Strategia rozwoju Zespołu Szkół Zawodowych Nr 1 w Radzyniu

Strategia rozwoju Zespołu Szkół Zawodowych
Nr 1 w Radzyniu Podlaskim
Strategia rozwoju Zespołu Szkół Zawodowych Nr 1 w Radzyniu Podlaskim, opracowania
przez Dyrektora Szkoły mgr inŜ. Zdzisława Janusa wraz z członkami Dyrekcji oraz Radą
Pedagogiczną, przyjęta na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu 07 grudnia 2000 r.
Zapoczątkowana 1 września 1999 roku reforma systemu edukacji wprowadziła do ustroju
szkolnego 6-cio klasową szkołę podstawową oraz 3 – letnie gimnazjum. W kwietniu 2000 r.
Ministerstwo Edukacji Narodowej przedstawiło koncepcję organizacji nauczania w
przyszłych szkołach ponadgimnazjalnych, których funkcjonowanie zaplanowano na wrzesień
2002 roku.[1]
Nowa perspektywa zmian wymaga juŜ teraz dokonania dogłębnych analiz i wypracowania
strategii przekształcenia, funkcjonowania i rozwoju szkół w nowej rzeczywistości. Zespół
Szkół Zawodowych w Radzyniu Podlaskim, jest największą jednostką oświatowo –
wychowawczą w powiecie, z najbardziej skomplikowaną strukturą organizacyjną, która
zostanie w znacznym zakresie zmodernizowana do wymagań nowego ustroju szkolnego.
Strategia to sztuka obejmująca przygotowanie a następnie prowadzenie etapowych działań
zmierzających do osiągnięcia nakreślonych celów.
W kaŜdym działaniu konieczna jest strategia, bez niej nie ma rozwoju, szkoła z tradycyjnej
ma stać się nowoczesną, w kolejnych latach przechodzącą do wyŜszego poziomu kultury
organizacyjnej poprawiającą efektywność osiągania celów zewnętrznych jak i wewnętrznych.
Zmiany systemu edukacji , warunki społeczno – gospodarcze i polityczne stymulują działania
mające na celu sprostać tym wymaganiom. Praca ta ma pomóc w dostosowaniu się szkoły do
wymogów roku 2002.
2. Historia i dotychczasowy rozwój szkoły.
• 1940 – powstanie Szkoły Rzemieślniczej (Handwarker Schule);
• 1944 – przekształcenie Szkoły na Gimnazjum i Liceum Mechaniczno – Elektryczne;
• 1945 – przyłączenie Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego;
• 1949 – przejście szkoły pod nadzór Centralnego Urzędu Szkolnictwa Zawodowego i
oddzielenie Liceum Ogólnokształcącego;
• 1950 – zmiana nazwy na Zasadniczą Szkołę Metalową;
• 1963 – utworzenie pięcioletniego Technikum Mechanicznego;
• 1973 – utworzenie zbiorczego zakładu szkolnego pod nazwą Zespół Szkół Zawodowych
Nr 1 w Radzyniu Podlaskim;
• 1984 do 2000 – utworzenie kolejnych szkół średnich w zawodach i specjalnościach:
- pracownik administracyjno – biurowy;
- krawiec konfekcyjno – usługowy;
- elektromechanik urządzeń przemysłowych;
- finanse i rachunkowość;
- ekonomika i organizacja przedsiębiorstw;
- elektrotechnika ogólna;
- ekonomika i administracja;
- Ŝywienie zbiorowe;
- obsługa i naprawa pojazdów samochodowych;
- technik handlowiec;
- komputerowe techniki informacyjne.
W 1940 roku z inicjatywy inŜ. Stanisława Mańkowskiego powstała Handwerker Schule
(Szkoła Rzemieślnicza), która przygotowywała młodzieŜ w rzemiośle metalowym i
drzewnym. ZałoŜyciel placówki uzyskał przychylność władz niemieckich, które wychodziły z
załoŜenia, Ŝe uczniowie pracując w warsztatach szkolnych przyczyniają się do budowania
potęgi Rzeszy.[2]
O powstaniu i pierwszych latach działalności mówił jej załoŜyciel: ”Kiedy wybuchła wojna,
wróciłem do Radzynia z Warszawy, gdzie pracowałem jako kontroler na Okęciu. Widziałem
jak młodzi chłopcy byli łapani i wywoŜeni na roboty do Niemiec. Wpadłem na pomysł, który
pozwolił ich od tego ustrzec [...]. Na początku kształciłem tylko rzemieślników. Kiedy
Niemcy zaczęli wywozić dziewczynki, uruchomiłem klasę handlową i krawiecką. W
następnych latach powstały oddziały: elektryczny i kołodziejski. Pracowali tutaj ludzie
wykształceni, wysokiej klasy fachowcy. Jak na owe czasy, było to sporym osiągnięciem.
Podobnie jak w Radzyniu szkoły zawodowe chroniące młodzieŜ przed robotami w Niemczech
załoŜyłem w Krasnymstawie i śelechowie.
„Dbałem o moich chłopców. Nie pozwalałem wtrącać się do nich byle komu. Kiedy zaczęły
formować się „Jerzyki” (grupa oporu) nie przeszkadzałem im w działalności, wiedziałem o
wszystkim. Byłem jednak bardzo ostroŜny i starałem się chłopców ochraniać. W 1942 roku
przybył do nas wspaniały człowiek, Karol Lachowski, instruktor zawodu w Szkole
Rzemieślniczej, on to właśnie powołał „Jerzyki” ...”[3]
Po wycofaniu się z Radzynia 23 lipca 1944 roku Niemców juŜ w następnym miesiącu odbyło
się zebranie mieszkańców miasta zainteresowanych sprawami oświaty. Szkoła została
przekształcona w Gimnazjum i Liceum Mechaniczno – Elektryczne. Warunki do zajęć
praktycznych były bardzo skromne, brakowało pomieszczeń i narzędzi. W czasie wakacji w
1947 roku uczniowie i nauczyciele załoŜyli zakupione z obozu na Majdanku dwa baraki, w
których utworzono dział stolarski i ślusarnię. [4]
W roku 1949 powstał Centralny Urząd Szkolnictwa Zawodowego, którego głównym
zadaniem było rozwijanie i tworzenie szkół zawodowych, przede wszystkim zasadniczych,
mających zapewnić odpowiednią ilość kadr dla rozwijającego się przemysłu. Pod Zarządem
CUSZ (1949 – 1956) najbardziej rozwinęły się warsztaty szkolne ale takŜe w bardzo duŜym
stopniu doposaŜono szkołę w pomoce dydaktyczne do nauki przedmiotów teoretycznych. W
latach 1945 - 1949 w jednym budynku funkcjonowały Gimnazjum i Liceum Mechaniczne
oraz Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące zarządzane przez jednego dyrektora,
dysponujące tym samym personelem dydaktycznym i administracyjnym. Po oddzieleniu się
Liceum Ogólnokształcącego od 1950 roku szkole nadano nazwę Zasadnicza Szkoła
Metalowa. W 1963 roku nastąpiła znacząca zmiana poziomu kształcenia zawodowego
środowiska, powstało bowiem pięcioletnie Technikum Mechaniczne i było czwartą placówką
tego typu w województwie (po Lublinie, Zamościu i Kraśniku Fabrycznym). Technikum
przez wiele lat decydowało o prestiŜu, wynikach nauczania i wizerunku całej szkoły.
W 1973 roku decyzją Kuratora Okręgu Szkolnego w Lublinie powstał zbiorczy zakład
szkolny pod nazwą Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 w Radzyniu Podlaskim. W jego skład
wchodziły: zasadnicza szkoła zawodowa, wydział dokształcający, technikum mechaniczne
pięcioletnie, technikum mechaniczne trzyletnie po zsz i liceum zawodowe. Lata 1984 - 2000
charakteryzuje szybki rozwój szkół średnich zawodowych tworzonych pod potrzeby klientów,
tj. rodziców i młodzieŜy,
instytucji i zakładów. Przemiany ustrojowe i gospodarcze zapoczątkowane w 1989 roku
ukierunkowały rozwój szkoły na specjalności ekonomiczne, administracyjne, handlowe,
elektryczne, elektroniczne, samochodowe, gastronomiczne, konfekcyjne i informatyczne. W
tym okresie kaŜdy rok nauki niesie za sobą zmiany organizacyjne mające na celu utrzymanie
się na „rynku” edukacyjnym.
3. Przyszła wizja szkoły.
Wizja to obraz poŜądanej przyszłości, pozytywny, porywający, podniecający za kaŜdym
razem tak samo, gdy przywołać go w pamięci – nasza gwiazda przewodnia naprowadzająca
na prawdziwy kurs, ułatwiająca lawirowanie pomiędzy sprawami o róŜnej wadze [...] To ona
„rządzi” naszym czasem teraźniejszym i „mówi” na co go przeznaczyć.[5] W swojej
działalności jako dyrektorzy szkół poruszamy się pod bacznym okiem obserwatorów – tych
młodszych, starszych i najstarszych, równieŜ w kwestii wizji instytucji, którą się zarządza. W
swojej świadomości musimy mieć stale fakt zbliŜającego się wstąpienia Polski do Unii
Europejskiej. Kim wtedy będzie nasz absolwent mający moŜliwość korzystania ze „świata
bez granic”? Na pewno nie moŜe być analfabetą językowym i komputerowym, ani teŜ
obywatelem drugiej kategorii! W praktyce szkolnej naleŜy mówić o przyszłości w czasie
teraźniejszym, tak jakby to wszystko do czego się zmierza było faktem dokonanym.
Wspomniana na wstępie reforma ustroju szkolnego od 1 września 2002 roku wymaga równieŜ
w obecnym Zespole Szkół Zawodowych Nr 1 w Radzyniu Podlaskim zaprogramowania
nowych jednostek pedagogicznych, głównie liceów profilowanych w miejsce istniejących
techników. W docelowych załoŜeniach polityki edukacyjnej państwa dąŜy się, aby tylko 20 %
populacji absolwentów gimnazjów podejmowało naukę w 2 - letnich szkołach zasadniczych.
W roku 2004 zapoczątkują działalność licea uzupełniające na podbudowie szkół
zasadniczych, a w 2005 roku 2 letnie policealne szkoły zawodowe. Analizując aktualny „stan
posiadania”, tj. zasoby ludzkie, materialne, finansowe i informacje, ale takŜe wyobraŜenia jak
chciałbym aby wyglądała „moja” szkoła przyszłości, chcę zaproponować potencjalnym
klientom następującą ofertę:
1. Liceum o profilu akademickim (1 ciąg).
2. Liceum o profilu techniczno – technologicznym z nachyleniami profilowania:
a) budowlanym;
b) elektryczno – elektronicznym;
c) mechanicznym;
d) technologii drewna;
e) technologii Ŝywienia.
3. Liceum o profilu rolniczo – środowiskowym z nachyleniami profilowania:
a) ochrona środowiska;
b) kształcenie krajobrazu.
4. Liceum o profilu społeczno – usługowym z nachyleniem profilowania:
a) ekonomiczno – administracyjnym;
b) handlowym;
c) promocji i marketingu;
d) turystyczno – gastronomiczno – hotelarskim;
e) obronnym;
f) ubezpieczeniowym.
5. Liceum o profilu kulturowo – artystycznym o nachyleniu profilowania:
a) projektowanie odzieŜy;
b) sportowym.
MłodzieŜy, która zamierza zdobyć konkretne kwalifikacje chcę zaoferować szerokoprofilowe
kształcenie w 2 letniej szkole zasadniczej i przygotować ją do zdania egzaminu zewnętrznego
w zawodach:
a) ślusarz;
b) operator obrabiarek skrawających;
c) mechanik pojazdów;
d) stolarz;
e) krawiec;
f) sprzedawca;
i inne kierunki usługowe potrzebne w środowisku.
Absolwentom szkoły zasadniczej, którzy zechcą uzyskać średnie wykształcenie maturalne
zaproponujemy 2 letnie liceum uzupełniające (ogólnokształcące).
Za pięć lat pierwsi absolwenci liceów profilowanych podejmą decyzje dotyczące dalszej drogi
edukacyjnej. Z ofertami będą czekały szkoły wyŜsze kończące się tytułem magistra, szkoły
wyŜsze zawodowe kończące się licencjatem a takŜe szkoły policealne uczące konkretnego
zawodu na poziomie średnim.
Planuję zaproponować szkoły policealne w specjalnościach: mechanicznych, elektrycznych,
elektronicznych , drzewnych, konfekcyjnych, gastronomicznych, ekonomicznych i
informatycznych. Szkoła tego typu nie prowadzi kształcenia ogólnego poza zajęciami z
wychowania fizycznego i językiem obcym zawodowym. Rola jaką odegra w przyszłości
szkoła policealna jest dziś trudna do określenia. Absolwenci liceum profilowanego mają
bowiem do wyboru jak wcześniej wspomniano, trzy ścieŜki edukacyjne. Rozkładu tych
wyborów nie da się dziś przewidzieć.
Rosnąca liczba miejsc w szkołach wyŜszych i rosnąca liczba kandydatów do nich sprawiają,
Ŝe szkoły te, a w szczególności kolegia i wyŜsze szkoły zawodowe, staną się konkurencją dla
szkół policealnych. MoŜna jedynie domniemywać, Ŝe „wygaszanie” obecnych szkół średnich
zawodowych (techników) przyczyni się do tego, Ŝe około 30 % młodzieŜy podejmie naukę w
tego typu placówkach. Równolegle z nowymi szkołami przez pewien okres będą istniały
jednostki pedagogiczne, których uczniowie podjęli naukę w roku szkolnym 2000/2001. Do
roku 2003 zakończą działalność obecne zasadnicze szkoły zawodowe a w 2005 r. technika
pięcioletnie. W tym teŜ roku egzaminy dojrzałości będą zdawali równolegle abiturienci,
którzy przejdą ścieŜkę edukacyjną wg nowego ustroju szkolnego (szkoła podstawowa,
gimnazjum, liceum profilowane) z ostatnim rocznikiem szkół pięcioletnich. Szkoła
przyszłości, o której marzę ma dać moŜliwość zdawania egzaminów maturalnych z
wybranych przez uczniów przedmiotów na poziomie rozszerzonym, a tym samym podjęcia
studiów zgodnie z zainteresowaniami słuchaczy. UmoŜliwiać wszystkim chętnym zdanie
egzaminów na „komputerowe prawo jazdy”. Nauczyć biegłego posługiwania się przynajmniej
jednym językiem zachodnim, umoŜliwić zdobycie uprawnień do prowadzenia samochodu,
wreszcie „moja” szkoła ma podtrzymywać i rozwinąć jeszcze bardziej ofertę zajęć
pozalekcyjnych takich jak koła przedmiotowe, sport wyczynowy i rekreację, turystykę
kwalifikowaną, modelarstwo lotnicze, zespoły muzyczne. Szkoła przyszłości ma być jeszcze
bardziej przyjazna dla ucznia. Postępujący niŜ demograficzny wymaga zastanowienia się nad
tym, ilu moŜemy mieć potencjalnych klientów, a co za tym idzie, jaki będzie potrzebny
personel dydaktyczny. W powiecie radzyńskim funkcjonują cztery szkoły ponadpodstawowe i
od roku 1945 nie powstała Ŝadna nowa, a jedynie istniejące zwiększały liczbę oddziałów (np.
Zespół Szkół Zawodowych w roku 1960 miał 320 uczniów, 1970 – 829 uczniów, 1980 r. 950
uczniów, w 1990 r. 1123 uczniów, w 2000 r. 1568 uczniów). Absolwenci szkół
podstawowych z obrzeŜy naszego rejonu działania w znacznej liczbie podejmowali i
podejmują naukę w sąsiednich powiatach, przede wszystkim z powodu łatwiejszego i
krótszego czasu dojazdu (w roku szkolnym 2000/2001 – 35%).
Tabela I. Liczba uczniów w szkołach na obszarze powiatu radzyńskiego roczniki 1985 –
1991. (opracowanie własne)
Jak łatwo zauwaŜyć w okresie 6 – ciu lat następuje systematyczny spadek liczby uczniów w
gimnazjach i szkołach podstawowych (o 24,5 %), co będzie rzutowało na ilość oddziałów i
poziom zatrudnienia w obecnych szkołach ponadpodstawowych. W roku szkolnym
2000/2001 w Zespole Szkół Zawodowych w Radzyniu Podlaskim podjęło naukę 475 uczniów
z terenu powiatu co stanowi 36 % absolwentów. Przyjmując ten wskaźnik do dalszych
rozwaŜań, naleŜy sądzić, Ŝe w kolejnych latach podejmie w tej szkole naukę następująca
liczbaabsolwentów gimnazjów:
2001/2002 - 0 (brak rekrutacji)
2002/2003 - 450 uczniów tj. 15 klas
2003/2004 - 404 uczniów tj. 13 klas
2004/2005 - 378 uczniów tj. 13 klas
2005/2006 - 394 uczniów tj. 13 klas
2006/2007 - 375 uczniów tj. 12 klas
Szkoła funkcjonuje w określonym otoczeniu, jej przyszłość zaleŜy od poziomu świadczonych
usług, atrakcyjności oferty edukacyjnej, warunków finansowania, polityki oświatowej
państwa i postrzegania jej przez społeczność lokalną. Spośród czterech wymienionych cech
trzy kształtowane są przez dyrektora i grono pedagogiczne. W bliskiej perspektywie
zafunkcjonowania liceów profilowanych, kiedy obecne licea ogólnokształcące planują
tworzenie przynajmniej jednego profilu uzawodowionego, musimy wykorzystać nasze
doświadczenia w organizacji kształcenia zawodowego, zasoby ludzkie i materialne aby na
lokalnym rynku edukacyjnym przedstawić najlepszą ofertę, która będzie naszym sukcesem.
W dalszej części tworzenia wizji przyszłej szkoły naleŜy zastanowić się jaki będzie zespół
pracowniczy, ilu nauczycieli poszczególnych specjalności potrzeba zatrudnić.
Tabela II. Zestawienie szkół i klas w latach 2000 – 2005
Nazwa jednostki pedagogicznej, zawód,
specjalność
Zasadnicza szkoła – 3 letnia
-
-
-
2000/2001
2001/2002
2002/2003
ślusarz
kl. I
+
kl. II
+
+
kl. III
operator obrabiarek
+
+
kl. I
+
kl. II
+
+
kl. III
stolarz
+
+
kl. I
kl. II
+
kl. III
+
+
+
+
2003/2004
2004/2005
-
-
krawiec
kl. I
+
kl. II
+
+
+
+
kl. III
kucharz
+
kl. I
-
-
kl. II
+
kl. III
mechanik pojazdów
+
kl. I
+
kl. II
-
+
kl. III
wielozawodowa
+
-
kl. I
++
kl. II
++
++
++
++
kl. III
Technikum 5-letnie, lub 4-letnie
-
-
+
+
++
obróbka skrawaniem
kl. I
+
kl. II
+
+
kl. III
+
+
+
klasa IV
+
+
+
+
+
+
+
+
klasa V
eksploatacja pojazdów samochodowych
+
kl. I
-
kl. II
+
kl. III
-
+
klasa IV
-
-
+
klasa V
-
-
-
+
-
-
-
-
elektrotechnika
+
kl. I
+
kl. II
+
+
kl. III
+
+
+
kl. IV
-
+
+
+
-
-
+
+
kl. V
Liceum ekonomiczne 4 – letnie
kl. III
kl. IV
Liceum ekonomiczne 5 – letnie finanse i
rachunkowość
+
+
+
+
kl. I
+
kl. II
+
+
kl. III
+
+
kl. IV
+
+
kl. V
+
+
Liceum ekonomiczne 5-letnie ekonomika i
organizacja
kl. I
+
kl. II
+
+
kl. III
+
+
kl. IV
+
+
kl. V
+
Liceum zawodowe
-
pracownik administracyjno - biurowy
kl. IV
-
elektromechanik
+
kl. IV
-
kucharz
+
kl. I
kl. II
+
+
+
kl. III
kl. IV
+
+
Liceum techniczne
kl. I
++
kl. II
+
kl. III
kl. IV
Szkoły zreformowane
++
+
++
+
++
+
+
+
+
+
Licea profilowane 3 – letnie
Profil akademicki:
Klasa I
Klasa II
Klasa III
Profil elektryczno – elektroniczny:
+
Klasa I
Klasa II
+
Klasa III
+
+
+
+
+
Profil mechaniczny:
Klasa I
+
Klasa II
+
+
+
+
Klasa III
Profil technologii drewna:
Klasa I
+
+
Klasa II
+
+
+
+
Klasa III
+
Profil technologii Ŝywienia:
klasa I
klasa II
klasa III
+
+
+
+
+
+
Profil ekonomiczno – administracyjny:
klasa I
klasa II
+
klasa III
+
+
+
+
+
Profil handlowy:
klasa I
+
klasa II
+
+
+
+
klasa III
Profil promocji i marketingu:
klasa I
+
+
klasa II
+
+
+
+
klasa III
Profil obronny:
klasa I
+
+
klasa II
+
+
+
+
klasa III
Profil projektowania odzieŜy:
klasa I
+
+
klasa II
+
+
+
+
klasa III
Szkoła zasadnicza 2 – letnia
+
Ślusarz
klasa I
+
klasa II
Operator obrabiarek
klasa I
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
klasa II
Stolarz
klasa I
+
+
klasa II
Mechanik pojazdów
+
klasa I
+
+
klasa II
+
+
Krawiec
klasa I
+
klasa II
+
Liceum uzupełniające 2 – letnie lub dla
dorosłych
klasa I
+
+
+
++
+++
+
+
++
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
klasa II
Szkoły policealne 2 letnie
-
ekonomiczne
klasa I
+
klasa II
-
handlowe
klasa I
+
klasa II
Technikum po zsz
klasa I
+
+
+
+
-
klasa II
+
+
+
+
+
+
49
+
40
+
48
+
53
+
53
klasa III
Razem liczba oddziałów
W roku szkolnym 2000/2001 szkoła liczy 49 oddziałów, za zgodą organu prowadzącego
utworzono nowe kierunki szczególnie szkoły dla dorosłych po zsz, liceum ogólnokształcące
dla dorosłych, szkołę policealną. Działania takie mają na celu uchronienie wielu nauczycieli
przed redukcją zatrudnienia, ale takŜe pozyskanie przez samorząd większych środków
finansowych, które zaleŜą od liczby uczniów. W roku szkolnym 2001/2002 nie będzie
rekrutacji do pierwszych klas młodzieŜowych ale dzięki działaniom organizacyjnym z
poprzedniego roku liczba oddziałów zmniejszy się tylko o dziewięć. Z przedstawionej
wcześniej demografii wynika, Ŝe planowana oferta nie będzie miała odpowiedniej liczby
chętnych w związku z tym uznaję, Ŝe najmniejsze zasoby do tworzenia liceów profilowanych
szkoła ma w kierunkach: ochrona środowiska, kształtowanie krajobrazu i turystyczno –
hotelarsko – gastronomicznym.
Biorąc równieŜ pod uwagę coraz mniejsze zainteresowanie młodzieŜy i rodziców zawodami
związanymi z obróbką skrawaniem i krawiectwem, w roku szkolnym 2003/2004 naleŜy
zaniechać naboru do zawodu: operator obrabiarek skrawających i krawiec. Nowymi
jednostkami w zreformowanej szkole będą od roku 2002/2003 profil obronny, który preferuje
MON szukając kandydatów na oficerów juŜ w szkołach średnich a takŜe od 2004/2005 profil
sportowy (zakładając, Ŝe do tego czasu zostanie oddany do uŜytku budowany obiekt szkolny z
pełną infrastrukturą sportową).
Planowane zatrudnienie kadry pedagogicznej.
Z zestawienia liczby oddziałów w kolejnych latach oraz ilości zajęć dydaktycznych w
poszczególnych typach szkół (z uwzględnieniem podziału części zajęć na grupy) moŜna
dokonać obliczeń potrzeb kadrowych.
I.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
II.
1.
2.
3.
Szkoły wg dotychczasowego systemu:
zasadnicze – 40 godz. tygodniowo;
licea zawodowe – 40 godz. tygodniowo;
technika 5 – letnie – 35 godz. tygodniowo;
technika dla dorosłych 15 godz. tygodniowo;
licea ogólnokształcące dla dorosłych – 12 godz. tygodniowo;
szkoły policealne – 10 godz. tygodniowo.
Szkoły wg nowego systemu:
licea profilowane – 32 godz. tygodniowo;
szkoły zasadnicze – 32 godz. tygodniowo;
licea uzupełniające – 32 godz. tygodniowo.
Rok szkolny 2001/2002
1. liczba klas szkoły zasadniczej 12 x 40 = 480 godz. (268 zajęć praktycznych)
2. liczba klas technikum
15 x 35 = 420 godz.
3. liczba klas liceum zawodowego 5 x 40 = 200 godz.
4. liczba klas dla dorosłych
8 x 13 = 104 godz.
Razem
1.204 godz. (268 zajęć praktycznych)
Ilość etatów przeliczeniowych 52 + 12 = 64
Rok szkolny 2002/2003
1. liczba klas zasadniczych starego typu 7 x 40 = 280 godz. (182 zaj. prakt.)
2. liczba klas zasadniczych nowego typu 5 x 32 = 160 godz. (120 zaj. prakt)
3. liczba klas technikum
14 x 35 = 490 godz.
4. liczba liceów zawodowych
4 x 40 = 160 godz.
5. liczba liceów profilowanych
10 x 32 = 320 godz.
6. liczba klas policealnych
8 x 13 = 104 godz.
Razem
1.514 (302 zajęć prakt)
Ilość etatów przeliczeniowych 67,3 + 13,72 = 81 etatów
Rok szkolny 2003/2004
1.
2.
liczba klas zasadniczych nowego typu 8 x 32 = 256 godz. (192 zajęć prakt.)
liczba klas technikum
12 x 35 = 420 godz.
3. liczba klas liceów zawodowych
3 x 40 = 120 godz.
4. liczba klas liceów profilowanych
20 x 32 = 640 godz.
5. liczba klas szkół dla dorosłych
8 x 13 = 104 godz.
6. liczba klas liceum uzupełniającego
2 x 32 = 64 godz.
Razem
1604 godz. (192 zajęć prakt.)
Ilość etatów przeliczeniowych 78,4 + 8,7 = 87,14 etatów
Rok szkolny 2004/2005
1. liczba klas zasadniczych
6 x 32 = 192 godz. (144 zajęć praktycznych)
2. liczba klas technikum
7 x 35 = 245 godz.
3. liczba klas liceów profilowanych 30 x 32 = 960 godz.
4. liczba klas szkół dla dorosłych 8 x 13 = 104 godz.
5. liczba klas liceów uzupełniających 2 x 32 = 64 godz.
Razem
1.565 godz.
Ilość etatów przeliczeniowych 79 + 6,5 = 85,5 etatów
Tabela III. Zestawienie liczby etatów nauczycielskich w poszczególnych latach.
Rok szkolny
Liczba etatów
2000/2001
2001/2002
2002/2003
2003/2004
2004/2005
78
64
81
87
86
W tym kadry
kierowniczej
6
6
6
6
6
W tym nauczycieli zawodu
%
18
12
14
9
7
23
18,7
17,3
10,3
8
W powyŜszym zestawieniu łatwo zauwaŜyć stale zmniejszającą się ilość nauczycieli zajęć
praktycznych. Szkoła prowadzi własne warsztaty szkolne, które funkcjonują na zasadzie
gospodarstwa pomocniczego i dotychczas utrzymują się z własnych dochodów. Z
prowadzonych przez kierownictwo warsztatów analiz ekonomicznych jak i liczby uczniów w
klasach zasadniczych (które dają dochód) wynika, Ŝe od roku szkolnego 2001/2002 naleŜy
podjąć działania mające na celu przekształcenie warsztatów w pracownię zajęć praktycznych
finansowaną przez rachunek środków specjalnych (wspomaganie z budŜetu szkoły).
Rok szkolny 2001/2002 w którym nie będzie rekrutacji do klas pierwszych równieŜ przyczyni
się do zmniejszenia zatrudnienia o 8 nauczycieli teorii. W przewidywanej nowelizacji karty
nauczyciela planuje się, Ŝeby okres stanu nieczynnego nauczyciela przedłuŜyć do 12 m-cy, a
tym samym umoŜliwić powrót do zawodu od następnego roku szkolnego. W strategii
funkcjonowania szkoły przewiduje przekwalifikowanie się trzech nauczycieli zawodu do
nauczania przedmiotu przedsiębiorczość (aktualnie dwóch juŜ zostało skierowanych na studia
podyplomowe), dwóch od roku szkolnego 2001/2001 przejdzie na emeryturę, a jeden będzie
prowadził zajęcia z przedmiotów teoretycznych. Przez wiele lat istnienia szkoły kształtowała
się kultura organizacyjna i wartości wyznawane przez zespół pracowniczy.
Grono pedagogiczne cechuje się zaangaŜowaniem poza ramami zawartymi w umowach o
pracę, relacje między nauczycielami koleŜeńskie (jak w rodzinie), rozwój zawodowy przez
kolejne szczeble awansu, doświadczeni nauczyciele postrzegani są jako mentorzy i wzorce do
naśladowania, w świadomości uczniów i pracowników kultywowana jest historia szkoły,
poczucie dumy, Ŝe pracuje się w tej firmie, silna identyfikacja z instytucją, poczuciem
bezpieczeństwa. Kulturę organizacji szkoły widzę za poŜądaną i będzie taką w dalszym ciągu
kultywowana, ze szczególnym naciskiem na zaakceptowanie jej przez nowych pracowników,
u których widzę ukierunkowania na kulturę rynku.
4.
Analiza SWOT szkoły.
Technika SWOT słuŜy do analizy sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej organizacji stosowana
jest w procesie planowania zwłaszcza strategicznego, do przeprowadzenia diagnozy, oceny
oraz przewidywania przyszłych stanów rzeczy, zarówno z punktu widzenia przetrwania jak i
rozwoju. Z tego względu moŜe być z powodzeniem uŜyta do analizy sytuacji wewnętrznej jak
i zewnętrznej szkoły, jako określonej całości. Analiza obejmuje mocne i słabe strony, szanse i
zagroŜenia. W czasie zmian systemu edukacji nasza szkoła znalazła się w szczególnej sytuacji
gdyŜ najwięcej zagroŜeń dotyka szkolnictwa zawodowego. Pośpieszne wprowadzenie w Ŝycie
reformy strukturalnej oświaty bez naleŜytych środków finansowych zrzuciło na barki
wykonawców (szkoły) ogromny cięŜar pokonywania trudności realizacyjnych, szczególnie w
pokonywaniu barier mentalnych pracowników pedagogicznych. Wiele przykładów postaw
wyczekiwania lub oporu na zmiany ma swoje źródła w złym przygotowaniu początku reform.
Analiza przemian jakie zostały dokonane w Zespole Szkół Zawodowych w Radzyniu
Podlaskim w ostatnich 12 latach nakazuje być optymistą w kontekście planów jakie
nakreślam do roku 2005.
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
1. Zasoby ludzkie
Kwalifikacje nauczycieli:
a)
Kwalifikacje nauczycieli:
-
języka polskiego;
-
języków obcych;
-
matematyki;
-
fizyki;
-
przedmiotów zawodowych mechanicznych;
-
chemii;
-
przedmiotów zawodowych ekonomicznych;
-
przedmiotów zawodowych stolarskich;
-
przedmiotów zawodowych elektrycznych;
-
przedmioty teoretyczne krawieckie.
-
nauki zawodu;
-
przedmiotów zawodowych gastronomicznych;
-
historii i nauk społecznych.
b)
Pozytywne nastawienie wobec zmian
c)
Dobry stan zdrowia
d)
-
DuŜa liczba nauczycieli podejmujących dokształcanie
2. Zasoby rzeczowe
bardzo dobre wyposaŜenie laboratoriów do stan techniczny budynków szkolnych;
przedmiotów mechanicznych;
-
-
bardzo
nowoczesna
pracownia
ekonomiczno
–
przestarzały park maszynowy warsztatów;
informatyczna;
-
znikoma ilość środków finansowych na inwestycje;
-
moŜliwości przygotowania we własnym zakresie wielu pomocy dydaktycznych;
-
bardzo dobre wyposaŜenie większości pracowni
przedmiotowych.
3. Oferta edukacyjna
bardzo duŜa ilość profili, specjalności i zawodów;
mniejszy wymiar godzin zajęć
ogólnokształcących w stosunku do LO;
-
-
-
bardzo zły stan budynków dydaktycznych szkoły.
z przedmiotów
wdroŜenie nowych podstaw programowych;
brak w planach nauczania ustalonych przez MEN zajęć
fakultatywnych z przedmiotów maturalnych w ostatnich
nauka dwóch języków obcych w klasach szkół
klasach.
średnich.
4. Uczniowie
zdecydowana większość uczniów klas szkół średnich duŜa ilość uczniów klas pierwszych zasadniczych
pozytywnie ustawiona do nauki;
mających trudności z czytaniem i prostymi działaniami z
matematyki;
zaangaŜowanie do zajęć praktycznych;
-
niski poziom kultury osobistej wynikający ze
środowiska
wychowawczego
uczniów
klas
zasadniczych.
-
mała ilość młodzieŜy ze stwierdzonymi przejawami
patologii;
-
dominacja w społeczności ogólnoszkolnej młodzieŜy z
klas szkół średnich.
5. Zarządzanie
dyscyplina wśród pracowników;
mała aktywność warsztatów szkolnych w zapewnianiu
portfela zamówień;
-
jasny i czytelny rozdział kompetencji;
-
-
delegowanie uprawnień;
-
bardzo dobre zarządzanie finansami szkoły;
-
wysoka jakość nadzoru pedagogicznego w szkole;
-
-
-
opracowanie wdroŜeń i realizacja szkolnego programu
wychowawczego
i wewnątrzszkolnego
systemu
oceniania.
6. Klimat
przyjazny dla młodzieŜy;
-
-
się
zasoby
finansowe
warsztatów
mała skuteczność nadzoru w internacie.
postrzeganie przez część społeczeństwa
przymiotnika „zawodowa” jako coś gorszego;
miasta
koleŜeństwo i współpraca wśród nauczycieli;
-
-
pogarszające
szkolnych;
identyfikacja pracowników z instytucją;
brak wsparcia władz miasta w rozwiązywaniu trudności
lokalowych szkoły.
wysoka ocena działalności przez organ prowadzący i
nadzoru pedagogicznego.
Analizując silne i słabe strony szkoły, a takŜe szanse i zagroŜenia moŜna stwierdzić, Ŝe będą
one nierozerwalnie związane z wprowadzoną reformą systemu edukacji ale duŜa część
funkcjonuje od lat. Wymuszone zmiany mogą stać się okazją do dokonania działań
naprawczych. Programując funkcjonowanie szkoły na dłuŜszą perspektywę czasową naleŜy
zestawić atuty, które wyróŜniają ją spośród innych i będą decydować o roli na rynku
edukacyjnym a są nimi:
1. Bliska perspektywa przeniesienia szkoły do nowych obiektów.
2. Bardzo dobre wyposaŜenie większości klasopracowni i laboratoriów w sprzęt i
urządzenia do dydaktyki.
3. Specyficzny klimat wśród grona nauczycielskiego oraz przyjemne traktowanie
młodzieŜy.
4. Podatność nauczycieli na zmiany i chęć do doskonalenia zawodowego.
5. Największa oferta edukacyjna spośród szkół powiatu radzyńskiego i sąsiednich.
6. Wysoka ocena działalności przez starostwo powiatowe i jego determinacja w
dokończenie budowy nowej szkoły.
Zestawienie słabych stron, które będą się powtarzały:
1. Budynek szkolny nie spełniający wymogów powierzchniowych ani standardu higieny
nauki (do zakończenia inwestycji).
2. Zbyt mała liczba nauczycieli języka angielskiego.
3. Niewystarczające kwalifikacje formalne nauczycieli w kierunkach stolarskich i
krawieckich do prowadzenia szkół na poziomie średnim.
4. Brak nowoczesnych maszyn i urządzeń w warsztatach szkolnych.
5. Coraz trudniejsza sytuacja finansowa warsztatów szkolnych.
Przyczyny słabych stron.
Budynek szkolny wzniesiony i rozbudowany w latach 1923 – 1936 nie spełnia obecnych
norm powierzchniowych, jak teŜ zagęszczenia, które dotyka szkołę w okresie wyŜu
demograficznego. Podejmowane próby budowy nowych obiektów w latach 1972 – 1974 oraz
1985 – 1989 zakończyły się na etapie przygotowania inwestycji. Realnego kształtu
zdecydowanej poprawy tego stanu rzeczy jest przejęcie w 1999 roku od Kuratorium Oświaty
inwestycji pn. „Zespół Szkół Ogólnokształcących w Radzyniu Podlaskim” przez Starostwo
Powiatowe z przeznaczeniem dla Zespołu Szkół Zawodowych. Stan zaawansowania budowy
oraz nakłady poczynione w roku 1999 i 2000 dają podstawy do przypuszczeń, Ŝe pierwszy
etap budowy zostanie oddany do uŜytku w 01.09.2001 r. Wieloletnie ustawienie szkolnictwa
na naukę języka rosyjskiego sprawiło, Ŝe do chwili obecnej brakuje odpowiedniej ilości
nauczycieli języków zachodnich (szczególnie angielskiego) z wykształceniem wyŜszym
magisterskim. W czasie intensywnego przechodzenia na reguły gospodarki rynkowej z
nastawieniem prozachodnim, róŜne podmioty gospodarcze oferują zdecydowanie lepsze
warunki finansowe jak i moŜliwości rozwoju absolwentom szkół wyŜszych. Jeszcze przez
kilka lat w małych miejscowościach będzie występował deficyt kadr w tych specjalnościach.
Polepszenie sytuacji w tym zakresie na ten czas widzę w uzupełnieniu wykształcenia do
poziomu magisterium przez zatrudnionych nauczycieli, jak teŜ okresowe zmniejszenie liczby
klas w szkole a tym samym zwiększenie liczby godzin pozostałym. Trudności kadrowe w
zawodach stolarskich i krawieckich wynikają z braku tego typu kierunków na politechnikach.
Kształcenie w tych specjalnościach na poziomie pedagogicznego studium technicznego
zostało zaniechane ale teŜ nie wystarczyło do uzyskania kwalifikacji do uczenia w szkole
średniej. Warsztaty szkolne działające na zasadzie gospodarstwa pomocniczego przez wiele
lat przynosiły zyski, które naleŜało odprowadzić do Kuratorium gdzie przeznaczano je na
zakupy inwestycyjne. Sposób dystrybucji zakupionych środków produkcji nie pokrywał się z
wysokością przekazywanych środków finansowych, stąd przez 24 lata szkoła otrzymała
zaledwie dwie nowe maszyny. Od 1990 roku pozostawiono swobodę w dysponowaniu
finansami ale w czasie, kiedy upadłość ogłaszały setki przedsiębiorstw z wielokrotnie
wyŜszym potencjałem wytwórczym od tego czasu szkolne gospodarstwo tkwi w stagnacji, z
trudem równowaŜąc wydatki z dochodami. Stale zmniejszająca się ilość uczniów w szkole
zasadniczej a takŜe ilość godzin zajęć praktycznych nie pozwala w dłuŜszej perspektywie na
pozostawianie tej formy organizacyjnej, ale kaŜe utworzyć gospodarstwo budŜetowe (planuję
na rok szkolny 2002/2003).
SZANSE
ZAGROśENIA
1.
Oddanie do uŜytku nowego kompleksu obiektów
szkolnych (I etap 01.09.2001).
1.
Zbyt niskie nakłady finansowe w budŜecie państwa na
inwestycje oświatowe.
2.
Podtrzymanie dobrego wizerunku szkoły w ocenie 2.
władz zwierzchnich.
Przepisy prawa oświatowego, często zmieniane nie
dające poczucia stabilizacji.
3.
4.
5.
6.
Wysoki poziom kształcenia zawodowego.
Elastyczne dostosowanie
edukacyjnych środowiska.
się
do
3.
Brak mechanizmów do budowania potrzeb kształcenia
w poszczególnych kierunkach.
4.
NiŜ demograficzny (spadek liczby młodzieŜy w ciągu
6–ciu lat o 25%)
potrzeb
Jedyna szkoła zawodowa w powiecie o 19
specjalnościach, zawodach i specjalizacjach dająca 5.
najszerszą ofertę potencjalnym klientom.
Wieloletnie
przodownictwo
w kształceniu
potwierdzone czołowymi miejscami w konkursach 6.
umiejętności zawodowych.
7.
Wielkość absolwentów klas szczególnie męskich
podejmująca naukę w szkołach wyŜszego szczebla.
8.
Coraz większe rozwijanie działalności dochodowej
w kształceniu
kursowym
i przekwalifikowaniu
dorosłych.
Relatywnie niskie wynagrodzenia nauczycieli w
stosunku do innych branŜ (selekcja negatywna do
zawodu).
Funkcjonowanie szkół niepublicznych korzystających
z kadr szkół publicznych (umowy zlecenie).
Analiza szans
1. Przeznaczenie znacznych środków na dokończenie inwestycji przez organ prowadzący z
własnych dochodów.
2. Dalsze uczestniczenie w róŜnych formach współzawodnictwa zawodowego na róŜnych
szczeblach celem weryfikacji jakości uczenia a takŜe podtrzymywania zdobytego prestiŜu.
3. Wykorzystanie potencjału kadrowego, wyposaŜenia laboratoriów i warsztatów szkolnych
do działalności dochodowej w ramach kształcenia kursowego dorosłych z przeznaczeniem
środków na zakupy nowoczesnych urządzeń.
Analiza zagroŜeń.
Spośród potencjalnych zagroŜeń na pierwsze cztery szkoła nie ma wpływu, natomiast
wymienione 5 i 6 nogą być w znacznym stopniu ograniczone. Organizacja nowych,
komercyjnych form dokształcania w systemie pozaszkolnym daje moŜliwość uzyskania
dodatkowych dochodów nauczycielom ale takŜe szkole. Wysokość wynagradzania za tego
typu pracę ustala dyrektor a nie przepisy MEN lub regulaminu organu prowadzącego.
5.
Misja szkoły.
Jesteśmy szkołą:
- promującą uniwersalny system wartości;
- prowadzącą szeroki zakres usług edukacyjnych zapewniających społeczności lokalnej
realizację pełnego spektrum potrzeb w zakresie kształcenia zawodowego;
- pomagającą wszystkim uczniom w pełnym rozwoju ich talentów;
- wspierającą ducha partnerstwa między uczniami i pracownikami, między rodzicami i
szkołą, między społecznością lokalną i szkołą;
- zapewniającą dobrze zorganizowane, atrakcyjne zajęcia w dobrze wyposaŜonym gmachu
szkoły;
- wspierającą pogląd, Ŝe kształcenie jest procesem trwającym całe Ŝycie;
- oferującą bogaty program zajęć pozalekcyjnych.
Termin misja bardziej kojarzy się z dyplomacją, wojskowością czy religią niŜ edukacją.
UŜywa się go jednak i w tej dziedzinie, mówiąc o powołaniu niezbędnym do prawidłowego
wykonywania zawodu nauczyciela, podkreślając konieczność ideowego przesłania jakie
powinno przyświecać reprezentantom tego zawodu w ich codziennej pracy. Takiego
przesłania oczekuje się równieŜ od organizacji (szkół, placówek) jako określonych całości.
Misja określa toŜsamość i cel istnienia organizacji w konkretnym środowisku. W przypadku
organizacji formalnych misja przybiera zwykle postać pisemnej deklaracji. Dobrze
sformułowana misja powinna spełniać kilka podstawowych kryteriów:
- być na tyle wyraźnie sprecyzowana, aby móc wywierać wpływ na zachowanie
poszczególnych osób w trakcie wykonywania zadań;
- bardziej koncentrować się na zaspakajaniu potrzeb klienta niŜ produkcie lub usłudze;
- wynikać z rzetelnej oceny mocnych i słabych stron;
- odwoływać się do szans stwarzanych przez misję;
- być realną i wykonalną;
- być na tyle elastyczną by dopuszczać zmiany wynikające z dynamiki rynku (D. Ekiert –
Grabowska, D. Elmer: Planowanie strategiczne: kilka praktycznych technik s. 121 – 138).
Analiza powyŜszych stwierdzeń ujawnia dwie funkcje misji: zewnętrzną i wewnętrzną. Jej
funkcja zewnętrzna ma charakter informacyjny – przekazywanie podmiotom usytuowanym w
otoczeniu organizacji (szkoły, placówki) dane o jej wizerunku, uznawanych wartościach,
potrzebach środowiska, które zaspokaja, specyficznych usługach, jakie oferuje swoim
klientom. Natomiast funkcja wewnętrzna ujawnia się przede wszystkim w nadawaniu sensu i
kierunku działania podejmowanym przez organizację oraz w integrowaniu pracowników
szkół ich relacji. Formułowanie misji jest jednym z etapów procesu planowania
strategicznego. Reasumując, misja przyjęta przez „moją” szkołę spełnia te cechy i dobrze
będzie słuŜyć społeczności szkolnej. W wieloletniej działalności wyróŜniamy się w
środowisku tym, Ŝe działania swoje opieramy na analizach potrzeb potencjalnych klientów,
tworząc często nowe kierunki w miejsce archaicznych stosownie do zmieniających się
warunków społeczno – gospodarczych, bardzo przyjaźnie traktujemy młodzieŜ, nie
zostawiamy nikogo bez pomocy, prowadzimy bardzo duŜą ilość zajęć pozalekcyjnych,
odnosimy sukcesy sportowe w konkursach zawodowych, ogólnokształcących, religijnych i
muzycznych.