Rezerwaty Biosfery

Rezerwaty Biosfery
w Polsce
A. Antczak, A. Breymeyer, T.J. Chmielewski,
T. Hryniewicz, M. i M. Kotowie, E. Kowalik, J.
Kruszelnicki, W. Kwiatkowski, T. Lamorski, G. Okołów,
E. Owadowska, A. Raj, A. Różycki, P. Volponi
Redakcja: A. Breymeyer
Redakcja techniczna: J. Więckowska
Komitet Narodowy UNESCO-MAB przy Prezydium Polskiej Akademii
Nauk, 00-818 Warszawa, ul. Twarda 51/55, tel.
fax.: (48 22) 697-89-03
Warszawa 2009
Biosphere Reserves
in Poland
A. Antczak, A. Breymeyer, T.J. Chmielewski,
T. Hryniewicz, M. i M. Kotowie, E. Kowalik, J.
Kruszelnicki, W. Kwiatkowski, T. Lamorski, G. Okołów,
E. Owadowska, A. Raj, A. Różycki, P. Volponi
Editor: A. Breymeyer
Technical editor: J. Więckowska
National UNESCO-MAB Committee of Polish Academy of Sciences, 00818 Warsaw, 51/55 Twarda Str., tel. fax.: (48 22) 697-89-03
Warsaw 2009
Przedstawiamy w niniejszej książeczce polskie Rezerwaty Biosfery i Polski
Komitet UNESCO/MAB działający przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk.
Pomysł przedstawienia wszystkich istniejących na świecie 529 Rezerwatów w
jednym wydawnictwie poświęcając każdemu 1 stronę powstał na Światowym
Kongresie Rezerwatów Biosfery w Madrycie (3-9.02.2008).
Zaakceptowaliśmy ten pomysł, zwróciliśmy się do polskich Rezerwatów
Biosfery i uzyskaliśmy jednostronicowe opisy naszych 8 Rezerwatów (opis dla R.B.
Jezioro Łuknajno nie nadszedł, w ostatnim terminie musieliśmy go skomponować w
Komitecie na podstawie posiadanego przez nas maszynopisu przygotowanego do innej
książki). Niestety, mimo moich wielokrotnych apeli część tekstów nie jest
autoryzowana. W Komitecie wykonaliśmy redakcję techniczną stron, redakcję tekstów
angielskich, wymieniliśmy słabsze ilustracje (za zgodą autorów) dla Łuknajna
kupiliśmy fotografie za pieniądze Komitetu i przełożyliśmy opisy na polski (za zgodą
autorów).
Zakładam, że książeczka będzie użyteczna w Polsce jako krótki, łatwy opis
naszych Rezerwatów Biosfery i Komitetu UNESCO/MAB. Zachowaliśmy pierwotne
angielskie wersje opisów Rezerwatów z dwóch powodów:
1) może jakimś użytkownikom książeczki potrzebna będzie angielska
terminologia,
2) jest to wersja autorska
Alicja Breymeyer
Spis treści
Contents
1.
Polskie Rezerwaty Biosfery i Narodowy Komitet UNESCO-MAB. Przedstawienie
aktualnej problematyki ……………………………………………..............
7
2.
Biaba Góra Rezerwat Biosfery…………………………………...................
17
3.
Babia Góra Biosphere Reserve……………………………………………...
18
4.
Białowieski Park Narodowy – Rezerwat Biosfery………………………….
19
5.
Białowieża Forest Biosphere Reserve……………………………………....
20
6.
Rezerwat Biosfery Karpaty Wschodnie (część polska)…………………….
21
7.
East Carpathians Biosphere Reserve (polish part)…………………………
22
8.
Puszcza Kampinoska………………………………………………………
23
9.
Puszcza Kampinoska Biosphere Reserve…………………………………
24
10.
Rezerwat Transgraniczny Karkonosze-Krkonose…………………………
25
11.
Krkonose/Karkonosze Bilateral Biosphere Reserve………………………
26
12.
Jezioro Łuknajno Park Narodowy – Rezerwat Biosfery.............................
27
13.
Łuknajno Lake Biosphere Reserve………………………….....................
28
14.
Polesia Zachodnie………………………………………………………..
29
15.
West Polesie Biosphere Reserve…………………………………………
30
16.
Słowiński Rezerwat Biosfery…………………………………………….
31
17.
Słowiński Biosphere Reserve…………………………………………….
32
18.
Tatrzański Trangraniczny Rezerwat Biosfery …………………………..
33
19.
Tatra Mountains Transborder Biosphere Reserve ………………………..
34
POLSKIE REZERWATY BIOSFERY I NARODOWY KOMITET
UNESCO-MAB: PRZEDSTAWIENIE AKTUALNEJ PROBLEMATYKI
Alicja Breymeyer
Polski Komitet Narodowy UNESCO-MAB, 00-818 Warszawa, ul. Twarda 51/55
[email protected]
Rezerwaty Biosfery to piękne fragmenty naszego kraju wybrane przez nas i
zaakceptowane przez uznaną, międzynarodową organizację jaką jest UNESCOMAB (Man and Biosphere). Należą do wielkiej światowej sieci tworzonej przez 105
krajów, a składającej się z 529 Rezerwatów Biosfery (World Network of Biosphere
Rerserves, UNESCO-MAB and Ministerio de Medio Ambiente, Spain 2008).
Rezerwaty
pozostają w stałym kontakcie z tą siecią, odbywają się zebrania
regionalne
i
tematyczne,
tworzy
się
wspólne
programy
badawcze
i
monitoringowe.
Rezerwaty Biosfery ustanawiane są wokół obszarów chronionych prawem
danego kraju, co jest konieczne dla zapewnienia im długiego trwania bez
drastycznych ingerencji ludzi. Jednak różnią się od klasycznych Parków Narodowych i
innych form ochrony tym, że posiadają wyraźną strefowość (Fig.1): ściśle chronioną
strefę centralną (core zone) otaczają kolejne strefy przejściowe (buffer i transition
zones) dopuszczające coraz intensywniejszą gospodarkę ludzką. W ten sposób
Rezerwaty Biosfery włączają w proces ochrony tereny zagospodarowane i lokalne
populacje ludzkie z ich aktywnością, obyczajami i kulturą. Rezerwaty Biosfery są
więc wyraźnie większe niż Parki Narodowe (Tab.1), mieszczą się w nich obszary
zagospodarowane Koncepcja strefowania terenów chronionych, a następnie
koncepcja łączenia ich korytarzami ekologicznymi i tworzenia sieci stosunkowo
szybko znalazła poparcie w Europie. IUCN sfinansowała opracowanie tematu dla
obszaru Polski i wydanie dużej książki na ten temat (Liro 1995), następnie sieć
ECONET prezentowana była w innych wydawnictwach (Liro 1998). Prawie
jednocześnie pojawia się program EU Natura 2000, który jest programem
wprowadzanym przez rządy krajów europejskich zobowiązywanych do wyznaczenia
odpowiedniej liczby i powierzchni terenów ochrony ptaków i siedlisk. Równocześnie
z wytyczaniem powierzchni Natury 2000 trwają przygotowania metodyczne: program
PEEN (Pan-European Ecological Network) lansowany przez European Council
lansuje podobną filozofię ochrony przyrody z jeszcze wyrażniejszą obudową stref
chronionych; PEEN oprócz strefowości podobnej do Rezerwatów Biosfery wymaga
łączenia
terenów chronionych
korytarzami ekologicznymi (Ryc.1), tak, aby
wszystkie
zwierzęta, zarodniki i nasiona mogły się przemieszczać i znajdować
nisze ekologiczne, w których będą w stanie przeżyć presje ze strony człowieka,
także ewentualne zmiany klimatu i towarzyszące im zjawiska ekstremalne.
Eksperci programu PEEN wykonali użyteczną pracę rejestrując i klasyfikując różne
sieci europejskie i światowe i w rezultacie dokonanej selekcji uznano za
przyszłościowe i ważne tylko ok. 30 sieci przedstawionych w Tab.2- wśród nich
znalazły się także Rezerwaty Biosfery.
Ryc. 1. Struktura przestrzenna obecnych Rezerwatów Biosfery UNESCO-MAB oraz
przyszłościowa struktura przestrzenna terenów chronionych w Europie według
PEEN (Pan-European Ecological Network).
Tab. 1. Parki narodowe i rezerwaty biosfery. Dziewięć rezerwatów biosfery wyróżniono boldem i szarym tłem.
Parki narodowe
Rezerwaty biosfery
Lp.
Nazwa Parku
Narodowego
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Białowieski
Powierzchnia
całkowita
Ha
10 502
Ochrona ścisła
ha
%
4747
45,2
Świętokrzyski
Tatrzański
Pieniński
Babiogórski
Ojcowski
Wielkopolski
Karkonoski
Kampinoski
7626
21 164
2346
3392
2 146
7620
5 579
38544
1 731
11514
777
1 061
251
259
1 718
4638
22,7
54,4
33,1
31,3
11,7
3,4
30,8
12,0
Woliński
Słowiński
Bieszczadzki
Roztoczański
Gorczański
Wigierski
Drawieński
Poleski
Biebrzański
Gór Stołowvch
Magurski
Bory Tucholskie
Narwiański
Ujście Warty
10937
18247
29200
8482
7019
1 5 085
11 342
9648
59 223
6 340
19962
4798
7 350
7956
165
5618
18536
808
2850
386
368
428
3936
48
-
1,5
30,8
63,5
9,5
40,6
2,6
3,2
4,4
6,6
0,8
-
"Core zone"
Pozostała Nazwa Rezerwatu Powierzchnia
część
Biosfery
całkowita
ha
ha
ha
%
5755
Puszcza
92 399
21 946
23,8
Białowieska
5 895
9650
Tatra
20 396
7548
37
1 569
2331
Babia Góra
11 829
1062
9
1 895
7361
3861
Karkonosze
5575
1717
30,8
33906
Puszcza
76232
5675
7,4
Kampinoska
10772
12 629
Słowiński
20 790
5619
27
10664
Karpaty Wsch.
109694
18 536
16,9
7674
4 169
14 699
10974
9220
Polesie Zachodnie
5224
3,7
55287
139917
6292
Łuknajno
Razem
314 508
59 839
-
214603
1 410
478 242
710
68037
Pozostała
część
Lp.
ha
70453
1
12848
2
10767
3
3858
70 557
4
5
15 171
91 158
6
7
134693
8
700
410205
9
Ryc. 2. Rezerwaty Biosfery w Polsce
Mamy w Polsce 9 Rezerwatów Biosfery (Ryc. 2), a oficjalne powołanie
dziesiątego RB Bory Tucholskie jest kwestią miesięcy.
We wrześniu 2004 złożyliśmy do UNESCO wniosek o powiększenie RB
Białowieża (Fig.3) na cały obszar polskiej części Puszczy Białowieskiej (Breymeyer,
Kwiatkowski 2002); wniosek ten zaopatrzony jest w zestaw nowoczesnych map
waloryzacyjnych na podstawie których przeprowadzono strefowanie Rezerwatu
Białowieża. Warto podkreślić, że po serii trudnych zebrań i dramatycznych często
debat dotyczących powiększenia RB Białowieża uzyskaliśmy dla tego projektu
zrozumienie wśród miejscowych społeczności i poparcie wszystkich władz lokalnych i
samorządów, służb leśnych, Dyrekcji i Rady Naukowej Parku Narodowego, Dyrekcji i
Rady Naukowej Leśnego Kompleksu Promocyjnego oraz większości organizacji
pozarządowych. Wniosek o powiększenie RB Białowieża został zaopiniowany
pozytywnie przez UNESCO International Coordination Council już w czerwcu 2005, ze
szczególnym podkreśleniem wartości nowych map Rezerwatu. Mamy nadzieję, że po
powiększeniu Rezerwatu Biosfery Białowieża
jednomyślnym
poparciu,
do
utworzenia
doprowadzimy,
jednego,
przy podobnie
polsko-białoruskiego
Transgranicznego Rezerwatu Białowieża, który obejmie cały ten unikalny na
kontynencie las składający się z dwu prawie równych części, polskiej i białoruskiej.
Ryc. 3. Rezerwat Biosfery Puszcza Białowieska
A. Stan do 2005 r.
B. Po powiększeniu polskiego Rezerwatu Biosfery Białowieża;
Autor mapy W. Kwiatkowski.
W Polskim Narodowym Komitecie MAB szczególnymi staraniami otaczamy
Transgraniczne Rezerwaty Biosfery, zarówno samą koncepcję wysuniętą przez
nasz Komitet, jak i jej realizację (Breymeyer and Noble eds.1996, Breymeyer ed.
1999, Breymeyer and Dąbrowski eds.2000). W ciasnej, gęsto zaludnionej Europie
jest wiele cennych, często chronionych obszarów poprzecinanych granicami państw.
IUCN 1996 wskazuje aż 42 takie miejsca (Ryc.. 4). Wiadomo, że taka fragmentacja
naturalnych krajobrazów i ekosystemów fatalnie odbija się na ich funkcjonowaniu i na
racjonalnym gospodarowaniu w nich. Zaproponowaliśmy- już ponad 10 lat temu tworzenie Rezerwatów Transgranicznych i uzyskaliśmy szerokie poparcie dla tej idei.
W latach 1998-99 Polski Komitet MAB uzyskał z UNESCO niewielki grant ( tzw.
Participation Program) na przeprowadzenie badań i seminariów w celu wypracowania
podstaw teoretycznych i praktycznych dla transgranicznych RB. Wyniki naszych
dociekań przedstawione zostały na Inauguracji Międzynarodowego Rezerwatu
Biosfery Karpaty Wschodnie (Polska-Słowacja-Ukraina) w 1999r w Ustrzykach
Górnych, PL . Było to duże (ponad 80 uczestników) międzynarodowe
zebranie
naukowców i działaczy aktywnych w kreowaniu sieci Rezerwatów Biosfery MAB.
Dyskusja dotycząca Rezerwatów Biosfery na granicach państwowych zaowocowała
licznymi korektami i ostateczną akceptacją zasad powoływania tych rezerwatów, a
także doprowadziła do uchwalenia apelu o przygotowanie międzynarodowej
konwencji, która zapewniałaby opiekę prawną wartościowym przyrodniczo terenom
rozdzielonym przez granice. Zgodnie z tym postulatem pod koniec zebrania
sformułowano wstępną wersję Konwencji Karpackiej – nazwa nawiązywała do
miejsca- Karpat Wschodnich- gdzie konwencja została uchwalona (tekst konwencji
zamieszczono na końcu tego tekstu). Zarówno apel jak i konwencja uchwalone zostały
jednogłośnie.
W maju 2004 Polska stała się członkiem Unii Europejskiej i jej wschodnia granica
stała się granicą Unii. To historyczne wydarzenie musiało pobudzić aktywność
ekologów: wschodni pas graniczny zawiera wiele wartościowych ekosystemów i
krajobrazów połączonych
przez liczne korytarze większych i mniejszych rzek ,
kompleksów leśnych i mokradeł – co się z nimi będzie działo gdyby doszło do
“uszczelniania” tej granicy? Piękna dolina Bugu, rzeki granicznej klasyfikowana jest w
dokumentach Unii Europejskiej jako kontynentalny korytarz ekologiczny pierwszej
klasy. Bug przecina tą część Europy Wschodniej z południa na północ i stanowi tu
granicę między dwoma wielkimi europejskimi zlewniami: do Morza Bałtyckiego (BugWisła) i do Morza Czarnego (Prypeć-Dniepr).
Wychodząc naprzeciw powstającym na wschodnich krańcach naszego kraju
trudnym pytaniom Polski Narodowy Komitet MAB inicjuje projekt utworzenia łańcucha
transgranicznych rezerwatów biosfery (Ryc.5). Stanowić go będą posuwając się od
południa:
1)
Transgraniczny Rezerwat Biosfery Karpaty Wschodnie (Polska, Słowacja,
Ukraina) działający już od 7 lat jako pierwszy światowy rezerwat trójstronny;
2)
Transgraniczny Rezerwat Roztocze (Polska, Ukraina), który jest w trakcie
przygotowywania
z
inicjatywy
strony
ukraińskiej
jako
połączenie
dwu
sąsiadujących Parków Narodowych z ich otulinami;
3)
Transgraniczny Rezerwat Polesie Zachodnie (Białoruś, Polska, Ukraina), który
jest w trakcie tworzenia. Wszystkie trzy kraje przygotowały już i mają
zatwierdzone trzy poleskie rezerwaty biosfery stykające się ze sobą na
granicach, powstała też już pierwsza wersja wspólnej mapy strefowania całego
TRB. Intensywne prace i spotkania ekspertów trwają od kilku lat, wspierane są
przez Departament Nauk Ekologicznych i Nauk o Ziemi UNESCO, Japońską
Fundację JFIT, Polską Akademię Nauk i Polskie Ministerstwo Środowiska,
Ryc. 4. Protected Areas in Europe that cross national frontiers
1. Austria/Hungary:
Neusiedlersee/Lake
Ferto
2. Austria/Germany:
Teilbereich Des Unterer
Inn
3. Belgium/
Luxembourg BelgiumLuxembourg Nature
Park
4. Belgium/Germany:
Haute Fagneseifel/Nordeifel
5. Bulgaria/Greece:
Rhodope
6. Czech/Slovak
Republic/Germany:
Sumava/Bayerischer
Wald
7. Czech/Slovak
Republic/Poland:
Krkonose/Karkonoski
8. Czech/Slovak
Republic/Poland:
Tatra/Tatrzanski
9. Czech/Slovak
Republic/
Poland:
Pieniny/Pieninski
10. Czech/Slovak
Republic/Poland:
Karpaty/Bieszczady
11. Czech/Slovak
Republic/Hungary:
SlovakKarst/Aggtelek
12. Czech/Slovak
Republic/Poland: Horna
Orava/Babia Gora
13. Czech/Slovak
Republic/Austria:
Sumava/Bohmerwald
14. Czech/Slovak
Republic/ Austria:
Podyhi/Thaya R
15. Czech/Slovak
Republic/ Austria:
Trebonsko/ Blockheide
Eibenstein
16. Denmark/Germany:
Waddensea
17. Finland/Russia:
Friendship
18. Finland/Russia:
Oulanka/Paanajarvi
19. Finland/Sweden:
Perameri/Haparanda
Archipelago
20. France/Spain:
Pyrenees
Occidentales/Ordessa
21. France/Italy:
Vanoise/Gran Paradiso
22. France/Italy:
Mercantour/Argentera
23. Germany/Czech/
Slovak Republic: Zittauer
Gebirge/Luzicke Hory
24. Germany
/Czech/Slovak Republic:
Sachsische Scweiz/Labe
R Ceske Schweiz
25. Germany/Austria:
Berchtesgaden/
Kalkhochalpen
26. Germany/France:
Pfalzerwald/Vosges du
Nord
27. Germany/Poland:
Oder/Odra Nature Park
28. Hungary/Croatia:
Mohacs/Kopacki Rit
29. Luxembourg/
Germany: GermanoLuxembourg Nature
park/Sudeifel
30. Netherlands/
Germany: Waddensea
31. Norway/Sweden:
Femundsmarka/Rogen
32. Norway/Finland:
Ovre Anarjokka/
Lemmonjoki
33. Poland/Ukraine:
Bieszczady/Bieszcadzi
Narodowe Komisje UNESCO, OBWE i inne organizacje;
4)
Transgraniczny Rezerwat Białowieża (Białoruś, Polska), który, w zależności od
zgody strony białoruskiej zorganizowany może być wkrótce;
5)
Transgraniczny
Rezerwat
Biosfery
nie
posiadający
jeszcze
nazwy,
umiejscowiony na północnym krańcu tego łańcucha, który miałby powstać na
obszarach leśnych trzech państw, tam, gdzie stykają się granice Rosji
(Kaliningradu), Litwy i Polski . Na obszarach tych znajdują się tereny chronione
każdego z trzech państw. Polski Komitet MAB wystąpił już w tej sprawie do
Narodowych Komitetów MAB Litwy i Rosji.
Wierzymy, że ekologowie, którzy dążą do łączenia pokrojonych przez granice
terenów chronionych i chcą doprowadzić do wspólnego, racjonalnego pielęgnowania,
powiązanych wewnętrznie systemów ekologicznych leżących na pograniczach mają
do spełnienia ważną misję jednoczącą nasz kontynent .
Literatura
Breymeyer A.& R. Noble eds. 1996. Biodiversity conservation in transboundary protected
areas. Proc. Of an International Workshop Bieszczady and Tatra National Parks,
Poland, May 15-25, 1994. US National Academy Press, Washington DC: 279p.
Breymeyer A. & Dąbrowski P., eds. 2000. Biosphere Reserves on Borders, National
UNESCO-MAB Committee of Poland, Warsaw, Space Research Centre: 133p.
Breymeyer A. & Kwiatkowski W. 2002. Towards the large Białowieża biosphere reserve
– presentation of an idea and maps. Nature Conserv. 59:73-90
Liro A., ed. 1995. National Ecological Networ ECONET Poland. Foundation IUCN
Poland, Warsaw. 10 maps, Bibliography and lists of endangered species.
Liro A. 1998. The ECONET – PL. National Ecological Network and the Conservation of
Biodiversity. Zeszyty Naukowe PAN 22; 11-27 p. 1 map, 2 Tabs., 2 Appendices.
World Network of Biosphere Rerserves, 2008, UNESCO MAB and Ministerio de Medio
Ambiente, Spain (Poster)
Ryc. 5. Łańcuch transgranicznych Rezerwatów Biosfery
na wschodniej granicy Polski i UE.
Tab. 2. Główne sieci europejskie w/g PEEN (w oryginale)
Global
• Ramsar Convention on Wetlands of International Importance as Waterfowl Habitat
• Paris Convention concerning the Protection of the World Cultural and Natural
Heritage
I
• Man and Biosphere Programme (MAB)
• Bonn Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals
• Convention on Biological Diversity
European
• European Diploma for Protected Areas
• Bern Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats
• European Network of Biogenetic Reserves
• Convention on the Protection and Use of Transboundary Watercourses and
International Lakes
Regional
• Barcelona Protocol concerning specially protected areas and biological diversity in
the Mediterranean
• Helsinki Convention on the protection of the marinę environment of the Baltic Sea
area
European Union
• Council Directive on the conservation of wild birds
• Council Directive on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora
Państwo: POLSKA
Nazwa Rezerwatu Biosfery: BABIA
GÓRA REZERWAT BIOSFERY
Data utworzenia: 1976
Powierzchnia: 11 825 ha
Jednostka administracyjna:
województwo małopolskie, powiaty:
Sucha Beskidzka, Nowy Targ, gminy:
Lipnica Wielka, Jabłonka
Kategoria ochrony: strefa centralna i
buforowa Babiogórski Park Narodowy,
strefa przejściowa – otulina parku
Działalność człowieka: Na terenie rezerwatu znajdują się 4 wsie z liczbą
mieszkańców ok. 6000. Natomiast w jego sąsiedztwie mieszka ok. 25 000
osób. Co roku, podczas wakacji rezerwat odwiedza ok. 70 000 osób. Do
1918 roku grzbiet Babiej Góry stanowił granicę państwa, a społeczności
mieszkające po jego dwóch stronach funkcjonowały niezależnie od
siebie, czego wyrazem są różnice w architekturze, folklorze, ubiorze i
dialekcie. Mieszkańcy tych terenów zajmują się rolnictwem, hodowlą,
gospodarką leśną, stolarstwem i agroturystyką. Uprawiają pszenicę,
owies, ziemniaki, a hodują bydło i trzodę chlewną. Ze względu na
warunki przyrodnicze gospodarka ma charakter tradycyjny, ekstensywny
i jest przyjazna środowisku. Wsie usytuowane są w pięknym krajobrazie,
wśród mozaiki pól, łąk i lasów. Turystyka ma małe, ale wciąż rosnące
znaczenie w regionie.
Charakterystyka ekologiczna:
Biom: ekosystemy górskie i wyżynne z piętrami
roślinnymi
Położony w Beskidach, Rezerwat Babia Góra jest
drugim w kolejności najwyższym masywem
górskim w Polsce. Jego najwyższy szczyt osiąga
wysokość 1725 m n.p.m. Wyróżnia się 4 piętra
roślinne: regiel dolny (do 1150 m n.p.m.), regiel
górny (do 1390 m n.p.m.), piętro kosodrzewiny
(do 1650 m n.p.m.) i piętro alpejskie (do 1725 m
n.p.m.). Strefa centralna RB obejmuje ok. 1000
ha pierwotnych lasów, a w strefie buforowej
znalazły się lasy naturalne i gospodarcze. Obszar
rezerwatu charakteryzuje się typowym klimatem
górskim. Średnia roczna temperatura powietrza
waha się od 4oC w niższych położeniach do 2,5oC powyżej górnej granicy lasu. Średnia roczna suma
opadów na pogórzu wynosi 1140 mm. Pokrywa śnieżna utrzymuje się przez 5-7 miesięcy. Grzbietem
Babiej Góry biegnie dział wodny, który oddziela zlewisko Morza Bałtyckiego od Morza Czarnego.
T. Lamorski
Kontakt:
Babiogórski Park Narodowy – Rezerwat Biosfery, Zawoja 1403, 34-223 Zawoja, Polska
Tel.: 048 33 877 51 10, 048 33 877 67 02, fax 048 33 877 55 54, [email protected]
Country: POLAND
Name of Biosphere Reserve: BABIA
GÓRA BIOSPHERE RESERVE
Declaration date: 1976
Surface area: 11825 ha
Administrative division:
province: Malopolskie
county: Sucha Beskidzka, Nowy Targ
Gmina: Lipnica Wielka, Jablonka
Protection classifications:
Core Areas and Buffer Zones - Babia
Gora National Park
Transition areas – protective zone of the
Babia Gora National Park
Human activities:
The Biosphere Reserve has some 6 000 inhabitants living in 4 villages
and some 70 000 visitors annually spend their holidays in the area. Some
25 000 people are living in the vicinity of biosphere reserve. The Babia
Góra Mountain ridge was a state border until 1918 and the communities
living on the different sides of the massif have developed independently,
giving rise to different architecture, folklore, clothing and dialects. The
main economic activities are agriculture, cattle breeding, forestry,
carpentry and agro-tourism. Farmers cultivate mostly wheat, oats and
potatoes, they breed cattle and pigs. The above circumstances cause that
land use is very traditional, extensive and nature-friendly. The villages
maintained a beautiful landscape consisting of a patchwork of fields,
meadows and forests. Tourism plays a small, however growing role in the local economy.
Ecological characteristic:
Biome: Mixed mountain and highland ecosystems
with complex zonation.
The Babia Góra Biosphere Reserve is the second
highest mountain massif in Poland situated in the
Beskids Mountains. Its highest peak reaches
1,725 m above sea level. Four habitats are
represented: the lower forest belt (up to 1,150 m),
the upper forest belt (up to 1,390 m), the dwarf
pine belt (up to 1,650 m) and the alpine belt (up
to 1,725 m). The core zone includes about 1000
ha primeval forests, and buffer zone consists
natural and managed forests. The climate is
typically montane. The average annual
temperature varies between 4°C
in lower
altitudes and 2.5°C at the upper timberline. The average annual precipitation is 1 140 mm at the foothills.
Snow cover lasts 5-7 months. The Babia Góra Biosphere Reserve forms a watershed between the Baltic
Sea and the Black Sea basins.
Text: T. Lamorski
Contact information:
Babia Gora National Park BR, Zawoja 1403, 34-223 Zawoja, Poland
tel. 0-48-33-877 51 10; 0-48-33-877 67 02; fax 0-48-33-877 55 54; e-mail [email protected]; Internet www.bgpn.pl
Państwo: POLSKA
Nazwa Rezerwatu Biosfery: BIAŁOWIESKI
PARK NARODOWY - REZERWAT
BIOSFERY
Charakterystyka ekologiczna:
W Puszczy Białowieskiej zachowały się ostatnie
na niżu europejskim fragmenty lasów o
charakterze pierwotnym. W rezerwacie ochronie
podlegają wielogatunkowe lasy liściaste wraz z
mozaiką
zbiorowisk
torfowiskowych
i
turzycowych w dolinach rzek: Narewka,
Hwoźna, Łutownia i Leśna. Te tereny nigdy nie
zostały odlesione. W krajobrazie dominują lasy
liściaste na płaskich obszarach z glinami
morenowymi w podłożu, a lasy jesionowoolszowe w zabagnionych dolinach. Dużą część
rezerwatu zajmują grądy i bory mieszane.
Puszcza jest ostatnim europejskim azylem żubra
(Bison bonasus) i środowiskiem życia dla takich
gatunków jak: wilk (Canis lapus), ryś (Lynx
lynx), kuna (Marten marten), wydra (Lutra
lutra), nietoperze (np. Barbastella barbastellus),
bociany (Cicconia cicconia, Cicconia nigra),
orzeł przedni (Aquila chrysaetos).
Andrzej Antczak
Fot. A. Antczat
Data utworzenia Parku w 1977, Rezerwat
powiększony w 2005
Powierzchnia: 59 726 ha, strefa przejściowa
32 673 ha
Jednostka administracyjna: województwo
podlaskie, Białystok
Działalność człowieka:
- turystyka: agroturystyka, turystyka
kwalifikowana i ekologiczna,
- gospodarka leśna,
- rolnictwo (w sąsiedztwie rezerwatu),
- badania naukowe.
Kategorie ochrony w Rezerwacie Biosfery:
Obszar Natura 2000
PLC 200004 Puszcza Białowieska,
Białowieski Park Narodowy,
Rezerwaty Przyrody,
Obszar Chronionego Krajobrazu
K. Kwiatkowski
Kontakt:
Nadleśnictwo Białowieża
ul. Wojciechówka 4, 17-230 Białowieża
Polska. tel.: 48 085 681 24 05
[email protected]
Fot. A. Antczak
Country: POLAND
Name of Biosphere Reserve: BIAŁOWIEŻA
FOREST BIOSPHERE RESERVE
communities in the valleys of the rivers
Narewka, Hwoźna, Lutownia and Leśna. These
areas have never been deforested.
The dominating landscape of this area is formed
by the flat lowlands of the clayey ground
moraine, overgrown with deciduous forests; the
swampy valleys are occupied by the ash-andalder woods and the large unit of the BR is
formed by the stenothermal deciduous oakhornbeam-lime and mixed forests.
The Forest remains the last European refuge of
the European bison (Bison bonasus), and the
habitat of such species as wolf {Canis lupus),
lynx (Lynx lynx), marten (Maries martes), otter
(Lutra lutra), bats (ex. Barbastella barbastellus),
storks (Cicconia cicconia, Cicconia nigra), or
golden eagle (Aquila chrysaetos).
Andrzej Antczak
Phot.. A. Antczak
Declaration date: 1977, enlarged in 2005
Surface area: 59 726 ha, transition zone: 32 673
ha
Administrative division(Białystok / Podlasie
Province)
At the national level BR includes::
The Nature 2000 network PLC 200004
site, National Park, Nature Reserves,
Landscape Protection Area
Human activities:
- tourism: agro-tourism, eco-tourism and
the like;
- forestry;
- science institutions;
- agriculture (in the area surrounding BR)
Prep. W. Kwiatkowski
Ecological characteristics:
The Białowieża Forest constitutes the relic of the
primeval forest landscapes of the old-morainic
Phot..A.Antczak
Phot. A. Antczak
plateau, which dominated in the past over the
Middle-Poland and Northern Podlasie lowlands.
The reserve protects mixed broad leafs forests
with the mosaic of peat bogs and sedge
Contact information:
Nadleśnictwo Białowieża, ul. Wojciechówka 4,
17-230 Białowieża, Poland; tel.: +48 856812405
e-mail: [email protected]
Państwo: POLSKA, SŁOWACJA, UKRAINA
Nazwa Rezerwatu Biosfery: REZERWAT
BIOSFERY KARPATY WSCHODNIE (część
polska)
Charakterystyka ekologiczna:
Przedmiotem ochrony w rezerwacie są:
- typowy dla Karpat Wschodnich krajobraz z
bogatą rzeźbą i sieć rzeczna prowadząca wody
do Morza Bałtyckiego (San, Terebowiec,
Wołosatka, Wetlina i Czarna oraz 6 rzek po
stronie ukraińskiej)
- charakterystyczny piętrowy układ roślinności,
- rzadkie gatunki roślin i zwierząt, alpejskie i
wschodniokarpackie zbiorowiska roślinne,
- naturalne biocenozy pierwotnego lasu
karpackiego z bogatą fauną dużych
Data utworzenia: 1992
Powierzchnia: część polska - 1089 km2, w tym
Bieszczadzki Park Narodowy – 292 km2
Jednostka administracyjna: województwo
podkarpackie
Działalność człowieka: głównie turystyka, poza
Bieszczadzkim PN gospodarka leśna, mała
gęstość zaludnienia (mniej niż 4 osoby/km2)
Kategoria ochrony: na poziomie narodowym:
strefa centralna i buforowa – Bieszczadzki Park
Narodowy, strefa przejściowa – 2 parki
krajobrazowe: Park Krajobrazowy Dolina Sanu i
Park Krajobrazowy Ciśniańsko-Wotliński
drapieżników: ssaków i ptaków.
Kontakt:
Bieszczadzki Park Narodowy
Rezerwat Biosfery
38-714 Ustrzyki Górne 19
tel.: 48 13 461 1091
e-mail: [email protected]
Copyright: ECBC
–
Country: POLAND, SLOVAKIA, UKRAINE
Name
of
Biosphere
Reserve:
EAST
CARPATHIANS BIOSPHERE RESERVE
(Polish part)
Ecological characteristics:
The main aims protection of the BR are:
-
typical landscape for the Eastern
Carpathians with the richness of relief forms,
-- the characteristic layer arrangement of
the vegetation, the main concentration of
rare plant and animal species, alpine and
Eastern-Carpathian plant communities,
- natural biocenoses of the Carpathian
primeval forest with rich fauna of large
predators: mammals and birds.
Declaration date: 1992
Surface area: Polish part 1 089 km2
(Bieszczady National Park - 292 km2)
Administrative division: voivodeship:
Podkarpackie, PL
Human activities:
Mainly tourism, outside Bieszczady N. P.
forest management. Low density of human
population (less than 4 persons/ km2)
Protection classifications:
at the national level: core and buffer zone Bieszczady National Park;
transitional zone - two landscape parks
Contact information:
Bieszczadzki Park Narodowy Rezerwat
Biosfery, 38-714 Ustrzyki Górne 19,
tel.: 48 13 461 1091
e-mail: [email protected]
Copyright: ECBC Foundation
Państwo: POLSKA
Nazwa Rezerwatu
KAMPINOSKA
Biosfery:
PUSZCZA
rolnictwa. Tylko w swoim górnym biegu Łasica ma
naturalny charakter. Roślinność Puszczy Kampinoskiej
jest zdominowana przez lasy, szczególnie bory
mieszane. Z innych typów najczęstsze są bory sosnowe
(świeże, wilgotne i bagienne) oraz lasy liściaste: grądy,
Fot. G. Okołów
Data utworzenia: 21 stycznia 2002
Powierzchnia: 76 233 ha
Jednostka
administracyjna:
województwo
mazowieckie, gminy: Stare Babice, Izabelin,
Łomianki, Czosnów, Leszno, Kampinos, Brochów,
Leoncin, Bielany, Bemowo, Zakroczym, Sochaczew,
Młodzieszyn, Czerwińsk, Wyszogród
Działalność człowieka: rolnictwo, gospodarka leśna,
turystyka i rekreacja (wycieczki piesze i rowerowe,
narciarstwo biegowe, jazda konna), edukacja
ekologiczna, badania naukowe
Kategoria ochrony: na poziomie narodowym
Kampinoski Park Narodowy z otuliną, obszar Natura
2000 PLC140001 Puszcza Kampinoska, obszar
Natura 2000 PLH140020
Charakterystyka ekologiczna:
Rezerwat Biosfery Puszcza Kampinoska jest
położony w centralnej Polsce, na Nizinie
Środkowomazowieckiej, w pradolinie Wisły, na
północny zachód od Warszawy. Jest to obszar węzła
hydrologicznego, w którym spotykają się dopływy
Wisły: Bug, Narew, Wkra i Bzura (węzeł
ekologiczny o randze europejskiej). Na terenie
Puszczy wyraźnie wyróżniają się równolegssaków.
łe do
koryta Wisły pasy wydm przedzielone pasami
bagiennych obniżeń. Największym ciekiem wodnym
jest kanał Łasica, wykopany w połowie XIX wieku
by odwodnić tereny bagienne i przystosować je dla
Fot. G. Okołów
dąbrowy świetliste, olsy, łęgi olszowe. Oprócz
zbiorowisk leśnych występuje w Puszczy wiele innych
zbiorowisk roślinnych: zbiorowiska wodne, szuwary,
turzycowiska, torfowiska, łąki wilgotne i świeże,
Fot. T Hryniewicz
pastwiska, psiary i wrzosowiska, murawy.
Dotychczasowe
badania
potwierdziły
występowanie
ok.
1420
gatunków
roślin naczyniowych, w tym 92 objętych
ochroną ścisłą i 19 częściową. Na terenie
Puszczy potwierdzono także występowanie
3000 gatunków zwierząt, ale szacuje się, że
w rzeczywistości zamieszkuje ją 16500
gatunków, co stanowi połowę polskiej
fauny. Wśród kręgowców odnotowano 61
gatunków zagrożonych i 259 gatunków
objętych ochroną. Występuje tu 13
gatunków płazów, 6 gatunków gadów, 160
gatunków ptaków lęgowych, 53 gatunki
E. Owadowska
Kontakt:
Kampinoski Park Narodowy, ul. Tetmajera 38, 05-080
Izabelin, Polska, tel.: 48 022 722 60 01
[email protected]
Country: POLAND
Name of Biosphere Reserve: PUSZCZA
KAMPINOSKA BIOSPHERE RESERVE
Lasica. It was created as a drainage canal to make
marsh areas accessible for agriculture in die middle
of die XIX century. Only the upper course of die
Lasica River has a natural character. Vegetation of
die BR "Puszcza Kampinoska" is dominated by
forests, most notably of the mixed type. Of other
types most common are pine forests (fresh, moist or
bog) and deciduous forests, e.g. oak-hornbeam
forests (moist, fresh and reedgrass), thermophilus oak
Fot. G. Okołów
Declaration date: 21th January 2002
Surface area: 76 233 ha
Administrative division:
Mazowieckie Voivodeship and 15 communities:
Stare Babice, Izabelin, Lomianki, Czosnów, Leszno,
Kampinos, Brochów, Leoncin, Bielany, Bemowo,
Zakroczym, Sochaczew, Młodzieszyn, Czerwińsk
and Wyszogród.
Human activities:
Agriculture, forestry, tourism and recreation (hiking,
biking, cross-country skiing, horse-riding), ecological
education, research.
Protection classifications at the national level:
Kampinos National Park and its buffer zone Natura
2000 site PLC 140001 Puszcza Kampinoska Natura
2000 site PLH140020 Forty Modlińskie
Ecological classifications: The BR "Puszcza
Kampinoska" is situated in central Poland (52°14'52°26'N, 20°12'-20°59'E), on the Middle Mazovian
Lowland, in the proglacial valley of the Vistula
River, northwest of Warsaw. It is located in the area
of a hydrological node, where the rivers: Bug, Narew,
Wkra and Bzura fall into the Vistula River and is
Fot. G. Okołów
forests, alder carr and flood-plain alder forests. Apart
from forests, die Park abounds in a variety of other
plant communities, such as underwater and surface
water communities, sedge meadows, fens,
Fot. T. Hryniewicz
recognized as a European rank ecological node. The
whole area of the BR "Puszcza Kampinoska" has a
structure of belts parallel to the Vistuala River's bed.
Dune areas are divided by wide marshy lowerings.
The most important watercourse of the area is the
transitional peat bogs, high peat bogs, wet and
fresh meadows, pasturelands, moors, sandy
grasslands. So far research has confirmed me
presence of 1420 species of vascular plants in
the BR "Puszcza Kampinoska". Of these 92 are
under strict protection and 19 under partial one.
On die area of die BR "Puszcza Kampinoska"
the occurence of only 3000 animal species has
been proved, but it is estimated to be home for
16,5 thousand animal species, which constitutes
half of Poland's native fauna. Within the
vertebrates there have been recorded 61
endangered and vulnerable species and 259
species under legal protection in Poland. There are 13
lowland amphibian species, 6 species of reptiles, 160
species of breeding birds and 53 species of mammals.
Text : E. Owadowska
Contact information:
Kampinos National Park, 05-080 Izabelin, 38 Tetmajera Str., Poland, +48(022)722 60 01, [email protected]
Państwo: POLSKA - CZECHY
Nazwa Rezerwatu Biosfery: REZERWAT
TRANSGRANICZNY KARKONOSZE –
KRKONOŠE
Data utworzenia: 1992
Powierzchnia: 60 200 ha
Jednostka
administracyjna:
Polska
–
województwo dolnośląskie, Czechy – Liberec,
Hradec Kralove
Działalność człowieka: Region karkonoski ma
bogatą historię, sięgającą XII wieku. Można
znaleźć wiele pozostałości po działalności
ludzkiej z tego okresu: średniowieczne zamki,
kaplice, schroniska górskie, a także tkalnie, huty
szkła. Obecnie Karkonosze są miejscem często
wybieranym przez turystów i narciarzy. Po
polskiej stronie odwiedza je ok. 1,5 mln, a po
czeskiej ok. 5,5 mln osób rocznie. Duża liczba
schronisk oraz szlaków turystycznych w obrębie
strefy centralnej RB przyczynia się do
zwiększenia presji turystycznej, co stwarza
zagrożenie dla przyrody i krajobrazu.
Kategoria ochrony: po obu stronach granicy są
to parki narodowe: w Polsce - Karkonoski Park
Narodowy (kategoria II IUCN), w Czechach Krkonošský Národní Park (kategoria V IUCN)
Charakterystyka ekologiczna:
Karkonosze są częścią Sudetów, masywu
górskiego na granicy Polski i Czech. Jest to
obszar znany z dużej różnorodności biologicznej
piętra subalpejskiego i alpejskiego. Karkonosze
są swoistą „wyspą ekologiczną” na kontynencie
europejskim z ekosystemami arktycznymi i
alpejskimi, których odpowiedniki można znaleźć
w Alpach oraz w północnej i północnozachodniej Skandynawii. Najwyższe partie gór w
Karkonoszach – strefy subalpejska i alpejska
objęte są ochroną ścisłą. Osobliwościami tych
terenów są: najwyżej położone w Europie
torfowiska, kotły polodowcowe, głazy i stawy
oraz granitowe skały i zarośla sosny karłowatej.
Ogromne
znaczenie
dla
różnorodności
biologicznej mają unikalne na światową skalę
ekosystemy z gatunkami endemicznymi i
reliktowymi: Saxifraga moschata ssb. basaltica,
Pado sorbetum, Saliceti lapponum, Pendicularis
sudetica, Saxifraga nivalis.
A. Raj
Kontakt:
Karkonoski Park
Narodowy - RB
ul.Chałubińskiego 23
58-570 Jelenia Góra
Polska
www.kpnmab.pl
Krkonošský Národní
Park
Dobrovského 3
543 01 Vrchlabi
Czech Republic
www.krnap.cz
Country: POLAND, THE CZECH
REPUBLIC
Name of Biosphere Reserve: KRKONOŠE/
KARKONOSZE BILATERAL BIOSPHERE
RESERVE
Declaration date: 1992
Surface area: 60 200ha
Administrative division: Poland- Lower Silesia
Province, Czech- Liberec, Hradec Kralove
Human activities:
The Karkonosze region has a very rich history related
to man appearing already in XII century. Man can
observe many remnants of human activity (middleaged castles, chapels, charming mountain hostels).
There are also some relicts of industry development
in the past: loom houses, glassworks.
Nowadays the Karkonosze Mountains are popular
tourist destination for hikers and skiers with about 1,5
million visitors on the Polish side and 5,5 million on
the Czech side per year. The high number of hostels
and trails situated mainly within the strict protection
zone contributes to extension of tourism pressure,
which seems to be the biggest threat for nature and
landscape.
Protection classifications:
On both sides of the border there are National Parks:
in Poland Karkonosze NP cat. II of IUCN, in Czech
Krkonose National Park cat. V of IUCN.
Ecological characteristics:
The Krkonose/ Karkonosze Mountains are part of the
Sudeten in the north- east Bohemia, a mountain
system shared by the Czech Republic and Poland.
The area is known for its high biodiversity in four
altitudinal vegetation belts, from submontane to
alpine. The mountains constitute a kind of ecological
island of arctic and alpine ecosystems whose
counterparts are found in the Alps and north and
north-west Scandinavia. In Karkonosze especially
valuable are the highest mountain belts: subalpine
and alpine which are under strict protection These are
the most interesting areas encompassing: the highest
situated in Europe high bogs, postglacial cirques,
block fields, ponds, granite rocks and dwarf pine
shrubs. Especially important for biodiversity are
unique in the global scale ecosystems with endemic
and relicts species: Saxifraga moschata ssb.
basaltica, Pado sorbetum, Saliceti lapponwn,
Pendicularis sudetica, Saxifraga nivalis.
Text: A. Raj
Contact information:
Karkonoski Park
Narodowy,
Chałubińskiego 23, 58570 Jelenia Góra
Poland,
www.kpnmab.pl
Krkonošský Národní Park
Dobrovského 3
543 01 Vrchlabi
Czech Republic
www.krnap.cz
Państwo: POLSKA
Nazwa Rezerwatu Biosfery: JEZIORO
ŁUKNAJNO REZERWAT BIOSFERY
Data utworzenia: 1976
Powierzchnia: 1342,34 ha
Jednostka administracyjna: województwo
warmińsko-mazurskie, powiat Mikołajki, gmina
Mrągowo
Kategoria ochrony: strefa centralna i buforowa
Jezioro Łuknajno, strefa przejściowa Mazurski
Park Krajobrazowy
Fot. P. Volponi
Charakterystyka ekologiczna:
Jezioro Łuknajno, od długiego czasu znane jako
jedno z największych w Europie miejsc
koncentracji łabędzia niemego Cygnus olor,
zostało objęte ochroną już w 1937 roku. W roku
1947 utworzono na tym obszarze rezerwat
ornitologiczny (pow. 710 ha), a w 1987 roku
jezioro zostało wpisane na listę terenów
chronionych Konwencją Ramsarską. Obecnie
powierzchnia rezerwatu wynosi 1342,34 ha. W
roku 2004 rezerwat został włączony do sieci
Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony
ptaków PLB 280007.
Pojezierze Mazurskie leży w strefie klimatu
umiarkowanego, ze średnią roczną temperaturą
powietrza ok. 7oC i sumą opadów 559-680 mm.
Na uwagę zasługuje bogata awifauna jeziora i
jego okolic. Gatunkiem sztandarowy i symbolem
rezerwatu jest łabędź niemy Cygnus olor.
Późnym latem i wczesną jesienią (sierpieńwrzesień), podczas okresu pierzenia stada
łabędzi liczą ok. 2000 osobników (maks.
2300). Podczas okresu jesiennych wędrówek
zbierają się w rezerwacie ogromne stada łysek
Fulica atra. W latach 80. zaobserwowano ok.
18 000 osobników tego gatunku. Odnotowano
także 20 innych gatunków ptaków na jeziorze
i sąsiednich mokradłach. Na terenie rezerwatu
spotyka się wiele gatunków dużych ssaków, w
tym: łosia, jelenia, sarnę, dzika, lisa, jenota, a
także liczne płazy i gady.
J. Kruszelnicki
Fot. P. Volponi
Kontakt:
Mazurski Park Krajobrazowy, Krutyń 66, 11-710 Piecki, Polska
tel.: 48 89 742 1405, fax 48 89 742 1405, [email protected], www.mazurskipark.pl
Country: POLAND
Name of Biosphere Reserve: ŁUKNAJNO
LAKE BIOSPHERE RESERVE
Declaration date: 1976
Surface area: 1342,34 ha
Administrative division:
province: Kraina Wielkich Jezior (the Great
Lakes District)
county: Mikołajki
gmina: Mrągowo
Protection classifications:
Core Area and Buffer Zones – Łuknajno Lake,
Transition areas Mazury Landscape Park
Phot. P. Volponi
The lake of Łuknajno has long been famous as
one of the biggest sites of concentration of
Cygnus olor swans in Europe, and so it has
been subject to protection since 1937.
Within the boundaries of Poland, in 1947, it
was established as an ornithological reserve
with the surface area of 710 hectares. In 1978
the lake was put on the list of the aquaticswampy areas of the RAMSAR convention. Its
current surface area is 1342.34 hectares. Since
2004 the reserve is the bird sanctuary conform
to the Bird Directive of the European
Commission (PLB 28 0007), included in the
European Ecological Network NATURE 2000.
Climate of the Great Masurian Lakes District is
moderate with annual average of about 7oC.
Long-term annual precipitation is at 559-680
mm.
The animal world of Łuknajno lake and its vicinity is characterized by rich avifauna. The flagship species
of Łuknajno, and its symbol, is the Cygnus olor
swan. In late summer and early autumn
(August-September), during moulting, the
assembly of swans counts up to 2000
individuals (with maximum of 2300). During
autumn migrations a large number of bald coots
Fulica atra gather there. During the 1980s up to
18 000 birds of this species have been observed.
There are more than 20 other species of birds on
the lake and on the surrounding wetlands. Of the
large mammals one encounters there moose,
roe-deer, deer, boar, fox and raccoon dogs.
There are numerous reptiles and amphibians.
Establishment of the extensive Biosphere
Phot. P. Volponi
Reserve is planned, to be called Mazurian Lakes, encompassing the lakes of Łuknajno and Śniardwy, as
well as a part of the Pisz Forest.
Text: J. Kruszelnicki
Contact information:
Mazurski Park Krajobrazowy, Krutyń 66, 11-710 Piecki, Phone: +48 89 742 1405 Facsimile: +48 89 742
1405, e-mail: [email protected] Internet: http://www.mazurskipark.pl
Państwo: POLSKA
Nazwa
Rezerwatu
ZACHODNIE
Charakterystyka ekologiczna:
Biosfery:
POLESIE
Fot. T. J. Chmielewski
Data utworzenia: 30 kwietnia 2002
Powierzchnia: 139 917 ha
Jednostka administracyjna: województwo
lubelskie, gminy: Cyców, Dębowa Kłoda,
Hańsk, Niedźwiada, Ostrów Lubelski, Ludwin,
Łęczna, Parczew, Puchaczów, Sawin, Siemień,
Sosnowica, Stary Brus, Urszulin, Uścimów,
Wierzbica, Włodawa, Wola Uhruska, Wyryki.
Działalność człowieka: rolnictwo (pastwiska,
pola uprawne), gospodarka leśna, rybołówstwo,
turystyka
i
rekreacja
(sporty
wodne,
agroturystyka,
turystyka
ekologiczna
obserwacje ptaków, wycieczki rowerowe, jazda
konna)
Rezerwat znajduje się w strefie przejściowej
pomiędzy dwoma regionami biogeograficznymi:
borealnych lasów szpilkowych oraz lasów
liściastych strefy umiarkowanej, z większym
wpływem tej pierwszej. W rezerwacie
obserwujemy
mozaikę
zbiorowisk,
od
zbiorowisk roślinności wodnej i torfowiskowej
po zbiorowiska łąkowe i leśne, a w strefie B i C
również zbiorowiska segetalne. Na obszarze
rezerwatu Polesie Zachodnie stwierdzono
występowanie
1466
gatunków
roślin
naczyniowych, w tym: 12 gatunków z
europejskiej listy CORINE i 4 gatunków z
Polskiej Czerwonej Księgi oraz 341 gatunków
glonów i 154 gatunki porostów. O dużym
zróżnicowaniu
siedliskowym
świadczy
występowanie na terenie rezerwatu ponad 250
zespołów roślinnych. Równie bogata jest fauna:
zooplankton jest reprezentowany przez 278
gatunków, zoobentos – 197, ryby – 35, płazy –
13, gady – 6, ptaki – 154, ssaki – 35. 58
gatunków z regionu widnieje na liście CORINE,
a 25 w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.
Elżbieta Kowalik
T.J. Chmielewski
Kategoria ochrony: na poziomie narodowym:
Poleski Park Narodowy, rezerwat przyrody
Żółwiowe Błota
Kontakt:
Poleski Park Narodowy – RB, ul. Lubelska 3a,
22-234 Urszulin, Polska, tel.: 48 082 571 30 72
[email protected]
Fot. A. Różycki
Country: POLAND
Name of Biosphere Reserve: WEST POLESIE
BIOSPHERE RESERVE
Ecological classifications:
"West Polesie" Biosphere Reserve is situated in an
ecotone sphere among two bio-geographic regions:
boreal coniferous forests and leafy forests of the
Temperate Zone, with bigger influence of the first
one. Diverse water, moor, forest and meadow
ecosystems' mosaic has place here, as well as -in
zones B and C - traditional field use. On the area of
"West Polesie" Biosphere Reserve 1466 species of
vascular plants exist, in this: 12 species from the
Photo T.J. Chmielewski
Declaration date: 30th April 2002
Surface area: 139 917 ha
Administrative division: Lublin Province
(boroughs: Cyców, Dębowa Kłoda, Hańsk,
Niedźwiada, Ostrów Lubelski, Ludwin, Łęczna,
Parczew, Puchaczów, Sawin, Siemień,
Sosnowica, Stary Brus, Urszulin, Uścimów,
Wierzbica, Włodawa, Wola Uhruska, Wyryki)
Human activities:
Agriculture (pastures, fields), forestry, fishery,
tourism and recreation (water sports, agro-tourism,
ecological tourism, bird - watching, biking, horse
- riding)
European CORINE list and 4 species from the Polish
"Red Book of Plants", 341 alga species and 154
lichen species are here as well.
Great habitat diversity shows that over 250 plant
groups were noted here. The animal world is also
very rich - zooplankton is represented by at least 278
species, zoobentos - 197, fish -35, amphibian - 13,
reptile - 6, birds - 154, mammals - 35. 58 fauna
species of the region are recorded in the CORINE
list, and 25 - in the Polish "Red List of Animals".
Text E. Kowalik
Protection classifications at the national level:
Poleski National Park, "Zotwiowe Muds" Nature
Reserve
T.J. Chmielewski
Contact information: Poleski National Park –
Biosphere Reserve, ul. Lubelska 3a, 22-234
Urszulin, Polska, tel.: 48 082 571 30 72,
[email protected]
Photo A. Różycki
Państwo: POLSKA
Nazwa Rezerwatu Biosfery:
REZERWAT BIOSFERY
Charakterystyka ekologiczna:
SŁOWIŃSKI
Data utworzenia: 1997
Powierzchnia: 32 744 ha
Jednostka administracyjna: województwo
pomorskie, powiaty: Słupsk, Lębork, gminy:
Ustka, Smołdzino, Główczyce, Wicko, Łeba
Działalność człowieka: Nazwa rezerwatu
pochodzi od kaszubskiego plemienia Słowińców
zamieszkujących w przeszłości te odosobnione
tereny. Ich kulturę prezentuje muzeum w
miejscowości Kluki. Rezerwat jest popularnym
miejscem, często odwiedzanym przez turystów,
którzy mogą skorzystać z jego bogatej oferty
edukacyjnej m.in. ścieżek przyrodniczych.
Kategoria ochrony: na poziomie narodowym:
Słowiński Park Narodowy – Rezerwat Biosfery
Ten położony na południowym wybrzeżu Morza
Bałtyckiego (pomiędzy Łebą i Rowami)
rezerwat został utworzony dla ochrony
brzegowych
procesów
eolicznych
oraz
ruchomych nadmorskich wydm, należących do
najaktywniejszych i najrozleglejszych na całym
bałtyckim wybrzeżu. Piaszczysta mierzeja
oddzielająca jeziora od morza powstała na
skutek działania fal Bałtyku i innych procesów
geomorfologicznych. Ruchome wydmy mierzei
mogą osiągać wysokość ponad 30 m n.p.m.
Ogromne znaczenie dla całego rejonu Morza
Bałtyckiego mają także słowińskie mokradła. Są
miejscem lęgu oraz
odpoczynku podczas
przelotów dla wielu
gatunków ptaków. W
1995 roku rezerwat
został wpisany na
listę terenów chronionych
Konwencją
Ramsarską.
W
rezerwacie
obserwuje się naturalne
ciągi
sukcesyjne
roślinności
od
zbiorowisk
pionierskich na wybrzeżu do nadmorskich borów
bażynowych w głębi lądu, a także bogatą
roślinność na torfowiskach.
Mapa Słowińskiego Rezerwatu Biosfery
Kontakt:
Słowiński Park Narodowy Rezerwat Biosfery, ul. Bohaterów Warszawy 1a, 76-214 Smoldzino, Polska
Country: POLAND
Name of Biosphere Reserve: SŁOWIŃSKI
BIOSPHERE RESERVE
Declaration date: 1997
Surface area:
Slowinski National Park-Biosphere Reserve 32 744 ha
Administrative division (province,.......):
Poland/Pomeranian Province/on the terrain of two
administrative districts: Slupsk and Lebork, within
administrative borders of five communes: Ustka,
Smoldzino, Glowczyce. Wicko, Leba.
Human activities:
The name of the biosphere reserve derives from the
group of Kashubian tribe (Slowincy), who once lived
in this remote area. An open-air museum, located in
Kluki village, is designated to present the culture of
this ethnic group. The biosphere reserve is a popular
touristdestination and offers environmental education
to the visitors, for instance with interpretative nature
paths.
Protection classifications:
At the national level: Slowinski National Park
Map of the Slowinski National Park-Biosphere Reserve
Ecological characteristics:
Situated along the southern Baltic coast between
Leba and Rowy, this biosphere reserve focuses
on the protection of coastal aeolian processes
and mobile sand dunes which are among the
most active and extensive around the Baitic Sea.
TheBaitic Sea activity and other geomorphological processes lead to the creation of
sand-bars, separating lakes from the sea. The
mobile dunes can reach a height of over 30
meters above sea level. The Slowinski wetlands
are of high importance in the Baltic Sea region
as a breeding and stopover area for many bird
species.
It
was
designated as Ramsar
site in 1995.
The biosphere reserve
comprises a series of
vegetation
zones
created by natural
succession,
going
from the coastline
towards the mainland
The system includes
pioneer initial sand
communities, as well
as peatbogs with the
richness of the vegetation.
Contact:
Słowiński National Park – Biosphere Reserve,
Bohaterów Warszawy Street 1a, 76-214
Smoldzino, POLAND
e-mail: [email protected]
Państwo: POLSKA, SŁOWACJA
Nazwa Rezerwatu Biosfery: TATRZAŃSKI
TRANSGRANICZNY REZERWAT
BIOSFERY
Fot. M. Kot
Data utworzenia: 1992
Powierzchnia: (w hektarach) razem 123 566,
strefa centralna 56 992 (Polska 7 548, Słowacja
49 444), strefa buforowa 30 012 (Polska 6 371,
Słowacja 23 641), strefa przejściowa 36 562
(Polska 3 987, Słowacja 32 575)
Jednostka administracyjna: województwo
małopolskie, okręg Poprad
Działalność człowieka: badania naukowe,
edukacja, turystyka, sport, wypas owiec
Kategoria ochrony: na poziomie narodowym
parki narodowe
Charakterystyka ekologiczna:
Tatry są najwyższym masywem górskim w
paśmie Karpat. Zbudowane są ze skał
krystalicznych, metamorficznych i osadowych
przemodelowanych
podczas
zlodowaceń
pleistoceńskich. Średnia roczna suma opadów
wynosi 1720 mm. Wyróżnia się 5 pięter
klimatyczno-roślinnych: piętro regla dolnego,
regla
górnego,
subalpejskie,
alpejskie,
subniwalne. Górna granica lasu występuje na
wysokości 1500-1550 m n.p.m. W Tatrach
występuje wyjątkowo bogata flora i fauna
(razem ok. 10 000 gatunków). Do najbardziej
charakterystycznych gatunków wysokogórskich
należą: kozica, świstak, darniówka tatrzańska,
nornik śnieżny.
Marek Kot
Fot. M. Kot
Fot. M. Kot
Kontakt:
Tatrzanski Park Narodowy – Rezerwat Biosfery
Chałubińskiego 42A,
34-500, Zakopane Tel.: (48.1820)632 03), Fax
(48.1820) 63579 e-mail: [email protected]
Tatransky Národný Park, P.O. Box 21
059 41 Tatranska Strba 75, Slovakia
Tel.: (421.52)4782 002 Fax (421.52), 4484 217
e-mail [email protected]
Country: POLAND
Name of Biosphere Reserve: TATRA
MOUNTAINS TRANSBORDER
BIOSPHERE RESERVE
Protection classifications: At the national level
national parks
Ecological characteristics:
The Tatra Mountain, the highest massif within the
Carpathian Range. Built of cristalline, metamorphic
and sedimentary rocks remodeled during Pleistocene
glaciations. The average amount of precipitation
1720 mm yearly. Five climatic - vegetation belts:
lover montane, upper montane, dwarf pine
(subalpine), alpine, subnival. Climatic timber line
(between 1500-1550 m asl. Exeptional reachness of
the flora and fauna (total about 10 000 species). The
most characteristic high moutain species of fauna
include the chamois, the marmot, the Tatra pine vole,
the snow vole.
Marek Kot
Phot. M. Kot
Declaration date: 1992
Surface Area: (hectares): Total 123,566 Core
area(s) 56,992 (Poland: 7,548; Slovakia: 49,444)
Buffer zone(s) 30,012 (Poland: 6,371; Slovakia:
23,641) Transition area(s) when given 36,562
(Poland: 3,987; Slovakia; 32,575)
Phot. M. Kot
Administrative division: province Malopolska,
district Poprad
Human activities: science, education, tourism, sport,
sheep breeding
Phot. M. Kot
Contact information:
Tatra National Park – Biosphere Reserve,
Chałubińskiego 42A, 34-500, Zakopane,
Poland, Telephone (48.1820)632 03), Fax
(48.1820) 63579 e-mail: [email protected]
Tatry National Park, Biosphere Reserve
P.O. Box 21
059 41 Tatranska Strba 75
Slovakia Telephone (421.52)4782 002
Fax (421.52), 4484 217 E-mail
[email protected]
THREE TRANSBORDER BIOSPHERE RESERVES ALONG EASTERN BORDERS OF
POLAND AND EUROPEAN UNION
Alicja Breymeyer, NATIONAL ICSU-SCOPE/UNESCO-MAB COMMITTEE OF POLAND
Three TBRs on Eastern Border of EU: East Carpatians works from early 70-ties; West Polesie is in last stages before final acceptation;
Bialowieza Forest was enlarged, it has the new, modern maps and the process of nomination can start.
The selected publications on TBRs:
The first pages of documents prepared for TBRs:
Prepaared for 3rd World Congress of BRs in
Madrid Alicja Breymeyer, PAS National ICSUSCOPE/UNESCO-MAB COMMITTEE of POLAND,
00-818 Warsaw, 51/55 Twarda str.;
e-mail: [email protected]