Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem

Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem

NR 80
ZESZYTY NAUKOWE
Seria: Administracja i Zarz dzanie
(7)2009
prof. dr hab. Marian Podstawka
G ówna Szko a Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Wydzia Nauk Ekonomicznych
mgr in . Agnieszka Deresz
Urz!d Skarbowy w Siedlcach
Konsekwencje wyboru formy opodatkowania
podatkiem dochodowym od osób fizycznych
pozarolniczej dzia!alno"ci gospodarczej
The consequences of choosing a certain taxation
of income tax imposed on individual taxpayers running
their own business, excluding farming
Streszczenie: Jednym z problemów, z jakim musz si! zmierzy" podatnicy prowadz cy pozarolnicz dzia#alno$" gospodarcz , jest wybór formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przedsi!biorcy rozpoczynaj cy czy te%
kontynuuj cy jej prowadzenie maj do wyboru: opodatkowanie na zasadach ogólnych zarówno wed#ug progresywnej skali podatkowej, jak i wed#ug stawki liniowej
19% oraz opodatkowanie w formach zrycza#towanych wed#ug rycza#tu ewidencjonowanego b d& karty podatkowej. Ka%da z wymienionych metod opodatkowania ma
swoje zalety i wady. W zale%no$ci od rodzaju prowadzonej dzia#alno$ci, jej rozmiaru
oraz poziomu ponoszonych kosztów uzyskania przychodu, przedsi!biorca powinien
wybra" rozwi zanie najbardziej optymalne.
W tym opracowaniu scharakteryzowano poszczególne formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jak równie% podj!to prób! odpowiedzi na pytanie, w jakich przypadkach b!d op#acalne poszczególne formy opodatkowania.
Abstract: The individual taxpayers running their own business have to face a hard
decision, namely – choosing a certain taxation of income tax. Entrepreneurs who
start or continue running their own business can decide on taxation based on general
rules according to both: progressive tax rate or linear tax rate of 19% and taxation
based on flat rate charges or a tax card. However, all of mentioned above methods
have their advantages and disadvantages. The entrepreneur should choose the most
optimum solution depending on sort of business, its extend and level of costs of
earned income.
This assessment characterizes taxation of income tax paid by taxpayers. It also
attempts to answer the question: In what cases certain forms of taxation will be
profitable.
M. Podstawka, A. Deresz
Wst#p
Skupiaj!c uwag" na celach podatkowych przedsi"biorstwa, nale#y
podj!$ prób" odpowiedzi na podstawowe pytanie w tym zakresie: Jak wybra$ najkorzystniejsz! form" opodatkowania podatkiem dochodowym?
Wybór optymalnej formy opodatkowania pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej a w konsekwencji i decyzja dotycz!ca prowadzenia odpowiednich ewidencji dla celów tej#e dzia alno%ci powinna by$ bez w!tpienia dokonana w oparciu o mo#liwo%$ wp ywania przez przedsi"biorc" na obci!#enia
podatkowe, a tym samym na przewidywane kwoty podatku do zap aty. Bezsprzeczne jest, #e podatek dochodowy jest tym korzystniejszy dla przedsi"biorcy, im mniejsze s! wydatki podatkowe (suma kosztów prowadzenia ewidencji i rozlicze& podatkowych oraz kwot podatku do zap aty) oraz im
wi"kszy jest wp yw przedsi"biorcy na obci!#enia podatkowe. Nast"pstwem
wyboru optymalnej formy opodatkowania s! znaczne oszcz"dno%ci finansowe, co istotnie zwi"ksza op acalno%$ prowadzenia pozarolniczej dzia alno%ci
gospodarczej.
Osoby fizyczne prowadz!ce pozarolnicz! dzia alno%$ gospodarcz!,
czy te# rozpoczynaj!ce jej prowadzenie, maj! prawo do wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym spo%ród czterech mo#liwych:
opodatkowania na zasadach ogólnych:
- wed ug progresywnej skali podatkowej,
- wed ug stawki liniowej 19%,
opodatkowania w formach zrycza towanych:
- wed ug rycza tu ewidencjonowanego,
- wed ug karty podatkowej.
Wybór okre%lonej formy opodatkowania nie jest jednak nieograniczony, gdy# zabraniaj! tego obowi!zuj!ce przepisy podatkowe. Ograniczenia
dotycz! niektórych rodzajów pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej, które
nie mog! by$ rozliczane w formach zrycza towanych, nie ka#dy przedsi"biorca mo#e te# wybra$ opodatkowanie podatkiem liniowym.
W opracowaniu przeprowadzono analiz" w zakresie wyboru formy
opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych pod k!tem ich
oddzia ywania na zmniejszenie lub zwi"kszenie obci!#enia podatkowego,
a w konsekwencji na wysoko%$ przewidywanej kwoty podatku dochodowego
do zap aty. Podj"to tak#e prób" udowodnienia, #e zarówno ci"#ar podatkowy, jak i przewidywane kwoty podatku dochodowego od osób fizycznych do
zap aty z tytu u pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej nie s! wielko%ciami
danymi, lecz mo#na na nie wp ywa$.
Przedmiotem opracowania jest zatem zwrócenie uwagi na wybór
optymalnej formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych z uwzgl"dnieniem mo#liwo%ci wp ywania na obci!#enia podatkowe
i przewidywane kwoty do zap aty podatku dochodowego od osób fizycznych.
46
Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym…
Charakterystyka poszczególnych form opodatkowania podatkiem
dochodowym od osób fizycznych
Zasady ogólne wed!ug progresywnej skali podatkowej
Zasady ogólne wed ug progresywnej skali podatkowej, to podstawowa
forma opodatkowania, dost"pna dla ka#dego przedsi"biorcy – bez wzgl"du
na rodzaj dzia alno%ci, rozmiar i form" prawn! (bez znaczenia jest fakt czy
jest prowadzona indywidualnie, w spó ce cywilnej, czy osobowej spó ce
handlowej – jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej). Wybieraj!c zasady ogólne wed ug skali podatkowej jako sposób rozliczania podatku,
przedsi"biorca ma mo#liwo%$ uwzgl"dnienia kosztów zwi!zanych z dzia alno%ci!, skorzystania z wszelkich dost"pnych ulg podatkowych i preferencji
podatkowych, w tym z wspólnego rozliczenia z ma #onkiem czy na zasadach
przewidzianych dla osób samotnie wychowuj!cych dzieci. Przedsi"biorca
opodatkowany na zasadach ogólnych p aci podatek od dochodu. Co do zasady, dochód z pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej ustala si" na podstawie prawid owo prowadzonych ksi!g rachunkowych, w oparciu o przepisy
ustawy o rachunkowo%ci. Je#eli przychody nie osi!gaj! równowarto%ci 800
tys. euro, przedsi"biorca prowadzi podatkow! ksi"g" przychodów i rozchodów.
Przy tej formie opodatkowania przedsi"biorca p aci podatek dochodowy zaliczkowo wedle wyboru – co miesi!c lub co kwarta . Mo#e te# skorzysta$ z uproszczonych zaliczek p atnych w sta ej wysoko%ci. Po sko&czonym
roku podatkowym w terminie do dnia 30 kwietnia roku nast"pnego po roku
podatkowym jest obowi!zany z o#y$ zeznanie podatkowe o wysoko%ci osi!gni"tego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym na druku PIT-36.
Zasady ogólne wed!ug stawki liniowej 19%
Zasady ogólne wed ug stawki liniowej 19% s! dost"pne tak#e bez
wzgl"du na rodzaj, rozmiar i form" prawn! pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej. Jedyne ograniczenie dotyczy podatników %wiadcz!cych us ugi na
rzecz by ych pracodawców takie, jakie %wiadczyli na ich rzecz w ramach sto1
sunku pracy w danym albo poprzedzaj!cym dany rok roku podatkowym .
Podstawow! zalet! tej formy rozliczenia jest niska 19% stawka stosowana do wszystkich dochodów z pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej,
bez wzgl"du na ich wielko%$. Cen! za to jest brak mo#liwo%ci skorzystania
z jakichkolwiek ulg podatkowych (wyj!tek stanowi odliczenie od dochodu
sk adek na ubezpieczenie spo eczne, odliczenie od podatku sk adki na
ubezpieczenie zdrowotne oraz mo#liwo%$ przekazania 1% podatku na rzecz
organizacji po#ytku publicznego) i preferencyjnych zasad opodatkowania.
Poza tym przedsi"biorcy, którzy wybrali t" form" opodatkowania obowi!zani
s! prowadzi$ podatkow! ksi"g" przychodów i rozchodów, zgodnie z odr"b1
Patrz art. 9a ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
47
M. Podstawka, A. Deresz
nymi przepisami. Podatek p acony jest od pierwszej zarobionej z otówki (nie
przys uguje tzw. kwota wolna, wynosz!ca w 2008 roku 3.091,00 z ), co miesi!c lub co kwarta (równie# mo#na wybra$ uproszczenia polegaj!ce na
wp acaniu zaliczek w sta ej wysoko%ci). Po sko&czonym roku podatkowym
w terminie do dnia 30 kwietnia roku nast"pnego po roku podatkowym przedsi"biorcy s! obowi!zani sk ada$ urz"dom skarbowym zeznanie podatkowe
o wysoko%ci osi!gni"tego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym
na druku PIT-36L.
Rycza!t od przychodów ewidencjonowanych
Rycza t od przychodów ewidencjonowanych jest zarezerwowany wy!cznie dla prowadz!cych dzia alno%$ samodzielnie, w spó ce cywilnej lub
jawnej. Z tym #e prawo do tej formy opodatkowania maj! wy !cznie ci
przedsi"biorcy, których przychody z dzia alno%ci gospodarczej za 2007 rok
(w wypadku spó ki – suma przychodów jej wspólników) nie przekroczy y
równowarto%ci 150 000 euro – tj. 565 200,00 z . Ten limit obowi!zuje tak#e
w trakcie 2008 roku – jego przekroczenie powoduje utrat" prawa do rycza tu
i konieczno%$ rozliczenia na zasadach ogólnych wed ug progresywnej skali
podatkowej. Dodatkowym ograniczeniem dla tej formy opodatkowania jest
to, #e wiele rodzajów dzia alno%ci zosta o wy !czonych z opodatkowania rycza tem, m.in. apteki, lombardy, kantory, niektóre wolne zawody np. doradcy
podatkowi, architekci 2. Zalet! rycza tu jest to, #e nie trzeba prowadzi$ ksi"gi
przychodów i rozchodów ani ksi!g rachunkowych jak przy zasadach ogólnych, a wystarczy uproszczona ewidencja przychodów. Przy rozliczeniu podatkowym nie uwzgl"dnia si" bowiem kosztów dzia alno%ci. Podatek jest
p acony od przychodu, bez pomniejszania go o koszty uzyskania przychodu,
za to na ogó wed ug ni#szych stawek. Wynosz! one: 20%, 17%, 8,5%,
5,5% i 3% – w zale#no%ci od rodzaju dzia alno%ci 3. Zeznanie o wysoko%ci
uzyskanego przychodu, wysoko%ci dokonanych odlicze& i nale#nego rycza tu od przychodów ewidencjonowanych, podatnicy s! obowi!zani z o#y$
w urz"dzie skarbowym w terminie do dnia 31 stycznia nast"pnego roku podatkowego. Przy tej formie opodatkowania nie ma mo#liwo%ci wspólnego
rozliczenia z ma #onkiem czy na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowuj!cych dzieci, dost"pne s! natomiast obowi!zuj!ce ulgi podatkowe, z wyj!tkiem ulgi rodzinnej, któr! odlicza si" wy !cznie od podatku obliczonego wed ug skali podatkowej.
2
Patrz art. 8 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zrycza#towanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osi ganych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 1998 r. nr 144, poz. 930 ze zm.).
3
patrz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zrycza#towanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osi ganych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 1998 r. nr 144, poz. 930
ze zm.).
48
Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym…
Karta podatkowa
Karta podatkowa dost"pna jest wy !cznie dla podatników wykonuj!cych okre%lone zawody 4. Przy opodatkowaniu wed ug karty podatkowej nie
ma obowi!zku ewidencjonowa$ przychodów ani kosztów dzia alno%ci, a podatek przedsi"biorca p aci co miesi!c w sta ej wysoko%ci okre%lonej w decyzji organu podatkowego, po pomniejszeniu go jedynie o zap acon! sk adk"
zdrowotn!. Wysoko%$ tego podatku zale#y od rodzaju prowadzonej dzia alno%ci gospodarczej, miejsca jej wykonywania i liczby zatrudnionych osób.
Przy tej najprostszej formie opodatkowania nie przys uguj! ulgi i odliczenia
podatkowe (oprócz, jak ju# wspomniano, odliczenia od wysoko%ci ustalonej
w decyzji organu podatkowego stawki karty podatkowej sk adki na ubezpieczenie zdrowotne) ani preferencyjne rozliczenie z ma #onkiem czy dla samotnych rodziców. Zalet! karty jest to, #e przedsi"biorca nie ma obowi!zku
prowadzenia #adnych ewidencji dla celów tego podatku, nie obowi!zuje go
równie# obowi!zek sk adania rocznych zezna& podatkowych, jak ma to miejsce przy pozosta ych formach opodatkowania.
O"wiadczenie o wyborze formy opodatkowania podatkiem
dochodowym od osób fizycznych
Przy wyborze jednej z czterech form opodatkowania wa#ne jest z o#enie o%wiadczenia przez podatnika w urz"dzie skarbowym. Ka#da osoba fizyczna rozpoczynaj!ca czy te# kontynuuj!ca pozarolnicz! dzia alno%$ gospodarcz! ma obowi!zek poinformowa$ organ podatkowy w a%ciwy wed ug
swojego miejsca zamieszkania, jak! form" opodatkowania podatkiem dochodowym wybiera oraz w jaki sposób b"dzie prowadzi$ ewidencj" podatkow!. To z kolei nak ada na przedsi"biorc" obowi!zek z o#enia o%wiadczenia w tej sprawie.
Pisemne o%wiadczenie o wyborze formy opodatkowania za dany rok
podatkowy podatnik sk ada do urz"du skarbowego wed ug swojego miejsca
zamieszkania. Wybór formy opodatkowania nast"puje najpó'niej 20 stycznia
roku podatkowego. Je#eli w tym terminie podatnik nie zg osi likwidacji dziaalno%ci gospodarczej lub nie dokona wyboru innej formy opodatkowania,
nale#y uwa#a$, #e nadal prowadzi dzia alno%$ opodatkowan! w formie dotychczasowej.
Przedsi"biorca rozpoczynaj!cy pozarolnicz! dzia alno%$ gospodarcz!
zobowi!zany jest do z o#enia przedmiotowego o%wiadczenia do dnia poprzedzaj!cego rozpocz"cie dzia alno%ci gospodarczej, nie pó'niej jednak ni#
w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
W przypadku prowadzenia pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej
w formie spó ki o%wiadczenie powy#sze sk adaj! wszyscy wspólnicy urz"-
4
Patrz art. 23 oraz za !czniki nr 1, 2, 3, 4 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zrycza#towanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osi ganych przez osoby fizyczne (Dz.U.
z 1998 r. nr 144, poz. 930 ze zm.).
49
M. Podstawka, A. Deresz
dom skarbowym w a%ciwym wed ug miejsca zamieszkania ka#dego ze
wspólników.
Wybór formy opodatkowania dokonany w o%wiadczeniu dotyczy tak#e
lat nast"pnych, chyba #e przedsi"biorca, w terminie do 20 styczna roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej w a%ciwego naczelnika urz"du
skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub z o#y w tym
terminie pisemny wniosek lub o%wiadczenie o zastosowanie form opodatkowania okre%lonych w ustawie o zrycza towanym podatku dochodowym.
Wybór formy opodatkowania nie jest obowi!zkiem, ale przywilejem
przedsi"biorcy. Mo#e on skorzysta$ z uprzywilejowanych form op acania
podatku lub pozosta$ opodatkowanym wed ug progresywnej skali podatkowej ze stawkami 19%, 30% i 40%, jakie obowi!zuj! w 2008 roku. Oznacza
to, #e opodatkowanie na zasadach ogólnych wed ug progresywnej skali podatkowej jest obligatoryjn! form! opodatkowania (je%li podatnik by opodatkowany na zasadach ogólnych wed ug progresywnej skali podatkowej i nie
wybierze do 20 stycznia roku podatkowego jednej ze wspomnianych
w punkcie 1 mo#liwo%ci opodatkowania, nadal pozostaje na zasadach ogólnych wed ug progresywnej skali podatkowej, je%li podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej i nie dokona wyboru formy
opodatkowania, wówczas ma obowi!zek rozlicza$ si" z podatku dochodowego na zasad ogólnych wed ug progresywnej skali podatkowej).
Wady i zalety poszczególnych form opodatkowania podatkiem
dochodowym od osób fizycznych
Wa#ne dla osób dokonuj!cych wyboru formy opodatkowania jest to,
#e im bardziej zrycza towana forma opodatkowania, tym mniejsze obowi!zki
w zakresie dokumentowania operacji gospodarczych dla celów podatku dochodowego oraz w zakresie ksi"gowo%ci oraz tym mniejszy zwi!zek kwoty
podatku z rozmiarem dzia alno%ci gospodarczej.
Oczywistym argumentem przemawiaj!cym za wyborem okre%lonej
formy opodatkowania jest op acalno%$ wyboru, jednak osoby, które nie radz! sobie z obowi!zkami w zakresie dokumentowania operacji gospodarczych, powinny wybiera$ bardziej zrycza towane formy opodatkowania, przy
których wyst"puje mniej obowi!zków. Prowadzenie ksi"gowo%ci mo#na co
prawda zleci$ biuru rachunkowemu, jednak wiele czynno%ci podatnik zobowi!zany jest dokona$ we w asnym zakresie. Przy zasadach ogólnych mo#na
co prawda zmniejszy$ podstaw" opodatkowania poprzez optymalizacj" podatkow! w zakresie kosztów uzyskania przychodu, jednak prawo podatkowe
zawiera szereg uregulowa& szczegó owych, wyj!tków itp., które mog! rzeczywi%cie utrudni$ #ycie podatnikowi. Poza tym op acalno%$ wyboru formy
opodatkowania to nie tylko najni#sze podatki, ale najni#sze koszty prowadzenia dzia alno%ci w ogóle. Przy niewielkim rozmiarze dzia alno%ci koszty
zwi!zane z biurem rachunkowym mog! ca kowicie zniweczy$ oszcz"dno%ci
zwi!zane z wyborem zasad ogólnych czy rycza tu jako zasad opodatkowania.
50
Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym…
Jednak ka#dy podatnik wraca do zasadniczego pytania: która forma opodatkowania wi!#e si" z najni#szymi obci!#eniami podatkowymi. Aby odpowiedzie$ na tak postawione pytanie, niezb"dna jest podstawowa wiedza o prowadzonej czy planowanej dzia alno%ci gospodarczej, dotycz!ca mi"dzy innymi:
wysoko%ci przychodu,
wysoko%ci kosztów jego uzyskania,
rozmiaru prowadzonej dzia alno%ci (w przypadku karty podatkowej).
Na podstawie tych danych nale#y ustali$ wysoko%$ podatku nale#nego w ka#dym wariancie. Wymienione uwarunkowania wyboru formy opodatkowania prowadzonej pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej zobrazowane
zostan! przyk adami:
Przyk!ad nr 1
Podatnik w 2008 roku rozpocz! pozarolnicz! dzia alno%$ gospodarcz!
w zakresie handlu detalicznego #ywno%ci!, w tym owocami i warzywami,
napojami i wyrobami tytoniowymi. Dzia alno%$ jest prowadzona przy zatrudnieniu dwóch pracowników w miejscowo%ci maj!cej powy#ej 50 tysi"cy
mieszka&ców. Jako form" opodatkowania móg on wybra$? Zasady ogólne
zarówno wed ug progresywnej skali podatkowej, jak i wed ug stawki liniowej
19%, rycza t ewidencjonowany lub kart" podatkow!. A zatem wszystkie
cztery istniej!ce formy opodatkowania.
Za ó#my zatem, #e przeci"tny miesi"czny przychód wynosi 15 000,00 z ,
natomiast koszty jego uzyskania tj. zakup towaru, amortyzacja, u#ytkowanie
samochodu osobowego dla celów dzia alno%ci, koszty pracownicze itp. wynosz!
7 000,00 z .
W zale#no%ci od wybranej przez przedsi"biorc" formy opodatkowania podatek dochodowy od osób fizycznych za kolejne miesi!ce 2008 roku b"dzie si"
kszta towa w wysoko%ci przedstawionej w poni#szej tabeli 1.
Tabela 1. Wysoko%$ miesi"cznego podatku dochodowego od osób fizycznych
przy wyborze jednej z czterech mo#liwych form opodatkowania
Forma opodatkowania
Zasady ogólne wed#ug
progresywnej skali
podatkowej
Zasady ogólne wed#ug
stawki liniowej 19%
Rycza#t
ewidencjonowany
Karta podatkowa
Sposób obliczenia miesi cznego
podatku dochodowego
Wysoko!"
miesi cznego
podatku
dochodowego
15 000,00 – 7 000,00 = 8 000,00 z!
8 000,00 z! * 19% – 586,85 z!
933,00 z#
15 000,00 – 7 000,00 = 8 000,00 z!
8 000,00 z! * 19%
1520,00 z#
15 000,00 z! * 3%
450,00 z#
wed!ug za! cznika nr 3 do ustawy
o zrycza!towanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osi ganych przez osoby fizyczne
890,00 z#
(ród o: Opracowanie w asne
51
M. Podstawka, A. Deresz
W omawianym przypadku najbardziej op acalny by by wybór rycza tu
ewidencjonowanego.
Jednak wystarczy, aby koszty uzyskania by y wy#sze o 3000,00 z ,
wówczas najbardziej op acalne sta yby si" zasady ogólne wed ug progresywnej skali podatkowej. Relacje te zawarte s! w tabeli 2.
Tabela 2. Wysoko%$ miesi"cznego podatku dochodowego od osób fizycznych
przy wyborze jednej z czterech mo#liwych form opodatkowania
Forma opodatkowania
Zasady ogólne wed#ug
progresywnej skali
podatkowej
Zasady ogólne wed#ug
stawki liniowej 19%
Rycza#t
ewidencjonowany
Karta podatkowa
Sposób obliczenia
miesi cznego podatku
dochodowego
Wysoko!"
miesi cznego
podatku
dochodowego
15 000,00 – 10000,00 = 5000,00 z!
5000,00 z! * 19% – 586,85 z!
363,00 z#
15 000,00 – 10 000,00 = 5000,00 z!
5000,00 z! * 19%
950,00 z#
15 000,00 z! * 3%
wed!ug za! cznika nr 3 do ustawy o
zrycza!towanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osi ganych przez osoby fizyczne
450,00 z#
890,00 z#
(ród o: Opracowanie w asne
Natomiast gdyby dzia alno%$ by a wykonywana w miejscowo%ci do 5000
mieszka&ców bez zatrudniania pracowników, wówczas karta podatkowa znalaz aby si" na miejscu pierwszym, pod wzgl"dem op acalno%ci, tu# za rycza tem ewidencjonowanym, co z kolei zosta o przedstawione w tabeli 3.
Tabela 3. Wysoko%$ miesi"cznego podatku dochodowego od osób fizycznych
przy wyborze jednej z czterech mo#liwych form opodatkowania
Forma opodatkowania
Zasady ogólne wed#ug
progresywnej skali podatkowej
Zasady ogólne wed#ug
stawki liniowej 19%
Rycza#t
ewidencjonowany
Karta podatkowa
(ród o: Opracowanie w asne
52
Sposób obliczenia miesi cznego
podatku dochodowego
Wysoko!"
miesi cznego
podatku
dochodowego
15 000,00 – 7000,00 = 8000,00 z!
8000,00 z! * 19% – 586,85 z!
933,00 z#
15 000,00 – 7000,00 = 8000,00 z!
8000,00 z! * 19%
1520,00 z#
15 000,00 z! * 3%
wed!ug za! cznika nr 3 do ustawy
o zrycza!towanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osi ganych przez osoby fizyczne
450,00 z#
382,00 z#
Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym…
Ponadto nale#y zauwa#y$, i# przedmiotowy przyk ad nie uwzgl"dnia
prawa do korzystania z ulg podatkowych i preferencyjnych zasad opodatkowania. Trudno zatem wyci!gn!$ ogólne wnioski. Wynik niew!tpliwie zale#y
od przyj"tych prognoz finansowych prowadzonej pozarolniczej dzia alno%ci
gospodarczej, w szczególno%ci wielko%ci przychodów i kosztów ich uzyskania oraz indywidualnej sytuacji podatnika, np. prawa do korzystania z ulg
podatkowych, czy te# preferencyjnych sposobów opodatkowania po zako&czonym roku podatkowym.
Oprócz wysoko%ci obci!#e& podatkowych, przy wyborze najbardziej
op acalnej formy opodatkowania nale#y uwzgl"dni$ inne czynniki, np. koszty
ksi"gowo%ci i doradztwa podatkowego, które ró#ni! si" w zale#no%ci od wybranej formy opodatkowania.
Do ustalenia op acalno%ci wyboru formy opodatkowania niezb"dna
jest zatem szczegó owa znajomo%$ wska'ników ekonomicznych zwi!zanych
z funkcjonowaniem firmy. Przy wyborze okre%lonej formy opodatkowania nale#y równie# uwzgl"dni$, to, i# oprócz przychodów i kosztów jego uzyskania,
w #yciu przedsi"biorcy wyst"puj! takie problemy, jak: biuro rachunkowe czy
ksi"gowy, VAT, akcyza, c a, odliczenia, refundacje, dotacje, inne uwarunkowania lokalne, itp.
Uproszczona forma wp!acania zaliczek na podatek dochodowy od osób
fizycznych w ci$gu roku podatkowego
Poczynaj!c od 2007 roku, ka#dy przedsi"biorca kontynuuj!cy dzia alno%$ gospodarcz!, opodatkowany wed ug zasad ogólnych, mo#e skorzysta$
z uproszczonej formy obliczania zaliczek na podatek dochodowy. W tym wariancie, zaliczki w danym roku podatkowym s! sta e i nalicza si" je od dochodu za lata poprzednie. Przedsi"biorca mo#e zatem zaplanowa$ na ca y
rok z góry wysoko%$ obci!#e& finansowych zwi!zanych z podatkiem dochodowym.
Z mo#liwo%ci takiej mo#e skorzysta$ przedsi"biorca:
który prowadzi dzia alno%$ gospodarcz! w roku bie#!cym (roku dokonania wyboru) oraz w roku poprzednim;
który uzyska dochód z dzia alno%ci gospodarczej wy#szy ni# wolny do
opodatkowania w roku podatkowym:
! poprzedzaj!cym rok podatkowy o dwa lata (zeznanie z o#one w roku
podatkowym poprzedzaj!cym rok podatkowy) albo
! poprzedzaj!cym rok podatkowy o trzy lata (zeznanie z o#one w roku
podatkowym poprzedzaj!cym rok podatkowy o dwa lata);
który w ww. latach by opodatkowany na zasadach ogólnych albo podatkiem liniowym;
który zawiadomi na pi%mie naczelnika urz"du skarbowego o wyborze ta5
kiej metody wp acania zaliczek do 20 lutego danego roku podatkowego .
5
Patrz art. 44 ust. 6b-6d ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz.176 ze zm.).
53
M. Podstawka, A. Deresz
Przyk!ad nr 2
Podatnik w roku 2005 uzyska strat" z dzia alno%ci gospodarczej,
a w roku 2006 jego dochód z tego tytu u nie przekroczy kwoty 2790,00 z .
W roku 2008 nie mo#e wi"c skorzysta$ z uproszczonej formy wp acania zaliczek na podatek dochodowy. Nie uzyska bowiem odpowiednich wyników finansowych w latach poprzednich.
Podatnik w roku 2005 uzyska dochód 3000,00 z z dzia alno%ci gospodarczej, a w roku 2006 uzyska strat". Dochód z roku 2005 wykaza w zeznaniu
z o#onym w roku 2006, poprzedzaj!cym rok 2008 o dwa lata. Ten w a%nie
dochód mo#e stanowi$ podstaw" naliczenia zaliczki p atnej metod! uproszczon! w roku podatkowym 2008.
Z uproszczonej metody wp acania zaliczek na podatek dochodowy nie
mo#e skorzysta$ przedsi"biorca, który po raz pierwszy podj! dzia alno%$
6
w roku podatkowym albo w roku poprzedzaj!cym rok podatkowy .
Przyk!ad nr 3
Podatnik zako&czy dzia alno%$ gospodarcz! 31 grudnia 2006 roku.
Podejmuje j! na nowo od 1 stycznia 2008 roku, nie mo#e jednak dokona$
wyboru uproszczonej formy wp acania zaliczek na podatek dochodowy, gdy#
w latach 2007-2008 po raz pierwszy podejmuje dzia alno%$ gospodarcz!.
Z uproszczonej metody wp acania zaliczek na podatek dochodowy
mo#e skorzysta$ zarówno przedsi"biorca opodatkowany wed ug progresywnej skali podatkowej, jak i przedsi"biorca opodatkowany podatkiem liniowym
wed ug stawki 19%.
Metoda ta polega na:
wp acaniu co miesi!c zaliczki na podatek dochodowy w sta ej wysoko%ci
1/12 podatku nale#nego, obliczonej przy zastosowaniu skali podatkowej
obowi!zuj!cej w danym roku podatkowym lub przy zastosowaniu stawki
7
liniowej 19% za jedno z ww. poprzednich lat podatkowych , a za listopad
– zaliczki w wysoko%ci podwójnej;
z o#eniu rozliczenia rocznego PIT-36 lub PIT-36L po zako&czeniu roku
podatkowego.
Przedmiotowa metoda wp acania zaliczek jest niew!tpliwie korzystna
dla podatników. Przede wszystkim mog! oni zaplanowa$ wysoko%$ zobowi!zania w podatku dochodowym, p atnego w danym roku podatkowym.
Nale#y równie# doda$, #e przepisy podatkowe jako zaleg o%$ podatkow! traktuj! tak#e niewp acenie w terminie albo wp acenie w ni#szej wysoko%ci zaliczki na podatek dochodowy. Na tej podstawie organy podatkowe
mog! u przedsi"biorcy wszcz!$ post"powanie kontrolne w trakcie roku podatkowego i w sytuacji, gdy oblicz! zaliczki w wysoko%ci wy#szej ni# te, któ6
Patrz art. 44 ust. 6e ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz.176 ze zm.).
7
Patrz art. 44 ust. 6b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz.176 ze zm.).
54
Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym…
re przedsi"biorca wp aci do bud#etu, oblicz! m.in. nale#ne odsetki za zw ok". W przypadku formy uproszczonej wp acania zaliczek powy#sze nie ma
miejsca. S! one bowiem wp acane w okre%lonej z góry wysoko%ci bez
wzgl"du na to, jaki dochód podatnik osi!ga w danym roku podatkowym.
Uproszczona forma wp acania zaliczek jest tak#e korzystna dla przedsi"biorców, którzy przewiduj!, #e ich dochód w danym roku znacznie wzro%nie. Jak ju# wspomniano, obecne dochody nie ma maj! wp ywu na wysoko%$ zaliczek wp aconych w ci!gu roku. Tym samym przez pewien czas (a#
do up ywu terminu z o#enia zeznania rocznego) mog! oni gospodarowa$
%rodkami finansowymi, które zaoszcz"dz!, wp acaj!c ni#sze zaliczki uproszczone.
Przyk!ad nr 4
Przedsi"biorca uzyska nast"puj!cy dochód w kolejnych latach prowadzenia pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej:
w 2004 roku – 2000,00 z ,
w 2005 roku – 6000,00 z ,
w 2006 roku – 20 000,00 z ,
w 2007 roku – 60 000,00 z .
W 2007 roku dochód uzyskiwany by stabilny w wysoko%ci ok.
5000,00 z miesi"cznie. Zaliczki wynios yby po ok. 950,00 z – w przypadku
gdyby by y obliczone wed ug stawki liniowej 19% i po oko o 377,00 z
– w przypadku gdyby by y obliczone wed ug skali podatkowej, tj. na zasadach ogólnych. Gdyby przedsi"biorca skorzysta z uproszczonej formy wp acania zaliczek, p aci by odpowiednio tylko 95,00 z i 47,00 z miesi"cznie.
Oznacza to, #e a# do momentu z o#enia zeznania podatkowego za 2007 rok
i ostatecznego rozliczenia, kiedy to musia by dop aci$ odpowiednio 10 260,00 z
i 10 853,00 z podatku z 54 000,00 z dochodu, przedsi"biorca móg by wykorzysta$ te %rodki na w asne potrzeby, chocia#by tylko pobieraj!c od nich odsetki. Niew!tpliwie wp yn" oby to pozytywnie na p ynno%$ finansow! przedsi"biorstwa. Oczywi%cie przedsi"biorca nie zap aci by odsetek za zw ok" od
ró#nicy pomi"dzy sum! zaliczek wyliczonych w formie uproszczonej a rzeczywist! wysoko%ci! podatku wyliczonego na koniec roku.
Metoda uproszczona wp acania zaliczek wydaje si" by$ korzystna tak#e ze wzgl"du na konsekwencje korekt zapisów w ksi"gach podatkowych,
a nast"pnie i dochodu podlegaj!cego opodatkowaniu. Oczywi%cie przedsi"biorcy takich korekt w swoich ksi"gach podatkowych dokonywa$ musz!,
lecz informacja taka nie wyp ywa poza przedsi"biorstwo do organów podatkowych. Korekty te nie maj! bowiem wp ywu na wysoko%$ zaliczek na podatek dochodowy wp acany do urz"du.
Podsumowanie
Z przeprowadzonych rozwa#a& wynikaj! nast"puj!ce konkluzje:
1. G ównym czynnikiem maj!cym wp yw na wybór formy opodatkowania
podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest rodzaj pozarolniczej
55
M. Podstawka, A. Deresz
2.
3.
4.
5.
56
dzia alno%ci gospodarczej. W dalszej kolejno%ci nale#y bra$ pod uwag"
przewidywan! wysoko%$ przychodów, kosztów ich uzyskania oraz mo#liwo%$ korzystania z odlicze& ulg podatkowych oraz z preferencyjnych
zasad opodatkowania.
Zasady ogólne wed ug progresywnej skali podatkowej czy te# wed ug
stawki liniowej 19% mo#e wybra$ ka#dy przedsi"biorca, bez ogranicze&
co do rodzaju prowadzonej dzia alno%ci. Rycza t od przychodów ewidencjonowanych z kolei oraz karta podatkowa – to formy opodatkowania
przewidziane tylko dla przychodów z tytu u prowadzenia %ci%le okre%lonych rodzajów dzia alno%ci gospodarczej.
Form" opodatkowania wybiera si" raz w roku. O wyborze sposobu p acenia podatku nale#y do dnia 20 stycznia danego roku podatkowego
powiadomi$ pisemnie w a%ciwego naczelnika urz"du skarbowego, natomiast w przypadku rozpocz"cia dzia alno%ci w ci!gu roku, do dnia poprzedzaj!cego dzie& rozpocz"cia dzia alno%ci, nie pó'niej jednak ni#
w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
Odpowiadaj!c na pytanie, któr! form" opodatkowania warto wybra$? –
przede wszystkim warto wyliczy$, jakie koszty b"d! obci!#a y prowadzon! dzia alno%$. W przypadku bowiem:
niskiej kwoty kosztów dzia alno%ci gospodarczej warto zastanowi$
si" nad wyborem jednej z form rycza towych. Maj! one t" zalet", #e
prowadzenie ewidencji jest bardzo uproszczone i ma to miejsce przy
rycza cie ewidencjonowanym, b!d' nie ma obowi!zku jej prowadzenia, jak przy karcie podatkowej. Jednak tego typu formy powinni wybra$ przedsi"biorcy prowadz!cy pozarolnicz! dzia alno%$ gospodarcz! niewielkich rozmiarów;
wysokiej kwoty kosztów uzyskania przychodów korzystniejsze b"dzie wybranie np. podatkowej ksi"gi przychodów i rozchodów, czyli
zasad ogólnych;
dokonuj!c wyboru mi"dzy np. podatkiem liniowym a rycza tem ewidencjonowanym, nale#y pami"ta$, #e przy podatku liniowym mimo
sta ej stawki, istnieje mo#liwo%$ odliczania kosztów uzyskania przychodów. Przy rycza cie ewidencjonowanym takiej mo#liwo%ci nie
ma;
nale#y równie# pami"ta$, #e wybieraj!c opodatkowanie podatkiem
liniowym lub w formie zrycza towanej, przedsi"biorca pozbawiony
zostaje mo#liwo%ci:
- preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego, tj. !cznie
z ma #onkiem lub jako osoba samotnie wychowuj!ca dziecko,
- skorzystania z odliczenia ulg podatkowych.
Wybór uproszczonej metody op acania zaliczek z tytu u prowadzonej
pozarolniczej dzia alno%ci gospodarczej nie zawsze b"dzie op acalny dla
przedsi"biorcy. Warto wybra$ t" form" przede wszystkim wówczas, gdy
przedsi"biorca osi!gnie w danym roku podatkowym wy#sze dochody ni#
w latach poprzednich.
Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym…
Literatura
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zrycza#towanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osi ganych przez osoby fizyczne (Dz.U.
z 1998 r. nr 144, poz. 930 ze zm.).
57
M. Podstawka, A. Deresz
58