tego pytania przesądza w zasadzie, Ŝe jakąkolwiek decyzję się podejmie, będzie ona błędna. Zdobytą wiedzę trzeba przekuć w czyn. Plan działania jest deklaracją zamierzeń, a nie gorsetem. KaŜdy sukces stwarza nowe moŜliwości. Potrzebne są punkty kontrolne, by w trakcie realizacji móc 170 poprawiać kurs. Plan staje się podstawą do gospodarowania czasem. WaŜnym krokiem jest branie odpowiedzialności poprzez podejmowanie decyzji. Podejmowanie trafnych decyzji to najwaŜniejsza umiejętność na kaŜdym szczeblu. Trudności nie mogą przesłaniać okazji. Sztuka kierowania polega na tym, by pomimo nich znajdywać rozwojowe drogi. Ostatnie wymienione cechy skutecznego menadŜera są fundamentem zaufania podwładnych. Ufa się przełoŜonemu, który przekłada potrzeby firmy nad własne. Do tych ośmiu praktyk, na deser, Drucker serwuje jeszcze jedną: „Najpierw słuchaj, zabieraj głos jako ostatni". Przedsięwzięcia apostolskie nie sprowadzają się do sprawnej organizacji, ale jej potrzebują. Bez niej marnują się ludzie i zaprzepaszczą się okazje do czynienia dobra. Nie było zmiłuj się dla sługi, który nie potrafił wykorzystać swojego talentu, pomimo jego usprawiedliwień: „Panie, wiedziałem, Ŝeś jest człowiek twardy: chcesz Ŝąć tam, gdzie nie posiałeś. Bojąc się więc, poszedłem i ukryłem twój talent w ziemi...". 25-IX-2011 159. 20/80 Ponownie coś zawaliłem! Nie mam na nic czasu! - to codzienna udręka człowieka XXI wieku. Otacza się on sprzętem, aby sobie poradzić. CóŜ by zrobił bez pralki, samochodu, telefonu? Jednak kaŜde urządzenie jest w stanie przemienić się w poŜeracz czasu. MoŜe warto więc wypracować instrukcje dla kaŜdego urządzenia, pod hasłem „przeciwdziałania": jak i kiedy urządzenie to staje się czarną dziurą wchłaniającą czas. Telewizor do niedawna wiódł prym w takiej kradzieŜy. Dlatego wiele młodych rodzin zdecydowało się nie wprowadzać go do domu. Teraz jeszcze internet uwodzi ofertą łatwej pomocy: na niego nie ma mocnych! W zamian jednak wystawia słony rachunek: kilkanaście razy na dobę sprawdza się pocztę, traci się czas na banalne błogi i bezsensowne aukcje... Uodpornienie się na poŜeracze czasu to pierwsze zwycięstwo. Kolejny krok to skuteczność w zarządzaniu czasem. Parkinson sformułował zasadę, Ŝe kaŜda czynność zajmuje dokładnie tyle czasu, ile dostaliśmy na jej wykonanie. Czyli Ŝe czas jest jak gaz, który się rozchodzi w danym mu pojemniku. Presja czasowa motywuje. Chodzi o to, by samemu podnieść ciśnienie, dawać sobie krótkie terminy i ich przestrzegać. Punktualne wykonanie własnych postanowień daje siłę, by zwycięŜyć w kolejnym wezwaniu. Zasada 20/80 głosi, Ŝe 20 proc. naszych działań przynosi 80 proc. efektów. Jest to oczywiste uproszczenie. Jednak wiemy, Ŝe przynoszą owoce te działania, w które 171 rzeczywiście się angaŜujemy. Wyznaczanie priorytetów to podstawa dla dalszych sukcesów. Odkładając coś waŜnego na później pokazujemy, co tak naprawdę nas interesuje. Pasjonaci lepiej organizują sobie czas, nadmiar zadań nie przeszkadza im w realizacji własnych upodobań. Teorie moŜna przekuć w czyn stosując kilka trików: 1. Mieć Ŝelazne punkty dnia: godziny wstawania, modlitwy, rozpoczęcia pracy, posiłków etc. 2. Korzystać z kalendarza; krótka lista zadań motywuje do działania. 3. Odkrywać i wykorzystywać martwy czas. 4. Wyznaczyć codziennie konkretny moment na takie sprawy jak odpisanie na maile, zapłacenie rachunków itp. - nie będą rozpraszały przez cały dzień. Grzech pierworodny rozmazał granicę pomiędzy zmęczeniem a lenistwem. Brak czasu moŜe być wynikiem zewnętrznych okoliczności lub gorzkim owocem braku samodyscypliny. Wykorzystanie czasu jest kluczem, by się dostać do nieba. Tam czas juŜ będzie inaczej płynął - nie zabraknie go, by cieszyć się Bogiem i jego przyjaciółmi. 2-X-2011 160. Sukces Dynamizm przemian społecznych sprawia, Ŝe nie da się z góry przewidzieć idealnej Ŝyciowej ścieŜki. WciąŜ pojawiają się nowe szanse. Trudno dziś powiedzieć, na czym ma polegać sukces. Czy jeszcze moŜna mówić o trwałości Ŝyciowych osiągnięć? DąŜenie do sukcesu przypomina ćwiczenia na strzelnicy z ruchomymi celami: trafisz jeden, a natychmiast w róŜnych punktach pojawia się pięć innych. Osiągnąwszy jakiś cel, czujemy przymus podjęcia następnych, zmuszamy się do jeszcze cięŜszej pracy, Ŝeby więcej zarobić lub zdobyć większe wpływy. W zmiennych warunkach moŜna popaść w złudzenie, Ŝe sekret sukcesu tkwi w tym, by rzucić wszystko na jedną szalę - całość podporządkować jedynej słusznej sprawie i wytrwale iść wybraną drogą: kariery, wpływu na środowisko lub do innego mniej lub bardziej szlachetnego celu. Świadectwo tych, którzy tak zagrali, wskazuje, Ŝe osiągnięcie wybranego celu nie zaspokaja złoŜonych ze swej natury potrzeb człowieka. Z czasem pojawiają się wątpliwości, czy wybór był rzeczywiście trafny, czy warto było, parafrazując ewangeliczną przypowieść, sprzedać wszystko, aby kupić tę właśnie perłę, a nie inną. Temat sukcesu jako takiego został dogłębnie zbadany nie tylko przez psychologię, ale i przez nauki o zarządzaniu. Z ich analiz wynika, Ŝe poczucie sukcesu jest czymś subiektywnym i zmiennym podczas Ŝycia. Nie wiąŜe się jednoznacznie z osiągnięciami, czyli 172 wdrapaniem się na cokół i byciem podziwianym przez innych lub przerwaniem własną piersią taśmy na mecie po wyczerpującym biegu. Według badań prowadzonych w środowisku ludzi biznesu, trwały sukces to osiągnięcia w czterech segmentach: 1. szczęście, czyli odczuwalne zadowolenie; 2. osiągnięcia, czyli zwycięstwa nad innymi; 3. waŜność, przekonanie, Ŝe nasze działanie przyniosło korzyść ludziom, na których nam zaleŜy; 4. spuścizna, czyli system wartości lub zasobów doświadczeń, który w przyszłości pomoŜe innym osiągnąć sukces. Rozwój w tych segmentach powinien być zrównowaŜony. Cechy te są jakby filarami sukcesu i tworzą całość mocno ze sobą powiązaną. „Sukces nie jest imieniem Pana Boga" - moŜna usłyszeć podczas niejednej homilii... Faktycznie, uczeń Jezusa jest gotów przyjąć krzyŜ, a ten moŜe być poraŜką. Niemniej jednak przypowieść o talentach, nauczanie św. Pawła o zawodnikach, którzy szukają zwycięstwa, lub pochwała wytrwałości z Apokalipsy utwierdzają w przekonaniu, Ŝe w Ewangelii tkwi niezmiernie mobilizująca siła. Łaska BoŜa nie zabija ludzkich ambicji, lecz je uszlachetnia. 9-X-2011 161. Podpis Przyroda nie lubi błądzić. Jej dynamizm rozwija się zgodnie z modelami. Naukowcy twierdzą, Ŝe cała aktywność jest kierowana przez przechowaną informację. Taką terminologię zaczęło się stosować w genetyce, a potem w fizyce i chemii. W interakcjach naturalnych moŜna mówić o znakach, kodach, przechowywaniu, interpretowaniu i integrowaniu komunikatu. Informacja jest gromadzona w strukturach, których konfiguracja jest podobna do instrukcji: określa, jak naleŜy działać względem kaŜdego sygnału. Odpowiednie informacje wiąŜą w jeden jedyny rezultat. Byty fizykochemiczne rozpoznają się i komunikują się: elektron „wie", Ŝe znajduje się w polu elektromagnetycznym, „poznaje" określone cechy pola i w konsekwencji jego moŜliwe sposoby zachowania. Tak samo jeŜeli jakaś cząsteczka dochodzi do atomu z pewną określoną energią, atom „poznaje" ją, jej charakterystyki i reaguje zgodnie modelami odpowiednimi. Wśród Ŝyjących istnieją procesy, które polegają na ciągu niesamowicie zgranych etapów. Spotykamy modele informacyjne, które zawierają cały program działania. Typowym przypadkiem jest informacja genetyczna, będąca odpowiednikiem modelu informatycznego zachowanego w modelu struktury przestrzennej DNA. Prowadzi ona rozwój szeregu modeli dynamicznych: procesy transkrypcji i tłumaczenia DNA, mające jako rezultat produkcję 173 nowych modeli strukturalnych, które znowu rozwijają się w modele dynamiczne. Czy „przypadek" połączony z „selekcją" jest rzetelnym naukowym wytłumaczeniem tej precyzji naturalnych procesów? Wobec Boga jako ostatecznego wyjaśnienia kosmosu zasadniczo postawy sprowadzają się do pięciu: ateizm, agnostycyzm, panteizm, deizm i teizm. Ateizm nie moŜe przedstawić na postawie istniejącego świata doświadczenia potwierdzającego nieistnienie Boga. Agnostycyzm jest niekonsekwentny z naukową dociekliwością. Deizm twierdzi, Ŝe mocny i dobry Bóg stwarza świat, a potem go opuszcza. Panteizm utoŜsamia doskonałego Boga z kaŜdym stworzeniem, które z natury jest ograniczone. Teizm to spójna opcja dla tego, kto szczerze szuka poznania rzeczywistości. Do Boga osobowego prowadzi refleksja metafizyczna, nie ściśle naukowa. Nauka ogranicza się do pokazania racjonalności świata. Ale rozum niemający uprzedzeń pyta dalej: czy ta racjonalność nie jest podpisem Autora świata? A wiara dopowiada puentę Księgi Psalmów: „Wszystko, co Ŝyje, niech chwali Pana! Alleluja". 15-X-2011 162. Komunikacja Nowa Ewangelizacja moŜe się posłuŜyć wnioskami z zakresu badań o komunikacji instytucjonalnej. Nauki te, jeśli chodzi o treści przekazu, wskazują na trzy elementy. Po pierwsze, przekaz powinien być pozytywny. Owszem, odbiorca zapamięta protesty i krytyki, ale szczególnie przyjmie propozycje. Nauka Kościoła to nie zbiór zakazów, lecz przestrzeń dla rozkwitu wolności. Chrześcijaństwo to wielkie TAK dla Ŝycia, pokoju, rozwoju, solidarności. Po drugie, przekaz musi być ciekawy dla odbiorcy, a nie tylko dla nadawcy. Warto włoŜyć wysiłek, aby dogłębnie zrozumiał on pytania, zanim zacznie dawać odpowiedzi. Inaczej przekaz jest skierowany do siebie samego, a to nie buduje dialogu. Po trzecie, trzeba pamiętać, Ŝe komunikacja to nie tyle to, co nadawca mówi, ale to, co odbiorca rozumie. Potrzebny jest stały wysiłek, by mówić w sposób dla odbiorcy zrozumiały! Nie tworzyć bariery niezrozumienia, która nie pozwoli iść dalej. Co do samej osoby przekazującej równieŜ moŜna sformułować trzy zasady: 1. Wiarygodność. Na nią trzeba zasłuŜyć. W przestrzeni publicznej to dziennikarze tworzą wiarygodność, trzeba więc ich zdobyć dla sprawy. Debata powinna być spokojna i pokorna. 2. Empatia. Świat jest pełen zranionych serc i zagubionych umysłów. Empatia nie oznacza rezygnacji z własnych poglądów, lecz próbę zrozumienia bliźniego. 3. Szacunek. Jasność nie jest sprzeczna z klasą i kulturą. 174 Co do samego sposobu komunikacji moŜna podać równieŜ trzy punkty: 1. Profesjonalizm. Przestrzeń publiczna ma własny język. Nowa ewangelizacja dokona się od wewnątrz świata. To parlamentarzyści, biznesmeni, dziennikarze, profesorowie, reŜyserzy będą w stanie wprowadzić Dobra Nowinę we własnym środowisku. Nie moŜna oczekiwać, Ŝe cały cięŜar jej realizacji będzie spoczywał na hierarchii. 2. Przekrojowość. Gdy wartości dotyczą spraw społeczno-politycznych, trudno je wprowadzić, jeśli łączy się je z jedną tylko grupą społeczną. 3. Stopniowość. Proces sekularyzacji trwa od ponad wieku, by więc odwrócić taką tendencję, potrzeba wiele czasu i wytrwałości. Do tych dziewięciu punktów moŜna dodać dziesiąty: typową dla chrześcijaństwa caritas. Kościół rozwinął się w Imperium Rzymskim, bo tworzył przyjazne wspólnoty, gdzie była troska o dzieci, biednych, starych, chorych. A to w ówczesnym brutalnym świecie niezmiernie przyciągało. Miłość jest treścią i stylem komunikowania wiary. Miłość nadaje przekazowi pozytywne znaczenie, udziela wiarygodności, buduje empatię. Daje cierpliwość w działaniu. Miłość sprawia, Ŝe ewangelizacja rzeczywiście staje się nowa. 11-X-2011 163. Selekcja Ciekawość to potęŜna siła. Bez niej człowiek przestaje poszukiwać. „Człowiek bez wiadomości to jak świat w ciemności." Dziś jednak zagraŜa nam potop informacji. Wiedza bez selekcji jest szkodliwa. Podstawowa wiedza pozwala hierarchizować kolejne dane. Ogólna kultura pełni rolę półek w bibliotece, które pozwalają na ustawienie ksiąŜek we właściwym miejscu. Jeśli wszystko, czym karmimy ducha, jest mało znaczące, powstaje nieuporządkowany skład, biblioteka bez półek. Nie wiadomo co, gdzie i po co. W języku informatycznym to wielkie zasoby pamięci, gdzie nie ma Ŝadnych funkcji wyszukiwania ani katalogów. Dostęp do tej swoistej biblioteki, jaką stanowi duch ludzki, jest ograniczony przez zmysły. Zdobywanie wiedzy zajmuje wiele czasu. W ubiegłym stuleciu mówiło się, Ŝe student powinien przeczytać 12 ksiąŜek rocznie. Optymistyczna liczba pozwala dokonać wymownej kalkulacji. JeŜeli osoba prowadzi od 70 lat Ŝycie intelektualne i kaŜdego roku czyta 12 ksiąŜek, to wychodzi, Ŝe w ciągu całego swego Ŝycia przeczytała 840 ksiąŜek, co oznacza 360 ksiąŜek do osiągnięcia pełni dojrzałości intelektualnej i 480 aŜ do 80. roku Ŝycia. Czyli mniej niŜ tysiąc 175 ksiąŜek w Ŝyciu. Jest to znikoma liczba, jeŜeli weźmie się pod uwagę, Ŝe główne biblioteki posiadają wiele milionów woluminów. Na pierwszej lepszej półce jakiejkolwiek z nich i moŜna znaleźć 840 ksiąŜek, które przeciętny student przeczyta w ciągu całego Ŝycia! PowyŜsze wyliczenia słuŜą temu, by wyciągnąć istotny wniosek. Nie wystarczy duŜo czytać, naleŜy solidnie wybierać. Lektura na zaliczenie, czyli bez refleksji, równieŜ nic nie daje. Czytanie moŜe stać się pasją o destrukcyjnych konsekwencjach, jakby było narkotykiem zmuszającym do bezsensownego pochłaniania ksiąŜki za ksiąŜką. Jakie wybierać ksiąŜki? Łatwiej powiedzieć, których na pewno nie czytać. Nie warto sięgać po ksiąŜki, których wyłącznym atutem jest to, Ŝe zostały wprowadzone do obiegu przez reklamę lub ideologiczną manipulację. Nie ma Ŝadnej gwarancji, Ŝe będą lepsze niŜ pozostałe. MoŜna powiedzieć, Ŝe „nie wszystko dla wszystkich i w kaŜdym czasie". Do tego potrzeba pokory, cechy rzadkiej w świecie, gdzie „kaŜdy wie lepiej". Jan Paweł II pisał o niej pod koniec swego Ŝycia: „Zawsze miałem dylemat: co czytać? Starałem się wybierać to, co najistotniejsze. Tyle rzeczy się publikuje. Nie wszystkie są wartościowe i poŜyteczne. Trzeba umieć wybierać i radzić się, co czytać" („Wstańcie, chodźmy", s. 76). 29-X-11 164. Balon Ich kolorowa sylwetka przykuwa wzrok. Zawieszone nad ziemią majestatycznie płyną z wiatrem... Mowa o załogowych balonach, na które coraz łatwiej natrafić. Ich techniczna nazwa to aerostaty bez silnikowego napędu. Wypracowana w XVIII wieku konstrukcja zasadniczo nic się nie zmieniła: lekka powłoka z nieprzepuszczalnej tkaniny, o duŜej wytrzymałości, i zawieszona gondola. Do tego palnik do podgrzewania powietrza. Stare ryciny uwieczniły pierwszą załogę takiego lotu: baran, kogut i kaczka wpisały się w historię światowego baloniarstwa. Balony nie sprawdziły się w transporcie. Przez jakiś czas były wykorzystane do potrzeb wojskowych. Pododdziały balonowe miały wtedy swoje pięć minut. Balony stosowano do obserwacji i do kierowania ogniem artylerii. Oczywiście szybko stały się celem 176 nieprzyjacielskiego ognia. W miarę rozwoju lotnictwa bombowego zaczęto stosować balony zaporowe. Prócz bezzałogowych naukowych sond dziś znajdują zastosowanie jako powierzchnia reklamowa lub w celach rekreacyjnych. MnoŜą się oferty turystycznych lotów balonami. Godzina kosztuje ponad tysiąc złotych. Stawki zaleŜą od wielkości grupy, temperatury dnia, wagi pasaŜerów. Koszt się równieŜ zmienia, jeŜeli pasaŜer przekracza ustaloną wagę. Po wylądowaniu dostaje się dyplom „asa przestworzy" oraz lampkę szampana dla uczczenia wydarzenia. Okazji do lotu jest wiele. MoŜna nawet zawrzeć ślub w balonie. „Nie moŜna sobie wyobrazić bardziej romantycznego miejsca, aby przeŜyć te wspaniałe chwile. W chmurach, wysoko ponad ziemią, przy zachodzie słońca... Urzędnika USC zabieramy do balonu gratisowo" - czytamy w reklamie. Prasa nie informowała o wypadkach. Co do realnego ryzyka, moŜna zbadać, jakie są stawki ubezpieczeniowe dla takich imprez. Wydaje się, Ŝe przy rozeznanym terenie, bez linii wysokiego napięcia, wiatraków lub ruchu samolotowego i przy dobrych warunkach atmosferycznych nie ma większego zagroŜenia. Niebezpieczne natomiast są połączenia wynikające z ułańskiej fantazji, na przykład grillowanie w chmurach z udziałem alkoholu. Balony pozostają ekstrawagancką rozrywką. Ich coraz częsta obecność moŜe przypominać o uwodzicielskiej mocy pozorów. śyciowa pielgrzymka dziecka BoŜego wymaga mocnego stąpania po ziemi. Praca ewangelizacyjna na burzliwe czasy neopogaństwa nie moŜe ograniczać się do „dmuchania balonu" widowiskowych akcji. Balony są piękne, ale daleko na nich nie zajdziemy. Balon moŜe łatwo pęknąć. 6-XI-2011 165. Kasa Pamiętaj: jesteś tylko człowiekiem. Podczas zwycięskiego pochodu wyznaczony niewolnik miał za zadanie szeptać takie słowa w ucho generała tryumfalnie wkraczającego do Rzymu. W nieco zmienionej wersji z takim obrazkiem moŜna dziś się spotkać w hipermarkecie. MąŜ popycha przeładowany wózek, Ŝona wciąŜ jeszcze coś dokłada. Ten cierpliwie przypomina: „Pamiętaj kochana, u wyjścia jest kasa". Takie są realia ludzkiej egzystencji: jesteś garstką prochu, ale jesteś odpowiedzialny za swe decyzje. Pod koniec zostaniesz rozliczony z tego, jak wydałeś otrzymany kapitał. U wejścia wielu starych kościołów umieszczano niegdyś - w celach pedagogicznych wykutą postać Chrystusa ze zbawionymi po prawej i potępionymi po lewej stronie. Człowiek 177 przypominał sobie sąd i jego uszczęśliwiające albo druzgoczące rozstrzygnięcie. Ten ostatni akord historii ludzkości stanowi wielki temat dla malarzy. RównieŜ dla poetów: Księgi się otworzą karty, I gdzie spis grzechów jest zawarty, I za co świat karania warty (Dies irae).Wtedy kaŜdy będzie potępiony lub uniewinniony, i to na oczach całego świata! Ewangelia podkreśla BoŜe miłosierdzie. AŜ do ostatniej chwili człowiek moŜe z niego korzystać. Z tej przyczyny Kościół nie zezwolił nigdy na sporządzenie listy potępionych. Skoro nie ma pewności co do konkretnych ludzi, moŜna snuć teorie o pustym piekle. „Puste? Owszem, ale moŜesz być pierwszy, który tam trafi!" Malarze i artyści nie mają wątpliwości co do bezrobocia diabła. Z lubością przedstawiają róŜne potwory gnębiące potępionych. Nawet sami się czasami na takich stylizują... Niebo pozostaje trudnym tematem dla sztuki. Być moŜe wynika to ze słów św. Pawła: „ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało, ani serce człowieka nie zdołało pojąć, jak wielkie rzeczy przygotował Bóg tym, którzy Go miłują" (1 Kor 2,9). W sukurs przychodzi zdrowa tradycja katolicka z tajemnicami chwalebnym RóŜańca świętego, równieŜ kult świętych. Sufity i sklepienia kościołów pełne są koloru i Ŝycia. Aniołowie i święci dają nadzieje w zmaganiach tego świata: warto do tego radosnego grona dołączyć. Bez prawd ostatecznych, bez ostatecznego spotkania z prawdą, bez odpowiedzialności za osobiste decyzje Ŝycie staje się puste niczym przechadzka przez świat, gdzie wszelkie wybory mają podobne znaczenie jak decyzje podczas zakupów. A pod koniec i tak okazuje się, Ŝe trzeba za nie zapłacić... Jednak wolność człowieka nie jest fikcją. Pan Bóg traktuje nas powaŜnie! 13-XI-2011 166. Porządek Chaos nie istnieje w czystej formie. Kiedy o nim mówimy, rozumiemy go zawsze w sposób relatywny. Coś, co nie ma Ŝadnego elementu porządku, jest nie do pomyślenia. Porządek ze swej strony ma róŜne formy. Na przykład ksiąŜki w bibliotece mogą być uporządkowane według tematyki, autorów, kolorów, wielkości albo według kombinacji kilku czynników. Kiedy chodzi o zbiory osobiste, to kaŜdy ma swój sposób porządkowania, który osobie postronnej moŜe wydawać się wręcz nieporządkiem. 178 W przyrodzie spotykany róŜne formy uporządkowania. MoŜna wymienić trzy poziomy: strukturyzację, modele i organizację. Strukturyzacja czasowo-przestrzenna jest wymiarem podstawowym. Byty naturalne mają konfiguracje przestrzenne, a procesy rozwijają się w porządku czasowym. Nawet to, co wydaje się najbardziej nieuporządkowane, w rzeczywistości jest podporządkowane relacjom przestrzennym i czasowym. Kolejny krok to modele lub patrony. Są to powtarzające się struktury, konfiguracje przestrzenne, które znajdują się w róŜnych systemach, lub rytm czasowy w róŜnych procesach. Modele odgrywają kluczową rolę w przyrodzie. Z tej przyczyny nauki badają ich tajniki. Postęp nauk przyrodniczych polega właśnie na ich odkrywaniu i opisywaniu. Organizacja to kolejny stopień uporządkowania przyrody. Są to systemy, których części realizują specyficzne funkcje. Te części kooperują ze sobą w utrzymaniu całości bytu w jego jedności i aktywności. Istoty Ŝyjące to przykład takiego stopnia uporządkowania. Ich system fizyczny nazywamy organizmem. Ich złoŜoność w jedności jest tym, co najbardziej fascynuje w materialnym świecie. Do tego dochodzi przestrzeń ducha z wymiarem wolności. Ten wymiar takŜe potrzebuje porządku wprowadzanego przez rozum. WyŜszy stopień organizacji i podporządkowania pozwala na większe osiągnięcia. W takich strukturach to człowiek tworzy porządek. Nie oznacza to, Ŝe dowolności jest absolutna. Nie sposób wyobraŜać sobie organizacji bez regulaminu, bez pewnych wymagań i oczekiwań. MoŜna na te wymagania się oburzać, ale de facto oznacza to oburzanie się wobec zastanego świata. Pismo Święte na pierwszych stronach mówi o spustoszeniu wynikającym z takiego buntu. Człowiek dał się uwieść pokusie świata bez Boga ustalającego porządek Dobra. Odkupienie, odzyskanie utraconego porządku, dokonało się poprzez posłuszeństwo Chrystusa. W Nim posłuszeństwo zostało połączone z miłością. Bez posłuszeństwa nie da się iść za Nim. A bez Niego świat popada w chaos. 20-XI-2011 167. Fonoholizm Długa trasa pociągiem, z wciąŜ dosiadającymi się nowymi pasaŜerami i z przesiadkami, to gratisowa lekcja socjologii! Próbka społeczności jest na tyle reprezentatywna, a gwarantuje to plejada przewoźników, by wnioski były pewne z naukowego punktu widzenia. Czym Polacy się zajmują w przymusowym wolnym czasie? Wpatrują się, majsterkują, buszują... w telefonie! 179 MoŜna by duŜo mówić, a nawet mądrzyć się, na następujące tematy: telefon- -smycz, telefon-ucieczka, telefon-gadŜet, telefon-praca, telefon-śmieci, telefon- -grzech... Konwergencja mediów sprawia, Ŝe dla wielu telefon de facto zastąpił juŜ komputer, konsolę, telewizor, prasę i ksiąŜki. I będzie przyjmował inne funkcje: nauczyciela, lekarza, mentora. Czy zastąpi równieŜ przyjaciela i rodzinę, zaleŜy od siły woli uŜytkownika. Niestety, jednostki słabe przepadną. Gołym okiem widać, Ŝe zachciankom i sile marketingu dostawców usług niewielu potrafi się oprzeć. Najtwardsze babcie drŜącymi palcami wybierają na zmianę numer córki, wnuka i zięcia, z banal nym pytaniem, poradą kulinarną lub zdrowotną. Strach pomyśleć, co będzie, gdy ten wiek osiągną ci, którzy juŜ w kołysce zamiast grzechotki dostali do zabawy telefon. Według badań co trzeci nastolatek nie wyobraŜa sobie dnia bez telefonu, a dwie trzecie twierdzi, Ŝe jest on pierwszym źródłem rozrywki i utrzymywania kontaktów towarzyskich. Niestety, technika wypiera rozmowę bezpośrednią. Zamiast patrzenia w oczy rozmówcy, młodzi ludzie budują więzi za pośrednictwem SMS-a lub wpisu na portalu społecznościowym, do którego mają dostęp za pośrednictwem komórki. Stosujmy domowe środki zapobiegawcze, nim nam zdiagnozują nieuleczalną chorobę fonoholizmu i będziemy musieli uczestniczyć kosztownych terapiach. Oto kilka z nich: dzień bez telefonu nie jest wyczynem tylko dla „olimpijczyków ducha". Nie zakładajmy smyczy na bliźnich. Nasz telefon moŜe być szkodliwy... zaborcze uczucia plus telefon równa się zabójcza broń! Cieszmy się, jeŜeli ktoś nie odbiera telefonu: pomyślmy, Ŝe powaŜnie traktuje aktualne zajęcie swoje lub rozmówcy. Nie dostawajmy drgawek, gdy słyszymy sygnał SMS-a i nie moŜemy go natychmiast sprawdzić. Wypracujmy swoisty savoir-vivre w korzystaniu z komórki. Harmider zagłusza kaŜdy głos. Cisza i skupienie wprowadzą nas w nastrój pokoju i pozwolą odkryć piękno w otaczającym nas świecie. Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło, a technika daje duŜe pole do umartwień i ćwiczenia ducha. Dobre postanowienie na adwent: oczekiwać na BoŜe sygnały, okiełznać ciekawość. 27-XI-2011 180 168. Nietolerancja KaŜdy, kto jest z prawdy, słucha mojego głosu - część ówczesnego świata, wielokulturowego i wielowyznaniowego, niechętnie słuchała tego głosu. Z tej przyczyny uczniowie Jezusa często byli zmuszani do świadectwa krwi za tę prawdę. Ofierze towarzyszyło spełnianie przykazania miłości, dlatego ich świadectwo przemieniło świat. Współczesna ideologia relatywizmu twierdzi, Ŝe postawa osób wierzących, którzy uznają jedyną Prawdę - Chrystusa, jest źródłem nietolerancji. W świecie multi- kulti takie myślenie to zachęta do konfrontacji, utrudnianie dialogu i wspólnego poszukiwania razem z innymi kompromisowych rozwiązań. Człowiek wierzący to potencjalny fundamentalista lub fanatyk, w najłagodniejszej ocenie: sekciarz. Koronnym argumentem jest to, Ŝe na przestrzeni dziejów dochodziło do powaŜnych naduŜyć zarówno w odniesieniu do koncepcji prawdy, jak i koncepcji monoteizmu. Przemocą da się narzucić zachowania, rytuały, działania, ale nie moŜna narzucić prawdy. Prawda staje się dostępna tylko w warunkach wolności, wolnego przyzwolenia. Wolność i prawda są wewnętrznie powiązane, jedna jest warunkiem istnienia drugiej. Zresztą nikt nie chce być okłamywany. Nikt nie chce formalnych norm, narzuconych siłą. Dla poszukiwania prawdziwych wartości, które dają Ŝycie i przyszłość, nie ma alternatywy. Panujący relatywizm etyczny postuluje, Ŝe wielkie problemy człowieka nie opierają się na racjonalnej prawdzie, lecz na wypracowanym konsensusie. To jednak wystawia człowieka na samowolę sprawujących władzę. Demokratyczne procedury nie zabezpieczają przed naduŜyciami. Prócz tego, w imię czego uzasadnia się prawość tych procedur? Bez autentycznych wartości one są równieŜ arbitralne. Szukanie prawdziwych wartości, podstawowego prawa ludzkiego, umoŜliwia dialog. „Prawda jako taka jest dialogiczna" (Benedykt XVI), poniewaŜ szukający prawdy usiłuje lepiej poznać, lepiej zrozumieć i dąŜy do tego w dialogu z innymi. Dlatego szukanie, gdzie leŜy prawda i prawdziwa godność człowieka, jest najlepszą obroną wolności. „Prawda was wyzwoli!" Dialog prowadzony przez ignoranta prowadzi do zamętu. Otwartość wymaga rzetelnej wiedzy. Wierność wobec Mistrza prowadzi do wsłuchiwania się w Jego słowa. Nie sposób, by dialog z niewierzącymi był owocny, jeŜeli dogłębnie nie poznało się nauczania Kościoła. Na szczęście jest ono dostępne i klarowne. Wystarczy chcieć po nie sięgnąć. Szukać u źródeł, a nie za pośrednictwem mainstreamowych mediów. 4-XI-2011 181 169. Narracja Opowieści się nie starzeją, nie nudzą. Anegdota zapada w pamięć, często zawiera sporą dawkę mądrości. Lubimy wydarzeń z młodości. Wspomnienia tworzą naszą toŜsamość i pozwalają oswajać otaczający nas świat. MoŜemy podjąć próbę zrozumienia sensu własnej biografii. Zdaniem psychologów narracje chronią nas przed chaosem, przed zagubieniem, destrukcyjną niepewnością i lękiem. Opowieści podpowiadają nam, jak Ŝyć, jakich wyborów dokonywać. Ich wielkość polega na tym, Ŝe nie formułują one swojego przekazu wprost. WciąŜ zachowując świeŜość i aktualność. Trzeba wsłuchać się w nie jeszcze raz. Najnowsze prace psychologiczne dzielą narracje na małe i wielkie. Narracje małe pomagają przyswoić nowe informacje i je usystematyzować. Narracje wielkie to dzieła uniwersalne i ponadczasowe, konstytuujące wielkie religie, kulturowe mity. Dzięki nim człowiek moŜe zbliŜyć się do spraw egzystencjalnych i metafizycznych. Wielkie narracje uzmysławiają człowiekowi, Ŝe cokolwiek waŜnego dzieje się w jego Ŝyciu, jest niejako powtórzeniem archaicznego scenariusza. Wielkie narracje kształtują nas od najmłodszych lat. Podania, legendy, bajki, historie, mity, opowieści - poprzez wyrazistych bohaterów i ich pasjonujące zmagania, z ukaranym złem i nagrodzonym dobrem - przekazują nam wartości i nakazy moralne. Stanowią podłoŜe do budowania narracji małych. Opowieści indywidualne osadzone są bowiem na wzorcach obecnych w danym społeczeństwie. Małe i wielkie narracje splatają się z sobą. Badaczy mówią o tym, Ŝe dziś mamy do czynienia z „przesunięciem narracyjnym”: następuje słabnięcie wielkich narracji na rzecz narracji autobiograficznych, czasami nawet egocentrycznymi, wręcz „narracyjnego narcyzmu”. Proces tego przesunięcia ma początek w oświeceniu, opiewającym indywidualizm człowieka. Wielkie narracje tracą moc podtrzymywania porządku społecznego, regulowania relacji międzyludzkich wskazywania źródeł sensu Ŝycia. Historia Izraela i Ŝycie Jezusa z Nazaretu tworzą „wielka narracja” Odkupienia Świata. Dla wierzącego człowieka splata się ona z „małą narracją” własnego spotkania z Jezusem Chrystusem. Do tej jednej Jedynej Opowieści stale powraca Kościół, by ją jeszcze raz przybliŜyć swoim wiernym. Ta historia pozwala z radością Ŝyć i umierać. W okresie Adwentu i świąt słuchajmy tej Opowieści, jakby to było po raz pierwszy. Tak słuchają dzieci. Pewno dlatego Jezus stawia jako warunek wejścia do Królestwa, byśmy się stali jak jedno z nich. 17-XII-2011 182 170. Przedpola Włoska sieć farmaceutyczna umieściła na swych reklamówkach „dekalog dla zdrowej rodziny”. Inicjatywa była owocem troski właściciela sieci o pełne zdrowie duszy i ciała swych klientów. Oto podane zasady: „ 1 . Grafik. Określone godziny posiłków. Nie zaczynać, zanim nie przyjdą wszyscy przewidziani uczestnicy. Zawiadomić, gdy nie zdąŜy się na czas. 2. Posiłki. Unikać telewizyjnego szumu. Nie odbierać telefonów. Nie czytać gazet, magazynów ani ksiąŜek. 3. Słuchać. Unikać zaciętych dyskusji. Pozwalać, by kaŜdy wyraŜał swe opinie. Szanować odmienne zdania. 4. Goście. Rodzina otwarta na przyjaciół i dalszych krewnych. 5. Rozrywka. Proponować ciekawe filmy, wspólne wyjścia lub wycieczki. Od czasu do czasu spędzać wspólnie czas przy grach planszowych. 6. Tradycje. Przekazywać historie ojczyzny, rodziny lub środowiska. Świętować, co się da: rocznice, imieniny, urodziny. 7. Decyzje. Pozwalać, by wszyscy mieli wpływ na waŜne decyzje. 8. Zadania. AngaŜować równieŜ małe dzieci w naprawy, dyŜury, pomoc. 9. Prywatność. Nie być zaborczym, szanować intymność kaŜdego członka rodziny (nie czytać SMS-ów, e-maili itp.). 10. Dialog. Podczas posiłków dzielić się wydarzeniami z dnia.” Podobne inicjatywy są dziś potrzebne, aby umacniać przedpola podstawowych wartości. Niestety, mainstreamowe kanały kultury są pod wpływem ideologii otwartej na wszystko - z wyjątkiem prawdziwych wartości. Przedstawiają świat w wypaczonych proporcjach. Tym samym wręcz promują zachowania patologiczne. Dlatego trzeba szukać innych sposobów oddziaływania i docierania ze zdrowym przekazem do wielkiej liczby odbiorców. Od ponad pół wieku dialektyka marksistowska obecna jest ze swą walką na terenie kultury. W wielu krajach rewolucja obyczajowa zmiata po kolei wszystkie pewne odniesienia: stabilną rodzinę, szacunek dla Ŝycia, wstydliwość, bogobojność, prawdomówność... Wobec tego potopu nie moŜemy pozostać bezczynni. Musimy pokazywać, gdzie tylko się da, normalne zachowania, czyli te zgodne z normą BoŜą, przykazaniami. Pierwsi chrześcijanie poradzili sobie z nieprzychylnym światem. Ich siłą była pozorna niemoc Boga urodzonego w stajence. Sól betlejemska była samą słabością. Tak Pan Bóg „Rozproszył dumne myśli głów pychą nadętych. Wyniosłych złoŜył z tronu, znikczemnił wielmoŜne, bogaczów z torbą puścił i nędznie rozproszył" (Magnificat w starym tłumaczeniu). I dziś Bóg puści z torbami - moŜe z kartonami lub reklamówkami, jak kto woli - mocnych tego świata. 18-XII-2011 183 171. Język WieŜa Babel skutecznie nam namieszała. Megaprojekt pozostał na zawsze niedokończony. Ludzie przestali się nawzajem rozumieć i musieli porzucić pomysł budowania „miasta z wieŜą, której wierzchołek sięgałby do nieba, i w ten sposób zdobycia dla siebie imienia zabezpieczającego przed rozproszeniem po całym świecie" (Rdz 11). Integracja na takich zasadach nie sprawdziła się. W międzynarodowych gremiach, jakim jest np. Parlament Europejski, zdarza się, Ŝe podczas wystąpień jest więcej ludzi obsługujących tłumaczenia niŜ słuchających. A ci, którzy są obecni, czekają na swoją kolej do przemówienia. Na sporządzenie wielojęzykowej dokumentacji idą tony papieru. Z drugiej strony uprzywilejowanie jakiegoś języka względem innych pozostawia posmak dyskryminacji i utraty bogactwa kultur. W XXI wieku mało kto pokłada nadzieję w sztucznie stworzonym języku. ChociaŜ pewno i tym razem Ojciec Święty skieruje kilka słów do garstki ludzi trzymających dziewięć wielkich Ŝółtych liter na zielonym tle w układzie: E-S-P-E-R-A-N-T-O. Dziś uczenie się tego języka to zajęcie dla hobbistów. Technologia wychodzi naprzeciw tym kłopotom. Programy typu Google translate radzą sobie juŜ z językiem pisanym. Niestety - kosztem wyprania przekazu z wielu ludzkich niuansów. Następny krok to translatory mowa-mowa. Dziś juŜ w uŜyciu dla wojska. Krótkie, jednoznaczne teksty na linii walki moŜna automatycznie przekazywać w róŜnych językach. Błędy mogą wiele kosztować, ale w sytuacjach dramatycznych moŜna takie koszty ponieść. Z wojska urządzenia przeniosą się do słuŜb ratowniczych, na lotniska i do sklepów. „Wielokrotnie i na róŜne sposoby przemawiał Bóg do ojców przez proroków” (Hbr1,1a). Uczynił to w wybranym kontekście kulturowym. Wybrał mały naród, który był równieŜ pod wpływem innych otaczających go ludów. Z tej przyczyny znajomość tych staroŜytnych języków pozwala głębiej zrozumieć BoŜy przekaz. Do tego dochodzi greka i łacina, niezbędne ogniwa, by zachować ciągłość przekazu i zrozumieć okres wielkich interpretatorów, czyli Ojców Kościoła. „W ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna” (Hbr 1,1 b). Dla swego przekazu wybrał język serca: „Dziecko owinięte w pieluszki, leŜące w Ŝłobie" (Łk2,12). Przemawia w sposób zrozumiały dla wszystkich ludów wszystkich czasów. Aby je zrozumieć, trzeba się zatrzymać i nastawić duchowe ucho. Mówi nam o sensie Ŝycia ludzkiego i o BoŜej dobroci. Jest to przekaz dla wszystkich ludzi dobrej woli. 25-XII-2011 184 172. Omega KaŜda ideologia redukuje świat do wybranej idei. Materializm sprowadza wszystko do materii, chociaŜ nie potrafi objaśnić, czym dokładnie ta materia jest. Dziś na jego miejsce wchodzi konsumpcjonizm. Ma ułatwione zadanie, bo nikt nie oczekuje wyjaśnienia racji samej konsumpcji. Po co zadawać sobie pytanie, dlaczego człowiek ma jakieś potrzeby, które musi zaspokoić? A jeŜeli takich potrzeb nie odczuwa, to moŜna je przecieŜ sztucznie stworzyć... i świat dalej się kręci: „konsumujmy póki czas, bo za sto lat nie będzie nas!". Hasto „czas to pieniądz" przemieniło się w „czas to zabawa". Tabuny singli i wszelkich maści „globalnych sierot" świętują, jak świat długi i szeroki, nową porcję czasu, jaką przynosi Nowy Rok. Dlaczego się tak cieszą? Wygląda na to, Ŝe są głęboko przekonani co do tego, Ŝe wszelkie „łzy i trudy na zawsze przeminęły". „Nowy" dostarczy kolejną dawkę wspaniałej zabawy. PrzecieŜ przyszłość z definicji jest lepsza. Postęp techniczny zapewnia, Ŝe wszystko rozwija się ku lepszemu. A skoro będzie lepiej, cieszmy się aŜ do granic trzeźwości! Niestety, nie wszystkim się udaje. Kryzys, wypalenie, zmęczenie kaŜdego moŜe dopaść. Medycyna nie radzi sobie z biologią i na razie starość nie radość. JeŜeli brak ci sił na dalszą zabawę, moŜesz wycofać się z gry. Poszukać sobie jakieś dalekowschodniej nihilistycznej filozofii lub zakończyć Ŝywot. Eutanazja to uboczny produkt pankonsumpcjonizmu (nieznane jeszcze słowo: wszechkonsumpcjonizm). Taki schemat jest sprzeczny z Ewangelią. Dla ucznia Chrystusa czas to przestrzeń miłości. Liczymy go od Jego przyjścia na ten świat. Oczywiście, moŜna sobie ustalać inną cezurę czasową: np. od Rewolucji Francuskiej, od wprowadzenia waluty euro, od zwycięstwa Legii w Lidze Europejskiej... Problem z takim datowaniem to bezsens tego czasu. Chrześcijanie liczą od przyjścia Chrystusa, ale oczekując na Jego powtórne przyjście. „Jam jest Alfa i Omega, Początek i Koniec" - trzy razy w księdze Apokalipsy pojawia się ten zwrot wskazujący na kres, na sens czasu. Nowy Rok sam z siebie nic nie zmieni. Nawet nie zmienia się sposób świętowania: te same sceny, te same aktorskie twarze, te same maski. Czas ma sens, jeŜeli jest w nim BoŜe błogosławieństwo. Dlatego pierwsze czytanie mszalne pierwszego dnia roku o tym mówi. Cały pierwszy dzień jest poświęcony „Pierwszej Błogosławionej". Z tym ładunkiem nadziei moŜemy odwaŜnie wejść w Nowy Rok. Damy sobie rady z Anno Domini 20t2! 1-I-12 185 173. Gwiazda Od stuleci trwają dyskusje. CóŜ to była za gwiazda, którą ujrzeli mędrcy? A moŜe był to meteoryt lub kometa albo pozorne połączenie Jowisza i Saturna? Dziś wielu się skłania, Ŝe była to „supernowa", to znaczy potęŜny wybuch kosmiczny, lub tylko „nowa", to jest jedna z całkiem słabych gwiazd, których potęŜna wewnętrzna eksplozja wywołuje niesamowity blask. Dyskusje interesujące, ale nie prowadzą do samego sedna wydarzenia. Bohaterami tekstu Mateusza nie są gwiazdy, ale mędrcy i ich poszukiwania śladów Boga w widzialnym świecie. Byli przekonani, Ŝe niebo głosi chwałę Boga, Ŝe On moŜe być dostrzeŜony w stworzeniu. Do tego nie potrzeba im było naszych potęŜnych teleskopów i komputerów o wysokiej mocy obliczeniowej. Wystarczyła im „luneta serca" (Benedykt XVI) i pełna wiary tęsknota, aby wyrwać się w kierunku Boga. Świat nie jest produktem przypadku i konieczności. Nie dajmy się omamić róŜnymi teoriami, które mogą dojść tylko do pewnego punktu i nic więcej nam nie mogą powiedzieć. One nie są konkurencją dla wiary! MoŜemy - i powinniśmy - podziwiać piękno tego świata, wgryzać się w jego tajemnicę, jego potęgę, jego racjonalność. Ale to wszystko nie powinno przesłaniać Tego, który jest samym Pięknem, Mocą i Rozumem. On przez ten świat wciąŜ do nas przemawia i nas prowadzi. Gwiazda nie tylko doprowadziła mędrców do konkretnego miejsca, Betlejem, ale równieŜ do Osoby, Jezusa. Gwiazdy, które w tradycji pogańskiej były obrazem ślepego przeznaczenia, w chrześcijaństwie stały się obrazem osobistego powołania kaŜdego człowieka, aby spotkać się z Jezusem. Odkrycie gwiazdy plus pragnienie dotarcia do nowonarodzonego Króla zmobilizowało mędrców do porzucenia spokojnego Ŝycia. Nie powstrzymały ich trudy długiej podróŜy. Nie zniechęcili się zniknięciem gwiazdy. Nie załamali się obojętnością, jaką zastali w Jerozolimie ze strony moŜnych tego świata - władzy i kapłanów. A gdy dotarli do stajenki, zaczęła się druga droga. Droga wiary: przejścia od własnych oczekiwań i wyobraŜeń o zbawicielu do BoŜego planu. Dla zasiedziałego człowieka XXI wieku trudno przyjąć do wiadomości, Ŝe BoŜy scenariusz dla jego własnego Ŝycia moŜe być inny niŜ ten, który on sam napisał. Trudno przyjąć, Ŝe scenariusz ten jest jeden jedyny i wymaga szczerego poszukiwania, a potem wierności. Jeszcze trudniej, Ŝe idzie on pod prąd róŜnym modom i otoczeniu. Niemniej doświadczenie mędrców będzie z łaską BoŜą i naszym doświadczeniem! 186 174. Filozofia Jak odróŜnić jawę od snu? ChociaŜ „nauka odczarowała rzeczywistość" (Max Weber), stare filozoficzne pytanie nie utraciło aktualności. Współczesność pojęcie „realnego świata" traktuje jako infantylne. Powinno on zostać poddane krytyce, aby nie dać się uwieść pozorom. Trzeba odróŜniać obraz od samych rzeczy. Jednak moŜna równieŜ popaść w pułapkę skupienia się na obrazie i zapomnienia o rzeczywistości. Dziś sieć reprezentacji świata podawanych przez nauki zastąpiła samą rzeczywistość. Rzeczywistość stała się daleka, niemal nieosiągalna. Do tego dochodzi fakt, Ŝe obrazy świata moŜna łączyć ze sobą, obrabiać je. W ostateczności opinie i strategia korzyści określają i determinują naszą wizję rzeczywistości. Mówiąc językiem informatycznym: „wirtual zastępuje real" - a przy wirtualu moŜna majsterkować. W takiej wizji świata podmiot odgrywa juŜ inną rolę niŜ w przeszłości. Własne „ja" przestaje być samopoznaniem duszy. Staje się enklawą reprezentacji i obrazów. Rzeczywistość nie jest niczym innym jak wynikiem działania własnego „ja". To człowiek kreuje świat i jest dla niego ostatecznym punktem odniesienia. Tak dochodzimy do sedna relatywizmu: sen lub jawa to konwencja, wybór. Do tego dochodzi materializm pojmujący rozum jako komputer. Maszyna sprawnie stosuje narzędzia matematyczne, ale nie jest w stanie poznawać. Operuje tylko konkretami, nie jest zdolna do abstrakcji. Tą drogą nie da się nic powiedzieć o istocie człowieka, o dobrym lub złym jego zachowaniu. Pojęcie prawa naturalnego staje się czymś niezrozumiałym, skoro nie ma natury niezaleŜnej od wyborów, ideologii lub kontekstu kulturowego. Dlatego nie moŜna juŜ przyjąć moralności uniwersalnej, obowiązującej dla kaŜdego człowieka. Siła relatywizmu wynika ze słabej filozofii. Niestety, nauki filozoficzne zrezygnowały z szukania prawdy o świecie, zawęŜając swe zainteresowania do erudycji histograficznej, refleksji wokół nauk pozytywistycznych, logiki lub innych narzędzi myślowych. Ostatnio do tych zainteresowań trzeba dołączyć modną - czy równieŜ intratną? - ideologię gender, szczególnie w wersji krytyki wobec tradycyjnych pojęć seksualności i małŜeństwa. Filozofia zawsze była zwierciadłem kultury narodów. Filozofia, która rozwija się zachowując współbrzmienie z wiarą, stanowi część ewangelizacji kultury. Nowa ewangelizacja wymaga „obudzenia" filozofii, jej wyjścia z utopijnych snów i ideologicznych zaczadzeń. Ponownego zafascynowania się samą rzeczywistością, a nie jej podróbkami. 15-I-2012. 187 175. Pięć umysłów Dobry wybór nie wystarczy. Potrzeba teŜ odpowiednich zdolności, by realizować szlachetne postanowienia. Umiejętności te, wrodzone lub nabyte, pozwalają prowadzić się dobrze. Tradycyjnie ten zespół nawyków określa się jako cnoty. Katechizm podkreśla ich stabilność: „habitualna i trwała dyspozycja do czynienia dobra”. Dodaje jeszcze, Ŝe „pozwalają osobie nie tylko spełniać dobre czyny, ale dawać z siebie to, co najlepsze" (KKK1803). Chrześcijańska antropologia wychodzi od pojęcia dobra. Ono musi być rozpoznane jako dobro dla mnie i ukierunkować moje zachowanie. W tych obszarach działa nawyk roztropności. Późnej dochodzą relacje z innymi - kaŜdemu dawać to co mu się naleŜy, czyli być sprawiedliwym. Trzeba przezwycięŜać przeszkody na dobrej drodze, to znaczy być męŜnym. Równocześnie poradzić sobie z popędami i emocjami, a tu wchodzi w grę umiarkowanie. Wokół tych czterech filarów buduje się tradycyjny model człowieka dobrego. Empiryczne nauki o człowieku szukają modeli opisowych jego zachowania. Skoro a priori nie moŜna mówić o dobru, bo byłoby to mieszanie jakiejś religijnej prawdy o człowieku, stosuje się inne ostateczne kryteria: zdrowie, rozwój intelektualny, sztuka nawiązywania kontaktów. Mówi się o róŜnych umiejętnościach, zazwyczaj łączonych z mózgiem: róŜnorakie pamięci lub inteligencje. Takie modele, zwykle dość arbitralne, słuŜą jako fundament do warsztatów edukacyjnych. Ostatnio popularność wśród poradników zyskała tezy mówiące o wielorakich sposobach korzystania z umysłu. 1. Umysł dyscyplinarny - opanowanie waŜnego przedmiotu i przynajmniej jednej dyscypliny zawodowej. 2. Umysł syntetyzujący - umiejętność wyławiania koncepcji pochodzących z róŜnych dyscyplin i sfer, aby utworzyć spójną całość moŜliwą do przedstawiania innym ludziom. 3. Umysł kreatywny - zdolność odsłaniania i wyjaśniania nowych problemów pytań i zjawisk. 4. Umysł respektujący - świadomość i szacunek wobec róŜnic między ludźmi. 5. Umysł etyczny - wywiązywanie się z obowiązków pracowniczych i obywatelskich. Pragmatyczny świat szuka skutecznych metod, by poradzić sobie ze zmianami, z jakimi człowiek boryka się w szkole, biznesie lub innej działalności zawodowej. Coraz częściej w tych teoriach pojawiają się wątki niematerialistyczne, nawiązujące do wartości etycznych. Kiedy osoba wierząca czyta takie teksty, przychodzi pokusa powiedzenia: „A nie mówiliśmy! PrzecieŜ człowiek jest czymś innym niŜ zdolną małpą”. 22-1-2012 188 176. Dezintegracja Czy w tej nowej pracy są wyjazdy integracyjne? - zapytała młoda kobieta swego przyszłego szefa. Odetchnęła z ulgą, gdy się dowiedziała, Ŝe nie. Ze szczerością dodała: - Jak się cieszę! Mam wiele przyjaciółek, którym firmowa integracja zdezintegrowała małŜeństwo. Przytoczony dialog opisuje jeden z paradoksów współczesności. Nigdy człowiek nie dysponował takimi środkami do komunikacji ani taką wiedzą teoretyczną na temat budowania więzi międzyludzkich, a równocześnie tak boleśnie nie doświadczał poraŜki na tym polu. Dezintegracja społeczeństwa, jaką niestety obserwujemy, wskazuje na kruchość kaŜdej konstrukcji pozbawionej fundamentów. Technokraci czy biurokraci nie są w stanie jednoczyć w sposób trwały ludzi. Ich misterne i skomplikowane pomysły w przyspieszonym świecie, w jakim Ŝyjemy, rychło okazują się kolejną utopią. Upadły stan człowieka sprawia, Ŝe nawet jego najszlachetniejsze działania łatwo się wypaczają. Oczywiście, nie kaŜdy czyn niewierzącego człowieka jest zepsuty. Niemniej, bez pomocy łaski BoŜej trudno, by ułomność nie data o sobie znać. I tak na przykład ten, kto ma władzę, zaniedbuje słuŜbę, a kto się wzbogacił, puszcza w niepamięć odpowiedzialność za innych. Ewangelia, choć nie zawiera modelu Ŝycia społecznego, jest skutecznym lekarstwem dla zranionego serca człowieka i daje mu impuls do działania. Człowiek nie jest w stanie kierować własnym postępem, poniewaŜ nie moŜe sam z siebie ustanowić prawdziwego humanizmu. Ideologiczne zamknięcie się na Boga oraz obojętność ateizmu niosą niebezpieczeństwo lekcewaŜenia wartości ludzkich i przeszkadzają autentycznemu rozwojowi. Tylko gdy uznamy, Ŝe jesteśmy powołani, jako pojedyncze osoby i jako wspólnota, do uczestnictwa w rodzinie Boga, będziemy zdolni zrodzić nową myśl i zaangaŜować nowe siły w słuŜbę prawdziwego i pełnego humanizmu. Humanizm chrześcijański nadal jest główną siłą słuŜącą rozwojowi. OŜywia go miłość i kieruje się prawdą, przyjmując je jako trwały dar BoŜy. Dyspozycyjność wobec Boga otwiera na dyspozycyjność wobec braci i wobec Ŝycia, pojmowanego jako odpowiedzialne i radosne zadanie. Mocne przekonanie co do nauki społecznej Kościoła da nam siłę, aby wytrwale i bez kompleksów działać w Ŝyciu społecznym. A sól Ewangelii odegra rolę zachowującą od zepsucia. Inaczej piękne hasła łatwo w praktyce stają się zaprzeczeniem pierwotnego ich znaczenia: integracja - dezintegracja, wolność - zniewolenie, rozwój regres... 29-I-2012 189 177. Cyfryzacja Digitalizacja na dobre wkroczyła do bibliotek i archiwów. KaŜdy świstek moŜe być na zawsze utrwalony. Samo skanowanie jednak nie wystarczy. Bitmapy zajmują nieproporcjonalnie duŜo miejsca w stosunku do treści istotnej z punktu widzenia uŜytkownika. Do tego nie pozwalają na przeszukiwanie treści lub wyodrębnienie ilustracji. Bardzo istotnym procesem po skanowaniu jest obróbka cyfrowa. Aby archiwa wprowadzić na cyfrę, pracy starczy na kilkadziesiąt lat. NajwaŜniejsze to interpretacja i zrozumienie tego ogromnego materiału. Cyfryzacja ruszyła równieŜ w dziedzinie usprawnienia administracji publicznej. KaŜdy ekran podłączony do sieci stanie się potencjalnym okienkiem do obsługi obywatela. Ten zaś coraz więcej będzie „wklepywał" na swój temat. Zajmie mu to sporo czasu, ale zrobi to chętnie. Szkoda takiego dobrowolnego pracownika nie wykorzystać... Biurokracja przemieni się w sieciokrację lub jak tam zechcemy to nazwać. Informatyka pod róŜnymi nazwami: cyfryzacja, digitalizacja - przedstawia się jako panaceum na społeczne bolączki. W niezmiernie złoŜonej rzeczywistości konieczne jest stałe odkrywanie nowych ścieŜek do rozwiązywania problemów. Faktycznie, dynamika nowego społeczeństwa wymaga stałej innowacji. Inaczej przychodzi stagnacja, ryzyko przesycenia z towarzyszącymi mu konfliktami. Dziś tkanka społeczna ogniskuje się wokół państwa, rynku i środków komunikacji, a relacje między nimi moŜna usprawnić nowymi technologiami. Warto pamiętać, Ŝe pragmatyzm na dalszą metę nie ma mocy oŜywczej. To miłość do prawdy na przestrzeni wieków była bodźcem dla szukania nowych rozwiązań. Poszukiwanie prawdy stanowiło dominującą pasję kaŜdego społeczności innowacyjnej. Niestety, od ponad wieku samo pojęcie prawdy jest kwestionowane. Nie jest juŜ doskonałością osoby, lecz niebezpieczną iluzją prowadzącą do szkodliwego dogmatyzmu lub pozycji fundamentalistycznych. Prawda jest przyjmowana tylko w formie zrelatywizowanej, czyli niepełnej lub fragmentarycznej. Tylko wizja człowieka przekraczająca pragmatyczny materializm, który dziś wydaje się całkowicie panować, pozwoli na odkrywanie tych nowych ścieŜek, na nasze czasy. Chodzi o to, by wszelkie ośrodki kształcenia odnalazły swoją duszę, wyzwalając się ze schizofrenicznego podziału przeciwstawiającego postęp naukowo-techniczny tradycji humanistycznej. Same komputery niewiele zmienią w państwie i społeczeństwie. Ba! nawet wszystkich mogą bardziej ogłupić. 5-II-2012 190 178. Żonglerka Wyobraźmy sobie, Ŝe Ŝycie jest grą, podczas której Ŝonglujemy pięcioma piłeczkami. Są to: praca, rodzina, zdrowie, przyjaciele i uczciwość. Przez cały czas staramy się utrzymać je wszystkie w powietrzu. Pewnego dnia dochodzimy do wniosku, Ŝe praca to piłka z gumy. Nawet jeŜeli się ją upuści, odbije się i wróci. Pozostałe cztery - rodzina, zdrowie, przyjaciele i uczciwość - zostały wykonane ze szkła. Gdy któraś z nich upadnie, nieodwracalnie porysuje się, pęknie lub, co gorsza, moŜe się nawet rozbić. Historyjka o Ŝonglerce Ŝycia funkcjonuje w odmiennych wersjach, przypisana róŜnym autorom. Pracę przedstawia się tam jako niezniszczalną piłeczkę, która zawsze wraca cała i z którą człowiek łatwo sobie radzi. Pozostałe sfery są bardziej delikatne i moŜna coś w nich nieodwracalnie zepsuć. Ze względu na złoŜoność spraw, w trzecim tysiącleciu Ŝycie stało się trudniejsze. Kiedyś wiele dziedzin przyjmowało się jako przeznaczenie - lub powołanie - i nikt nie usiłował go zmieniać: dziadek był piekarzem, syn piekarzem, wnuk od kolebki wiedział, Ŝe piekarzem zostanie... Dziś niewielu ma taki komfort. Piłeczek do utrzymania w powietrzu przybywa i większość z nich jest kruchych. Sporo trzeba się natrudzić, aby utrzymać ten kram w ruchu. Nie jest łatwo Ŝonglować taką liczbą przedmiotów. Dlatego niepotrzebne piłeczki warto usuwać, a naleŜą do nich te, które zostały wytworzone przez egoizm, zmysłowość, pychę... Piłeczka pod nazwą „zdrowie” jest dziś wystarczająco wyeksponowana. Troszczą się o to lekarze i koncerny farmaceutyczne, skutecznie przypominając, jak delikatną stanowi ono sprawę. Paradoksem jest, Ŝe współczesna kultura masowa, ceniąc wysoko zdrowie, równocześnie promuje ekscesy. PrzecieŜ szalona konsumpcja z pewnością nie wpływa pozytywnie na zdrowie! Piłeczka zwana rodziną w ubiegłych pokoleniach mogła się wydawać niezniszczalna. Dziś wielu ludzi nie radzi sobie z utrzymaniem jej w powietrzu. Niejednemu ląduje na ziemi i tłucze się bezpowrotnie. Dlatego warto tę piłeczkę szczególnie trzymać na oku. W codziennym rachunku sumienia w jakiś sposób temat rodziny powinien się pojawiać. KaŜdy wie, Ŝe Ŝonglerka nie jest łatwa. Na szczęście moŜemy liczyć na BoŜe miłosierdzie. Stłuczone kule da się posklejać. Z łaską BoŜą sprostamy Ŝyciowym zmaganiom. Warto równieŜ pamiętać, dla kogo prowadzimy tę grę: to Bóg jest naszym widzem. My ze swej strony szczerze powinniśmy stosować jego rady: „Bądź wola Twoja!”. 12-II-2012 179. Licytacja Rozpalić ambicje, podkręcić próŜność i... stawka szybuje pod niebiosa! System aukcyjny skutecznie działa w zbiórkach na szlachetne cele. Przedtem trzeba uzyskać dzieła 191 sztuki lub dziwne pamiątki. Zazwyczaj nie jest to problem, gdyŜ darczyńcę moŜna zmotywować równieŜ grając na emocjach, pozytywnych lub negatywnych, wzbudzając hojność lub próŜność. System licytacji, przy odpowiedniej atmosferze i moŜe odrobinie alkoholu, pozwala na uzyskanie niezłych rezultatów. Przedmioty, często same w sobie mało wartościowe, stają się obiektem zaŜartych walk. Przekaz telewizyjny pokazuje promieniującą twarz zwycięzcy. Interesujące by było spotkać się ze szczęśliwymi nabywcami lub ich rodziną dzień po udanym zakupie, gdy emocje opadły i wzrasta świadomość, co i za ile zostało zlicytowane. Czasami te spotkania odbywają się z prawnikami - gdy delikwent chce się wycofać z zawartej ustnie umowy. Systemem aukcyjnym od wieków sprzedaje się dzieła sztuki, kolekcjonerskie przedmioty, zwierzęta hodowlane lub inne rzadkie towary. W internecie równieŜ prosperuje ten system sprzedaŜy. W sieci emocje działają nieco inaczej. Wielu ludzi poświęca sporo czasu, by z wypiekami na twarzy śledzić ceny i uczestniczyć w róŜnych licytacjach on linę. I w tym przypadku kij ma dwa końce: moŜe to być zarówno źródłem wielkich oszczędności, jak i zmarnotrawienia pieniędzy i sporej ilości czasu. W relacjach rodzinnych równieŜ występuje pewien rodzaj licytacji, czyli emocjonalne podbijanie stawki. Na przykład: kto robi więcej na rzecz innych, kto się bardziej poświęca, kto ma trudniej lub kto więcej cierpi w Ŝyciu. Zwycięstwo w takich zawodach nie daje nic, absolutnie nic, i zatruwa rodzinną atmosferę. Pismo Święte opowiada o licytacji w dół pomiędzy Abrahamem i Bogiem. Chodziło o pośrednictwo wobec sprawiedliwych z Sodomy. Początkowo Abraham stawiał na pięćdziesięciu sprawiedliwych. Dalej argumentował: „Gdyby wśród tych pięćdziesięciu sprawiedliwych zabrakło pięciu, czy z braku tych pięciu zniszczysz całe miasto?". „A moŜe znalazłoby się tam czterdziestu?" Stawka się obniŜa aŜ do ostatniej prośby: „O, racz się nie gniewać, Panie, jeśli raz jeszcze zapytam: gdyby znalazło się tam dziesięciu?". Jezus zachęca do hojności bez targowania się. Kiedy kupiec znajduje piękną perłę, idzie i z radością sprzedaje wszystko, aby ją nabyć. Kiedy w grę wchodzi miłość, nie ma miejsca na licytacje, trzeba iść na całość! A Bóg w udzielaniu nagrody nie pozwala, byśmy Go prześcignęli w hojności (św. Teresa z Aviii). 19-II-2012 192 180. Letniość Czy mu się nie chce, czy nie potrafi? Szekspirowskie pytanie pojawia się niemal w kaŜdym zadaniu, gdy człowiek musi dać siebie to co najlepsze, czyli zaangaŜować talenty, rozum i wolę. Zestaw zdolności wrodzonych lub nabytych określa się jako kompetencje. Motywacje to wola działania. Wiele jest sytuacji granicznych, w których nie do końca da się odróŜnić, czego brakuje lub czego jest za duŜo - lenistwa czy obojętności. Inne sytuacje są całkiem klarowne, na przykład, pomimo dobrej woli i zaangaŜowania, nie kaŜdy moŜe być dyrygentem chóru lub baletnicą. Zagadnienie to moŜna opisać wykresem. Umieszczamy kompetencje (K) i motywacje (M) na współrzędnych i dwiema przecinającymi się liniami wyodrębniamy cztery pola. Idealna przestrzeń jest tam, gdzie są kompetencje i motywacja (+K, +M) - im wyŜsze, tym lepiej. Po przekątnej będziemy mieli najgorszą sytuację (-K, -M). Pozostałe pola to niska motywacja lub niska kompetencja. Specjaliści od zarządzania ludzkim kapitałem wiedzą, Ŝe kluczem do wzmocnienia motywacji są nie tylko pieniądz i awans w firmie. Szukają róŜnych sposobów, by przesuwać pracowników w stronę idealnego pola (+K, +M). Kursy szkoleniowe to sposób na poprawę kompetencji. JeŜeli motywacje do nauki są wielkie, to kursy się sprawdzają. Dość istotna w tej ćwiartce jest wcześniejsza selekcja przy naborze. W bezwzględnym świecie pracowników z najgorszej ćwiartki (-K, -M) zwalnia się lub odsyła do konkurencji. W języku duchowym zaangaŜowanie to gorliwość, a jej brak to letniość. Kompetencje w działaniu to cnoty, a w aspekcie znajomości doktryny to formacja. Cechy te są głęboko ze sobą splecione - znajomość Ewangelii powinna prowadzić do Ŝycia według niej. Kościół poprzez stałą formację stara się podnosić zaangaŜowanie i kompetencje. Głoszenie Słowa ma na celu mobilizację do gorliwszej odpowiedzi. I tak samo jak w innych instytucjach nie moŜna spocząć na laurach. Nikt nie ma zagwarantowanego na zawsze bycia w ćwiartce idealnej (+K, +M). Zresztą w tej przestrzeni zawsze moŜna wzrastać, czyli szukać na serio świętości. RównieŜ Kościół ma problemy z tymi, którzy słabo się angaŜują i nie chcą się wysilać. Z miłosiernej woli BoŜej nie moŜe się ich pozbyć lub być wobec nich obojętnym. Usilnie proponuje im wejście na ścieŜkę nawrócenia. Wielki Post to czas dla poprawy parametrów zaangaŜowania i pogłębienia kompetencji miłowania. Podręcznik tego „kursu szkoleniowego" to Męka Pańska. Nie zmarnujmy tej okazji, moŜe być ostatnia... 26-II-2012 193 181. J@łmużna Wydaje się dalece niestosowne, moŜe dla niektórych irytujące, łączenie słowa „jałmuŜna" z tym symbolem współczesnego świata, jakim jest internetowa „małpa". AŜ dziwne, Ŝe redakcyjna korekta „Idziemy" dopuściła do druku taki tytuł. Wielu czytelnikom jałmuŜna kojarzy się moŜe ze stęchłą i mroczną atmosferą zakrystii. Jest dla nich owocem słabej psychiki lub niejasnych intencji: chęci pozbycia się natrętnego Ŝebraka, wstydu z własnej pozycji lub pogoni za uznaniem innych. W wydaniu świeckim takŜe mamy objawy takich „słabości serca". Są one bardziej sterylne i politycznie poprawne. Z wygodnej kanapy moŜna wysłać SMS wspierający chorych na AIDS, ustawić stały przelew na konto Greenpeace lub przeznaczyć na wybraną instytucję 1 proc. przy wypełnianiu rozliczenia podatkowego - pieniądze, których i tak nie da się odzyskać. Albo wybrać towar, którego producent zapewnia poszanowanie lasów w Amazonii lub ochronę ginącego gatunku Ŝab na Mazurach. Zazwyczaj w jednym i w drugim przypadku darowana kwota jest śmiesznie mała. Racjonalizuje się ten niedobór, mnoŜąc datek przez domniemane wielkie liczby darczyńców: ileŜ moŜna by uzbierać, gdyby inni byli tak wraŜliwi, jak my jesteśmy! Na szczęście jałmuŜna chrześcijańska nie sprowadza się do dawania kilku miedziaków i starej odzieŜy. Chodzi o rozpoznawanie Jezusa w obliczu cierpiącego i naśladowanie miłosierdzia Ojca. Skoro została poruszona wysokość przekazanej kwoty, warto się na tym zatrzymać. DŜentelmeni nie mówią o pieniądzach, ale na pewno je liczą, inaczej trudno, by nadal pozostali dŜentelmenami. W świecie, w którym coraz więcej jest rozbieŜności miedzy bogatymi i ubogimi, trzeba zadawać sobie pytanie, czy moja pomoc jest proporcjonalna do mojej pozycji i zarobków? Albo lepiej: z czego mogę zrezygnować, aby hojniej wspierać potrzebujących? Na przykład na Wielki Post moŜna ograniczyć czas na oglądanie filmów i telewizji i przeznaczać go na fundraising. Nie chodzi tu o wciskanie na siłę raz do roku nalepki z czerwonym serduszkiem przypadkowo spotkanym ludziom ani o kwestowanie w Zaduszki na cmentarzach na remont zabytkowych grobów, ale o realne i trwałe wsparcie inicjatyw charytatywnych lub apostolskich. Stać się natrętnym „Ŝebrakiem" wśród znajomych i krewnych nie dla własnego dobra, ale dla dobra bliźniego. Tłumacząc im w sposób zrozumiały, Ŝe nie mogą obojętnie zamykać się we własnym, konsumpcyjnym świecie. 194 4-III-2012 182. Pokolenie LP Od marudnego kwękania do słów: nienawidzę cię - taki tytuł nosi ksiąŜka o marketingu rynku dziecięcego opisująca „siedem stopni wymuszania zakupu". Tego typu publikacje uświadamiają, jak podatne są maluchy na manipulacje i jak bezwzględnie się te słabości wykorzystuje w kampaniach reklamowych. Dzieci to łatwa grupa do uzaleŜnienia od marki i produktu. To grupa, w której nie zdarzają się nigdy bojkoty konsumenckie. Marketing dziecięcy stara się wkroczyć do przedszkoli. PoniewaŜ bezpośrednie natarczywe działania są negowane przez rodziców, coraz częściej kampania określonego produktu połączona jest z wartościami edukacyjnymi. Kampania typu „od ziemniaka do frytki" oswaja z marką tych ostatnich, a producenci past do zębów uczą, jak dbać o higienę jamy ustnej. Z okazji św. Mikołaja moŜna „hojnie" rozdać małe prezenciki, które się odzyska z naddatkiem w okresie BoŜego Narodzenia. Są teŜ kursy marketingu uczące, jak obejść kwestie prawne broniące praw rodziców. Tym, czego nie mówi się głośno, jest to, Ŝe większość reklam ma na celu wywołać u odbiorcy niskie poczucie wartości. I skompensować je zakupem reklamowanego produktu. Starsza osoba jest bardziej odporna na takie bodźce. Dziecko, które marketingowcy często znają lepiej od jego własnych rodziców, jest absolutnie bezbronne. Mały człowiek wychowany przez reklamy wszelkie trudności rozwiązuje zakupami, co sprowadza się do wymuszenia ich na rodzicach. Tych rzadko stać na stanowcze „nie" i dla świętego spokoju ulegają kaprysom swych pociech. Sprawy bardziej się komplikują, gdy rodzice nie mają czasu dla dzieci i poprzez dogadzanie ich zachciankom starają się zdobyć ich miłość. Dziecko „mamokup" nie radzi sobie z trudnościami. Czy potem zmęŜnieje? Czy w młodości, gdy rodzice lub państwo nie będą w stanie odpowiedzieć na jego konsumpcyjne kaprysy, będzie w stanie zacisnąć pasa? A moŜe wtedy wyjdzie na ulice, niszcząc co popadnie, aby okazać swoje oburzenie? Na naszych oczach powstaje pokolenie, które moŜna roboczo nazwać „pokoleniem lelum-polelum" - czyli „sierot" niezdolnych do podjęcia odpowiedzialności za Ŝycie. Oczywiście, nie moŜna demonizować marketingu, ale równieŜ nie moŜna go kanonizować. Ani zostawiać waŜnego elementu, jakim jest umiarkowanie, w rękach tych, których specjalnie nie interesuje rozsądny konsument. Szukajmy sposobów, aby przekazać następnemu pokoleniu sens i wartość tej cnoty. Bez niej człowiek staje się zakładnikiem świata. 195 183. Być i wyglądać Powoli nie tak prędko / proszę się nie pchać / najpierw moŜna wyglądać na świętego ale nim nie być / potem ani świętym nie być ani na świętego nie wyglądać / potem być świętym tak Ŝeby tego wcale nie było widać / i dopiero na samym końcu / święty staje się podobny do świętego (ks. Jan Twardowski, „W kolejce do nieba"). Wiersz nawiązuje do tradycyjnej mądrości: iuvenes videtu sancti sed non sunt: senes non videtur sed sunt (młodzi wyglądają na świętych, ale nie są, starzy nie wyglądają, ale są). Gorąca miłość tych, którzy idą za Jezusem juŜ we wczesnym wieku, jest jak piękne kwiaty. Ładnie wyglądają, ale na razie są tylko obietnicami. Potrzeba wiele lat wytrwałej pracy w słuŜbie Pana, by pojawiły się dojrzałe owoce świętości. Piękny Ŝar młodzieńczych ideałów przemija. JeŜeli towarzyszy mu pokorne staranie o autentyczność, wprowadzi to duszę w kolejne etap wytrwałej walki o prawdziwą cnotę. Bez tego naturalnego wzrostu moŜe spełnić się fraszka Sztaudyngera „Mistyk wystygł / Wynik: cynik". Cynizm to przykry stan zgorzknienia. Prowadzi często do szydzenia z tych, którzy nadal wierzą w moŜliwość Ŝycia według wymagań Jezusa. W skrajnych przypadkach prowadzi do agresywnego krytykowania tego wszystkiego, co kiedyś stanowiło ideał własnego Ŝycia. Wiele krąŜącej literatury antykościelnej wynika z takiej „zawiedzionej miłości", która nie poradziła sobie z dojrzewaniem. Ciekawy w wierszu ks. Twardowskiego jest etap „bycia świętym tak, aby tego nie było widać". Oczywiście nie chodzi o celowe wyglądanie na gorszego, niŜ się jest w rzeczywistości lub afiszowanie się złym postępowaniem. Święci nigdy nie wyglądali na łajdaków, przynajmniej dla tych, którzy dobrze ich znali i oceniali ich zachowanie w sposób prawy. Chodzi o długi etap na drodze do świętości - oczyszczania intencji. Szukania autentycznej miłości BoŜej, a nie własnej realizacji i chwały. Współpracy z łaską, aby dojść do tego, Ŝe juŜ „nie ja Ŝyję ale Ŝyje we mnie Chrystus" (Ga 2, 20). W świecie, gdzie pozory mocno się liczą i niemal wszystko jest na pokaz, chrześcijański ideał świętości jest mocno naraŜony na wypaczenie. Walka wewnętrzna moŜe okazać się szukaniem samospetnienia - a nie woli BoŜej. W XXI wieku stara jak świat pokusa pychy przebiera się w miłą otoczkę medialnego sukcesu, korzystnych statystyk lub akceptacji ze strony wyznawców modnych trendów. Wzrost w pokorze daje gwarancję, Ŝe się nadal jest na dobrej drodze, czyli w „kolejce do nieba". 18-III-2012 196 184. Praca Działo się to na wielkim placu budowy. Zwiedzający zagadnął murarza, dopytując o jego zajęcie. Ten pochmurnie odpowiedział, Ŝe stale układa cegły. Nieco dalej przybysz zadał to samo pytanie kolejnemu robotnikowi. Ten z rezygnacją odparł, Ŝe zarabia na chleb dla siebie i swoich bliskich. Gdy po raz kolejny skierował takie samo pytanie do jeszcze innego pracownika, ten wyprostował się i z nieukrywaną dumą odpowiedział: - No, jak widać, uczestniczę w budowie tej wspaniałej katedry dla mego Boga! Historyjka opowiadana w róŜnych wersjach uwypukla paletę motywacji przy wykonywaniu takiego samego zajęcia. Perspektywa moŜe koncentrować się na samej Ŝmudnej czynności lub wznosić się do samej wieczności. MoŜna działać jak niewolnik lub przeŜywać wielką miłość. Ewangelia pracy, jak mawiał Jan Paweł II, wyzwala człowieka z ciasnej perspektywy i pozwala odkrywać w codziennych zajęciach nie tylko własne człowieczeństwo, ale i Jezusa, a z Nim uczestniczyć w pojednaniu świata z Bogiem. Dla osoby świeckiej praca zawodowa jest częścią BoŜego powołania. Takie podejście do spraw tego świata stanowi remedium na stereotyp, w którym to, co związane z katolicyzmem, ze swej natury jest skazane na bylejakość; przecieŜ juŜ przysłowie głosi, Ŝe nie święci garnki lepią. Niektórzy opacznie tłumaczą w tym duchu napis z warszawskiego Traktu Królewskiego: Res sacra miser - Ŝe sprawa sacra jest zawsze mizerna (w rzeczywistości napis oznacza: „Biedny to rzecz święta”). Gdy się pracuje dla Pana Boga, to oczywiste, Ŝe zadania powinny być dobrze wykonane. MoŜna to zawrzeć w punktach: 1. ZaangaŜowanie, czyli pracować z sercem. 2. Ambicja, czyli chcieć się doskonalić. 3. Inicjatywa, czyli mieć pomysły. 4. Spojrzenie całościowe, by nie zaplątać się w drobnostkach zaniedbując ogół. 5. Duch słuŜby, aby egoizm nie zniszczył wszystkiego. 6. Dokładność, czyli dbałość o szczegóły. 7. Zawodowa fachowość. 8. Wytrwałość, czyli męstwo, by radzić sobie ze zniechęceniem. 9. Systematyczność i porządek. 10. Radość i spokój, bo pracowitość to nie to samo co „stresowitość". Układać cegły dla Boga, ale układać je dobrze. Przynajmniej tak samo dobrze jak ci, którzy układają je dla własnej chwały, dla pieniędzy lub innego mniej lub bardziej szlachetnego celu. Od tego zaangaŜowania świeckich zaleŜy ich zawodowy prestiŜ, a od niego skuteczność ich apostolstwa. Partanina w pracy zawodowej sprawia, Ŝe otoczenie nie przyjmie ich świadectwa. Nie moŜna przecieŜ „ukryć miasta połoŜonego na górze”. 25-III-2012 197 185. Przeszłość George Orwell w powieści „Rok 1984" opisywał manipulacje dokonywane z starymi gazetami, by dostosowywać historie, do panującej ideologii. Fakty, które miały być dozwolone, to nie te, które miały miejsce, ale te, które pasowały do obowiązującej narracji. W innej skali moŜna dziś pomyśleć o majsterkowaniu wokół własnej Ŝyciowej historii. Dyskutuje się o prawie do usuwania osobistych informacji np. z Google lub Facebooka oraz prawie do zatuszowania wpisu do ksiąg parafialnych tych, którzy chcą przestać być katolikami. Ale czy decyzje Ŝyciowe są zawsze odwoływalne? Zarówno dowolność i zmienność świata wirtualnego, jak i łatwość wprowadzania zmian w urzędach stanu cywilnego tworzą ułudę, Ŝe przeszłość nie obowiązuje, Ŝe o wszystkim moŜna zapomnieć. śycie jednak pozostawia Cookiem bardzo trwałe, które pojawiają się w pamięci społecznej, gdy najmniej tego oczekujemy. Nie da się przeszłości usunąć tak prosto, jak na komputerze usuwamy historię zwiedzanych stron internetowych. Sieci społeczne karmią się wpisami, które sam uŜytkownik, czasami nieroztropnie, wprowadził. RównieŜ „Ŝyczliwi przyjaciele" mogą rozpowszechniać, mniej lub bardziej złośliwie, informację prywatną szkodliwą dla kariery zawodowej lub dla rodzinnych relacji. Do tego dochodzi fakt, Ŝe w sieci jest bardzo duŜo informacji rozproszonych. Wyszukiwarki łączą te dane w często dziwacznych konfiguracjach: wypowiedź sprzed pięciu lat o jakimś filmie z niezapłaconym mandatem i kompromitującym zdjęciem. Informacja z sieci nie ma wymiaru czasowego. Sieci społeczne, z niemalŜe boską wszechwiedzą i wszechobecnością, utrzymują jako teraźniejsze fragmenty Ŝycia konkretnych ludzi w róŜnych rolach i okresach Ŝycia. Najbardziej dramatycznie pokazują to poraŜki małŜeńskie lub zgon. W wielu krajach łatwiej uzyskać rozwód lub zmienić płeć w urzędzie stanu niŜ usunąć z sieci profil zmarłej osoby. Te i inne trudności z wymazywaniem przeszłości przypominają o ograniczeniach człowieka. „Kto z was przy całej swej trosce moŜe choćby jedną chwilę dołoŜyć do wieku swego Ŝycia?" ( Mt 6, 27). Wolność człowieka, wbrew temu, co głosi modna ideologia, nie jest absolutna. Człowiek nie jest w stanie zmienić swoich przodków, genetycznego zapisu swojej płci i wielu innych rzeczy. RównieŜ nie moŜe się pozbyć odpowiedzialności za własne czyny. MoŜe to czasami być cięŜar nie do zniesienia. Dla człowieka wierzącego stanowi to o jego godności. Nawet nieudane odcinki mają bowiem sens, gdy się przyjmuje BoŜe miłosierdzie. 198 1-IV-2012 186. Newsy i newsiki Dziadek kolegi był człowiekiem starej daty. Do wszystkiego podchodził bardzo solidnie. Chwalił się tym, Ŝe przez całe swe Ŝycie dzień w dzień czytał prasę od deski do deski, bo przecieŜ trzeba się orientować, co na świecie się dzieje… Pod koniec Ŝycia stwierdził, Ŝe nic mu to nie dało i była to jedna wielka strata czasu. Dziadek kolegi miał duŜo szczęścia, gdyŜ za jego Ŝycia maszyna od produkcji wiadomości była dopiero w rozruchu. Nikt wtedy jeszcze nie myślał o tabloidach, portalach informacyjnych, twitterach, facebookach… Nie sposób, aby dziś ktoś mógł śledził wszystko. Informacja stała się towarem do konsumpcji, często wytworzonym, aby zaspokoić potrzeby rozbudzone sztucznie. Skoro jest tego tyle, trzeba dotrzeć do konkretnego odbiorcy. Odbiorca ze swej strony szuka tylko tego, co go rzeczywiście dotyczy. Piękne są niedziele bez natłoku informacyjnego, bez gazet, z wyciszonym dostępem do wiadomości. Gdy zaczyna się tydzień, newsowy aparat rusza. Wcześnie w poniedziałek produkt jest trochę schematyczny i szablonowy: coś trzeba przekazać, aby zainteresować, aby zaistnieć. Podobnie dzieje się po świętach lub okresach odpoczynku. Warto by było przestudiować typ informacji o takiej samej porze roku, lud dnia tygodnia, niezaleŜnie od daty. Niedziela bez medialnego szumu pozwala powracać do prawdziwego Wydarzenia: zmartwychwstanie Jezusa z Nazaretu. Ono dotyczy kaŜdego człowieka. To nie jakaś efektowna reanimacja z przeszłości. Gdyby tak było, nie miałoby ono znaczenia większego niŜ reanimacja klinicznie martwych ludzi, dokonywana dzięki umiejętności lekarzy. W świecie jako takim i w naszej egzystencji nic by to nie zmieniło. Byłoby czymś podobnym do wskrzeszeń opisanych w Ewangelii. Po krótkiej przerwie tamci ludzie wracali do swego dotychczasowego Ŝycia, Ŝeby później któregoś dnia na koniec umrzeć. Zmartwychwstanie Jezusa było przejściem do całkowitego innego rodzaju Ŝycia. Do Ŝycia niepodlegającego juŜ prawu śmierci i stawania się. „W Zmartwychwstaniu Jezusa zostały zrealizowane nowe moŜliwości bycia człowiekiem, które mają znaczenie dla wszystkich i otwierają przez ludźmi przyszłość, nowy rodzaj przyszłości” (Benedykt XVI). Jest to News, który czyni nowy cały świat. Otwiera dostęp do Ŝycia wiecznego. 199 Tym nieprzemijającym Newsem Ŝyje wspólnota uczniów Jezusa od niedzielnego poranka pierwszej Wielkanocy. Ta wiadomość daje prawdziwą radości i nadzieję. 8-$-2012 187. Non possumus Internet utworzył bezgraniczną przestrzeń, aby zaspokajać potrzebę dzielenia się przeŜyciami. Nie ma tam limitów ani ograniczeń co do formy. MoŜna produkować się w przydługich tekstach lub króciuteńkich komentarzach. Wysłać emocjonalny e-mail - co ślina na język przyniesie, ale w wersji zapisowej - lub leniwie wymieniać zdania na Gadu-Gadu. Dziś sporo ludzi na ten cel poświęca multum czasu i energii; wprost nie mogą powstrzymać się od przekazywania tego, co czują. Inna sprawa, czy ten potok przekazu ma równieŜ tak mocno zaangaŜowanych odbiorców. Potrzeba dzielenia się Dobrą Nowiną leŜy u początków Kościoła. Po przeŜyciach paschalnych apostołowie odczuwali wewnętrzne przynaglenie do głoszenia Chrystusa. Czytamy w Dziejach Apostolskich, Ŝe gdy zakazano im w ogóle przemawiać i nauczać w imię Jezusa, Piotr i Jan odpowiedzieli: „Rozsądźcie, czy słuszne jest w oczach BoŜych bardziej słuchać was niŜ Boga? Bo my nie moŜemy nie mówić tego, cośmy wi- dzieli i słyszeli". Nie moŜemy nie mówić, czyli non possumus trwać bezczynnie i siedzieć cicho. Zestawienie tych dwóch tak odmiennych sytuacji, pierwszej ewangelizacji i wyŜywania się na forach lub portalach społecznościowych, jest uzasadnione. OtóŜ dzielenie się z innymi tym, co w sercu gra, jest ludzką potrzebą. Kto naprawdę odkrył ciepło i piękno wiary, nie moŜe zachować tego dobra wyłącznie dla siebie. Apostolstwo nie jest jakimś opcjonalnym dodatkiem dla grających w kościelnej champions teague. Brak gorliwości apostolskiej u człowieka, który w innych sprawach, często błahych, nie moŜe oprzeć się potrzebie dzielenia się nimi, wskazuje na niespójność jego zachowań, a w ostateczności na letniość jego wiary. Niezrozumiałe jest, dlaczego w wielu obszarach nie moŜe nie mówić o tym, co przeŜywa, a w istotnych kwestiach - jak sprawy zbawienia duszy - zachowuje to tylko dla siebie samego. Na początku trzeciego tysiąclecia nie moŜemy - non possumus - obojętnie patrzeć, jak coraz większe rzesze Ŝyją daleko od Boga. Przekaz wiary trzeba łączyć ze świadectwem autentycznej miłości okazywanej w bezinteresownej przyjaźni i trosce o bliźniego. A to zazwyczaj wymaga bezpośredniego kontaktu z ludźmi „w realu". Dla skuteczności apostolstwa nie wystarczy produkować się w internecie. Potrzebne są spotkania i rozmowy, 200 jak pokazuje Jezus swoją postawą wobec zagubionych i smutnych uczniów na drodze do Emaus w dniu Zmartwychwstania. 15-IV-2012 188. Bezpieczeństwo KaŜdy student inŜynierii wie, Ŝe podczas projektowa- nia wprowadza się współczynnik bezpieczeństwa, poniewaŜ z reguły nie jest moŜliwe dokładne określenie wszystkich moŜliwych obciąŜeń konstrukcji. Metody obliczeniowe zawierają pewien błąd, materiały nie są idealnie jednorodne, ich parametry cechuje pewien rozrzut, mogą wystąpić niedokładności związane z technologią wykonania, a elementy ulegają zuŜyciu, korozji itp. Współczynnik bezpieczeństwa jest zmienny i uwzględnia wartości technologiczne, warunki pracy i dopuszczalne błędy. W przypadku urządzeń zabezpieczających powiększa się ich skuteczność poprzez zwielokrotnienie ich liczby lub instalowanie róŜnego typu systemów. Szans e, by wszystkie równocześnie zawiodły, są znikome. Po u pływie okresu gwarancji producenta, pomimo Ŝe systemy te nadal są s prawne i moŜna by je eksploatować, usuwa się je i wymienia na nowe. Gdzie w grę wchodzi czynnik ludzki, w dziedzinie nie- zawodności mnoŜą się Ŝmudne procedury. Zazwyczaj zo- stały one wypracowane na podstawie analizy wypadków z przeszłości. Opracowuje się takie metody, by nic nie za- leŜało od jednego tylko człowieka, który z róŜnych przy- czyn moŜe zawieść. CięŜar zabezpieczeń przenosi się na pedantycznie określone wymagania konkretnych procedur. Ich lekcewaŜenie ze strony personelu jest traktowane jako powaŜny brak odpowiedzialności. W krajach rozwiniętych pewne wypadki nie mogą mieć miejsca. Te zaś, które się zdarzają, juŜ nigdy się nie powtarzają, bo się stosuje skuteczne środki zapobiegawcze. RównieŜ odpowiedzialni za zaniedbania są odpowiednio karani. Powaga, z jaką się traktuje normy bezpieczeństwa, świadczy o jakości instytucji i o jej szacunku wobec człowieka. To tak zwane republiki bananowe słyną z róŜnych katastrof, których łatwo moŜna było uniknąć. Największe dobra człowieka - a takimi są wiara, więzi rodzinne, zdrowie duchowe koniecznie trzeba zabezpieczać. W środowisku zlaicyzowanym wiarę moŜna stracić. Liczba poraŜek małŜeńskich pokazuje, jak krucha i delikatna jest rodzina. RównieŜ nie ma mocnych na choroby duchowe. Jeśli w bezpieczeństwo się nie inwestuje lub lekcewaŜy się elementarne normy roztropności, to nie naleŜy potem dziwić się, Ŝe mamy autentyczne katastrofy. Niektóre z 201 nich z wielką szkodą dla wspólnoty państwa lub Kościoła. śadnej pociechy nie daje powiedzenie: mądry Polak po szkodzie, szczególnie gdy straty są nie do odrobienia. Mą- dry człowiek inwestuje w bezpieczeństwo przed szkodą. 22-IV-2012 189. Street View Kiedyś człowiek zazdrościł ptakom moŜliwości oglądania ziemi z nieba. AŜ do czasu lotniczych fotografii mapy mogły być tylko rysowane. Pod koniec ubiegłego wieku, dzięki Google Maps i Google Earth, moŜna było juŜ oglądać dowolne miejsce na ziemi z lotu ptaka. Funkcje te wciąŜ są wzbogacane siatką zdjęć zbliŜeniowych. W niektórych obszarach do płaskiego satelitarnego widoku dodaje się równieŜ rzut ukośny, pozwalający podziwiać elewacje. Google Street View spełnia następne marzenia: widoki z poziomu ulicy. Wyświetla zdjęcia, wcześniej wykonane przez kamery zamontowane na samochodzie. Funkcja początkowo obejmowała tylko pięć amerykańskich miast, potem dołączyły waŜne stolice światowe. Od niedawna równieŜ główne miasta Polski. MoŜna np. spacerować po Ostrowie Tumskim w Poznaniu i podziwiać tamtejszą katedrę lub krąŜyć po gdańskiej starówce. UŜytkownik korzysta z myszki. MoŜe zmieniać kierunek i kąt patrzenia - program zapewnia niemalŜe panoramiczny, czyli 360°. WzdłuŜ ulic biegną na ekranie linie pomocnicze wskazujące moŜliwy kierunek dalszego ruchu. RóŜnica w stosunku do zwykłego spaceru jest taka, Ŝe tu moŜna dokonywać zbliŜenia wybranego punktu. Ze względów prawnych są zamazane twarze przechodzących ludzi i numery rejestracyjne samochodów. Dla miłośników architektury jest to istne cudo! Pozostaje chęć wejścia w boczne uliczki i zaułki. Prawdopodobnie będzie to realizowane kamerami przenoszonymi pieszo. Kolejny krok w rozwoju programu pozwoli wejść do wybranych lokali. Wiele muzeów juŜ jest dostępnych w projekcie GoogleArt. MoŜna je dokładne zwiedzać, korzystając przy okazji z przewodników. Z czasem dołączą kościoły i inne zabytki. Pewno kiedyś pojawi się moŜliwość wycieczek po miastach w innej epoce. A gdy minie wiele lat, będzie do dyspozycji materiał archiwalny, aby pokazywać wybrane miejsce sprzed np. 30 lat. Postęp techniczny umoŜliwił nam spacery niemal wszędzie. Jest to spacer wirtualny, ale bardzo zbliŜony do realnego. Idziemy na ten spacer nie ruszając się z fotela i za darmo! Pozostanie pytanie: po co to wszystko? Dla wielu wystarczająca odpowiedź brzmi, Ŝe piękno jest celem samo w sobie. Ale czy człowiek w pielgrzymowaniu i podziwianiu 202 otoczenia wyczerpuje sens swego istnienia? Czy Ŝycie jest tylko wałęsaniem się po róŜnych opcjach? Wierzący człowiek wie, Ŝe piękno otoczenia odsyła do Tego, kto jest samym Pięknem. ŚcieŜki Ŝycia powinny prowadzić do Boga. 190. Plagiat Słowo ze swej natury jest bezbronne. Współczesne narzędzia komunikacji paradoksalnie mogą niszczyć komunikację u samych podstaw. Prawdomówność i zaufanie są warunkami sine qua non rzetelnego przekazu. Braku jakości nie nadrobi się ilością. Ogrom dostępnego materiału na dany temat moŜe zniechęcać do głębszej refleksji. Jaki ma sens podejmować wysiłek intelektualny, jeŜeli jest tego tyle...? Przypomina się studencki Ŝart: karane są plagiaty, czyli ściąganie z jednego źródła. Kompilacje mogą przejść, jeŜeli zręcznie pomiesza się dwa teksty. Od trzech tekstów w górę są to juŜ prace badawcze cenione w środowisku naukowym. W świecie nieoŜywionym istnieje pewien rodzaj komunikacji. Kamień „wie", gdzie jest ziemia i jak powinien upaść. Elektron „rozpoznaje" pole magnetyczne i porusza się w prawidłowy sposób. Świat oŜywiony ma jeszcze bogatszy i bardziej złoŜony system kodów komunikacyjnych. Człowiek, równieŜ naleŜący do świata materialnego, posiada dzięki swej duchowej duszy moŜliwość komunikowania się poprzez umowne znaki. Dar słowa pozwala mu nawiązywać kontakt z bliźnim na płaszczyźnie ducha. MoŜe dzielić się z innymi abstrakcyjnymi pojęciami i wzajemnie się wzbogacać. W przekazie informacji w świecie materialnym zdarzają się błędy. Wśród istot oŜywionych błędy mogą być wewnętrzne, jak na przykład utrata informacji genetycznej, lub błędy w relacjach z otoczeniem. W świecie ludzkim, niezmiernie złoŜonym, nieporozumienie jest bardziej prawdopodobne. Pomieszanie języków to nie sprawa naleŜąca wyłącznie do prastarej historii miasta Babel. Dotkliwie dotyka człowieka równieŜ w erze szerokopasmowego internetu. Do tego dochodzi wolność dająca człowiekowi moŜliwość celowego wypaczania, zamierzonego kłamstwa. Katechizm Kościoła Katolickiego (2475-2487) obszernie przypomina o wykroczeniach wobec prawdy. MoŜna tam wyczytać o fałszywych świadectwach, krzywoprzysięstwach, pochopnych sądach, obmowach i oszczerstwach. Nawet szlachetny cel nie usprawiedliwia korzystanie z dwuznaczności języka. Pochlebstwo i słuŜalczość, czyli utwierdzanie drugiego człowieka w złych czynach i zachęcanie do nich, równieŜ są naganne. 203 Parafrazując studencką definicję plagiatu, wydaje się, Ŝe kłamstwo jest dziś potępiane wtedy, gdy tylko jedna osoba zostanie na nim przyłapana. Wystarczy pomnoŜyć podmioty i przedmioty, by kłamstwo zyskało inną nazwę: PR, śledztwo, wolność słowa... Diabeł się ubrał w ornat i ogonem na mszę dzwoni. 6-V-2012 191. Gliniane nogi kolosa Ludzkość dysponuje dziś kolosalnym potencjałem. Kiedyś ziemia, praca i kapitał były podstawowymi zasobami. Ich obecność lub brak warunkowały rozwój lub upadek. Obecnie wiedza i technologia radykalnie zwiększyły wydajność, stając się kluczowym elementem organizacji Ŝycia społecznego. Poziom technologii i bogactwa poszczególnych gospodarek świata jest na tyle wysoki, Ŝe efekt pracy zaledwie jednej trzeciej wszystkich organizacji mógłby zapewnić całej ludzkości wysoki poziom dobrobytu. Niestety, doświadczana rzeczywistość kontrastuje z takim sielankowym obrazem. ZauwaŜamy znaczący wzrost poziomu dobrobytu i luksusu, lecz towarzyszy mu ostra tendencja do koncentrowania bogactwa. Pomimo nowoczesnych narzędzi wzrasta atomizacja społeczeństwa. Globalizacja sprawiła, Ŝe cały świat znajduje się w zasięgu ręki. Technika umoŜliwiła szybkie podróŜe i komunikację, ułatwiła w ten sposób nawiązywanie i utrzymywanie relacji z kaŜdym miejscem na Ziemi. A jednak konkretny człowiek coraz bardziej traci umiejętność oraz chęć utrzymywania bezpośredniego kontaktu z innymi. Potęga współczesnego świata przypomina o kolosie z Księgi Daniela: „Posąg był bardzo wielki, o nadzwyczajnym blasku. Widok jego był straszny. Głowa tego posągu była z czystego złota, pierś jego i ramiona ze srebra, brzuch i biodra z miedzi, golenie z Ŝelaza, stopy zaś jego częściowo z Ŝelaza, częściowo z gliny". Posiadamy wszystko, by się dobrze rozwijać i by rozwój ten prowadził do poczucia szczęścia. Dlaczego jednak podejmowane działania nie spełniają oczekiwań? W latach 60. ubiegłego stulecia papieŜ Paweł VI przypominał, Ŝe samo pomnaŜanie dobrobytu jest daleko niewystarczającym wyznacznikiem dla rozwoju. Rozwój słuŜy człowiekowi, gdy towarzyszy mu miłość do prawdy. W przeciwnym wypadku prywatne interesy i logika władzy zatruwają relacje społeczne. Bez wymiaru etycznego potęga rozwoju jest tak pozorna jak siła kolosa z Księgi Daniela. Wystarczyło, by „kamień ugodził posąg w jego stopy z Ŝelaza i gliny, i połamał je. Wtedy natychmiast uległy skruszeniu Ŝelazo i glina, miedź, srebro i złoto - i stały się jak plewy na klepisku w lecie; uniósł je wiatr, tak Ŝe nawet ślad nie pozostał po nich". 204 Nie chodzi jednak o bierne oczekiwanie na upadek „materiali-stycznego relatywizmu". Chrześcijaństwo zawsze się angaŜowało w budowanie cywilizacji. Nauka społeczna Kościoła nie jest sztuką dla sztuki lecz zadaniem, z którego kaŜdy uczeń zostanie rozliczony: „Jaki był twój wkład w uzdrowienie Ŝycia społecznego?". Idziemy 13-V-2012 192. Selekcja Podania o pracę zalewają firmy ogłaszające nabór. Młodzi ludzie sprawni w korzystaniu z narzędzi informatycznych, wysyłają CV w odpowiedzi na wszystkie oferty. Wiele firm nie daje sobie rady z nadmiarem petycji i odpowiada ciszą na większość zgłoszeń. Według statystyk, ponad połowa podań pochodzi od osób z kwalifikacjami nieodpowiednimi na aplikowane stanowisko. Ostatnio niektóre przedsiębiorstwa zaczęły stosować filtry informatyczne. Program komputerowy zatem jako pierwszy dokonuje naboru do pracy. Kiedyś programy stosowane w działach HR miały na celu stworzenie bazy potencjalnych pracowników. Natłok danych spowodował, Ŝe programy te zostały zastąpione innymi, dokonującymi pierwszej selekcji. Odrzucają one podania o pracę, które nie zawierają pewnych słów lub wyraŜeń, np. przykład nazw konkretnych miejsc, gdzie juŜ się pracowało, renomowanych uczelni, lat doświadczenia itp. Punktując konkretne elementy, program sporządza listę preferencyjną nadesłanych zgłoszeń. Osoby, które wiedzą o tych mechanizmach, szukają ścieŜek, by przechytrzyć maszynę, a prośba o pracę trafiła na biurko dyrektora HR. Jeden ze sposobów na to polega na włączeniu do podania synonimów stów kluczowych, które są w opisie oferty. Jednak trzeba unikać dokładnego ich powtarzania. Według ekspertów wpisanie słowo w słowo tekstu ogłoszenia oznacza natychmiastowe odrzucenie podania przez program filtrujący. MoŜna za to np. wpisać prestiŜową uczelnię, chociaŜ tylko się uczestniczyło na niej w jakimś krótkim kursie. Niektóre bowiem programy skanują podania, szukając konkretnych uczelni, i automatycznie pozytywnie punktują podania zawierające ich nazwy. Inny trick to dostosowanie CV do wartości głoszonych przez firmę. Trzeba wejść na firmową stronę i wczytać się - aŜ do zaraŜenia się kulturą korporacji. W rubryce „Zainteresowania" wpisać takie rzeczy, które najbardziej pasują do stylu firmy. Nie chodzi o sprawienie dobrego wraŜenia, ale o przejście przez bramkę zaporową, która moŜe właśnie tak została oprogramowana. 205 Świat staje się pragmatyczny aŜ do bólu. Wszystko pięknie wygląda, dopóki posiadamy odpowiedni „kod dostępu”. Strach pomyśleć, Ŝe selekcja mogłyby się oprzeć na innych kryteriach: zdrowie, rasa, religia... Oczywiste, Ŝe nie w sposób jawny, lecz ukryty w algorytmie. Zrozumiałe jest zatem, Ŝe Benedykt XVI przypomina o pilnej konieczności wprowadzania miłości do pragmatycznego świata. Takie zresztą jest kryterium selekcji, by dostać się do Nieba: „pod wieczór będziemy osądzeni z miłości" (św. Jan od KrzyŜa). 20-V-2012 193. Otwartość Pierwszą wizytówką Kościoła jest jego uniwersalność" (Joseph Ratzinger). Tak Kościół zaprezentował się na samym początku. Łukasz, aby to wyrazić, sporządził listę dwunastu narodów: „Partowie (1) i Medowie (2), i Elamici (3), i mieszkańcy Mezopotamii (4), Judei (5) oraz Kapadocji (6), Pontu (7) i Azji (8), Frygii (9) oraz Pamfilii (10), Egiptu (11) i tych części Libii, które leŜą blisko Cyreny (12)". Lista ogranicza się do części Azji i północy Afryki, jest uporządkowana ze wschodu na zachód i z północy na południe. Autor prawdopodobnie przyjął ją z kalendarzy, łącząc ludy z gwiazdozbiorami - liczba dwanaście to znak powszechności. Do wymienionych nacji Łukasz dodaje trzy człony. „Przybysze z Rzymu" to świat zachodni aŜ po Brytanię i Germanię. „śydzi oraz prozelici” to nowa jedność złoŜona z Izraela i ludów świata. Wreszcie „Kreteńczycy i Arabowie” jako symbol Zachodu i Wschodu, wysp i lądów. Wszyscy oni słyszeli Galilejczyków - jak postrzegano do tej pory uczniów Jezusa - we własnym języku ojczystym. Od tego dnia we wszystkich kręgach kulturowych Kościół staje się katolicki; staje się domem dla wszystkich, w którym wszyscy się odnajdują i rozumieją. Duch Święty wciąŜ „odnawia oblicze ziemi". On pozwala Kościołowi dziś nawiązywać kontakt ze światem oddalonym juŜ nie geograficznie, ale ze względu na sekularyzację. Tak jak tamtego dnia dziś takŜe da się usłyszeć drwiny: „Upili się młodym winem”. Mają słabą głowę... Na co Piotr, nie bez pewnej dozy humoru, odpowiada: „Ci ludzie nie są pijani, jak przepuszczacie, bo jest dopiero trzecia godzina dnia”, czyli o poranku za wcześnie na pijaństwo. Owszem, wiele zarzutów wobec Kościoła moŜna tłumaczyć jako „drwiny świata”. Nie zwalnia to jednak z nakazu dawania świadectwa. RównieŜ nie zwalnia od pytania, dlaczego tak często jesteśmy postrzegani jako osoby zamknięte. Uczniowie Jezusa tak samo jak dwa tysiące lat temu są wezwani do przezwycięŜania ciasnoty własnego serca i szukania zrozumiałego języka, aby głosić „wielkie dzieła BoŜe” 206 (magnalia Dei). Słyszą wezwanie do otwartości w duchu Pięćdziesiątnicy, czyli odwaŜnego głoszenia pełnej prawdy o Zbawieniu. „Niech więc cały dom Izraela wie z niewzruszoną pewnością, Ŝe tego Jezusa, którego wyście ukrzyŜowali, uczynił Bóg i Panem, i Mesjaszem” mówi Piotr do zgromadzonych. Dziś to samo credo trzeba głosić światu tak samo lub bardziej multi culti, jak ten opisany w drugim rozdziale Dziejów Apostolskich. 194. Dieta informacyjna Radykalny relatywizm rodzi sceptycyzm. Skoro jest tak wiele sprzecznych narracji, po co męczyć się poszukiwaniem tej prawdziwej? Do tego fajniej przecieŜ jest utwierdzać się co do własnych poglądów. Przyjmować taką wizję świata, jaka pasuje do własnych uprzedzeń. Po co szukać rzetelnej informacji, jeŜeli moŜna poprawić sobie samopoczucie, słysząc, Ŝe się ma całkowitą rację? Media mają nas chronić przed takim subiektywizmem. Podejmują tematy, którymi interesuje się społeczeństwo i dzięki temu obywatele mogą trafnie decydować. Czy jednak relatywizm nie niszczy tego mechanizmu? Ludzie dziś poznają wydarzenia poprzez media tradycyjne i społecznościowe. Rozproszenie i ekonomiczny kryzys przynagla do walki o odbiorcę. Ta presja tworzy pokusę schlebiania mu: „damy ci takie wiadomości, jakie chcesz usłyszeć, dla kaŜdego coś miłego!”. Dziś juŜ nikogo nie dziwi, Ŝe radio i antyradio, kanały religijne i porno, czasopisma konserwatywne i libertyńskie mogą naleŜeć do tego samego koncernu, ba, nawet nawzajem się promują! Kiedy odbiorca tworzy sobie własne „menu informacyjne”, zgodne z osobistym upodobaniem, łatwo traci równowagę. Korzysta wyłącznie z tych źródeł, które utwierdzają go we własnych przekonaniach. Otacza się sieciami społecznymi, gdzie ludzie podobnie myślący nawzajem się nakręcają. Internet, paradoksalnie, zamiast generować przestrzeń wymiany myśli, wytwarza zamknięte „bańki światopoglądowe”. Polaryzacja prowadzi do Ŝycia w równoległych światach, między którymi nie ma Ŝadnego dialogu. Debata staje się pyskówką i wzajemnymi pretensjami. Mnogość moŜliwości wyboru nie zapewnia sama w sobie większego obiektywizmu, a niezrównowaŜona „dieta informacyjna" prowadzi do upośledzenia zdolności poznawczych. Stosowanie „diety" wymaga intelektualnej pokory, by własne „ja” nie zniekształcało odbioru rzeczywistości, wymaga teŜ zdrowego dystansu względem własnych przekonań i uprzedzeń. Wymaga nieulegania próŜności, tak podatnej na pochlebstwa, mody i kaprysy. Relatywizm sam przedstawia się jako obrońca otwartości. Według niego to człowiek wierzący, uznający Prawdę zamyka się w swoich przekonaniach. Owszem, wiara moŜe stać 207 się zabobonem lub fanatyzmem. Jednak w wydaniu chrześcijańskim wiara potrzebuje rozumu. RównieŜ staje się bodźcem, aby nie pogubić się w meandrach subiektywizmu ani nie dryfować w stronę cynizmu. Zdrowa „dieta informacyjna" nie oznacza głodówki, lecz wybieranie z głową źródła informacji. 3-VI-2012 195. Być na sto procent Nikt nie daje tego, czym nie jest! Jest to luźne tłumaczenie przysłowia: nemo det quod non habet (nie da, kto nie ma). Posiadać moŜna na róŜne sposoby, jest równieŜ wiele moŜliwości przekazywania czegoś. MoŜna mieć duŜą wiedzę co do wartości, moŜna równieŜ „mieć gadane” na te tematy. Jednak gdy się jest - szlachetnym, prawdomównym, uczciwym przekazuje się te wartości niczym przez osmozę, nawet wbrew woli, gdy się je chce ze skromności ukrywać. Otoczenie z czasem, zawsze dosłyszy, co komu w duszy gra. W świecie marketingu i liftingu, gdzie przede wszystkim liczy się, jakie wraŜenie się wywiera na innych, warto przypomnieć, Ŝe w stałym przebywaniu face to face trudno kogoś oszukać. Jak mawiał pewien psycholog, dziś problemy w relacjach nie wynikają z tego, Ŝe jest deficyt komunikacji, ale z tego, Ŝe jest za dobry przekaz. Mówiąc inaczej, ludzie mają swój rozum i zgadują, co kryje się za piękną fasadą. Nawet człowiek nie zbyt bystry szybko wyczuje, kogo ma przed sobą, co ten ktoś sobą reprezentuje. Szczególnie, gdy chodzi o rodziców, nauczycieli, przełoŜonych, kapłanów… Im wywyŜsza funkcja, tym bardziej osoba ta jest wystawiona na oceniające spojrzenie podwładnych, którzy coraz bardziej się uodparniają na jej PR-owe sztuczki. Chrześcijaństwo nosi autentyczność w genach. Ewangeliczny tak tak, nie nie, nie oznacza zacieranie niuansów, lecz alergia na wszelkie rodzaj kłamstwa, nieszczerości, dwulicowości… Zdrowa wspólnota kościelna, wcześniej czy później, wyrzuca jako obce ciało obłudnika prowadzącego podwójne Ŝycie. Inaczej całe ciało zaczyna chorować. W piąty rozdziale Dziejów Apostolskich moŜna przeczytać budzącą dreszcze histoirę o tym, jak św. Piotr zareagował na kłamliwe działanie Ananiasza i Safiry: „ nie ludziom skłamaliście, lecz Bogu”. Chrześcijaństwo w wersji light, nastawione wyłącznie na wywieranie dobrego wraŜenia i nie sprawiania sobie i innym przykrości, szybko okazuje się mało przeciągające. Swą letniością odrzuca młodych idealistów, a obojętnych wcale nie poruszy. Świadectwo miłości połączone z prawdą to właśnie było „to coś” co przyciągało do Kościoła. Caritas & 208 veritate - miłość i prawda - to dwa filary, z których nie moŜna zrezygnować. Miłość bez prawdy dryfuje w tandetny sentymentalizm tolerujący niesprawiedliwość. Prawda bez miłości staje się pustosłowiem. Prawda ma się przejawiać nie tyko w głoszonej doktrynie, ale i w autentycznym wysiłku, aby nią „być”, bez taryfy ulgowej na jakimkolwiek odcinku. Sto na sto! 10-06-12 196. Toksyczne luz Trudno być dzieckiem w XXI wieku. Obszernie udowadnia to Sue Palmer, brytyjski autorytet w pedagogice. Po długich badaniach doszła do wniosku, Ŝe coraz liczniejsze przypadki zaburzeń emocjonalnych, uzaleŜnień od gier komputerowych, otyłości, depresji, ADHD, dysleksji etc. wśród młodzieŜy wynikają z „toksycznego dzieciństwa". Pani pedagog zachęca do odzwyczajania maluchów od niezdrowej Ŝywności, do organizowania im właściwych zabaw i wprowadzenia dyscypliny snu. Krótko mówiąc: stop kaprysom! Z pewnym patosem autorka wyodrębnia trzy podstawowe zasady, które stanowiły w historii ludzkości jądro cywilizacji. Po pierwsze: umiejętność skupienia uwagi takŜe na czymś, co nie wzbudza specjalnego zainteresowania. Dziecko powinno stopniowo w miarę socjalizacji nauczyć się skupiać na wyborach innych ludzi. Druga zasada to odsunięta w czasie nagroda. Dziecko musi się nauczyć, Ŝe nagroda nie zawsze jest natychmiastowa. Czasami trzeba wykonać jakąś okropnie nudną czynność, aby później cieszyć się zapłatą. Trzeci filar - harmonia w grupie - jest moŜliwa, gdy własne potrzeby są zbilansowane z potrzebami innych. W świecie o niezmiernie przyśpieszonym tempie, gdzie współzawodnictwo wcześnie się zaczyna, zrozumiałe jest, Ŝe rodzice pragną złagodzić swoim pociechom trudności Ŝycia. Dać im luz, nie wprowadzać niepotrzebnych wymagań, niech się cieszą, póki mogą... Niestety, takie podejście nie sprzyja wpisanemu w dojrzewanie zrozumieniu, na czym polega prawdziwe dobro, oraz jak ukierunkowywać wolność, która stopniowo staje się Ŝyciowym zadaniem. Z drugiej strony, w kulturze mylącej wolność z dowolnością lub wręcz zachcianką, nie sposób uzasadnić, dlaczego właśnie maluchom trzeba stawiać jakieś wymagania. MoŜe dzieci są ciągle rozproszone, bo taki jest świat dorosłych? MoŜe ich zaburzenia w odŜywianiu czy w odpoczynku wynikają z całkowitego braku samodyscypliny otaczających ich starszych? Jak oczekiwać od dziecka szacunku dla innych, jeŜeli jest zanurzone w świecie samolubów? 209 Nie kaŜdy luz jest poŜądany, zarówno w urządzeniu technicznym, jak i w organizacji. W precyzyjnej maszynie nie moŜna pozwolić na luźne części. W Ŝyciu człowieka toksyczny jest luz nieumiarkowania i egoizmu, a wynikające zeń straty są nie do odrobienia, bo utrwalone wady stają się odporne. To dobre nawyki dają pozytywny luz: „człowiek cnotliwy jest szczęśliwy" (KKK 1810). Nad nimi trzeba zacząć pracować niemalŜe od kolebki. 17-VI-2012 197. Kontrrewolucja Pięćdziesiąt lat po rewolucji obyczajowej nadszedł czas na kontrrewolucję. Pielęgnowanie cnoty czystości staje się pilnym zadaniem dla kaŜdego ucznia Jezusa. Nie moŜna zdezerterować. Zadanie to wymaga osobistej walki i odwaŜnego głoszenia zdrowej nauki. Do tego potrzeba determinacji nieraz na miarę męczenników. Siły charakteru i odwagi apostoła pogan: „Nie łudźcie się! Ani rozpustnicy, ani bałwochwalcy, ani cudzołoŜnicy, ani rozwięźli, ani męŜczyźni współŜyjący z sobą, ani złodzieje, ani chciwi, ani pijacy, ani oszczercy, ani zdziercy nie odziedziczą królestwa BoŜego” (1 Kor 6, 9-10). Teorie genderowskie przedstawiające się tęczowo są takimi tylko pozornie. Często za parawanem wesołkowatości kryją się dramaty, poranienia, Ŝale... Natomiast osoba Ŝyjąca w czystości zachowuje integralność sił miłości. Czystość chroni ją przed podwójnym Ŝyciem. Ostatecznie nie ma wyjścia: albo człowiek panuje nad swoimi namiętnościami i osiąga pokój, albo pozwala zniewolić się przez nie i staje się nieszczęśliwy. Godność człowieka wymaga, aby działał z wolnego wyboru, a nie pod wpływem ślepego popędu. Czystość nie jest gratisowym dodatkiem do poboŜności. Osiągnięcie kaŜdego celu wymaga stosowanie odpowiednich środków. Kto chce pozostać wierny obietnicom chrztu, powinien „praktykować ascezę odpowiednią do spotykanych sytuacji” jak to pięknie ujmuje Katechizm. Cnota czystości pozostaje w zaleŜności od cnoty umiarkowania, która zmierza do przeniknięcia rozumem uczuć i popędów ludzkiej zmysłowości. Czyli wszelkie ekscesy nie sprzyjają czystości. Warto pamiętać, Ŝe panowanie nad sobą jest zadaniem długotrwałym. Trzeba walczyć o nie we wszystkich okresach Ŝycia. Dlatego nigdy nie naleŜy uwaŜać, Ŝe pokusy nieczystości „juŜ mnie nie dotyczą”. ChociaŜ czystość jest zadaniem osobistym, zakłada wysiłek kulturowy. Rewolucja obyczajowa ubiegłego stulecia wyrządziła wiele szkód, równieŜ w środowiskach kościelnych. Ile to przykrych spraw byśmy uniknęli, gdyby temat czystości był obecny na homiliach i katechezie. Oczywiście, błędem jest obsesyjne stawianie czystości jako najwaŜniejszy temat, 210 ale równieŜ błędem jest unikanie go z tchórzostwa czy lenistwa. Nowa ewangelizacja musi odrobić braki w tym temacie. 24-VI-2012 198. Wierzchołek góry lodowej Ekspertów od gór lodowych jest multum, chociaŜ większość z nich na oczy nigdy nie widziała prawdziwego iceberga. JuŜ w podstawówce niektórzy brylowali na lekcjach geografii, pokazując wiedzę w tej wąskiej specjalizacji. Na blachę znali genezę gór lodowych - oderwały się od lodowca i kształty gór lodowych - stołowe, piramidalne, kopułowate i nieregularne. Oczywiście istotnym parametrem jest ich zanurzenie. Pod wodą moŜe nawet być 90% masy lodowej! Na proporcje wynurzenia/zanurzenia wpływają trzy czynniki: gęstość lodu, wody, w której ów pływa, i jego kształt. Gęstość lodu zaleŜy od pochodzenia. W przypadku, gdy góra się wywróci, staje się „górą niebieską”. Ze względu na ciemny kolor trudniej ją zobaczyć. Za to zjawisko odpowiada warstwa soli, która rozprasza padające światło. Taka góra lodowa spowodowała katastrofę „Titanica”. W naszym codziennym Ŝyciu częstotliwość pojawiania się „gór lodowych” nie wynika z młodzieńczych zainteresowań, ale ze stereotypu, na który cierpią nawet fachowi dziennikarze. Dla badaczy pokusą jest redukcja ogółu do studiowanego tematu. W przypadku zatrudnionych przy informacji - odwrotnie: łatwo popaść w pułapkę przekonania, Ŝe to, o czym akurat się informuje, jest obrazem całej rzeczywistości. Czyli, Ŝe trafiło się na ogromną ukrytą górę lodową, chociaŜ de facto ma się pewność tylko co do jej czubka. MoŜna tego wprost nie pisać, lecz między wierszami zasugerować: czytelniku, to tylko mała próbka tego, o czym my w redakcji wiemy o wiele więcej. Zniekształcenie nasila się, gdy chodzi o sensacje, gdy wmiesza się ideologia lub są inne interesy. Wtedy proporcje jeden do dziesięciu nie wystarczają dla efektu informacyjnego. A więc trzeba je wzmocnić: za kaŜdym opisanym przypadkiem jest kilka tysięcy nieopisanych... Oczywiście, nie odpowiada to juŜ proporcjom gór lodowych. Ale co z tego, stereotypy właśnie tak działają i mocno się trzymają. Paradoks, Ŝe wielu z tych, którzy z nimi walczą, ulega im. Często opisanej góry lodowej po prostu nie ma, nie istnieje. Opisany przypadek był wyjątkiem i nie wskazuje na inne. Czasami, na odwrót, smutny przypadek pokazuje ogrom dobrych sytuacji, na które zazwyczaj nie zwraca się uwagi. Oczywiście, mogą być sytuacje, w których ogrom zła jest całkiem ukryty. Jednak trzeba udowodnić, Ŝe tak jest. Sama 211 podejrzliwość nie wystarczy. Stereotyp czubków gór lodowych moŜe teŜ wynikać z zwykłego lenistwa, któremu niestety czasami towarzyszy zła wola. 199. W realu nie da rady Na Facebooku non stop się wypowiada, ale gdy się z nim rozmawia to ani be ani me, nic nie potrafi wykrzesać, ślizga się po powierzchni… Podobne skargi moŜna usłyszeć od rodziców, wychowawców lub ojców duchownych. RównieŜ niejeden/a poszukujący/a drugiej polówki rozczarował/a się, gdy miłego człowieka z portalu randkowego spotkał/a w realnym świecie A tak fajnie wyglądał/a na profilu! Zdobyczy internetu doprowadziło do tego, Ŝe się go niemal ubóstwia. Dla wielu jest czymś prawie obrazoburcze powątpiewać w walory wychowawcze wirtualnych umiejętności. Nie dajmy się omamić błyskającym ekranem, stąpajmy po ziemi! To w realu człowiek się rodzi, Ŝyje, kocha i umiera. Nie jest oczywiste, Ŝe brylowanie w netosferze jest zawsze poŜyteczne. Mało tego, w wielu wypadkach oczywista jest szkodliwość. Czy to jest bez znaczenia, Ŝe się fantazjuje bez umiaru podszywając się pod fikcyjną postać? śe ktoś jest kimś całkiem innym? Np. dziewczyna, która występuje jako chłopak, dopisuje mu cały Ŝyciorys: wiek, rodzinę, sukcesy sportowe i zawodowe, historie sercowe i ukochanego psa… Czy agresywne wpisy, które dokonywane są pod pseudonimem zmniejszają ich skutki? Czy wirtualne wścibstwo, próŜność, zazdrość, przemoc są zawsze niewinną zabawą? Czy nie w tym tkwi przyczyna powstawania pokolenie BCB - Bardzo Cienkich Bolków - niezdolnych do podejmowania zwykłych trudów? Osoba niezadowolona z Ŝycia łatwo ulega pokusie uciekania do nierealnego świata. Tym samem staje się dla niej trudniejsze podejmowanie BoŜych wymagań. Nawet nie zdaje sobie z nich sprawy. Serce moŜe się przywiązać nawet do fikcyjnych postaci. Zniewolone serce, a moŜe splamione, nie jest w stanie wznosić się ku wyŜynom miłości. Realizacja BoŜego powołania do świętości oznacza rezygnację z egoizmu. Ten zaś bardzo dobrze dostosowuje się do świata wirtualnego, gdzie kaŜdy jest bogiem dla siebie. Umartwienia wewnętrzne to tradycyjna pozycja w rozwoju duchowym. Polega na porządku serca, aby unikać tego wszystkiego, co rozprasza w stałej świadomości obecności BoŜej. Dzięki tej ascezie zamyka się źródło wielu pokus: zmysłowość, próŜność, urazy … Gdy pozwala się by „domowa wariatka” szalała - tak św. Teresa nazywała nieokiełzaną wyobraźnię - powstaje rozdwojenie pomiędzy światem wewnętrznym i Ŝyciem. W realnej przestrzeni wykuwa się święty, w wirtualnej - co najwyŜej świątek. 212 8-7-2012 200. Dwusetny odcinek śyczliwa osoba mówiła mi niedawno: „Regularnie czytam księdza felietony. Bardzo często ksiądz cytuje słowa Jana Pawła II z Westerplatte. Widać, Ŝe ksiądz bardzo je lubi …” Komentarze tego typu pomagają utrzymać dystans do własnych tekstów. Unaoczniają, Ŝe czytelnik nie zawsze jest uwaŜnym czytelnikiem. Utwierdzają w przekonaniu, Ŝe powtórki są jak najbardziej dozwolone. A więc, z okazji dwusetnego odcinka, powiedzmy raz jeszcze: „KaŜdy ma swoje Westerplatte… od którego nie moŜna się uchylić”. Dziś nam nie brakuje usprawiedliwień, aby uchylać się od własnych powinności. „KaŜdy święty ma swoje wykręty”, równieŜ w XXI wieku. Współczesność tylko dała nam nowe argumenty, aby omijać szerokim łukiem to, co wymaga ofiary. PrzecieŜ świat Internetu, GPS, 3D, mp3, tanich lotów, Googla, Wikipedii to juŜ nie ten sprzed stuleci, ba dziesięcioleci! Tak! Świat się zmienił, ale nie słabe serce człowieka. To, Ŝe dziś obrona Westerplatte inaczej by wyglądała, nie oznacza, Ŝe bohaterom dziękujemy. Człowiek musi zmagać się o dobre wybory. Świat pełen nowych przedmiotów i gadŜetów, o których nie marzyli futuryści z ubiegłego stulecia, nic nie zmienia pod tym względem. Westerplatte wciąŜ potrzebuje obrońców. Do tych zmagań jest wezwany kaŜdy uczeń Jezusa Chrystusa. Potrzeba tylko młodego ducha: „KaŜdy z was, młodzi przyjaciele…” (Jan Paweł II). Obrona Westerplatte trwa, bo wolność człowieka pozostaje krucha. Na tym świecie nie zaistnieje definitywnie ugruntowanie królestwa dobra. MiraŜ lepszego świata trwającego nieodwołalnie jest fałszywą obietnicą. „Wolność musi wciąŜ być zdobywana dla dobra” (Benedykt XVI). Jeśli istniałyby struktury, które nieodwołalnie ustanowiłyby jakieś określony dobry stan świata, zostałaby zanegowana wolność człowieka, z tego powodu ostatecznie struktur takie nie byłyby dobre. Choć nauka i jej zastosowania techniczne wiele wnoszą w humanizację świata, nie są zbawienne. Narzędzia pozwalają na wiele, ale nie zastępują w zmaganiach o właściwe wybory. Nie zwalniają od mniej lub bardziej bohaterskiego Westerplatte: nie pozwolić by rzeczy przesłaniały osoby, nie traktować ich instrumentalnie, jakby ludzie byli kolejnym gadŜetem. Walka o Westerplatte ma sens, bo jest to walka o to, by wśród współczesnych zabawek i niezmiernie rozwiniętych nauk humanistycznych nie dziczała dusza człowieka. 213 Ona dziczeje, gdy się zapomina, gdzie znajduje się prawdziwe dobro, na czym polega miłość, gdzie jest nasza nadzieja. 15-VII-2012 201. K2 Wysokogórska wspinaczka to ikona wielkiego wezwania. Niestety, juŜ nie ma niepokonanych szczytów, pozostaje kilka ośmiotysięczników niezdobytych zimą. K2 to najwyŜszy z nich. Nietypową swą nazwę zawdzięcza temu, Ŝe gdy w 1856 dokonano jego pomiaru, zgodnie z polityką Indyjskiego Urzędu Mierniczego starano się nazywać szczyty według ich lokalnych nazw. Ten jednakŜe, ze względu na wyjątkowe odosobnienie, nie był widoczny z Ŝadnych zamieszkałych okolic i nie miał miejscowej nazwy. Ostatecznie przejęto jego robocze określenie. K2 to legenda gór. Z powodu wysokiego odsetka śmiertelnych wypadków bywa nazywany Górą Mordercą. Zdarzało się, Ŝe przez wiele lat nikt nie stawał na jego szczycie. Po pierwszych zdobywcach z roku 1954 następni ludzie stanęli na wierzchołku dopiero po 23 latach. Kilka polskich wątków wiąŜą się z tą górą. Wanda Rutkiewicz była pierwszą kobietą, która ją pokonała. Polacy wytyczyli lub dokończyli cztery z dziewięciu dróg wiodących na szczyt. KaŜdy człowiek w dzieciństwie i w wieku dorastania, marzy o heroicznych przygodach. Dojrzewanie polega na ukierunkowaniu tych ambicji na rzeczywiste Ŝyciowe zmagania. Nie kaŜdemu pisane są kosztowne wyprawy, ale kaŜdy człowiek spotyka wezwania o istotnym znaczeniu dla siebie i dla bliskiego otoczenia. Rolą rodziców i wychowawców jest wpojenie tej podstawowej mądrości - nie bujaj w obłokach, weź się do tego, co jest w twoim zasięgu! Pewna matka, aby motywować swe dorastające dzieci, ustanowiła rodzinną nagrodę „zdobywca K2”. W taki to sposób zagrzewała do wysiłku - „Słuchajcie, jest to wasze K2; aby je zdobyć, potrzebne jest K razy dwa, czyli kompetencja i klasa”. Oczywistą sprawą jest, Ŝe wspinaczka wymaga kompetencji: bez nauki nie da się daleko dotrzeć w Ŝyciu. ChociaŜ Ŝyjemy w świecie o mocnej konkurencji, nie zawsze potrafimy od siebie odpowiednio wymagać. Wiele poraŜek jest skutkiem zwykłego lenistwa. Druga cecha to klasa, czyli szacunek dla siebie i dla bliźniego, zachowanie Ŝyciowego fair play. Troski o własny rozwój nie moŜna zabezpieczać kosztem zamknięcia się w egoistycznej skorupie. Zwracanie uwagi na normy dobrego wychowania daje wraŜliwość na innych i na ich potrzeby. 214 Parafrazując Jana Pawła II, moŜna powiedzieć, Ŝe „kaŜdy w Ŝyciu ma swój K2, od którego nie moŜe zdezerterować”. Młodzieńcze ambicje są czymś dobrym,, bo wyzwalają Ŝyciowe siły. Trzeba je tylko ukierunkować na odpowiednie tory, a te odnajdujemy, gdy szczerze szukamy woli BoŜej. 22-VII-2012 202. Syreny XXI wieku Dyktatura liczb to uboczny produkt zwycięstwa nauk ścisłych. Technika wymaga wymierzenia, obliczenia, przewidzenia. Excel w swoich róŜnych mutacjach nieustannie gnębi człowieka: tabele, wykresy, raporty. Kolory i kształty nie zmieniają ich bezbarwności i bezduszności. Pracownicy zostali przeniesieni z taśmy produkcyjnej do klawiaturowej. śmudna mechaniczna praca fizyczna zamieniała się na rutynowe wpisywanie cyferek w odpowiedniej komórce AY325, czyli styk kolumny AY z wierszem 325. Panowaniu cyfr towarzyszy tykający zegar. Czas to pieniądz, a pieniądz to inwestycje, procenty, zyski. Taki świat wymaga dokładności i czuwania nad wieloma sprawami. Nie moŜna stracić kontroli ani na chwilę... a kontrola jest coraz trudniejsza. Wzrastają powiązania, wzajemne relacje, wpływy kolejnych czynników. Trzeba te przyczyny określić, zmierzyć, przewidzieć ryzyko, ubezpieczyć się. Zapanować nad Ŝywiołem, który sami wciąŜ wytwarzamy! Z drugiej strony ten sam świat nieustannie coś oferuje i od nas oczekuje: spójrz tu, posłuchaj tego, konsumuj tamto! Pikselowe błyski, reklamowe fajerwerki. Nie trać tej jedynej okazji! MoŜliwości rozproszenia, zejścia na boczne tory, wejścia w szalenie ciekawe linki czyhają przy kaŜdym kliknięciu i na kaŜde muśnięcie dotykowego ekranu. „Syreny XXI wieku" nieustannie i wszędzie śpiewają. NiemoŜliwe jest dziś zatkać sobie woskiem uszy, aby nie słyszeć ich czarującego głosu lub mieć odwagę Ulissesa i poprosić współtowarzyszy Ŝyciowej Odysei, by przywiązali nas do okrętowego masztu. Taki to pomysł miał bohater Homera, by nie ulec pokusom i szczęśliwie dotrzeć do Itaki. Czas wakacji to okazja, by odzyskać właściwą perspektywę, harmonię i równowagę. Powrócić do początków, które nadają sens. Zastanowić się raz jeszcze, dlaczego Księga Rodzaju juŜ na pierwszych kartkach opisuje odpoczynek Pana Boga i tym samym prawdziwy odpoczynek człowieka - nicnierobienie, by cieszyć się radością Pana Boga. Taka postawa pozwala odkrywać autentyczne piękno i cieszyć się nim. Stałe łącza ze światem liczb zabijają zdolność kontemplowania i radość Ŝycia. Patologiczne przypadki wymagają szokowej terapii Ulissesa. Całkowitego odłączenia od 215 kuszącego śpiewu syren - trzeba pozostawić w domu laptopa, komórkę... Ktoś zmęczony tempem współczesnego świata tak sobie tłumaczył zalecenia Kazania na Górze: „Błogosławieni, którzy nie mają stałych łączy, albowiem tylko oni potrafią odpoczywać". 29-7-2012 203. Budować Poczciwy inŜynier, Polak mieszkający od czasów wojny w Wenezueli, opowiadał ze łzami w oczach o swoim spotkaniu z Janem Pawłem II na amerykańskich ziemiach. Po przedstawieniu się i krótkim opisie losów emigranta papieŜ serdecznie zapytał: „Synu, coś dobrego uczynił dla tych ludzi?". Szybko odpowiedział: „Ojcze Święty, jestem budowlańcem. Ja buduję, ja nie burzę!". Na co otrzymał prostą i pełną treści radę: „Dobrze, bardzo dobrze! Tak trzymać!". Budować, nie burzyć. W ostatnich latach jesteśmy świadkami upartego niszczenia świata opartego na tradycyjnych fundamentach. Rozprzestrzeniają się dziwaczne ideologie, mniej lub bardziej owinięte w naukowy dyskurs, prowadzące radykalną dekonstrukcję zastanego porządku. Nie osądzając intencji konkretnych osób, de facto niszczy się sens i relacje dotychczasowych pojęć. Nie chodzi o jakąś fragmentaryczną przebudowę, o dostosowanie do nowych realiów pewnych aspektów Ŝycia społecznego, ale o zmianę u samych fundamentów. Dekalog i inne zasady wypracowane przez staroŜytne kultury straciły swą aktualność. Pierwsza tablica Dekalogu, tych przykazań bezpośrednio odnoszących się do Boga, zaczyna być wymazywana poprzez stawianie ograniczeń Panu Bogu. śeby był tylko taki, jakim człowiek pozwala Mu być. Nie ma miejsca dla Boga śywego. Religia staje się sprawą prywatnych doznań, których nie naleŜy dzielić z innymi. KaŜda religia zinstytucjonalizowana to niebezpieczny fundamentalizm. Podstawowe pojęcia dobra, zła, grzechu, odkupienia tracą swą treść. Objawiający się Bóg, wkraczający w historię świata, wzywający do nawrócenia jest nie do przyjęcia. Tak sprzeczny jak kwadratowe koło. Co do drugiej tablicy Dekalogu, pozostałych siedmiu przykazań, skutecznie są one poddawane erozji. Trudno mówić o przykazaniu „czcij ojca swego i matkę swoją", gdy monogamiczne małŜeństwo zanika, gdy rodzicielstwo-gubi się w meandrach biologicznych, prawnych, uczuciowych. MoŜna po kolei opisywać podwaŜanie innych przykazań: brak szacunku dla Ŝycia, promocja zgorszenia, kult pieniądza... Dokument Soboru o Kościele w świecie współczesnym sprzed pół wieku zaczynał się słowami „Gaudium et spes (radość i nadzieja) smutek i lęk...". No właśnie, nie wszystko, co 216 opakowane w nowoczesność, napawa radością i nadzieją. Wiele spraw sprawia smutek i lęk: rzesze, które Ŝyją, jakby Boga nie było, jakby grzechu nie było. I w takim świecie wezwani jesteśmy do budowania Królestwa BoŜego. Zawsze budować, nie burzyć! 5-VIII-2012 204. Życiowy test Męczennik nadziei - mówi się o człowieku, który przez całe lata oczekuje awansu i nie moŜe się doczekać zauwaŜenia ze strony przełoŜonych. Zwykle jest to jednostka, którą na początku kariery zaliczano do „młodych wilków". Ta niespełniona nadzieja doprowadziła ją do stanu głębokiej frustracji. Przebiera postawę dystansu wobec tego wszystkiego, co kiedyś ją pasjonowało. Patrzy sceptycznie na pozytywne działania kolegów. Cechuje ją ogólny stan zgorzknienia, a w skrajnych przypadkach - cynizmu. Badania socjologiczne wskazują, Ŝe „męczenników nadziei" moŜna spotkać nie tylko w środowiskach pracy, lecz takŜe w innych strukturach: wśród polityków, działaczy społecznych czy sportowych. Niektórzy odchodzą ze stanowiska „umęczeni nadzieją" i resztę swojej Ŝyciowej energii angaŜują w krytykowanie tego, co kiedyś kochali. Tekst powyŜszy to hasło w opracowaniu, na razie jeszcze nie umieszczone we słownikach frazeologicznych. Niestety, w świecie promującym indywidualizm, podany scenariusz coraz częściej się sprawdza. Taki jest końcowy rezultat rozdętego ego plus nadziei zredukowanej do zawodowego sukcesu. JeŜeli tylko oczekuje się zwycięstwa nad pozostałymi konkurentami, z oczywistych przyczyn moŜe ono naleŜeć do niewielu i na krótki czas. Natomiast prawdziwa nadzieja nie zamęcza. To ona w Ŝyciowej pielgrzymce daje siłę, aby iść dalej aŜ do samego końca - usque ad mortem. Wyzwala od ciasnych oczekiwań, wprowadzając dystans do wszelkich awansów i sukcesów, jest lekarstwem na zawiść i niezdrowe współzawodnictwo. Dla człowieka prawdziwie wierzącego na tym świecie celem nie jest szukanie własnej chwaty, lecz chwaty BoŜej. Teoretycznie jest to łatwe do zaakceptowania. W praktyce weryfikuje to Ŝycie, gdy przychodzi moment zejścia ze sceny i nauczenia się radości z tego, Ŝe ktoś inny błyszczy. Nieunikniona konieczność przekazania następnemu pokoleniu kaŜdej funkcji i zaszczytu jest więc naturalną okazją do oczyszczania intencji. ZbliŜający się kryzys ekonomiczny będzie dla wielu Ŝyciowym testem. Trzeba będzie się nauczyć akceptować sytuacje obiektywnie trudne i upokarzające. Być moŜe akceptować wezwania, aby podejmować zajęcia o mniejszym prestiŜu, i doświadczenia niezrozumienia nawet wśród najbliŜszych: - „jak to moŜliwe, Ŝe nie daje sobie radę w Ŝyciu zawodowym, 217 pomimo ubiegłych sukcesów i wspaniałego CV?". Będzie to weryfikacja, czy szukamy „niewiędnącego wieńca chwały" (1 P 5,4), czy dymu ziemskiego uznania. 12-VIII-2012 205. Klarowny komunikat Reklamowy potop - tak moŜna określić ostatnie pół wieku. Nadprodukcja dóbr konsumpcyjnych i kryzys zbytu zmusiły do poszukania reklamowej perfekcji. Przekonać kaŜdego potencjalnego klienta, aby w rosnącej palecie ofert wybierał nasz produkt. Zdobyć jego serce, aby pokochał naszą markę, był jej zawsze wierny, nie dając się uwieść ofertami konkurencji. W marketingu nie ma miejsca na improwizację. Dawno zniknęła prosta reklama. Potrzeba dalekosięŜnej strategii - mądrej i spójnej. Nawet trwający kilkadziesiąt sekund spot telewizyjny wymaga długiej i Ŝmudnej pracy. Pierwszy etap to sporządzenie kreatywnego brieftu, czyli opisu głównego przekazu i określenia docelowej grupy. Powinien mieć mocny RTB (Reason To Believe), czyli argumenty - emocjonalne lub naukowe - aby odbiorca uwierzył w wartość reklamowanego produktu. Siłą kaŜdej marki jest jej związek z konkretną okazją do konsumpcji. Na przykład producenci piwa walczą o skojarzenie ich produktu z zasłuŜonym relaksem po cięŜkiej pracy-jestem umęczony, naleŜy mi się piwo! Zamawiający dopilnuje, aby produkcja spełniała zamierzenia. Przekaz mógłby się pogubić w artystycznej formie. CóŜ z tego, Ŝe jest arcydziełem i realizator jest z niego dumny, gdy nie ma klarownego komunikatu? W tym celu prowadzi się badania rzeczywistego wpływu spotu na wzrost sprzedaŜy. Niełatwe to badania, dział marketingu lub agencje reklamowe nie są zbyt skłonne do uznania poraŜki, gdy się utopiło fortunę w nieskuteczną kampanię. Wydawane na reklamę na całym świecie miliardy dolarów pokazują przekonanie, Ŝe oglądane obrazy i słuchane historyjki wpływają na zachowania rzesz. Na dobre i na złe, otrzymany komunikat kształtuje wybory kaŜdego człowieka. Niestety, złe przekazy ubrane w przyciągającą formę stają się czymś bardzo szkodliwym, tym bardziej, gdy docierają do wielkiej liczby odbiorców. Jak moŜna twierdzić, Ŝe np. przemysł pornograficzny lub propagowanie narkotyków to sprawa obojętna i nieszkodliwa? Bóg w swej dobroci zechciał, aby Najlepsza Nowina docierała do kaŜdego człowieka poprzez Ŝywych świadków: oni są niczym „Ŝywa reklama". Odbiorcy zwracają uwagę na całokształt przekazu. Musi on być spójny, powinien mieć argumenty budzące zaufanie (RTB). Marka musi dobrze się kojarzyć... Oczywiście zaleŜy to od łaski BoŜej, ale teŜ od 218 zaangaŜowania chrześcijan. Na polu jakości naszego świadectwa nie moŜna pozwalać sobie na fuszerkę. 19-VIII-2012 206. Kultura osobista Punkt widzenia zaleŜy od punktu siedzenia. Na ocenę zachowania konkretnego człowieka wpływa nastawienie wobec niego. Z emocjonalnego dystansu ocenia się surowo. O dziecku dłubiącym w nosie obca osoba powie: „źle wychowany, brudas!”. Dziadek lub babcia: „Nasz maluch wszystkim się interesuje, gdy dorośnie pewno będzie naukowcem!”. Serdeczne spojrzenie wiele usprawiedliwi, szczególnie wobec dzieci. Dla dorosłych nie będzie zawsze takiej taryfy ulgowej. W świecie nauki, sportu lub wysokiej kultury spontaniczność jest dozwolona dopiero po osiągnięciu wysokiego poziomu umiejętności. Poszerzanie horyzontów i zainteresowania wymagają trudu. Czas poświęcony lekturze, odpoczynkowi kształtuje gusty, pasje i motywacje. Sztuka z górnej półki staje się zrozumiała, gdy mamy z nią bliski kontakt. Paradoksalnie tym wysokim wymaganiom towarzyszy zjawisko tolerowania niemalŜe kaŜdego zachowania w sprawach codziennych. Wiele zachowań, kiedyś negatywnie ocenianych, dziś przyjmuje się jako „wychowanie inaczej”. W wielokulturowym świecie rzekomo juŜ nie ma miejsca dla starych norm dobrego wychowania. W imię kreatywności i spontaniczności burzy się tradycyjne reguły. Niech kaŜdy rozwinie maksymalnie swój potencjał i pokaŜe wszystkim, na co go rzeczywiście stać! No właśnie, raporty oglądalności mediów wiele pokazują: czy to moŜliwe, Ŝe teleśmieci mają najwyŜszą oglądalność? Czy ludzie nie mają lepszego pomysłu na odpoczynek niŜ podglądanie nieprzyzwoitych rzeczy? Wulgarność przebrana w szaty nowoczesności wkroczyła na dobre do telewizji, do kina i do reklam. Stała się epidemią XXI wieku. Powiedzmy jasno: wulgarność w markowych ciuchach nowoczesności dalej pozostaje wulgarnością. Szacunek wobec drugiego człowieka jest ponadkulturowy, a zachowania, które zawsze ranią bliźniego, pozostają niezmienne. Czy lekcewaŜenie norm wychowania jest „odwagą bycia sobą”? Niestety, często jest objawem egolatrii, egoizmu rozdmuchanego do granic uwielbiania siebie samego (ego-latria), patologicznego pragnienia zwracania na siebie uwagi za wszelką cenę. Miłość szuka znaków. Wzajemny szacunek wyraŜa się poprzez odpowiedni strój, dobór tematów rozmów, zachowanie ducha radosnej słuŜby w domu, w pracy, miejscach 219 rozrywki i odpoczynku. Kultura osobista umoŜliwi innym oddychanie atmosferą bonus odór Christi (2 Kor 2,15) - miłej woni Chrystusa. Wymaga odwagi kroczenia pod prąd lansowanemu chamstwu. Jest waŜną częścią nowej ewangelizacji i jest w zasięgu kaŜdego chrześcijanina. 26-VIII-2012 207. Nowe rozdanie Wrześniowy dzwonek wzywa do pracy. ChociaŜ nowy rok rozpoczyna się w styczniu, we wrześniu patrzymy dalej. Podejmujemy Ŝmudne długoterminowe zadania. Dochodzą nas juŜ pierwsze powiewy jesieni, krótsze i chłodniejsze dni. W panującej kulturze konsumpcji i ciągłego dogadzania sobie taka perspektywa przytłacza i zniechęca. Nic dziwnego, Ŝe stałą prasową pozycją na ten okres są psychologiczne porady o pourlopowej depresji wynikającej z ponownego narzucenia sobie rygoru. Logiczne, Ŝe powrót do szarej rzeczywistości po dwóch czy trzech tygodniach urlopowania moŜe się okazać przykrym doświadczeniem. Rozgrzewka jest konieczna przed kaŜdym startem. Przedwakacyjny poziom wydajności zawodowej osiągamy dopiero po trzech, czterech dniach od powrotu. Poleca się więc nie iść do pracy prosto z urlopu, wracać z wakacji w piątek lub sobotę. Jeszcze przed urlopem załatwić u przełoŜonych, by w pierwszych dniach pracy nie zlecano nam cięŜkich zadań lub spotkań. Wtedy moŜna zająć się czymś prostym i niewymagającym duŜej koncentracji - porządkowaniem papierów na biurku, przeglądaniem notatnika, sprawdzeniem maili. Zaległości urlopowe naleŜy nadrabiać pomału, bez stresu, ale za to systematycznie. Dać sobie czas na powrót do pracy na normalnych obrotach i zaakceptować takie uczucia, jak lekkie rozleniwienie, gorszy humor, spadek nastroju. Po pracy wypoczywać aktywnie: basen, tenis, squash, rower lub spacer. Zaplanować następny krótki wyjazd juŜ na najbliŜszy czy kolejny weekend. Są to cenne i dość banalne porady, które niestety nie kaŜdy moŜe zastosować, bo nie od niego wszystko zaleŜy. Uczeń Jezusa powinien jednak pamiętać, Ŝe mottem jego Ŝycia nie moŜe być: „unikać szerokim łukiem kaŜdej ofiary". Dla przypomnienia nauki o miłości, w połowie tego miesiąca obchodzimy święto KrzyŜa Świętego. Dopóki Ŝyciowa pielgrzymka trwa i do raju jeszcze daleko, trzeba się wysilać. Zniechęcenie, a moŜe nawet i depresja, mogą wynikać z braku asymilacji tej podstawowej nauki ewangelicznej - mądrości krzyŜa. Nowe rozdanie moŜe przynieść lepsze lub gorsze karty. Jak w prastarym opisie: są okresy tłustych krów, ale i teŜ chudych, sytuacje prosperity i sytuacje kryzysu. We wszystkich tych okolicznościach gromadzimy skarby w niebie. Wieniec 220 zwycięstwa będzie dla tych, którzy walczyli ofiarnie kaŜdego dnia, aŜ do samego końca. Świadomość BoŜego zadania dodaje prawdziwej otuchy. Złudzeniem jest czerpać siły z faktu, Ŝe za jakiś czas będzie kolejny urlop i wtedy sobie odbijemy... 2-IX-2012 208. Oczywiste oczywistości DzierŜak, bijak, gązwa lub gacek - z czym się te słowa kojarzą? Niewielu odpowie prawidłowo. Paradoksalnie, większość z zapytanych zna zwrot: „proste jak budowa cepa". Właśnie to narzędzie tworzą dwa kije, długi zwany dzierŜak i krótki, zwykle dębowy, bijak. Cieńsze końce dzierŜaka i bijaka łączy się wysuszoną skórą z węgorza lub metalowym przegubem nazywanym ósemką, gązwą lub gackiem. Inne pytanie z tego samego zestawu: Dlaczego cep to pogardliwe określenie na człowieka głupiego i tępego? Dziś równieŜ niewielu potrafi prawidłowo korzystać z tego prostego urządzenia. Trzyma się cep za dzierŜak i uderza bijakiem w rozłoŜone zboŜe na klepisku lub innym twardym płaskim podłoŜu. Ale uwaga, trzeba tak machać, aby za kaŜdym razem bijak uderzał całą swoją długością o podłoŜe, na którym zboŜe leŜy. W przeciwnym przypadku pojawiają się mocne siły odbicia na dzierŜaku, boli łokieć i moŜna uszkodzić ziarna. A więc machanie cepem nie jest wcale takie proste! Utraciliśmy zdolność korzystania z pradawnych narzędzi rolniczych, bo nie są one juŜ nam do niczego potrzebne. Proste umiejętności łatwo opanować Ŝyjąc wśród ludzi, którzy je posiadają. Ale moŜna ich nigdy na dobre nie zdobyć. Na przykład coraz częściej moŜna spotkać młodych ludzi, którzy nie radzą sobie z noŜem i widelcem przy posiłkach. Dla ich usprawiedliwienia moŜna dodać, Ŝe pewno w dzieciństwie nikt im nie zwracał na to uwagi lub w ich rodzinach nie było wspólnych posiłków... Panująca ideologia relatywizmu sprowadza wolność do całkowitej dowolności. Rodzice z przekonania lub lęku nie zwracają uwagi swoim pociechom i tym samym - nie przekazują im wielu podstawowych zasad współŜycia, jakimi są m.in. punktualność, dobre maniery, dbałość o porządek, panowanie nad nastrojami itd. Z czasem, gdy dzieci dorosną, będą zmuszone do nadrobienia braków, uczestnicząc w kosztownych kursach savoir-vivre'u, team-buildingu, wyrabiania charakteru. Internet i jego wszelkie mutacje - portale społecznościowe, twittery itp. - nie przekaŜą podstawowych zasady delikatności i szacunku wobec bliźniego. Po niespełna kilkunastu latach istnienia sieci juŜ moŜna wysunąć tę tezę. Ekran, co najwyŜej, stworzy sprawnego uŜytkownika - konsumenta. Tylko człowiek, który prawdziwie kocha, wychowa drugiego 221 człowieka na człowieka. Zwracajmy więc uwagę innym na ich zachowanie i przyjmujmy ich uwagi. Przekazujmy te' oczywiste oczywistości, inaczej grozi nam zalew „pokolenia cepów”. Idziemy, 9-9-2012 209. Otwartość rozumu Mój skalpel nigdy nie natknął się na duszę". „Byłem w kosmosie i nie widziałem Pana Boga". Od ponad wieku, podobne teksty funkcjonują jako krytyka wiary. Dziś te same argumenty, w wersji szyderczo-rozrywkowej, pojawiają się na ustach lansowanych celebrytow. Rzekomo nauka juŜ dawno ukazała fikcję istnienia Pana Boga, nieśmiertelności duszy, godności nienarodzonego lub upośledzonego człowieka. Warto prowadzić kampanię uświadamiania ograniczeń nauk ścisłych: one nie posiadają monopolu na obiektywność. MoŜna mówić o kilku poziomach tejŜe obiektywności. Pierwszy poziom to ten najbardziej oczywisty, wynikający z prostego doświadczenia. Nim pojawi się wiedza o geografii, wiemy, czym jest góra, jezioro lub pogoda. De facto cała nasza wiedza o rzeczywistości jest oparta na zwykłym doświadczeniu. Nawet nauki najbardziej abstrakcyjne muszą korzystać z prostych porównań, dostosowanych do tego podstawowego poznania świata. Następny stopień poznawania rzeczywistości to ten właściwy naukom ścisłym. W wielkiej mierze jest to obiektywność skonstruowana. Badacz nie jest juŜ wobec świata słuchającym uczniem, lecz przybiera postawę odpytującego nauczyciela. Prowadzi to do selektywnego poznawania. Obrany punkt widzenia i metodologia zawęŜają umysł. JeŜeli będę badał ryby Ŝyjące w jeziorze Śniardwy, korzystając z sieci mającej oczka na kilka centymetrów, nie będę w stanie złapać mniejszych rybek. Oczywiście to nie pozwoli mi na twierdzenie, Ŝe takich rybek w jeziorze w ogóle nie ma. Tylko mogę stwierdzić, Ŝe obrana metoda badawcza nie pozwala mi na ten temat się wypowiadać. Trzeci poziom obiektywności nie jest ani „zastany", ani „skonstruowany", jest to „obiektywność poszukiwana". Usiłuje odkryć sens całościowy dla poznawanej rzeczywistości, szczególnie dotyczy człowieka i jego przeznaczenia. Wnika do tajników, przekracza to, co natychmiastowe, dociera do samego sedna. To poznanie nie podlega weryfikacji technicznej, co nie oznacza, Ŝe opracowane pojęcia są fikcyjne. Prawda nie równa się weryfikacji. Jest wiele pojęć całkiem realnych, jak dobro, dusza lub Bóg, na które nie ma pomiarowych narzędzi. Otwartość rozumu ludzkiego polega na współpracy wszystkich poziomów poznawania. Do nich dochodzi wiara jako światło darowane od Pana Boga. Harmonizuje ona 222 z pozostałymi sposobami docierania do prawdy. Trzeba więc globalizować wiedzę i mieć odwagę mądrości - sapere audere. 16-IX-2012 210. Nieolimpijska dyscyplina Zakończenie letnich igrzysk olimpijskich otwiera dyskusję dotyczącą dołączenia lub usunięcia dyscyplin sportowych przy następnej edycji. Na razie uczestnicy olimpiady w Rio de Janeiro w roku 2016 będą rywalizować w 28 dyscyplinach. Do programu mają powrócić rugby - w wersji siedmioosobowej - i golf. Nie znajdą się natomiast dyscypliny takie jak karate, squash i sporty wrotkarskie, które ubiegały się o włączenie w poczet sportów olimpijskich, oraz baseball i softball, które z programu usunięto po igrzyskach w Pekinie. Kitesurfing dołączy do konkurencji Ŝeglarskich, zastępując windsurfing. Te dyscypliny róŜnią się tym, Ŝe zamiast klasycznego Ŝagla uŜywana jest odmiana latawca. KaŜda dyscyplina stara się o włączenie w tę światową elitę. Są jednak takie, które nigdy nie zostaną dopuszczone do tego ścisłego grona. A szkoda! Na przykład rozwoŜenie dzieci do szkoły jest dla rodziny wielodzietnej niemałym wyzwaniem i z pewnością niejeden przebojowy singiel odpadłby przed startem. RównieŜ pójście na zakupy i powrót do mieszkania na czwartym piętrze bez windy dla matki z dwójką lub trójką maluchów jest nie lada wyzwaniem. I niestety nikt nie myśli o zawieszaniu jej medali i promocji w kolorowej prasie. Nieolimpijska dyscyplina posiadania licznych dzieci nie ma równieŜ sponsorów. Wręcz przeciwnie, wydaje się, Ŝe rodzice pragnący podjąć takie wyzwania muszą dodatkowo płacić za „fanaberię" rodzenia dla społeczeństwa. Z powodu tych i innych trudności, Polska, katolicki kraj i - moŜna powiedzieć - wychowanek bł. Jana Pawła II, jest w światowym ogonie dzietności. Na wiele tych spraw zwykły obywatel niestety nie ma większego wpływu. KaŜdy jednak moŜe być zagorzałym kibicem rodzin z małymi dziećmi. Na pierwszym miejscu starsze pokolenie. Broń BoŜe, nie naleŜy zniechęcać młodych rodziców, sprzedając im przeróŜne czarne scenariusze, gdy mówią o kolejnym dziecku. PowaŜne badania socjologiczne wskazują na negatywny wpływ pokolenia 50+ w promowaniu dzietności. Być moŜe niektóre demobilizujące postawy teściów lub rodziców wynikają z własnej frustracji, bo im samym zabrakło hojności w odpowiednim czasie... W oczach BoŜych moŜna nadrobić hojnie przeznaczając czas, spokój (i pieniądze!) na rzecz wnuków. KsięŜa równieŜ mogą mocno kibicować, odmieniając na wszystkie moŜliwe przypadki słowa Jezusa: „pozwólcie dzieciom przyjść do Mnie i nie zabraniajcie im". Przy kaŜdej okazji 223 chwalić rodziców decydujących się na kolejne dziecko, mobilizować wspólnotę do solidarności z nimi. Bez dzieci nowa ewangelizacja staje się pustym hasłem. 23-IX-12 211. No Life Normalne zachowanie? - takie pytanie stało się dziś tabu. Oderwanie wolności od prawdy doprowadziło do całkowitej erozji pojęcia normalności. Ideologiczne mody wciąŜ zmuszają lekarzy psychiatrów do skracania listy patologicznych zachowań. Od ponad wieku etyka, nauka o dobrym zachowaniu, skupiła się wyłącznie na aspektach społecznych. Tą drogą doszliśmy do tego, Ŝe nie da się juŜ ocenić osobistych wyborów. KaŜde zachowanie, które nie rani innych, jest równowartościowe. Pomimo całej tej retoryki osobiste wybory wpływają na zachowanie społeczne. Dziwactwa, chociaŜ ukryte, są zawsze toksyczne. MłodzieŜowy język określa jako „nolife'a" osobę dobrowolnie izolującą się od reszty społeczeństwa. Rezygnacja z Ŝycia - ang. no life - by poświęcić się jednej jedynej czynności. ChociaŜ takie przypadki zawsze się zdarzały, ostatnio cyfrowy świat umoŜliwił całkowite porzucenie realnego świata na rzecz wirtualnego. Atrakcyjność gier komputerowych namnoŜyła zawodowych graczy zdolnych do spędzenia długich okresów bez Ŝycia społecznego. Wakacje są idealnym polem dla takich ekscesów. Gdy rówieśnicy spędzają wspólnie czas, „noliferzy" zamykają się w swoich norach, ograniczają spanie i jedzenie, by rozwijać swoją bezuŜyteczną pasję. Takie jednostki da się poznać po wyglądzie zewnętrznym: bladość, przygarbienie, ponurość... „Nolife'y", jak sama nazwa wskazuje, są bez Ŝycia - chodzącymi trupami. Kiedyś zdrowe środowisko pomagało wyrastać z młodzieńczych oryginalności. Niestety, gdy zabraknie odniesienia do obiektywnej normy lub gdy ona buduje się wyłącznie na podstawie zachowania większości, lub ulotnej mody arbitralnie wykreowanej, z biegiem lat dziwactwa co najwyŜej mogą się zamienić na inne. W takim kontekście kulturowym zanika równieŜ pojęcie ludzkiej dojrzałości. Człowiek zmuszony jest do skupienia się na kolejnych wyborach tak samo arbitralnych jak te młodzieńcze. śycie traci ciągłość i spójność. Mówiąc językiem współczesnym, wciąŜ trzeba naginać rzeczywistość, by wypełniać pustkę własnej duszy. Pismo Święte uczy, Ŝe normą dla człowieka i pełnią Ŝycia jest Pan Bóg. Stąd pierwsza i podstawowa zasada: kochać Pana Boga ponad wszystko. Szukać Go z całych sił. Ściśle połączona z tym przykazaniem jest miłość do bliźniego. Te dwa przykazania stanowią 224 postawę normalności i równowagi. Bez Pana Boga, bez Jego łaski człowiek marnieje. Jego Ŝycie staje się Ŝyciem bez Ŝycia. 212. Trwała efektywność Uskrzydlone jednostki kreują sukces zespołu. Bez wypalenia funkcjonują na wysokich obrotach. Stan oŜywienia i chęci uczenia się to dwa skrzydła trwałej efektywności. Emocjonalny stan podniecenia wyzwala entuzjazm. Wynika z przekonania, Ŝe to co się na co dzień robi ma wielkie znaczenie. Drugim skrzydłem jest rozwój wynikający z przyswajania wiedzy i umiejętności. Nauka uruchamia pozytywną spiralę: ludzie, którzy wykształcili w sobie nowe wartości wierzą, Ŝe są w stanie dalej się rozwijać. Te dwa skrzydła wzajemnie się uzupełniają. Potrzebują się nawzajem, jeden bez drugiego moŜe nawet wpłynąć negatywnie na wynik zespołu. MenadŜerowie głowią się, szczególnie w czasach kryzysu, jak uzyskiwać taki trwały uskrzydlenie pośród pracowników. Dla poprawy zaangaŜowanie personelu wypracowano cztery kroki. 1. UmoŜliwienie członkom zespołu samodzielnego podejmowania decyzji. 2. Dzielenie się informacjami. 3. Minimalizowanie nieuprzejmości. 4. Przekazywanie opinii zwrotnych na temat osiąganych wyników. Mechanizmy te w pewnym stopniu się zazębiają. KaŜdy oddzielnie pozwala na wzrost zaangaŜowania, ale tylko wszystkie razem tworzą kulturę uskrzydlenia. Inicjatywy apostolskie, charytatywne lub wychowawcze prowadzone przez Kościół róŜnią się od zwykłej firmy tym, Ŝe mają nadprzyrodzony wymiar. Dlatego ostatecznym miernikiem ich efektywności jest stopień świętości osiągniętych nie tylko przez tych, do których są ukierunkowane, ale równieŜ rozwój duchowy tych, którzy się w nich udzielają. Niemniej jednak, doświadczenie kaŜdej zdrowej ludzkiej organizacji moŜna zastosować do inicjatyw Kościoła, szczególnie do tych prowadzonych przez osoby świeckie. Wyliczone mechanizmy uskrzydlania personelu mają posmak jak najbardziej ewangeliczny. Samodzielne podejmowanie decyzji zawsze towarzyszyło chrześcijańskim inicjatywom. Nauka o wolności, odpowiedzialności i osobistej zasłudze temu sprzyja. Stała formacja we wszystkich aspektach pomaga w obiegu informacji, równieŜ atmosfera wzajemnego zaufania ułatwia zwrotną informację. Miłość, przebaczenie i duch słuŜby minimalizują nieuprzejmości. 225 Słowem wszystkie te menadŜerskie chwyty moŜna spokojnie stosować. Nowa ewangelizacja wymaga odnowionego entuzjazmu. Rolą Pasterzy i osób im pomagającym na kierowniczych stanowiskach to uskrzydlanie wiernych. Przykład sprawnych organizacji XXI wieku moŜe być materią rachunku sumienia i poprawy. 213. Funkcja zoom Wiedza stała się bardziej dostępna. Twardym danym towarzyszą róŜne punkty widzenia i mniej lub bardziej arbitralne opinie. Pozwala to zauwaŜyć złoŜoność danej kwestii i uniknąć stereotypowego podejścia. Wielość i rozbieŜność zdobytej wiedzy mogą teŜ stać się przeszkodami na drodze poznania rzeczywistości. Rzetelne poznanie nie jest ani wypadkową, ani średnią zebranych informacji. Jak zbilansować i wywaŜyć róŜne podejścia? Jak nie popaść w sceptycyzm i nie zniechęcić się w dalszym poszukiwaniu w obliczu takiego zróŜnicowania? Na kaŜdą sprawę moŜna patrzeć bardziej ogólnie lub z bliska. Stosując analogię cyfrówek, przycisk zoom umoŜliwia zobaczyć ten sam obraz z róŜnych perspektyw. PrzybliŜona perspektywa odkrywa szczegóły, ale odcina szanse zrozumienia całości. Oddalona perspektywa pozwala na pełny obraz, ale z ryzykiem przeoczenia subtelności i niuansów. Niektórzy wolą na wszystko patrzeć z bliska, inni zaś - z daleka. Obie te perspektywy - z poziomu Ŝaby i z lotu ptaka - mają swoje zalety i wady. Analogię funkcji zoom moŜna równieŜ stosować, aby opisywać strategię zarządzania. Przy zbliŜeniu wszystkie szanse wydają się duŜe i kuszące, choć brak szerokiego kontekstu. Spojrzenie z dystansu jest istotne przy podejmowaniu decyzji z uwzględnieniem szerszego kontekstu. Poszczególne wydarzenia postrzega się jako elementy całej sekwencji wydarzeń, nie jako jednostkowe incydenty, nie patrzy się teŜ na nie przez pryzmat swoich interesów osobistych. Ludzie umiejący obserwować świat z tej perspektywy umieszczają decyzje w odpowiednim kontekście i odwołują się do zasad. Intelektualna pokora pozwala zachować szacunek dla świata. Odkrycie bogactwa rzeczywistości, odczytywanie szczegółów w szerszym kontekście, świadomość złoŜoności i dynamiczności zdobytego obrazu prowadzi do tej Ŝyciowej mądrości. Wielkość człowieka i jego osiągnięć wymaga rozwoju takiej postawy. Upojenie sukcesami prowadzi do pychy, jest niczym zacięcie się funkcji zoomu, zawęŜenie całego świata do własnego punktu widzenia i do własnych proporcji. Oznacza utratę zdolności akomodacji. Dzięki pokorze intelektu człowiek zachowuje otwartość na Tego, którego nie da się ogarnąć i który stworzył ten fascynujący świat. Paradoksalnie relatywizm, w swojej rezygnacji z wszelkich odniesień do Boga i do ostatecznej prawdy, prowadzi do zawęŜenia 226 spojrzenia. Zacina się funkcja zoom i człowiek staje się podatny na zauroczenie modnymi ideologiami. 14-X-2012 214. Skoki wzwyż Sobór Watykański II postawił sobie cel duszpasterski: odpowiedź na pytanie, jak głosić Ewangelię we współczesnym świecie. Przełom tysiącleci okazał się przełomem cywilizacyjnym: oznaczają go mobilność i przemieszanie kultur, niebywały rozwój nauk i techniki, zmiana paradygmatów ekonomicznych... Odpowiedzią na te wyzwania ma być „nowa ewangelizacja". Ale jak zrobić, by nie stała się pustym, klerykalnym sloganem? Jakie zmiany wprowadzić, by moŜna było mówić o nowości, a jakie granice zachować dla wierności Ewangelii? W sporcie moŜna znaleźć analogię radykalnych zmian w ciągłości. Zerwanie ciągłości oznaczałoby porzucenie konkretnej dyscypliny. Na przykład w skoku wzwyŜ długo dominował „styl noŜycowy”. Przypominało to skok w biegu z przeszkodami. Wszyscy stosowali technikę noŜycową, toteŜ wygrana oznaczała wierność metodzie. Miała ona powaŜne ograniczenia, gdyŜ środek cięŜkości skoczka musiał być umieszczony znacznie powyŜej poprzeczki. Okazało się, Ŝe dla przełamania rekordów trzeba było stworzyć coś nowego. Najpierw wymyślono „technikę obrotową”: skoczkowie odbijali się i lądowali na tej samej stopie oraz tyłem do poprzeczki. Następnie odkryli styl przyrzutowy - skoczkowie odbijali się z jednej stopy i lądowali na drugiej przodem do poprzeczki. Wreszcie na olimpiadzie w 1968 r. Dick Fosbury stworzył zaskakujący „flop Fosbury'ego", który wymaga obrotu o 180 stopni i wylądowania na głowie. By odnieść sukces, Fosbury musiał zapomnieć o wszystkim, czego nauczono go o prędkości, kącie podejścia i technice. KaŜdy nowy styl przekształcał branŜę skoków wzwyŜ. Innowatorzy musieli wypracować nowe nawyki. Ci, którzy kurczowo trzymali się dotychczasowych praktyk, tracili konkurencyjność. Nowość nie oznacza więcej tego samego, lecz radykalną zmianę dającą inną jakość. W przypadku ewangelizacji, nowej jakości moŜna szukać w poprawie więzi z Chrystusem. Dla zjednoczenia z nim mamy zawsze te samy środki: Ewangelię, sakramenty i KrzyŜ. MoŜna z nich korzystać w odnowiony sposób. Nowość moŜe być teŜ w metodach. Trzeba wypracować odpowiednie duszpasterskie „know-how" na wysoką poprzeczkę, jaką dziś stawia nam świat. 227 Dla prawdziwego odnowienia jakości w tych dwóch aspektach - więzi z Chrystusem i metodach - potrzeba mocnego zaangaŜowania. Bez ofiarnego nastawienia, ze zblazowanym podejściem, świat nie będzie chciał nas słuchać. Mocna wola walki jest warunkiem, aby sportowy potencjał przekuć w czyny i pokonywać niepokonane bariery. 21-X-2012 215. Sieć czy pajęczyna? Internet osiągnął pełnoletność. Przyszedł na świat dwadzieścia lat temu i błyskawicznie się rozwinął. Nadal zachowuje młodzieńcze cechy, rozszerzając wciąŜ swe moŜliwości. Obiecuje dać wszystko, czego tylko dusza zapragnie: najnowszy film, którego jeszcze nie ma w kinach, dostęp do najwspanialszych kolekcji, bieŜącą informację na dowolny temat, muzykę ulubionych zespołów... Nie sposób tego wyliczyć, istne cudo! No właśnie, ale czy producenci i wykonawcy wyrazili zgodę na udostępnienie ich prac? Czy opinie tam wyraŜane są sprawiedliwe? Czy nie dokonuje się tam manipulacja i celowe wprowadzanie w błąd? Czy sieć nie udostępnia kaŜdemu, w kaŜdej chwili wiele śmieci i paskudztwa? Czy nie jest, jak to ktoś brutalnie wyraził, „darmowym całodobowym burdelem bez ograniczeń wiekowych”? „Ale taki jest ten świat” - odpowiadają obrońcy status quo. „Internet jest jak ulica, jest tam wszystko, jak w Ŝyciu - i dobre, i złe rzeczy”. Tak, ale jest to ulica bez prawa i porządku. W wielu rzeczach przypomina słowa św. Pawła: „W tym, co złe - pomysłowi” (Rz 1,30). Na razie nie zanosi się na koniec dyskusji dotyczącej regulacji w sieci. Debacie zazwyczaj towarzyszy podniesiona temperatura emocjonalna. Szczególnie intensywna ze strony tych, którzy nie zgadzają się na wprowadzenie jakichkolwiek prawnych ograniczeń. Mocne ich reakcje skłaniają do podejrzeń, Ŝe stali się takimi „wielbicielami sieci”, którzy nie mogą zgodzić się na najmniejszy nawet cień na obiekcie swego kultu. A moŜe to cecha zwykłego uzaleŜnienia: nieokiełzana ciekawość, zmysłowość, lenistwo... W środowiskach kościelnych często słychać argument, Ŝe połączenie internetowe to współczesna sieć rybacka. Niezmierne pole apostolskie, gdzie uczniowie Jezusa są wezwani do wypłynięcia na głębię. Nie ma wątpliwości co do szansy dostępu do religijnych treści i docierania z nimi do niezmiernej rzeszy dusz. Jednak te moŜliwości same z siebie nie „uświęcają” sieci w całości. Niestety, sieć dla wielu stała się pajęczyną, gdzie zatracili swą wolność dzieci BoŜych. Przy korzystaniu z sieci stają się aktualne porady z listu do Efezjan. „Błądźcie mocni w Panu - siłą Jego potęgi. Obleczcie pełną zbroję BoŜą, byście mogli się ostać wobec 228 podstępnych zakusów diabła. W kaŜdym połoŜeniu bierzcie wiarę jako tarczę, dzięki której zdołacie zgasić wszystkie rozŜarzone pociski Złego. Weźcie teŜ hełm zbawienia i miecz Ducha. Przy kaŜdej sposobności módlcie się w Duchu!”. 28-X-2012 216. Zeświecczenie Technologia podkręciła Ŝyciowe tempo. NamnoŜyła się oferta świecidełek, eventów, newsów. IleŜ to jest ciekawych spraw, których współczesny człowiek nie powinien przeoczyć! Niestety, nie sposób wszystkiego ogarnąć: kaŜdy wybór to rezygnacja z wielu innych. Poszukiwane doświadczenia moŜna tylko rozłoŜyć w czasie. A to wymaga ciągłych zmian i niesie niebezpieczeństwo utraty toŜsamości. Wszystko moŜe stać się tymczasowe: wartości, rodzina, religia. MoŜna utracić egzystencjalny grunt i przemienić Ŝyciową pielgrzymkę w bezsensowne krzątanie. Ten zabiegany tryb Ŝycia doprowadził wielu do religijnej obojętności. Wymazał świadomość podstawowych prawd z pierwszych stron Pisma Świętego: człowiek obrazem Boga, tęskniący za utraconym Rajem, potrzebujący odkupienia. JeŜeli nie ma ostatecznego celu w Bogu, równieŜ nie moŜna oceniać poszczególnych zachowań, nie ma grzechu ani nawrócenia. Potrzeba zbawienia staje się czymś niezrozumiałym, jeŜeli juŜ to szuka się go w przemijających sprawach. Kościół ma zadanie głosić Ewangelię, teraz - w takim kontekście kulturowym. W historii przyjęciu wiary zawsze towarzyszyło nawrócenie, rozpoczęcie „nowego Ŝycia". Poznanie dobroci Boga i zrozumienie marności doczesności, gdy ona oddala od Boga. Radykalność chrześcijaństwa nie oznacza zobojętnienia wobec świata, lecz przyjęcie go jako zadanie: pojednanie go z Bogiem. Wszelkie zdobycze ludzkie mają pozytywny sens, tylko jeŜeli wpisują się w porządek odkupienia. W Chrystusie Odkupicielu człowiek odkrywa równieŜ wartość świata. Uczy się kochać świat - tak jak Bóg go kocha - i realizować tę miłość poprzez swe pozytywne działanie. Dystans do świata wynikający z przyjęcia eschatologii chrześcijańskiej nie jest odmianą nihilizmu, lecz przekonaniem, Ŝe świat w obecnym kształcie potrzebuje naprawy. Wiara niesie ze sobą sprzeciw wobec zepsucia. Prowadzi ona do angaŜowania się w rewolucję, głębszą i radykalniejszą od świeckich rewolucji. Do takiej wzywał Piotr w dniu Pięćdziesiątnicy: „Nawróćcie się i niech kaŜdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego". I dodawał: „Ratujcie się spośród tego przewrotnego pokolenia!”. 229 Duch Święty przekona świat o grzechu niewiary w Chrystusa. My równieŜ potrzebujemy tego przekonania, aby rzeczy tego świata były w naleŜącym do nich miejscu: one nie mają zbawiennej mocy. Bez tego nawrócenia Rok Wiary pozostanie tylko pięknym hasłem. 4-XI-2012 217. Interdyscyplinarność Nadzieja i optymizm oraz obawy i cierpienia od początku towarzyszą ewangelizacyjnej misji Kościoła. Pierwsze pokolenie chrześcijan nie mogło uniknąć zderzenia z dekadencką atmosferą panującą w rzymskim imperium. Mocna wiara popychała ich do odwaŜnego składania świadectwa Ŝycia. Stopniowo udało się uzdrowić ówczesny klimat społeczny. Optymizm i ufność w moc Ewangelii nie oznacza lekcewaŜenia obiektywnych trudności, jakie dziś spotyka człowiek pragnący Ŝyć wiarą. W ostatnich dziesięcioleciach doświadczamy zalewu erotyzmu, a czasami nawet promocji rozwiązłości. Wśród powaŜnych szkód, jakie powoduje ta sytuacja, rzuca się w oczy wzrost rozpadów związków małŜeńskich i narastające trudności, Ŝeby młodzi ludzie byli w stanie usłyszeć BoŜe wezwanie do całkowitego oddania w celibacie apostolskim. Z tej przyczyny pilne stają się wszelkie inicjatywy „ekologii dla ducha", potrzebne do tego, by oczyścić społeczeństwo z moralnego zaśmiecenia. Punktem wyjścia do tego zadania „oczyszczania klimatu społecznego" (KKK 2525) jest delikatność w osobistym praktykowaniu cnoty czystości. Jest ona pozytywną i radosną cechą, dającą skrzydła dla prawdziwej miłości. Miłością przecieŜ Ŝyje się zarówno w powołaniu małŜeńskim, jak i w celibacie dla Królestwa BoŜego! Osobisty przykład ma niezmierny wpływ na otoczenie, niczym ewangeliczna sól, chroniąca od zepsucia. Jednak dzisiejsza sytuacja wymaga o wiele więcej niŜ działania we własnym środowisku. W złoŜonym i mocno zatomizowanym świecie, w jakim przyszło nam Ŝyć, okazuje się konieczny skoordynowany wysiłek i interdyscyplinarna praca dla uzdrowienia obyczajów. Potrzeba wypracowania nowych wzorców kulturowych, nowego prawa, nowej wraŜliwości na ten waŜny aspekt Ŝycia człowieka, jakim jest porządek moralny. Potrzebna jest nowość spojrzenia, która uwzględniałaby róŜne aspekty i niuanse wynikające z rozwoju nauk humanistycznych i przemieszania się tradycji kulturowych. Interdyscyplinarność zadania to nie tylko zbiór róŜnorakich analiz i argumentów, lecz takŜe spójnie przygotowany projekt pokazujący prawdę i piękno doktryny moralnej Kościoła. 230 Ten ambitny plan wymaga wytrwałej mobilizacji na wielu polach. Potrzeba socjologów, psychologów, prawników, historyków, pedagogów myślących po katolicku i gotowych podjąć wielkie wyzwanie, jakim jest obrona godności człowieka i jego duchowego wymiaru. Oczywiście lista wymienionych zawodów jest otwarta na wiele innych humanistycznych specjalizacji. Zadanie jest tak rozległe, Ŝe wymaga wielu tęgich umysłów i duŜo serca do wytrwałej pracy. 11-XI-2012 218. Fair play Dwie cechy charakteryzują solidnego człowieka. Na zewnątrz - pełne oddanie obowiązkom. Wewnątrz - wymagająca prawość sumienia. Najbardziej widoczną jego cechą jest jego mocne poczucie obowiązku. Przejawia to się w solidnej pracy i realnym oddaniu innym. Wobec siebie samego człowiek solidny jest surowy, ale w sposób naturalny, bez patosu. Nie Ŝąda dla siebie wiele, nie biega od razu po wypłatę za poniesione ofiary. Osoba taka wykształciła w sobie poczucie sprawiedliwości. Objawia się to w mocnej skłonności do spełniania tego, co zostało ustalone - szanuje reguły gry. Przyjmuje osobistą odpowiedzialność za wszystko, co zrobił lub w czym - w jakimś stopniu - uczestniczył. Przyznaje się do własnych błędów oraz jest gotowy dźwignąć ich konsekwencje. W jego Ŝyciu „słowo to słowo". Jeśli dał słowo, to oddał samego siebie. Ta autentyczność przejawia się w jego postawie: pokazuje się takim, jakim jest. Odczuwa wstręt do wszelkiego krętactwa, fałszywości i pozorów. Nawet się dziwi, gdy dostrzega u innych udawanie, przewrotności lub kłamstwa, co przez wielu jest odczytywane jako naiwność. Do tych pozytywnych cech dochodzi solidarność ze wspólnotą, do której naleŜy. Ma mocne poczucie równości, dzięki któremu trafnie ocenia część zadań społecznych, które na niego wypadają. Czuje się niewygodnie, dopóki nie spełni cięŜących na nim zobowiązań. Jest wdzięczny i skłonny do wyrównania otrzymanych przysług. Nie lubi wykorzystywać przewagi, jeŜeli taka zaistnieje. Nie dąŜy do stawania ponad innymi i zwracania na siebie uwagi. Czuje się zobowiązany do wyciągania innych z tarapatów, słowem: daje z siebie to, co najlepsze! Co ciekawe, wydaje się, Ŝe taka osoba nie widzi moŜliwości zachowania się w inny sposób. To silne poczucie obowiązku jest często zainspirowane głęboką religijnością. A nawet gdy tak nie jest, ewangeliczne przykazanie miłości jest mu bardzo bliskie. Chrześcijański styl miłosierdzia napotyka na szczególnie dobrą glebę w jego osobowości. Najlepsze w tym wszystkim jest to, Ŝe w realnym świecie takie solidne osoby istnieją. Grzebiąc w pamięci, spotykamy wiele szlachetnych osób, które wspominamy po prostu jako 231 „uczciwych ludzi". Trudne czasy sprzyjają wykuwaniu się takich ludzi, podczas gdy w epoce prosperity róŜnie bywa... Wynika to stąd, Ŝe wykształcenie takiej solidności Ŝycia wymaga ofiary i wewnętrznej prawości. Takie osoby zasługują na niebieską nagrodę fair play, którą na pewno dostaną, jeŜeli wytrwają aŜ do mety. 219. Nowa apologetyka Czy wiara jeszcze ma sens w świecie, w którym nauka i technika otwarty horyzonty, które do niedawna były jeszcze nie do pomyślenia? - pytał Benedykt XVI podczas niedawnej katechezy z okazji Roku Wiary. Bynajmniej nie jest to pytanie czysto retoryczne, gdy się ma na uwadze skalę wynikających z rozwoju nauki i techniki zmian w sposobie patrzenia na świat i organizowania codziennego Ŝycia. Dla wielu odpowiedź na pytanie Ojca Świętego jest jednoznacznie negatywna: wiara jest przeŜytkiem! Takie rozpowszechnione odejście od wiary wynika, przynajmniej częściowo, z faktu, Ŝe stereotypy scjentyzmu wciąŜ mają się dobrze. W swej pierwotnej wersji scjentyzm przedstawiał naukę jako religię, a uczonych jako kapłanów. Nowoczesność to dla wielu sprawność w korzystaniu z narzędzi technicznych plus zawierzenie tym naukom humanistycznym, które wykluczają wymiar duchowy. Człowiek teŜ musi podlegać racjonalnemu umysłowi, nie ma natury danej od Stwórcy, ale sam się tworzy. Religijność w tradycyjnym sensie jest kapitulacją takiego rozumu, wycofaniem się intelektualnym. NaleŜy więc do przeszłości, wynika z lęków i kurczowego trzymania się starych przesądów. Wiele jest dobrych stron świata stworzonego przez rozum techniczny. Ale ten dorobek naleŜy do wszystkich, nie jest własnością umysłu zamkniętego na wiarę. Mało tego, warto dziś pokazywać, jak zamknięcie na Tajemnicę prowadzi do powstawania obszarów pustynnych, gdzie nie da się Ŝyć. Idee postępu i dobrobytu wykluczające Boga szybko ukazują swoje ciemne strony. Świat oparty wyłącznie na logice technicznej, czyli funkcjonalnej i pragmatycznej, nie podąŜa ku zbudowaniu bardziej braterskiej i pokojowej wspólnoty. Pomimo wielkości odkryć nauki i pomimo sukcesów techniki nie wydaje się, Ŝe człowiek dzisiaj byłby naprawdę bardziej ludzki. Trwają nadal rozliczne formy manipulacji, przemocy, niesprawiedliwości... Mało tego, technika daje nowe narzędzia, które skuteczniej mogą niszczyć człowieka. Tradycyjna apologetyka broniła sensowności wiary wobec błędów doktrynalnych, szczególnie tych wynikających z ateistycznych ideologii. Upadek tych doktryn doprowadził do obojętności. Postęp pojmuje się wyłącznie jako mnoŜenie narzędzi lub zabawek, rezygnuje 232 się z dalszych pytań. Ale właśnie tu jest przestrzeń dla wiary. Wiara to nie religioznawstwo, ale zbawienne doświadczenie spotkania z Bogiem otwierające na prawdziwe Ŝycie. 25-XI-2012 220. Parki i ogrody Koniec jesiennego festiwalu kolorów. Codziennie, przez kilka miesięcy, roślinność stroiła się w najróŜniejsze barwy. Dodatkowe zmiany wprowadzała pogoda i pory dnia o róŜnym świetle. KaŜda otwarta przestrzeń ukazywała swe estetyczne bogactwo. Trudno było uwierzyć, Ŝe miejsca dobrze nam znane z powszedniej krzątaniny zawierają w sobie aŜ taki potencjał piękna. Techniczny postęp ostatnich lat umoŜliwia odpowiedzialnym za zieleń realizowanie najśmielszych pomysłów. Rzadkie gatunki stały się dostępne niemal dla kaŜdego. RównieŜ wiedza się spopularyzowała: jak dobrać kolorystycznie gatunki? Jakie wzory warto naśladować? Dziś, przy stosunkowo niskich budŜetach, moŜna zatrudnić prawdziwych fachowców, aby zakładali domowe ogrody. Niebagatelne są równieŜ zmiany w ogrodniczym sprzęcie. Zbieranie liści, na przykład, to juŜ nie katorga sprzed lat. Dmuchacze z przemyślną śrubą i obiegiem liści, które nie tylko wciągają, ale mielą i gromadzą. Specyficzny sprzęt, aby utylizować odcięte gałęzie. Praca w ogrodzie stała się samą przyjemnością, a ogrodnicy często wyglądają jak pracownicy jakiegoś kosmicznego laboratorium. Per saldo, dwudziesty pierwszy wiek przyniósł wielkie zmiany w jakości otwartej przestrzeni. Trzeba teŜ zwrócić uwagę na zmiany in plus, w tym co dotyczy zarówno układania alejek, estetyki oświetlenia, jak i innych dodatków: placów zabaw, tablic z opisami, ławeczek, ozdób... Tyle w wymiarze materialnym. Ale jak zrobić, by te przestrzeni nie pozostały jedynie wielką makietą, w skali jeden do jednego, gdzie nie toczy się prawdziwe ludzkie Ŝycie? Jak oderwać młodzieŜ od komputerów i innych gadŜetów, aby chciała się spotykać ze sobą i korzystać z tych pięknych otwartych przestrzeni? Co zrobić, aby te wspaniałości nie pozostawały miejscem szybkiego przebiegu zaganianych dorosłych osób? PrzecieŜ dziś wiele rodzin ma wspaniałe domowy ogrody, z których prawie nie moŜe się cieszyć z braku wspólnego czasu. Piękniejące zielone przestrzeni potrzebują równieŜ soli chrześcijaństwa. Wyrazi się to w dyskretnej obecności kapliczek lub krzyŜy. Ale jeszcze bardziej powinno się okazywać w sercach ludzi z nich korzystających. W ten sposób staną się one przestrzenią Ŝycia społecznego, gdzie dzień po dniu praktykowana będzie autentyczna miłość. Są one więc 233 przestrzeniami dla wzrostu i dojrzewania relacji rodzinnych i przyjacielskich; gdzie nie powinny zabraknąć głębokich, apostolskich rozmów. 3-XII-2012 221. In vitro Debata o in vitro ujawnia płytkość dyskursu społecznego, jak i słabą formację wiernych. Większość argumentów za tą metodą opierają się na szlachetnym współczuciu wobec tych, którzy cierpią na niepłodność. Dlaczego nie ułatwić im Ŝycia, skoro nauka jest w stanie pomóc? Dlaczego Kościół trzyma się doktryny, Ŝe istnieją działania zawsze niegodziwe, chociaŜ moŜliwe? Czy dobre intencje, jakie niewątpliwie towarzyszą chęci posiadania dziecka, nie usprawiedliwiają stosowania metody in vitro? Szukając argumentów, aby pokazać niestosowność in vitro, łatwo się skupić na złych skutkach wynikających z niedoskonałości stosowanych obecnie technik. Ale co będzie, gdy zostaną one tak udoskonalone, Ŝe nie będzie zbytecznych zamroŜonych zarodków? Czy w takim hipotetycznym przypadku zapłodnienie pozaustrojowe stanie się czymś godziwym? W panującej kulturze wolność nie ma innych barier jak moŜliwości techniczne i przewidziane złe skutki. To, co da się zrobić, moŜna wykonać pod warunkiem, Ŝe nie szkodzi innym. Etyka pokrywa się z etyką społeczną: granice działania to prawa bliźniego. Ale jak ustalić te prawa? Czy chodzi tylko o jakiś konsensus tych, którzy obecnie mają prawo do głosu? Trudno taką drogą, unikającą pojęcia prawdy o człowieku, nie popaść w arbitralne rozwiązania. A skoro Ŝycie dalej się toczy, trudno nie przyzwolić na rozwiązania typu: „nie szukajmy dziury w całym, niech kaŜdy działa według swego sumienia”. KaŜde działanie, równieŜ techniczne, jest dobre na tyle, na ile słuŜy dobru człowieka. Szczególnie widać to w medycynie: ona moŜe się rozwijać tylko wtedy, gdy szanuje naturę człowieka. Leczenie ma odniesienie do dobra człowieka, jego szczęścia doczesnego i wiecznego. Leczenie płonności, jak kaŜde inne, nie moŜe skupić się tylko na rezultatach, ale musi szanować pełną prawdę o człowieku równieŜ w wymiarze społecznym. Do pełnego zdrowia zarówno jednostki, jak i społeczeństwa rodzina jest niezbędnie potrzebna. Naruszenie podstawowych zasad ojcostwa i macierzyństwa poprzez techniki pozaustrojowe przekracza bariery, które w historii ludzkości nigdy nie zostały dotknięte. Podkopuje podstawowe relacje pokrewieństwa i promuje inne działania eugeniczne. Mówi się, Ŝe Bóg zawsze przebacza, ludzie czasami, a natura nigdy! Głoszenie Ewangelii śycia jest dziś pilnym zadaniem wiernych. Pogłębiajmy formację i szukajmy sposobów, aby bronić godność człowieka przy jego poczęciu, zanim natura zacznie wystawiać słony rachunki. 234 9-XII-2012 222. Historia Co daje dzieciom nauka historii? Paweł Skibiński podaje cztery powody, dla których warto jej nauczać, nawet jeśli system edukacyjny to utrudnia. Znajomość własnych korzeni narodowych, jak i korzeni rodziny, zwiększa szanse poradzenia sobie w Ŝyciu. Historia ułatwia wewnątrzwspólnotowy kod porozumienia (1) i cementuje wewnętrzne więzi (2). Jest lekarstwem zapobiegającym indywidualizmowi (3), jest szkołą wierności ideałom (4) w moŜliwych zawirowaniach dziejowych. W dobie zmiany cywilizacyjnej, dla zachowania moŜliwości porozumienia między pokoleniami, trzeba wypracować i nauczyć się kodu kulturowego narodu i rodziny. ToŜsamość kulturowa potrzebuje pamięci, a ta - odpowiedniego języka. Bez wspólnego zasobu pojęciowego nie ma zrozumienia wzajemnego. A do tego niezbędne są literatura i historia. Zapewnienie nowym pokoleniom lepszej przyszłości zaleŜy nie tylko od strategii ich indywidualnego rozwoju, wykształcenia, umiejętności praktycznych, nawet formacji duchowej. Los przyszłych pokoleń zaleŜy od losu wspólnoty, chociaŜ ta teza jest całkowicie politycznie niepoprawna. Wzmocnienie więzi wspólnoty polepsza szanse jej rozwoju. Do tego z kolei konieczna jest rzetelna świadomość historyczna zdobyta powaŜnym wysiłkiem edukacyjnym. Dobro wspólnoty zaleŜy od bezinteresowności, ducha słuŜby, solidarności jednostek tworzących daną wspólnotę. Młody pokolenia potrzebują dobrych przykładów z przeszłości, które będą mogły naśladować i które będą im przypominać, Ŝe szlachetne postawy są moŜliwe do realizacji. RównieŜ pouczający jest dramat mniej pięknych postaci. Nie jesteśmy w stanie zagwarantować młodzieŜy na przyszłość warunków jedynie pomyślnych i dostatnich. Nauczanie historii jest konieczne, jeŜeli pragniemy, by młodzieŜ miała szeroką perspektywę i doświadczenie, które pomogą jej poradzić sobie we wszystkich okolicznościach Ŝyciowych. Powinniśmy uświadomić młodym ludziom zmienność historycznych kolei losu i wskazać przykłady osób, które zdołały przetrwać nawet najtrudniejsze warunki, godnie i zachowując wierność własnym ideałom. Cztery argumenty, dla których warto uczyć historii, moŜna jak najbardziej zastosować w sprawach religijnych. Podstawą chrześcijaństwa to historia Zbawienia. PrzedłuŜa się ona w dziejach Kościoła. Znajomość tej historii pozwala zrozumieć język 235 wspólnoty, a przykład świętych zachęca do wierności. Rok wiary jest okazją dla wielu inicjatyw w tym kierunku, tak aby poznać dzieje Kościoła powszechnego i na ziemiach polskich. 17-XII-2012 223. Szczelina nieskończoności Dlaczego świętujemy BoŜe Narodzenie akurat 25 grudnia? Dość powszechna jest teza, Ŝe data wynika z rzymskiego pogańskiego święta Sol Invictus. Jednak twierdzenie, Ŝe Jezus urodził się 25 grudnia, znajdujemy po raz pierwszy w komentarzu do Księgi Daniela Hipolita z Rzymu - duŜo wcześniej niŜ nakaz cesarza Aureliana, by obchodzić święto Słońca. Ewangelia Łukasza łączy narodzenie Jezusa z narodzeniem Jana Chrzciciela. Był on synem Zachariasza, kapłana Ŝydowskiego. Podczas słuŜby w świątyni dowiedział się, Ŝe zostanie ojcem. Łukasz informuje, Ŝe Jezus został poczęty pół roku po Janie. MoŜna spróbować obliczyć datę urodzenia Jezusa na podstawie tego, Ŝe Zachariasz pełnił słuŜbę w oddziale Abijasza, ósmym z kolei. ZłoŜone obliczenia prowadzą do dwóch moŜliwych dat marzec/kwiecień lub wrzesień/październik. Jak widać, tą drogą nie ma wytłumaczenia obranej daty grudniowej. Niektórzy bibliści wskazują, Ŝe św. Łukasz po prostu przyjmował dzień 25 grudnia jako datę narodzin Jezusa, dlatego łączy opowiadania o dwóch narodzinach: Jana i Jezusa. W tym dniu, 25 grudnia, obchodzono Święto Poświęcenia Świątyni. Data narodzin Jezusa miałaby zarazem symbolizować fakt, Ŝe wraz z Jezusem, światłem Boga, które rozbłysło zimową nocą, dokonało się prawdziwe poświęcenie świątyni - przybycie Boga na ziemię. Ciekawszy argument to wyjście z najwaŜniejszego święta, jakim było od samego początku Zmartwychwstanie Jezusa. Nie polegało ono na zwykłym powrocie do Ŝycia, ale wprowadzało człowieczeństwo w nowe Ŝycie. Stało się to moŜliwe dzięki wcieleniu Słowa BoŜego. Wcielenie i Zmartwychwstanie były dla świata dwie przełomowymi chwilami. MoŜna by powiedzieć, Ŝe są to szczeliny otwierające stworzony kosmos na nieskończoność. Te dwa święta we wczesnym chrześcijaństwie obchodzono 25 marca. W tradycji judaistycznej data ta uznawana była za dzień stworzenia świata. A chrześcijanie obchodzili ten dzień jako wspomnienie poczęcia Jezusa (święto Zwiastowania) oraz jego męczeńskiej śmierci. Chrześcijaństwo nie jest religią kultu kalendarza, precyzji i cyferek. W Jezusie Chrystusie czas stał się BoŜym czasem, czasem zbawienia i łaski. Bez BoŜego wymiaru 236 święta pozostają chłodne i puste, nawet gdyby obfitowały w emocjonalne i konsumpcyjne przeŜycia. Rok Wiary jest szczególną okazją, aby „w naszych czynach odbijało się światło, które przez wiarę jaśnieje w naszych duszach” (Kolekta z Mszy o świcie). 23/30 XII 2012 224. Innowacyjność Specjaliści od wizerunku nauczają, Ŝe pewne słowa nie powinny nigdy paść w oficjalnym przekazie. Dyskurs moŜe być absolutnie nijaki pod warunkiem, Ŝe uniknie się tych kilku wyrazów tabu dla danej branŜy. I tak na przykład, gdy giełda leci na „zbity pysk”, odpowiedzialni za nią nie mogą mówić o kryzysie, załamaniu lub bessie. PR-owcy doradzają, by prezes giełdy spokojnie powtarzał, Ŝe giełda funkcjonuje prawidłowo i zgodnie z jej wewnętrznymi zasadami. Oczywiście nie pasuje, by się wtedy uśmiechał, ale nie powinien unikać kontaktu wzrokowego. Wypada, by patrzył na ludzi łub do kamery, aby wszystkich uspokajać, gdy tracą swoje pieniądze... Powinien być zrelaksowany i uwaŜać, aby krople potu nie pojawiły się na jego czole. To ostatnie jest moŜliwe przy dobrym treningu lub dobrym makijaŜu. Dla większości branŜ rozpoczynający się rok 2013 będzie bardzo trudny. Nasłuchamy się pustej narracji naszpikowanej optymistycznymi akcentami bez większego oparcia w twardych liczbach. Nie oczekujmy jednak, Ŝe usłyszymy wezwania do większej pracowitości, oszczędności i rezygnacji z konsumpcyjnego stylu Ŝycia - ponad stan i na kredyt. Takie teksty są wygłaszane, gdy nie dotyczą bezpośrednio odbiorcy przekazu. Współczesny świat odrzuca tych, którzy od niego wymagają poświęcenia i wytykają mu jego słabości i egoizm. Co najwyŜej, chętnie słucha o potrzebie nowych rozwiązań, aby wyjść z coraz bardziej pogłębiającego się kryzysu. Na szczęście Kościół nie musi unikać pewnych tematów, aby budować swój medialny wizerunek. Ba, istota jego autentycznego wizerunku polega na tym, by być znakiem sprzeciwu i odwaŜnie głosić niewygodne treści. MoŜe więc swobodnie przypominać o grzechu i wzywać do głębokiej przemiany i do nawrócenia. W dniu zmartwychwstania został obdarowany Duchem Świętym, aby prowadzić rozległą katechezę o BoŜym przebaczeniu. Ten przekaz jest taki sam zarówno dla tych z zewnątrz, jak i dla swoich wiernych. Na wielki kryzys, jakim był bunt człowieka, Bóg odpowiedział innowacyjną drogą odkupienia w Jezusie Chrystusie. Ta radykalna odnowa realizuje się w czasie. Nowy rok będzie rzeczywiście pomyślny, nie dzięki optymistycznemu makijaŜowi speców od medialnego wizerunku, lecz dzięki BoŜemu błogosławieństwu. Ono towarzyszy ludziom dobrej woli, czyli tym, którzy szczerze szukają nawrócenia. Nowy rok to wezwanie do odnowionego zaangaŜowania we współpracy z łaską. Ona jest źródłem prawdziwie innowacyjnych działań. 237 6-I-2013 225. Acies bene ordinata Zwycięstwo omija tego, komu brakuje ducha walki. Nadzieja na sukces jest konieczna dla kaŜdego działania, równieŜ apostolskiego. Nowa ewangelizacja stanie się faktem, jeŜeli nie zabraknie mocnego przekonania, Ŝe Ewangelia takŜe dziś posiada przemieniającą moc. Świat nie jest skazany na sekularyzację. Z pomocą BoŜą uda nam się zahamować, ba, odmienić tendencje zmian kulturowych. Do tego jednak potrzeba mobilizacji wszystkich członków Kościoła. Ale uwaga - nie naleŜy mylić powszechnego wezwania do apostolstwa z chaotycznym pospolitym ruszeniem. Zadania trzeba realizować w zgranych akcjach wpisujących się w całościowy plan: „Idźcie na cały świat i nauczajcie wszystkie narody". Jest to plan rozpisany na cały świat i całą historię! Tradycyjnie, aby mówić o dyscyplinie w Kościele, korzystało się z analogii do wojska, czego przykładem jest zaczerpnięty z Pieśni nad Pieśniami zwrot sicut acies ordinata -jak zbrojne zastępy (Pnp 6,4 i 6,10). Często tekst był uzupełniany słowem bene, aby podkreślić porządek. Obraz sprawnego wojska - choć dziś mówilibyśmy raczej o rentownej korporacji lub o skutecznej druŜynie Champions League - moŜna stosować do inicjatyw apostolskich. Ich skuteczność wymaga czterech cech. Są to: mocna jedność (1), jasna strategia, by dojść do celu (2), operatywność w działaniu (3) i waleczność kaŜdego uczestnika, czyli przykład jego Ŝycia (4). Mocna jedność wynika z realizacji przykazania miłości. Zaczyna się ona wobec braci i sióstr, z którymi się współpracuje lub nie. RóŜnorodność inicjatyw i działań, logiczna konsekwencja katolickości Kościoła nigdy nie moŜe prowadzić do szkodzenia lub przeszkadzania sobie nawzajem. Inicjatywy, zachowując swoją róŜnorodność i naleŜytą autonomię, powinny nawzajem się sumować. Nie moŜna nigdy tracić sprzed oczu poszukiwanych celów apostolskich. Z nich, w jakiś sposób, warto się rozliczać. Raporty wewnętrzne róŜnych instytucji nie zostały wymyślone po to, aby dokuczać pracownikom. Są potrzebne, aby nie popaść w bezczynność i by nie zatrzymać się na samym działaniu, na pokaz lub dla własnego zadowolenia. Siłą apostolstwa świeckich jest bezpośredni kontakt osobisty z ludźmi o róŜnym nastawieniu do wiary. Jest drogą do prawdziwych „cudów łaski". Ze strony apostoła potrzeba otwartości na dialog. Niezbędna jest teŜ autentyczna bezinteresowność. 238 Prawdziwego apostoła nie interesują pieniądze lub wpływy bliźniego. Interesuje go, aby spotkał się z Jezusem i stał się szczęśliwym człowiekiem. 226. Bezrobocie Nawet firmowa gwiazda nie ma dziś pewności co do swojego miejsca pracy. Na półkach w księgarniach zaroiło się więc od poradników, które piszą jak przygotować się na taką ewentualność. Większość z nich krzyczy: „Zwolnili nas i to najlepsza rzecz, jaka nam się przydarzyła!”. Eksperci od HR zwracają uwagę, Ŝe utrata pracy moŜe paradoksalnie być okazją do zmiany na lepsze. Porady, rodem ze sportu, moŜna sprowadzić do następujących: 1. Potrzebna kultura odejścia - nie palić za sobą mostów. Nie tracić panowania nad sobą i nie wygarnąć na poŜegnanie nielubianym kolegom lub szefom, co o nich akurat myślimy. Uwaga: ścieŜki zawodowe jeszcze mogą się spotkać… Zwykle nie ma sensu angaŜować się w procesy, sądy pracy, złośliwe wpisy w Internecie. 2. Wychodzić do ludzi. Nie uŜalać się nad sobą. Nie tracić energii na rozpamiętywanie przyczyn pechowej sytuacji lub popełnionych błędów. 3. Optymizm. Nie zatruwać sobie i innym Ŝycia. Unikać malkontentów, szczególnie tych, którzy doznali podobnych - prawdziwych lub urojonych - krzywd. 4. Samodyscyplina. Zainwestować w formę fizyczną i psychiczną. Unikać marnowania czasu na demobilizujących zajęciach jak długie spanie, bezcelowe serfowanie w Internecie, oglądanie TV… i uwaga na alkohol! 5. Solidne szukanie pracy. Przygotować profesjonalne CV i przekonać się, Ŝe ma się juŜ bardzo konkretną pracę polegającą na „szukaniu pracy”. W świecie kredytów i świata podwójnego obiegu, insiderów i outsiderów, bezrobocie jest jednym z najpowaŜniejszych wezwań. Wpływa na tyle spraw, Ŝe nie da się ich zawrzeć w prostej ksiąŜce samopomocy. Utrata pracy, szczególnie, gdy kariera stanowiła jedyny Ŝyciowy cel, jest „trzęsieniem ziemi” u samych fundamentów. Jak kaŜde powaŜne cierpienie jest okazją do tego, by przewartościować wiele spraw. TakŜe odkryć pokorę, tę staroświecką chrześcijańską zapomnianą cnotę. To właśnie ona pozwala człowiekowi podjąć z radością i bez kompleksów zajęcia poniŜej własnych kwalifikacji i oczekiwań. „KaŜda praca przyciąga kolejną pracę” i jest sposobem, aby nie popadać w niszczącą demobilizację. Bezrobocie jest równieŜ wezwaniem dla tych, których nie dotyka bezpośrednio. Wzywa do solidarności i niesienia realnej pomocy. Przypowieść o dobrym Samarytanie moŜna połączyć z przypowieścią o właścicielu winnicy. MoŜna tak jak on martwić się o 239 tych, których „nikt nie najął i stoją bezczynnie na rynku”. MoŜna robić naprawdę wszystko, co w naszej mocy, by pomóc tym, którzy doświadczają tej trudnej próby. 20-I-2013 227. Operatywność ku dobru Czy jesteśmy skazani na równanie: „MoŜe być” = „byle jak”? Niestety, słabość natury ludzkiej czyni, Ŝe człowiek obniŜa wymagania i zadowala się tym, co łatwiejsze. Z tej przyczyny, pewien rzutki biznesmen, aby mobilizować swoich pracowników umieścił na drzwiach wejściowych do biura przekreślony napis: BYLE JAK otoczony czerwonym kręgiem, czyli zakaz dostępu bylejakości. Miłość Boga równieŜ oczekuje mistrzowskiej klasy: „będziesz miłował, całym sercem, całą duszą, całym umysłem…”. JuŜ w starym przymierzu wzywał Bóg do szukania dobra. „Przestańcie czynić zło! Zaprawiajcie się w dobrem!” (Iz 1, 16). Te ostatnie słowa lubił św. Josemaria Escriva - discite benefacere. Nie wystarczy chcieć czynić dobro, ale trzeba się nauczyć je czynić. Ta nauka trwa do końca Ŝycia, bo okoliczności się zmieniają. Powtarzanie dobrych uczynków zostawia pozytywny ślad, czyli wypracowuje nawyk, który nazywamy cnotą. Niestety, to słowo wzbudza dziś negatywne skojarzenia. Jaka reklama, aktor lub polityk pozwoli sobie na uŜycie tego staromodnego słowa? Czy ostatnio czytaliśmy np. o cnotach obywatelskich, lub Ŝe jakiś celebryta posiada wiele cnót? W słowniku moŜemy znaleźć, Ŝe to słowo równieŜ oznacza: „«dziewictwo, dziewiczość, niewinność, czystość» Panieńska cnota. Bronić swej cnoty. Trwać w cnocie.” Prawdziwa cnota ze swej natury jest bardziej operatywna niŜ zachowawcza. Jest siłą wewnętrzna, która odkrywa prawdziwe dobro, i bodźcem do tego, by je wybierać. Jest zaangaŜowanie rozumu, by odnajdywać jakość, i nastawieniem woli, aby konwertować teorię w konkrety. AngaŜuje psychikę i ciało, bo trzeba się ruszyć. Rzetelna cnota to nie automatyzm tresury. Rozpoznaję dobro w zmiennych sytuacjach Ŝycia i chcę je wybierać. Nie dlatego, Ŝe ktoś mi je narzuca lecz dlatego, Ŝe jestem głęboko przekonany o wspaniałości mego wyboru. Jest on najbardziej korzystny dla mnie dlatego, Ŝe czyni mi lepszym człowiekiem. Cnoty nie blokują inicjatywy. Wręcz przeciwnie - przenoszą człowieka na wyŜszy poziom operatywności. Oczywistością jest, Ŝe kto nie ma garbu uzaleŜnień jest swobodniejszy w swych wyborach. A co dopiero ten, który stale trenuje dobre uczynki! Dlatego warto wprowadzić nową terminologię dla tych pozytywnych nawyków. Na 240 przykład idąc za łacińskim virtus, vis moŜna, by spolszczyć angielski power i nazywać cnote powerami, lub poszukać innego wyrazu typu aktywa, moce, operatory... Wybór naleŜy do polonistów i „marketingowców dobra”. 27-I-2013 228. Odwaga Pikselowy świat non stop łudzi Ŝyciem bez trosk. Indoktrynuje wytrwale przez róŜne media: wystarczy byś był bogaty, a wszystko pójdzie jak po maśle. Codzienne doświadczenie wskazuje jednak, Ŝe z raju zostaliśmy wygnani. Kolorowa sielanka w zasięgu konsumenta jest współczesnym mitem, na który wielu daje się nabrać. JeŜeli człowiek w tę bajkę uwierzy, traci zdolności do kochania. Prawdziwa miłość jest ofiarna. Kto nigdy nie cierpiał, prawdopodobnie nie nauczył się jeszcze kochać. Odwaga chroni nas przed ucieczką w utopię łatwego Ŝycia. Jednak moŜe być źle wykorzystana. Odwaga staje się prawdziwą cnotą, gdy pomaga w podejmowaniu dobrych wyborów. Ściśle mówiąc, nie jest odwaŜny gangster w swoich niecnych celach ani reŜyser przekraczający kolejny bariery obyczajowości. Odwaga powinna równieŜ być połączona z roztropnością. Nie jest ona ucieczką w przyjemność podwyŜszonej adrenaliny. Dlatego brawurowa jazda samochodem, bijatyka pseudo kibiców czy pyskówka pieniacza to zachowanie pokazujące złe, a nie dobre cechy. Odwaga jest potrzebna do przezwycięŜania róŜnych lęków i kompleksów. Instynkt samozachowawczy, sam z siebie dobry, często prowadzi człowieka do systematycznego omijania wszelkich trudności na dobrej drodze. Ile to spraw pozostają niezakończonych, bo brakowało odwagi, aby je rozpocząć. A jakŜe często zostały pominięte z czystego tchórzostwa. Mogą to być wielkie tchórzostwa - jak np. lęk młodego męŜczyzny przed ślubem albo rodziców, przed kolejnym dzieckiem - lub małe tchórzostwa, gdy boimy się tego, co inni o nas powiedzą lub pomyślą. Człowiek, który rozwija cnotę odwagi, z czasem odnajduje radość w samej trudności. Cieszy się, Ŝe ma przed sobą szczyt do zdobycia. Powtarza sobie: „to nie byle jaka góra, to jest Everest!” Okazji do tego swoistego „fitnessu ducha” jest wiele. W odwadze ćwiczymy się, gdy przyznajemy się do niewygodnej prawdy o sobie. OdwaŜni jesteśmy, gdy nie przyjmujemy nieuczciwej propozycji. Gdy nie rezygnujemy z naszych praw, które są w rzeczywistości obowiązkami - na przykład: gdy w pracy oczekują byśmy siedzieli za długo, potrafimy powiedzieć: - „mam rodzinę, cześć, idę do domu!” „Nie lękajcie się” Jana Pawła II, dziś jest bardziej aktualne niŜ w październiku 241 1978. Świat się zmienił, ale to nie oznacza, Ŝe zniknęły trudności. Nowa Ewangelizacja oznacza, Ŝe juŜ nie wystarczy bronić Westerplatte. Trzeba zdobywać nowe pozycje. A bez walki „mały mięczak”, który kaŜdy niesie w sobie, staje się demobilizującym tyranem. 10-II-2013 229. Intelektualne mody Elegancja oznacza, Ŝe podąŜa się krok za tym, co akurat jest w modzie. Tak radzą eksperci: to, co nowe, musi przejść przez swoisty filtr kanonów estetyki, praktyczności, rozsądku. W ostateczności pełna dowolność zmieniających się mód zostaje ograniczona do kilkunastu stylów, które co jakiś czas się powtarzają. Na bok idą ekstrawaganckie dziwactwa, niepraktyczne rozwiązania i rozrzutne pomysły. Dobrobyt pozwala na to, by niemalŜe we wszystkich sektorach pojawiły się mody: design samochodów, style architektoniczne, literackie trendy. Nauki o człowieku równieŜ ulegają modom. Wynika to z bogactwa jego natury i z tego, Ŝe nauki humanistyczne nie podlegają takiej weryfikacji, jak nauki ścisłe. Daje to sporą moŜliwość radosnej twórczości ekstrawaganckich teorii. Zwykła nowość i kontestacja tego, co było, nie mogą być ostatecznym kryterium weryfikacji teorii o człowieku. Idąc tą drogą, łatwo popaść w tak bardzo wychwalaną dziś pseudoodwagę, która w rzeczywistości jest naiwnym flirtem z opinią publiczną. Jaka to odwaga: uderzać w ustalone kozły ofiarne, by potem wzajemnie sobie gratulować dzielności? Nieuniknione było dla pierwszej ewangelizacji zmierzenie się z ówcześnie modnym pogaństwem. StaroŜytne religie juŜ dawno się skompromitowały na skutek zerwania z prawdą o człowieku nakreśloną w głębi duszy przez Boską Mądrość. Dlatego ich zmierzch był nieunikniony. Zostały sprowadzone do niejednorodnego zbioru ceremonii, konwencji i zwyczajów. Pisarze chrześcijańscy dokonali wyboru na rzecz „prawdy bytu” w opozycji do „mitu zwyczaju”. Tertulian tak to opisywał: Christus veritatem se, non consuetudinem, cognominavit - Chrystus powiedział, Ŝe jest prawdą, a nie zwyczajem. Benedykt XVI zwracał uwagę, Ŝe wyraŜenie consuetudo, uŜyte w odniesieniu do religii pogańskiej, moŜna przetłumaczyć we współczesnych językach jako „modę panującą w danej kulturze”. Oblicze panującego dziś w kulturze relatywizmu nie róŜni się wiele od staroŜytnego pogaństwa. JeŜeli jedynym jego odniesieniem jest panująca moda, przeminie tak samo jak staroŜytne pogaństwo. W swej istocie mody są przemijające, szybko nudzą swych wyznawców. Jak długo, na przykład, moŜna słuchać genderowych bredni? Relatywizujmy siłę relatywizmu! Ten sposób wprowadzania w błąd tak wielu ludzi ostatecznie zawali się, 242 dlatego Ŝe nie jest zakotwiczony w prawdzie Boga Stwórcy i Jego Opatrzności, która kieruje drogami historii. 17-II-2013 230. Compelle intrare Czy Bóg moŜe stworzyć kamień, którego potem nie udźwignie? - pytała dwunastoletnia dziewczynka. Uśmiechała się, gdyŜ czuła, Ŝe katecheta nie wybrnie z intelektualnej pułapki. - Tak! JuŜ to uczynił! - szybko odpowiedział młody duszpasterz. Stworzył ciebie, z twoją wolną wolą. Gdy się uprzesz, nikt nie potrafi cię ruszyć, abyś zmieniła twe zdanie. Faktycznie, takim kamieniem nie do ruszenia, nawet przez samego Boga, jest wolna wola człowieka. Pozostanie tajemnicą, jak pogodzić dobroć Boga ze złą decyzją człowieka. Do jakiego stopnia Bóg moŜe nalegać, gdy człowiek uparcie Go odrzuca? Parafrazując Pascala, Bóg na tyle nalega, by pozostać Dobrym i Miłosiernym, i na tyle się wycofuje, aby człowiek mógł go pokochać całkowicie dobrowolnie. Przypowieści o zaproszonych na ucztę obrazują napięcie pomiędzy dobrocią darczyńcy i niewdzięcznością zaproszonych. Łukasz obszernie opisuje jak ci, którzy mimo tak wielkiego honoru, jaki ich spotkał, zaczęli się wymawiać. KaŜdy z nich ma jakieś wytłumaczenie. Gospodarz szuka więc innych gości: „Wyjdź co prędzej na ulice i zaułki miasta i wprowadź tu ubogich, ułomnych, niewidomych i chromych!". To jednak nie wystarczy, bo jeszcze pozostają wolne miejsca. Pada nakaz, aby poszukiwał dalej: „Wyjdź na drogi i między opłotki i zmuszaj do wejścia, aby mój dom był zapełniony (Łk 14,23)”. Formuła łacińska compelle intrare - 'zmuszaj ich do wejścia!' - stała się przedmiotem sporów interpretacyjnych, gdyŜ niektórzy widzieli w niej usprawiedliwienie mocnego działania przeciw heretykom dla wzmocnienia Kościoła i teologiczną podstawę do przymusowych konwersji. Na jej podstawie Św. Augustyn, jako pierwszy z Ojców Kościoła, ukuł imperatyw stosowania pewnego przymusu wobec błądzących, aby weszli do arki Kościoła, jedynej przystani zbawienia. Nie moŜna jednak posądzać tego wielkiego Doktora Kościoła o niezrozumienie kluczowego znaczenia ludzkiej wolności. Compelle intrare jest wezwaniem skierowanych do sług, aby nie popadali w obojętność wobec zagubionych dusz i aktywnie współpracowali w głoszeniu Dobrej Nowiny. Nie ma mowy o stosowania przymusu fizycznego lub psychicznego. Chodzi o obfitość światła i doktryny poprzez naukę i przykład własnego Ŝycia. Dzielenie się radością płynącą z 243 własnego doświadczenia. Oznacza takŜe powaŜne traktowanie pytań ludzi poszukujących i ich obiekcje. Słowem jest to przymus miłości, która nie pozwala sobie na obojętność. 24-II-2013 231. Blask prawdy „Prawda nie odnosi sukcesu, bo chodzi źle ubrana - mawiał pewien znajomy. I dodawał swoisty akt strzelisty: „Panie, przemień złych ludzi na dobrych, a dobrych na sympatycznych”. WciąŜ dręczyło go pytanie: „Dlaczego tak wielu nie lubi katolików?". Nie zadowalał się odpowiedzią Apologety z trzeciego wieku: „Przestają nienawidzić, gdy lepiej poznają". Kościół wciąŜ ma to samo zadanie - ukazywać piękno Ewangelii. Nadal jego wspaniała oferta nie jest znana. Są jednak tacy, którzy ją dobrze znają, ba, nawet doktoryzowali się na uczelniach katolickich lub kiedyś na nich wykładali, a dziś zwalczają Kościół. No cóŜ, takie jest Ŝycie... śadna osoba lub instytucja nie moŜe podobać się wszystkim, Ŝadna nie stawia sobie tego za cel. KaŜda znajduje dezaprobatę lub nawet odrzucenie u niektórych osób lub środowisk. Im mocniejsza toŜsamość, tym bardziej zyskuje szacunek i przyjaźń w pewnym sektorze społeczeństwa, a dystans i niechęć w innym. Osoby, która siedzi cicho i nie wychyla nosa na ulicę, nikt nie odrzuci, ale równieŜ nie zyska ona zwolenników i przyjaciół. Otwarte pozostaje pytanie: Jak atrakcyjnie ubrać naukę głoszoną przez Kościół? W face-a-face nie jest to tak trudne zadanie - kto by nie chciał, aby jego dziecko załoŜyło stabilną normalną rodzinę, by było człowiekiem o dobrym sercu, pracowitym, ofiarnym, lojalnym? By w młodych latach dobrze się uczyło, angaŜowało się na rzecz potrzebujących i radziło sobie w Ŝyciu. Dlaczego ten przekaz tak oczywisty w małym środowisku nie udaje się w sprawach społecznych, w prawodawstwie, w masowej kulturze, w modzie? Dla wielu takie wartości w Ŝyciu społecznym to skamieliny przestarzałej religii, promowane przez środowiska szarych ludzi, o wstecznej mentalności, którzy pragną narzucić wszystkim swą średniowieczną stęchłą ideologię. JeŜeli ktoś wychodzi z takimi uprzedzeniami, trzeba będzie uzbroić się w cierpliwość, poświęcić mu sporo czasu i starać się dotrzeć do jego głowy i serca, by cierpliwie pokazać mu jego stereotypowe myślenie. Nowa Ewangelizacja wzywa do refleksji - jak to zrobić, by pokazywać Ewangelię jako dobrą nowinę, która zmienia świat na lepsze i daje szczęście? Czyli jako naukę, która swoim pięknem mobilizuje człowieka, szczególnie młodego, by nie zmarnował Ŝycia. Nie znajdziemy do jej uruchomienia jednego jedynego „klawisza Enter”, cudownego rozwiązania, 244 lecz wiele drobnych spraw, które uruchomione w całości pozwolą nam pokazywać blask prawdy. 232. Sede vacante Na ostatnim swoim spotkaniu z duchowieństwem rzymskim, poniekąd poŜegnaniu z klerem całego świata, papieŜ Benedykt XVI wskazał, jakie trudności napotkał sobór, aby stać się prawdziwą odnową Kościoła. „Sobór wirtualny był silniejszy niŜ sobór realny" - mówił PapieŜ. Świat pojmował Vaticanum II poprzez środki przekazu. To, co docierało do ludzi, to był „sobór mediów". Podczas gdy realne zgromadzenie Ojców Soborowych dokonywało się w obrębie wiary, to „sobór dziennikarzy” toczył się w hermeneutyce współczesnych mediów, w języku polityki. Dla mediów zgromadzenie soborowe było walką o władzę w Kościele róŜnych nurtów. Media brały stronę tych, którzy odpowiadali ich sposobowi widzenia świata. Tydzień wcześniej, w podobnym poŜegnaniu z klerykami, Benedykt XVI odróŜniał optymizm wiary od fałszywego. Błędny optymizm lat 60. polegał na tym, Ŝe „kiedy zamykano klasztory i seminaria, mówiono: nic się nie dzieje, wszystko w porządku... Nie! Nie wszystko jest dobrze. Są równieŜ powaŜne, niebezpieczne upadki i musimy przyznać ze zdrowym realizmem, Ŝe nie jest dobrze, nie jest dobrze tam, gdzie popełnia się błędy. Ale równocześnie trzeba mieć pewność, Ŝe jeśli tu czy tam Kościół umiera z powodu grzechów ludzi, z powodu ich niewiary, to jednocześnie rodzi się na nowo". Optymizm wiary daje pewność co do tego, Ŝe „przyszłość naprawdę naleŜy do Boga: jest to wielka pewność naszego Ŝycia, wielki, prawdziwy optymizm, jaki znamy. Kościół jest drzewem Boga, który Ŝyje na wieki i niesie w sobie wieczność i prawdziwe dziedzictwo: Ŝycie wieczne”. Zarówno dla wielkich świętych róŜnych czasów, jak i dla wszystkich tych, którzy głęboko kochali Kościół, okresy sede vacante byty wezwaniem do totalnej wierności. Wynikało to z przekonania, Ŝe w Rzymskiej Stolicy w szczególnie wraŜliwy sposób styka się historia ludzka z Historią, pisaną wielką literą - BoŜym planem zbawienia. Parafrazując Benedykta XVI, moŜna mówić o „medialnym konklawe", które juŜ się zaczęło i które niekoniecznie odzwierciedla to rzeczywiste, prowadzone przez Pocieszyciela. Opatrzność chciała, byśmy w tym Roku Wiary doświadczyli ogłoszenia sede vacanłe. Optymizm wiary zapewnia, Ŝe Duch Święty poradzi sobie z wirtualnym konklawe. Nie zwalnia nas to nas jednak z czujności, by nie popaść w pokusę patrzenia na Kościół jak na inne ludzkie instytucje. Jest to szczególny czas, by uświadomić sobie, co oznacza Credo in unam, sanctam, całholicam et apostolicam Ecclesiam. 10-III-2013 245 233. Skała Warszawiacy juŜ przyzwyczaili się do tego, Ŝe co pewien czas przesuwa się termin oddania do uŜytku drugiej linii metra. Przyczyna, jaką się zwykle podaje, to nieodpowiedni grunt. Piaski i gliny okazują się czymś trudniejszym dla takich budowli niŜ lita skała. Tak przynajmniej mówią eksperci, a tych ostatnio akurat nie brakuje. Tego typu problemy napotykamy równieŜ przy budowie innych pokaźnych inwestycji. Pomimo wielkiego postępu technologicznego w dziedzinie projektowania i budowania, analogia przedstawiona niegdyś przez Jezusa, dotycząca dobrej i złej budowy, nadal zachowuje pełną aktualność. Mocny grunt jest nie do zastąpienia, a gdy go brak, budowla się sypie. Kościół, jak kaŜda budowa istniejąca w świecie realnym, potrzebuje solidnego punktu oparcia. Z postanowienia ZałoŜyciela tej instytucji tym szczególnym punktem odniesienia jest Piotr i jego następcy. „Na tej skale zbuduję mój Kościół, a bramy piekielny go nie przemogą". Solidność tego fundamentu jest BoŜym darem. To Jezus wybiera, utwierdza i daje moc. Piotr i jego następcy sami z siebie nie są w stanie takiego cięŜaru znieść ani takiej solidności osiągnąć. Wiara w Kościół nie wymaga pomijania świadomości kruchości kaŜdego ludzkiego fundamentu. To Jezus jest tym, który prowadzi swój Kościół i o niego się troszczy w kaŜdym czasie. KaŜdy następca Piotra jest nieuŜytecznym sługą, który staje się poŜyteczny dzięki modlitwie Jezusa: „Ja prosiłem za tobą, Ŝeby nie ustała twoja wiara. Ty ze swej strony utwierdzaj twoich braci" (Łk 12,32). Rok Wiary okazał się rokiem lekcji o papiestwie. Papiestwo to fundament nadający siłę Kościołowi. PapieŜ nadaje „power katolicyzmowi", jak to ujmował pewien student. Siłę doktrynalną, dyscyplinarną, duchową... Ma to teŜ wymiar uczuciowy - następca Piotra jest Ojcem Świętem. Kochamy go jak ojca! Kochamy go nie dlatego, Ŝe jest komunikatywny, Ŝe jest intelektualistą czy z powodu tego lub innego pochodzenia. Kochamy go niezaleŜnie od tego, czy wychował się i wzrastał w bliskiej nam duchowości, czy dalekiej. Zwykła budowa opiera się na fundamencie i tyle. W przypadku budowy złoŜonej z Ŝywych członków wymaga to stałego szukania tego fundamentu poprzez posłuszeństwo. Jest to dziś niemodna cecha, niezbędna jednak u naśladowców Jezusa. Te dni są okazją, by zrewidować, czy nasze posłuszeństwo PapieŜowi jest nadprzyrodzone, czyli wynikające z wiary, dobrowolne, inteligentne, radosne... Tylko wtedy zapełnią się sieci rybaków dla nowej ewangelizacji. 17-III-2013 246 234. Chrześcijański minimalizm Następstwa trzęsienia ziemi z marca 2011 roku pomogły wielu Japończykom otrząsnąć się z materialistycznego patrzenia na Ŝycie. Rozwinął się tzw. świat Muji. Ta nazwa to skrót od japońskiego mujirushi ryohin - dobry produkt bez marki. Jakość liczy się bardziej niŜ marka, funkcja jest waŜniejsza od opakowania, a prostota - od dekoracji. Muji stało się symbolem minimalizmu, zarówno w procesie produkcji, jak i dostawy oraz sprzedaŜy. Świetny wygląd połączony z funkcjonalnością. Muji określa równieŜ japońską pomysłowość oraz proekologiczne myślenie. Dla wielu stał się symbolem filozofii Ŝycia, bo zwraca uwagę na potrzebę przekształcenia Ŝądzy posiadania w bardziej racjonalne działanie. Wzrost nadmiernej konsumpcji dóbr oraz coraz większy nacisk na ich promocję budzi obawę, Ŝe pewnego dnia społeczeństwo skonsumuje samo siebie. Paradoksem jest przecieŜ, Ŝe produkty non-logo, jakim miało być Muji, stało się de facto na zachodzie cenną marką poszukiwaną przez bogatych snobów. Prostota i umiar tracą więc swój najgłębszy sens, gdy stają się skomplikowanym sposobem zwracania na siebie uwagi lub środkiem poprawiania sobie samopoczucia: jestem lepszy niŜ zwykły wyjadacz i konsument, którego po prostu nie stać na takie kosztowne umiarkowanie. Nie ma wątpliwości, Ŝe ponowne odkrycie umiaru przez niektóre obecne trendy kulturalne jest pozytywnym zjawiskiem. Jednak bez odniesienia do trwałej antropologii mówiącej o naturze człowieka, o dobro i złu, odkrycie to jest powierzchowne. Umiar w wersji tradycyjnej nie jest wystawiony na niebezpieczeństwo takiej utraty toŜsamości. A to dlatego, Ŝe dla uzasadnienia tej wartości nie ma obawy przed głoszeniem obiektywnej prawdy. Nie wynika to z jakiejś mody, ale z poznania natury człowieka i jego zmagań o prawe Ŝycie. Wiara dopełnia naturalne poznanie dobra przez człowieka. Umiarkowanie ma swoje dopełnienie w tajemnicy KrzyŜa. Zmagania z poŜądaniem stają się sposobem, by miłować Boga i bliźniego. Zakończenie okresu pokuty nie powinno być przejściem do okresu „hulaj dusza, to ci się naleŜy, przecieŜ juŜ zaliczyłeś twoje religijne zobowiązania". Laska nawrócenia wprowadza na wyŜszy poziom, gdzie moŜna w pełni docenić prostotę Ŝycia. MoŜna cieszyć się dobrami tego świata, odkrywając swoisty „minimalizm chrześcijański". Jest to elegancka i nieprzemijająca marka dająca szczęście tu na ziemi i ułatwiająca dostęp do Ŝycia wiecznego. 24-III-2013 247 235. Buenos Aires Wywołuję w pamięci dalekie juŜ spotkania wielkanocne na Urbi et Orbi z Janem Pawłem II - oczekiwanie wszystkich na ostatnią część, bardziej związaną ze sprawami bieŜącej historii świata: Solidarnością, wojną w Iraku, konfliktami w Ziemi Świętej. Potem niekończące się pozdrowienia w róŜnych językach - znak katolickości Kościoła pozostawiające jednak pytanie, czy są aŜ tak potrzebne, skoro wszyscy odbierają transmisję z własnym tłumaczeniem. Potem przyszedł pontyfikat Benedykta. Jego teksty z mocnym ładunkiem teologicznym: radość poranka Zmartwychwstania nie wynika z jakiegoś superefektu specjalnego Pana Boga. To nie zwykły powrót do Ŝycia jakiegoś człowieka sprzed dwóch tysięcy lat. To wprowadzenie nas w Nowe śycie, to Nowy Adam. Poranek Niedzieli Wielkanocnej to światło, które juŜ rozpraszało ciemności na BoŜe Narodzenie. Jest to światło wiosny, budzące całe stworzenie do nowego Ŝycia. On Ŝyje i daje nam swoje Ŝycie. Co powie nam na Wielkanoc papieŜ Franciszek? Czy będzie mówił wieloma językami? A moŜe da sobie spokój z tym trochę dziwacznym pobijaniem rekordów liczby języków w pozdrowieniach wielkanocnych? Czy nawiąŜe do roŜnych punktów zapalnych na ziemi, czy moŜe pozostawi to kaŜdemu, by sam się zreflektował: ile to niepokoju jest jeszcze na ziemi? Będzie czytał czy powie od serca, bez kartki? Inni będą pytali: Dlaczego załoŜył takie, a nie inne szaty liturgiczne albo czy okadził krzyŜ dwa lub trzy razy? Nie ma wątpliwości, Ŝe PapieŜ przybyły z Buenos Aires przyniósł ze sobą nowy powiew, świeŜe powietrze. PrzecieŜ nawet nazwa tego miasta dosłownie to oznacza. Powiew Ducha Świętego, który uwalnia nas od skoncentrowania się na formach - co nie oznacza ich lekcewaŜenia - a pozwala szukać treści. Dziś nowe formy niepozwalające widzieć rzeczywistości to poprawność polityczna. Pewnych rzeczy nie wypada mówić. PapieŜ Franciszek pomoŜe nam wyzwolić się z obłudy współczesnej kultury. W Buenos Aires przypominał wszystkim o wielkim procencie mieszkańców wykluczonych. Co dla nich robicie? - pytał rządzących i zwykłych obywateli. O aborcji jasno mówił: „PrzecieŜ to nie usunięcie guza lub szczotki do zębów, to człowiek!", a o zmianach legislacyjnych wokół rodziny: „Nie oszukujmy się, za tym stoi diabeł". Niedawno powiedział do kardynałów: „Bez budowania na Jezusie będziemy tylko poboŜną NGO". To jest ten świeŜy powiew Wielkanocy Anno Domini 2013. Ale trzeba otworzyć na ościeŜ okna naszej duszy! 31-III-2013 248 236. Buona sera Google translate, lvona lub podobne programy do tłumaczenia lub czytania nie zastąpią Ducha Świętego. On działa podczas całego procesu transmisji. Wspiera przekazującego, by nie zniekształcał przesłania; pomaga odbiorcy, by dobrze rozumiał, co mu jest przekazywane. BoŜa asysta nie zwalnia jednak ucznia Jezusa od wysiłku doskonalenia swych metod. Dlatego Kościół na przestrzeni wieków niestrudzenie szukał sposobów, by wyraŜać orędzie Chrystusa za pomocą pojęć róŜnych ludów. Korzystał równieŜ z mądrości filozofów, aby dostosować przepowiadanie Ewangelii zarówno do zdolności pojmowania ogółu, jak i do wymagań ludzi wykształconych. MoŜna powiedzieć, Ŝe poszukanie odpowiedniego języka stanowi „prawo wszelkiej ewangelizacji”. Chrześcijaństwo trzeciego tysiąclecia przyjmuje oblicze wielu kultur, staroŜytnych i nowoŜytnych, których specyficzne wartości nie są odrzucane, ale oczyszczane i prowadzone do ich własnej pełni. W ten sposób ewangelizacja szanuje Ŝyciową wędrówkę kaŜdej osoby, róŜniącą się od dróg innych ludzi. Zwraca uwagę na róŜnorodność, pozostając przy tym całkowicie wierna własnej historii i tradycji - rozwój w ciągłości. Media sprawiły, Ŝe dziś wszystko jest natychmiast dostępne dla wszystkich. KaŜdy gest, kaŜdy znak dociera wszędzie. Paradoksalnie, ta ogólna dostępność moŜe sprawić wiele kłopotów, jeŜeli się zapomni o tym, Ŝe znaki wymagają prawidłowej interpretacji. Ten sam gest moŜe być dla jednych jest wyrazem bliskości i bezpośredniości, a dla innych lekcewaŜenia i braku szacunku. Z takimi problemami borykają się od lat wielkie korporacje. Wkładają wiele wysiłku w tworzenie własnego kodu kulturowego nie z fanaberii, ale aby uniknąć jeszcze kosztowniejszych nieporozumień. RównieŜ szkoły biznesu organizują kursy, na których przekazuje się treści, które mogą się wydawać banalne: uczą odczytywać niewerbalne kody kulturowe. Wybór papieŜa Franciszka nie tylko zaskoczył wszystkich, ale i okazał róŜnice kulturalne środowisk, w których wzrastali Karol (ur. 1920), Józef (ur. 1927) i Jorge (ur. 1936). Buona sera to nie Sia lodato Gesu Cristo. W róŜniących się znakach zawiera się podobna miłość do Jezusa i jego Ewangelii, podobny zapał apostolski z pragnieniem dotarcia do serc wielkiej rzeszy odbiorców. Odkrywanie tych róŜnic kulturowych jest wezwaniem dla wszystkich do niezaprzestawania nauki szukania porozumienia, aby dzielić się radosną nowiną. Katoliku, bądź bardziej katolicki! 7-IV-2013 249 237. 153 wielkich ryb Chłodny poranek nad Jeziorem Galilejskim. Piotr mówi lakonicznie: idę łowić ryby. Jednomyślna odpowiedź pozostałych apostołów: i my idziemy z tobą. Powiew wiosny pozwala poczuć radość powstającego Kościoła. Wszystko tam jeszcze jest ruchem, Ŝyciem, początkiem, nadzieją. Ewangelista przekazuje dokładną liczbę złowionych ryb. Numer 153 pewno nie jest wyłącznie anegdotyczny. Autor Ewangelii i Apokalipsy stale korzysta z symboliki liczb. Pewno słusznie Ojcowie Kościoła szukali zakodowanej nauki w tej liczbie. Pewności co do interpretacji nigdy nie uzyskamy, na tym właśnie polega nauka przez symbole. One słuŜą do przekazania tego, czego nie da się zamknąć w innych sposobach przekazu. Augustyn zwrócił uwagę, Ŝe 153 wynika z podsumowania pierwszych 17 liczb. Jest to liczba narodów, o której wspomina się w Dziejach Apostolskich w dniu Pięćdziesiątnicy. Liczba całości, pełni. Do tej liczby teŜ moŜna dojść: 3x3x17. Liczba wskazuje na rozległość Kościoła Jezusa Chrystusa, obejmując wszystkie rodzaje ryb. Inni zauwaŜają, Ŝe w staroŜytności sądziło się, Ŝe 153 to liczba róŜnych gatunków ryb. A więc Ewangelista obrazowo mówi o katolickości Kościoła, o jego powszechności od samego zmartwychwstania. Kościół wielu ryb, gdzie jest miejsce dla wszystkich. Tak wielka liczba róŜnorodnych ryb nie rozrywa jednak sieci. Powszechność w jedności. Inna moŜliwa interpretacja pochodzi od pewnego uczonego Ŝydowskiego. Zwrócił uwagę na to, Ŝe 153 jest sumą wartości liczbowych liter tworzących słowa Simon (76) i Ichtys (ryba 77). Taka lektura teŜ wskazuje na jedność Kościoła i jego katolickość, ale naświetla dokładnie historyczny charakter tej jedności. Właściwą jednością Kościoła jest zawsze ta jedna Ryba, Jezus Chrystus. Ale on siebie samego i jedność swojego Kościoła związał z tym, którego nazwał Piotrem, skałą. Cały opis spotkania kończy się na odpytaniem Piotra co do jego miłości i przekazaniu mu misji pasterskiej nad Jego trzodą. PapieŜ Franciszek często streszcza naukę w trzech słowach. MoŜna się pokusić o takie streszczenie: 153 wielkie ryby, czyli połów, katolickość, jedność. Pierwszy punkt jest niezbędny dla zaistnienia pozostałych. Jaki to Kościół, który nie apostołuje, nie wypływa na głębię? Jacy to uczniowie, którzy siedzą cicho, bo boją się popaść w niepoprawność polityczną? Jaki to uczeń Chrystusa, który przechodzi obojętny wobec błądzącego brata lub siostry? Zapał apostolski jest znakiem zdrowia i uzdrawia, czyli leczy z wszelkiego egoizmu. 250 238. Gasić światła Jednego z pierwszych dni zwykłej pracy papieŜ Franciszek przyszedł do biur sekretariatu stanu kilka minut po ósmej. O tak wczesnej dla włoskiego Ŝycia porze nie było jeszcze Ŝadnego prałata ani pracownika niŜszego szczebla, zastał tylko portiera. Jednak wszystkie światła juŜ były włączone. PapieŜ spytał, dlaczego światła niepotrzebnie się palą. Na co usłyszał, Ŝe „tak zwykle jest". Franciszek odpowiedział, Ŝe „tymi zmarnowanymi pieniędzmi moŜna by utrzymać jednego księdza" i zaczął wyłączać światła w pomieszczeniu. Anegdota szybko się rozeszła po watykańskiej kurii i doprowadziła do tego, Ŝe pracownicy zaczęli zwracać uwagę na oszczędzanie. Biura kurii watykańskiej bynajmniej nie są odosobnione w marnotrawstwie. Wystarczy w godzinach nocnych pojeździć po Warszawie, by zauwaŜyć włączone światła w wielkich biurowcach, moŜna równieŜ poszperać w budŜetach instytucji państwowych i znaleźć tam spore sumy wydawane na przeróŜne, podejrzane akcje edukacyjne, absurdalne programy promocyjne, dziwaczne imprezy. Grzech marnotrawstwa nie jest tylko sprawą zasiedziałych urzędników kościelnych instytucji, jest problemem zmaterializowanego i sytego człowieka cywilizacji zachodu. A do tego nikt nie wychowuje w duchu oszczędności nowego pokolenia, nikt dzisiaj juŜ nie słyszy od swych mam: synu, czy zgasiłeś światła? Czy przekręciłeś kaloryfer? Czy to oznacza, Ŝe jesteśmy skazani na sknerstwo i dziadostwo? Czy trzeba pozbyć się wszelkich samochodów, pałaców, dzieł sztuki etc? Dalekie jest chrześcijaństwo od ogólnego potępiania dóbr doczesnych. Zmartwychwstanie Chrystusa od najwcześniejszego przekazu związane było z pustym grobem. Nastąpiło zmartwychwstanie, czyli oŜywienie zwłok. Oczywiście, nie oznacza to powrotu do tego samego śmiertelnego Ŝycia, ale wprowadzenie materii w nowy obszar Ŝycia. O to właśnie chodzi, o nowy sposób patrzenia na świat materii. Nie jest to potrzebne dla własnej chwały i próŜności, nie daje zbawienia. Trzeba się troszczyć o sprawy materialne, ale nie moŜna zapomnieć o tym, Ŝe pielgrzymujemy do ostatecznej Ojczyzny. Dobra materialne mają tę cechę, Ŝe gdy nie są dzielone z innymi, zagracają serce, stają się przeszkodą. Pierwsze lekcje papieŜa Franciszka są dla nas wszystkich wezwaniem do rachunku sumienia, który w tym przypadku zachęca do prowadzenia rachunków wydatków. Zastanowić się, ile i na co idą pieniądze. RównieŜ na co przeznaczamy nasz czas, szczególnie ten, który ze względu na sprawiedliwość juŜ nie do nas naleŜy, ale do pracodawcy, rodziny, bliźniego. 21-IV-2013 251 239. Rydwan zwycięzcy Subirse al carro del vencedor - wejść na rydwan zwycięzcy. To argentyńskie przysłowie jest bardzo podobne do polskiego „sukces ma wiele ojców". Wersja latynoska jest dobitniejsza: chodzi o to, by wyczekać przejście generała wkraczającego do miasta w zwycięskim pochodzie i wdrapać się na jego wóz, aby razem z nim odbierać hołd tłumu, czyli stać się ojcem sukcesu, niezaleŜnie od tego, czy jest się nim naprawdę. Kinomani pamiętają, jak filmowy Juda Ben Hur został zaproszony przez generała, którego ocalił na morzu, aby razem z nim odebrać w Rzymie koronę zwycięstwa. A skoro o Argentynie mowa - teraz się okazuje, Ŝe tam wszyscy byli przyjaciółmi i współpracownikami kardynała Bergoglio... Ale Ŝarty na bok. KaŜdy wie, jak istotne jest, by w pracy czuć się docenianym przez przełoŜonych i mieć poczucie, Ŝe się ma realny wpływ na ostateczny sukces. W poradnikach dla menedŜerów moŜna wyczytać, jakie zachowania sprawiają, Ŝe praca traci znaczenie dla podwładnego, który przestaje się w nią angaŜować. Oto kilka konkluzji. 1. PrzełoŜeni lekcewaŜą znaczenie konkretnej pracy lub pomysłów pracowników. 2. Odbierają im poczucie, Ŝe wykonywana praca jest równieŜ ich własnością; do takich efektów prowadzą częste i gwałtowne zmiany wyznaczonych zadań. Następuje utrata poczucia, źe „projekt jest twój; kiedy pracujesz nad czymś i gdy jesteś blisko końca, ci to odbierają. 3. MenedŜerowie komunikują, Ŝe praca wykonana przez podwładnych nigdy nie ujrzy światła dziennego. Mogą to bezwiednie sygnalizować, zmieniając priorytety lub decyzje. „ PapieŜ Franciszek pewnie nie czyta poradników dla menedŜerów, ale na róŜne sposoby daje klarowne komunikaty dodające skrzydeł wszystkim wiernym, aby bardziej się angaŜowali. Na przykład ostatnio odwiedził Sekretariat Stanu i spotkał się z blisko trzystoma pracownikami. Przyczynę wizyty sam wyjaśnił: „Dlaczego tutaj dzisiaj jestem? Aby wam podziękować, poniewaŜ wiem, Ŝe w tych dniach - a jutro będzie juŜ miesiąc - mieliście bardzo duŜo pracy, wiele godzin dodatkowych, za które się nie płaci, poniewaŜ pracowaliście z serca, a za to płaci się tylko słowami "bardzo dziękuję-, ale teŜ płynącymi z serca. Dlatego chciałem tutaj przyjść, by was pozdrowić i podziękować kaŜdemu z osobna za całą tę pracę, którą wykonaliście. Bardzo dziękuję, z całego serca!". Generał musi pozwalać na to, by inni mogli wejść na jego zwycięski wóz... Jest to sztuka dla rodziców i przełoŜonych, by wszyscy odczuwali radość z sukcesu. 28-IV-2013 252 240. Violenti rapiunt Kuria w Buenos Aires odebrała pismo od prawników Ŝądających 600 000 dolarów pod groźbą wejścia na drogę prawną. Pismo zawierało oskarŜenie dwóch kapłanów o czyny lubieŜne wobec dzieci. Kardynał Jorge Mario Bergoglio dobrze znał księŜy i nie mógł uwierzyć w takie ich zachowania. Wyczuł, Ŝe w sprawie tej chodzi o wyłudzenie odszkodowania przy wykorzystaniu słabości niektórych hierarchów wobec szumu medialnego. Jako wierny duchowy syn św. Ignacego miał odwagę podjąć wyzwanie i nie wchodzić na tchórzliwą drogę pasterzy biegnących szybko do kasy, aby zamieść po cichu wszystko pod dywan. Sprawa była powaŜna i wymagała wyjaśnienia. Po rozmowie z kapłanami, których poprosił o przysięgę co do swej niewinności, po rozmowie z innymi bliskimi świadkami kardynał osiągnął moralną pewność, Ŝe kapłani są niewinni. Wtedy zaangaŜował prawników, by odpisali, Ŝe Kuria wytoczy proces o zniesławienie i wystąpi o odszkodowanie wartości miliona dolarów. Wobec takiego obrotu sprawy oszczercy wycofali się ze swoich zamiarów, a pasterz zyskał niesamowity mir wśród swoich księŜy. Taka ojcowska troska ordynariusza wobec swoich kapłanów wpływa na ich wierność i wytrwałość na drodze kapłańskiego powołania. Wytrwałość nigdy nie była mocnym punktem kleru latynoskiego. Statystki mówią jednak o jej znacznej poprawie w Buenos Aires na przełomie tysiącleci. Wiele jest czynników wpływających na wierność księŜy. Bez wątpienia szczera troska i serdeczność własnego biskupa, czyli realizacja w praktyce tego, co znajduje się w dokumentach i nauczaniu Kościoła. Czasami oficjalna narracja moŜe nie pasować do codziennych realiów. W krajach takich jak Argentyna, gdzie Kościół jest stosunkowo słaby, usprawiedliwieniem moŜe być niemoŜność pomocy. W krajach, gdzie kapłanów jest duŜo, moŜna ich de facto lekcewaŜyć. Aby innych wspierać, trzeba samemu być mocnym. I aby od innych wymagać, trzeba od samego siebie wymagać. Męstwo jest potrzebne, by świadczyć w trudnych sytuacjach. Jednak nie da się go zaimprowizować. Wynika z codziennego treningu. Na trudne czasy Duch Święty zechciał powołać na swe boisko na katedrze Piotra twardego zawodnika z Buenos Aires. Naśladujmy jego przykład, promując, gdzie tylko się da, męŜne postawy. W Kościele świętym teŜ są potrzebne... Inaczej nowa ewangelizacja stanie się kolejnym pustym hasłem. Violenti rapiunt! Królestwo niebieskie zdobędą gwałtowni (Mt 11, 12). 241. Niania Zawołanie „Buonasera” z 13 marca 2013 r. było zwiastunem nowego języka na katedrze świętego Piotra. Nie jest to język Karola z Wadowic czy profesora z Bawarii... 253 Dyskurs papieŜa Franciszka jest prosty w formie, ale niezmiernie zaskakujący w treści. Typowy dla człowieka z Buenos Aires; porteńos ich nazywają. Jest to osobowość, którą moŜna scharakteryzować jako mieszankę przedwojennego lwowiaka i warszawiaka: duŜa pewność siebie na granicy pychy, połączona z przenikliwym duchem obserwacji i dystansu do świata. Do tego dochodzi radykalna ignacjańska miłość do Jezusa i wraŜliwość na drugiego człowieka, szczególnie tego spośród słabych i wykluczonych. Kilka tygodni temu PapieŜ nauczał, Ŝe Kościół nie moŜe pełnić roli „niani usypiającej dzieci". Gdyby tak było, to „Kościół stałby się uśpionym Kościołem". Ten, kto poznał Jezusa, ma siłę i odwagę głoszenia Go wszystkim. Ten, kto otrzymał chrzest, ma siłę iść naprzód i ewangelizować. Wtedy Kościół staje się matką, która rodzi dzieci zdolne do ponie- sienią Chrystusa w świat. Inaczej idzie za trendem zmaterializowanego świata, gdzie juŜ nie rodzą się dzieci... Zanieść Chrystusa do świata! To wymaga otwartości wobec tego, co szlachetne we współczesnej kulturze, a są to: poszanowanie kaŜdego człowieka, opieka nad przyrodą, otwartość na racjonalne rozwiązania, powszechne uczestnictwo w Ŝyciu społecznym, przezwycięŜanie ciasnego widzenia własnych interesów rodzinnych, klanowych lub narodowych etc. Chrystus jednak wymaga oczyszczenia tych rzeczywistości od grzechu. Niestety, słabości ludzkie mają wielką zdolność adaptacyjną. Stare grzechy lubią robić sobie makijaŜ, by ukrywać swe paskudne oblicze. Zmysłowość moŜe nałoŜyć maskę wolności, egoizm ukryć się pod samorealizacją, a pycha występować w stroju naukowości. Kluczem do nauczania papieŜa Franciszka nie jest lewicowość czy prawicowość, liberalizm czy tradycjonalizm, postępowość czy wsteczność. To są stare schematy, całkiem passe. Nie da się papieŜa Franciszka w nich zamknąć. Kluczem interpretacyjnym jego gestów są słowa: Droga, Prawda i śycie. Droga, na której nie moŜna się zatrzymać; Prawda, którą trzeba szanować i nie naginać jej do własnych interesów; śycie, które jest pełnią i dla którego warto zostawić wszystko. Niania opiekuje się dziećmi kilka godzin i zazwyczaj za pieniądze. Kościół jest matką. Dobra matka nie pozwala na infantylizację swych dzieci, szuka ich wzrostu i dojrzałości. Czy nauczanie papieŜa Franciszka mnie obudziło? Co się zmieniło w moim Ŝyciu od 13 marca 2013? 242. Lustro i okno W literaturze dla menedŜerów, aby opisywać fundamentalne cechy działania kierowniczego, zazwyczaj podaje się przykłady. Powszechnie znana jest podana przez 254 Collinsa analogia cech przywództwa. Autentyczny lider, gdy bada problemy swego teamu, gdy poszukuje odpowiedzialnych za sprawy źle idące - spogląda w lustro, czyli wewnątrz siebie lub we własnej organizacji szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego sprawy nie idą dobrze. Rasowy lider analizując z kolei tajniki sukcesu i jego twórców - patrzy przez okno, czyli analizuje czynniki zewnętrzne, które do sukcesu doprowadziły. Lustro wskazuje na odpowiedzialność, a okno na zasługi. Przypomina teŜ Collins, Ŝe mierni przywódcy działają dokładnie odwrotnie: szukają w przyczynach zewnętrznych źródła własnych problemów i niepowodzeń, a sobie przypisują wszelkie zasługi co do sukcesów. Lustro jest obrazem ich próŜności, a za oknem widzą winnych niepowodzeń. Jaki ja jestem wspaniały, a inni jacy kiepscy! Dla człowieka wierzącego wdraŜającego dzień w dzień swą wiarę w Ŝycie lustro jest obrazem rachunku sumienia. Bez dokładnego badania własnego zachowania nie sposób postępować za Jezusem. Zaniedbanie rachunku sumienia nieubłaganie prowadzi do letniości. Popada się w daltonizm sumienia, nie odróŜnia się juŜ kolorów ani odcieni własnego postępowania. Natomiast szczery rachunek sumienia pozwala mieć ostrą wizję własnego postępowania, tak aby nie tracić kontaktu z rzeczywistością i nie odlatywać w wirtualny świat wykreowany przez pychę. Okno jest obrazem doceniania talentów i zasług innych. Nie jesteśmy pępkiem świata, ani indywidualnie, ani grupowo. Moje dziedzictwo kulturowe jest wspaniałe, ale jest wiele rzeczy do poprawy. Historia nie zaczęła się z nami, co najwyŜej na nas moŜe się skończyć. Bez wkładu innych ludzi niewiele albo zgoła nic nie moŜemy zdziałać. Dostrzeganie wartości i komplementarności innych pozwala wkomponować nasze talenty i zadziałać synergicznie: razem moŜemy o wiele więcej. Rodzice, przełoŜeni i wychowawcy powinni wypracować ten dobry nawyk: poraŜki naleŜą do mnie, zasługi do nich. Częściowo do tego nawiązuje włoskie przysłowie // sangue del soldato fa grandę ii capitano - krew Ŝołnierza czyni wielkiego kapitana. JeŜeli przywódca o tym stale pamięta, podwładni ofiarnie walczą. Nic nie zniechęca bardziej niŜ nadęci i próŜni liderzy, chorzy na gwiazdorstwo: coraz bardziej zapatrzeni w lustro i obraŜeni na wszystko, co dzieje się za oknem. 19-V-2013 243. Ekspansywność KaŜde narzędzie działa sprawnie pod warunkiem, Ŝe się nie rozpadnie. W przypadku prostych urządzeń, na przykład młotka, wystarczy, aby trzonek był połączony z obuchem; 255 obcęgi powinny sprawnie otwierać się i zamykać. Im bardziej skomplikowane narzędzie, tym trudniej skoordynować współgranie jego części. W sprzęcie elektronicznym niekompatybilność systemu oznacza po prostu, Ŝe są kłopoty z jednością działania. śywe istoty mają większe wymagania co do jedności niŜ sztuczne twory techniki. Choroby zaś to brak jedności. MnoŜące się komórki rakowe, choć niezmiernie witalne, szkodzą całości organizmu. Dysfunkcji nie moŜna sprowadzać do zwykłych usterek jak w urządzeniu technicznym: wymiana części nie wchodzi w grę. Organy, choć mają własną jedność, są czymś więcej niŜ częściami organizmu. W Ŝyciu społecznym skoordynowane działanie jest o wiele trudniejsze. Doświadczamy, jak łatwo moŜe się rozpaść i stracić swą jedność rodzina lub wspólnota narodowa. Majstrowanie w tych sprawach za pomocą róŜnorakich ideologii ma opłakane skutki. Jedność Kościoła nie wynika z pomysłowej organizacji, lecz jest owocem BoŜego działania, darem Ducha Świętego, wielkim cudem Pięćdziesiątnicy. Ciekawe, Ŝe ten sam Duch jest sprawcą róŜnic i bogactwa, czyli charyzmatów, a równocześnie On jest tym, który jednoczy. Kościół tak jak ludzkie ciało zachowuje swoją jedność dzięki oŜywiającej mocy Ducha. Dzisiejsza indywidualistyczna kultura podejrzliwie patrzy na mocne wspólnoty. Wytacza oskarŜenie o sekciarstwo lub posiadanie struktur niszczących ludzi. Oczywiście, mogą być sytuacje, w których naduŜycia się zdarzają, jednak pytania pozostają otwarte: czy jedność Wieczernika jest sekciarstwem? Czy cena mocnego braterstwa wśród wierzących to szkoda tych, którzy są poza wspólnotą? Jak chrześcijaństwo sobie radzi z dylematem: otwartość versus zachowanie toŜsamości? Warto zwrócić uwagę, Ŝe od najwcześniejszych czasów Kościół był nazywany katolickim, czyli powszechnym. Sekty natomiast, pomimo początkowej witalności, stawały się czymś zamkniętym w sobie. Witalność Kościoła wynika z mocy Ewangelii, nie pozwala na zakleszczenie się w ludzkich strukturach. Sekret ekspansywności tkwi w nakazie bezwarunkowej miłości, równieŜ wobec tych, którzy prześladują lub krytykują. Nakaz misyjny wymusza otwartość na wszelkie kultury, włącznie z rozsadzaniem ciasnych ram własnych paradygmatów myślowych. 244. Klei i smar Zespól osiągnie lepsze wyniki, jeŜeli kaŜdy z uczestników traktować będzie wspólne cele jako wtasne. Czyli trzeba wytworzyć pewną zbiorową ambicję, powinien zaistnieć rodzaj 256 „kleju" spajającego wszystkich uczestników. Niemniej jednak w pracy zespołowej nie wystarczą mocne więzi, potrzebna teŜ jest inicjatywa zmiany, zdyscyplinowane realizacji tych ulepszeń, rodzaj „smaru" pozwalający na dynamiczny rozwój. Paradoks polega na tym, Ŝe klej i smar muszą współdziałać. Jedność i spójność zespołu nie moŜe być budowana na zasadzie paraliŜującego ujednolicenia i usuwania wszystkich niewygodnych róŜnic. Równocześnie dynamika rozwoju i zmiany nie mogą niszczyć ciągłości i własnej toŜsamości. Na przykład nie moŜna budować jedności rodziny lub wspólnoty zabijając witalne elementy. Z drugiej strony witalność nie moŜe być niekontrolowana, byt by to rozwój nowotworowy, śmiertelnie niebezpieczny. We wspólnocie uczniów Jezusa wiele jest czynników odgrywających rolę kleju. Mnóstwo zwyczajów przeŜywanych w przeszłości przez naszych przodków z całkowitą naturalnością pełniło w ostateczności taką funkcję. Byta to wiara okazywana w konkretnej poboŜności - śpiewy, obrzędy, zwyczaje. Wspólna historia tworzona i przekazywana poprzez świętowanie. Pamięć, która umacniała toŜsamość. W naszym zatomizowanym świecie, mocno sfragmentaryzowanym, klej jest szczególnie potrzebny, aby przekazać wiarę nowym pokoleniom. Otwartość na nowe formy nie powinna prowadzić do lekcewaŜenia tego co dawne, bo to niosłoby ryzyko takiego rozluźnienia więzi, który zabiłoby wspólnotę. Kościół pielgrzymujący oznacza, Ŝe jest w ruchu. śle by się działo, gdyby się zatrzymał! - przypominał papieŜ Franciszek w pierwszej homilii po wyborze. Smar wtaśnie utatwia ruch. Zmiany cywilizacyjne, z jakimi musi się zmierzyć wspólnota uczniów Jezusa, wymaga dziś sporo dobrego smaru. Na pierwszym miejscu, by przełamywać przyzwyczajenia dawnego człowieka. Bez własnego stałego nawracania się nie sposób dynamizować innych. W języku chrześcijańskiej tradycji to olejek pełni rolę smaru. Balsam nie tylko dla chorych i słabych, ale równieŜ dla wszystkich, którzy podejmowali zmagania. Od początku mocna była świadomość, Ŝe uczeń Jezusa jest wezwany do takiej walki jak atleci na arenie. Przed walką nacierali swe ciata olejkiem dającym im moc i zwinność. RównieŜ nam potrzeba wiele sit, aby nie skapitulować w wierze; potrzeba zwinności, aby nie dać się wplątać w pogański świat. 2-VI-2013 245. Translokacje W środowisku kapłańskim funkcjonują słowa otoczone dla laika aurą tajemniczości: portator, sacelan, asysta... Większość pochodzi z łaciny. Są to określenia uŜywane w polskich seminariach. Panuje tam moda na nazywanie wszystkiego po swojemu: stołówka to refektarz, 257 sypialnia to dormitorium, portier to furtian, przerwa w pracy to rekreacja. Gdzieniegdzie, zaleŜnie od lokalnej tradycji, moŜna natrafić na takie cudactwa jak mówienie: tonsur na fryzjera, coquus na kucharza, piktor na fotografa... Wśród dojrzałych księŜy największe emocje wywołuje słowo „translokacja". Określa się w ten sposób personalne przenosiny w ramach kościelnych placówek. Nie ma wątpliwości, Ŝe ma to ogromny wpływ na Ŝycie kaŜdego księdza - i dlatego wzbudza takie poruszenie. To nie to samo: mieszkać w urządzonej i dobrze prosperującej parafii, mieć dobrych współpracowników - co klepać biedę w nieprzyjaznym środowisku i być skazanym na niezrównowaŜonego kolegę... Pewien biskup klasyfikował księŜy według czterech kategorii; tych, którzy odpowiadają: 1. Ślubowałem posłuszeństwo i zawsze mi to wyszło na dobre; idę tam gdzie ksiądz biskup wskaŜe! 2. Bardzo chętnie się przeniosę, ale jestem chory i muszę mieszkać w wielkim mieście, gdzie mam dostęp do lekarza. 3. Oczywiście, podjąłbym nowe zadanie, ale ksiądz biskup pewno nie wie, Ŝe mam rozpoczętą budowę (lub inne inicjatywy) i szkoda to zostawiać rozbabrane. 4. Gdzie jest ta parafia o której ksiądz biskup mówi? Nie, nie interesuje mnie, jest gorsza od tej, gdzie teraz pracuję. Lata posoborowe zbiegły się z okresem powszechnej kontestacji wszelkiego autorytetu. DuŜo się wtedy mówiło o kryzysie posłuszeństwa. Święty Josemaria Escńva, załoŜyciel Opus Dei, zwykł poprawiać: „Jaki tam kryzys posłuszeństwa; niestety, jest to kryzys wiary!". Posłuszeństwo wynika z naśladowania Jezusa, który stał się posłuszny aŜ do śmierci. Prawdziwa miłość szuka posłuszeństwa. Ile to „bezrozumnych rozumowań", by nie czynić tego, co Bóg od nas oczekuje i co dociera do nas poprzez przełoŜonych. Posłuszeństwo nie jest artykułem luksusowym, zarezerwowanym na translokacje księŜy. KaŜdy uczeń Jezusa na jakimś etapie Ŝycie spotyka się z powaŜniejszą alternatywą: albo-albo. Albo idę za Jego wolą, albo moim widzimisię. Wola BoŜa zwykle dociera poprzez rodziców, wychowawców lub poprzez wierność złoŜonych kiedyś ślubowań, np. małŜeńskich. RównieŜ poprzez nauczanie Kościoła. Rok Wiary jest okazją do rachunku sumienia co do naszego posłuszeństwa. 9-IV-2013 246. W oceanie danych Uświadomienie sobie niezmiernych wymiarów Kosmosu połączone ze znikomością naszej planety dla wielu stanowi powaŜne pytanie dla ich wiary. Czy Bóg moŜe się interesować takim pyłkiem, jakim jest Ziemia, a na niej takim znikomym człowieczkiem, 258 jakim jestem ja? Podobne trudności mogą wynikać z refleksji nad czasem: czym jest czas Ŝycia człowieka w porównaniu z wiekiem Kosmosu? Do tych egzystencjalnie mocnych pytań, wynikających z nauk astrofizycznych, dochodzą kolejne niepokojące zagadnienia. Ostatnio- refleksja nad wielkimi zbiorami danych. Na świecie powstaje codziennie około 2,5 eksabajtów danych. W internecie w kaŜdej sekundzie przepływa więcej danych, niŜ 20 lat temu zgromadzono we wszystkich zasobach. Wielka sieć marketów gromadzi kaŜdej godziny ponad 2,5 petabajtów danych dotyczących transakcji konsumenckich. Petabajty to tryliony bajtów, czyli inaczej około 20 milionów szafek wypełnionych dokumentami. Eksabajt to jednostka tysiąc razy większa, oznaczająca miliard gigabajtów. Telefony komórkowe, sklepy internetowe, sieci społecznościowe, komunikacja elektroniczna, GPS i oprzyrządowane urządzenia - wszystkie te systemy generują strumienie danych jako produkty uboczny normalnego funkcjonowania. KaŜdy z nas jest dziś chodzącym wytwórcą danych. Dostępne dane są często nieuporządkowane i trudne do zagospodarowania, ale w tym szumie informacyjnym istnieje mnóstwo sygnałów, które czekają na rozszyfrowanie. A pośród tego wszystkiego - kaŜdy konkretny człowiek. Czy jego Ŝycie, decyzje mają jakieś znaczenie w tym oceanie danych? Bóg jest całkiem inny. Jego nie dotyczy ani czas, ani przestrzeń, ani nasze algorytmy informatyczne. On nie jest ani Wielkim Architektem, ani Wielkim Zegarmistrzem, ani Big Data Scientist. On jest sobą, czyli Bogiem miłości! Jego wielkość na tym polega, Ŝe przekracza te nasze myślowe schematy i towarzyszy nam bliŜej nas niŜ my sami sobie. Aby stać się bardziej dostępnym, stał się człowiekiem, jednym z nas. A to oznacza, Ŝe cała BoŜa miłość dociera do nas poprzez ludzkie serce Jezusa. Podejmujmy często rozmowy z naszymi kolegami o sensie Ŝycia, śmierci, miłości. Po co i dla kogo Ŝyjemy? Czy tylko dlatego, Ŝe trzeba zaliczyć kolejny etap Ŝycia? MoŜe Ŝyjemy, jak kiedyś opisał CS. Lewis, wypełniając z zaangaŜowaniem jakieś Ŝyciowe zadania, aby otrzymać obiecaną nagrodę? A nagroda to... kolejne zadanie. Świat Big Data, bez Boga miłości, jest przeraŜająco pusty! 247. Zdrowa młodzież Vittorio Messori zapytał kiedyś Jana Pawła II, czy aby na pewno młodzieŜ jest nadzieją Kościoła. PrzecieŜ patrząc na pewne zachowania współczesnej młodzieŜy moŜna dojść do wniosku, Ŝe sytuacja jest... beznadziejna! Dobry papa odpowiedział, Ŝe choć czasy 259 mocno wpływają na postawę młodzieŜy, jednak w młodym człowieku jest pewien niezniszczalny potencjał. To bogactwo moŜna scharakteryzować jako pragnienie wielkich rzeczy, głód dobra i prawdy. Zachowanie młodzieŜy niemal całkowicie zaleŜy od przykładu i działania starszych. Trudno, by nowe pokolenie nie powielało takich wzorców, jakie widzi. W egoistycznym, zapatrzonym w siebie środowisku egoistyczne postawy przekazują się niemal w genach. A młody człowiek je poprawia i rozszerza. Pozytywnie z kolei moŜna powiedzieć za Janem Pawłem II, Ŝe „święci rodzą świętych". Oddani rodzice, ofiarni nauczyciele, gorliwi duszpasterze budzą takie postawy w następnym pokoleniu. MoŜna zasygnalizować pięć istotnych cech młodego człowieka, które szczególnie warto pielęgnować, aby wyrósł na ludzi i oddanego ucznia Jezusa, czyli by hojnie odpowiedział na swoje powołanie: 1. Szlachetność. 2. Pracowitość. 3. Hojność. 4. Normalność. 5. PoboŜność. Niedzisiejsze stówo „szlachetność” jest antytezą popularnych i promowanych postaw cwaniactwa, krętactwa, rozwiązłości. Szlachetność to poszukiwanie autentyczności, szczerość połączona z czystością serca. To, co kiedyś pozwalało określić człowieka formułą , Ŝe „dobrze mu patrzy z oczu”. Co wyrośnie z młodzieniaszka, który po kryjomu karmi się pornografią, oczernia wychowawców na Facebooku i oszukuje rodziców? JeŜeli młodzieŜ potrafi się wysilić tylko wtedy, kiedy świetnie się bawi, łatwo przewidzieć, Ŝe na jakimś etapie Ŝycia zabawa ta się skończy albo inni będą mieli dość takich niedojrzałych ludzi. Natomiast pracowitość bez hojności prowadzi do zapatrzenia w siebie i własny sukces. Zasila się wtedy oddziały współczesnej SS, czyli Sukces + Samotność. A zatem nie moŜna pozwolić młodemu człowiekowi, by zapomniał o innych. O normalności dziś trudno mówić, gdy się lekcewaŜy wszelkie normy. Jest to równowaga emocjonalności, ducha sportowego, fantazji, sympatii. Zdolność zrozumienia innych, nie tylko z własnego środowiska. Dialogu ze starszymi lub tymi, którzy mają odmienny sposób rozumienia świata. PoboŜność pozwala nawiązywać kontakt z Bogiem. Poznanie Jezusa i zawarcie z Nim tak mocnej przyjaźni, by być w stanie, jeŜeli taka jest Jego wola, zostawić wszystko i pójść za Nim. Warto iść na całość! 248. Katalizatory i odżywki Nauka o zarządzaniu stawia ciekawe pytanie równieŜ dla innych zawodów: Co mogą robić menedŜerowie (czytaj przełoŜeni, wychowawcy, duszpasterzy), by ich podwładni czuli 260 się zmotywowani, zaangaŜowani i szczęśliwi? Jak powinni ułatwiać im osiąganie codziennych postępów w pracy? Spece od zarządzania doradzają korzystaniu z tak zwanych „katalizatorów ” i „odŜywek”. „Katalizatory” to działania, które ułatwiają pracę. NaleŜą do nich: wytyczanie konkretnych celów, przyznawanie pracownikom autonomii, zapewnianie im wystarczających zasobów i czasu, pomoc w wykonywaniu pracy, otwarte wyciąganie wniosków z poraŜek i sukcesów oraz umoŜliwianie swobodnego wymieniania się pomysłami. Ich przeciwieństwem są „inhibitory”, takie jak brak wsparcia lub, o zgroza!, aktywne utrudnianie pracy. „OdŜywki” to akty osobistego wsparcia, jak: szacunek i uznanie, poparcie, komfort emocjonalny i moŜliwość nawiązywania bliskich więzi. W przeciwieństwie do nich „toksyny” objawiają się brakiem szacunku, zniechęcaniem, lekcewaŜeniem cudzych emocji i konfliktami między ludźmi. „OdŜywki” i „toksyny” bezpośrednio i natychmiast wpływaj ą na wewnętrzne stan pracowników. „Katalizatory” i „odŜywki” - oraz ich przeciwieństwa - oddziałują na jakość pracy ludzi, poniewaŜ wpływaj ą na to, jak postrzegają oni wykonywane zadania, a nawet samych siebie. Kiedy, na przykład, menedŜer dba o to, by jego pracownicy mieli potrzebne zasoby, sygnalizuje, Ŝe to, co robią, jest waŜne i cenne. Gdy chwali podwładnych za wykonywaną pracę, sygnalizuje, Ŝe są oni waŜni dla firmy. Poradniki dla menadŜerów są konkretne do bólu. MoŜna w nich znaleźć raporty do codziennego wypełniania w celu doskonalenia pracy kierowniczej. Jest to rodzaj „rachunek sumienia”, aby poprawiać własne działanie katalizatora i nawracanie się od zachowań właściwych dla inhibitora. Umacnianie takich działań, który dodają podwładnym siły, czyli stosowania odŜywek dla podwładnych dojących im skrzydła i tępienia wszelkich zachowań toksycznych, czyli demobilizujących. Porady ze świata menedŜerów moŜna zestawić z zakończeniem przypowieści o obrotnym rządcu „Pan pochwalił nieuczciwego rządcę, Ŝe roztropnie postąpił. Bo synowie tego świata roztropniejsi są w stosunkach z ludźmi podobnymi sobie niŜ synowie światłości”. (Łk 16,8). Pozwoli nam stawiać sobie wysoko poprzeczkę co do własnych zachowań w zadaniach jakich Pan nam powierza. 249. Hackathony Podczas wakacji zmienia się rytm pracy. Lato to czas zaskarbiania pomystów, nowych znajomości i energii na kolejny rok. Nowa Ewangelizacja wzywa do zadania sobie bardzo osobistych pytań: Co jeszcze mogę zrobić, aby uczestniczyć aktywnie w chrystianizacji 261 rodzącego się nowego świata? Przekaz wiary wymaga dziś duŜo większej koordynacji działań niŜ w przeszłości, realnego zaangaŜowania wszystkich wiernych. Era samotnych wojowników dawno się zakończyła. Prorok wołający na pustyni dziś do nikogo nie dociera - po prostu nie słychać go, a jeŜeli juŜ, to dla większości jest niezrozumiały. Dzieje się tak w nauce, w polityce, w sporcie, równieŜ w informatyce. W tej mocno rozwojowej gałęzi od początku tysiąclecia stały się powszechne zjazdy informatyków, aby wspólnie pracować nad jakimś tematem. Firmy szybko odkryły je jako klucz do rozwoju innowacyjnych rozwiązań. Takie zgromadzenia „szalonych informatyków" to hackathony - nazwa to połączenie słów hack i marathon, gdzie hack jest uŜywane w sensie Ŝartobliwym na określenie programowania odkrywczego, nie jako przestępczość komputerowa. Zazwyczaj organizuje się hackathon jako wydarzenie tylko dla wtajemniczonych, w którym programiści, graficy, projektanci interfejsów gromadzą się na ostrą współpracę. Niektóre hackathony mają cele edukacyjne, choć w wielu przypadkach celem jest stworzenie uŜytecznego oprogramowania. Takie zloty zwykle rozpoczynają się prezentacjami na temat zdarzenia. Następnie uczestnicy sugerują pomysły i zespoły na podstawie indywidualnych zainteresowań i umiejętności. Główna praca moŜe trwać od kilku godzin do kilku dni. Jedzenie jest nieformalne, czyli „śmieciowe" - pizza i napoje energetyczne. Nocleg swobodny, na miejscu, w śpiworach. O warunkach higieny lepiej nie wspominać... Hackathony kończą się demonstracją wyników i rozdawaniem nagród. Wszyscy obiecują przyjechać na następne spotkanie i powracają wyczerpani do swych miast. Wiele inicjatyw ewangelizacyjnych równieŜ ma taki model ostrej pracy: wyjazdy formacyjne, konwiwencje, pielgrzymki etc. Zrozumiałe, bo czas przynagla. JeŜeli w winnicy jest mało pracowników, a do tego pozwolą sobie na lenistwo, za kilkanaście lat zerwie się przekaz wiary. Przy dzisiejszej perspektywie sekularyzacji szkoda czasu i pieniędzy na wyjazdy bezproduktywne. Jaki ma sens wyjazd konsumpcyjny do obcego kraju, z nieznanym środowiskiem? Nikogo się nie pozna, nic specjalnego nie da się nauczyć. Miłość Chrystusa przynagla nas do treściwych wakacji, pełnych inicjatyw apostolskich. 7-VI-2013 250. Formacja apostolska Apostolstwo to nie powtarzanie wyuczonych tekstów czy stosowanie „religijnego marketingu". Zmieniający się świat rzuca wciąŜ nowe wezwania dla przekazu wiary. Nie chodzi o redefinicję nauki Kościoła, ale o uchwycenie zastrzeŜeń, jakie stawia dominująca 262 kultura, i odnalezienie na nie odpowiedzi. Dopracowanie języka trafiającego do serca i rozumu odbiorcy, ukazującego piękno i spójność BoŜej oferty. Fakt, Ŝe to Jezus powołuje apostołów i On działa w duszach odbiorców, nie zwalnia powołanych do apostolstwa od wysiłku, aby wciąŜ szukać sposobów, jak to zadanie najlepiej realizować. Apostołem się jest przez sam fakt bycia uczniem Jezusa, ale teŜ trzeba się nauczyć bycia apostołem. Paradygmatem w tej nauce są święci, którzy doskonale spełnili zadanie powierzone przez Jezusa. Od pewnego czasu w nauczaniu Kościoła pojawia się pojęcie „formacji apostolskiej", czyli stałego uczenia się, jak głosić Ewangelię, jak spełniać tu i teraz zadanie bycia solą, zaczynem i światłem. Takie studiowanie zakłada pokorę, przyjęcie do wiadomości, Ŝe nieporozumienia z ludźmi niewierzącymi nie zawsze wynikają z niechęci odbiorcy; mogą być owocem braku wysiłku, aby zrozumieć współczesny świat i znaleźć sposób, jak przeŜywać w nim Ewangelię. Studium potrzebuje sprzyjającego otoczenia. Gdy ludzie są zbyt zajęci lub nadmiernie obciąŜeniem stresem, mają mniejszą umiejętność analitycznego i kreatywnego myślenia. Warto więc podczas wakacyjnej przerwy zastanowić się nad naszym działaniem apostolskim. Zadać sobie szczerze kilka pytań: dlaczego dane środowisko lub osoba nie chcą przyjąć Dobrej Nowiny? Dlaczego nie są w stanie zrozumieć tego, co dla mnie i dla wielu innych wierzących jest tak oczywiste? Jakie aspekty nauczania Kościoła odrzucają i dlaczego tak jest? Być moŜe nasz sposób przekazywania jest nieudolny, toporny, moŜe brakuje nam wyczucia i pomysłów? Do wiernych świeckich naleŜy podejmowanie dialogu na samym froncie. Znają języki - nauki, biznesu, rozrywki, Ŝycia rodzinnego i społecznego. Znają świecki język, bo do świata naleŜą, ale znają teŜ język Ducha. Wytrwale powinniśmy więc poszukiwać sposobów, aby głosić Ŝyciem i przykładem magnalia Dei - wielkie dzieła BoŜe. To pasjonujące zadanie wymaga jednak szukania sposobów komunikacji. Wytrwałość w ich poszukiwaniu moŜe być motywowana miłością do Jezusa i do bliźniego. 251. Powołanie Lubimy doskonałość nie tylko w rzeczach. Zadziwia nas perfekcyjny sprzęt, ale jeszcze bardziej mistrzostwo sportowca, kreatywność wynalazcy, talenty artystów. Chętnie czytamy biografie ukazujące ścieŜkę bohatera na szczyt sukcesu, nawet gdy wiemy, Ŝe tekst jest koloryzowany. Przyciągają nas spójne Ŝyciorysy, gdzie kaŜda kartka biografii pasuje do całości, gdzie nie ma skoków w bok. 263 To „coś", co scala całe Ŝycie i pozwala na proste określenie Ŝyciorysu danego człowieka, potocznie nazywamy powołaniem. Mówimy na przykład o lekarzu z prawdziwego zdarzenia - czyli z powołania. Powołany to ten, kto znajduje swoje miejsce w świecie i wie, po co i dla kogo Ŝyje. Człowiek nie moŜe się rozwijać we wszystkich kierunkach. Łączenie róŜnych kierunków, na przykład muzyki i medycyny, rzadko pozwala na wybitne osiągnięcia. Często kończy się na tym, Ŝe jest się najlepszym muzykiem wśród medyków lub medykiem wśród muzyków, czyli przeciętniakiem w obu spra- wach. Prócz tego wiele kierunków wyklucza się nawzajem, nie da się równocześnie być mistrzem boksu i wybitnym chirurgiem. PapieŜ Franciszek w pierwszej encyklice zwraca uwagę, Ŝe wiara oznacza: zobaczyć, usłyszeć, dotknąć, spotkać - doświadczenie prowadzące do egzystencjalnego ukierunkowania. Wiara jest więc tym pierwszym powołaniem, światłem, głosem, spotkaniem dającym sens całemu Ŝyciu. Człowiek wierzący w tych ramach odkrywa własną ścieŜkę. Inicjatywa pochodzi od Boga. To On, Bóg miłości, ma konkretny scenariusz dla kaŜdego z nas. Rozpoznanie i hojna odpowiedź na tę BoŜą propozycję jest najlepszą rzeczą, jaka człowiekowi moŜe się zdarzyć. BoŜe powołanie staje się wtedy potęŜnym światłem, mocnym bodźcem, by odwaŜnie i z radością kroczyć przez całe Ŝycie. ChociaŜ nie zabraknie trudności, Ŝycie staje się pasjonującą przygodą prowadzącą do poczucia spełnienia. Tajemnicą ludzkiej wolności jest to, Ŝe moŜemy się rozminąć z powołaniem. MoŜemy nie chcieć zobaczyć tego, czego od nas oczekuje Bóg, lub świadomie powiedzieć Mu, Ŝe nie chcemy pełnić Jego woli. I chociaŜ, ściśle mówiąc, powołania nie moŜna utracić, bo Bóg jest wierny i Jego dary są na zawsze, to człowiek moŜe zlekcewaŜyć BoŜy dar i zamienić go na miskę soczewicy jak nieszczęsny biblijny Ezaw. Nie dajmy się oszukać przez medialny szum - wierność powołaniu jest źródłem szczęścia, a niewierność zawsze jest Ŝyciową poraŜką! 252. Centymetr i waga By zachować szczupłą sylwetkę, nie wystarczą odpowiednia dieta lub ćwiczenia fizyczne - trzeba korzystać teŜ z centymetra i wagi. Paradoksalnie, czas zdrowego trybu Ŝycia moŜna mierzyć w centymetrach. Zdarza się, Ŝe nie potrzeba pomiaru, aby zauwaŜyć, jak wiele ubyło. Gdy spotykamy kogoś po dłuŜszym okresie niewidzenia, czasem mamy pokusę przywitać go: „Cześć, dawno Ciebie nie widziałem - jakieś pięć kilogramów temu!” MoŜna uŜywać taśmy centymetrowej takŜe do odmierzania czasu w inny sposób. Czasami młode osoby odliczają dni do waŜnego wydarzenia, odcinając kaŜdego dnia po centymetrze, np. dni do matury lub brakujące dni do ostatecznego opuszczenia koszarów. Istnieje równieŜ inny ciekawy sposób uŜywania centymetra - aby uświadomić sobie, jak 264 szybko przemija czas - który moŜna stosować po pięćdziesiątce. Zaznacza się na taśmie średnią długość Ŝycia dla własnej płci, potem szuka się miejsca, w którym się jest, czyli swój wiek w centymetrach. Potem trzeba policzyć centymetry dzielące nas od zaznaczonego końca - według statystyki pozostaje nam ten krótki odcinek. MoŜna odjąć ten segment od posiadanego wieku i zastanowić się, jak szybko minął nam tamten czas. Okres dzielący nas do końca Ŝycia minie na pewno tak samo szybko lub jeszcze szybciej. Warto pamiętać, Ŝe taśma moŜe nam się skończyć wcześniej... Wagi nie da się oszukać. Ona przypomina o tym, Ŝe pozory mogą mylić. Waga szalowa o równych ramionach jest zaś obrazem sprawiedliwości. Liczy się cięŜar naszych czynów. Jest to znak przypominający o sądzie i porównanie czynów dobrych ze złymi: czego jest więcej? Wyrok będzie taki, jak wskaŜe igła wagowa. Świadomość przemijania czasu połączona z poczuciem odpowiedzialności prowadzi do refleksji i budzi z odrętwienia, przerywa działania powierzchowne. Nasz czas przeminie, ale od nas zaleŜy, czego w tym czasie dokonamy. Taka świadomość pomaga w nawróceniu się. Sama wiara nie wystarczy - powinny towarzyszyć jej dobre uczynki. Wierność musi być operatywna. Z taką samą pilnością - z jaką wiele ludzi codziennie sięga po centymetr i wagę, aby utrzymać zgrabną sylwetkę - czyńmy odwaŜny rachunek sumienia. Nie jest on ani zwykłą psychologiczną introspekcją, ani ekspertyzą techniczną, ani teŜ raportem dla uspokojenia wewnętrznego. Chodzi o to, by w świetle wiary patrzeć na nasze codzienne zachowanie, z miłości zwracać się z błędnych ścieŜek i z nadzieją podejmować skuteczne postanowienia. 28-VII-2013 253. Autentyczność Tak - tak, nie - nie. Poszukiwanie autentyczności jest zadaniem jak najbardziej ewangelicznym. W świecie pełnym sztuczności tęsknota za prostotą jest całkiem uzasadniona. Przerost technik wyuczonych zachowań i przeróŜnych chwytów marketingowych prowadzi do podejrzliwości wobec wszelkich form: czy aby na pewno wygląd zewnętrzny nie jest pozorny? Czy otoczka i opakowanie odpowiadają wnętrzu? Czy TAK zewnętrzne jest TAK wewnętrznym, a NIE -NIE? Człowiek odczuwa w sobie wiele głosów - za którym iść? Czy za głosem lenistwa - i nic nie robić, czy - wręcz przeciwnie - zmusić się odpowiedzialnie do pracy? Co jest bardziej autentyczne: okazywać słabości czy odgrywać rolę bohatera i narzucać sobie pewne 265 zachowania? Sprawy bardziej się komplikują, jeŜeli wolność jest rozumiana wyłącznie jako wolność wyboru, czyli wybór „tu i teraz", abstrahujący od wcześniejszych decyzji. Jak w praktyce realizować: va dove ti porta ii chore, czyli iść, gdzie serce cię poprowadzi? JeŜeli autentyczność sprowadza się do podąŜania za kaŜdą zachcianką, człowiek staje się niewolnikiem okoliczności. Takie zachowanie jest jeszcze bardziej wzmacniane przez dominującą mentalność pragmatyczną, która kaŜe maksymalnie wykorzystać zaistniałe okazje. Okazuje się, Ŝe bardziej autentyczny jest ten, kto na wyjazdach integracyjnych zapomina o swojej rodzinie i pozwala sobie na róŜne ekscesy, które kiedyś nazywano cudzołóstwem, pijaństwem, hultajstwem. ZawęŜenie wolności tylko do samego faktu wyboru sprawia, Ŝe cele wyborów stają się niemal obojętne - wystarczy tylko szanować takie same prawa wyboru innych, nie wchodzić im w drogę. Tym samym dobro traci siłę samo w sobie. NiezaleŜnie od tego, co się robi, waŜne, by się to robiło autentycznie. Z takim podejściem jaki sens ma wychowanie, kierowanie innych na szlachetne cele? W imię czego zachęcić młodego człowieka, aby podejmował trud pracy nad sobą, zaakceptował porządek, dyscyplinę etc? Wspólne cele tracą swój sens, społeczeństwo się rozluźnia i atomizuje. Nawet pojęcia takie jak tolerancja nie mają uzasadnienia: dlaczego tolerancyjne zachowania narzucać innym, jeŜeli ich wybór nie jest taki? Człowiek tylko wtedy moŜe być autentyczny, jeŜeli szuka Pana Boga i pragnie pełnić Jego wolę. O tej potrzebie zmagania się pisał kiedyś Andre Forssard: „Człowiek to kopia stale poszukująca swego oryginału”. Tylko wtedy serce człowieka staje się wiarygodnym drogowskazem: Dilige et quod vis fac. To św. Augustyn: kochaj i czyń, co chcesz! 5-VIII-2013 254. Kolorowe kapelusze Wakacyjne rozluźnienie przynosi róŜne owoce. Nie kaŜdy pomysł, jaki człowiek moŜe mieć, jest sensowny. A juŜ młody człowiek jest szczególnie naraŜony na głupie pomysły. Do tego ich realizacja moŜe go drogo kosztować. Czasem dopiero po czasie przychodzi refleksja, ale w wielu sprawach jest niestety za późno. śycie to nie gra komputerowa, nie da się jednym kliknięciem zaczynać od nowa. Od kilku TAK i kilku NIE powiedzianych w odpowiednim czasie zaleŜy przebieg całego Ŝycia. Mądrość zastosowana w praktyce to roztropność. Ona jest odpowiedzialna za panowanie nad emocjami. Zachęca do tego, by nie opierać się tylko na własnym 266 doświadczeniu, ale szukać dobrej rady. Ale, uwaga, trzeba jej szukać u takich ludzi, którzy mają coś sensownego do powiedzenia: nie chodzi o szukanie wsparcia fajnego kumpla. Niestety roztropność nie ma dziś dobrej prasy. Autonomiczna kultura przekonuje, Ŝe samemu trzeba decydować o wszystkim, wszystkiego spróbować, w kaŜdym błocie się trochę potarzać i - broń Panie BoŜe - nie pytać autorytetów zakorzenionych w tradycji. U nich znajdziemy tylko ograniczenia, które odbierają radość Ŝycia. A pełnia Ŝycia polega na maksymalizacji samowoli... Paradoksalnie, w innych sferach działania ludzkiego, takich jak nauka, sport, Ŝycie zawodowe, roi się od podręczników i poradników. Wielcy guru sukcesu, gwiazdy salonów, ci, którym „się udało", bezinteresownie dzielą się doświadczeniem, nota bene niekoniecznie z tych dziedzin, na których się znają. Poradniki z górnej półki zazwyczaj są drogie, tak jak róŜne kursy treningowe prowadzone przez takich guru sukcesu. Na poszerzenie sposobu myślenia i otwarcie umysłu jeden z takich poradników proponuje metodę sześciu kolorowych kapeluszy. Reprezentują one róŜne sposoby myślenia. Biały kapelusz wiąŜe się z myśleniem nakierunkowanym na docieranie do faktów. Czerwony kapelusz objaśnia reakcje emocjonalne na problemy. Czarny wiąŜe się z minusami danego pomysłu. śółty jest przeciwieństwem czarnego i jest to myślenie pozytywne, zaś niebieski jest kapeluszem procesowym, przekształcania pomysłów w działanie. Kapelusze moŜna zmieniać, ale głowa jest jedna. śycie teŜ jest jedno i trzeba się starać o to, by zawsze myśleć. Wakacje i lato nie mogą stanowić wyrwy w całości, powinno się je wpisać w sensowną całość. Taką spójność w myśleniu daje światło wiary - lumen fidei. Pomysły na odpoczynek, które nie pasują do naszej wiary, są szkodliwe i nie trzeba ich realizować, nawet jeśli są modne i mają dobrą prasę. 12-VIII-2013 255. Dobry wujek Klepanie lekkiej biedy ma dobre strony. Dzieciom z ubogich rodzin niewiele potrzeba do szczęścia. Sporo ludzi z nostalgią wspomina trudniejsze okresy dzieciństwa. Wśród radosnych wspomnień znajdą się w niejednej rodzinie prezenty „dobrego wujka Sama", który na święta przesyłał dziesięciodolarowy banknot. Wyobraźnia potęgowała oczekiwanie. Niestety, z roku na rok darowizna wujka okazywała się coraz mizerniejsza, a z czasem jego dobroć całkiem wyblakła. WciąŜ bowiem wysyłał dziesięć dolarów, które z czasem były juŜ całkiem mizerne... 267 Od wujka z Ameryki wysyłka nie wymagała większej ofiary. Była to dla niego pestka. - A niech się tam w kraju cieszą! - mówił w duchu. Wielką frajdę sprawiało mu odgrywać rolę dobrego wujaszka. Tym gestem moŜna było przykryć i uzasadnić wiele posunięć Ŝyciowych niekoniecznie szlachetnych, na przykład opuszczenie rodziny i kraju. Nie doczekała się jeszcze naukowego opracowania postawa „dobrego wujka". Warto zachęcić socjologów, psychologów itp. do podjęcia prac w tym kierunku. Zresztą mając na uwadze, czym teraz się zajmują na uczelniach humanistycznych pod wpływem ideologii genderowych, taki temat naukowej rozprawy byłby przynajmniej nieszkodliwy. Postawa „dobrego wujka" nie zawsze jest bezinteresowna. Wujek z zagranicy, wysyłający przez całe Ŝycie pieniądze, moŜe Ŝywić nadzieję, Ŝe na stare lata rodzina się nim zaopiekuje. Skoro on tak hojnie wspierał wszystkich, to okaŜą mu się wdzięczni... Ale gdy wraca do kraju, pies z kulawą nogą juŜ o nim nie pamięta. Jest teŜ „dobry wujek z rozmachem". Jego dzieło Ŝycia to coś w rodzaju domu opieki społecznej we wsi, gdzie przyszedł na świat. Wspaniałe byłoby to dzieło, pod warunkiem jednak, Ŝe darczyńca faktycznie ma prawo do tego, by dysponować kapitałem w ten sposób i Ŝe inwestycja ma sens. MoŜe się okazać, Ŝe dom będzie miał najnowszy sprzęt, ale będzie stał pusty, bo nikomu to nie jest potrzebne. Kolejny to „wujek mafioso". Taki z filmów hollywoodzkich lub taki swojski, który wpadł na pomysł wybudowania kościoła. Potem się okazuje, Ŝe on tylko daje teren, transakcja jest łączona. Proboszcz musi mu pomóc, by odrolnić tereny przylegające do kościoła, aby tam deweloper mógł postawić osiedle. Takimi „dobrymi" wujkami chętnie zajmuje się prokuratura. Puenta sugerowanej pracy naukowej to: „Dobro wymaga, by wszystkie jego składniki byłe dobre. Dobre samopoczucie i kadzenie ze strony obdarowanych nie usprawiedliwiają czynu". To Jezus przenika serca i osądza czyny, a on ma wstręt do obłudy. 18-VIII-2013 256. Skóra niedźwiedzia Cel jest pierwszy w zamierzeniu, a ostatni w osiągnięciu - mawiają filozofowie. Jednak wspaniały cel nie wystarczy, aby zmobilizować człowieka do działania. Przysłowiowe dzielenie skóry na niedźwiedziu jeszcze przed upolowaniem jest czymś w pewien sposób potrzebnym. Przy trudnym przedsięwzięciu człowiek zadaje sobie pytania: Po co ja się w to angaŜuję? Co ja z tego będę miał? Nadzieja posiadania skóry niedźwiedzia mobilizuje do wysiłku, by go upolować. 268 Potrzeba teŜ pewnej dozy pewności siebie i przekonania, Ŝe jest się w stanie osiągnąć zamierzony cel. Dla postronnego obserwatora taka postawa moŜe czasami być naiwnością i czystą iluzją. Zwykle jednak wielkie osiągnięcia Ŝyciowe to realizacja takich szalonych marzeń z młodych lat. Na tym polega młodość, Ŝe zawiera w sobie zdolność do silnych pragnień mających moc ukierunkowania całego Ŝycia. Z biegiem lat człowiek rozumie, Ŝe nie wszystkie pomysły da się zrealizować. MoŜe pozostać poczucie, Ŝe za wcześnie dzieliło się skórę na niedźwiedziu, przedwcześnie cieszyło się osiągnięciami. Problem pojawia się, gdy ktoś tylko dzieli skórę, ale nie robi nic w kierunku realizacji zamierzonego celu. Takie scenariusze moŜna spotkać zarówno w Ŝyciu konkretnych ludzi, jak i we wspólnych przedsięwzięciach. Szczególnie łatwo znaleźć się w sytuacji, gdy odpowiedzialność za upolowanie niedźwiedzia jest rozproszona i nie moŜna potem wskazać winnego zaniedbań. Są teŜ patologiczne sytuacje, w których skóra została podzielona niemalŜe na samym starcie. Profity zostały z góry rozdane i wyznaczone. MoŜe się to zdarzyć przy wielkich imprezach masowych, równieŜ przy realizacji bardzo szczytnych celów jak np. powstanie edukacyjnego muzeum czy Światowe Dni MłodzieŜy. Stała świadomość zamierzonego celu w osobistych i zbiorowych działaniach pomaga uniknąć nie tylko stagnacji w działaniach, ale i zagubienia sensu całego przedsięwzięcia. Warto więc powracać często do podstawowych pytań: Po co to wszystko robimy? O co nam w tym wszystkim chodzi? Jaki z tego ma być poŜytek? No i: Dla kogo to robimy? PapieŜ Franciszek w swoich porannych homiliach stawia takie radykalne pytania. Wszelkie działania w Kościele mają sens, jeŜeli prowadzą do zbawienia. To, co jest dodatkiem, być moŜe jest całkowicie niepotrzebne i trzeba się tego pozbyć. Osłabienie wiary polega na tym, Ŝe traci się cel nadprzyrodzony, a w jego miejsce wkradają się inne cele: pieniądz, kariera, uznanie, władza. 25-8-2013 257. Dynamiczny stabilizator Aktywność jest oznaką Ŝycia. Jednak aktywność nie moŜe być dowolna, nie kaŜda jest poŜądana. Dynamika Ŝycia musi być skoordynowana z całością. Rewolucyjne zmiany są poŜyteczne, jeŜeli przyspieszają bieg wydarzeń w odpowiednim kierunku. Istotną sprawą jest upewnienie się, czy rzeczywiście kierunek jest dobry. Zburzenie wszystkiego, co dotychczas się osiągnęło, nie zapewnia, Ŝe to, co wybuduje się na zgliszczach, będzie lepsze. Dynamika jest wpisana w świat. Nie tylko poszczególny człowiek pielgrzymuje, ale i cała wspólnota. Poszanowanie tradycji nie oznacza kanonizowania stagnacji. Zmiany są 269 potrzebne i nie do uniknięcia. Ich wprowadzanie wymaga odwagi, aby porzucić bezpieczeństwo tego, co juŜ się osiągnęło. Jak mawia papieŜ Franciszek, wyjście na ulice niesie ze sobą ryzyko wypadku lub krytyki, ale lepsze to niŜ siedzieć bezpiecznie w egoistycznej izolacji. Obecny, dynamiczny świat ceni ludzi walczących o zmianę. Szczególnie nagłaśnia się działanie tych, którzy demaskują niesprawiedliwość róŜnych instytucji. Media nadały sobie rolę dawania głosu tym, którzy juŜ nie mogą dłuŜej milczeć. Ba, niektóre media nawet kreują takich „zawodowych reformatorów", którzy są obecni przy wszystkich moŜliwych awanturach. Z czasem w wielu przypadkach okazuje się, Ŝe taka „gwiazda reformatorska" była po prostu niezrównowaŜonym człowiekiem, który patrzył na cały świat przez pryzmat własnych niepokojów. Ewangelia jest wielkim wezwaniem do działania. Pokój, który przynosi Jezus, nie jest świętym spokojem bezczynności i obojętności. Tym bardziej nie jest kompromisem z grzechem i własnymi słabościami. Królestwo niebieskie zdobędą gwałtowni (Mt 11,12). Violenti rapiuntl Ale gwałtowność łaski BoŜej idzie w parze z miłością i szacunkiem wobec bliźniego. Dlatego uczeń Chrystusa pełni zawsze rolę stabilizatora, generuje pokój i zrozumienie wokół siebie. Nie jest jednostką konfliktową. Aby być takim „dynamicznym stabilizatorem", potrzeba wiele cnót. Roztropności, by odkrywać, gdzie jest prawdziwe dobro. Pokory, by nie wpaść w pułapkę „ja wiem lepiej od wszystkich" i nie dać się wrobić przez pierwszego lepszego klakiera. Wyczucia niuansów sprawiedliwości, aby dostrzec, co innym się naleŜy i pamiętać o podjętych kiedyś zobowiązaniach. Męstwa, aby wytrwać na dobrej ścieŜce, która wymaga ofiary. Umiarkowania, by zapanować nad emocjami. Słowem, aby dziś bronić Westerplatte, nie wystarczy tylko bojowe nastawienie. Potrzeba mądrości i dojrzałości! 1-IX-2013 258. Hodie et nunc Wrzesień wywołuje mieszane uczucia. Przepiękna aura, wypoczęte, radosne oblicza i kontrapunkt - powrót do kieratu Ŝycia. W tym miesiącu powracają spory polityczne, zabieganie zawodowe, szkolne etc. Samo Ŝycie. Z tym trzeba się zmierzyć, bo pomimo rozwoju cywilizacji nie da się tego uniknąć. Tęsknota za sielankowym światem prowadzi do nostalgii lub nawet do stanu zniechęcenia, którą psychologowie określą jako „powakacyjną depresję". 270 Hasła typu „bądź sobą i nie zmuszaj się do niczego" mogą funkcjonować tylko w dziecinnym świecie niedojrzałych osób. W rzeczywistym świecie tak moŜna funkcjonować tylko w okresie wakacyjnym. Reality check, rzeczywistość sprawdza. Sprawdza pod wieloma względami: czy obietnice są wprowadzane w Ŝycie, czy rachunki się zamykają, czy podjęte postanowienia są na tyle mocne, by zmobilizować do ofiary. Świat XXI wieku dodał do Ŝycia mocne tempo. Nie ma usprawiedliwień, aby iść przez Ŝycie własnym tempem. JuŜ nie moŜna się tłumaczyć, np. Ŝe nie odebrałem telefonu, bo przecieŜ nie wiedziałem, kto dzwonił; Ŝe byłem gdzieś daleko... Wszędzie dociera Internet i zasięg telefoniczny. Nie moŜna nawet powiedzieć, Ŝe o czymś zapomniałem - jak tu zapomnieć przy tak bogatym asortymencie dodatkowych pamięci? Ewangelia równieŜ mówi nam o BoŜym tempie. Gtos BoŜy i szybka odpowiedź wiernych mu ludzi. Apostołowie działali „natychmiast" - zostawili wszystko i poszli za Panem. Ten refleks na BoŜe wezwania w tradycji chrześcijańskiej został sformułowany jako hodie et nunc - dziś i teraz. Podejmować BoŜe wezwania, nie odkładając je na potem. PrzecieŜ nie wiemy, czy do tego „potem lub później" doŜyjemy. Jednak nie chodzi o przytłaczające poczucie obowiązku, krępujące nasze serce, wprowadzające w nieustanny stres. Chodzi o przynaglającą miłość, zdolną do wprowadzenia nas w ruch, zachowującą przy tym pokój serca. Święto PodwyŜszenia KrzyŜa Świętego w samym środku września przypomina o sensie poświęcenia. Miłość do krzyŜa nie ma nic wspólnego z masochizmem. Jest świadomością tego, Ŝe upadły człowiek musi do dobra czasami się zmuszać. Ten wysiłek zbliŜa nas do Jezusa, a On uczy, Ŝe ofiarna miłość jest źródłem szczęścia. I, chociaŜ psychologowie radzą, aby po wakacjach za szybko nie wpadać w wir pracy, wrzesień to miesiąc, by zdecydowanie podejmować zwykły krzyŜ punktualności, nieodkładania trudnych spraw na później, angaŜowania się w codzienne drobiazgi Ŝycia rodzinnego. 15-IX-2013 259. Tatuaże -A co będzie, gdy minie moda na tatuaŜe? - Będzie za późno. W świecie, gdzie wszystko jest tymczasowe - nawet to, co przez ostatnie wieki było trwałe jak rodzina, religia, zawód czy miejsce zamieszkania - dziwna wydaje się moda na tatuaŜe. Choć trzeba uznać, Ŝe na razie nie rozprzestrzenia się wśród populacji o bardzo ciemnej karnacji, co zapewne jest wynikiem dyskryminacji ze strony natury. Pewnie rychło 271 coś w tej dziedzinie zostanie wymyślone, by równieŜ ludzie ciemnoskórzy mogli korzystać z tej estetycznej zdobyczy XXI wieku. Kiedyś tatuaŜe wykonywane byty tylko wśród pewnych warstw społecznych i pewnych zawodów, w tym z marginesu społecznego: najemników i więźniów. Wydaje się, Ŝe dziś moda na malowanie skóry rozlewa się wszędzie. Na szczęście jeszcze nie dotyka takich części ciała jak głowa i twarz, ale kto wie, jak to dalej się potoczy. Wyobraźmy sobie tatuaŜ wielkiego pająka na wielkiej łysinie lub ślimaka na buzi dziewczyny. Na razie nie spotykamy księŜy z tatuaŜami. Dobrze by było zawczasu wpisać w dokumentach formacyjnych dla kapłanów pewne wskazówki, aby zapobiec temu dziwactwu. „To, co dziwne, jest dziwne" - mawiał pewien doświadczony ojciec duchowny - kolczyki, tatuaŜe, ekstremalne, dziwaczne sporty... Prócz tego, Ŝe te sprawy są kosztowne i zajmują wiele czasu, często wynikają z psychiki ludzi chcących zwrócić na siebie uwagę za wszelką cenę. PróŜność niszczy kapłaństwo. Niestety, taki zapis nie moŜe być wprowadzony dla całego Kościoła katolickiego. W niektórych obrządkach wschodnich tatuaŜe na rękach naleŜą do zwyczajów związanych z wejściem w stan kapłański. Tak jak na zachodzie była tonsura, czyli wycięcie i ogolenie ronda na głowie, na Bliskim Wschodzie przyszłym kapłanom tatuowano krzyŜ na nadgarstkach. Takie nieusuwalne znaki prócz tego, Ŝe mają symboliczne znaczenie, nawiązujące do znamienia sakramentu kapłaństwa, przypominają księdzu, kim jest niezaleŜnie od ubrania. W przypadku tatuaŜu na nadgarstkach inni, patrząc kapłanowi na ręce, mogą rozpoznać, Ŝe mają do czynienia z kapłanem. W okresach prześladowania takie tatuaŜe są przyczyną męczeństwa. Chrześcijaństwo zawsze bardziej kierowało wysiłek formacyjny do serca. To nie skóra, ale wnętrze ma być zaznaczone miłością do Chrystusa. To tam, w rozumie, woli, w emocjach trzeba wpisywać nieusuwalne cechy, które upiększą naszą naturę i pozwolą nam nie tylko być podobnym do Mistrza, ale działać jak On. Skóra przeminie, a święte znaki na duszy pozostaną na wieczność. 260. Ryzyko Rozdarcie osobowości moŜe wynikać z choroby lub uŜycia środków odurzających. Gdy człowiek w swoim działaniu zapomina, kim jest, oszukuje siebie i innych. W tradycji chrześcijańskiej takie zachowanie jednoznacznie oceniane jest jako kłamstwo lub obłuda. Ta podstawowa zasada dotyczy równieŜ świata wirtualnego. 272 Warto pamiętać, Ŝe równieŜ tam trzeba rozwijać chrześcijańskie cnoty. Nie chodzi tylko o zachowanie jakiejś etykiety, lecz aby być człowiekiem uŜywającym rozumu, potrafiącym Ŝyć zawsze w BoŜej obecności. Świat wirtualny jest wspaniałym polem do popisu dla cnót. Zwłaszcza dla umiarkowania, sprawiedliwości, roztropności, męstwa, skromności. Dla jasności warto wskazać konkretne zalecenia: a) unikać afiszowania się, próŜności i samochwalstwa na profilach czy blogach; b) ćwiczyć się w zdolności koncentracji i skupieniu, zajmując się tym, czym akurat musimy się zajmować (pomaga odłączenie komunikatorów, alarmów, dzwonków itp. zwłaszcza podczas intensywniejszej pracy, nauki, modlitwy, waŜnych spotkań); c) męŜnie zwycięŜać wewnętrzny niepokój, nie ulegać częstemu sprawdzaniu telefonu, e-maila, wiadomości etc. (warto mieć wyznaczony na to oddzielny czas); d) nabrać nawyku nieodbierania telefonu i nieodpowiadania na SMS podczas waŜniejszych rozmów, posiłków, spotkań rodzinnych (chyba Ŝe chodzi o naprawdę waŜną sprawę); e) umiarkowanie korzystać z moŜliwości zdobywania newsów, przezwycięŜając chęć bycia tym, „który wszystko zawsze wie"; f) zachować intymność, pozostawić pewne sprawy dla rodziny i najbliŜszych, dotyczy to zwłaszcza zdjęć i nagrań (udostępnianie wszystkim wszystkiego prowadzi do powszechnego plotkarstwa, moŜe nawet stać się patologicznym ekshibicjonizmem); g) ćwiczyć się w wewnętrznym skupieniu i umiłowaniu ciszy (stałe rozproszenie uniemoŜliwia dialog z Bogiem i prowadzi do spustoszenia serca); h) zadbać o samodyscyplinę, bo chaotyczny świat wirtualny dosłownie nas zdmuchnie niczym tsunami; i) szanować czas innych, unikając wysyłania im pocztą elektroniczną rzeczy niepotrzebnych lub banalnych. j) dbać o czystość spojrzenia i przezwycięŜać niezdrową ciekawość; nie bądźmy naiwni, kaŜdy z nas musi walczyć o czystość serca; siedzenie po nocach w Internecie, surfowanie bez celu, szczególnie gdy jest się zmęczonym, jest ryzykiem zaśmiecenia serca. 261. Portale społecznościowe Postęp technologiczny środków do komunikacji międzyludzkich sprawił, Ŝe socjologowie, psychologowie i pedagodzy mają nowe pole dla swych badań. Jak człowiek zachowuje się na portalach społecznośćiowych? Jaki mają one wpływ na jego rozwój? Czy takie narzędzia istotnie zmieniają społeczeństwa? 273 Chrześcijaństwo gtosi, Ŝe godność człowieka oznacza, Ŝe - niezaleŜnie od narzędzi, z jakich korzysta i co czyni - pozostaje on zawsze sobą i jest odpowiedzialny wobec Boga i ludzi za swoje dobrowolne czyny. Oczywiście, są przestrzenie ludzkiego działania, w których panuje inna konwencja, np. rozrywka. Niemniej jednak nie oznacza to, Ŝe w tych obszarach wszystko jest dozwolone, Ŝe tam nie obowiązują np. piąte i ósme przykazanie. Z punktu widzenia moralnego portale społecznościowe wprowadzają kilka ciekawych zagadnień. Warto zwrócić uwagę na kwestie związane z toŜsamością uŜytkownika. Dziś de facto portale stały się placem spotkań ludzi. Nie są one wyłącznie przestrzenią dzielenia się myślami i informacjami. Są miejscem komunikacji człowieka z człowiekiem. Ogólnie mówiąc, tam teŜ trzeba być autentycznym, zachować się zgodnie z tym, kim się jest. Nie mają więc sensu taki styl zachowania, taki język lub takie zdjęcia, jakich by nie wypadało pokazać w innych sytuacjach. Dwuznaczność jest tak samo niepoŜądana w Internecie jak w rzeczywistym Ŝyciu. Konkretnie: człowiek Ŝyjący w małŜeństwie nie powinien sobie pozwalać na flirty lub inne podobne zachowania. Nierozsądne by było, aby nauczyciel, ksiądz lub inna osoba szczególnie powołana do dawania przykładu, wysyłała mylne sygnały, kim jest i jak myśli. Nie ma wątpliwości, Ŝe sieć stała się przestrzenią do apostolstwa. MoŜna odnowić stare kontakty lub nawiązać nowe, wyjaśnić nauczanie Kościoła lub wskazać na odpowiednią lekturę. Warto jednak pamiętać, Ŝe sieć nie zastąpi spotkania face to face, będzie tylko dodatkiem do osobistego spotkania offline. TeŜ nie kaŜdy musi wszędzie działać. Warto się zastanowić od czasu do czasu, jaki ma sens prowadzenie danego blogu lub uczestnictwo w jakiejś debacie. Być równieŜ świadomym dalszych skutków własnych zachowań: głupie zapisy mogą mieć bardzo gorzkie owoce. W XXI wieku nadal potrzeba rozsądku i wiele pokory. Techniczne umiejętności korzystania z narzędzi automatycznie nie zapewniają umiejętności moralnego ich wykorzystania. Sposób zachowania się w sieci naleŜy do tematów rachunku sumienia. Mądry człowiek potrafi się poradzić i co najwaŜniejsze - przyjąć uwagi, gdy jego zachowanie jest nieodpowiednie. 262. Doktor Google Rysunkowy dowcip: sala operacyjna, na stole leŜy pacjent z otwartym brzuchem, wokół kręci się kilkoro lekarzy i pielęgniarek. Chirurg mówi do swego asystenta: - Skocz do komputera w moim pokoju i zobacz w Google'u, jak to trzeba zrobić i gdzie trzeba przyczepić tę Ŝyłkę... 274 Dzisiaj sytuacja jest inna, to raczej pacjent wklepuje w Google opis własnych dolegliwości i szuka diagnozy, wybiera leczenie i odpowiednie leki. Czasami zdarza się, Ŝe pacjent przychodzi do doktora i prosi o wypisanie recepty na konkretny lek, bo przecieŜ juŜ wszystko sam sprawdził w Google i nie interesuje go opinia lekarza. Sytuacje takie mogą wynikać ze stanu słuŜby zdrowia, gdzie pacjent odczuwa samotność, będąc odsyłanym od jednego specjalisty do drugiego. W Internecie przecieŜ kaŜdy moŜe znaleźć prostą receptę, napisaną w zrozumiałym języku. Dostępność wiedzy medycznej ma teŜ inną stronę medalu: hipochondrycy łatwo znajdą jakiś niepokojące objawy groźnej choroby. Pomimo swej nowoczesności doktor Google nie jest lekarzem godnym polecenia. Nieroztropnością jest konsultować się wyłącznie z nim i oddawać się w jego ręce. W powaŜnych dolegliwościach nikt nie moŜe być lekarzem dla siebie samego. Niestety, Google zawsze ci powie to, co chcesz usłyszeć, i na pewno nie weźmie odpowiedzialności za twoje zdrowie i udzielone porady. W sprawach zdrowia duszy równieŜ potrzebujemy konsultacji u dobrego lekarza. „Musimy szeroko otworzyć duszę - pisał św. Josemaria Escriva - by przeniknęły ją BoŜe słońce i jasność Miłości. Brak szczerości nie zawsze wynika z niskich pobudek. MoŜe tu czasem chodzić o błąd sumienia. Niektórzy tak je sobie ukształtowali - a raczej zdeformowali - Ŝe zamknięcie się i brak prostoty uwaŜają za słuszne. Myślą, Ŝe milczenie jest dobrą rzeczą. Zdarza się to nawet ludziom o duŜej wiedzy religijnej. Być moŜe właśnie dlatego ulegają przekonaniu, Ŝe lepiej zamilczeć. Mylą się jednak. Szczerość zawsze jest konieczna”. Duchowe sprawy wymagają większej szczerości niŜ te u lekarza ciała. Mówić na spowiedzi i kierownictwie duchowym wszystko, nawet to, o czym byśmy nie chcieli, aby o nas się dowiedzieli. Tylko wtedy będą mogli nam poradzić. Taka szczerość będzie początkiem nawrócenia i powrotu do zdrowia. Słowem: mieć taką szczerość jak z doktorem Google'em. Nikt przecieŜ przy klawiaturze nie wstydzi się wpisywać opisy swych dolegliwości, nawet gdyby były wstydliwe i paskudne. 13-X-2013 263. Grantoza Według słownika wyrazów obcych „grant" to „subwencja przeznaczona na projekt badawczy dotyczący konkretnego problemu naukowego, przyznawana w drodze konkursu”. Przy obecnej, rozbudowanej biurokracji umiejętność zdobywania grantów jest cenioną cechą. Naukowiec posiadający taką zdolność jest szanowany w swoim środowisku. To dzięki niemu cały zakład moŜe prowadzić badania. 275 Niestety, system rozdawania pieniędzy poprzez granty ma drugą stronę medalu, którą moŜna roboczo nazwać „grantozą". Na taką dolegliwość moŜna chorować indywidualnie lub zbiorowo. Specjalista od zdobywania pieniędzy z róŜnych źródeł po jakimś czasie staje się ekspertem tylko w tej dziedzinie. Przestaje zajmować się nauką czy oryginalnym fachem. Instytucja lub środowisko, dotknięte grantoza, zaczynają układać całe swoje działanie pod zdobywanie kolejnych dotacji. Pieniądz zaczyna górować nad sprawami merytorycznymi, do tego stopnia, Ŝe nawet rezultaty są naciągane do oczekiwań darczyńcy. Sprawa staje się szczególnie trudna, gdy w grę wchodzą ideologie lub po prostu zwykłe układy biznesowopolityczne. Wtedy instytucja staje się trybikiem psującego się systemu. Świat „twardej rzeczywistości" eliminuje jednostki chore na grantozę stosunkowo szybko. Pieniądze są rozdawane według klucza realnego postępu technicznego. Choroba jest trudniejsza w naukach „miękkich", czyli humanistycznych. Sprawdzanie błędów następuje po bardzo długim czasie, a za rachunki zwykle płaci następne pokolenie, i to słono. Grantoza rozwija się, gdy środki zdobywa się poprzez dostosowywanie się do panującej mody. Wiele projektów poprawnie politycznych (np. związane z ideologią gender) bez wysiłku zdobywa hojne poparcie róŜnych agend międzynarodowych. W tych instytucjach choroba prowadzi do zaniedbania innych źródeł finansowania. Czasami łatwe pieniądze się kończą, co prowadzi do upadku danych projektów. Dziś inicjatywom broniącym Ŝycia, rodziny, moralności w przestrzeni publicznej, zdrowego wychowania młodzieŜy etc. nie grozi grantoza. Rzadko udaje im się uzyskać poparcie z pieniędzy publicznych. Takie działania muszą szukać finansowania w innych miejscach - wśród wielu drobnych darczyńców - i wciąŜ udowadniać wartość własnego działania. Brak środków ma więc swoją dobrą stronę: prowadzi do stałego angaŜowania się i oczyszczania intencji. Z takich działań nie ma kasy i zwykle pracuje się w jakimś stopniu za przysłowiowe „Bóg zapłać!" 20-X-2013 264. Zawodowy prestiż Wykonywany zawód nie moŜe sprowadzać się wyłącznie do sposobu na Ŝycie. Praca świadczy o godności człowieka i jego panowaniu nad stworzeniem. Pozwala rozwijać własną osobowość, budować więzi z innymi ludźmi, dawać wkład w postęp całej ludzkości. Gdy do tego dochodzi perspektywa wiary, odkrywa się, Ŝe zajęcia zawodowe są środkiem i drogą do świętości, sposobem naśladowania pracy Jezusa. 276 Zajęcia zawodowe kształtują i określają konkretnego człowieka. Księgowy uczy się być dokładny w rachunkach, redaktor - piękny w ekspresji, a piłkarz uczy się łączyć współzawodnictwo ze współpracą z kolegami. Poprzez wieloletni, wytrwały wysiłek, jeŜeli człowiek nie ulegnie rutynie, utrwala konkretne umiejętności, aŜ osiąga poziom, który pozwala mu być dumnym z własnego działania. Staje się specem, specjalistą, dobrym fachowcem. Zaczyna kochać swój zawód i staje się pasjonatem swojej dziedziny. Praca zawodowa przekracza indywidualne działania i pozwala się włączać w Ŝycie społeczne. Ba, z czasem otoczenie odbiera konkretnego człowieka poprzez pryzmat tego, czym się zajmuje; jest się stolarzem, sprzedawcą, lekarzem, księdzem... Poprzez te relacje osoba wchodzi w wymianę usług. MoŜe wtedy osiągnąć rezultaty daleko przekraczające to, co udałoby się w pojedynkę. Mówiąc górnolotnie - uczestniczy w budowaniu cywilizacji! Relacji zawodowych nie moŜna więc sprowadzać tylko do powiązań produkcyjnokonsumpcyjnych. Wielkim zadaniem współczesnych chrześcijan jest troska o to, by Ŝycie zawodowe słuŜyło wzrostowi kaŜdego pracownika, by stawał się on lepszym człowiekiem. Dobry pracownik to nie tylko ten, kto ofiaruje doskonałe usługi lub potrafi sprawnie wykonać jakieś zadania. Oczekuje się od niego umiejętności takich jak: uprzejmość, zdolność współpracy z innymi, empatia... Współczesne czasy są bardzo wraŜliwe na pozycję zawodową. Dla człowieka wierzącego taki prestiŜ jest równieŜ niezbędny, inaczej wypada z gry, być moŜe teŜ i dlatego, Ŝe jest dyskryminowany ze względu na wyznawaną wiarę. Jednak dzieci BoŜe nie mogą zadowalać się tylko zdobyciem dobrej i komfortowej pozycji zawodowej. Poprzez pracę zawodową są wezwane do tego, by zmieniać środowisko. Uczeń Jezusa, który uwielbia swoją pracę, z taką samą siłą pragnie, by jego środowisko odpowiadało BoŜym planom. Apostolstwo wśród kolegów po fachu jest szczególnie lubianym polem jego działalności ewangelizacyjnej. 265. La Nonna „Przede wszystkim to moja babcia, mama mego ojca, wpłynęła na moją wiarę - mówił papieŜ Franciszek 18 maja 2013 r. - To ona opowiadała nam o Jezusie, uczyła nas Katechizmu. Pamiętam, Ŝe w Wielki Piątek brała nas na procesje z pochodniami. Pod koniec było złoŜenie Jezusa do grobu. Babcia kazała nam klękać i mówiła: "Patrzcie, dzieci, jest martwy, ale pojutrze zmartwychwstanie". Pierwszy przekaz chrześcijaństwa otrzymałem właśnie od tej kobiety, od mojej babci. Czy to nie jest piękne? Pierwszy przekaz wiary w 277 domu, w rodzinie! Tak teŜ się działo w pierwszych czasach, kiedy św. Paweł mówił do Tymoteusza: "Pamiętaj o wierze twojej babci i twojej matki-". Jorgito - bo pewnie tak nazywali PapieŜa, gdy był małym dzieckiem - do babci zwracał się pewno La Nonna. W Argentynie, gdzie jest duŜo ludzi o włoskich korzeniach, na babcie mówi się, uŜywając zarówno hiszpańskiego określenia abuela, jak i włoskiego nonna. Rodzajnik la podkreśla wyjątkowość danej osoby. PoboŜność babć nie jest sprawą tak oczywistą. Opowiadał biskup z Estonii, pierwszy od czasów reformacji, jak bardzo się zdziwił, gdy pierwszy raz odwiedził dom starców i zobaczył, Ŝe starsze panie nie miały obrazków, nie modliły się, nie byłe poboŜne... Przykry widok starszych ludzi bez nadziei. Ale w wielu dawniej komunistycznych krajach to poboŜne babcie uratowały cerkiew lub kościół; one przekazały wiarę wnukom i prawnukom. Odwiedziny grobów przodków w Roku Wiary są okazją do refleksji nad ich przykładem wiary. Pewno o wielu z nich mamy podobne wspomnienia jak papieŜ Franciszek. Dziadek, który długo klęczał na modlitwie; babcia, która w ostatnich latach ciągłe miała przy sobie róŜaniec; stary wujek, który ze względu na wiarę klepał biedę... Cmentarze mają swój własny wymiar czasowy. Jaka to róŜnica, czy ktoś umarł w ubiegłym stuleciu, czy w tym? Spacer po cmentarzu pozwala odzyskać prawdziwie realną ocenę. Liczy się ocena Boga, Jego sprawiedliwość i miłosierdzie. Tam, na BoŜym sądzie, juŜ nie ma moŜliwości manipulacji, propagandy i innych PR-owych chwytów. W takim kontekście zrozumiała jest mądrość poboŜnych starszych ludzi: „Człowieku, bój ty się Boga!". Natomiast szokująca jest zatwardziałość agresywnych niewierzących. Gdy się juŜ pochylają nad grobem, najbardziej logiczne byłoby podjąć pokutę i nawrócenie, póki jeszcze czas. Głupotą jest starać się udowadniać za wszelką cenę własną wielkość i niezaleŜność od Boga i Jego Kościoła. 3-XI-2013 266. Pastorał Znak jest mocniejszy od ustnego przekazu. Tak działa Bóg przez sakramenty. Znaki wybrane przez Jezusa dla sakramentów - na przykład obmycie wodą przy chrzcie - są ponadczasowe. Inne znaki dodał Kościół: biała szata, świeca, sól. Te ostatnie mogą się zmieniać, mogą teŜ znikać lub wymagać wytłumaczenia. Pastorał jest dziś uŜywany niemal wyłącznie przez biskupów. Jan Paweł II tak w ksiąŜce „Wstańcie, chodźmy!" opisywał jego znaczenie: „Jest to znak władzy, jaka 278 przysługuje biskupowi dla wypełnienia zadania opieki nad owczarnią. I ten znak wpisuje się w perspektywę troski o świętość Ludu BoŜego. Pasterz ma bowiem czuwać i chronić, prowadzić kaŜdą owcę »na zielone pastwiska« - na te pastwiska, na których odkryje ona, Ŝe świętość nie jest zarezerwowana dla wybranej grupy geniuszów świętości. Dostrzegam w nim symbol trzech zadań: troski, przewodnictwa i odpowiedzialności. To nie jest znak władzy w zwykłym rozumieniu tego słowa. To nie jest znak pierwszeństwa czy panowania nad innymi, ale znak słuŜby. Biskup ma kierować i prowadzić". Mało znany jest stary tekst po łacinie, który tak opisywał znaczenie kaŜdej jego części: In baculi forma, praesne, datur haec tibi norma: I Attrahe per primum, medio rege, punge per imam. I Attrahe peccantes, rege iustus, punge vagantes. I Attrahe, sustenta, stimula vaga, morbida, lenta. Przeczytajmy po polsku: „Kształt pastorału daje ci normę postępowania. Początkiem przyciągaj, środkiem utrzymaj, końcem zachęcaj. Odzyskaj tego, kto upada, rządź sprawiedliwymi, popychaj tych, co zostają w tyle”. A więc pętelka górna jest po to, by złapać owieczkę za nóŜkę i przyciągnąć do owczarni, środek - by pokazywać kierunek posłusznym owieczkom, zaś ostry koniec - by odpędzać wilki i przynaglać ociągających się. Wielkie są oczekiwania wobec pasterza; nie ma miejsca na „ciepłe kluchy”. Dlatego w pierwszych wiekach w niektórych miejscach nie moŜna było znaleźć chętnych do pełnienia tej funkcji; podobnie jest dziś. Tak, jak się wydaje, trzeba rozumieć słowa św. Pawła do Tymoteusza: „Jeśli ktoś dąŜy do biskupstwa, poŜąda dobrego zadania" (1 Tym, 1,3). Wielu egzegetów tłumacząc te słowa, wyjaśnia, Ŝe przyjęcie biskupstwa w dalszej perspektywie równało się męczeństwu. I dziś zadania biskupa wymagają od niego szczególnie męstwa. Odwagi, by głosić pełną naukę i niemal codziennie naraŜać się na ostre krytyki mediów, i takich wiernych, którym nie do końca są wiernymi... Módlmy się o dzielnych pasterzy dla naszej zeświecczonej Europy. 10-XI-2013 267. Nonkonformis Fascynacja nowymi gadŜetami przeŜywa kryzys. Coraz częściej słychać głosy niuansujące korzyści płynące z nowych urządzeń. Kończy się owczy pęd, by przyjmować wszystko, co producenci rzucą na rynek. Oto syndromy wynikające z nieumiarkowania w korzystania z telefonów, smartfonów, iPadów, laptopów eta: Urojone telefony. Polega na przekonaniu, Ŝe telefon dzwoni, choć w rzeczywistości tak nie jest. MoŜe to być urojone drganie komórki w kieszeni. Wynika z tego, Ŝe mózg 279 kojarzy z telefonem inne bodźce. Problem jest w niemal fizycznej potrzebie odebrania takiego kontaktu. Depresja facebookowa. Polega na doświadczeniu głębokiej frustracji i depresji, gdy kontakty nie odpowiadają na nasze publikacje, lub na chorobliwym pragnieniu, by inni nas włączali w swoje zainteresowania. Nomofobia. Paniczny lęk przed wyjściem na ulicę bez komórki lub utratą zasięgu. Objawy to niestabilność emocjonalna, agresywność, problemy ze skupieniem i stres. Wariant tego schorzenia to kompulsywne sprawdzanie SMS-ów w komórce i poczty elektronicznej. Lunatyczny SMS. Jest wiele badań, z których wynika, Ŝe coraz więcej ludzi wysyła wiadomości w półśnie lub catkiem nieświadomie. Oczywiście to dotyczy tych, którzy śpią z komórką. Zazwyczaj przekaz jest niezrozumiały lub wręcz kompromitujący. Cyberchondria. Współczesna hipochondria. Urojone choroby wyczytane w Internecie. Googlowski zanik pamięci. Łatwość dostępu do wiadomości sprawia, Ŝe mózg nie jest w stanie niczego zapamiętać. DuŜo się ogląda, nic się nie zatrzymuje, czyli mózg jak sito. UzaleŜnienie od gier online. Najzwyklejsze zjawisko połączenia patologicznego lenistwa z nowoczesną technologią. Najgorsze przypadki mogą być śmiertelne. Problemy fizyczne. Problemy ze wzrokiem, kręgosłupem, słuchem etc. Uszkodzenia te wynikają z długiego przybywaniu przy komputerze lub stałego słuchania muzyki. Profilaktyka jest lepsza od leczenia. Lepiej zapobiegać, promując umiarkowanie. Oto kilka sposobów: Nie mieć urazów do tych, szczególnie mniej znanych nam osób, za to, Ŝe nie odbierają telefonu natychmiast lub nie odpowiadają na kaŜde zawołanie. Ustawiać sobie dłuŜsze okresy postu „gadŜetowego". Na wielkie święta nie wtaczać komputera, trzymać telefon w trybie samolotowym. Na wakacje nie sprawdzać poczty, nie brać ze sobą komórki. Nie tolerować, by moda i producenci stwarzali nam sztuczne potrzeby. Odrzucać bez dialogowania superoferty zmiany sprzętu, gdy jesteśmy posiadaczami całkiem sprawnego urządzenia. Ciąg dalszy uwag nastąpi. 268. Pianie koguta Opowiada Klemens, Ŝe ile razy Piotr słyszał w nocy pianie koguta, tyle razy zrywał się ze snu i głośno płakał Od kiedy na podwórzu Kajfasza po raz pierwszy zalał się łzami, nie utulił się, aŜ dotąd, gdy na krzyŜu zapłakał krwią. Jego oczy stały się jak dwie fontanny nieustannie cieknących łez, a od stałego płaczu wyryły mu się głębokie bruzdy w twarzy. Do tego nieustającego Ŝalu Piotra nawiązuje Sienkiewicz w Quo vadis. 280 Nocne pianie koguta oznacza konieczność odróŜniania dobra od zła i nawracanie się. Nieprzypadkowo Jezus wybrał taką formę zapowiedzi. Nawiązał do symbolu obecnego w porannym błogosławieństwie, które mówi: „Bądź pochwalony, Panie, nasz BoŜe, Królu świata, który obdarzyłeś koguta umiejętnością rozróŜniania nocy od dnia”. Wydaje się, jakby Jezus z bólem serca mówił do Apostoła: „Kogut ma zdolność odróŜniania dnia od nocy, światła od ciemności, czyli dobra od zła, niestety ty, Piotrze, nie masz tej umiejętności, ty, którego pomimo to uznałem za filar mojej wspólnoty, za jej trwały fundament”. Kogucik często jest obecny na starych budynkach, gdzie występuje z hasłem: Qui primus laudat Deum lub Primus sum qui Deum laudat. Pierwszy, który chwali Boga. Poranne pianie koguta uzmysławia, jaki jest sens czasu. Nowy dzień jest nam powierzany dla chwalenia Pana Boga. Chwalimy Go całym sobą: rozumem, sercem, wolą. Chwalimy dobrymi uczynkami, dobrym słowem, dobrym przykładem. Poranny budzik powinien nam o tym przypominać. Pierwsza myśl dla Pana Boga i pytanie, jak szukać chwały BoŜej tego dnia, który zostaje nam darowany, absolutnie bez Ŝadnej naszej zasługi. Będzie nam łatwiej rozpocząć w taki sposób dzień, jeŜeli ostatnia myśl poprzedniego dnia była równieŜ dla Boga - dziękczynienie i skrucha za zmarnowane okazje czynienia dobra. Niestety, w rozpraszającym nas świecie zakończenie dnia moŜe zagospodarować Internet, telewizja lub inna konsumpcja. Natomiast poranek moŜe zostać wypełniony pędem za naglącymi obowiązkami, często połączonym z nerwowością i brakiem cierpliwości. NiezaleŜnie od okoliczności, w których przyszło nam Ŝyć, wieczorna i poranna modlitwa jest tym Westerplatte, które warto utrzymać. Przypomina podstawowe pytanie: czego szukamy? Deo omnis gloria - dla Boga cała chwała - taka powinna być odpowiedź człowieka wierzącego. Nie wynika to z jakiegoś szczególnego powołania, lecz jest podstawowym przekazem Biblii. Dobry początek dnia i zakończenie dadzą nam busolę, aby nie zbłądzić w meandrach codzienności. 24-XI-2013 269. Płytka dusza Za nami Rok Wiary. Darowany nam czas, by umocnić i oŜywić tę podstawową cnotę, bez której nie moŜna podobać się Bogu (por. Hebr 11.6). Byt to okres dla zgłębiania nauki naszej Matki Kościoła: zapoznania się z Jego podstawowym nauczaniem jak np. tajemnica Boga Trójjedynego i Wcielenia Jednorodzonego Syna BoŜego lub aktualne tematy teologii moralnej. 281 Współczesny świat spłyca umysł. Ostatnio tak się mówi o trwałych efektach Internetu. Niestety to, czym większość ludzi dziś karmi intelekt, szczególnie spłyca duszę. Szybki dostęp do wiedzy, natychmiastowe wraŜenia i przeŜycia nie sprzyjają spokojnej refleksji. A tylko tą drogą osiąga się głębię, co ze swej strony zapewnia ciągłość i daje moŜliwość wytrwania. Nie chodzi o popadanie w skrajny racjonalizm, jednak warto pamiętać, Ŝe chrześcijaństwo od samego początku związało się z Prawdą i jej poszukiwaniem. Dzięki tej więzi udało się wchodzić w konstruktywny dialog z kaŜdą epoką. Bez solidnej głębokiej formacji intelektualnej trudno, by nowa Ewangelizacja przyniosła trwałe owoce. Wspólnoty protestanckie w Ameryce Łacińskiej nie zawracały sobie głowy jakąś konstrukcją doktrynalną, wystarczyło głoszenie kerygmatu. Ich sukces jest zarówno rozległy, jak i płytki... Same emocje nie dają paliwa, by wytrwać na długiej Ŝyciowej drodze. Ba, nawet nie ma prawdziwego trwałego nawrócenia: dalej Ŝyje się w grzechu, chociaŜ się mówi, Ŝe spotkało się Jezusa i za nim poszło. Bez solidnej katechezy przekazującej pełne treści wiary, bez praktyki sakramentalnej, BoŜych przykazań i Ŝycia modlitwą nie będzie autentycznego Ŝycia chrześcijańskiego, Samymi doświadczeniami wspólnoty, warsztatami lub kolorowymi prezentacjami na pikselowych megaekranach trudno o osiągnięcie głębi wiary. Umysł trzeba karmić solidną doktryną, trzeba mu nadać format katolicki. Na to potrzeba inwestycji czasowej. Materiału do przerobienia jest bardzo wiele: Pismo Święte, dogmatyka, teologia moralna, historia Kościoła, prawo... no i, oczywiście, podstawy filozofii. Kto nie poświęcił czasu na solidną naukę, trudno mu będzie potem przekazywać coś głębokiego. Będzie miał gadane, ale nic konkretnego do powiedzenia. A co najgorsze, łatwo moŜe dać się uwieść przez błędy „słabej myśli”. IluŜ to lekarzy popełnia autentyczne zbrodnie, bo nie ma czasu zastanowić się nad aspektem moralnym własnego zachowania i iluŜ dziennikarzy nie potrafi dojrzeć swojego braku spójności i całkowitej słuŜalczości wobec panującej ideologii... 270. Promocja czystości Wydarzyło się to na uniwersytecie, na wydziale humanistycznym. Młoda pani doktor, gdy weszła na salę wykładową, zauwaŜyła obok tablicy wielki sprośny plakat. Nie zawahała się zapytać, kto go tam umieścił. Jeden ze studentów, mocno zbudowany chłop, odpowiedział, Ŝe to on i zaczepnym tonem zapytał: „przeszkadza Pani?” Na co młoda naukowiec, odrywając plakat i dokładnie drąc go na małe kawałki, ze spokojem odpowiedziała: „Tak. Mnie 282 przeszkadza w prowadzeniu wykładu, a was rozprasza w słuchaniu”. Na co sala spontanicznie odpowiedziała gromkim aplauzem. Po wykładzie podeszła do niej studentka i serdecznie podziękowała jej za odwagę. Atmosfera naszych czasów niewiele się róŜni od tego, co opisywał św. Paweł w liście do Rzymian. Czytając ten tekst, ma się poczucie, jak mówił Andre Frossard, Ŝe to poranna prasa: „Znikczemniali w swoich myślach i zaćmione zostało bezrozumne ich serce. Podając się za mądrych, stali się głupimi. Prawdę BoŜą przemienili oni w kłamstwo i stworzeniu oddawali cześć, i słuŜyli jemu zamiast słuŜyć Stwórcy. Dlatego to wydał ich Bóg na pastwę bezecnych namiętności: mianowicie kobiety ich przemieniły poŜycie zgodne z naturą na przeciwne naturze. Podobnie teŜ i męŜczyźni, porzuciwszy normalne współŜycie z kobietą, zapałali nawzajem Ŝądzą ku sobie, męŜczyźni z męŜczyznami uprawiając bezwstyd i na samych sobie ponosząc zapłatę naleŜną za zboczenie. (...) Pełni są teŜ wszelakiej nieprawości, przewrotności, chciwości, niegodziwości. Oddani zazdrości, zabójstwu, waśniom, podstępowi, złośliwości; potwarcy, oszczercy, nienawidzący Boga, zuchwali, pyszni, chełpliwi, w tym co złe - pomysłowi, rodzicom nieposłuszni, bezrozumni, niestali, bez serca, bez litości. Oni to, mimo Ŝe dobrze znają wyrok BoŜy, iŜ ci, którzy się takich czynów dopuszczają, winni są śmierci, nie tylko je popełniają, ale nadto chwalą tych, którzy to czynią" (Rz 1). Św. Josemaria Escriva polecał taką taktykę apostolstwa: „Nie rozmawiaj nigdy, nawet, by się poŜalić, o sprawach lub uczynkach nieczystych. Pamiętaj, Ŝe jest to temat bardziej lepki niŜ smoła. Zmień przedmiot rozmowy, a gdyby się to nie udawało, prowadź ją dalej, mówiąc o potrzebie i pięknie świętej czystości, cnoty ludzi, którzy znają wartość swej duszy". Opanowanie Ŝądz wskazuje na godność człowieka: nie jest on tylko zwierzęciem. Czystość zawsze będzie piękna i atrakcyjna. Nie dajmy się zapędzić do naroŜnika przez agresywną kampanię promującą rozwiązłość we wszystkich moŜliwych odmianach. Niepokalana Dziewica wyprosi dla nas odwagę w tej tak potrzebnej kampanii promującej czystość obyczajów. 271. Prozopagnozja Człowiek potrafi wszystko nazwać. Internet natomiast ułatwia znalezienie tych neologizmów. Na przykład wystarczy w Google wpisać „zapominanie twarzy", by zostać skierowanym na hasło „prozopagnozja" (z greckiego 'agnozja twarzy'). Jest to zaburzenie 283 zdolności rozpoznawania twarzy znajomych lub widzianych juŜ osób, a takŜe ich wyrazu emocjonalnego. Początkowo przypuszczało się, Ŝe przyczyną zaburzenia są uszkodzenia mózgu. Najnowsze badania sugerują jednak, Ŝe choroba moŜe być dziedziczna. Osoby mające tę dolegliwość generalnie nie mają kłopotów ze wzrokiem ani z zapamiętywaniem innych faktów. Zwykle rozróŜniają teŜ poszczególne części twarzy, ale ich kształt i połoŜenie u wszystkich ludzi wydają się im jednakowe. Szacuje się, Ŝe na prozopagnozję o róŜnym nasileniu moŜe cierpieć nawet do 2 proc. populacji. Być moŜe nasze problemy z nierozpoznawaniem twarzy znajomych, których dawno nie widzieliśmy, ma takie podłoŜe. Zainteresowanych szczegółami tej dolegliwości odsyłam do „doktora Google'a”. W felietonie tym chcę się skupić na innych twarzach - takich, których w Ŝyciu nie widzieliśmy, ale warto je rozpoznawać. Jest to długi szereg tych, którzy oczekiwali na spełnienie obietnicy BoŜej: Czas Adwentu, w którym jesteśmy, przypomina nam o tych postaciach oczekujących. Adwent to wspomnienie długiego oczekiwania na Mesjasza. Tak intensywnie Kościół wspomina to pierwsze oczekiwanie, Ŝe moŜna mówić, iŜ staje się ono ponownie aktualne. W tym czasie oczekujemy na Zbawiciela razem z Patriarchami, królami, prorokami, razem z całym Izraelem. Oczekujemy razem z Maryją. Uczestnicząc w przygotowaniu pierwszego przyjścia Zbawiciela, odnawiamy gorące pragnienie Jego drugiego Przyjścia. Jest to dobry czas, by zagłębić się w postaciach Starego Testamentu, od tych najstarszych, jak Adam, Ewa czy Noe, do tych bliŜszych, które częściej pojawiają się w liturgii. Klasyczna sztuka sakralna przypisywała im konkretne twarze. Kiedyś artystom nie mieściło się w głowie, Ŝe ich oblicze było nieczytelną plamą jak w niektórych współczesnych malowidłach... Dlatego wiele z tych twarzy kojarzy się z konkretnym dziełem, np. jak Adam z Kaplicy Sykstyńskiej. Pamięć i wyobraźnia twarzy powinny odsyłać do ich przykładu i do nauki, jakiej Bóg nam przez nich udziela. Twarz moŜe być zapomniana, ale nie treść przekazana: Bóg zawsze spełnia swe obietnice! Tobie Panie zaufałem, nie zawstydzę się na wieki! 272. Pamiętać o co chodzi Ludzie są śmieszni - mawiał pewien znajomy. Jeszcze dodawał: „ostatecznie kaŜdy robi to, co chce”. Tymi dwoma hasłami był w stanie opisać całe bogactwo ludzkich zachowań. Wiele prawdy jest w tej prostej antropologii. Człowiek to istota pełna sprzeczności, obdarzona wolnością. 284 Czy nie jest absurdalna lub wręcz śmieszna przedświąteczna bieganina, która kończy się całkowitym nicnierobieniem? Cały ten stres, by zdąŜyć z przygotowaniami i aby bardziej zadbać o rodzinną atmosferę, sprawia, Ŝe równocześnie w tym całym sajgonie rani się innych kąśliwymi uwagami, nerwowymi pretensjami lub podniesionym głosem. Okres świąteczny kumuluje sprzeczności. Konsumpcyjny styl wzmocnił to jeszcze bardziej. Kupowanie prezentów i przygotowanie wyszukanych potraw lub ozdób, aby świętować przyjście Mesjasza, który rodzi się w prostocie i ubogim Ŝłóbku... Niestety, coraz częściej spełnia się to, o czym pisał ks. Twardowski: zamiast przeŜyć święta - przeŜuwamy święta. Skoro w. ostateczności kaŜdy robi, co chce, warto wyartykułować kilka jasnych postanowień na dni, które jeszcze przed nami. Nasze Westerplatte moŜna sprowadzić do trzech zasad. Pierwszeństwo bliźniego nad sobą. Wiele stresów wynika z chorobliwego szukania siebie samego w prezentach i przygotowaniach. Chcemy dobrze wypaść i udowodnić sobie i innym naszą wartość; czasami nadrobić zakupami to, czego nie daliśmy w inny sposób. MoŜe warto zrezygnować z pewnych dóbr materialnych i dorzucić te prawdziwie z serca: uśmiech, zauwaŜenie bliźniego, delikatność w obcowaniu. MoŜe warto - rada szczególnie dla męŜczyzn - zamiast latać w ostatniej chwili za prezentami dorzucić taki osobisty dokument: „Ja, niŜej podpisany, zobowiązuję się w roku 2014 wracać dwa razy w tygodniu wcześniej do domu, zobowiązuję się do oddanej opieki nad dziećmi i pracy nad charakterem”. Pierwszeństwo człowieka nad gadŜetami. śałosne są świąteczne spotkania rodzinne wokół telewizji, aby oglądać po raz enty „Kevin sam w domu”; spotkania, w których świat wirtualny dominuje nad realnym, gdzie kaŜdy czegoś szuka w necie i nie ma czasu dla Ŝywego człowieka. Warto pójść na całość i w tym okresie nie poświęcić ani minuty na bezsensowne gapienie się w ekran. To dopiero byłyby święta nic do zapomnienia! Pierwszeństwo spraw duchowych. Nie zapominajmy, Ŝe - jak sama nazwa wskazuje - są to święta BoŜego Narodzenia. JeŜeli pozwolimy Bogu narodzić się ponownie w naszych sercach, odkryjemy prawdziwą radość. Evangelii gaudium! 273. Orszak narodów „I pójdą narody do twojego światła, królowie do blasku twojego wschodu.” Wizja proroka Izajasza dostrzega chwilę, w której narody przyjdą z krańców ziemi i ofiarują Dziecięciu wszystkie kosztowności świata. Opisane przez Mateusza wydarzenie z Betlejem robi mizerne wraŜenie na tle tej wizji. Nie przychodzą królowie ziemi i mocarze świata, 285 przybywa tylko paru mędrców. Jerozolima dowiaduje się o nowo narodzonym królu Ŝydowskim, ale nie uwaŜa za konieczne, aby wyruszyć w drogę. Nawet w samym Betlejem nikt zdaje się o niego nie troszczyć. Dlatego wiernych bardziej przyciągała wizja proroka niŜ suche opowiadanie ewangelisty. Nasze szopki są skierowane bardziej do Izajasza niŜ do Mateusza. Są w nich wielbłądy, dromadery, władcy świata, którzy kłaniają się Dzieciątku i u jego stóp składają skarby świata. Jak pisał Joseph Ratzinger, rodzi się pytanie, „czy sen nie zwycięŜa rzeczywistości, legenda nie wygrywa z historią, czy religia nie stała się tylko zwykłą grą pięknych uczuć, które niosą nam pociechę, pozwalają na moment ucieczki od smutku i nędzy historii”. Na to pytanie odpowiadał przyszły papieŜ: „Opowieść Mateusza nie jest końcem, lecz początkiem: otwiera coś, co juŜ się nie zamyka. Ci mędrcy ze wschodu to nie ostatni, lecz pierwsi, którzy idą w długiej niekończącej się i nieprzerwanej procesji. To procesja, która idzie przez wszystkie stulecia. Procesja, która wciąŜ wyrusza, choć w kaŜdym pokoleniu niewielu idzie za gwiazdą”. Procesja trwa nadal i otwiera się na nowe ludy i kultury. Nasze czasy, szczycące się szacunkiem wobec róŜnorodności, akceptacją „multi-kulti", teŜ są wezwane do tego orszaku narodów w całym ich bogactwie. Kościół, przyswajając sobie wartości róŜnych kultur, staje się sponsa ornatu monibilibus sui - oblubienicą strojną w swe klejnoty. RóŜnorodność kulturowa nie zagraŜa jedności Kościoła. Nie jest ona nigdy czymś jednolitym, lecz wieloraką harmonią, która przyciąga. Ewangelizacja uznaje z radością te wielorakie bogactwa. „Nie byłoby zgodne z logiką wcielenia myśleć o chrześcijaństwie monokulturowym i uniformistycznym” (PapieŜ Franciszek). Jedna kultura nie wyczerpuje tajemnicy odkupienia Chrystusa. To Duch Święty, posłany przez Ojca i Syna, przemienia nasze serca i czyni nas zdolnymi do wejścia w doskonałą komunię Przenajświętszej Trójcy, gdzie wszystko znajduje swoją Jedność. To, co zagraŜa tej jedności, to obojętność wobec posłanego nam Syna, która sprawia, Ŝe nie ruszamy w drogę za światłem gwiazdy. 274. Zadanie dla mężczyzn Sobór Watykański II głosi: „Dobra nowina Chrystusowa odnawia ustawicznie Ŝycie i kulturę upadłego człowieka oraz zwalcza i usuwa błędy i zło płynące z ciągle groŜącego człowiekowi zwodzenia przez grzech. Nieustannie oczyszcza i podnosi obyczaje ludów, skarby i przymioty ducha kaŜdego ludu czy wieku”. A Katechizm Kościoła konkretyzuje: 1. Permisywizm opiera się na błędnej koncepcji wolności ludzkiej; 2. Wstydliwość inspiruje styl 286 Ŝycia, który pozwala na przeciwstawienie się wymaganiom mody i presji panujących ideologii i sprzeciwia się przedstawianiu ciała ludzkiego w pewnych reklamach posuwających się za daleko w okazywaniu intymności człowieka; 3. Czystość chrześcijańska domaga się oczyszczenia klimatu społecznego; 4. NaleŜy wymagać od osób odpowiedzialnych za wychowanie, by nauczanie młodzieŜy obejmowało poszanowanie prawdy, przymioty serca oraz moralną i duchową godność człowieka. Nowa Ewangelizacja powinna być nowa równieŜ w codziennym działaniu na rzecz oczyszczenia klimatu społecznego. WyraŜajmy naszą operatywność przez promowanie stylu, który „nie daje się porwać modzie i chwilowym korzyściom”, jak mówił na ŚDM papieŜ Franciszek. Ta praca zaczyna się od osobistego Ŝycia i atmosfery, jaką się tworzy we własnym domu. Paradoksalnie w rodzinie szczególny wpływ na modę mają męŜczyźni. Kobiety, chociaŜ do tego się nie przyznają, ze względów oczywistych zwracają uwagę na ich opinię. Naturalną rzeczą jest, by męŜowie pomagali w poprawie zachowania nie tylko swoim synom, ale teŜ Ŝonom i córkom. Tym ostatnim szczególnie w sprawach tak kobiecych jak styl ubioru. W ten sposób „ich kobiety” będą punktem odniesienia dla innych. Odpowiedni komentarz męŜa lub ojca - „W tej bluzce nieco lepiej wyglądasz”; „Ale dziś elegancko się ubrałaś!”; „Fajna ta twoja nowa sukienka, ale jest o dwa rozmiary za mała” - moŜe wystarczyć, aby ukochane osoby były bardziej szanowane w środowisku, w którym przebywają. Ba, by one same bardziej się szanowały. Nie wolno przegapić wieku dorastania! Jest to okres krytyczny dla nauczenia się, Ŝe wygląd zewnętrzny ukazuje bogactwo duszy i określa osobowość. Staranny ubiór jest teŜ naturalną formą wyraŜania szacunku wobec innych. Czasami zwrócenie uwagi staje się powaŜnym obowiązkiem. ChociaŜ pierwszą reakcją często bywa bunt, doświadczenie wskazuje, Ŝe z czasem docenia się miłość i zainteresowanie tatusia lub starszego brata. Miłość nie jest kompatybilna z obojętnością! 275. Focus Masz dwie minuty na Youtube'a? Problem jednak nie tkwi w tych zmarnowanych dwóch minutach, lecz w tym, Ŝe przyzwyczajamy się, aby odpowiadać na kaŜdy bodziec pochodzący z otoczenia. Odrywamy się od zajęć, które w danej chwili realizowaliśmy, i przerywamy skupienie, co niesie za sobą trud powrotu. Coraz częściej słyszy się, Ŝe per saldo hiperlącza niszczą naszą skuteczność i operatywność. 287 Sygnał z smartfona, wszędzie i co chwilę wołający do ostatniej wiadomości na Facebooku, do nowego podglądacza na Twitterze, przekaz z WhatsAppa czy poczta elektroniczna... Wszyscy Ŝebrzą naszej uwagi, jak królik Alicji, kuszą nas, aby za nimi pobiec do krainy czarów. Mówi się o nowej obsesji - to chorobliwa potrzeba zaspokajania głodu newsowego, czasami jako wręcz fizyczna konieczność skupiania uwagi równocześnie na wielu sprawach. Konkret pojedynczego zajęcia nudzi! Daniel Goleman znany z bestseleru „Inteligencja emocjonalna" wydał ostatnio ksiąŜkę „Focus". Poświęca ją sku- pieniu, niedocenionej cechy w świecie, w którym liczą się ilościowe wyniki. Goleman dowodzi, Ŝe skupienie jest potrzebne teŜ dla poczucia szczęścia. Człowiek zanurzony w czasie przeŜywa i rozwiązuje sprawy po kolei, jedną po drugiej. Dlatego potrzebuje zdolności skupiania się na nich, łączenia i rozłączania uwagi na konkretną sprawę. „Fokusować" uwagę, a potem ją rozpraszać. JeŜeli posiada się zdolność do skupiania się, zaangaŜowanie w działanie będzie jakościowo lepsze. Sukces idzie za zdolnością „przełączania" uwagi. Według Golemana skupienie jest jak mięsień, który trzeba ćwiczyć. Choć bodźce wpływają na wszystkich, kaŜdy człowiek ma moc, by kierować uwagę tam gdzie chce. Ludzki umysł ma dwa nurty: wznoszący się (szybki, intuicyjny, nieświadomy) i schodzący (wolniejszy, dobrowolny i wymagający wysiłku). By opierać się kulturze pośpiechu i zachcianki, powinniśmy pracować nad tym drugim nurtem. Skupienie jest teŜ niezbędne dla relacji międzyludzkich. Pozwala zrozumieć kontekst, w którym się Ŝyje, i okoliczności, w których widzimy innych ludzi. Osoby, które to potrafią, mają większą inteligencję społeczną, odkrywają aspekty niezauwaŜone przez innych. Liderami XXI w. będą ci, którzy odnajdą złoty środek pomiędzy nadmiarem informacji i superfokusalizacją. Oczywiście, nie wszystkie zadania wymagają takiego samego zaangaŜowania. No cóŜ, stare zasady wychowania i ascetyki chrześcijańskiej okazują się wciąŜ aktualne: „czyń, coś powinien, skupiony na tym, co czynisz". 276. Ile godzin w pracy? Cywilizacja leniuchowania dla bezrobotnych jest smutną rzeczywistością. Pozostawiając na boku takie przypadki, moŜna stwierdzić, Ŝe czas poświęcony pracy ogólnie się zmniejsza. Warto zaznaczyć, Ŝe dzieje się tak niezaleŜnie od recesji. W krajach Europy i 288 Ameryki Północnej w latach 50. przeciętny czas pracy wynosił dwa tysiące godzin rocznie. Obecnie ta średnia spadła o ponad 10 proc. Oczywiście, średnia istnieje tylko na papierze i nie opisuje całej rzeczywistości. Paradoksalnie ogólnemu spadkowi godzin poświęcanych pracy towarzyszy mocny wzrost czasu pracy w konkretnych sektorach. W zarządzaniu wielkimi firmami, w konsultingu, usługach prawnych, informatyce, finansach - by wyliczyć tylko niektóre branŜe - pracuje się coraz więcej. MoŜna więc powiedzieć, Ŝe dla wybranych zawodów nie ma pośredniej sytuacji - albo bezrobocie, albo niezdrowa przesada w zajęciach zawodowych. Przedtem niŜsze szczeble „tyrały” w nadmiarze, ostatnio sytuacja diametralnie się zmieniła. W niektórych dziedzinach, np. w informatyce, dochodzi do ponad 70 godzin pracy tygodniowo. Słynna jest opowieść o tym, Ŝe Apple Inc. w celu mobilizacji rozdawało swoim pracownikom koszulki z nadrukiem 90 HRS/WK AND LOVING IT, co znaczy - w swobodnym tłumaczeniu - 90 godzin pracy w tygodniu i kocham to! W wielu środowiskach punktualne zakończenie pracy i takiŜ powrót do domu są niespotykane. Ciekawe, Ŝe zwykle nie wynika to z odgórnego wyzysku. Wielu młodych ludzi dobrowolnie składa swe Ŝycie w ofierze na ołtarzu sukcesu zawodowego. A starsi nie mają innego wyjścia - muszą starać się dotrzymywać im kroku, by nie wypaść z gry i nie zostać zwolnionym przy pierwszej restrukturyzacji. Przy panującym pragmatyzmie spirala ta coraz bardziej będzie się nakręcała. Często brakuje odwagi, by wyznać, Ŝe więcej godzin pracy niekoniecznie oznacza lepszą produktywność. DłuŜszemu przesiadywaniu w biurze zwykle towarzyszą okresy mizernej pracy. Za pozorami aktywizmu lenistwo potrafi świetnie się zakamuflować. Przesadnie długi czas w pracy moŜe wynikać z kiepskiej organizacji, przerostu biurokracji, niepotrzebnych procedur, niekończących się nasiadówek, bezsensownych kursów szkoleniowych eic. Wielkim poszkodowanym takiej cywilizacyjnej ewolucji jest rodzina z macierzyństwem na czele. Taki system jest oczywiście sprzeczny z mainstream gender, bo wyklucza te kobiety, które chcą rodzić i wychowywać dzieci. Im równieŜ szkodzi, gdyŜ czyni z ich męŜów i ojców „wiecznych nieobecnych” w domu. 26-I-2014 277. Naturalna dyskrecja WaŜne, by o tobie mówiono, niezaleŜnie od tego, co mówią - dziś to hasło przez wielu jest gorliwie wcielane w Ŝycie. Skutek takiego myślenia to zalew pajaców wszelkiej maści, 289 nie wykluczając tych na eksponowanych stanowiskach. PróŜność popycha wielu do angaŜowania talentów i sil, by jeszcze bardziej się wyróŜniać. Tym samym spirala promująca róŜne dziwactwa sama się nakręca: im bardziej skandalicznie, tym lepiej! śycie Jezusa kontrastuje z tą patologiczną potrzebą zwracania na siebie uwagi. Przez trzydzieści lat Jezus nie robił nic nadzwyczajnego. Kiedy leczył osoby opanowane przez złego ducha, które wolały: „Ty jesteś Syn BoŜy", On surowo ich przestrzegał, Ŝeby Go nie ujawniały. Gdy krewni namawiali Go, by dokonał cudów w Jerozolimie wobec wszystkich, odmawiał. Udał się na święto jako jeden z wielu, nie robił wokół siebie szumu. Uczy, Ŝe jego naśladowcy powinni Ŝyć wśród innych ludzi, we własnym środowisku społecznym, bez zwracania na siebie uwagi, jak jedni z wielu. Nie chodzi o to, by nie wyróŜniać się dobrą pracą czy talentami, lecz nie ma potrzeby, by środowisko wiedziało wszystko o ich pragnieniu radykalnego podąŜania za Nim. „Niech tego doświadczą, niech czują, Ŝe ktoś pomaga im być czystymi i szlachetnymi, niech widzą wasze postępowanie pełne szacunku wobec uprawnionej wolności wszystkich, niech słyszą z waszych ust doktrynę popartą spójnością waszego przykładu. Jednak niech wasze oddanie w słuŜbę Bogu pozostanie ukryte, niezauwaŜone, jak minęło niezauwaŜone Ŝycie Jezusa podczas Jego pierwszych trzydziestu lat" (św. Josemaria Escriva). Nie mówić tego, czego nie trzeba mówić, a mówić to, co trzeba mówić. Zdrowy rozsądek wraz ze zmysłem nadprzyrodzonym podpowiedzą nam, jak naśladować Chrystusa, kiedy trzeba mówić i kiedy lepiej milczeć. Chodzi o delikatną i roztropną naturalność, o którą powinniśmy prosić Boga: „Postaw, Panie, straŜ moim ustom i wartę przy bramie warg moich" (Ps 141,3). Takie zachowanie równieŜ jest potrzebne do tego, by talenty, cnoty, sukcesy zachowały delikatną wartość wyłącznej ofiary Bogu, bo od Boga pochodzą i do Niego naleŜą. Intymność osobistego oddania Bogu oraz intymność Ŝycia własnej rodziny to nie są rzeczy do ogłaszania na ulicy ani do zaspokajania ciekawości pierwszego lepszego, który napatoczy się do drzwi. Prostolinijność musi iść w parze z roztropnością. Gazety, błogi, Facebook, opinia publiczna nie zastąpią dobrego przyjaciela, kierownictwa duchowego i spowiedzi. 2-2-2014 278. Kibicujmy niewiastom Współczesny świat to nie Imperium Rzymskie. Sposób pojmowania rodziny w tamtych czasach sporo się róŜnił od dzisiejszego. MoŜna jednak wskazać spore analogie, zwłaszcza w kontekście Ŝycia chrześcijańskiej rodziny. Wtedy chrześcijanie byli w 290 mniejszości. I chociaŜ poruszali się w takich samych warunkach jak poganie, w sprawach dotyczących rodziny szli pod prąd. Imperium Rzymskie wpadło w demograficzny dołek. By przeciwdziałać śmiertelności powodowanej przez epidemie, aborcje i dzieciobójstwa, otwarto granice dla mieszkańców barbarzyńskich kolonii. MałŜeństwo było lekcewaŜone, dlatego wielu obywateli z wyŜszych sfer wolało nie zakładać rodziny. Wolało do tego stopnia, Ŝe cesarz August nałoŜył podatek na singli powyŜej 25 lat. Kara ta dotyczyła tylko nieŜonatych męŜczyzn, a nie niezamęŜnych kobiet. W takim otoczeniu byłoby czymś bardziej poprawnym politycznie i bardziej naturalnym, aby chrześcijańskie pary dostosowały się do pogańskich zwyczajów. Zaś w przypadku mieszanych małŜeństw - by strona chrześcijańska została wciągnięta przez niewierzącą w styl pogański. A jednak pośród swych wiernych Ŝyjących w rodzinie powstały „domowe kościoły", w których waloryzowały się wierność małŜeńska i dzietność. Całkowitą nowością na tle pogańskiej kultury była symetria wymagań niezaleŜnie od płci. Podnosiło to znacząco status kobiet, a nawet chroniło ich zdrowie. Rozwiązłość w owych czasach nie sprzyjała zdrowiu, w większym stopniu niŜ dziś. Dla kobiet było to szalenie pociągające. Ich status w subkulturze chrześcijańskiej był o niebo wyŜszy niŜ w pogańskiej. Z tego wynikało, Ŝe więcej było kobiet wśród tzw. pierwotnych nawróceń - takie przeŜywali ci, którzy nie mieli chrześcijan w rodzinie. „Wtórne nawrócenia" to męŜowie, dzieci i dalsi krewni, którzy podąŜali za wierzącą kobietą. Co więcej, w środowiskach Kościoła była przewaga kobiet niezamęŜnych, a w pogańskich - na skutek dzieciobójstwa dziewczynek - brakowało kobiet. Piotr i Paweł akceptują całkowicie mieszane małŜeństwa i radzą: „Przez samo postępowanie Ŝon dla wiary zostali pozyskani męŜowie" (por. 1 P3,l). Kobiety mają kluczową rolę w ewangelizacji. Ich wkład chrześcijański jest niezastąpiony dla świata pracy, komunikacji, mody, polityki, nauczania, rodziny... Mogą dziś o wiele więcej niŜ w czasach staroŜytnego Rzymu, bo mają do tego świata łatwiejszy dostęp. Kibicujemy ich działaniu! Kobiety, błądźcie sobą! 279. Mobilizować chłopaków Liczby nie kłamią. W większości krajów Europy studia wyŜsze kończy więcej dziewcząt niŜ chłopców. Wśród chłopców liczba szkolnych poraŜek wciąŜ wzrasta. W niektórych krajach staje się to zauwaŜalnym problemem. Chłopcy i dziewczęta zwykle na testach sprawdzających zdolności uzyskują podobne rezultaty. Dlaczego więc chłopcy pod 291 koniec szkoły raŜąco spadają, skoro startowali z takiego samego poziomu co dziewczęta? Wychowawcy, zwykle kobiety, wskazują, Ŝe problem tkwi w gorszym zachowaniu chłopców. Eksperci zgadzają się co do tego, Ŝe zdolnościom musi towarzyszyć cała gama innych cech: umiejętność skupiania się, wytrwałość w wysiłku, chęć uczenia się, opanowanie impulsywności. Dziewczynki uczą się tego wcześniej niŜ chłopcy i przychodzi im to w sposób bardziej naturalny. Z badań wynika teŜ, Ŝe te róŜnice pojawiają się juŜ w pierwszych klasach szkoły podstawowej. Do tego dochodzi fakt, Ŝe zachowanie często wpływa na ocenę. Zdolni i rozbrykani chłopcy są gorzej oceniani niŜ tak samo zdolne dziewczęta. Rodziny w przeszłości bardziej inwestowały w wychowanie synów niŜ córek. Zaczęto się to zmieniać w latach 70. Rodzice zaczęli tak samo cenić wychowanie swoich córek, a do tego doszły zmiany na rynku pracy. Wpłynęło to na wyrównanie szans. W wielu krajach pierwszego świata pod koniec ubiegłego stulecia liczba dziewcząt kończących studia zaczęła przewyŜszać liczbę chłopców. Obecnie na wielu uczelniach więcej kobiet uzyskuje stopień doktora. Wielu pedagogów twierdzi, Ŝe panujący styl nauczania nie zachęca chłopców do nauki, a wręcz przeciwnie - demobilizuje ich. Opiera się on bowiem coraz bardziej na uczuciach, unikaniu ryzyka, ponadto proponuje zasiedziały i spokojny tryb Ŝycia, co jest niezgodne z wraŜliwością chłopców. W Wielkiej Brytanii, Kanadzie i Australii moŜna otwarcie o takich sprawach mówić i ten problem podejmować. Są wdraŜane programy ukierunkowane na dopingowanie chłopców do lepszego wykorzystywania okresu edukacji. Wybiera się odpowiednie dla nich lektury, wprowadza się więcej ruchu i, co najwaŜniejsze, szuka się moŜliwości zwiększenia liczby nauczycieli męŜczyzn. Równocześnie zwraca się uwagę na kształcenie ich charakteru. Niestety, efekty ignorowania róŜnic płci w okresie wychowawczym wychodzą na jaw, gdy jest juŜ za późno, by im zaradzić. Mobilizować więc chłopaków - póki czas! W przeciwnym razie kobiety będą musiały się nimi opiekować nie tylko w dzieciństwie, ale i przez dorosłe Ŝycie. Zagorzałe, walczące feministki mają ciemny scenariusz przed sobą... 280. Nierówność miłości Sprawiedliwość matek jest nierówna - głosi mądrość ludowa w wielu krajach. Miłość nie lubi kalkulacji ani aptekarskiej wagi. Zasady „jednakowo” i „po równo dla wszystkich” okazują się nieludzkie. Ludzie róŜnią się między sobą wiekiem, płcią, wychowaniem, tradycją, religią. Jedni są hiperaktywni, inni - flegmatyczni. Grubas nie przeŜyje na diecie kanarka. Starszy pragnie świętego spokoju, gdy młody chce się wyszumieć. 292 A jednak wydaje się, Ŝe układ, gdzie do bólu są wyrównane szanse, jest bardziej sprawiedliwy. Oczywistą sprawą jest, Ŝe skoro róŜnice pozostają, to kaŜdemu czego innego potrzeba do szczęścia. Społeczeństwo, gdzie nikt nikogo nie potrzebuje i kaŜdy sam powinien sobie radzić, prowadzi do rozluźnienia więzi społecznych. Samotność staje się codziennością. Chrześcijaństwo wychodzi z podstawowej prawdy, Ŝe człowiek jest istotą słabą, potrzebującą miłosierdzia Boga, pomocy Kościoła i bliźniego. WraŜliwość na potrzeby bliźniego zajmuje istotne miejsce w realizacji Ewangelii. Trzeba rozwinąć zdolności zrozumienia odmiennej sytuacji bliźniego i jego sposób przeŜywania wydarzeń. Nie jest to łatwa sprawa, nawet w tych róŜnicach najbardziej podstawowych jak płeć. Kryzys rodzin zmobilizował do głębszej refleksji na temat ról małŜonków. Niektóre badania zwracają uwagę na to, Ŝe kobiety doświadczają czasu w inny sposób niŜ męŜczyźni. Szczególnie dotyczy to opieki nad dziećmi. JeŜeli kobiety pracują tę samą liczbę godzin poza domem co ich męŜowie, mają stałe poczucie, Ŝe dźwigają cięŜar duŜo większy niŜ oni. Czas poświęcony jednemu zajęciu niekoniecznie jest równy pod względem wysiłku czasowi poświęconemu innemu. Opieka nad dziećmi generuje większy stres niŜ inne zajęcia czasowo podobne. MąŜ poświęca kilka minut zmywaniu, a w tym czasie Ŝona kładzie dzieci do snu. To nie jest taki sam czas. Talerze nie stawiają takiego oporu jak dzieci. Wielkim tematem są przerywane noce w okresie po narodzinach dziecka, co bardziej dotyczy matek niŜ ojców. Do tego matki pracujące w domu przy dzieciach kilka razy dziennie mają deadline, czyli nieprzekraczalne granice czasowe: przygotować dzieci do szkoły lub dotrzeć punktualnie na zajęcia pozalekcyjne. Są to chwile pełne napięć, które wzmacniają poczucie przeciąŜenia. Dziś potrzeba odkrycia, Ŝe „sprawiedliwość ojców teŜ musi być nierówna”. XXI wiek wzywa ich do większego zaangaŜowania w opiece nad dziećmi, wstawania do nich w nocy, udziale w odrabianiu lekcji, uczestnictwa w wywiadówkach... Bez tej zmiany paradygmatu nie odrobimy demograficznego dołka. 281. Projekt rodzina Zaczęli wcześniej. Tak piszą we wszystkich Ŝyciorysach wybitnych sportowców, aktorów, naukowców. Za ich zaangaŜowaniem stała determinacja rodziców. Zwykle rodzicielska presja jest usprawiedliwiona - no, czasem, w skrajnych przypadkach, mówi się o skradzionym dzieciństwie. Normalną rzeczą jest, Ŝe w środowisku rodzinnym przekazuje się Ŝyciowe pasje. Mówi się o „biologicznych” architektach, lekarzach, prawnikach. Jako księŜa teŜ zwykle mamy wujków lub stryjów „w zawodzie”. 293 W Izraelu, jak w kaŜdej nowo ewangelizowanej nacji, rodzina była uprzywilejowanym środowiskiem dla przekazu wiary. Realizowała praktycznie Evangelii gaudium. Radosna atmosfera przyciągała innych. Tam teŜ rodziły się autentyczne powołania do słuŜby Panu Bogu. Atmosfera gorliwej miłości rozpala szlachetne serca do szaleństwa całkowitego oddania się Bogu i bliźniemu. RównieŜ do tego, by zakładać mocne i dzietne rodzi- ny. Docenienie celibatu dla BoŜej miłości zawsze idzie w parze z szacunkiem wobec rodziny. Rodzina będzie dla dzieci szkolą wielkoduszności, jeŜeli rodzice sami tak Ŝyją. Wtedy nie zabraknie im pomysłów, by zaszczepić w dzieciach Ŝywą wiarę wpływającą na poboŜność, pracowitość, umiarkowanie. Potrafią je uodpornić przed materialistycznym podejściem do Ŝycia. Nauczą, Ŝe szczęście nie tkwi w kolejnych gadŜetach, kosztownych wyjazdach, luksusie. „Święci rodzą świętych” - mawiał Jan Paweł II. Niestety, moŜna dodać, Ŝe egoiści rodzą egoistów. Sedno chrześcijaństwa z trudem przekazuje się poza rodziną. W atmosferze prawdziwej miłości człowiek uczy się troski o innych. Rozumie, co to jest dialog, poszanowanie wolności, podkreślanie wartości kaŜdego członka rodziny. W rodzinie otwartej na potrzeby innych zdobywa się wraŜliwość serca. Tam teŜ da się przekazać fundamentalne wartości: centralne miejsce Eucharystii, synostwo BoŜe jako fundament pewności siebie, miłość do Ŝycia jako BoŜy dar, wierność, znaczenie zaangaŜowania, wspólnej modlitwy, sens i znaczenie skromności i czystości. Parafia i szkoła mogą pomóc w przekazie wiary młodym pokoleniom, ale prawdziwym protagonistą wciąŜ pozostanie rodzina. Tylko tam będzie wzrastała duchowo bogata młodzieŜ, zdolna do przyjęcia pokoleniowej schedy. Wymaga to od rodziców obecności w domu, pokory, męstwa i kreatywności. W wydaniu chrześcijańskim rodzina oznacza duŜo więcej niŜ zwykły zapis prawa cywilnego lub lekarstwo na samotność zagubionego singla XXI wieku. Rodzina pozostaje BoŜym projektem na wzór Trójcy Świętej. 282. Otyłość umysłu Z jakich stron internetowych korzystają parlamentarzyści Wielkiej Brytanii? Niedawno takie dane zostały podane do publicznej wiadomości. O dziwo, gusta parlamentarzystów nie róŜnią się od gustów pozostałej brytyjskiej populacji: Twitter, Facebook, Gmail, YouTube, Amazon, eBay, Flickr, TripAdvisor... Zapewne nie trzeba zaznaczać, Ŝe pomiary zostały dokonane na stanowiskach pracy. Opracowanie Uniwersytetu 294 w Kansas z kolei wskazuje, Ŝe za oceanem nie jest inaczej. Pracownik z USA poświęca średnio 60-80 proc. czasu w miejscu pracy sprawom niemającym nic wspólnego z jego pracą. Z czego wynika ten szkodliwy brak opanowania wśród dobrze wykształconych, dojrzałych ludzi? Wydaje się, Ŝe nadmiar informacji doprowadza do czegoś, co moŜna by nazwać nadwagą umysłu. Staje się on ocięŜały i niezdolny do refleksji. Odreagowuje jeszcze większą zachłannością w pochłanianiu kolejnych porcji informacji. Jedyny sposób, by przerwać ten niszczący proces, to zastosowanie twardej diety informacyjnej. Choć brzmi jak paradoks, pojawiło się wiele aplikacji, których celem jest... chronić przed aplikacjami. Zestaw pomocowy działa na zasadzie kija. Na przykład dieta 5:02, która wyłącza na dwa dni w tygodniu dostęp do konkretnego adresu. Są liczniki na ekranie, które pokazują, ile czasu pracujemy, a po ustalonym czasie licznik pozwala na krótką przerwę. Działanie aplikacji podobne jest trochę do szkolnego dzwonka. Inne pomoce działają na zasadzie marchewki: wpisuje się zamierzone cele, a pomoc pokazuje, ile udało się wykonać dzięki samodyscyplinie. Dla kochających liczby i wykresy stworzono aplikacje pokazujące, gdzie spędziliśmy czas w internecie. System pomocowy porównuje wpis z innymi dniami i pokazuje, gdzie udało się poprawić wynik. Aplikacje, rzecz jasna, pochłaniają wiele czasu na studiowanie własnych rezultatów. Nadwaga ciała jest łatwiejsza do zwalczania niŜ ocięŜałość umysłu. W tej przestrzeni nie ma cudownej diety. Do leczenia ocięŜałości umysłu potrzeba pokory. Dziś oferta śmieciowej potrawy dla ciekawości nie ma granic. KaŜdy ma swój Trójkąt Bermudzki, nad którym lepiej nie latać, jeŜeli się nie chce polec. MoŜe to być Facebook, Gmail, Twitter lub Filmweb, SportoweFakty, VaticanServis... - dla kaŜdego coś szalenie ciekawego, jak i akurat teraz niepotrzebnego. W kaŜdej pracy nic tak nie mobilizuje jak spojrzenie szefa za plecami. Dla wierzących Bóg jest tym dobrym pracodawcą, który oczekuje, byśmy wykorzystali nasze talenty i wciąŜ czynili postępy. On teŜ docenia nasze drobne wewnętrzne zwycięstwa, by się nie rozpraszać i trzymać ciekawość w ryzach. 283. Zadanie świeckich Zaczyn pełni swoją funkcję, gdy jest zmieszany z ciastem. Sól nadaje smak tylko wtedy, gdy się rozpuszcza. Świeccy muszą tkwić w społeczeństwie obywatelskim, jeŜeli mają je przemienić. Nie wpłyną na świat, siedząc za biurkiem jakiejś agendy kościelnej. Chodzi o 295 to, aby byli realnie obecni we wszystkich dziedzinach ludzkich, wszędzie tam, gdzie jest jakaś dusza do zbawienia, z otwartością wobec wszystkich i wszystkiego, co szlachetne. Dobre przygotowanie zawodowe, wysoka kultura i zrozumienie mentalności własnego środowiska są niezbędne do tego, by w sposób jasny przekazywać naukę Chrystusa wszystkim ludziom, z którymi się stykają. Święty Paweł naucza, Ŝe „róŜne są dary łaski, lecz ten sam Duch, róŜne teŜ są rodzaje posługiwania, ale jeden Pan; róŜne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich. Wszystkim zaś objawia się Duch dla wspólnego dobra" (1 Kor 12,4-7). Świeccy mają dar od Boga, aby wziąć udział w budowaniu Kościoła przy wykorzystaniu pracy i działalności w świecie. Chrześcijanie Ŝyjący i pracujący wśród ludzi są obywatelami społeczności Kościoła, a jednocześnie społeczeństwa obywatelskiego - mają te same prawa i obowiązki, co pozostali ludzie. Ich zadaniem jest stawiać czoła laickiej mentalności, która usiłuje zamknąć Boga i Kościół w granicach Ŝycia prywatnego i nie pozwala na to, aby wiara i moralność chrześcijańska wpływały na Ŝycie publiczne. Wszystko, co uczciwe i szlachetne, ma takŜe BoŜy sens, gdyŜ od Boga pochodzi i ku Bogu jest skierowane. Unika się w ten sposób źle rozumianego podziału na sprawy BoŜe i sprawy Cezara. Chrystus rozróŜnił pola jurysdykcji Kościoła i państwa, a tym samym zapobiegł negatywnym skutkom cezaryzmu i klerykalizmu. Ustanowił doktrynę zdrowego antyklerykalizmu będącego prawdziwą miłością do kapłaństwa, by nie umniejszać go do jakiegoś czysto ludzkiego działania polityczno- partyjnego. Jednak podział ustanowiony przez Chrystusa nie oznacza, Ŝe religia powinna się usunąć do świątyń ani Ŝe kwestie społeczne mają być regulowane bez brania pod uwagę prawa BoŜego. Zaczyn i sól ze swej natury oddziałują na otoczenie. Przesłanie Chrystusa rzuca nowe światło na całe Ŝycie człowieka, a nie tylko na wąskie pole jego subiektywnych praktyk poboŜności. Laicyzm jest negacją wiary popartej czynami, wiary świadomej, Ŝe autonomia świata jest względna i Ŝe wszystko na tym świecie ma swój ostateczny sens - chwałę BoŜą i zbawienie dusz. 16-III-2014 284. Nie lękaj się myśleć Śledzenie ruchów gałek ocznych u internatów pozwala zbadać sposób czytania stron internetowych. Prawi Ŝaden z uŜytkowników nie czyta tekstu w sposób systematyczny, linijka po linijce, jak zazwyczaj czyta się tekst w ksiąŜce. Ogromna większość szybko muska tekst wzrokiem, oczy zaś przeskakują w dół jakby po kształcie litery F. Zaczynają od przejrzenia 296 się pierwszym dwóm lub trzem linijkom tekstu. Następnie schodzą nieco w dół, aby przejrzeć do połowy kilka kolejnych wersów. Wreszcie przeglądają się pobieŜnie dalszym częściom tekstu, zwłaszcza po lewej stronie. Litera F symbolizuje angielski słowo fast, czyli szybko. Właśnie w ten sposób czyta się na interenecie wszystkie teksty, równieŜ te bardziej wymagające. Według badań większość stron internetowych jest oglądana przez najwyŜej 10 sekund. Jak uŜytkownicy czytają teksty zamieszczone w sieci? - pytał autor badań Jakob Nielson we wcześniejszym opracowaniu z 1997 roku. Wtedy jego odpowiedź brzmiała: nie czytają wcale! W sieci nie istnieje coś takiego jak surfowanie bez pośpiechu. UŜytkownik pragnie gromadzić jak najwięcej informacji tak szybko, jak tylko są w stanie poruszać się jego oczy i palce. Środowisko cyfrowe zachęca ludzi do zapoznania się z większą liczbą róŜnych tematów, ale w sposób bardziej powierzchowny. Hiperlinki przeszkadzają ludziom w czytaniu i w głębokiej refleksji. Oczywiście, nie ma niczego złego w przeglądaniu i przeszukiwaniu słów. Od zawsze raczej przerzucaliśmy gazety i czasopisma, niŜ je czytaliśmy, aby zorientować się w ich zawartości. Zdolność przebiegania wzrokiem tekstu jest równieŜ waŜna jak zdolność głębokiej lektury. Problem jednak polega na tym, Ŝe ten pierwszy sposób czytania zaczyna absolutnie dominować. Stanowi w pewnym sensie odwrócenie wczesnego etapu biegu cywilizacji. Od pogłębionej wiedzy ze spokojną stacjonarną refleksją przemieniamy się wałęsających się zbieraczy i łowcy w lesie elektronicznych danych. Czy utrata zdolności głębszej refleksji idzie w parze z otępieniem na głos sumienia? Czy szum informacyjny przeszkadza w odkrywaniu śladów BoŜej obecności w otaczającym nas świecie? Odpowiedź na te i podobne pytania moŜna zamknąć w prostej tezie: człowiek głęboko wierzący to ten, który znajduje w religii odpowiedzi na prawdziwie głębokie pytania: jaki jest sens cierpienia, miłości, Ŝycia śmierci? Dlaczego istnieje coś? Dlaczego i po co jesteśmy my? 23-III-2014 285. Powołanie, zakochanie W poboŜnej rodzinie zdarza się, Ŝe dzieci pytają starszych o powołanie. Da się odczuć, Ŝe nie chodzi o jedno pytanie więcej wśród tysiąca, jakie są w stanie zadać. Mimo wczesnego wieku moŜna wyczuć powagę egzystencjalnej rozterki. Bł. Jan Paweł II podczas wizyt w parafiach zawsze znajdował czas na spotkania z dziećmi. Te spotkania traktował powaŜnie. Często na nich padało pytanie: „Dlaczego zostałeś księdzem?”. Ciekawe, Ŝe niezmiennie odpowiadał w podobny sposób: „To nie był mój pomysł”. 297 Tajemnica BoŜej dobroci zawiera się równieŜ w tym, Ŝe Bóg ma dokładny scenariusz dla kaŜdego człowieka. Nie pozostawia go ślepemu losowi. Dla kaŜdego jest wyznaczona droga do szczęścia, która zaspokoi najszlachetniejsze ambicje. W dokładnym wypełnianiu woli BoŜej człowiek realizuje siebie i odnajduje szczęście. Najmłodszy ze wszystkich apostołów, gdy pod koniec Ŝycia spisywał Ewangelię, dokładnie pamięta chwilę pierwszego spotkania z Chrystusem, dzień, w którym Go poznał i odkrył swoją drogę. Jan Chrzciciel przebywał nad Jordanem z dwoma swoimi uczniami, Janem i Andrzejem. Zobaczył przechodzącego Jezusa i rzekł: „Oto Baranek BoŜy”. Dwaj uczniowie usłyszeli, jak to mówił, i poszli za Jezusem. Dwaj młodzieńcy pozwalają, by Pan ich prowadził. Czują się poruszeni łaską, która przychodzi do nich przez Jezusa. Pewnie oni sami nie potrafiliby wytłumaczyć, dlaczego poszli za Mistrzem. Kiedy Jezus zapytał: „Czego szukacie?”, nic nie odpowiadają. WyraŜają tylko pragnienie przebywania z Nim, poznania Go lepiej: „Rabbi, gdzie mieszkasz?”. Ta scena znad Jordanu powtarza się wciąŜ we wszystkich zakątkach świata, gdy młody człowiek zbliŜa się do uczniów Jezusa. MoŜe to być jakaś wspólnota, inicjatywa apostolska lub charytatywna. Bóg posługuje się środkami ludzkimi jak przyjaźń, pociągająca atmosfera pracy i troska o bliźnich, jak zaraźliwa radość środowiska - Evangelii gaudiwn. Czego szukają ci, którzy czują się przyciągnięci do Jezusa? Z pewnością jest w ich duszy niepokój, moŜe niezbyt konkretne pragnienie oddania się, zmiany Ŝycia, znalezienia sensownego projektu na całe Ŝycie. Powołanie jest jak zakochanie. To serce odkrywa, Ŝe to jest to! W XXI wieku Jezus wciąŜ wzywa młodych ludzi, by poszli na całość. Wzywa równieŜ w wieku dorastania, gdy serce budzi się do wielkich pragnień, do prawdziwej miłości. Nie gaśmy Ŝarliwości młodych serc postawami lękliwego starego człowieka. Cieszmy się z ich hojności i módlmy się, by młodzi ludzie potrafili zawsze mówić Bogu „tak”. 30-III-2014 286. Władza i posłuszeństwo Tylko ten moŜe bez szkody rozkazywać, kto nauczył się być posłuszny - nauczał Tomasz a Kempis. Podobnie twierdził Ciceron: Qui modest paret, videtur qui aliquando imperet dignius est (Ten, kto pokornie jest posłuszny, kiedyś będzie mógł rozkazywać innym). BliŜej naszych czasów pisał św. Josemaría Escrivá „Hartuj swoją wolę, umacniaj 298 swoją wolę, aby z łaską BoŜą stała się mocna jak stal. Tylko ten, kto posiada silną wolę, potrafi przemóc się, gdy trzeba być posłusznym”. Jednak nie wszyscy tak myślą. „Niech będą posłuszni, ci, co nie potrafią rządzić” mówi ksiąŜę Yorku w sztuce „Henryk VI” Szekspira. Napoleon pisze do swego brata Józefa: „Nie wierzę w przysłowie, Ŝe aby umieć rządzić, trzeba umieć być posłuszny” (1807). Nikt nie wątpi, Ŝe Napoleon miał talent do rozkazywania. Mało ludzi potrafili tak jak on wpłynąć na Ŝycie całej Europy przez tak długi czas. Potrafił rządzić, bo miał do tego zestaw zdolności: zmysł praktyczny, przebiegłość, przeciągająca osobowość, zdolność skupiania się nad tym, co waŜne, pewność siebie, obojętność wobec cierpienia własnego i innych, moc wpływania na otoczenie, umiejętność wykorzystania lęków i ambicji podwładnych… Pytanie pozostaje otwarte: Czy sztuka rządzenie jest autonomiczną zdolnością? Czy posłuszeństwo jest znakiem słabości? Czy moŜna podzielić ludzi na tych, którzy są predestynowani do posłuszeństwa, i tych, którzy mają rządzić? Czy moŜe rozkłada się to w czasie: przez jakiś czas się jest posłusznym, aby potem rządzić? Rządzenie jest realnym kierowanie innymi i ma swoją własną dynamikę. Jednak, z punktu widzenia chrześcijańskiego, ten kto rządzi, równocześnie powinien być posłuszny. Matka, pracodawca lub przełoŜony, gdy rozkazują innym, powinni pamiętać, Ŝe oni nie są ostateczną instancją władzy. To Bóg staje się obecny przez ich rozporządzenia. „KaŜdy niech będzie poddany władzom, sprawującym rządy nad innymi. Nie ma bowiem władzy, która by nie pochodziła od Boga, a te, które są, zostały ustanowione przez Boga. Kto więc przeciwstawia się władzy - przeciwstawia się porządkowi BoŜemu” (Rz, 13,1) Człowiek naduŜywa władzy, gdy zapomina o Bogu i o jego prawie. Nie szanuje się ludzi, gdy całkowicie się ich podporządkowuje logice skuteczności. Natomiast rządzenie w duchu Chrystusa to słuŜba, która pamięta o wspólnym dobru i o rozwoju osobistym tych konkretnych podwładnych. „SłuŜyć rządząc i rządzić słuŜąc” (Jan Paweł II, Wstańcie chodźmy, 45) 287. Zdążyć ze wszystkim Leniwy nie nadąŜa. Nie traktuje powaŜnie budzika, dlatego przy samym starcie traci synchronię. Od pierwszej chwili aŜ do zakończenia dnia nie potrafi odrobić straty. Nie udaje mu się wpisać się we współrzędne czasoprzestrzeni. Jego świat rozmija się z realnym. Ma inną prędkość. Dzieje się z nim jak z pociągiem, który opóźnia się i wypada z grafiku. „Czas oczekiwania moŜe ulec zmianie” - oczywiście, moŜe tylko się zwiększyć. 299 Spóźnianie się moŜe teŜ wynikać z braku szacunku wobec bliźniego. Punktualność to cnota solidarna. Pokazuje wraŜliwość człowieka na Ŝycie innych. Jednak wysiłek, aby być punktualnym, nie moŜe stawać się cichym zarzutem wobec tych, którzy z róŜnych przyczyn nie przyszli na czas. Miłość prowadzi mnie samego do punktualności i równieŜ ta sama miłość budzi wyrozumiałość wobec tych, którzy kaŜą mi czekać. MoŜe nawet być podejrzenie, Ŝe inni wykorzystują moją cierpliwość. Takie są jednak reguły miłości, nastawianie drugiego policzka. Planujemy, programujemy, wyliczamy, ale nie zapominajmy, Ŝe w ostateczności człowiek nie jest panem czasu. Czas jest BoŜym darem i tak go trzeba przeŜywać. Szanować czas to szanować ten dar. W przestrzeni czasu uczymy się i zdobywamy doświadczenie, dlatego czas, jest wielkim wychowawcą. W czasie dojrzewamy. W czasie równieŜ odkrywamy i realizujemy wolę Boga. Ona nas przynagla, bo tempus breve est (1 Kor 7,29) czas jest krótki, by kochać i dawać siebie. Gdy Bóg wzywa, nie wypada kazać Mu czekać. RównieŜ bliźni w potrzebie nie powinien czekać. Bóg jest Panem czasu. On go stworzył - przed dziełem stworzenia czasu nie było - a mówiąc precyzyjniej, stworzył On niezmierną ilość istot, które realizują się w czasie. Dla chrześcijanina czas nie jest tylko chronos - czas przemijania - i pleroma - pełnią ostateczną czasu, lecz takŜe kairos, czyli odpowiednią chwilą. Bóg punktualnie - w odpowiednim czasie - dział w Ŝyciu ludzi i zmienia bieg historii. Ale czyni to, licząc się z wolną wolą człowieka. Styk Boga z naszym przeŜywaniem czasu jest tajemnicą, która nie przeraŜa, bo Bóg jest naszym dobrym Ojcem. StaroŜytni mówili, Ŝe czas wszystko poŜera. Natomiast chrześcijanin wie, Ŝe czas to dar BoŜy, aby doprowadzić wszystko do pełni. Potencjał i talenty rozwijają się w czasie. Trzeba jednak zdąŜyć i synchronizować własną wolę z BoŜymi planami. „W czasie pomyślnym wysłuchałem ciebie, w dniu zbawienia przyszedłem ci z pomocą». Oto teraz czas upragniony, oto teraz dzień zbawienia” (2 Kor 6,3). 13-IV-2014 288. Nowe rozdanie Myśl grecka nie zna refleksji o nadziei, aczkolwiek pojawia się ona w micie o Pandorze. Zeus zesłał Pandorę na ziemię jako karę dla ludzi za to, Ŝe Prometeusz wykradł bogom ogień z Olimpu. Boginie ładu pięknie ją przyodziały, Atena nauczyła prac domowych, Afrodyta obdarowała urodą, a Hermes podzielił się z nią swoimi cechami charakteru: 300 kłamstwem, fałszem i pochlebstwem, i zaprowadził ją do Epimeteusza. Ten pojął ją za Ŝonę wbrew ostrzeŜeniom swojego brata Prometeusza. Pandora otrzymała w posagu szczelnie zamkniętą puszkę. Z ciekawości razem z męŜem ją otworzyli. Znajdowały się w niej wszelkie nieszczęścia, które rozeszły się na cały świat. Na dnie była jednak, zgodnie z wolą Zeusa, nadzieja. Według innej wersji mitu to Pandora sama otworzyła puszkę, gdy męŜa nie było w domu. Nieszczęścia uleciały, nadzieja zaś została uwięziona, gdyŜ Pandora zatrzasnęła wieko. Trzecia wersja podaje, Ŝe puszka była darem od Zeusa dla męŜa Pandory. Zawierała wszelkiego rodzaju dobro. Pandora niebacznie otworzyła wieko, przez co zawartość poleciała do siedziby bogów, a ludziom pozostała tylko nadzieja. Dla Greków nadzieja nie miała znaczenia większego niŜ tylko pocieszenie dla śmiertelnych. Przyszłość nie róŜniła się od przeszłości, była tylko jej powtórką. Ten sposób myślenia pojawia się w mądrości Koheleta: „To, co było, jest tym, co będzie, a to, co się stało, jest tym, co znowu się stanie: więc nic zgoła nowego nie ma pod słońcem”. Chrześcijaństwo zrywa z takim tokiem myślenia. Przyszłość róŜni się od przeszłości, bo Bóg dał swoje słowo. Obiecał nowe Ŝycie w Jezusie Chrystusie. W Nim zostaje nam dane nowe ostateczne Ŝycie. Ale jak solidnie zakotwiczyć te wielkie oczekiwania? Jak odpowiedzieć człowiekowi XXI wieku, gdy - znudzony technologicznymi lub innymi nowinkami - powraca do postawy Greków: nic juŜ się nie wydarzy, nie ma Ŝadnych oczekiwań. StaroŜytni nie ufali bogom, bo ich bogowie byli zmienni, zazdrośni, mściwi. Chrześcijanin całkowicie ufa Bogu, który jest wszechmocny, miłosierny i wierny. Zmartwychwstanie Jezusa jest tym wydarzeniem, które radykalnie zmieniło sytuację człowieka. Dzięki niemu Jezus stał się kryterium, któremu moŜna zaufać. Znakiem, Ŝe Bóg naprawdę się objawił. Stanowi postawę naszej nadziei. Bóg uczynił Jezusa Ŝyjącym na nowy sposób i na zawsze. Poranek wielkanocny otwiera nowe rozdanie. Jest pierwszy dniem Nowego Stworzenia, a nie powtórką tego, co juŜ było. 289. Dlaczego „wielki”? Jan Paweł II Wielki. Minęło ponad 35 lat od jego wyboru na Stolicę Piotrową. Perspektywa niewielka, gdy się patrzy oczami historyka, ale wystarczająca, aby pozwolić sobie na skromną analizę. Szybkie tempo świata wygasza - równieŜ szybko - powierzchowne emocje. Szczególnie wtedy, gdy oczekiwania są bardzo wielkie - jak w przypadku 301 najwyŜszego pasterza największej wspólnoty religijnej na świecie. Przez ponad ćwierć wieku pontyfikatu nie brakowało okazji do wielu sytuacji bardzo trudnych, a takŜe do moŜliwych wpadek. Wścibski świat mediów czuwał, by takie sytuacje odpowiednio nagłośnić i skrytykować. Nikt nie oczekuje, by kaŜda decyzja, wypowiedź, działanie konkretnego człowieka zawsze były optymalne i bezbłędne. Jedna z trudności zarządzania wielką wspólnotą wynika z wyboru współpracowników; oczekuje się, Ŝe oni równieŜ będą odpowiednio pracowali. Wybór moŜe być trafny, ale wybrani ludzie nadal powinni wzrastać, by sprostać oczekiwaniom. Osoby z natury dobre i prawe często patrzą na drugiego człowieka przez pryzmat własnej prostolinijności. Dobry święty papieŜ Jan Paweł II myślał, Ŝe wszyscy tacy są... Na pewno oczekuje się od świętego Pasterza, by zawsze szukał takich rozwiązań, które są najkorzystniejsze dla owczarni. By pozostawił po sobie tę owczarnię umocnioną. Bardzo długi pontyfikat Jana Pawła II, mimo mocnych ograniczeń fizycznych w ostatnich latach, nie zakończył się schyłkowe. Pierwsza część i Rok Jubileuszowy odmłodziły cały Kościół i nadały mu mocny impuls. Jan Paweł II utwierdził wspólnotę w przekonaniu, Ŝe Jezus Chrystus jest ten sam wczoraj, dziś i na wieki. Jego nauczanie dało klucz interpretacyjny dla Soboru Watykańskiego II, którego wszystkie dokumenty zostały obszernie omówione podczas pontyfikatu papieŜa Wojtyły. Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego wprowadził pokój i ład. Katechizm Kościoła Katolickiego przedstawił syntezę nauki. Prawda Ewangelii została okazana jako Światło i śycie, a sakramenty, w sposób szczególny Eucharystia, jako niestarzejący się BoŜy lek dla słabości człowieka. PapieŜ umocnił jedność Kościoła, zarówno przez pielgrzymki, nauczanie, jak i podejmowanie trudnych spraw. Misyjność! Kościół nie moŜe być milczącym świadkiem. Dziękujemy Ci, Święty PapieŜu! Z okna z Nieba pobłogosław nasz wysiłek, by wiernie iść za Jezusem i naśladować twoje radosne oddanie. Na twoje wezwanie: „Wstańcie Chodźmy!”” wypowiedziane, gdy juŜ korzystałeś z wózka inwalidzkiego, odpowiadamy: „Idziemy!. 27-IV-2014 290. 160 czy 60? Tego samego dnia dwaj z nich byli w drodze do wsi, zwanej Emaus, oddalonej 60 stadiów od Jerozolimy - tak, za większością staroŜytnych tekstów, czytamy w „Tysiąclatce” 302 (Biblii Tysiąclecia, uŜywanej w naszych kościołach). Jednak w sześciu greckich kodeksach uncjalnych i niektórych minuskułowych znajdziemy informację o 160 stadiach. Czy litera grecka oznaczająca 100 została skreślona w pierwotnym tekście i w ten sposób powstała liczba 60, czy teŜ ją tam dodano, przez co powstała liczba 160? Która dzisiejsza miejscowość odpowiada dawnemu Emaus? Jest to stary problem, który odŜył w naszych czasach. Od czasu krucjaty wskazywano co najmniej cztery miejscowości jako ewangeliczne Emaus. Dziś mówi się tylko o dwóch: Nikopolis/Amwas i el-Qubeibeh. Przed krucjatami zaszczyt ten przypisywano tylko Nikopolis/Amwas. Była to tradycja palestyńska mająca takich reprezentantów jak Orygenes czy Hieronim oraz pielgrzymi, którzy pozostawili nam swe pamiętniki. Z Jerozolimy do Emaus (Nikopolis/Amwas) moŜna było iść róŜnymi drogami, które wynosiły 144, 152 i 160 stadiów. Z Jerozolimy do el-Oubcibeh jest około 70 stadiów. Franciszkanie wybudowali tam sanktuarium Fractio panis (łamanie chleba). Zwolennicy tego miejsca mówią o drugiej lokalizacji, Ŝe uczniowie nie mogliby odbyć w jednym dniu tej drogi tam i z powrotem, bo droga ta wynosiłaby około 60 km. Ale problem ten nie jest aŜ tak wielki, bo w drodze powrotnej dwaj uczniowie mogliby iść drogą krótszą lub dosiąść jakiegoś zwierzęcia. śywe pragnienie podzielenia się jak najprędzej dobrą nowiną dodawało im sił w powrotnej podróŜy. Do tego mieli jasną noc wynikającą z pełni wielkanocnej. Poza tym ponowne spotkanie z Jezusem, razem z całą wspólnotą, niekoniecznie musiało odbyć się tego samego dnia. JeŜeli uczniowie szli do Nikopolis/Amwas, to gdzieś w okolicach wioski Abu Gosz (15 km) zaczepił ich Jezus pytaniem: „CóŜ to za rozmowy prowadzicie z sobą w drodze?”. Tam z kolei powstaje dom formacyjno-rekolekcyjny Saxum - marzenie św. Josemarii Escrivy. Kiedyś tak komentował ów fragment Ewangelii Łukasza: „Dwaj uczniowie szli do Emaus. Krok ich był zwykły, jak wszystkich innych, którzy tamtędy przechodzili. Tam teŜ, w sposób najzupełniej naturalny, pojawia się przy nich Jezus i idzie wraz z nimi, prowadząc rozmowę, która uśmierza zmęczenie. [...] Droga do Emaus. JakąŜ słodyczą napełnił Bóg tę nazwę. A Emaus lo cały świat, gdyŜ Pan otworzył BoŜe drogi na ziemi". 291. Dobry i zły humor Czy Bóg ma poczucie humoru? Jesteśmy skłonni szybko odpowiedzieć twierdząco. Jednak Pismo mówi nam, Ŝe Bóg jest wszechmogący, miłosierny, wszechwiedzący, 303 ojcowski. Nic nie wspomina o poczuciu humoru. Nie jest prawidłowo myśleć, Ŝe skoro człowiek posiada poczucie humoru, to Pan Bóg równieŜ. To człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boga. Tych relacji nie moŜna odwracać. Łatwiej coś powiedzieć o poczuciu humoru Pana Jezusa. Ewangelie nie wzmiankują o jego śmiechu, opisują natomiast jego łzy. Pewno dlatego, Ŝe nie przywiązują do uśmiechu takiego znaczenia jak do płaczu. Zapewne poczucie humoru było u Niego czymś całkowicie normalnym i codziennym. Oczywiście, nie mógł się śmiać ze swoich wad, bo po prostu ich nie miał. Nie mógł się śmiać z wad cudzych, poniewaŜ jest nieskończenie miłosierny. Nie mógł równieŜ doświadczać innych nieopanowanym śmiechem. Ale radość i humor nie wyczerpują się w tych moŜliwościach. Istnieją dwa szczególne powody, dla których poczucie humoru powinno przenikać Ewangelie. Z jednej strony Pan Jezus, jak nikt inny, miał świadomość relatywności spraw doczesnych. Z drugiej strony, Jego słowa mają niezgłębiony sens, który moŜna odczytywać na róŜnych poziomach znaczeniowych. Oba te czynniki są składnikami poczucia humoru. Ciekawą sprawą jest, Ŝe osoby w róŜnych okresach historii, znane ze swego poczucia humoru to zazwyczaj chrześcijanie lub śydzi. Pełni nie tylko radości z przekonania, Ŝe Bóg zbawia, lecz takŜe dobrego humoru. Woody Allen, niewierzący śyd, mawiał, Ŝe poczucie humoru jest wynikiem tragedii i czasu. Z biegiem czasu tragedie widzi się w innym świetle, relatywizuje się ją. Chrześcijanin nazwałby to Opatrznością. Wobec tego, co ostateczne, nie ma humoru. Dla chrześcijanina lub wierzącego śyda nic nie jest absolutem, tylko Bóg. MoŜemy ze wszystkiego się śmiać, ale nie z tego, co BoŜe. Nie śmiejemy się równieŜ z tego, co jest BoŜym działaniem wśród ludzi. Nie jest teŜ w dobrym tonie śmiać się z ubogich, pokrzywdzonych i słabych, bo Jezus nauczył nas być blisko nich. Ale z pozostałych rzeczy moŜemy się śmiać dowolnie. Dlatego ßmiertelna powaga wręcz sakralizacja pewnych tematów przez poprawność polityczną i róŜne inne współczesne ideologie jest wielkim paradoksem: absolutyzuje się pewne wybrane tematy, które akurat są na topie. Co ciekawe, wyznawcy takiej sakralizacji poprawności kpią ze wszystkich pozostałych spraw, z religią na czele. Taki humor nie jest daleki od cynizmu. 292. Niech rozwiną skrzydła Czy jest coś wspanialszego niŜ odnalezienie sensu Ŝycia we wczesnej młodości? Czy moŜna Ŝyczyć człowiekowi czegoś lepszego niŜ właśnie trafnego ukierunkowania Ŝycia od samego startu, tak by uniknął powaŜnych błędów? PrzecieŜ dobrze wiemy, Ŝe Ŝyje się tylko 304 raz. I - chociaŜ moŜna zmieniać kurs - są takie poraŜki, które zostawiają trwale poranienia. Niestety, kultura masowa proponuje dziś młodemu człowiekowi - jako ideał spełnionego Ŝycia - maksymalizację przyjemności. Konsumowanie doświadczeń nie zaspokoi pragnienia ludzkiego serca. Rychło odczuwa się niedosyt. Po kolejnych poszukiwaniach doświadcza się znudzenia, bezsensu i zawodu. Utrwala się egoizm niszczący w zarodku wszelkie zrywy hojności. Zaczyna panować logika: „co ja z tego będę miał?”. Własna korzyść, w postaci przyjemności, władzy lub zaspokojonej próŜności, staje się ostatecznym horyzontem. Obumiera w człowieku to, co w nim najlepsze - zdolność ponoszenia ofiar dla większych spraw. Człowiek, zamiast unosić się do wyŜszych ideał?, grzęźnie w błocie tego świata. Wśród zmysłowych bodźców popęd seksualny moŜe okresami zajmować pierwsze miejsce. Podporządkowanie go rozumowi i woli. czyli cnota czystości, odgrywa kluczową rolę w procesie dojrzewania. Czystość nie jest najwaŜniejszą z cnót, ale jest niezbędna. To ona pozwala zachować serce zdolne dla autentycznych miłości. Jak mówić o czystości w obecnym świecie, gdy rozwiązłość przedstawiana jest jako szczyt rozwoju i kultury? Potrzeba nowych pomysłów, aby pomóc młodym ludziom rozwijać skrzydła dla miłości i odkrywać pozytywne aspekty cnoty czystości. W tym kontekście warto rozwijać u nich wraŜliwość kulturalną o treści chrześcijańskiej. Promować wśród nich wartościową literaturę, teatr, kino, aby na zasadzie kontrastu odrzucili wszystko to. co obniŜa i niszczy obraz człowieka jako dziecka BoŜego. Uczyć młodzieŜ oceniać świat i jego sprawy przez ich prawdziwe dobro, a nie ze względu na ich aktualność czy emocje, jakie akurat budzą. Dojrzałość zawsze wymaga zdolności do refleksji. Dzięki niej moŜna wpisywać własne decyzje w szerszy ideał. Kierować własnym Ŝyciem w taki sposób, by maksymalnie wykorzystać otrzymane talenty. Natomiast nieumiarkowana zmysłowość prowadzi do niszczących uzaleŜnień i do głębokiej Ŝyciowej frustracji. Cnota czystości nigdy nie będzie passe, chyba Ŝe człowiek w niczym nie róŜni się od zwierząt. JeŜeli tak jest, to „.uŜywać póki czas, bo za sto lat nie będzie nas”. 293. Problem zła Bóg jest miłością. Skoro jest Stwórcą świata i jest wszechmogący, to dlaczego istnieje zło? W środowisku chrześcijańskim - częściowo teŜ w judaistycznym i muzułmańskim - to zagadnienie staje się dramatem, wręcz zgorszeniem. Dlaczego doświadczamy milczenia Boga wobec tych niesprawiedliwości, które wołają o pomstę do nieba? 305 W innych religiach problem zła nie jest aŜ tak istotną sprawą. Na przykład w staroŜytnej Grecji wierzono w skomplikowaną mitologię, w której bogowie z banalnych przyczyn walczyli między sobą. Cierpienia śmiertelników to skutek ich kaprysów i współzawodnictwa. Wobec zmiennych i frywolnych bogów nie moŜna było powaŜnie traktować sprawy zła. Dla chrześcijan sam Bóg umiera na krzyŜu i uczestniczy w ludzkich cierpieniach. Gdy doświadczamy milczenia Boga, wydaje się, Ŝe słychać skargę Jezusa: „BoŜe mój, BoŜe mój czemuś mnie opuścił?”. Ciekawe, Ŝe Jezus nie odkupił nas, usuwając całkowicie cierpienie ze świata. W zmartwychwstaniu jest obietnica zwycięstwa nad złem, jednak dopiero pod koniec czasów będzie ono całkowite. W drodze do tego celu wszelkie cierpienie znajduje swój sens w odniesieniu do Zbawiciela. Zmartwychwstały Pan przekonuje uczniów, Ŝe Jego męka miała sens. „CzyŜ Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały?” - mówi na drodze do Emaus. Potem w wieczerniku powtarza: „Musi się wypełnić wszystko, co napisane jest o Mnie w Prawie MojŜesza, u Proroków i w Psalmach. Mesjasz będzie cierpiał i trzeciego dnia zmartwychwstanie, w imię Jego głoszone będzie nawrócenie i odpuszczenie grzechów wszystkim narodom”. Apostołowie zrozumieli, Ŝe taką samą drogą równieŜ oni będą musieli podąŜać, dlatego potem radowali się, gdy mogli cierpieć dla Pana. Co zaś dotyczy zła moralnego, wszyscy w pewnym sensie jesteśmy uwikłani w zło świata, bo nikt nie jest wolny od grzechu. Błędem jest manicheistyczne dzielenie świata na dobry i zły, w tym ludzi na dobrych i złych i - oczywiście - szukanie winnych zła moralnego zawsze po tej drugiej stronie. Zanim tak zrobimy, zastanówmy się nad tym, co mówił Sokrates: „Lepiej cierpieć zło niŜ je wyrządzać”. Czy aby na pewno jesteśmy po tej dobrej stronie? Spotkanie ze złem jest waŜnym doświadczeniem w dojrzewaniu człowieka. Zło pozwala odkryć moralny wymiar naszej egzystencji. Ci, którzy Ŝyją wyłącznie dla własnego szczęścia, de facto Ŝyją poza realną historią. Walka o dobro w świecie i zwalczanie zła wprowadza konkretnego człowieka w epiczny wymiar historii ludzkości. Wtedy staje się on protagonistą historii świata - historii jego zbawienia. 294. Wdzięczność Sam zdobyłem wszystko! Nic nikomu nie zawdzięczam! Taki obraz świata jest mocno unieszczęśliwiający dlatego, Ŝe zamyka człowieka na bliźniego. Nie ma nic bardziej błędnego 306 niŜ przekonanie, Ŝe sami zdobyliśmy wszystko. Zapomina się o trudzie dziewięciu miesięcy ciąŜy znoszonej przez własną matkę, o dorobku kultury, w której się wzrastało, o tych, co pisali podręczniki czy - dziś - programy komputerowe, z których się korzysta, o nauczycielach, o trenerach... Do tego dodać trzeba bezinteresowną miłość, której z pewnością kiedyś doświadczyliśmy. A zapomina się o tym wszystkim nieprzypadkowo. Gdyby o tym wszystkim się pamiętało, to trzeba zgodzić się na własną niesamowystarczalność. Niewdzięczność to po prostu ukryta pycha. Poczucie krzywdy, prawdziwej lub urojonej, zwykle jest źródłem niewdzięczności. Karmi się ją poprzez prowadzenie spisu doznanych krzywd, który utwierdza postawę niewdzięczności. Prowadzi do mentalności ofiary, stałego uŜalania się nad sobą, a w ostateczności - o wyłącznym pamiętaniu złych doświadczeń: inni tylko rzucali kłody pod moje nogi, tylko utrudniali mi Ŝycie! Wdzięczność natomiast jest postawą wielkoduszną, której towarzyszy wyrozumiałość i przebaczenie. Uznanie, Ŝe od wielu ludzi się zaleŜy, Ŝe przez wiele osób zostało się obdarzonym. Prowadzi do przekonania, Ŝe Ŝaden rewanŜ nie wyrówna rachunku wobec innych. Dług wdzięczności i zaleŜności pozostaje na zawsze. Paradoksalnie, ten dług nie przytłacza, dobrze się z nim Ŝyje. Wdzięczność szuka znaków, języka, chce się wyrazić. Robi to na tysiąc sposobów: przez uśmiech, gest, pamięć. Takie znaki bardzo cieszą, choć niczego jednak nie wyrównują. Wdzięczność cechuje się właśnie tym, Ŝe nie moŜna jej zamknąć - bo trwa i tworzy. Zostawia poczucie niedopłacenia za to, co się otrzymało, i jednocześnie mobilizuje do obdarzania innych. Dzieci nie rewanŜują się rodzicom, ale oddadzą następnym pokoleniom. Uczniowie nie rewanŜują się nauczycielom. JeŜeli rzeczywiście czegoś się nauczyli, mogą to przekazać innym. Ktoś nam ustąpił miejsca, ktoś nam coś dał, ktoś nam pomógł, ktoś poświęcił swój czas - my oddajmy innym. Człowiek wdzięczny przyjmuje Ŝycie ze wszystkimi okolicznościami jako bonus. Dar i tajemnica lub dar i zadanie - powiedziałby św. Jan Paweł II. Wprowadza w zdumienie: cośmy zrobili, Ŝe zostaliśmy tak obdarzeni? Serce odczuwa potrzebę śpiewu. Chce się Ŝyć i dziękować Panu za dar Ŝycia, za braci i siostry, za cały świat. 295. Braterstwo stadionowe Co daje wspólne kibicowanie? Dlaczego tysiące męŜczyzn i kobiet są w stanie wydawać sporo pieniędzy, podejmować trud i niewygodne podróŜe, godzinami przebywać na 307 słońcu, w deszczu lub na mrozie, by potem do upadłego skakać i wrzeszczeć banalne przyśpiewki? Co ich mobilizuje do przygotowania dziwacznych strojów, malowania włosów, twarzy, namiętnego dyskutowania, a czasem wdawania się w nieracjonalne bójki? Zdolność do takich zrywów moŜna znaleźć nawet wśród tych, którzy ogólnie są bierni i mało aktywni. RównieŜ stale przegrywające druŜyny mogą mieć bardzo licznych i wiernych kibiców. U kibica wierność wobec druŜyny bywa często mocniejsza niŜ w innych wymiarach jego Ŝycia, takich jak: rodzina, obowiązki zawodowe, przyjacielskie. Wierność, którą zachowuje się pomimo tego, Ŝe ulubiona druŜyna całkowicie zmienia skład, trenera, koszulki, stadion, a czasami nawet i nazwę. Przedstawiciele antropologii, socjologii, psychologii i inni eksperci, których nie brak w naszych czasach na pewno potrafią wiele nam wyjaśnić i wytłumaczyć tę ludzką potrzebę przynaleŜności. Pomimo mocnego indywidualizmu, człowiek zawsze będzie odczuwał chęć przeŜywania swojego uczestnictwa w wielkiej i mocnej grupie. Skoro osłabione są więzi narodowe, słabe jest przywiązanie do miejsca zamieszkania i zakładu pracy, głębokie zapotrzebowanie na przynaleŜność moŜna zaspokoić na stadionach. Przy okazji jest to interes dla wielu, na igrzyskach od zawsze się zarabiało. BoŜe działanie nie jest wbrew naturze ludzkiej. Zachowuje to, co u człowieka jest szlachetne i wynosi na wyŜszy poziom. Zesłaniu Ducha Świętego towarzyszyło powstanie masowego zgromadzenia uczniów Jezusa. Pod działaniem Ducha powołani z wielu nacji stali się jednym ludem w jednym Kościele BoŜym. ZaangaŜowali się w tak głęboki sposób, Ŝe byli wierni, pomimo trudności i prześladowań. Więzi wspólnoty świętych, „świętych obcowanie” przekraczało wszelkie granice społeczne i rasowe. Wiara pozwalała nawróconym nabrać zdrowego dystansu do innych więzi, odróŜniając te istotne od tych niepotrzebnych lub szkodliwych. W pierwszych wiekach nawróceniem było zaprzestanie uczestnictwa w igrzyskach, widowiskach, pochodach na cześć władzy. Wydarzenia sportowe, polityczne, narodowe przestawały dla nawróconych mieć wymiar sakralny. Dziś chce się czasami krzyknąć: Ludzie, „piłka” nie jest wszystkim! Oczywiście, zamiast „piłka” moŜna napisać bieganie, polityka, korporacja... 8-VI-2014 308 296. Uczciwość w pracy Czy milczeć o nieetycznych zachowaniach, czy otwarcie je zwalczać? Większość argumentów za postawą bierną moŜna sprowadzić do następujących: 1) Taka praktyka to standard, „u nas tylko ryby nie biorą”; 2) Drobiazg, „nie róbmy widły z igły”; 3) Nie moja odpowiedzialność, „nie pchaj się do nie swoich spraw”; 4) Lojalność, przede wszystkim lojalność, „jeśli wpadłeś między wrony, musisz krakać, jak i one”. Dla wielu ludzi ujawnienie problemu natury etycznej jest czymś trudniejsze niŜ przeciwstawienie się kolegom w innych sprawach, które uwaŜają za ściśle zawodowe. Stąd wniosek, Ŝe zagadnienia moralne i etyczne trzeba traktować jak inne kwestie zawodowe. To, Ŝe sprawa jest natury etycznej nie oznacza, Ŝe retoryka przestaje być istotna. Nadęta tyrada nie odniesie takiego skutku, jak precyzyjnie dobrane argumenty, poparte głosami sojuszników. Pytanie o wartości to zarazem pytanie o biznes, dobro konkretnych ludzi, pokój społeczny, itd. Etyka, uczciwość i dobre praktyki są jak najbardziej poprawne politycznie, trendy, potrzebne i uŜyteczne. Pytania etyczne i moralne są częścią pracy. Nie są to sprawy, które odciągają od pracy i zajmują niepotrzebnie czas. Mało tego, pójście na skróty zwykle jest bardzo kosztowne: latanie po prawnikach, tłumaczenie się w mediach, płacenie odszkodowań, odsiadywanie wyroków… Wymiar etyczny jest nieodłączną częścią zadań. Takie podejście pozwoli wygasić emocje, nie uŜywać w debacie argumentów obraźliwych, podchodzić do spraw jako czegoś normalnego, z czym trzeba się zmierzyć i przestudiować. Przy poruszaniu takich tematów trzeba równieŜ być sobą. Nie ma potrzeby przełączać z „trybu profesjonalnozawodowego” na „tryb religijno-etyczny”. By wpływać i zmieniać nieetyczne nawyki, warto więc podwaŜać cztery racjonalizujące argumenty podane na początku. Nieuczciwe praktyki, które stały się standardem powinny być zmienianie. Nieprzypadkowo zwykle takie zachowania są ogólnie krytykowane. To, Ŝe ktoś jest nowy i dopiero co z takim zachowaniem się spotkał, jest właśnie atutem, by pewne rzeczy kwestionować. Stosunkowo łatwo jest ukazać jak małe, niby nieistotne sprawy w perspektywie czasu stają się czymś zasadniczym. Równocześnie zawsze naleŜy pokazywać sposoby wyjścia, aby rozwiązania były w pełni uczciwe. Pragnienie czynienia dobra jest kreatywne i zawsze znajdzie ścieŜki dla uzdrawiania środowiska. 15-VI-2014. 309 297. Szkodliwe okulary Niektórzy twierdzą, Ŝe świat dzieli się na dwie części, z których kaŜda mówi źle o drugiej. Niestety, ludzie często krytykują. Systematycznie atakują dobre imię, podwaŜają nawet nienaganne postępowanie. Taką zajadłą i dotkliwą krytykę znosił sam Pan Jezus. Nie dziwić się zatem, Ŝe niektórzy stosują tę samą metodę wobec tych, którzy pragną naśladować Nauczyciela. Doświadczenie tych rzeczywistości nie powinno jednak prowadzić ich do usprawiedliwiania grzechów języka, które z podejrzaną wyrozumiałością nazywają drobnymi plotkami lub gadulstwem. Skąd bierze się taka niesłuszna ocena innych? Wydaje się, jakby niektórzy nosili okulary, które psują im wzrok. Z zasady uwaŜają, Ŝe niemoŜliwa jest prawość albo przynajmniej ciągła walka o to, by dobrze postępować. Odbierają wszystko – jak mówi dawna sentencja filozoficzna – na sposób odbierającego: poddawszy to własnej deformacji. Dla nich nawet to, co najbardziej prawe, odzwierciedla mimo wszystko postawę fałszywą, która obłudnie przyjmuje pozory dobra. „Kiedy odkryją w sposób oczywisty dobro badają je dociekliwie, Ŝeby sprawdzić, czy jest w nim jeszcze jakieś ukryte zło (św. Grzegorz Wielki). Trudno jest przekonać te osoby, u których takie zniekształcenie staje się niemal drugą naturą, Ŝe dobre myślenie o bliźnich jest bardziej ludzkie i zgodne z prawdą. Św. Augustyn dawał radę, która w świecie szybkiej komunikacji nadal jest aktualna: „starajcie się zdobyć cnoty, których – jak sądzicie – brakuje waszym braciom, a juŜ nie będziecie dostrzegać ich wad, gdyŜ sami nie będziecie ich mieli”. Trochę inaczej zawiera to przysłowie latynoskie: el ladrón cree que todos son de su condición - myśli złodziej, Ŝe wszyscy tacy jak on. Co przeszkadza w okazywaniu wyrozumiałości? Odpowiedź jest prosta: śmierdząca pycha, miłość własna! Im bardziej się jest skoncentrowanym na sobie, tym mniej jest się wraŜliwym na problemy innych. I wtedy z łatwością formułuje się o innych sądy, choćby tylko wewnętrznie, w których słychać tylko jeden głos – głos oskarŜyciela. Są to często sądy wynikające z własnych kompleksów i poraŜek. Pycha to największa przeszkoda, aby zrozumieć drugiego człowieka. To ona zatruwa język. Widząc natomiast własne słabości, potrafimy rozumieć słabości innych. Wraz z miłością potrzeba tych cnót, które zapewniają dobre relacje, dzięki którym będziemy w stanie ofiarować Bogu z radością małe spięcia spowodowane róŜnicą charakterów, mentalności, gustów. Wtedy będziemy nosicielami radości i pokoju - ewangelizatorami szczęścia. 22-o6-2014 310 298. Cierpliwość Panie daj mi cierpliwość, ale daj mi jej juŜ teraz, natychmiast, bo nie mogę dłuŜej czekać! Oczywistą sprawą jest to, Ŝe niecierpliwość w działaniu na rzecz dobra równieŜ jest zła. Dusze potrzebują czasu, aby się uświęcić, a Bóg ma nieskończoną cierpliwość, nieustannie przebacza i daje potrzebne łaski i siły. Wytrwałość wymaga od ucznia Jezusa, by się nauczył cierpliwie czekać. Przyjmować, Ŝe wszystko na tym świecie ma swój czas, równieŜ poprawa i wzrost duchowy - własny i innych. Cierpliwość jest częścią kardynalnej cnoty męstwa. Kto potrafi być męŜny, nie będzie się spieszył, by zbierać owoce. Nie moŜe być pośpiechu i nerwowości nawet w samym pragnieniu poprawy i większej skuteczności. Cierpliwość ukazuje się w spokojnym nastawieniu. Lecz nie spokojem człowieka, który kupuje go za cenę obojętności wobec swych braci albo wobec tej wielkiej sprawy, jaką jest szerzenie po całym świecie dobra bez granic Ewangelii. MoŜemy zachować pokój ducha, poniewaŜ zawsze jest przebaczenie, poniewaŜ na wszystko jest lekarstwo, z wyjątkiem śmierci, ale ona dla dzieci BoŜych to samo śycie! Tylko zachowując pokój serca, będziemy mogli rozumnie postępować. Człowiek spokojny potrafi rozwaŜać „za” i „przeciw”, rozsądnie oceniać konsekwencje swych zamierzeń, a potem rozwaŜnie i zdecydowanie działać. Zachowamy pokój, gdy będziemy patrzeć na wszystko oczami wieczności. Dla człowieka wierzącego to, co się dzieje w jego Ŝyciu i w otoczeniu ma znaczenie względne. śycie wiary daje mu nowy sposób rozumowania, siłę by przeczekać i wygasić emocje. Słowem, zdrowy dystans. Dzięki niemu człowiek wiary moŜe umieścić kaŜdą sprawę we właściwym miejscu i trafnie ocenić jej rozmiary. Postępując w ten sposób, będzie mógł działać zawsze sprawiedliwiej, dodając do wszystkiego plus miłości. Przy okazji zaoszczędzi sobie i otoczeniu wiele przykrości i goryczy. Trzeba umieć widzieć pozytywną stronę kaŜdej rzeczy. Nawet to, co wydaje się w Ŝyciu straszne, nie jest takie czarne, nie jest całkowicie ciemne. Podobnie jak lekarz po zbadaniu pacjenta nie mówi, Ŝe wszystko w nim jest chore. Nigdy nie powinniśmy tracić ufności, nawet najtrudniejsza sytuacja ma drugą, lepszą stronę. Chory nie jest od razu ciałem przeznaczonym na cmentarz. Starajmy się więc cierpliwie i wytrwale stosować odpowiednie lekarstwa, które mamy w aptece Kościoła na kaŜdą bolączkę człowieka i świata. 311 299. Stres na zamówienie John Keynes zapowiadał w 1928 roku, Ŝe w bliskiej przyszłości postęp technologiczny zwiększy produktywność w takim stopniu, Ŝe pełny etat pracy będzie wynosił tylko trzy godziny dziennie. Według brytyjskiego ekonomisty, wyzwaniem byłby wtedy wolny czas - co z nim robić? Pierwsza część przepowiedni, dotycząca postępu technologicznego się spełniła; co do drugiej części, czyli czasu wolnego, jakim pracownik dysponuje dla siebie, kaŜdy widzi... Jak to moŜliwe, Ŝe pomimo tak wielkiej zmiany w produktywności, tylu ludzi czuje niezmiernie przeciąŜenie? Oczywiście, jedną z przyczyn braku czasu wolnego jest wzrost kosztów Ŝycia. Wychowanie, opieka nad dziećmi lub opieka medyczna stały się droŜsze. Paradoksalnie jednak w zamoŜnych krajach to osoby biedniejsze odczuwają mniejsze przeciąŜenie trudem Ŝycia niŜ bogatsi. WyŜsza pozycja w statusie społecznym nie zawsze oznacza mniej stresu i niepokoju. Z róŜnych badań wynika, Ŝe poczucie przeciąŜenia jest większe u ludzi zamoŜniejszych i bardziej wykształconych. Badacze wskazują na to, Ŝe zwykle poczucie przeciąŜenia wynika z uwarunkowań osobistych. W niektórych środowiskach być hiperzajętym jest sprawą dodającą prestiŜu. Często za skargą na to, Ŝe nie ma się „ani minuty czasu wolnego" kryje się próŜność i chęć zwrócenia na siebie uwagi. W takich środowiskach poświęcać czas na coś „niepoŜytecznego” jest oznaką słabości. Mamy do czynienia ze swoistą ironią dobrobytu. Nadmiar oferty prowadzi do frustracji z braku czasu, by cieszyć się Ŝyciem. Mieć świadomość tego, Ŝe jest dziesięć programów telewizyjnych do obejrzenia, dziewięć ksiąŜek wspaniałych do przeczytania, sześć sposobów, aby spędzić weekend, sporo imprez kulturalnych, które koniecznie trzeba zaliczyć... Tyle fajnych rzeczy, a ja biedny, nie mam na to czasu! Tyrania dobrobytu prowadzi do błędnego koła: kosztem czasu wolnego, zwiększyć jeszcze zarobki, by móc bardziej się cieszyć tą szeroką ofertą. A skoro jest mniej czasu, to odpoczynek trzeba intensywniej konsumować. Wtedy staje się on kolejnym męczącym zadaniem. Błędem Johna Keynesa była myśl, Ŝe gdy ludzie zaspokoją swe potrzeby materialne, zaczną się cieszyć z wolnego czasu. OtóŜ, jeŜeli człowiek nie odpowie sobie na podstawowe pytanie - po co Ŝyje, nie potrafi świętować. Jego tydzień staje się sześciodniowy - bez 312 odpoczynku! A w Piśmie Świętym szóstka to znak niedoskonałości, zaś trzy razy sześć - 666 - liczba przeklęta. Sama praca, stres i nadaktywność. 300. Trzysetny odcinek Daliśmy się oszukać. Technologia sprawia, Ŝe mamy do czynienia z ułuda nowości. Faktycznie, są nowe rzeczy, ale nie są one prawdziwie nowe. Są to te same stare fanty w nowym opakowaniu: nowe gry, nowe filmy, nowe narzędzia komunikacji... Niestety, często teŜ stare grzechy upadłego człowieka w nowych, czasami tęczowych, szatach. Człowiek ze swymi „radościami i nadziejami, smutkami i lękami”, by powiedzieć to słowami dokumentu Soborowego Gaudium et spes, pozostaje wciąŜ taki sam. Jest biednym pielgrzymem na tym łez padole, jakim jest świat daleki od Boga. Jest wygnańcem szukającym drogę, by powrócić do utraconego Raju. WciąŜ dręczony tymi samymi starymi pytaniami o sens Ŝycia, cierpienia i śmierci; o to, gdzie kryje się prawda, dobro i piękno, i jak to zrobić, by miłość była wieczna. Nowość Ewangelii polega na jej odnawiającej mocy, wynikającej z nadprzyrodzonego pochodzenia: jest Słowem Boga śywego! Nie są to słowa do zwykłego powtarzania. Mają moc przemieniającą, zarówno tego głoszącego, jak i słuchacza. Słowo wciąŜ wzywa do przemiany, nawrócenia. A więc powtórki w zachęcie do zmagania ze złem, do stawiania sobie postanowień są jak najbardziej dozwolone - ba - są one wpisane w logikę Ewangelii! Jakie to chrześcijaństwo bez duchowej walki? A więc, z okazji trzysetnego odcinka, powiedzmy raz jeszcze za św. Janem Pawłem: „KaŜdy ma swoje Westerplatte… od którego nie moŜna się uchylić”. Od pierwszej ewangelizacji tak było: nie brakowało w staroŜytności bałwochwalstwa, rozpusty czy chciwości. Pierwsze pokolenia chrześcijan wcale nie dostosowały przesłania Jezusa do modelu społeczeństwa panującego w otaczającym świecie, nie tworzyły wspólnot rozbójników, złodziei, czy bałwochwalców. Radykalizm był tak mocny, Ŝe składali świadectwo krwi. Bez zacietrzewienia czy zamykania się na świat. Równocześnie bronili Westerplatte i zdobywali świat! Krew męczenników stała się nasieniem chrześcijan. Gdy tylu męŜczyzn, kobiet i dzieci oddało swoje Ŝycie, pierwsze wspólnoty jeszcze bardziej się umocniły. Po latach Tertulian napisze: „Przyszliśmy wczoraj, a juŜ wypełniliśmy świat i wszystkie wasze rzeczy: 313 miasta, wyspy, osiedla, domostwa, wioski, wojsko, pałace, senat, forum. Wam pozostawiliśmy tylko wasze świątynie...” ( Apologetyk, 50). A my co? Jak jest u nas z tymi zadaniami, które trzeba podjąć i wypełnić? Z tą sprawą, o którą nie moŜna nie walczyć? Jak z obowiązkami, powinnościami, od których nie moŜe się uchylić? Powtórki do stawiania sobie pytań i postanowień są jak najbardziej dozwpole, bo są wpisane w logikę Ewangelii. 301. Milczenie Sędziwy kardynał wspominał, jak podczas Soboru Watykańskiego II sekretarz generalny zarządził przygotowanie reprodukcji XVIII-wiecznego obrazu Giuseppe Nogariego, zachowanego w Watykanie. Był na nim mnich z białą brodą w geście błagającym o zachowanie milczenia, przy nim łabędź z kamieniem w dziobie. Obrazowi towarzyszył napis Res omnium dificilis silere - trudną rzeczą jest zachować milczenie - umieszczony na odwrocie reprodukcji. Niestety, nie moŜna powiedzieć - dodawał kardynał - Ŝeby stary brodaty mnich miał podczas soboru wielu wyznawców. Nie potrzeba zapisu z ukrytych nagrań, by skonstatować, Ŝe i dziś brodaty mnich z obrazu Nogariego nie cieszyłby się popularnością uczniów. Odpowiedzialność za słowo, obowiązek zachowania milczenia w powierzonych tajemnicach, naturalna dyskrecja związana z funkcją, unikanie szemrania i plotkowania, jak i zwykłego marudzenia oraz psucia atmosfery naleŜą do najbardziej ignorowanych spraw z teologii moralnej. Dzieje się tak, zarówno w środowiskach kościelnych, jak i całkiem świeckich. Tajemnica spowiedzi jest moŜe ostatnią zachowaną przestrzenią dla milczenia. A to ze względu na szczególne działanie Boga! ChociaŜ i w tę sakralną przestrzeń starali się wkroczyć awanturnicy poprzez ukryte nagrywanie fikcyjnych spowiedzi. O dyskrecji i milczeniu uczyły stare przysłowia: „Jest to cnota nad cnotami trzymać język za zębami” lub „Mowa jest srebrem, a milczenie złotem”. Tak nauczali święci, np. Josemaria Escriva radził: „Milczenia nigdy nie będziesz Ŝałował. Mówienia - często” lub „Unikaj destruktywnej krytyki: jeŜeli nie moŜesz chwalić - milcz”. A Katechizm przypomina: „Prawdomówność zachowuje złoty środek między tym, co powinno być wyjawione, a sekretem, który powinien być zachowany; prowadzi ona do uczciwości i dyskrecji”. ZauwaŜmy, Ŝe najmocniejsze homilie papieŜa Franciszka podejmują zdecydowaną walkę z grzechami języka. 314 Odpoczynek i rozpręŜenie wakacyjne pozwalają na dłuŜsze i swobodniejsze rozmowy. Nie oznacza to jednak, Ŝe w tym okresie jesteśmy zwolnieni z obowiązków sprawiedliwości, lojalności czy miłości. KaŜde nasze słowo powinno być w zgodzie z przykazaniem miłości, równieŜ to wypowiedziane w luźnej rodzinnej lub przyjacielskiej rozmowie. Prawdopodobnie nikt nas nie będzie nagrywał, ale warto pamiętać o tym, Ŝe „z kaŜdego bezuŜytecznego słowa, które wypowiedzą ludzie, zdadzą sprawę w dzień sądu” (Mt 12,36). 302. Całym ciałem i sercem W okresie wakacyjnym mamy więcej czasu na podziwianie przyrody, która śpiewa chwałę BoŜą! Człowiek wpisuje się w tę symfonię dobrymi wyborami, prawym Ŝyciem. Chwali równieŜ Boga swoim językiem i mową. MoŜe kierować do Niego głos z pragnieniem oddania Mu hołdu całym człowieczeństwem, na które składa się ciało i dusza, materia i duch. PrzecieŜ ex abundantia enim cordis os loąuitur - z obfitości serca mówią usta. Słowa łączą zmysły i umysł. WyraŜają chwałę i prośbę, które wznoszą się aŜ do tronu NajwyŜszego. MoŜemy kierować do niego takie słowa, jakie nam w sercu zagrają. Jednak, skoro wszyscy chrześcijanie tworzymy jedno Mistyczne Ciało Chrystusa powinniśmy równieŜ kochać te formuły uŜywane przez naszą Matkę Kościół. Powtarzać te same sformułowania, które kierowali do Boga patriarchowie, prorocy, męczennicy, dziewice: wszyscy sprawiedliwi Ludu BoŜego! Oczywiste, Ŝe nie wystarczy zaliczać formułki, niczym odtwarzanie mp3. Trzeba niestety przyznać, Ŝe jesteśmy słabi i z duŜą łatwością się rozpraszamy. Prawdziwe staranie się o skupienie przekłada się na szczegóły: wysiłek by dobrze wymawiać słowa, bez pośpiechu, by unikać monotonnego, jednostajnego tonu głosu. Pauzy pomagają zrozumieć sens tekstu tak, aby odmawianiu towarzyszyła modlitwa wewnętrzna, aby słowa wyraŜały postanowienia, wzbudzały uczucia i myśli. Słowem: pragniemy ofiarować Bogu, takŜe w modlitwie ustnej, dzieło doskonałe, skończone, miłe oczom. A ci, którzy nas słuchają, powinni poczuć się pociągnięci do Boga przez sam nasz sposób modlenia się, pełen poboŜności i promieniujący świadomością synostwa BoŜego. Modlitwa ustna działa równieŜ w odmiennym kierunku: od zewnątrz do serca. Jeśli kiedyś nasza relacja z Bogiem stanie się oschła, wówczas nasz głos, same wypowiadane zdania będą bodźcem dla poboŜności, siłą, która pociągnie nas całych. Dbałość o wszystkie aspekty zewnętrzne jest wyrazem miłości, z jaką chcemy się modlić. Gest zewnętrzny, określona formuła jest zawsze taka sama i ma swoje znaczenie, jednak liczy się miłość. Nie chodzi więc o to, aby w celu uniknięcia rozproszeń czynić 315 nadludzki wysiłek, lecz o walkę, aby je ucinać i modlić się codziennie z większą miłością. Pewien święty tak doradzał: „Aby uniknąć rutyny w modlitwach ustnych, starajmy się odmawiać je z tą samą miłością, z jaką po raz pierwszy oświadcza się zakochany... i jakby to była nasza ostatnia okazja zwrócenia się do Pana”. 303. Wszyscy w marketingu Non nova, sed noviter - „nie rzeczy nowe, ale w nowy sposób" - napiszę za Pawłem VI. Jak oświecać światłem wiary róŜnorodne sytuacje, jakie przedstawia współczesny świat? Warunkiem wyjściowym dla spełnienia tego ambitnego zadania jest posiadanie tego światła we własnym Ŝyciu. Ewangelia dana i zadana! Chrześcijanin nie zadowala się byciem obserwatorem świata. Widownia nie jest wygodnym dla niego miejscem. Wręcz przeciwnie, ramię w ramię z innymi szlachetnymi ludźmi tworzy pozytywne przemiany. Rozwój kultury, troska o polepszenie warunków społecznych, postęp nauki i techniki są mu szalenie bliskie. Oczywiście ma świadomość, Ŝe często dobre ziarno jest wymieszane z plewami i trzeba odróŜniać poŜyteczne od szkodliwego. Ale odróŜniać nie oznacza być z zasady nieufnym wobec świata. Nowa ewangelizacja toczy się na uczelniach, w bibliotekach, parlamentach, mediach i we wszystkich tych miejscach, gdzie ludzie naszych czasów uczą się, jak szczęśliwie Ŝyć. To w ksiąŜkach, prawie, filmach, modzie toczy się debata o Ŝyciu i śmierci, o zdrowiu czy chorobie, o miłości, pięknie, pracy i odpoczynku. A ludzie chętnie słuchają tych, których uwaŜają za mądrych. Koniecznie trzeba więc uczestniczyć w tej debacie i mieć wiarygodność tego, kto się zna na regułach gry: jest dobry w tym, co robi. Chrześcijanin nie boi się prawdy i nie lęka się trudnych pytań, jakie dziś stawia społeczeństwo. Wie, Ŝe Ewangelia ma moc, by rozwiązać kaŜdy ludzki dylemat. Nasz róŜnorodny i przebogaty świat XXI wieku, by odkryć Chrystusa, powinien być prowadzony przez rzetelnych prawników, pedagogów, literatów o otwartych umysłach i chrześcijańskich sercach. Miłość do świata, a konkretnie do tego odcinka, w którym się Ŝyje, daje wiarygodność, by być wysłuchanym. Gorzka gorliwość i dystans wobec współczesności blokują skuteczność w apostolstwie. MoŜna odwaŜyć się na analogię z marketingiem. Jak mawia Michael Porter, dziś everyone is in marketing - kaŜdy jest w aktywnym marketingu. Powinien wychodzić naprzeciw potrzebom klienta, czyli człowieka. Próbować odgadnąć jego skryte potrzeby, usiłować te potrzeby uświadamiać oraz pobudzić, a nawet kreować i zaspokajać je. W apostolstwie, tak jak w marketingu najwaŜniejsza jest świadomość, Ŝe człowiek i jego 316 oczekiwania to najwaŜniejszy element procesu. PrzecieŜ Dobra Nowina jest BoŜą odpowiedzią na ludzkie zapotrzebowania. BoŜy produkt się nie starzeje i daje prawdziwe Ŝycie. 304. Miska soczewicy Izaak, na progu śmierci, błogosławi Jakuba. Młodszy syn zajmuje miejsce starszego. Ezaw płacze i jest załamany. Na jego nieszczęście nie ma juŜ rady, poniewaŜ został pozbawiony ojcowskiego błogosławieństwa. Płacz Ezawa, jałowy i beznadziejny, jest bezuŜytecznym krzykiem spóźnionego Ŝalu za błąd nie do naprawienia, popełniony w chwili zaślepienia. Ezawowi przysługiwało pierworodztwo z samego faktu urodzenia. W smutnej godzinie swojego Ŝycia wszystko to stracił, kiedy wracając głodny z pola, sprzedał swojemu bratu Jakubowi pierworodztwo, aby zaspokoić chwilowy kaprys. Sprzedał za śmieszną cenę talerza soczewicy. - CóŜ mi po pierworództwie? - odpowiedział pogardliwie Jakubowi. Jedyne, co w tym momencie było dla niego waŜne, to zaspokojenie fizjologicznej potrzeby. Minęło zaślepienie i znowu zobaczył rzeczy w ich właściwym wymiarze. Jak Ŝałośnie wygląda nędzna cena, na którą zamienił swoją godność syna pierworodnego! Ale jest juŜ za późno i jego smutek powoduje jedynie to, Ŝe czuje cały cięŜar swojego nieszczęścia, którego sam jest sprawcą, bo wyrzucił w chwili szaleństwa za burtę największy skarb swojego Ŝycia. W Ŝyciu osoby wiernej Bogu takŜe moŜe nadejść moment zaślepienia, kiedy wielkie ideały tracą swój blask. Wszystko, co stanowiło ideał Ŝycia, zdaje się wtedy rozwiewać i tracić swoją wartość wobec jakiejś obsesji ciała lub zachcianek serca, które oziębło; wobec pragnienia Ŝycia dla siebie lub nieopanowanego impulsu pychy. Budzi się wówczas w duszy Ezawa pokusa, samobójcza głupota, chęć, aby za cenę czegoś, co warte jest talerza soczewicy, wymienić Ŝyciowe powołanie, największy skarb. Szczególnie to bolesne w przypadku człowieka, który zaślepiony przez swój egoizm lub przez swoją pychę, porzuca słuŜbę Bogu. Pisze św. Augustyn: „nie znalazłem lepszych osób niŜ te, które przodują w świętości, ale teŜ nie spotkałem gorszych niŜ te, które ją porzuciły. Do tego stopnia, Ŝe myślę, iŜ do tego odnoszą się słowa Apokalipsy: „plugawy niech się jeszcze splugawi, a sprawiedliwy niech jeszcze wypełni sprawiedliwość” (Ap 22,11). Czy w XXI wieku juŜ tak nie moŜna myśleć? Czy miłosierdzie oznacza usprawiedliwianie wszelkich niewierności? Nie dajmy się oszukać. Radykalizm wiary pozostaje aktualny, chociaŜ masowa kultura stara się przekonywać, Ŝe miska z soczewicą 317 warta jest pierworództwa. Zejście z BoŜej drogi, niewierność zawsze jest czymś Ŝałosnym. Nawet, gdy się dokonuje w świetle kamer i z aplauzem wielu ludzi. Klakierów zła nigdy przecieŜ nie brakowało. 10-VIII-2014 305. Nasze zalety W Kościele katolickim jest ponad miliard ludzi. Większość w dorosłości potwierdza swą przynaleŜność lub się dystansuje. Nawrócenia dojrzałych osób są zawsze z wyboru. Często towarzyszą im powaŜne przeszkody. Ostatnio zaczęły się pojawiać socjologiczne opracowania odpowiadające na pytanie: co przyciąga do katolicyzmu? John Beaumont zbadał 500 nawróceń pomiędzy XVII a XXI wiekiem w Stanach Zjednoczonych. Autor zaznacza, Ŝe nawrócenie jest czymś bardzo osobistym, ale moŜna wskazać kilka wspólnych cech. Oto one: Widoczność. Katolicyzm przyciąga, bo jest widoczny przez okazale katedry, strój księŜy i zakonników, spektakularne naboŜeństwa wymiaru w katolicyzmie liturgiczne. Namacalność religijnego kontrastuje z kulturą, która usiłuje zamknąć religijność w prywatnych opiniach i uczuciowych doświadczeniach. Powszechność. Katolickość Kościoła czyni bardziej wiarygodną Ewangelię. Ukazuje jej moc oddziaływania w kaŜdym czasie i miejscu. Na Zachodzie szczególnie jest ceniona, bo uwalnia od schematów, intelektualnych grajdołków. Wejście do Kościoła katolickiego to otwarcie się na świat. Co ciekawe: katolicyzm wyzwala od postmodernistycznej zaściankowości! Ciągłość. Pomimo upływu czasu i kulturalno-kontekstowych katolicki zachował swoją toŜsamość. Doktryna zmian, Kościół i sakramenty ukazują nadprzyrodzony pochodzenie Kościoła. Autorytet. W czasach zaznaczonych relatywizmem i obojętnością wobec prawdziwych, istotnych ludzkich spraw, ceni się mocny głos Kościoła, który się nie lęka głosić: człowieku, zatrzymaj się, nie tędy droga! Piękno. Banalność estetyczna, jaka panuje w pewnych środowiskach, kontrastuje z kulturalnymi owocami katolicyzmu: sztuka sakralna, muzyka, literatura. Hierarchia. Pośrednictwo kapłanów, wbrew temu, co się moŜe wydawać, nie jest balastem, lecz atutem. Dla większości ludzi jest bodźcem, by stawać się lepszym. 318 Święci. Ich róŜnorodność i odmienna wraŜliwość pozwala kaŜdemu odkryć dla siebie nowe horyzonty duchowe. Świadectwo moralne. Nie obniŜając poprzeczki Kościół katolicki jest wyrozumiały wobec moralnych słabości. Ludzie nie lubią miernoty, pragną wysokich wymagań, oczywiście duŜo wyŜsze niŜ te oferowane przez permisywizm. Ciekawe, Ŝe Beaumont podkreślona, Ŝe świadectwa wskazują teŜ na maryjność Kościoła katolickiego i na kult Eucharystii. Opracowania tego typu pomagają mieć świętą dumę za naszą Matkę Kościół katolicki. Kompleksy, dlaczego? 306. Biadolenie, gderanie, marudzenie Podziwiam Ŝonę za to, Ŝe potrafi zawsze znaleźć przyczynę, by sobie pomarudzić! Ŝartował pewien znajomy. I dodawał: - A co najgorsze, absolutnie nie liczy się ze mną. Na przykiad, przy kaŜdych urodzinach, skarŜy się na swój wiek. A mówi to do mnie, o sześć lat od niej starszego, a wyglądającego pewnie jeszcze starzej. Skarga mego znajomego jest jak najbardziej uzasadniona: marudzimy o wiele za duŜo! PrzecieŜ zawsze będzie ktoś w pobliŜu starszy, grubszy, kto ma więcej pracy lub jej wcale nic ma. Zawsze znajdzie się ktoś, kto boryka się z większymi kłopotami lub ma gorsze zdrowie. Warto więc się uspokoić i usunąć z uŜytku takie czasowniki, jak: narzekać, biadolić, zrzędzić, utyskiwać, gderać... A to nie tylko ze względów estetycznych lub społecznej strategii. Negatywne nastawienie jest samonapędzające, pomiędzy skargą a skargą, tracimy wiele czasu i energii. Są tacy, którzy twierdzą, Ŝe pesymista to dobrze poinformowany optymista. Im moŜna odpowiedzieć, Ŝe pesymista to zniechęcony realista. Albo lepiej: optymista to dobrze nastawiony realista, który tak rozumie rzeczywistość: zakasać rękawy i do pracy! Czasami nawet nie trzeba podejmować działania. Wystarczy dobrze popatrzeć na sprawy i świętować jej pozytywne aspekty. Niestety, wtedy szybko pojawią się tacy, którzy zwrócą uwagę na to, ile zła jest na świecie. Ale czy oni chcą, byśmy się skarŜyli i rozliczali z kaŜdej błahostki? Czy taka postawa per saldo nie jest obraźliwa wobec tych wszystkich, którym na prawdę jest źle? Optymizm jest naturalną podstawą radości. Chodzi o pewien sposób patrzenia na świat, który z czasem staje się nawykiem. Polega na stałej umiejętności odkrywania pozytywnych stron wszystkiego. Nie chodzi o niedostrzeganie negatywnych stron naszej 319 egzystencji, ale o Ŝycie zgodne z decyzją, Ŝe warto trwać w radości. Zawsze istnieją dwa sposoby oceny rzeczywistości: akcent na to, co pozytywne albo na braki. W gruncie rzeczy prawda jest ta sama, lecz sposób jej przeŜywania odmienny. Dla jednego prawda jest powodem do zadowolenia, a dla drugiego - do zgorzknienia. „Zawsze się radujcie" powtarza wiele razy św. Paweł. A więc - usunąć utyskiwania! Niech nic negatywnego nie wychodzi z naszych ust. „Świętujmy kaŜde dobro" - dodawał mój znajomy. „Jaka młoda i szczupła jest moja Ŝona! Oczywiście, relatywnie i porównawczo zawsze tak jest i będzie" - puentował z przymruŜeniem oka. 307. Patriotyzm Nie jesteśmy samotną wyspą. Opatrzność BoŜa przewidziała, Ŝe osoba ma naturę społeczną. Co więcej, plan zbawienia człowieka teŜ jest związany z konkretną społecznością Kościołem, który jest Ciałem Chrystusa i świętym Ludem BoŜym. Pojedynczy człowiek od rodziny otrzymuje istnienie, od Ojczyzny tradycję i kulturę. Ma swoje środowisko, od którego zaleŜy jego rozwój jako istoty duchowej. DuŜo więc zawdzięczamy społeczeństwu i konkretnie naszej Ojczyźnie. Sama natura nakłada na nas obowiązek wdzięczności, szacunku i miłości. Jednak patriotyzm winien mieć cechy miłości chrześcijańskiej, nie jest on tylko emocjonalnym przeŜyciem. Same emocje często prowadzą do nacjonalizmu, który staje się grzechem, jeŜeli brakuje sprawiedliwości wobec innych narodów. W gruncie rzeczy nacjonalizm jest mało rozsądny - więcej, jest głupi. A z takiej ciasnoty umysłu zawsze wynikały szkody dla Kościoła. „Niech obywatele pielęgnują wielkodusznie i wiernie miłość Ojczyzny, jednak bez ciasnoty duchowej, tak by zawsze mieli równieŜ wzgląd na dobro całej rodziny ludzkiej, którą łączą w jedno róŜne więzy między plemionami, ludami i narodami” - nauczał Sobór (GS75). Dwie skrajności sprawiają, Ŝe nie zawsze przestrzega się tej zasady. Jedna z nich to laicyzm, który nie uznaje uprawnionych praw Kościoła, druga natomiast to klerykalizm, który podporządkowuje sobie równie uprawnione prawa państwa. Oba te naduŜycia naleŜy zwalczać. Powinni się tym zająć ludzie świeccy, którzy są i czują się dziećmi BoŜymi oraz obywatelami obu wspólnot, świeckiej i wyznaniowej. Polityka jest słuŜbą mającą na celu dobro wspólne ziemskiej wspólnoty. Jednak owo dobro jest tak obszerne, Ŝe to właśnie na płaszczyźnie politycznej rozpatruje się i ustanawia prawa o najwyŜszym znaczeniu, a mianowicie dotyczące małŜeństwa, rodziny, edukacji, minimum własności prywatnej, godności osoby ludzkiej, jej praw i obowiązków. Wszystkie 320 te kwestie - i wiele innych -wiąŜą się bezpośrednio z religią i apostoł nie moŜe wobec nich pozostawać obojętny czy apatyczny. Mamy obowiązek dbać o dobro wspólnoty narodowej, do której naleŜymy. Nawet wśród katolików, którzy wydają się odpowiedzialni i poboŜni często zdarza się błąd myślenia, Ŝe trzeba spełniać tylko obowiązki rodzinne i religijne. Ukształtowanie sobie właściwego osobistego kryterium w tej dziedzinie jest zatem wymogiem cnoty sprawiedliwości. ChociaŜ, oczywiście nie oznacza to, Ŝe kaŜdy obywatel musi zawodowo zajmować się polityką. 31-VIII-2014 308. Słuchać i stosować Nauczyć się i nie stosować się do zdobytej wiedzy to tak, jak nie umieć wcale. Chrześcijańska formacja nie będzie pełna, dopóki nie będzie Ŝyciowych konkretów. Pan Bóg zarzuca właśnie to narodowi wybranemu: „Co mi po mnóstwie waszych ofiar? Syt jestem całopalenia kozłów. Nie mogę ścierpieć świąt i uroczystości. Nienawidzę całą duszą waszych świąt nowiu i obchodów; stały mi się cięŜarem; sprzykrzyło Mi się je znosić! Gdy wyciągniecie ręce, odwrócę od was me oczy. Choćbyście nawet mnoŜyli modlitwy, Ja nie wysłucham. Ręce wasze pełne są krwi. Obmyjcie się, czyści bądźcie! Usuńcie zło uczynków waszych sprzed moich oczu! Przestańcie czynić zło! Zaprawiajcie się w dobrym!" (Iz 1, 1117). Wspaniała i zbawienna nauka pozostaje bezuŜyteczna, jeśli nic ma ludzi, którzy by ją potrafili wdraŜać w Ŝycie. Dynamika samego Ŝycia czyni, Ŝe osobistej formacji nigdy nie moŜna uznać za zakończoną. Ewangelia ze swojej natury nie ogranicza się do jakiegoś konkretnego miejsca czy czasu, ale dopasowuje się do zmian i róŜnorodności sytuacji, które w Ŝyciu poszczególnych wiernych, jak i w historii społeczeństw mają miejsce. Potrzebujemy słyszeć te same rzeczy wiele razy i rozwaŜyć je na modlitwie, aby odkryć w nich nowe blaski. Co więcej, nie będziemy mogli pojąć ducha Ewangelii, jeśli nie wprowadzamy jej w Ŝycie. Cechą nauczania Kościoła jest niewyczerpana skuteczność. Musimy przekonać się, Ŝe warto wracać do tych samych punktów, do głównych myśli i wzmacniać postanowienia, które kiedyś nam słuŜyły. Trzeba ukierunkować rachunek sumienia szczegółowy na aspekty, które juŜ uwaŜaliśmy za opanowane. W ten sposób to, co juŜ wcześniej wiedzieliśmy staje się punktem wyjścia, który pozwala jeszcze lepiej dany aspekt poznać. Im więcej wiemy, tym bardziej widzimy to, czego nam jeszcze brakuje. Im większą pracę wkładamy w postęp i wzrastanie, tym większą potrzebę odczuwamy - jak biedak, który nic nie ma. Dzięki temu wszystko staje się prostsze, bardziej Ŝywe, bardziej spójne. 321 Ewangelia jest radosną nowiną. Tak moŜna tłumaczyć znaczenie samego greckiego wyrazu uŜytego przez apostołów. RównieŜ słowo to oznacza wiadomość zmieniającą świat na lepsze, choć taka zmiana wymaga trudu i być moŜe specjalnie nie cieszy. MoŜna powiedzieć, Ŝe właśnie dlatego jest dobrym przekazem, bo mobilizuje do zmiany. Wzywa zarówno do nawrócenia, jak i do wytrwałego podejmowania kolejnych kroków na drodze wzrostu. 7-IX-2014 309. Dusza świata cyfrowego Nie wystarczy spacerować sobie po sieci. PapieŜ Franciszek zachęca, aby takŜe w tej nowej przestrzeni społecznej tworzyć „kulturę spotkania”. W róŜnych wypowiedziach zwraca uwagę na to, Ŝe dziś świat dzięki nowym technologiom komunikacji i rozwojowi transportu bardzo się skurczył, zmniejszając odległości. Z drugiej strony jednak, mówi PapieŜ, powstają gorszące róŜnice pomiędzy wymyślnym luksusem najbogatszych a skrajną nędzą wykluczonych. W wyniku czynników ekonomicznych, ideologicznych, a czasami niestety i religijnych, zwiększają się podziały. Świat środków komunikacji, jak kaŜdy wynalazek, powinien zbliŜać ludzi do siebie i umacniać solidarność. Warto się więc zastanowić, w jaki sposób skorzystać z nowych technologii, by usuwać międzyludzkie bariery. Kultura spotkania polega na wymianie - dawać i przyjmować, mówić i słuchać. Niestety, szybkość i róŜnorodność opinii moŜe zadziałać w przeciwnym kierunku i sprzyjać izolacji. Oczywiście, brak dostępu do informacji takŜe moŜe sprzyjać izolacji. Jak zhumanizować świat cyfrowy? PapieŜ Franciszek radzi odzyskanie swoistej powolności i spokoju, zdolności milczenia i słuchania, cierpliwości by zrozumieć tych, którzy się od nas róŜnią. Pozwoli to dowartościować doświadczenia innych kultur i tradycji. Internet jak najbardziej moŜe pomóc ukazywać wielkie wartości wynikające z chrześcijaństwa: szacunek do Ŝycia kaŜdego człowieka, małŜeństwo, rodzina, autonomia spraw doczesnych, solidarność wobec słabych i cierpiących... Pewien uczony w piśmie zapytał Jezusa: „Kto jest moim bliźnim?”. Pytanie nadal jest aktualne: w świecie cyfrowym - „Kto jest moim bliźnim?”. Jezus odpowiada przypowieścią o dobrym Samarytaninie. Kultura spotkania w sieci wymaga uświadamiania sobie, Ŝe wszyscy jesteśmy bliźnimi i w związku z tym mamy traktować innych uŜytkowników jako dzieci BoŜe. Gdy komunikacja opiera się wyłącznie na konsumpcji czy manipulacji, łatwo popada się w obojętność lub nawet agresywność wobec spotkanego człowieka. 322 Nie wystarczy więc tylko spacerować po sieci, jak lewita i kapłan z przypowieści, trzeba się zatrzymywać jak dobry Samarytanin. Sieć powinna się stawać siecią więzi międzyosobowych, a nie tylko połączeniem kabli i przewodów. Potrzeba duchowej wraŜliwości, by być obywatelem świata cyfrowego, nie tracąc godności dzieci BoŜych. Parafrazując list do Diogneta: jak pierwsi chrześcijanie mamy stawać się duszą tego nowego świata. 310. Fantasto-naukowość Grono ateistów wojujących z kaŜdą religią stało się agresywne. Dla nich juŜ sama religijność jest zniewalaniem umysłu i prowadzi do przemocy. Najlepszym tego przykładem jest dla nich zamach 11 września 2001 r., którego autorzy powoływali się na Boga. KaŜda osoba wierząca jest więc potencjalnym terrorystą. Celem „nowych ateistów” jest więc zniszczenie wiary w Boga i w nadprzyrodzoność. Ich autorzy mają dobre pióra i sprzedają w milionowych nakładach swe zgryźliwe dzieła. Choć nie posiadają dopracowanego i jednolitego systemu filozoficznego, przedstawiają stare argumenty przeciwko istnieniu Boga w atrakcyjny sposób. Stawiają pytania przeciw wierze: kto Boga stworzył? Dlaczego istnieje zło, skoro Bóg kocha swoje dzieci? itp. Problem nie tkwi w tym, by takie zagadnienia stawiać, mało tego, brak takich pytań dowodziłby braku myślenia. Głównym problemem współczesnego ateizmu jest jednak to, Ŝe na samym starcie odrzuca pojęciowe i moralne narzędzia, by rozwiązywać podjęte kwestie. Zachowują się jak ktoś, kto stara się zjeść zupę za pomocą widelca lub korzysta z sitka, aby czerpać wodę ze studni. Starają się udowodnić, Ŝe istnienie Pana Boga nie jest naukowe lub Ŝe nie ma sensu mówić o ludzkiej wolności, bo wszystkie decyzje człowieka wynikają z budowy jego mózgu i genetyki, a moralność w działaniach ludzkich nie istnieje. Dzieła tych autorów są jakąś dziwną mieszanką science fiction i publicystyki. MoŜna ich nazwać fantasto-naukowcami. Stosują empiryczne metody do spraw, które oczywiście nie mogą podlegać takim metodom. Nie da się przecieŜ zmierzyć miłości pomiędzy ludźmi, chociaŜ to nie oznacza, Ŝe ona nie istnieje. Egzystencjalne ludzkie pytania wymagają postawy otwartości wobec rzeczywistości, szacunku wobec niej. Poniekąd pokornego uznania, Ŝe prawdy, piękna, dobra czy miłości nie moŜna zbadać pod mikroskopem lub opisać badaniami socjologicznymi. Co nie oznacza, Ŝe mikroskop lub ankieta nie mają własnego obszaru działania. Prawdziwa ignorancja to ta, która nie chce zrozumieć, nie chce poszukiwać ani podąŜać za prawdą gdziekolwiek ona poprowadzi. „Jest to jak wiara do góry nogami. Jej treść 323 nie polega na przylgnięciu do transcendencji, lecz wrogim nastawieniu wobec niej. Właśnie tu tkwi sprzeczność współczesnego ateizmu: głosi konieczne zniknięcie religii będąc, w gruncie rzeczy, sam w sobie religijnym zjawiskiem” (Jacąues Maritain). 311. Niemodna pokora Księgę Psalmów otwiera pochwała człowieka prawego. Wśród wymienionych zalet wylicza się, Ŝe „nie zasiada w kręgu szyderców". Po prawie trzech tysiącach lat od powstania Psalmu pierwszego moŜna zadać pytanie, z czego dziś to grono szydzi? Opracowania socjologiczne nie podjęły takich badań, bo przecieŜ jaki naukowiec odwaŜyłby się je firmować? MoŜna jednak zaryzykować tezę, Ŝe dziś najbardziej wyśmiewane cechy człowieka wierzącego to poboŜność, czystość i pokora. Ta ostatnia w swych owocach takich jak posłuszeństwo, uległość, zaufanie wobec autorytetów... Pokora nie jest najwyŜszą z cnót, ale bez niej nie moŜna mieć Ŝadnej innej. Kiedy człowiek całą uwagę skupia na własnym „ja", kiedy ciągle zastanawia się, czy ktoś go pochwali czy skrytykuje, wyrządza sobie ogromne zło. Kiedy brakuje pokory, nie ma teŜ innych cnót. Pokora jest jak sól, która przyprawia całe poŜywienie. ChociaŜ jakiś czyn wydawałby się cnotliwym, nie jest nim, jeśli jest efektem pychy, próŜności, głupoty; jeśli twórca czynu działa wyłącznie myśląc o sobie, przedkładając siebie przed słuŜbę Bogu. Pycha często wślizguje się pod płaszczykiem pokory. Cnota to całkiem coś innego niŜ jej pozory. „Nie ma gorszej pychy niŜ ta, która kryje się pod przykrywką pokory" (św. Hieronim). Być pokornym nie znaczy być zaniedbanym ani obojętnym wobec tego, co dzieje się wokół nas, bo nie korzysta się z przysługujących praw. Tym bardziej pokora nie polega na tym, Ŝeby mówić o sobie złe rzeczy. Nie ma pokory tam, gdzie panuje hipokryzja, bo pokora to prawda. Pokora jest owocem poznania Boga i poznania siebie. Poznając siebie, odkrywa się rzeczy dobre, które Bóg czyni w nas, ale które do nas nie naleŜą. NaleŜymy do Boga: wszystko, co mamy dobrego, jest Jego. Pokora sprawi takŜe, Ŝe dostrzeŜemy własne wady i nędze; nie tylko ograniczenia typowe dla naszej kondycji stworzeń, lecz błędy, za które ponosimy osobistą odpowiedzialność. DostrzeŜemy nie tylko popełnione zło, ale nieuporządkowane skłonności, które bez stałej pomocy łaski prowadziłyby nas do grzechów. Do człowieka, który stara się postępować w pokorze, moŜna zastosować dalszą część Psalmu pierwszego: „Jest jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą, które wydaje owoc w swoim czasie, a liście jego nie więdną; co uczyni, pomyślnie wypada". Ostateczny sukces 324 odnosi tylko ten, kto straci swe Ŝycie. A nie ten, kto zachłannie szuka wyłącznie siebie samego. 312. To nie jest muzeum Rozpowszechniony relatywizm skłania do akceptacji myśli, Ŝe Ŝycie moŜe podąŜać inną drogą niŜ nauka wiary. Czyli, Ŝe bez naruszenia doktryny Kościoła, moŜna dostosować ją w praktycznych rozwiązaniach do wszystkich potrzeb. Na przykład, zachowując doktrynę o nierozerwalności małŜeństwa, de facto jej nie stosować. UwaŜać, Ŝe istnieje „drugie małŜeństwo”, gdy jeszcze Ŝyje współmałŜonek z pierwszego - jedynego prawdziwego małŜeństwa; lub Ŝe dla ochrzczonego wyjściem jest alternatywne małŜeństwo niesakramentalne. Wielu tak argumentuje: skoro jest tak duŜo par Ŝyjących poza związkiem sakramentalnym, oczywisty to znak, Ŝe trzeba dostosować do nich praktykę duszpasterską. Socjologia ma swoje prawa i rządzi. Doktryna o nierozerwalności była kiedyś obowiązująca, ale dziś naleŜy do zabytków. Stosujmy więc zróŜnicowaną narrację. Powtarzajmy słowa Jezusa: A tak juŜ nie są dwoje, lecz jedno ciało. Co więc Bóg złączył, niech człowiek nie rozdziela tym, którzy zaczynają. Tym, którym Ŝycie się skomplikowało, ze względu na miłosierdzie, mówmy co innego... Ciekawe, Ŝe Pan Jezus wskazuje właśnie na brak miłosierdzia tych, którzy przyjmowali moŜliwość rozwodu: Przez wzgląd na zatwardziałość serc waszych pozwolił wam MojŜesz oddalać wasze zony, lecz od początku tak nie było. A powiadam wam: Kto oddala swoją Ŝonę a bierze inną, popełnia cudzołóstwo. I kto oddaloną bierze za Ŝonę, popełnia cudzołóstwo. Oddzielanie nauki od Ŝycia jest typowe dla myśli dualistycznej. Rozdziela się sprawiedliwość od miłosierdzia, Boga od Chrystusa, Nauczyciela od Pasterza, Chrystusa od Kościoła. Chrystus jest gwarantem Słowa BoŜego, doktryny połączonej ze świadectwem Ŝycia. Jego nauka wzywa do nawrócenia, czyli całkowitego podporządkowania jej Ŝycia. Tu właśnie jest przestrzeń dla miłosierdzia - w BoŜym przebaczeniu. JeŜeli ktoś oddziela naukę chrześcijańską od Ŝycia, zniekształca naukę Kościoła, sprowadzając ją do idealistycznej pseudofilozofii. Ponadto oszukuje samego siebie. Doktryna katolicka nie jest muzeum zabytkowych chrześcijańskich teorii, rezerwatem dla specjalistów. Rozmiękczone chrześcijaństwo staje się jak staroŜytne cywilne religie jakimś zbiorem wartości tolerowanych przez wszystkich. Jednak Jezus nie wcielił się, aby wygłosić kilka prostych teorii dla uspokojenia sumienia, pozostawiając świat, takim samym jak był. Jego 325 przesłanie jest nowym Ŝyciem. Być chrześcijaninem oznacza Ŝyć wiarą w Boga Stwórcę i Odkupiciela. 313. Pokorny Cienki Bolek Pokój serca jest wartością dodaną do pokory. Świadomość własnych ograniczeń i darów otrzymanych od Boga prowadzi do głębokiego szczęścia. Osoba pokorna mocno stąpa po ziemi. Wie, Ŝe popełnia błędy, przyznaje się do nich przed sobą i - jeŜeli to potrzebne przed innymi. Przyjmuje, Ŝe skuteczność własnych działań zawdzięcza BoŜej dobroci. MoŜe tego głośno nie powie, ale tak rozumuje: - Takie są realia, jestem „Cienkim Bolkiem", ale z pomocą BoŜą i moim staraniem udaje mi się iść naprzód. I uda się mi wytrwać aŜ do ostatecznej potyczki i w niej zwycięŜyć! Taka logika usuwa wszelkie wewnętrzne komplikacje. Zaoszczędzamy sobie wiele stresów! Nie warto więc zaprzątać sobie głowę pychą i jej rozległą rodziną. Bo przecieŜ inne wady typu próŜność, egoizm, zadufanie, egocentryzm, osądy krytyczne, pretensje, itd. to dzieci, wnuczki, kuzynki, ciotki tej głównej wady, jaką jest Pani Pycha. Pycha burzy pokój, poniewaŜ oddala nas od Boga i prowadzi do Ŝycia w fałszu. Kiedy myślimy, Ŝe sami z siebie coś moŜemy, wtedy smutne doświadczenie niepowodzenia sprawia, Ŝe dusza staje się niespokojna, wzburzona, wytrącona z równowagi. Pokora natomiast prowadzi nas do Boga, zbliŜa do Chrystusa, a tam znajdujemy pokój. Potrzebna jest atmosfera pokoju, aby nasza walka ascetyczna była optymistyczna i radosna. I aby zachować spokój i równowagę, potrzeba pokory, pomimo osobistych błędów i trudności zewnętrznych. Wszyscy popełniamy błędy, choćbyśmy mieli za sobą lata walki o to, by ich nie popełniać. Kiedy walka ascetyczna prowadzi do zniechęcenia, jest to objaw pychy. To prawda, Ŝe „sługami nieuŜytecznymi jesteśmy" (Łk 17,10), czyli bardzo „Cienkie Bolki". Jednak z pomocą nieuŜytecznych sług Bóg moŜe uczynić na świecie wielkie rzeczy, jeśli tylko zrobimy wysiłek, aby chwycić rękę, którą Bóg wyciąga do nas z nieba, dając swoją łaskę. Będziemy mieć pokój tylko wtedy, jeśli będziemy się zawsze opierać na Jego łasce, jeśli będziemy pokładać nadzieję w Bogu, a nie w nas samych. Oprzeć się na Bogu. Nie ufać sobie. Być zawsze szczerym. Oddawać się hojnie innym... Oto Ŝycie w miłości, Ŝycie w słuŜbie wszystkim ludziom. Wówczas doświadczymy pokoju. Pan Bóg oczekuje, aby nasze serca były pełne gorliwości apostolskiej, abyśmy Ŝyli w zapomnieniu o nas samych i zajęli się innymi. Większość ludzi, która ma problemy osobiste, ma je z powodu egoistycznego myślenia o sobie. Porzucenie chorobliwej miłości własnej otwiera przestrzeń na nawrócenie i przyjęcia BoŜej mocy. 326 314. Odwrócić placek Nie da się usmaŜyć placka, nie odwracając go. Inaczej przypali się z jednej strony, a z drugiej pozostanie surowy. Analogicznie w Ŝyciu, trzeba umieć odwracać uwagę, by unikać skupiania się na jednej stronie rzeczywistości. KaŜdy kij ma dwa końce. KaŜda sytuacja, jeŜeli jednostronnie się na nią patrzy, w ostateczności jest źle odczytana. Troska i miłość bliźnich wobec nas moŜe zostać odebrana jako kontrola nie do zniesienia. Porządek na drogach jako opresyjne ograniczenia itp. Jeśli nie mamy zdolności dostrzegania róŜnych aspektów rzeczywistości, Ŝycie nieźle nas przypala. Wypalenia Ŝyciowe przecieŜ na tym polegają - niezdolność dystansowania się od spraw, które zazwyczaj są dobre lub obojętne. Oto kilka opisów zawęŜenia perspektywy patrzenia. Warto się ćwiczyć by ich unikać - „odwracać Ŝyciowy placek na drugą stronę”. Uogólnienia - gdy na podstawie kilku przypadków konstruujemy ogólną teorię: „Cały świat o mnie źle myśli”; „Nikt na mnie nie zwraca uwagi”; „Zawsze przydarza mi się to samo”. Pesymizm - gdy skupiamy się na negatywnych rzeczach: „Nic mi nie wychodzi”; „Sprawy idą coraz gorzej”. Manicheizm - gdy widzimy wszystko całkowicie dobrze albo całkowicie źle: „To jest całkowicie niesprawiedliwe”; „Jest to jedyna okazja”. Upraszczanie - gdy stosujemy zerojedynkowy schemat wobec siebie: „Jestem do niczego"; „Jestem geniuszem”. Hiperkontrola - gdy chcemy panować nad wszystkim: „Ja się tym zajmę!”; „Zapomnij o tym, zostaw to mnie!”. Hipokontola - gdy myślimy, Ŝe nad niczym nie moŜemy panować: „Nie mogę nic zrobić, by tego unikać”; „Nic nie mam do powiedzenia”. Samoobwinianie się - gdy mamy poczucie winy za wszystko, co się na świecie dzieje: „Zawsze wszystko niszczę”; „Jak zawsze, jest to moja wina”. Samoprojekcja - gdy myślimy, Ŝe inni muszą odbierać rzeczywistość dokładnie tak jak my: „Spodoba ci się, bo mnie się spodobał”; „ZałóŜ sweter, bo jest zimno (bo mnie jest zimno)”. Filtr własnych emocji - gdy oceniamy rzeczywistość wyłącznie przez pryzmat własnych emocji: „Nie ma racji, bo nie lubię go”; „To prawda, bo tak to czuję’. Personalizowanie - gdy wszystko co się dzieje odnoszę do własnej osoby: „Na pewno o mnie mówią”; „Powiedział to, bo myślał o mnie”. 327 By wyjść z tego kręgu myśli, trzeba odkryć mechanizmy, jakie je wygenerowały. Uświadomić sobie raz jeszcze, Ŝe Ŝycie jest bogatsze i podchodzić do niego z większą pokorą. Liczyć na to, Ŝe inni mogą naprawdę nam pomóc i Ŝe ponad wszystko jest dobry Bóg. 315. Czarna fala W wielu demokratycznych krajach system prawny nie chroni podstawowego prawa wolności religijnej. Dzieje się tak, gdy neutralność państwa rozumiana jest w taki sposób, jakby była łaską, którą czyni państwo wobec obywatela pozwalając mu na to, aby w swoim Ŝyciu prywatnym myślał jak chce. Do upadku komunizmu św. Jan Paweł II często przypominał o tym, Ŝe wolność religijna jest podstawowym wymogiem godności ludzkiej i uprzedza wszelką pozytywną normę. Laickość państwa nie moŜe być rozumiana jako agnostyczne pogardzanie wszelką religijnością. A tak jest wówczas, gdy religijność osoby, jej ukierunkowanie ku transcendencji, jest przedstawiana jako nienaukowe zjawisko i owoc społecznego lub kulturowego niedorozwoju, który trzeba przezwycięŜyć. W takiej perspektywie neutralność państwa bardziej niŜ nie-wyznaniowa jest de facto anty-wyznaniowa. Sobór Watykański II stwierdził jasno, Ŝe Kościół katolicki promuje wolność religijną. Deklaracja Dignitatis humanae wyjaśnia, Ŝe Kościół ma na celu głoszenie „prawa osoby i wspólnot do społecznej i obywatelskiej wolności w sprawach religii”. Aby moŜna było korzystać z tej chcianej przez Boga i wpisanej w naturę ludzką wolności, nie naleŜy stawiać jej przeszkód, poniewaŜ „prawda narzuca się sumieniu tylko siłą siebie samej”. Społeczeństwo i państwo nie powinny zmuszać osoby do działania wbrew jej sumieniu ani zabraniać zgodnego z nim działania. Nauka o wolności religijnej nie jest jednak moralną zgodą na przylgnięcie do błędu ani rzekomym prawem do błędu. Czyli zachowuje się obowiązek poszukiwania prawdy i dzielenia się tym, co uwaŜa się za taką. Inaczej mówiąc wolność religijna jest fundamentem prawdziwego dialogu i apostolstwa. Promowana zaś tyrania relatywizmu polega na tym, Ŝe faktycznie odrzuca się moŜliwości istnienia prawdziwej religii. KaŜda, która za taką się uwaŜa, jest traktowana jako niebezpieczny fundamentalizm. JuŜ nie Prawda wyzwala - jak głosi Jezus - to wolność czyni, Ŝe ktoś staje się prawdziwy. Chrześcijanie nie mogą dziś rezygnować ze swych obywatelskich praw. Zachowując zawsze wierność wobec nauczania Kościoła, trzeba aktywnie sprzeciwiać się rozlewowi „czarnej fali" wojującego laicyzmu, który chciałby zamknąć Boga wewnątrz murów świątyń, 328 w zakrystiach lub w stęchłych ksiąŜkach. Według ideologicznego relatywizmu Bóg nie ma prawa do przemawiania, co najwyŜej pozwala mu się być Wielkim Milczącym Obserwatorem. 316. Westerplatte codzienności Co to jest piękna śmierć? - zadaje pytanie nauczycielka. Odpowiada dziewczynka: Tak jak umarł mój dziadek. - A jak dziadek umarł? - Zasnął. Pani zadaje kolejne, odmienne, pytanie: A co to jest dramatyczna śmierć? Szybko odpowiada ta sama dziewczynka: - Tak jak zmarli przyjaciele dziadka. - A jak zmarli przyjaciele dziadka? - Oni jechali z dziadkiem, gdy on zasnął. W jakimś stopniu wszyscy jesteśmy sprawcami Ŝycia i śmierci tych, którzy nas otaczają: rodzina, przyjaciele, znajomi. Ponura twarz lub uśmiech, podana dłoń czy odwrócenie się plecami niosą dawkę Ŝycia lub śmierci. Dusze gorliwe zdają sobie sprawę z wartości codzienności, wiedzą, Ŝe Ŝycie składa się z lat, lata z miesięcy, te z dni, a te z konkretnych chwil i małych zadań. Natomiast dusze letnie bujają w obłokach próŜnych teorii i wirtualnych zmagań. Do tego często mają rozbujały krytycyzm i pretensje do reszty świata. „Czas ucieka, wieczność czeka”. Do dziś moŜna wyczytać te słowa z okna pokoju, gdzie się urodził Karol Wojtyła. Są zapisane na elewacji przylegającego parafialnego kościoła. We wczesnym dzieciństwie Lolek doświadczył śmierci bliskich mu osób. Z kolei zawierucha wojenna mocno podkreśliła fakt kruchości Ŝycia w jego młodych latach. Trudy Ŝycia nauczyły Karola przeŜywać intensywnie kaŜdą chwilę w obliczu Boga - bo wieczność czeka! I tak, dzień po dniu, stawał się świętym Janem Pawłem II. Czas da się przekuć w dobre uczynki, gdy stale się pamięta o wieczności. „Naucz nas liczyć dni nasze, abyśmy osiągnęli mądrość serca” (Ps 90,12). Wtedy kaŜda chwila poniekąd staje się małym Westerplatte. Rozumie się, Ŝe te zadania trzeba podjąć i wypełnić, Ŝe o tę sprawę nie moŜna nie walczyć; Ŝe od tego obowiązku, powinności nie moŜna się uchylić (por. motto felietonu). Warto czytać 25. rozdział Ewangelii Mateusza całościowo, nie fragmentarycznie, jak zwykle podczas liturgii. Łączyć trzy przypowieści w, całość: o pannach mądrych, o talentach i o Sądzie Ostatecznym. Łączyć mądrość oceny, pilność w działaniach i otwartość na innych. By Ŝycie miało chrześcijańską solidność i nie było mdłe i nijakie, potrzebne są przynajmniej trzy nogi: rozwaga rozumu, aktywność w działaniu, wyjście poza siebie samego. 329 Jak Ŝyć? PrzeŜywać teraz kaŜdy dzień tak intensywnie, aby w godzinie śmierci usłyszeć: „sługo dobry i wierny, wejdź do radości twego Pana”. Najpiękniejsza śmierć? Tego, kto dzień po dniu mądrze angaŜował wszystkie swe talenty w słuŜbie Bogu i bliźniemu! 317. Normalność Dziwne jest dziwne - mawiał doświadczony duszpasterz. Potrafił wcześnie postawić diagnozę i odróŜnić fanaberie młodości od symptomów tego, co z czasem stawało się powaŜnym wypaczeniem. Dziś wiele światłych i otwartych środowisk dostaje białej gorączki na samo słowo „normalność”. Wszystkie dziwactwa są równoprawne, ba, samo pojęcie poprawności, czyli „zgodności z obowiązującymi normami, regułami”, jest nie do przyjęcia. Czy to nie paradoks, Ŝe tak zwana „poprawność myślenia” nie znosi normalności, to znaczy poprawności w dosłownym znaczeniu tego terminu? Normalność moŜna ubrać w bardziej łagodne słowo: dojrzałość. Chrześcijaństwo było w stanie przyjąć szlachetne wartości, które odnalazło w róŜnych kulturach. Świat klasyczny, tak mądrze schrystianizowany przez Ojców Kościoła, wstawił w sam środek dojrzałości ludzkiej mądrość i roztropność. Dziś mówi się o trzech polach dojrzałości: intelektualnej, emocjonalnej i społecznej. Cechą charakterystyczną dojrzałości intelektualnej jest trafny osąd siebie samego, co oznacza, Ŝe człowiek myśli o sobie mniej więcej to samo, co inni o nim myślą. Do tego potrzebna jest szczerość wobec siebie samego. Mieć jasne cele, ale z otwartością horyzontów; harmonijny zestaw wartości; klarowne rozpoznanie etyczno-moralne; zdrowy realizm w ocenie własnego i cudzego świata; zdolność refleksji, analizy i syntezy, kreatywność i inicjatywę. Pośród cech dojrzałości emocjonalnej moŜna wyliczyć odpowiednie reakcje na bodźce: człowiek dojrzały nie pozwala, by trudności całkowicie wytrącały go z równowagi; nie popada w nieopanowaną euforię wobec sukcesów; posiada zdolność panowania nad sobą, umiejętność kochania i dawania siebie. Ma pewność w zobowiązaniach i decyzjach, zachowuje pokój wobec wyzwań, ma w sobie radość, optymizm, sympatię wobec innych i dobry humor. Wreszcie, dojrzałość społeczną moŜna określić jako szczerą miłość do innych, poszanowanie ich praw, troskę, by ulŜyć im w potrzebach i cierpieniach; zrozumienie odmiennej opinii, zróŜnicowania społecznego i kulturowego; zdolność krytycznego podejścia do panującej kultury lub mody; naturalność w zachowaniu i zdolność współpracy z innymi. 330 Punktem odniesienia jest Jezus Chrystus, bo On, Odkupiciel „objawia człowiekowi samego człowieka" (św. Jan Paweł II). Dlatego dziwne jest, gdy chrześcijanin nie stara się realizować tego, co sama ta nazwa wskazuje - gdy z biegiem lat nie dojrzewa, upodabniając się coraz bardziej do Mistrza. Łaska leczy naszą upadłą naturę, ale trzeba z nią współpracować. Inaczej będziemy „bardzo dziwnymi chrześcijanami". 318. Kosztowny e-maile Za e-maile słono się płaci. MoŜe się okazać, Ŝe per saldo jest to najdroŜsza z moŜliwych usług pocztowych. Ceną moŜe być utrata pracy, koniec firmy, schizma kościelna, rozwód, prokurator... Co ślina na język przyniesie, wiele emocji, no i... pooszłooo! DuŜo Ŝalów okraszanych złośliwymi uwagami i e-mail wstrzyknięty do internetowego krwiobiegu ma skutki bardziej powalające niŜ wirus Eboli. Śmiercionośności nie da się zatrzymać, działa równieŜ po zgonie zaraŜonego. UDW, czyli „ukryte do wiadomości” całego świata. Tą drogą kopie kąśliwych uwag i pretensji do całej ludzkości mogą dotrzeć do szefa korporacji, jego trzeciej Ŝony, dykasterii watykańskiej, redakcji gazety lub do słuŜb specjalnych sąsiednich państw. Nasi dziadkowie mówili o plotkarskim środowisku „nagadała baba w maglu”. Mamy do czynienia z globalnym maglem. Jak potem odkręcić i zadośćuczynić za wyrządzone szkody, jeŜeli niesprawiedliwe słowa pozostają w necie na zawsze jako niewymazywalne? Brak dokładnej weryfikacji, co zawiera na swoim końcu przysłany - i posyłany dalej e-mail, a co czasami ukryte jest pod dyskretnymi trzema kropkami, moŜe okazać się bardzo kosztowne. Ogon starych wiadomości moŜe wywołać boczne reakcje łańcuchowe niczym bomba atomowa. Nieświadomie, moŜna śmiertelnie skłócić inne osoby, jeŜeli te dowiedzą się, co kiedyś o nich pisała osoba trzecia. Mogą to być teksty sprzed kilku lat, całkiem poza oryginalnym kontekstem. Tak się dzieje, jeŜeli wyławiamy z pamięci jakiś stary e-mail, by wykorzystać adres i piszemy nowego e-maila, nie sprawdzając, co w nim jest juŜ zawarte. Zwykła pomyłka w adresie to coś, co moŜe się zdarzyć, jeśli weźmiemy pod uwagę, Ŝe z łatwością moŜna wybrać źle z listy sugerowanych odbiorców. Wyobraźmy sobie trudności tłumaczenia, jeŜeli wysłaliśmy do konkurencji wewnętrzny firmowy dokument lub do teściowej e-maila, który miał być skierowany do rodzonej siostry, której nadawca zwierzał się z trudności w komunikacji z matką Ŝony. Warto teŜ zwrócić uwagę na inne szczegóły emaili, jak godzina wysyłania tekstu. Dziwne są e-maile pisane późno w nocy lub podczas godzin pracy w sprawach niemających nic z nią wspólnego. 331 Konkluzja: kto nie ma w głowie, ten ma w nogach. Komunikacja nie wiąŜe się tylko z szybkością i zasięgiem. WciąŜ pozostaje wielka przestrzeń dla umiarkowania i roztropności. A ta zaleŜy od człowieka, a nie od maszyny. Człowiek nie moŜe stać się bezrefleksyjny niczym maszyna. Za kaŜde „wyślij” ponosi się osobistą odpowiedzialność. Dla głupoty nie ma taryfy ulgowej. 319. Moja opinia Wzrasta nieufność wobec mediów. MoŜe to wynikać z przekonania, Ŝe nie są tak niezaleŜne, jak się przedstawiają, ale i teŜ z szerszego zjawiska zniechęcenia wobec kaŜdej instytucji, owoc subiektywizmu, który prowadzi do myślenia, Ŝe kaŜda opinia jest tak samo cenna niezaleŜnie od tego, czy faktycznie się ktoś na tym zna czy jest laikiem. Szerzy się przekonanie, szczególnie w sprawach humanistycznych, Ŝe nie potrzeba lat doświadczenia i nauki, aby wypowiadać się na dowolny temat. Skoro autorytety tak wiele razy się skompromitowały, i moŜna znaleźć opinię na własne Ŝyczenie, to kaŜdy głos jest równowartościowy. Panuje przekonanie, Ŝe wystarczy rzucić okiem na Wikipedię, aby znać się na kaŜdym temacie. „My informujemy, ty decydujesz” - twierdzą media. Taki slogan karmi próŜność odbiorcy i przekonuje, Ŝe moŜna wiedzieć tyle, ile kaŜda inna osoba oraz być ekspertem od wszystkiego, jeŜeli dadzą nam chwilę, by poszperać w necie. Na wielu uczelniach przewodnią myślą stało się wychowanie w duchu krytycznym. Profesor się myli, studenci mają zawsze rację! Gdzieś w tle jest przekonanie, Ŝe krytycyzm to istotna część nowoczesnego wychowania. Kwestionowanie zastałych opinii staje się dominantą. A jednak, czy uczelnie nie poszły za daleko w kulturze podejrzliwości? Dziś być zdolnym studentem równa się byciu krytycznym wobec wszystkiego, ale czy zawsze jest to właściwa droga? Czy nie warto nauczyć się zrozumieć myśli innych i wejść w ich argumentację, zanim sformujemy własne tezy? Wydaje się, Ŝe w pewnych środowiskach chodzi właśnie o to - podwaŜanie z zasady wszystkiego, co się otrzymało. O to, by stawiać pod znakiem zapytania wszystko, oczywiście z wyjątkiem własnych uprzedzeń. Ekspert to ten, który myśli jak ja. Taka postawa prowadzi do tego, Ŝe de facto nie uczymy się od innych. Krytycyzm musi być stosowany równieŜ wobec siebie samego. Kultura oparta na demaskowaniu wszystkiego staje się mało twórcza. Niszczy wszystko, co stara się nadawać sens otaczającego świata. Prowadzi to do zuboŜenia, jakim jest cynizm. 332 Jak wyjść z tej patowej sytuacji? Powrócić do klimatu zaufania dzieci wobec rodziców i nauczycieli, studentów wobec wykładowców, wiernych wobec pasterzy. Potrzeba więcej intelektualnej pokory. Świadomości, Ŝe wiele moŜemy się od innych nauczyć, równieŜ od przodków i starszych. Do prawdy prowadzi droga mądrości i roztropności. Sama erudycja nie wystarczy, tym bardziej, jeŜeli sprowadza się do wujka Google i cioci Wikipedii. 320. Korona Kościoła W świecie akceptującym kaŜdą moŜliwą intymną relację, nie brak ludzi zdecydowanych zwalczać celibat, jakby stanowił on zagroŜenie dla wolności. Paradoksalnie, dobrowolna rezygnacja z aktywności seksualnej jest decyzją zbyt enigmatyczną dla społeczeństwa, gotowego zrozumieć na tym polu dosłownie wszystko. A skoro zakaz celibatu byłby represją, mówi się, Ŝe powinien on być podejmowany w wyniku wolnego wyboru. Oczywiście jest to zasłona dymna, bo taka propozycja de facto oznacza usunięcie celibatu. Nikogo nie zmusza się do kapłaństwa czy stanu zakonnego. Nikt teŜ nie jest zmuszany do zawierania małŜeństwa. Celibat w wersji opcjonalnej oznaczałby po prostu jego usunięcie. W takim przypadku kapłan miałby takie same moŜliwości jak inni ludzie, którzy mogą wchodzić w małŜeństwo lub nie. RównieŜ w Ŝyciu codziennym kaŜdy wie, ile warci są samotni np. ciocia lub wujek, którzy zawsze mogą pomóc złagodzić na- pięcia lub być powiernikami młodych. Wielu ludzi dla szlachetnych ideałów Ŝyje bez wchodzenia w związek małŜeński, a ich Ŝycie jest pełne treści. Tak samo pełen sensu celibat jest dla królestwa BoŜego. UmoŜliwia całkowitą dyspozycyjność wobec Kościoła. Oczywiste, Ŝe nikt nie idzie do seminarium duchownego tylko i wyłącznie po to, by Ŝyć w celibacie. Celibat nie wynika z deprecjonowania płciowości, jest podjęciem wstrzemięźliwości dla konkretnego celu. Wielu nie moŜe pojąć, Ŝe tylko Bóg moŜe całkowicie zaspokoić pragnienia ludzkiego serca. Kobieta nie zawsze będzie w stanie sprostać takim oczekiwaniom. Przedstawia się model Ŝonatych księŜy, jakby był to miodowy miesiąc trwający całe Ŝycie, a ich rodziny miałyby dawać gwarancję Ŝycia jako lśniący przykład dla wszystkich. Po wprowadzeniu małŜeństw księŜy, moŜe przyjść kolej na dyskusję o rozwiedzionych księŜach. Dla agnostycznego świata celibat jest wielkim zgorszeniem, gdyŜ pokazuje, Ŝe Bóg moŜe być przeŜywany jako bliska rzeczywistość. W świecie, gdzie coraz mniej ludzi wchodzi w związek małŜeński, dziwna jest teŜ krytyka celibatu. Celibat jest definitywnym „tak" na Boga bliskiego, Boga, któremu pozwala się, by prowadził człowieka. RównieŜ takie jest 333 chrześcijańskie małŜeństwo. Dlatego dziś tak samo radykalny jest celibat jak nierozerwalny związek małŜeński. „JakŜe powinniśmy podziwiać czystość kapłańską! To skarb. śaden tyran nigdy nie zdoła odebrać Kościołowi tej korony" - pisał św. Josemariaa Escriva w latach 30. ubiegłego stulecia. Tekst jest nadal aktualny. 334
