Winnovative HTML to PDF Converter for .NET - www

Winnovative HTML to PDF Converter for .NET - www

 www.audioton.republika.pl
Mapa serwisu | Księga Gości | O mnie | Kontakt | >>> diy > Triodowy wzmacniacz słuchawkowy
| Pre-Mini Nowa! | Preamp "Nr1/2" | Preamp "Nr 1" | Preamp "Nr 2" | Preamp "Nr 3" | Bufor lampowy | Wzm. słuchawkowy |
| Wzm. słuchawkowy OTL | Wzm. na EL84 | Wzm. gitarowy | Wzmacniacz SE | Wzmacniacz na LM3875 | Wzm. triodowy |
| Buforek | Pomiary oscyloskopem | Tuning gramofonu | Płytka drukowana | Podstawki | Bass-trap | TipsyNowa!| Circlotron Nowa!|
Przedstawiam opis starannie wykonanego wzmacniacza słuchawkowego, projektu Mariusza Jelenia. Od pewnego czasu interesuję się lampowymi układami
audio. Przeglądając liczne strony internetowe znalazłem
wiele ciekawych urządzeń wykonanych przez amatorów "lampowego brzmienia". Zainspirowany tymi
konstrukcjami postanowiłem zbudować wzmacniacz
słuchawkowy oparty na podwójnej triodzie małej mocy
ECC83, oraz mocniejszej, podwójnej triodzie produkcji (jeszcze) radzieckiej - 6N13S. Początkowo planowałem
układ OTL, czyli bez transformatorów wyjściowych.
Jednak szybko przekonałem się, że posiadane słuchawki o
impedancji 32 Ohm stanowią zbyt duże obciążenie dla
takiej konfiguracji. Występowały duże zniekształcenia
sygnału przy większych poziomach głośności. Pomyślałem,
by zastosować transformatory głośnikowe ZATRA TG 252-666 wykorzystywane niegdyś w telewizorach
lampowych. Zmodyfikowałem układ i okazało się że
transformatory dobrze współpracują ze słuchawkami.
Próbowałem nawet podłączyć do nich kolumny (Bolero
200) i przy umiarkowanej głośności nieźle dawały sobie radę. Opis wzmacniacza
Schemat przedstawia aktualną wersję wzmacniacza. Ponieważ w obudowie
każdej z lamp znajdują się dwie triody, do zbudowania stereofonicznego
wzmacniacza słuchawkowego wystarczą dwie lampy: jako lampa
przedwzmacniacza, ECC83, a jako lampa mocy, 6N13S. Na schemacie
pokazany jest jeden kanał - drugi oczywiście jest identyczny. Jak widzimy,
układ wzmacniacza jest bardzo prosty. Sygnał wejściowy przez
potencjometr P podawany jest wprost na siatkę lampy L1 (połówka ECC83), by po wzmocnieniu, przez kondensator separujący przedostawać się na siatkę lampy L2 (połówka 6N13S). Obciążeniem tej lampy jest
transformator głośnikowy. Transformator TG 25 był stosowany w
telewizorach lampowych, polskiej produkcji. Ma moc 2.5 W, co w
zupełności wystarcza do wysterowania słuchawek, a nawet głośników niewielkiej mocy. Z uzwojenia wtórnego tego transformatora sygnał podawany jest na słuchawki. Obie lampy pracują w układzie Wspólna Katoda, z tym że obciążeniem lampy pierwszej jest rezystor R6, a lampy końcowej - transformator. Rezystor katodowy R3
ustala prąd anodowy lampy L1, natomiast rezystor R5 ustala prąd anodowy lampy drugiej. Rezystory katodowe są zbocznikowane kondensatorami elektrolitycznymi C4, C5, o dużej pojemności (220 mikroF/35V) w celu uniknięcia
sprzężenia zwrotnego występującego na rezystorach katodowych (dla prądu zmiennego) i zwiększenia wzmocnienia. Rezystor
R4 polaryzuje siatkę lampy L2, natomiast polaryzację siatki lampy L1 zapewnia oczywiście potencjometr P. By zakończyć opis wzmacniacza dodam, iż rezystor R7 oprócz redukcji napięcia anodowego podawanego na lampę L1, tworzy wraz z
kondensatorami C6 i C7 filtr odsprzęgający zasilanie tej lampy, co zapobiega wzbudzaniu się układu. Wzmacniacz pracuje w klasie A.
O lampach
Jako lampę wstępną zastosowałem popularną triodę małej mocy
ECC83. Ma ona duże wzmocnienie (ok. 100), duży opór wewnętrzny i
(niestety) niewielki prąd anodowy. Ze względu na duże wzmocnienie
jest chętnie stosowana w wielu układach audio. Do zasilania żarzenia
można stosować dwa napięcia - 6,3 V lub 12,6 V. By zasilać napięciem
12.6 V, napięcie żarzenia należy podawać na nóżki 4 i 5 (grzejniki
połączone szeregowo). Jeśli do dyspozycji mamy napięcie 6,3 V,
grzejniki łączymy równolegle, zwierając nóżki 4 i 5 ze sobą, i podając
napięcie także na nóżkę 9. Lampa pobiera 150 mA prądu żarzenia przy zasilaniu 12,6 V, lub
300 mA przy zasilaniu napięciem 6,3 V. Tego typu lampa wymaga podstawki typu "noval" (9 nóżek). Jako lampę końcową zastosowałem niskonapięciową, podwójną triodę mocy, produkcji radzieckiej 6N13S (oznaczenie
rosyjskie 6H13C). Jest to dość popularna lampa, można ją kupić za stosunkowo niewielką cenę - czasem poniżej 20 zł.
Lampa ta zawiera w szklanej obudowie dwie triody o mocy ok. 13 W każda. Można ją zasilać niskim napięciem anodowym
90 V i daje spory jak na lampę, prąd anodowy - 70-90 mA (z każdej triody). Nie ma dużego współczynnika wzmocnienia,
tylko 2,5. Napięcie żarzenia to 6,3 V, natomiast wymagany prąd żarzenia jest dość duży, bo aż 2,5 A. Lampa mocno się grzeje,
pamiętajmy o tym podczas planowania wzmacniacza. Do tej lampy stosuje się podstawki typu "oktal" (8 nóżek). Rysunek z lewej, schemat lampy ECC83, z prawej - 6N13S. Widok od dołu lamp.
Zasilacz
Do zasilania układu użyłem transformatora typu TS 20/60/nn/01, który przewinąłem tak, by uzyskać na wyjściu odpowiednio : 6,3V 3A, oraz 180V,
250mA. Umieściłem go w osłonie z blachy, by zmniejszyć wpływ pola
magnetycznego na pozostałe części układu. Układ zasilacza jest bardzo prosty. Żarzenie lamp odbywa się za pomocą napięcia zmiennego 6,3V. Rezystory R8 i R9 symetryzują napięcie, dzięki
czemu zmniejsza się przydźwięk sieciowy przedostający się do układu
wzmacniacza przez układ żarzenia lamp. Dioda elektroluminescencyjna D
sygnalizuje pracę wzmacniacza. Stałe napięcie anodowe (+Uz) uzyskuje się po wyprostowaniu napięcia zmiennego 180 V
(mostek prostowniczy M) i odfiltrowaniu przez filtr RC, składający się z kondensatorów wysokonapięciowych C1, C2 i C3
oraz rezystora R1. Rezystor R2 rozładowuje kondensatory po wyłączeniu zasilania. Napięcie anodowe włączane jest po
upływie 1 minuty poprzez układ czasowy (NE555), oraz przekaźnik (nie pokazane na schemacie). Można je włączać ręcznie
oddzielnym wyłącznikiem W1 zainstalowanym tuż za uzwojeniem wtórnym napięcia anodowego. Elementy toru audio
zmontowane zostały metodą przestrzenną, a zasilacz i timer na płytce drukowanej. Obudowa. Obudowę wykonałem z drewna (szkielet konstrukcji), oraz laminatu
przeznaczonego do obwodów drukowanych. Mimo innego przeznaczenia, doskonale nadaje się on do wykonywania niewielkich
konstrukcji. Jest sztywny, dobrze się obrabia, oraz daje się łączyć za
pomocą lutowania. Zbudowanie "pudełka" tą metodą jest bardzo
proste i stosunkowo szybkie. Dodatkowo, obudowa z laminatu ma
właściwości ekranujące. Całość wykończyłem czarną, matową okleiną samoprzylepną. Jak
widać na zdjęciu mimo prostoty wykonania, obudowa wzmacniacza
jest estetyczna.
Na przednim panelu umieściłem wyłącznik zasilania, słuchawkowe
gniazdo typu "Jack", dwie diody sygnalizacyjne (sygnalizują,
pierwsza pracę zasilania żarzenia, a druga włączenie napięcia
anodowego), oraz potencjometr głośności. Z boku obudowy umieściłem gniazda wejściowe typu "cinch" (zobacz zdjęcie na
początku strony).
W "puszce" za lampami znajdują się transformatory głośnikowe, umieszczone tak by wzajemny wpływ pola magnetycznego był jak najmniejszy. Sprowadza się to do tego, że jeden z transformatorów jest obrócony względem drugiego o 900.
Pozostałe elementy znajdują się w dolnej części obudowy. Zdjęcie pokazuje rozmieszczenie elementów w tej właśnie części
obudowy. U dołu, z prawej - toroidalny transformator zasilający, ponad nim - płytka zasilacza i timera. Zamiast timera i
przekaźnika można zastosować wyłącznik W1, chociaż nic nie stoi na przeszkodzie by zbudować dowolny układ czasowy i
"zautomatyzować" włączanie napięcia anodowego, tak jak ja to zrobiłem.
Mariusz Jeleń
Lampy elektronowe, podstawki, transformatory zasilające i głośnikowe można kupić na aukcjach internetowych,
lub w niektórych sklepach internetowych, np.:
- http://www.kt66.prv.pl, - www.rcm.com.pl,
- http://www.fonar.com.pl/sklep/index.php Więcej przydatnych adresów znajdziesz na stronach katalogu "Polski Rynek Audio": http://www.audioton.republika.pl/apra/index.htm Spis elementów (bez timera)
Rezystory:
P - potencjometr 47k/B
R1 - 1k/5W
R2 - 200k/0,25W
R3 - 0,89k/0,25W
R4 - 470-820k/0,25W
R5 - 3k/5W
R6 - 100k/0,25W
R7 - 4,7k/1W
R8, R9 - 50 omów/0,5W
R10 - 0,5k/0,25W
Kondensatory:
C1 - 220 mikroF/400V
C2 - 220 mikroF/400V
C3 - 100 nF/400V
C4 - 220 mikroF/35V
C5 - 220 mikroF/100V
C6 - 47 mikroF/400V
C7 - 100 nF/400V
C8 - 220 nF/250V
M - mostek prostowniczy 600V/1,5A
D - dioda elektroluminescencyjna
W, W1 - wyłącznik B - oprawa z bezpiecznikiem 500 mA
We - gniazdo typu "Cinch" - 1 para,
Wy - gniazdo typu "Jack", stereofoniczne
Lampy:
L1 - ECC83 - 1 szt., podstawka noval
L2 - 6N13S (6H13C) - 1 szt.,
podstawka oktal
Transformator głośnikowy - TG25-2-666
lub podobny - 2 szt.
Transformator zasilający - 230V/180200V/0,25A, 6,3V/3A Powrót do góry >>>
| Pre-Mini Nowa! | Preamp "Nr1/2" | Preamp "Nr 1" | Preamp "Nr 2" | Preamp "Nr 3" | Bufor lampowy | Wzm. słuchawkowy |
| Wzm. słuchawkowy OTL | Wzm. na EL84 | Wzm. gitarowy | Wzmacniacz SE | Wzmacniacz na LM3875 | Wzm. triodowy |
| Buforek | Pomiary oscyloskopem | Tuning gramofonu | Płytka drukowana | Podstawki | Bass-trap | TipsyNowa!| Circlotron Nowa!|
© 2000-2006 Stanisław Chrząszcz | Projekt strony: Stanisław Chrząszcz | Wszelkie prawa zastrzeżone