WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KLASY 1a i 1b W

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KLASY 1a i 1b
W GIMNAZJUM IM. WANDY RUTKIEWICZ W RZĄSCE
W ROKU SZKOLNYM 2009/2010
Wprowadzenie do historii
Początki ludzkości i cywilizacje
Bliskiego Wschodu
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
OCENA DOSTATECZNA
OCENA DOBRA
OCENA BARDZO DOBRA
– rozumie pojęcia: wiek, era,
epoka, historia, prehistoria,
źródło historyczne
– oblicza upływ czasu pomiędzy
erami i epokami
– przypisuje daty wydarzeń do
konkretnego wieku
– rozumie pojęcia: homo sapiens,
neolit
– wie, kiedy i w jakim rejonie na
Ziemi pojawił się człowiek
– wymienia narzędzia, którymi
posługiwali się ludzie
pierwotni
– opowiada o sposobach
zdobywania pożywienia,
mieszkaniach i ubiorach ludzi
w epoce paleolitu, opowiada,
czym zajmowali się
mieszkańcy Międzyrzecza
– umie wskazać na osi czasu
neolit
– umie opowiedzieć o sposobach
zdobywania pożywienia,
sposobach zamieszkiwania i
ubiorach ludzi w epoce neolitu
– wskazuje na mapie miejsca,
gdzie najwcześniej
rozwinęło się rolnictwo,
terytorium starożytnego
Egiptu, Mezopotamii
– zna i rozumie pojęcia:
Mezopotamia, pismo klinowe,
politeizm, ziggurat, kodeks
Hammurabiego, sieć
nawadniająca, faraon, system
nawadniający, sieć irygacyjna,
– wymienia epoki historyczne
– wie, jakie są źródła historyczne
– zna podział źródeł historycznych
– wyjaśnią, dlaczego uczymy się
historii
– przedstawia własne rozumienie
konieczności nauki historii
– klasyfikuje źródła historyczne,
posługując się przykładami
– uzasadnia przydatność źródeł w
pracy historyka i archeologa
– rozumie pojęcia: paleolit,
hominidy, neandertalczyk,
rewolucja neolityczna, plemię,
ceramika, epoka brązu
– zaznacza paleolit na osi czasu
– umie wskazać na mapie kierunki
ekspansji człowieka
współczesnego
– wie, dlaczego rozwinęły się
rolnictwo i hodowla
– wie, kiedy doszło do rewolucji
neolitycznej
– wie, jakie zwierzęta zostały
najszybciej udomowione
– zna położenie geograficzne
Mezopotamii, Egiptu, Palestyny
– wskazuje na mapie pierwsze
państwa Bliskiego Wschodu
– zna postać Hammurabiego
– wie, w jaki sposób mieszkańcy
Babilonii czcili swoich bogów
– wie, jakie były osiągnięcia
cywilizacyjne Mezopotamii
– wymienia egipskie grupy
społeczne, zna ich zadania
– podaje przykłady osiągnięć
naukowych Egiptu
– rozpoznaje na ilustracjach zabytki
starożytnego Egiptu i zna ich
przeznaczenie
– wie, dlaczego ludzie musieli żyć
w grupach
– dostrzega wpływ klimatu na
warunki życia ludzi
– wie, skąd pochodzi nazwa
paleolit
– wskazuje wpływ klimatu na
zmiany w życiu ludzi
– potrafi dostrzec różnice
pomiędzy epokami paleolitu,
neolitu i brązu
– wskazuje czynniki decydujące o
rozwoju rolnictwa na obszarze
Żyznego Półksiężyca
– omawia wpływ warunków
naturalnych Mezopotamii na
życie jej mieszkańców
– wie, które osiągnięcia
cywilizacyjne Mezopotamii są
wykorzystywane także
współcześnie
– wyjaśnią, co znaczy
powiedzenie: „Egipt darem
Nilu”
– rozumie znaczenie sieci
irygacyjnej dla rozwoju
rolnictwa
– wymienia sposoby oddawania
czci bogom w Egipcie
– rozumie znaczenie wiary w życie
– rozumie wpływ warunków
naturalnych na sposoby
zdobywania pożywienia i
mieszkania człowieka
pierwotnego
– rozumie i uzasadnia, dlaczego
Ziemia nie była zaludniona
równomiernie
– rozumie, dlaczego nie wszyscy
ludzie w epoce neolitu musieli
zajmować się rolnictwem
– potrafi wskazać rewolucyjny
charakter zmian w epoce
neolitu
– rozumie wpływ nowych narzędzi
na jakość życia ludzi
– wie, jakie znaczenie dla
funkcjonowania państwa
babilońskiego miały pismo i
sieć nawadniająca
– wie, co oznacza zasada „oko za
oko...”
– samodzielnie ocenia stosowaną
w kodeksie Hammurabiego
zasadę odwetu
– rozumie, dlaczego w Egipcie
powstała organizacja
państwowa
– wymienia osiągnięcia Egipcjan
na różnych polach i wskazuje
Starożytna Grecja
piramida, politeizm, hieroglify,
papirus, politeizm, piramida,
sarkofag, życie pozagrobowe,
mumifikacja,
monoteizm, Arka Przymierza,
Ziemia Obiecana, czasy
patriarchów, wyrok
salomonowy, szabat, rabin,
judaizm, naród wybrany,
teokracja, Tora
– omawia wpływ położenia
geograficznego Egiptu na
życie jego mieszkańców
– charakteryzuje cechy judaizmu
– wie, kiedy powstał Egipt jako
państwo, potrafi wskazać ten
moment na osi czasu
– potrafi wymienić najważniejszych
bogów egipskich
– rozumie, dlaczego Egipcjanie
mumifikowali swoich zmarłych
– potrafi omówić rolę kapłanów w
życiu Egipcjan
– omawia wpływ warunków
geograficznych Palestyny na
życie jej mieszkańców
– wymienia postacie związane z
historią narodu wybranego:
Abrahama, Mojżesza, Dawida,
Salomona
pozagrobowe dla codzienności
Egipcjan
– wie, dlaczego i w jaki sposób
powstawały piramidy
– wie, na jakie etapy można
podzielić historię narodu
wybranego
– wskazuje różnice pomiędzy
religiami Egiptu, Mezopotamii i
Izraela
– dostrzega korzenie
chrześcijaństwa w judaizmie,
wskazuje cechy wspólne obu
religii
– wskazuje na mapie starożytną
Grecję
– opowiada o zajęciach Greków
– wskazuje na mapie Ateny,
Spartę
– rozumie pojęcia: tyrania,
demokracja, arystokracja,
prawa drakońskie, strateg,
agora, ostracyzm, falanga,
hoplita, hegemonia, teatr,
filozofia, filipika, „rozciąć
węzeł gordyjski”, kultura
hellenistyczna
– zna zasady sprawowania władzy
w Sparcie
– krótko opisuje zasady
wychowania dzieci w Sparcie
– wymienia najważniejszych
greckich bogów: Zeusa,
Posejdona, Hermesa,
Apollona, Hefajstosa,
Artemidę, Afrodytę, Atenę,
Herę, Demeter
– zna formy oddawania czci
bogom greckim (teatr,
igrzyska, ofiary)
– zna datę pierwszych igrzysk
– rozumie pojęcia i terminy:
cywilizacja minojska,
cywilizacja mykeńska,
Achajowie, polis, olimpiada,
heros, mit
– podaje przykłady polis
– wie, kim byli: Homer Perykles,
Drakon, Demostenes, Herakles,
Dedal, Ikar, Tezeusz, Sofokles,
Fidiasz, Archimedes, Sokrates,
Platon, Arystoteles
– opowiada o przemianach
ustrojowych w Atenach
– charakteryzuje demokrację
ateńską
– zna genezę i znaczenie
powiedzeń: „mówić
lakonicznie”, „z tarczą lub na
tarczy”, „wychowanie
spartańskie”
– wyjaśnia przyczyny zwycięstw
Sparty w wojnach
– wie, jak wyglądały igrzyska
olimpijskie
– wymienia miejsce igrzysk i
dyscypliny olimpijskie
– charakteryzuje grecki teatr, zna
– wie, na jakie krainy dzieliła się
Hellada
– charakteryzuje osiągnięcia
cywilizacji minojskiej i
mykeńskiej
– wskazuje na mapie Mykeny i
Knossos
– porównuje różne formy
sprawowania władzy w Grecji
– charakteryzuje i ocenia tyranię,
oligarchię i demokrację
– wie, kim byli heloci i
periojkowie
– porównuje ustrój spartański z
ustrojami innych polis
– wie, jakie były przyczyny i
skutki wychowania
spartańskiego
– wskazuje cechy armii i zasady
walki, które wojskom Starty
zapewniły zwycięstwa w
wojnach
– zna różne formy oddawania czci
bogom, potrafi je
scharakteryzować i wskazać te,
które przetrwały do dziś jako
kulturalne dziedzictwo
dziedziny, w których do dziś
wykorzystujemy wynalazki
egipskie
– zna różne koncepcje dotyczące
budowy piramid
– rozumie znaczenie Księgi
umarłych jako źródła
historycznego
– rozumie i uzasadnia wiodącą rolę
kapłanów w Egipcie
– opisuje egipskie obyczaje
pogrzebowe
– rozumie znaczenie Biblii jako
źródła historycznego
– wie, gdzie mieszkają
współcześni wyznawcy
judaizmu
– porównuje warunki naturalne
Grecji i państw Bliskiego
Wschodu oraz wskazuje
następstwa i źródła różnic w
ich rozwoju
– dostrzega korzenie współczesnej
demokracji w starożytności
– porównuje demokrację ateńską
ze współczesną
– wyjaśnia, dlaczego Sparcie udało
się osiągnąć hegemonię w
Grecji
– rozumie związek między
podziałem społecznym w
Sparcie i sytuacją wewnętrzną
tego państwa
– porównuje Ateny i Spartę i
uzasadnia, która z form
sprawowania władzy jest mu
bliższa
– rozumie wpływ greckiej
mitologii na współczesną
kulturę
– zna poglądy czołowych greckich
filozofów
– potrafi omówić wpływ sztuki
greckiej na współczesne
Starożytny Rzym
olimpijskich – 776 r. p.n.e.
– wymienia najważniejsze bitwy
wojen persko-greckich
– zna rezultaty tych bitew
– zna daty tych bitew: 490 r.
p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r.
p.n.e.
– zna postacie Miltiadesa i
Leonidasa
– wie, w jaki sposób Aleksander
zbudował swoje państwo
jego genezę
– wie, jak wyglądał teatr grecki i
przedstawienia teatralne
– wymienia dziedziny wiedzy, w
których Grecy przodowali
– wyjaśnia genezę biegu
maratońskiego
– omawia wynik wojny
peloponeskiej
– wskazuje na mapie Persję,
Maraton, Termopile Macedonię,
Grecję, ziemie podbite przez
Aleksandra
– zna działania Filipa II, które
doprowadziły do zbudowania
potęgi jego kraju
– zna datę bitwy pod Issos: 333 r.
p.n.e.
– opisuje państwo stworzone przez
Aleksandra Macedońskiego
– podaje przykłady sztuki
hellenistycznej
– wskazuje na mapie Rzym,
obszar Cesarstwa
– wie, w którym wieku powstało
państwo rzymskie
– rozumie pojęcia: republika,
senat, konsul, legion,
prowincja, namiestnik,
imperium, romanizacja, wojna
punicka, latyfundium,
niewolnik, gladiator,
proletariat, cesarstwo, kodeks,
kodyfikacja, apostoł, Nowy
Testament, podróż misyjna
– wymienia najwspanialsze
budowle rzymskie: Koloseum,
Panteon
– wie, kim był Romulus,
– wymienia najważniejszych
rzymskich urzędników i
omawia ich zadania
– zna daty: 753 r. p.n.e., 73–71
p.n.e., 30 r. p.n.e.
– wskazuje na mapie obszar
podbity przez Republikę
Rzymską
– zna postacie Gajusza Juliusza
Cezara i Oktawiana Augusta,
Odoakra, Dioklecjana
– wie, co oznaczają pojęcia: cesarz,
pryncypat, cesarstwo plebejusze
i patrycjusze, romanizacja,
urbanizacja, Etruskowie
– wymienia pierwszego cezara
(cesarza)
starożytnej Grecji
– umie porównać igrzyska
współczesne i starożytne
– umie opowiedzieć mity o
Heraklesie, Tezeuszu, Dedalu i
Ikarze
– wymienia dzieła Fidiasza,
Myrona, Sofoklesa
– wyjaśnia genezę powstania teatru
greckiego
– umie wskazać kolumny w
porządku doryckim, jońskim i
korynckim
– potrafi podać cechy
charakterystyczne budowli
greckich
– omawia przyczyny i skutki
wojen persko-greckich
– wyjaśnia, dlaczego doszło do
wojny peloponeskiej, i zna jej
skutki
– omawia znaczenie reform Filipa
II dla budowy potęgi Macedonii
– wyjaśnia założenia polityki
wewnętrznej Aleksandra i
rozumie ich związek z budową
wielkiego imperium
– wymienia w odpowiedniej
kolejności formy ustrojowe
państwa rzymskiego
– wyjaśnia, jak funkcjonowała
republika
– omawia okoliczności konfliktu
patrycjuszy i plebejuszy
– wyjaśnia rolę sprzymierzeńców
w prowadzeniu podbojów przez
Rzym
– podaje datę bitwy pod Kannami
– wie, kim był Scypio, Spartakus
– wyjaśnia, dlaczego doszło do
wojen punickich
– wyjaśnia skutki wojen punickich
– wyjaśnia, dlaczego dochodziło
do powstań niewolników
kanony piękna i architektury
– wyjaśnia, dlaczego Grekom
udało się pokonać Persów
– uzasadnia, dlaczego potomni
wystawili pomnik pod
Termopilami
– omawia okoliczności zawarcie
sojuszu Sparty z Persami
– uzasadnia, dlaczego imperium
zbudowane przez Aleksandra
musiało się rozpaść
– uzasadnia przydomek nadany
Aleksandrowi przez potomnych
– wie, jak wyglądały dzieła sztuki
epoki hellenistycznej, potrafi je
opisać
– porównuje współczesną i
starożytną republikę
– wyjaśnia przyczyny upadku
królestwa i powstania Republiki
– dostrzega wady i zalety ustroju
Republiki Rzymskiej
– omawia przyczyny i skutki
podbojów
– wskazuje skutki wprowadzenia
armii zawodowej
– wyjaśnia, dlaczego armia
rzymska mogła z sukcesem
prowadzić podboje
– wyjaśnia genezę i znaczenie
powiedzeń: „Koś ci zostały
rzucone”, „I Ty, Brutusie,
przeciw mnie?”
Hannibal, Spartakus, św.
Paweł
– wie, kiedy Rzym podbił Italię
oraz kiedy toczyły się wojny
punickie
– zna nauczanie Jezusa Chrystusa
i okoliczności powstania
Nowego Testamentu
– opowiada o prześladowaniach
chrześcijan
– omawia reformy Dioklecjana
– wskazuje, skąd przybywali
barbarzyńcy
– wie, co się stało w roku 476
– wyjaśnia różnice pomiędzy
Republiką a Cesarstwem
– omawia znaczenie dróg w
prowadzeniu podbojów przez
Rzym
– podaje przykłady rzymskiego
budownictwa
– wymienia najważniejszych
przedstawicieli rzymskiej
literatury
– wymienia dziedziny, w których
kultura grecka wpłynęła na
rzymską
– opisuje wygląd akweduktu, term,
Koloseum
– wie, w jakich okolicznościach
doszło do podróży misyjnych
apostołów
– rozumie, dlaczego Rzymianie
odnosili się do chrześcijan
nieufnie, a w końcu zaczęli ich
prześladować
– zna strukturę Kościoła we
wczesnym chrześcijaństwie
– wie, kto i kiedy zakończył
prześladowania chrześcijan
– omawia sytuację Cesarstwa
Zachodniego przed upadkiem
– wymienia przyczyny upadku
Cesarstwa na Zachodzie
– opowiada o okolicznościach
upadku Cesarstwa Zachodniego
– podaje przyczyny upadku
Republiki
– wyjaśnia znaczenie limesu dla
funkcjonowania państwa
– rozumie znaczenie sieci dróg dla
utrzymania rzymskiego
panowania
– rozumie, dlaczego Rzymianie
przejęli greckie wierzenia,
literaturę i filozofię
– wyjaśnia, dlaczego Rzymianie
budowali wiele obiektów
publicznych
– rozpoznaje na fotografiach
typowe rzeźby rzymskie
– rozumie okoliczności rozwoju
chrześcijaństwa w świecie
rzymskim
– wie, jak doszło do zakończenia
prześladowań chrześcijan
– wyjaśnia znaczenie reform
Dioklecjana dla
funkcjonowania państwa
– podaje argumenty za przyjęciem
476 r. jako cezury pomiędzy
starożytnością a
średniowieczem
– rozumie genezę i znaczenie słów:
wandal, barbarzyńca
– wyjaśnia znaczenie procesu
urbanizacji
– omawia skutki romanizacji
– wskazuje wpływy cywilizacji
rzymskiej we współczesnym
świecie
– porównuje osiągnięcia Rzymian i
Greków
– wskazuje wpływ rzymskiej
kultury we współczesnym
prawodawstwie
– wyjaśnia, dlaczego
chrześcijaństwo zmieniło świat
antyczny
– rozumie przyczyny i skutki
prześladowań chrześcijan
– zna mechanizmy zmian na tronie
cesarskim oraz ich przyczyny i
skutki
– rozumie, dlaczego Cesarstwo
Rzymskie zostało podzielone
– rozumie przyczyny upadku
Cesarstwa Rzymskiego na
Zachodzie
– potrafi ocenić wpływ czynników
zewnętrznych i wewnętrznych
na upadek Cesarstwa
Zachodniego
Wczesne średniowiecze
– wyjaśnia rolę biskupów i
papieża
– rozumie pojęcia:
chrystianizacja, klasztor,
zakon, mnich, ikona,
Bizancjum, kodeks Justyniana,
prawosławie, podział Kościoła,
herezja,
renesans karoliński,
majordomus, Państwo
Kościelne, minuskuła, wasal,
senior, feudalizm,
rozdrobnienie feudalne,
inwestytura, lenno, feudum,
Rzesza niemiecka, głagolica,
cyrylica, wiec, szlak
bursztynowy, kultura
materialna, arabeska, islam,
Koran, haracz, islam, plemię,
danina, biskupstwo misyjne,
sukcesja, palatyn, monarchia
patrymonialna, danina, regalia,
prawo książęce, rycerstwo,
duchowieństwo, gród,
podgrodzie, monarchia
patrymonialna, danina, regalia,
prawo książęce, rycerstwo,
duchowieństwo, gród,
podgrodzie
– wskazuje na mapie Bizancjum,
Konstantynopol, ziemie
podbite przez Arabów,
państwo Franków i Państwo
Kościelne, państwo Bolesława
Chrobrego
– zna podstawowe zasady islamu
– zna postacie: Chlodwiga, Karola
Młota, Pepina Krótkiego,
Karola Wielkiego, Wilhelma
Zdobywcy, św. Benedykta,
Mahometa
– wie, co się stało w roku: 496,
800, 843, 1066, 1054, 966,
1031, 1039, 1076, 1079, 972,
– omawia działalność zakonu
benedyktynów
– porównuje działalność zakonów
we wczesnym średniowieczu i
współcześnie
– opowiada o sytuacji gospodarczej
i politycznej w Cesarstwie
Wschodnim
– wie, jak doszło do najazdów
arabskich na Cesarstwo
– wskazuje zabytki
charakterystyczne dla
Bizancjum
– wymienia cechy Kościoła
wschodniego
– omawia warunki naturalne na
Półwyspie Arabskim i życie
beduinów
– wyjaśnia, dlaczego Arabowie
toczyli „świętą wojnę”
– wie, w jaki sposób Arabowie
władali podbitymi ziemiami
– zna osiągnięcia cywilizacji
arabskiej
– wyjaśnia, jak działało państwo
Karola Wielkiego
– wymienia przejawy „renesansu
karolińskiego”
– rozumie znaczenie przyjęcia
tytułu cesarza przez Karola
– omawia postanowienia traktatu w
Verdun
– charakteryzuje drabinę feudalną
– opisuje ceremoniał lenny
– opowiada o rozdrobnieniu
feudalnym we Francji
– podaje okoliczności i czas
powstania państwa niemieckiego
– wymienia działania podejmowane
przez Ottona III
– wskazuje na mapie trasy
najazdów Normanów
– opowiada o celach i przebiegu
najazdów Normanów
– wymienia inne (poza
benedyktynami) zakony
założone w średniowieczu
– wie, jaka była rola Kościoła w
zachowaniu dziedzictwa
starożytności
– wie, jakie znaczenie miała
działalność zakonów
– rozumie rolę Bizancjum dla
przetrwania kultury starożytnej
– zna przyczyny trwania Cesarstwa
Wschodniego po upadku
Zachodniego
– rozumie, dlaczego doszło do
podziału Kościoła
– dostrzega różnice pomiędzy
Kościołami wschodnim i
zachodnim
– rozumie, dlaczego Arabowie
prowadzili podboje
– wymienia zabytki typowe dla
architektury arabskiej i podaje
ich cechy
– porównuje islam z innymi
religiami
– podaje przyczyny objęcia tronu
przez Karolingów
– opisuje, jak Karol Wielki
budował swoje imperium
– rozumie, jakie znaczenie miało
przywrócenie cesarstwa na
Zachodzie
– wyjaśnia, dlaczego nie udało się
utrzymać jedności cesarstwa
karolińskiego
– omawia różnice między
starożytnym Cesarstwem
Rzymskim a cesarstwem Karola
Wielkiego
– wyjaśnia genezę rozdrobnienia
feudalnego
– omawia wpływ feudalizmu na
władzę królewską
– na przykładzie Francji
– wie, dlaczego po upadku
Cesarstwa Zachodniego zaczęły
powstawać państwa plemienne
– dostrzega zmianę roli Kościoła
po upadku Cesarstwa
Zachodniego
– wskazuje różnice pomiędzy
Kościołami prawosławnym i
katolickim
– wie, jak układały się relacje
pomiędzy cesarzem a
Kościołem wschodnim
– rozumie skutki podziału
Kościoła w dziejach
chrześcijaństwa
– rozumie, jakie znaczenie dla
funkcjonowania państwa ma
sposób sprawowania władzy na
terenach podbitych
– przytacza okoliczności powstania
Państwa Kościelnego
– wyjaśnia znaczenie renesansu
karolińskiego dla rozwoju
kultury
– uzasadnia znaczenie traktatu w
Verdun dla powstawania
kolejnych państw w Europie
– wskazuje wady i zalety
feudalizmu z punktu widzenia
seniora i wasala
– zna przyczyny i skutki najazdów
wikingów
– porównuje okoliczności
powstawania państw w Europie
Zachodniej i Wschodniej
– uzasadnia rolę głagolicy w
chrystianizacji Słowian
– omawia znaczenie chrystianizacji
w przemianie sposobu życia
Słowian
– wymienia różnice między
plemionami zamieszkującymi
ziemie polskie, rozumie ich
konsekwencje dla budowy
997, 1000, 1018, 1025
– opisuje zależności lenne
– wie, czym handlowano na
szlaku bursztynowym
– wymienia plemiona
zamieszkujące ziemie polskie
– wie, kim byli: Mieszko I,
Dobrawa, Jordan, Bolesław
Chrobry, św. Wojciech, Otto
III, Władysława Hermana
– opowiada o przyjęciu chrztu
przez Mieszka I
– wie, jakie wojny toczył
Bolesław Chrobry, zna ich
skutki
– wymienia kolejnych władców
Polski z dynastii Piastów
– opowiada o rządach Kazimierza
Odnowiciela
i Władysława Hermana
– wymienia daniny, jakie na rzecz
państwa musieli uiszczać
mieszkańcy
– rozumie pojęcia: konkordat,
„pójść do Canossy”, reforma
gregoriańska, celibat,
konkordat, konklawe
– pamięta, kim byli Grzegorz VII
i Henryk IV
– wyjaśnia istotę konfliktu
pomiędzy cesarzem i papieżem
– wymienia pierwsze państwa
słowiańskie
– opowiada o misyjnej działalności
Cyryla i Metodego
– wskazuje na mapie ziemie
podbite przez Mieszka I
– opowiada o funkcjonowaniu i
organizacji państwa MieszkaI
– uzasadnia znaczenie koronacji dla
położenia państwa
– wyjaśnia znaczenie zjazdu
gnieźnieńskiego dla przyszłości
Polski
– przedstawia stanowisko Ottona III
wobec Polski
– omawia sytuację Polski w czasie
kryzysu po śmierci Mieszka II
– opisuje przebieg konfliktu
pomiędzy królem Bolesławem
Śmiałym a biskupem
Stanisławem
– omawia pozycję księcia w
państwie, rozumie zakres jego
władzy
– wyjaśnia znaczenie systemu
podatkowego dla działalności
władzy
– pamięta datę konkordatu
wormackiego: 1122 r.
– opowiada o przebiegu konfliktu
między cesarzem i papieżem
– wyjaśnia, na czym polegał
kompromis zawarty pomiędzy
cesarzem a papieżem
przedstawia skutki rozbicia
feudalnego
– rozumie znaczenie podbicia
Anglii przez Wilhelma
Zdobywcę
– wyjaśnia znaczenie szlaku
bursztynowego dla rozwoju
handlu w Europie
– wyjaśnia przyczyny skuteczności
podbojów Mieszka I
– wskazuje przyczyny i skutki
chrztu Polski
– wyjaśnia, dlaczego za Mieszka I
zmieniały się stosunki polskoniemieckie
– ocenia panowanie Bolesława
Chrobrego
– podaje przyczyny i skutki zjazdu
gnieźnieńskiego
– wyjaśnia przyczyny i skutki
wojen toczonych za panowania
Bolesława Chrobrego
– uzasadnia przydomek nadany
Bolesławowi przez potomnych
– uzasadnia znaczenie koronacji
Bolesława dla pozycji Polski w
Europie
– przedstawia skutki kryzysu po
śmierci Mieszka II
– uzasadnia, dlaczego potomni
nadali Kazimierzowi
przydomek „Odnowiciel”
– wyjaśnia okoliczności najazdu
Czechów na Polskę
– ocenia rządy Kazimierza
Odnowiciela, Bolesława
Śmiałego, Władysława
Hermana
– wyjaśnia przyczyny
nierównomiernego rozłożenia
sieci grodów w państwie
piastowskim
– uzasadnia znaczenie systemu
grodowego dla zapewnienia
państwa
– dostrzega przełomowe znaczenie
chrztu dla rozwoju państwa
polskiego
– wyjaśnia zmienną postawę
Niemiec wobec Polski za
panowania Bolesława
– dostrzega znaczenie utworzenia
arcybiskupstwa w Gnieźnie
– charakteryzuje politykę
międzynarodową Bolesława
– wyjaśnia przyczyny kryzysu
monarchii w czasach
wczesnopiastowskich
– przedstawia okoliczności
konfliktu króla Bolesława
Śmiałego z biskupem
Stanisławem
– porównuje rządy twórców
państwa polskiego z rządami
ich następców
– dostrzega mechanizmy
funkcjonowania władzy w
kraju i je opisuje
– uzasadnia znaczenie reform
kluniackich dla poprawy
sytuacji w Koś ciele
– wskazuje skutki sporu pomiędzy
papieżem a cesarzem
sprawnego funkcjonowania
państwa
– uzasadnia znaczenie danin dla
funkcjonowania państwa
– omawia przyczyny konfliktu
pomiędzy papieżem i cesarzem
– uzasadnia, dlaczego ani papież,
ani cesarz nie chcieli się wyrzec
wpływu na obsadę stanowisk
kościelnych
Pełne średniowiecze
– wie, co oznaczają pojęcia:
Seldżucy, synod, krucjata,
Ziemia Święta, zakony
rycerskie, Królestwo
Jerozolimskie, rycerz, giermek,
zbroja, pasowanie na rycerza,
turniej, pańszczyzna, renta
feudalna, stan, poddaństwo,
trójpolówka, cech, gospodarka
towarowo-pieniężna, „czarna
śmierć”, mroczne wieki,
scholastyka, gotyk, styl
romański, witraż, teologia,
żywoty świętych, uniwersytet,
dominikanie, franciszkanie,
uniwersalizm, koncyliaryzm,
niewola awiniońska papieża,
parlament, monarchia stanowa,
Stany Generalne, stan,
przywilej, Wielka Karta
Swobód, Izba Gmin, Izba
Lordów, Krzyżacy, seniorat,
testament Bolesława
Krzywoustego, kolonizacja,
zasadźca, sąd papieski, prawo
– wie, co się stało w roku: 1095,
1096, 1291
– opisuje przebieg krucjat
– omawia położenie pielgrzymów
pod panowaniem Seldżuków
– wskazuje na mapie ziemie zajęte
przez krzyżowców oraz trasę ich
przemarszu
– wie, dlaczego ludzie brali udział
w krucjatach
– zna obowiązki rycerza
– opowiada o powinnoś ciach
giermka
– opisuje drogę do pasowania na
rycerza
– wie, dlaczego rycerz był w swej
epoce „żywym pociskiem”
– opisuje podboje Mongołów
– opisuje działalność Złotej Ordy
– opisuje zastój gospodarczy we
wczesnym średniowieczu
– charakteryzuje włości seniora
– wyjaśni, jak i dlaczego rozwinęły
się miasta
– zna postać św. Tomasza z
– wyjaśnia przyczyny ruchu
krucjatowego
– omawia znaczenie krucjat dla
położenia Kościoła
– omawia rolę wypraw
krzyżowych dla położenia
rycerstwa
– porównuje działalność zakonów
rycerskich z innymi zakonami
– opisuje ceremonię pasowania na
rycerza
– opisuje kulturę rycerską
– wyjaśnia, dlaczego Mongołowie
podbili tak duże tereny
– podaje przyczyny klęski
Polaków pod Legnicą
– wskazuje zmiany w rolnictwie w
okresie średniowiecza
– wyjaśnia wpływ zmian w
rolnictwie na życie codzienne
ludzi w średniowieczu
– charakteryzuje i wskazuje
budowle romańskie i gotyckie
– omawia znaczenie
uniwersytetów
– wskazuje skutki wypraw
krzyżowych
– wie, jaki utwór literacki opiewa
cechy idealnego rycerza
– wie, dlaczego rycerz należał do
elity społecznej
– umie opisać przemiany w
uzbrojeniu rycerza
– porównuje taktykę walki
Mongołów i rycerstwa
europejskiego
– porównuje społeczeństwo
średniowieczne ze
społeczeństwem starożytnego
Rzymu i Grecji
– dostrzega i omawia powiązania
pomiędzy narzędziami
upowszechnionymi w
średniowieczu a sytuacją
gospodarczą
– dostrzega rolę Kościoła i
chrześcijaństwa w życiu ludzi
okresu średniowiecza
– omawia przykłady jedności
kultury europejskiej
składu, Akademia Krakowska,
wieczysta jałmużna, unia
personalna, Jagiellonowie,
przywilej koszycki,
inkorporacja, Związek Pruski,
Prusy Krzyżackie, Prusy
Królewskie, pokój toruński II,
rada królewska, senat, sejm
walny, sejmik ziemski, elekcja,
Bogurodzica, ratusz,
sukiennice, rocznik, kronika,
rotunda
– wymienia zakony powstałe w
Ziemi Świętej
– zna zadania rycerzy zakonnych
– wymienia uzbrojenie rycerza
– wie, kim był Czyngis-chan
– wskazuje na mapie tereny
podbite przez Czyngis-chana
– wie, kiedy nastąpiła inwazja
mongolska na Polskę i Węgry
– zna datę i rezultat bitwy pod
Legnicą
– wymienia i opisuje stany
tworzące średniowieczne
społeczeństwo
– wymienia wynalazki, które
doprowadziły do postępu w
rolnictwie
– omawia przebieg i
konsekwencje „czarnej
śmierci”
– charakteryzuje kulturę rycerską,
kościelną, ludową
– opowiada, czym zajmowano się
na uniwersytecie
– wie, co się stało w roku: 1109,
1138, 1226, 1295, 1308, 1320,
1331, 1343, 1348, 1364, 1385,
1374, 1410, 1444, 1454, 1466
– podaje zasady testamentu
Bolesława Krzywoustego
– wyjaśnia, w jaki sposób
została złamana zasada
Akwinu
– rozróżnia budowle w stylu
romańskim i gotyckim
– wymienia osiągnięcia
cywilizacyjne średniowiecza
– wyjaśnia rolę zakonów
– podaje, czym różniły się między
sobą stany w monarchii
stanowej
– przytacza hasło, pod jakim
powstawała polska monarchia
stanowa
– uzasadnia, że korzeni
współczesnego angielskiego
parlamentu należy szukać w
średniowieczu
– opowiada o przebiegu wojny
Bolesława Krzywoustego z
cesarzem Henrykiem V
– wskazuje na mapie ziemie
przyłączone do Polski przez
Bolesława Krzywoustego
– wskazuje na mapie dzielnice
powstałe na mocy testamentu
Bolesława Krzywoustego
– wymienia ziemie, które Polska
utraciła w okresie rozbicia
dzielnicowego, wskazuje je na
mapie
– podaje okoliczności utraty
Pomorza Gdańskiego przez
Polskę
– wymienia zwolenników
zjednoczenia Polski
– wskazuje na mapie ziemie,
którymi władał Władysław
Łokietek
– opowiada, jakie działania podjął
Przemysł II, aby uzyskać koronę
– opowiada o polityce zagranicznej
władcy
– wymienia działania podjęte przez
Kazimierza w celu
przyspieszenia rozwoju
– wyjaśnia przyczyny
uniwersalizmu kultury w
Europie
– wskazuje przejawy kryzysu w
Kościele w XV w.
– wyjaśnia, czym
charakteryzowała się
działalność parlamentu
angielskiego
– omawia mechanizmy powstania
monarchii stanowej
– podaje przyczyny konfliktu
pomiędzy Bolesławem
Krzywoustym a Zbigniewem
– wyjaśnia przyczyny
wprowadzenia zasady senioratu
w Polsce
– omawia okoliczności złamania
zasady senioratu
– wskazuje przyczyny
sprowadzenia Krzyżaków na
ziemie polskie
– podaje przyczyny dążeń
zjednoczeniowych
– wskazuje trudności, jakie
napotykali książęta chcący
objąć władzę nad
zjednoczonymi ziemiami
polskimi
– rozumie rolę Kościoła w
jednoczeniu polskich ziem,
podaje przykłady
– wie, dlaczego Polska utraciła
Pomorze Gdańskie, rozumie
konsekwencje tego wydarzenia
– rozumie dlaczego Kazimierz
Wielki rozwiązywał konflikty
drogą pokojową, a nie zbrojną
– uzasadnia, dlaczego potomni
nadali królowi przydomek
„Wielki”
– wie, dlaczego w XIV w.,
panowały w Polsce trzy
dynastie, zna okoliczności, w
– podaje, czym była i jakie
znaczenie miała w Anglii
Wielka Karta Swobód
– rozumie, że korzeni
współczesnych form
ustrojowych należy szukać nie
tylko w starożytności, ale też w
średniowieczu, potrafi wskazać
przykłady
– wyjaśnia, dlaczego cesarz
udzielił Zbigniewowi pomocy
– wymienia konsekwencje rozbicia
dzielnicowego
– wskazuje przyczyny utraty przez
Polskę kolejnych ziem
– podaje przyczyny i skutki
kolonizacji prowadzonej przez
książąt dzielnicowych
– podsumowuje panowanie
Władysława Łokietka
– dostrzega zalety istnienia
jednolitego państwa
– wyjaśnia, dlaczego Czesi
próbowali przejąć polską
koronę
– ocenia znaczenie powstania
Akademii Krakowskiej, reform
gospodarczych i prawnych dla
rozwoju kraju
– wskazuje przykłady
nowatorskich działań
Kazimierza Wielkiego, rozumie
ich przyczyny
– wyjaśnia znaczenie przywileju
koszyckiego
– omawia przyczyny i skutki unii
polsko-litewskiej dla obu
państw
– omawia przyczyny i okoliczności
powstania demokracji
szlacheckiej
– wskazuje, czym różnił się nurt
ludowy kultury od dworskiego
– wymienia cechy wspólne kultury
senioratu
– wie, kto, kiedy i dlaczego
sprowadził na ziemie polskie
Krzyżaków
– wie, kim byli: Jakub Świnka,
Przemysł II, Wacław II,
Władysław Łokietek, Ludwik
Węgierski, Jadwiga,
Władysław Jagiełło, Ulrich
von Jungingen, Gali Anonim,
Wincenty Kadłubek, Jan
Długosz, Wit Stwosz, Paweł
Włodkowic, Mikołaj Kopernik
– omawia efekt wojen z
Krzyżakami za panowania
Łokietka
– pokazuje na mapie państwo
polskie za panowania
Kazimierza Wielkiego
państwa: litewskie, polskie,
krzyżackie w XIV–XV w,
– wskazuje dziedziny
funkcjonowania państwa, które
rozwijały się dzięki
działalności Kazimierza
Wielkiego
– wymienia dynastie władające
Polską w XIV w.
– podaje miejsce największej
bitwy w wojnach Polski z
zakonem krzyżackim i omawia
jej skutek
– podaje, kto zawarł unię polskowęgierską, określa wiek tego
wydarzenia
– kojarzy postacie Kazimierza
Jagiellończyka i Władysława
Warneńczyka z konkretnymi
wydarzeniami
– wymienia polskie kroniki
– wskazuje główne cechy stylów
romańskiego i gotyckiego
– rozumie znaczenie Akademii
Krakowskiej dla rozwoju
gospodarczego Polski,
podniesienia poziomu nauki,
obronności oraz stanu prawa
– podaje przyczyny objęcia
polskiego tronu przez Ludwika
Węgierskiego
– wyjaśnia, dlaczego Polskę i Litwę
połączyła unia personalna
– wymienia postanowienia unii w
Krewie
– omawia skutki unii krewskiej dla
Polski i Litwy
– opowiada o okolicznościach
wybuchu wielkiej wojny z
zakonem krzyżackim
– opisuje życie ziemianina – wie,
czym zajmowała się szlachta
– wyjaśnia zasady funkcjonowania
sejmu
– wskazuje miejsca z budowlami
romańskimi i gotyckimi na
ziemiach polskich
– wie, że życie kulturalne
rozkwitało wokół dworu i
Kościoła
– wymienia zakony, które
przyczyniły się do rozwoju
kulturalnego w Polsce
– wymienia stany istniejące w
średniowiecznej Europie
– wymienia zakony działające w
średniowiecznej Europie
– wyjaśnia, czym były zakony
rycerskie i podaje ich przykłady
– opisuje działania: Bolesława
Krzywoustego, Władysława
Łokietka, Kazimierza Wielkiego
– zna postać św. Tomasza z
Akwinu
– omawia okoliczności
sprowadzenia do Polski
Krzyżaków oraz stosunki
polsko-krzyżackie do panowania
Kazimierza Wielkiego
jakich obejmowały one władzę
– wyjaśnia, dlaczego doszło do
wielkiej wojny z zakonem
krzyżackim
– wyjaśnia i omawia przyczyny i
skutki unii polsko-węgierskiej
– podaje, dlaczego wybuchła
wojna trzynastoletnia
– porównuje styl gotycki z
romańskim
– na podstawie fotografii
rozpoznaje cechy stylów
romańskiego i gotyckiego
– podaje przyczyny i skutki
konfliktu pomiędzy cesarstwem
a papiestwem
– przedstawia zmiany gospodarcze
w Europie w okresie
średniowiecza
– podaje przyczyny i skutki
rozbicia dzielnicowego
– opowiada o zjednoczeniu ziem
polskich, wskazując jego
przyczyny
– przedstawia zmiany
gospodarcze, jakie zaszły w
Europie
– opisuje styl romański i gotycki
polskiej i europejskiej w
okresie średniowiecza
– podaje przyczyny i omawia
przykłady rozwoju Europy w
X–XII w.
– diagnozuje kryzys XIV-XVw.
– wymienia skutki kryzysu dla
Europy Zachodniej
polskiej nauki i kultury
– wskazuje okoliczności rozbicia
dzielnicowego oraz
zjednoczenia ziem polskich
– opisuje monarchię stanową
– opowiada o konflikcie Kościół–
cesarstwo
– opisuje przebieg krucjat
– wie, kiedy była bitwa pod
Legnicą, zna jej rezultat