projekt budowlany - Urząd Miasta Chełmża
Transkrypt
projekt budowlany - Urząd Miasta Chełmża
PRZEDSIĘBIORSTWO GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ „BIOBOX” Wiesław Mikołajczuk ul. Polna 101 87-100 Toruń tel./fax. (0-56) 659-70-03, tel. (0-56) 664-37-17, e-mail: [email protected] PROJEKTUJEMY MODERNIZUJEMY WYKONUJEMY PROJEKT BUDOWLANY Stacje uzdatniania wody Pompownie wody i ścieków Pompownie przeciwpowodziowe Z PROJEKTEM ZAGOSPODAROWANIA TERENU ZADANIE: Budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej i deszczowej miasta Chełmża Oczyszczalnie ścieków Sieci wodociągowe i kanalizacyjne Sieci Technologiczne NIP 879-156-29-21 główny kolektor sanitarny i deszczowy między ulicą Sikorskiego, a Polną. BRANŻA: SANITARNA INWESTOR: Gmina Miasto Chełmża ZAMAWIAJĄCY: NETTO Sp. z o. o. Motaniec 30 73-108 Kobylanka tel. (0-91) 46-99-999 PROJEKTANT: mgr inż. Wiesław Mikołajczuk upr. UAN-N-V/60/TO/84 SPRAWDZAJĄCY: inż. Barbara Antonowicz upr. GP. I. 7342/193/TO/94 Toruń, maj 2008 Rozwiązania zawarte w niniejszym opracowaniu zgodnie z umową i prawem mogą być stosowane w obiekcie, dla którego dokumentacja została opracowana. Stosowanie ich dla innych obiektów (nawet tego samego właściciela) jest możliwa jedynie po uzyskaniu na to pisemnej zgody BIOBOX-u, pod rygorem wszelkich skutków prawnych. Niniejsza dokumentacja została wykonana zgodnie z umową i obowiązującymi przepisami oraz jest kompletna z punktu widzenia celu jakiemu służy. 2 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OPISOWA 1. PODSTAWA OPRACOWANIA ........................................................................................ 4 2. WYKORZYSTANE MATERIAŁY...................................................................................... 4 3. INNE OPRACOWANIA ZWIĄZANE Z NINIEJSZYM PROJEKTEM ................................ 4 4. PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU ................................................................ 4 4.1. Przedmiot opracowania i zakres całej inwestycji ..................................................... 4 4.2. Istniejący stan zagospodarowania terenu ................................................................. 4 4.3. Projektowane zagospodarowanie terenu .................................................................. 5 4.4. Ochrona zabytków .................................................................................................... 5 4.5. Zagrożenie dla środowiska oraz higieny i zdrowia użytkowników projektowanych obiektów.................................................................................................................... 5 5. OGÓLNY OPIS PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ................................................................. 5 6. KOLEKTOR KANALIZACJI SANITARNEJ ...................................................................... 5 6.1. Przebieg tras i materiał przewodów .......................................................................... 5 6.2. Studnie rewizyjne ...................................................................................................... 6 6.3. Posadowienie kanału roboty ziemne i odwodnienie wykopów .................................. 7 6.4. Włączenie istniejących przewodów kanalizacji sanitarnej do projektowanego kolektora ................................................................................................................... 9 7. KANALIZACJA DESZCZOWA ......................................................................................... 9 7.1. Przebieg tras i materiał ............................................................................................. 9 7.2. Studnie rewizyjne .................................................................................................... 10 7.3. Posadowienie kolektora deszczowego, roboty ziemne i odwodnienie wykopów .... 10 7.4. Odkryty kanał wzdłuż ul. Polnej – sposób wykonania i montażu prefabrykowanych koryt ........................................................................................................................ 10 7.5. Wylot kanału otwartego do rowu melioracyjnego .................................................... 11 7.6. Separator substancji ropopochodnych i zawiesiny.................................................. 11 8. ZESTAWIENIE ELEMENTÓW SIECI KANALIZACYJNEJ ............................................ 12 8.1. Kanalizacja sanitarna .............................................................................................. 12 8.2. Kanalizacja deszczowa ........................................................................................... 12 9. SKRZYŻOWANIE PROJEKTOWANEJ SIECI Z PRZESZKODAMI............................... 12 10. ROBOTY ZIEMNE – DODATKOWE WYTYCZNE WYKONANIA ................................ 12 11. ROBOTY DROGOWE ................................................................................................. 13 12. WARUNKI GRUNTOWO-WODNE .............................................................................. 13 13. PODSTAWOWE WYMOGI PROWADZENIA ROBÓT ................................................. 13 14. CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA OBIEKTÓW I WARUNKI .......................... 14 OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ ................................................................................ 14 15. DANE TECHNICZNE CHARAKTERYZUJĄCE WPŁYW OBIEKTU NA ŚRODOWISKO, ZDROWIE LUDZI I OBIEKTY SĄSIEDNIE ................................ 14 15.1. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzenie ścieków .............................................. 14 15.2. Emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłów ....................................................... 14 15.3. Rodzaj i ilość wytwarzanych odpadów ............................................................ 14 15.4. Emisja hałasu, wibracji, promieniowania i innych zakłóceń ............................. 14 15.5. Wpływ obiektu budowlanego na istniejący drzewostan, powierzchnię ziemi, glebę i inne obiekty budowlane ....................................................................... 14 15.6. Wpływ obiektu na wody gruntowe ................................................................... 15 16. INFORMACJA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA .............. 15 16.1. Zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność realizacji poszczególnych obiektów ................................................................................ 15 16.2. Wykaz istniejących obiektów budowlanych ..................................................... 15 16.3. Wykaz elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą stwarzać 3 zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi ............................................................ 15 16.4. Wskazanie przewidywanych zagrożeń występujących podczas robót budowlanych ........................................................................................................... 15 16.5. Wytyczne sposobu prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do robót szczególnie niebezpiecznych .......................................... 15 16.6. Wskazania środków technicznych i organizacyjnych zapobiegających niebezpieczeństwom............................................................................................... 16 ZAŁĄCZNIKI FORMALNO-PRAWNE - Uzgodnienie Powiatowego Zespołu Uzgadniania Dokumentacji Projektowej w Toruniu - Uzgodnienie Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Chełmży - Warunki techniczne Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Chełmży - Wypis z rejestru gruntów - Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - Mapa stanu prawnego - Oświadczenie projektanta o poprawności wykonania projektu, - Zaświadczenie projektanta o przynależności do Izby Inżynierów Budownictwa, - Decyzja o stwierdzeniu przygotowania zawodowego projektanta. - Oświadczenie sprawdzającego o poprawności wykonania projektu, - Zaświadczenie sprawdzającego o przynależności do Izby Inżynierów Budownictwa, - Decyzja o stwierdzeniu przygotowania zawodowego sprawdzającego. SPIS RYSUNKÓW Rys. nr 1. Rys. nr 2. Rys. nr 3. i 3.a. Rys. nr 4. Rys. nr 5. Rys. nr 6. Rys. nr 7. Rys. nr 8. Rys. nr 9. Rys. nr 10. Rys. nr 11. Orientacja 1:5000 Projekt zagospodarowania terenu 1:500 Profil podłużny kanału sanitarnego 1:50/500 Profil podłużny kanału deszczowego 1:50/500 Konstrukcja i łączenie prefabrykowanych elementów koryta rowu odprowadzającego ścieki deszczowe wzdłuż ul. Polnej 1:10 Prefabrykowany wylot kanału deszczowego Ø 0,80 m do projektowanego rowu 1:10 Konstrukcja i sposób montażu wylotu projektowanego rowu odprowadzającego ścieki deszczowe do rowu melioracyjnego 1:50 i 1:20 Ukształtowanie terenu w najniższym odcinku kanalizacji; Przekrój poprzeczny A-A 1:20 Profil podłużny przez odstojnik i separator 1:50 Konstrukcja studni rewizyjnych 1:25 Profil kanału sanitarnego i deszczowego oraz dna wykopu na tle przekroju geotechnicznego 1:50 4 CZĘŚĆ OPISOWA 1. PODSTAWA OPRACOWANIA Podstawę opracowania stanowi umowa zawarta z Firmą NETTO Sp. z o. o. Motaniec 30 73-108 KOBYLANKA. Firma ta zawarła umowę na opracowanie projektu, gdyż na podstawie porozumień zawartych z Burmistrzem Miasta Chełmży ma wybudować kolektory na części długości i przekazać je miastu. 2. WYKORZYSTANE MATERIAŁY - Aktualizacja Programu rozbudowy kanalizacji Miasta Chełmży z 2007 r. Projekty budowy pawilonu NETTO i uzbrojenie terenu opracowane przez inną firmę Informacje od projektanta kanalizacji w ul. Kościuszki i Sikorskiego Plany sytuacyjno - wysokościowe w skali 1 : 5000 i 1 : 500 Literatura techniczna , normy i wytyczne Oferty producentów materiałów i urządzeń 3. INNE OPRACOWANIA ZWIĄZANE Z NINIEJSZYM PROJEKTEM - Badania geotechniczne podłoża gruntowego Część kosztorysowa i specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót Projekt zmian kanalizacji związanej z pawilonem NETTO równolegle opracowywany przez inną firmę UWAGA: W niniejszym projekcie opisano jedynie podstawowe (główne) wymogi i zalecenia dotyczące materiałów i wykonania robót. Szczegółowe ich sprecyzowanie znajduje się w Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót opracowanej równolegle. 4. PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU 4.1. Przedmiot opracowania i zakres całej inwestycji Przedmiotem opracowania jest projekt budowy głównych kolektorów kanalizacji sanitarnej i deszczowej miasta Chełmża na przedłużeniu ul. Toruńskiej między ulicą Sikorskiego, a ul. Polną. Projektowane kolektory zapewnią odebranie większości ścieków deszczowych i sanitarnych z całej Chełmży i odprowadzenie ich odpowiednio do istniejącego rowu melioracyjnego i istniejącego kanału kanalizacji sanitarnej Ø1000, przy ulicy Polnej doprowadzającego ścieki do przepompowni centralnej. 4.2. Istniejący stan zagospodarowania terenu W sąsiedztwie projektowanej trasy rurociągów znajdują się tereny rekreacyjne, budynki wielorodzinne i garaże osiedlowe. Ponadto rurociągi przechodzą pod ulicami Polną, Ks. Skargi, oraz Św. Jana, o nawierzchni asfaltowej. Aktualnie trwa budowa pawilonu NETTO między ul. Sikorskiego i Św. Jana wraz z uzbrojeniem i parkingiem. Kolektory zaprojektowano wzdłuż pali cementowo-gruntowych wykonanych dal potrzeb posadowienia parkingu. 5 W pasach tych ulic znajdują się: kanalizacja ogólnospławna, kable energetyczne i telekomunikacyjne, gazociągi i wodociągi. 4.3. Projektowane zagospodarowanie terenu Projektowane obiekty będą obiektami liniowymi podziemnymi za wyjątkiem odcinka rowu otwartego wzdłuż ulicy Polnej. Nie mają w zasadzie nadziemnych elementów mających wpływ na zagospodarowanie terenu. Rurociągi prowadzone będą wzdłuż budynków u podnóża skarp. 4.4. Ochrona zabytków Teren, na którym projektowane są sieci nie jest wpisany do rejestru zabytków. Zgodnie z planem szczegółowym zagospodarowania przestrzennego nie podlega ochronie konserwatorskiej. 4.5. Zagrożenie dla środowiska oraz higieny i zdrowia użytkowników projektowanych obiektów Projektowane obiekty w istotny sposób poprawią stan środowiska i higieny w otaczającym terenie. Wody deszczowe przed wprowadzeniem do rowu melioracyjnego zostaną oczyszczone z zawiesin i zanieczyszczeń ropopochodnych przy przejściu przez osadnik i separator. Ścieki sanitarne po trafieniu do istniejącego kanału Ø1000 trafią do centralnej przepompowni ścieków w Chełmży, skąd będą przepompowywane na oczyszczalnię ścieków. 5. OGÓLNY OPIS PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ Zgodnie z przyjętym do realizacji 1 wariantem rozbudowy kanalizacji określonym w Aktualizacji programu ogólnego przyjęto wykonanie dwóch oddzielnych grawitacyjnych kolektorów, deszczowego Ø600 i Ø800 oraz sanitarnego Ø500 i Ø600. Dopływ ścieków do kolektorów wg odrębnego opracowania innej firmy nastąpi w pobliżu zjazdu z ul. Sikorskiego na parking. Odpływ ścieków deszczowych z projektowanego kolektora po przejściu przez osadnik i separator nastąpi do istniejącego rowu melioracyjnego, zaś ścieków sanitarnych do istniejącego kanału Ø1000 przy ulicy Polnej. W projekcie przewidziano podłączenie istniejących kanałów kanalizacji, biegnących w pasach drogowych ulic: Polnej, Ks. Skargi i Św. Jana (przepięcie), zgodnie z rysunkiem szczegółowym. Odciętą cześć kanału zaprojektowano zaślepić. W okolicy istniejących garaży pomiędzy ul. Polną, a Ks. Skargi, występują nieczynne rurociągi które przewidziano obustronnie zaślepić. 6. KOLEKTOR KANALIZACJI SANITARNEJ 6.1. Przebieg tras i materiał przewodów Przewody sieci kanalizacji sanitarnej zaprojektowano, w większości u podnóża skarp w terenie nieutwardzonym. Jedynie przejścia pod ul. Polną, Ks. Skargi i Św. Jana wykonane będą pod chodnikami i jezdniami asfaltowymi. Do budowy kanalizacji sanitarnej zakłada się wykorzystanie rur kamionkowych o średnicach Ø500 i Ø600 mm, klasy 120 wewnętrznie lub obustronnie szkliwionych łączonych na kielichy i elastyczne uszczelki, na odcinku od studni S2 do S17 o łącznej 6 długości 446,8 m oraz kanalizacyjnych dwuściennych rur PE „Spiro” na dolnym odcinku wzdłuż ul. Polnej od włączenia w studnię istniejącą do S2 odc. o dł. 62,5 m i na górnym odcinku pomiędzy ulicą. Św. Jana do ul. Sikorskiego czyli od S17 do granicy pasa drogowego dł. 88,5 m. Zastosowanie zróżnicowanych materiałów wynika z różnorodnego podłoża gruntowego i wynikającej z tego różnej nośności podłoża. W przypadku rur PE należy zastosować rury o sztywności obwodowej SN 8 w odcinkach o maksymalnej dł. 3,0 m. Nie stosować dłuższych rur aby zapewnić prostoliniowość i zmniejszyć wrażliwość na osiadanie. Ze względu na płytkie występowanie wód gruntowych przez większość roku przewody kanalizacyjne znajdować się będą poniżej poziomu wody gruntowej. W związku z tym ważną sprawą jest zapewnienie szczelności połączeń rur. Z tego względu należy stosować rury spełniające wymogi Polskiej Normy PN-EN 295-2. W szczególności przed montażem rur należy sprawdzać czy rury nie są owalne tzn. nie odbiegają od koła więcej niż dopuszcza to norma. Owalność bosych końców rur i kielichów jest najczęściej przyczyną nieszczelności połączeń, przy połączeniach na uszczelkę. Załamania trasy w planie i zmiany spadków odbywają się w studniach rewizyjnych. Przed ul. Św. Jana zaprojektowano wykonanie kanału ogólnospławnego DN 300, którym tymczasowo zostaną odprowadzone ścieki do istniejącej kanalizacji zanim zostanie wykonany dolny odcinek kolektorów. Firma NETTO na podstawie zawartych porozumień wcześniej wykona odcinek kolektorów między ul. Sikorskiego i Św. Jana. Kanał ten wykonać z rur kanalizacyjnych PE dn 300 „SPIRO” o sztywności SN 4 stosując odcinki nie dłuższe niż 3,0 m. Nie dopuszcza się stosowania innych rur kanalizacyjnych (z innego materiału) do kanalizacji grawitacyjnej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy Inwestor wyraźnie zaznaczy to w specyfikacji do przetargu. 6.2. Studnie rewizyjne Studnie rewizyjne zaprojektowano z kręgów betonowych o średnicy 1,20m. Studnie należy przykryć płytami żelbetowymi z włazem żeliwnym typu ciężkiego klasy C 250 o nośności 250 kN. Płyty winny być ułożone na pierścieniach odciążających. Gdy studnie zlokalizowane są na terenie nieutwardzonym, właz należy umocować do pokrywy studni za pomocą 4 kołków rozporowych metalowych ocynkowanych ze śrubą M10 lub śrubą ocynkowaną M10 na przelot Na zewnątrz obetonować podstawę włazu lub założyć pierścień żelbetowy o średnicy zewnętrznej co najmniej 1,0m. W drogach stosować płyty wraz z pierścieniami odciążającymi. Ze względu na to, że kanalizacja będzie ułożona poniżej poziomu wody gruntowej, aby ograniczyć jej dopływ poprzez studnie rewizyjne należy: - - pod dolne kręgi stosować warstwę chudego betonu B 7,5 grubości 10cm; stosowane kręgi powinny być z betonu hydrotechnicznego, wodoszczelnego o szczelności W 8 klasy B 45; stosować dolne kręgi z gotowymi dnami i kinetami oraz otworami do przeprowadzenia przewodów kanalizacyjnych – kręgi takie produkuje „PREFABET” Białe Błota. Jeśli dolne kręgi nie miałyby gotowej kinety konieczne byłoby stosowanie większych średnic studni; dno kręgów od spodu dodatkowo uszczelnić poprzez pokrycie 2x abizolem lub między chudy beton i dno włożyć folię budowlaną PE grubości 0,2mm; do uszczelniania przejść kanałów przez ściany kręgów stosować typowe uszczelki i dodatkowo zaprawę betonową; 7 - do uszczelniania połączeń między kręgami stosować kit trwale plastyczny i dodatkowo wyprawiać je od środka i z zewnątrz zaprawą betonową lub uszczelki gumowe (jeżeli otwory w kręgach są gładkie i są do nich dostosowane). Na dolnym odcinku wzdłuż ul. Polnej gdzie kanał ma być wykonany z rur PE „Spiro” stosować studnie systemowe z PE, aby nie obciążać torfu znajdującego się pod kanałem. 6.3. Posadowienie kanału roboty ziemne i odwodnienie wykopów W części rysunkowej załączono profil kanalizacji sanitarnej i deszczowej na tle profilu geologicznego. Profil ten nie budzi większych wątpliwości na odcinku między ul. Polną, a ul. Św. Jana. Między ul. Św. Jana a ul. Sikorskiego wyniki wierceń wskazują na bardzo zmienne warunki.. Przesunięcie otworu wiertniczego o kilka metrów od projektowanej trasy kolektorów może być przyczyną występowania zupełnie różnych warunków w czasie wykonywania robót, niż wynikałoby to z załączonego profilu geologicznego. Zwraca się uwagę, że dla potrzeb projektu opracowano dwie dokumentacje geotechniczne: zasadniczą i dodatek nr 1. Nawet dodatkowe wiercenia nie rozwiały wątpliwości co do możliwości wystąpienia gruntów nienośnych pod projektowanym dnem kolektorów. W zasadzie torfy stwierdzono tylko w otworze nr 9 położonym w kierunku rynny z gruntami nienośnymi 2,5 m od projektowanej trasy kolektora sanitarnego i 4,0 m od trasy projektowanego kolektora deszczowego. W otworze nr 10 stwierdzono tylko 2 przewarstwienia torfu jedno grubości 0,20 m drugie 0,30 m. W otworze nr 11 przewarstwienia torfu miały już grubość zaledwie 1÷2 cm. Na profilu kanału na tle profilu geologicznego pokazano najbardziej prawdopodobną linię dna wykopu pod kanał sanitarny na podstawie dokumentacji powykonawczej pali DSM wykonanych jako oparcie dla konstrukcji parkingu. Wprawdzie pale te sięgają głębiej lecz na zaznaczonej linii zastępowało załamanie wykresu prędkości zagłębiania pala spowodowanej zapewne rozpoczęcia wiercenia w gruncie nośnym. Wykopy pod kolektory należy tak wykonać aby ich pod ich dnem nie pozostały grunty nienośne. W przeciwnym wypadku na wskutek nasypania świeżej warstwy gruntu pod parking o miąższości ok. 60÷80 cm może nastąpić tak duże osiadanie gruntów nienośnych, że spowoduje to powstanie przeciwspadków w kolektorach i kłopoty z ich eksploatacją. Przy wykonywaniu wykopów, należy więc sondować grunt pod projektowanym dnem kolektorów i w przypadku stwierdzenia torfów, należy ten grunt wymienić na grunt sypki. W takim przypadku należy zbroić zasypkę geowłókniną układając ją na dnie wykopu i owijając nią po obu stronach warstwy grubości 30 cm. Należy stosować zakład na całej szerokości wykopu, czyli nad każdą warstwą gruntu grubości - 30 cm znajdą się 3 warstwy geowłókniny. Zawinięta z lewej ściany, zawinięta z prawej ściany i nowy kawałek włókniny pod kolejną warstwę. Należy zastosować geowłókninę Polyfelt TS80. Zbrojenie zasypki geowłókniną stosować tylko gdy na tej głębokości występuje torf lub inny grunt nienośny. Jeżeli taki grunt występuje na wysokości przekroju kanału, ostatnią warstwę geowłókniny ułożyć 5 cm pod dnem kanału i zamknąć ją 5 cm nad górą kanału. Powyżej kanału, zasypki nie ma już potrzeby zbroić, jednak należy wymienić grunt na sypki i zagęścić go. Wszystkie warstwy zasypki, zbrojone lub nie należy zagęścić do uzyskania wskaźnika zagęszczenia Is=1,0, gdyż nie można wykluczyć, że w /przyszłości nad kolektorami będzie budowana droga. Wskaźnik zagęszczenia należy potwierdzić badaniami. Przy rozpatrywaniu odwodnienia gruntu na czas wykonywania wykopów należy 8 uwzględnić, że dokumentację geotechniczną i profil geologiczny sporządzono na podstawie wierceń wykonanych w okresie wiosny przy wysokim poziomie wody gruntowej. W zależności od terminu prowadzenia robót ustabilizowany poziom wody gruntowej może być znacznie niższy i może znajdować się poniżej projektowanego dna wykopu. Jeśli wykopy będą prowadzone po intensywnych długotrwałych opadach ustabilizowany poziom wody gruntowej może znaleźć się nawet na powierzchni terenu. Z rzędnych ustabilizowanego zwierciadła wody, w głębszych warstwach piasku, wynika, że wody gruntowe zasilane są z niewielkiej zlewni terenów zielonych położonych w obniżeniu między ul. Sikorskiego i ul. Polną. Świadczy o tym fakt, że ustabilizowany poziom wody gruntowej na trasie projektowanej kanalizacji między ul. Sikorskiego i Św. Jana jest wyższy niż poziom wody w Jeziorze Chełmżyńskim i począwszy od ul. Sikorskiego obniża się w dwie strony – w stronę jeziora i w stronę rowów melioracyjnych za ul. Polną. Po obu stronach obniżenia terenowego występują grunty nieprzepuszczalne gliny i gliny piaszczyste. W pierwszej kolejności ma być wykonywany odcinek kolektorów między ul. Sikorskiego i ul. Św. Jana, aby móc wykonać parking dla pawilonu NETTO. W związku z powyższym powstaje problem konieczności odprowadzenia wody z odwodnienia wykopów do istniejącego kolektora ogólnospławnego. W zasadzie badania geotechniczne wskazują, że wykopy nie będą sięgać do warstwy piasku lecz będą wykonywane w gruntach spoistych. Jeżeli tak będzie, to na omawianym odcinku należy wykonać wykopy o 15 cm głębsze niż projektowane dno kolektorów. Następnie wykonać podsypkę żwirową grubości 15 cm, a w niej ułożyć dren 50 wprowadzając go do tymczasowych studni odwadniających z których należy w sposób ciągły wypompowywać wodę. Gdyby wyniki sondowania gruntu wykazały jednak, że warstwa gruntu nieprzepuszczalnego pod kanałem będzie cieńsza niż dwukrotna różnica między ustabilizowanym poziomem wody gruntowej w piasku, a dnem wykopu należy wstrzymać wykonywanie wykopu do czasu obniżenia ciśnienia wody pod warstwą nieprzepuszczalną. Osiągnąć to należy poprzez wpłukanie zestawu igłofiltrów na południe od wykopu na odcinku między studniami S16 i S17. Zachowując odległość co najmniej 20 m od najbliższych budynków. Ze względu na opisywaną wcześniej małą zlewnię zasilającą wody gruntowe obniżenie ciśnienia wody pod gliną zostanie osiągnięte po kilku dniach pompowania, po czym wystarczy pompowanie niewielkich ilości wody z igłofiltrów aby utrzymać obniżone ciśnienia napiętego zwierciadła wody w czasie prowadzenia robót. Dla obniżenia poziomu wody gruntowej dla potrzeb wykonania kolektorów pomiędzy ul. Polną, a ul. Św. Jana należy wykonać kopaną studnię depresyjną w obniżeniu terenowym w odległości 20 m od ul. Polnej i od garaży przy tej ulicy. Studnię o głębokości 4,5 m i średnicy wewnętrznej co najmniej 1,8 m wykonać metodą studzienną na co najmniej 2 tygodnie przed rozpoczęciem wykopów po kanał sanitarny. Dno studni zasypać 30 cm warstwą żwiru. W studni zamontować pompę zatapialną i wypompowywać nią wodę, tak aby jej poziom był o około 2 m niższy niż planowane dno wykopu. Wodę odprowadzić przewodem tłocznym 110 PE włożonym we wcześniej wykonany kanał deszczowy do rowów za ulicą Polną w odległości nie mniejszej niż 20 m od ulicy. Studnia ta powinna zapewnić odwodnienie gruntu na całej trasie projektowanych kolektorów. Nie można jednak wykluczyć, że na niektórych odcinkach jako wspomagające trzeba będzie zastosować dodatkowe odwodnienie igłofiltrami. Z tego względu należy najpierw wykonywać odcinki kolektora deszczowego aby było można do niego odprowadzić wodę pompowaną z odwodnienia wykopów. 9 UWAGA: Obniżenie ciśnienia napiętego zwierciadła wody nie będzie powodować obniżenia poziomu wody gruntowej na sąsiednich działkach, gdyż na tym poziomie nie występują na sąsiednich działkach warstwy wodonośne. W związku z tym nie ma potrzeby uzyskiwania pozwolenia wodnoprawnego na omawiane pompowanie wody z gruntu w celu odwodnienia wykopów. 6.4. Włączenie istniejących przewodów kanalizacji sanitarnej do projektowanego kolektora Do budowanego kolektora sanitarnego należy włączyć istniejące kanały sanitarne lub ogólnospławne w ulicach Polnej, Ks. Skargi, Św. Jana oraz w pobliżu garaży pomiędzy ul. Polną , a Ks. Skargi. Poniżej włączenia kanały te należy trwale zaślepić korkiem odpornym na korozję lub zabetonować. 7. KANALIZACJA DESZCZOWA 7.1. Przebieg tras i materiał Przewody sieci kanalizacji deszczowej zaprojektowano w większości u podnóża skarp w terenie nieutwardzonym, nie dotyczy to jedynie przejść pod ul. Polną, Ks. Skargi i Św. Jana o nawierzchni asfaltowej. Kanał deszczowy będzie przebiegał obok kanału sanitarnego, który powinien być wykonany wcześniej. Kanał deszczowy zaprojektowano bliżej budynków, gdyż będzie on układany na mniejszych głębokościach. Zaprojektowano zastosowanie różnych materiałów na wykonanie kanału deszczowego na poszczególnych odcinkach. Wynika to z potrzeby dostosowania kanału do warunków jego posadowienia. Poczynając od wylotu kanału do rowu: - - - - pierwszy odcinek długości 68,5 m wykonać należy w formie otwartego koryta umocnionego korytami żelbetowymi trapezowymi wys. 0,60 m i szerokości u góry 0,92 m wewnątrz koryta. (rozwiązanie to zapewni możliwość posadowienia koryt powyżej wody gruntowej, na torfach bez potrzeby dosypywania gruntu, dla ocieplenia kanału) krótki odcinek dł. 1,9 m między kanałem otwartym, a separatorem oraz połączenie między separatorem, a osadnikiem wykonać z rur żelbetowych WIPRO o średnicy wewnętrznej 0,80 m klasy III czyli o najwyższej wytrzymałości; rur SIMPLEX lub rur polimerobetonowych. Materiału te najłatwiej połączyć z betonową konstrukcją separatorów i przyczółka powyżej osadnika do studni 11 d w ulicy Św. Jana kanał wykonać z rur z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym dw=800 mm o sztywności obwodowej SN 10 (np. HOBAS). Rury te, o dużej gładkości znacznie zmniejszają ryzyko zamulenia, co jest szczególnie ważne ze względu na brak dojazdu do większości studni rewizyjnych. Wymagana wysoka sztywność obwodowa rur wynika z faktu, że w przyszłości nad kanałem może być wybudowana droga powyżej ul. Św. Jana do końca projektowanego kanału przy ulicy Sikorskiego kanał należy wykonać z rur kanalizacyjnych PE dwuściennych o średnicy wewnętrznej 600 mm. Sztywność obwodowa tych rur winna wynosić SN 8 gdyż nad nimi znajdzie się na części długości parking NETTO, a na dalszym odcinku w przyszłości może znaleźć się jezdnia. Na omawianym odcinku w podłożu znajdują się grunty nienośne. Większość 10 tych gruntów będzie wymieniona jednak nie można wykluczyć osiadania podłoża. Duża elastyczność rur PE i zwiększony spadek zapewni dobre działanie kanału nawet po wystąpieniu niewielkich osiadań gruntu (do 15 cm) 7.2. Studnie rewizyjne Na kanalizacji deszczowej zastosować takie same studzienki jak dla kanalizacji sanitarnej tj. Ø 1200 mm. W szczególności konieczne jest zastosowanie prefabrykowanych podstaw studni z gotowymi kinetami. W przeciwnym wypadku konieczne byłoby stosowanie większych średnic studni lub wylewanie prostokątnych komór żelbetowych. Przy podłączaniu rur z żywic poliestrowych wzmacnianych włóknem szklanym lub rur polietylenowych, stosować systemowe przejścia szczelne. 7.3. Posadowienie kolektora deszczowego, roboty ziemne i odwodnienie wykopów Wytyczne w tym zakresie należy przyjąć analogicznie jak dla kolektora sanitarnego, łącznie z potrzebą wymiany gruntów nienośnych występujących poniżej posadowienia kanału. Z załączonego profilu kanału na tle profilu geologicznego wynika, że prawie na całej długości dno kanału deszczowego znajdował się będzie nad poziomem wody gruntowej. Poziom tej wody obniży się dodatkowo po wykonaniu kanału sanitarnego i związanego z tym odwodnienia wykopu. Jedynie przy wymianie gruntu pod dnem kanału między ul. Św. Jana i Sikorskiego będzie konieczne kontynuowanie obniżenia ciśnienia napiętego zwierciadła wody gruntowej analogicznie jak przy budowie kolektora sanitarnego. 7.4. Odkryty kanał wzdłuż ul. Polnej – sposób wykonania i montażu prefabrykowanych koryt Zaprojektowano umocnienie koryta rowu prefabrykowanymi elementami żelbetowymi z betonu B-20 wodoszczelnego o szczelności W-8 z cementu hutniczego „35” z użyciem hydrobetu jako plastyfikatora. Mrozoodporność 150 cykli. Szczegółowe parametry techniczne elementu na załączonym rysunku. Głębokość elementu 0,6 m długość 0,9 m. Elementy o prawie identycznym kształcie były stosowane w Grudziądzu do modernizacji Rowu Hermana. Ich wykonawcą była firma „MELKAN” Grudziądz tel. (0-56) 46-233-53 / 46-258-18. Możliwe będzie prawdopodobnie zamówienie koryt w tej firmie lub wypożyczenie formy do wykonania prefabrykatów. Forma wymaga dołożenia elementu zapewniającego wykonanie zagłębienia w dnie, umożliwiającego montaż łączników stalowych między elementami. Łączniki te zapobiegną klawiszowaniu elementów przy spodziewanym osiadaniu torfowego podłoża. Elementy żelbetowe układać na wyprofilowanym podłożu naturalnym wypełnionym podsypką żwirową grubości 10 cm. Poszczególne elementy żelbetowe układać na styk przy czym do wysokości 1./3 od góry koryta przerwy spoinować betonem. Od zewnętrznej strony koryta wzdłuż styków stosować pas geowłókniny szerokości 25 cm stanowiącą barierę dla zamulania szczelin, a przepuszczającą płytkie wody gruntowe. Parametry geowłókniny: współczynnik wodoszczelności kw≥1,0m/s ×10-3 masa powierzchniowa 400 g/m2 Nie spoinowane styki koryt w dnie i ścianach bocznych zapewniają dopływ wód 11 gruntowych do rowu nie pozwalając jednocześnie na wysiąki wody powyżej średniego wypełnienia. Dla wykonania rowu po łuku przed wylotem powstające szczeliny między elementami zabetonować betonem lub zaprawą mrozoodporną. Skarpy rowu Głębokość elementu koryta żelbetowego 0,6 m. Powyżej istniejące skarpy ziemne należy wyrównać, w razie potrzeby odwożąc nadmiar lub dowożąc niedobór gruntu. Po obu stronach koryta wykonać półki technologiczno-eksploatacyjne: od strony ulicy szerokości 0,7 m (w tym 0,10 m grubości ściany koryta) dla poziomego transportu materiałów i nieczystości pochodzących z okresowego czyszczenia rowu i szerokości 0,5 m od strony łąki dla wykonania poziomu służącego do obkaszania skarp. Obustronne półki technologiczno-eksploatacyjne wykonać z prefabrykowanych płyt betonowych „polbruk” o wymiarach 0,4 × 0,6 m na podsypce piaskowej grubości 10 cm. Nachylenie skarp ziemnych powyżej półek nie może mieć większego nachylenia niż 1:2. Na przejściu z kanału krytego 0,80 m na kanał otwarty wykonać przyczółek żelbetowy z betonu B-20 o wodoszczelności W-8. Przyczółek można wykonać na budowie lub sprefabrykować. 7.5. Wylot kanału otwartego do rowu melioracyjnego Zaprojektowano zastosowanie prefabrykowanego wylotu żelbetowego, żeby uniknąć kosztownego odwodnienia na czas wykonywania żelbetowego elementu na miejscu. Prefabrykat wykonać wg części rysunkowej. Sprefabrykowany element położyć na podsypce piaskowej grubości 20 cm po czym obsypać żwirem ściany zagęszczając zasypkę warstwami po 30 cm. Nie zastępować wylotu cięższymi oddzielnymi elementami, gdyż grunt w tym miejscu będzie osiadał. Ze względu na to osiadanie zrezygnowano ze stosowania elementów żelbetowych do umocnienia dna i skarp rowu. Zaprojektowano umocnienie w/w dna i skarp na długości 5m powyżej i 5m poniżej osi wylotu narzutem z kamienia łamanego o minimalnym wymiarze 20 cm. 7.6. Separator substancji ropopochodnych i zawiesiny W celu oczyszczenia ścieków deszczowych projektuje się zastosowanie osadnika i separatora przed zrzutem ścieków do rowu. Osadnik służący usuwaniu zawiesin oraz piasku zaleca się wykonać jako prefabrykowany cyrkulacyjny o przepływie 600 l/s i pojemności 6900 l np. firmy „AWAS” typu AWAS-SK, średnica wewnętrzna 2,80 m wys. czynna 1,65 m. Do usunięcia substancji ropopochodnych służył będzie żelbetowy separator o przepływie 600 l/s, cyrkulacyjno-koalescencyjny np. firmy „AWAS” typu AWAS-SSK. Pojemność komory szlamowej 4000l, zaś pojemność magazynowania oleju 2910 l. Średnicy zewnętrznej 2,80 m i głębokości czynnej 1,65 m. 12 8. ZESTAWIENIE ELEMENTÓW SIECI KANALIZACYJNEJ 8.1. Kanalizacja sanitarna Rurociąg PE Spiro Ø500 Rurociąg kamionkowy Ø500 Rurociąg kamionkowy Ø600 Rurociąg PE Spiro Ø600 Rurociąg PE Spiro Ø300 88,5 m 92,2 m 354,6 m 62,5 m 54,2 m 8.2. Kanalizacja deszczowa Rurociąg PE Spiro Ø600 Rów otwarty z prefabrykowanych koryt żelbetowych Rurociąg z żywicy poliestrowej wzmacnianej włóknem szklanym Ø800 Rurociąg WIPRO Ø800 Osadnik o przepł. 600 l/s Separator substancji ropopochodnych 600 l/s 180,0 m 68,5 m 351,4 m 7,9 m 1 szt. 1 szt. 9. SKRZYŻOWANIE PROJEKTOWANEJ SIECI Z PRZESZKODAMI Wszystkie skrzyżowania z istniejącym uzbrojeniem podziemnym należy wykonywać zgodnie z zaleceniami i wymogami instytucji uzgadniających załączonymi do niniejszego opracowania oraz zgodnie z projektem. Miejsca skrzyżowań z istniejącym uzbrojeniem (wodociąg, kanalizacja, kable energetyczne, telefon, gazociąg) zostały zaznaczone na planach. Celem dokładnego ustalenia trasy kabli należy wykonać ręczne przekopy próbne i roboty ziemne w pobliżu występowania wykonać sposobem ręcznym. W przypadku kolizji projektowanej kanalizacji sanitarnej i deszczowej z istniejącym wodociągiem należy przebudować ten ostatni (przejście górą lub dołem) jeżeli nie będzie możliwości skorygowania spadku i głębokości kanalizacji. 10. ROBOTY ZIEMNE – DODATKOWE WYTYCZNE WYKONANIA Przed przystąpieniem do robót ziemnych w pierwszej kolejności należy ustalić szczegółowe usytuowanie istniejących sieci uzbrojenia podziemnego. Roboty związane z budową wykonywane będą głównie mechanicznie ze ścianami pionowymi wykopów z pełną obudową (umocnieniem). Przy zbliżeniach do istniejącego uzbrojenia i słupów energetycznych oraz budynków wykopy wykonywać sposobem ręcznym w oszalowanych wykopach. Obudowy wykopów wg możliwości sprzętowych wykonawcy. Prace prowadzić w/g wymogów zawartych w uzgodnieniu z zainteresowanymi zarządcami uzbrojenia. Wykopy zasypywać 30cm ponad wierzch rury sposobem ręcznym z mechanicznym zagęszczeniem gruntu. W przypadku, gdy sieci przebiegają w drogach i dojazdach do posesji – warstwami 20 cm ze starannym zagęszczeniem. Roboty ziemne wykonać zgodnie z normą BN 83/8836-02 i PN/B-06050. W miejscach występowania torfów pod drogami i gruntów spoistych konieczna jest całkowita wymiana gruntu, w przypadku występowania piasków lub poza obszarami do 13 późniejszego zabudowania zasypywać gruntem rodzimym. W gruntach spoistych występować mogą jedynie sączenia wody, których nie da się wyeliminować poprzez systemy odwadniania umieszczone poza wykopem. Należy więc zorganizować odprowadzenie wód opadowych i wody z sączeń z dna wykopu. W tym celu kanalizację należy budować od najniższego do najwyższego punktu. Na początku każdego wykonywanego odcinka należy umieścić w dnie wykopu, poza obrysem budowanego kanału, tymczasową studzienkę odwadniającą z rury stalowej lub rury PCW ø 500mm długości 0,70m z perforowanymi ściankami. Perforację można wykonać poprzez wykonanie podłużnych nacięć szlifierką kątową. Szerokość nacięć winna wynosić około 2mm, a ich długość około 100mm. Nacięcia wykonać mijankowo na całej wysokości płaszcza zapewniając 15mm odstępu między nacięciami. Studzienkę wkopać w grunt i obsypać żwirem. Wodę ze studzienki wypompowywać zatapialną pompą do wody brudnej o wysokości podnoszenie co najmniej 10m sł.w. i wydajności 1 ÷ 3 m3/h. Pompa winna być załączana samoczynnie przez wyłącznik pływakowy i zabezpieczona przed kradzieżą. Winna ona być gotowa do pracy również poza godzinami wykonywania prac. W przypadku występowania większych wysięków lub przy intensywnych opadach w dnie wykopu, poza obrysem projektowanego kanału, w podsypce żwirowej pod kanał umieścić tymczasowy przewód drenażowych ø 50mm owinięty geowłókniną, a odpływ z niego skierować do opisanej wyżej studzienki odwadniającej. 11. ROBOTY DROGOWE Istniejącą nawierzchnię jezdni należy przeciąć specjalną piłą tarczową co najmniej 10cm dalej od osi niż planowana krawędź wykopu. W przeciwnym wypadku nawierzchnia poza wykopem zostanie uszkodzona przy jego wykonywaniu. Nawierzchnię po zakończeniu wykopu należy wykonać o tej samej grubości i tej samej konstrukcji co istniejąca. Po wykonaniu podbudowy konieczne jest sfrezowanie nawierzchni i odtworzenie jej na całej szerokości i długości jezdni, na odcinku prowadzonych robót (5cm warstwa ścieralna z betonu asfaltowego). Przed rozpoczęciem robót zapewnić zmianę organizacji ruchu na czas prowadzenia robót i uzyskać zgodę zarządcy drogi na prowadzenie robót. W czasie robót zapewnić przejścia do posesji poprzez wykonanie kładek nad wykopem gdyby nie było innej możliwości dojścia. 12. WARUNKI GRUNTOWO-WODNE Na terenie inwestycji występują plastyczne i miękko plastyczne grunty spoiste, drobne piaski oraz torfy, organiczne namuły pylaste i gytie węglanowo-pylaste posiadające słabą nośność. Z Tego też względu konieczne było zróżnicowanie wykorzystanych materiałów do budowy obu kanalizacji. Szczegółowe dane na ten temat zawarto w odrębnych dwóch teczkach w ramach tej samej dokumentacji 13. PODSTAWOWE WYMOGI PROWADZENIA ROBÓT Całość prac prowadzić zgodnie z obowiązującymi przepisami, w tym przepisami BHP. Należy spełnić wymogi określone w Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót stanowiącej odrębne opracowanie. Wykonane sieci należy w stanie odkrytym zgłosić do zainwentaryzowania służbie geodezyjnej. Teren po zakończeniu robót należy doprowadzić do stanu pierwotnego. Dotyczy to również terenów utwardzonych, których nawierzchnie należy odbudować (ulice, 14 chodniki i wjazdy). Każdą montowaną rurę należy sprawdzić wewnątrz, czy nie ma w niej jakichś przedmiotów czy zanieczyszczeń. Na koniec dnia pracy należy korkować z obu stron, tak aby nie przedostały się do niego przypadkowe zanieczyszczenia, drobne zwierzęta czy też dzieci nie napchały jakichkolwiek przedmiotów. 14. CHARAKTERYSTYKA ENERGETYCZNA OBIEKTÓW I WARUNKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Projektowane obiekty nie zawierają elementów palnych, nie wymagają więc ochrony przeciwpożarowej. Żaden z elementów sieci kanalizacyjnej sanitarnej i deszczowej nie będzie pobierał energii elektrycznej. 15. DANE TECHNICZNE CHARAKTERYZUJĄCE WPŁYW OBIEKTU NA ŚRODOWISKO, ZDROWIE LUDZI I OBIEKTY SĄSIEDNIE 15.1. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzenie ścieków Ścieki sanitarne odprowadzane będą do miejskiej oczyszczalni ścieków, a woda deszczowa po przejściu poprzez osadnik piasku i substancji ropopochodnych do istniejącego rowu melioracyjnego przy ul. Polnej 15.2. Emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłów Zanieczyszczenia tego rodzaju nie będą się wydzielać z projektowanych obiektów. 15.3. Rodzaj i ilość wytwarzanych odpadów Odpady przy eksploatacji projektowanych obiektów nie będą powstawać. Ścieki odprowadzane będą na oczyszczalnię ścieków. 15.4. Emisja hałasu, wibracji, promieniowania i innych zakłóceń Projektowane obiekty nie będą wykazywać się tego typu oddziaływaniem na środowisko. 15.5. Wpływ obiektu budowlanego na istniejący drzewostan, powierzchnię ziemi, glebę i inne obiekty budowlane Wykonanie projektowanych obiektów nie wymaga wycinki drzew ani też nie wymaga prowadzenia robót ziemnych w ich pobliżu. Z uwagi na fakt lokalizacji sieci w jezdni mogą wystąpić pewne ograniczenia związane z robotami ziemnymi utrudniające lub uniemożliwiające dojazdy do poszczególnych posesji. Obowiązkiem wykonawcy będzie wykonanie przejść dla pieszych (kładki). O terminie wystąpienia utrudnień w dojazdach do posesji wykonawca winien powiadomić zainteresowanych z odpowiednim wyprzedzeniem. Po zakończeniu robót montażowych i odbiorze przez inspektora nadzoru prowadzący prace niezwłocznie wykona przejazdy do poszczególnych działek. Poza tym projektowane obiekty i roboty przy ich wykonywaniu nie będą mieć wpływu na inne obiekty budowlane. 15 15.6. Wpływ obiektu na wody gruntowe Projektowane do kanalizacji grawitacyjnej rury są szczelne. Uszczelki wykonane z gumy lub poliuretanu gwarantują szczelność połączeń zastosowanych rur. Ich wytrzymałość mechaniczna w połączeniu z głębokością ułożenia od 1,ponad 1,0 m do prawie 5,0 m, uchroni je od uszkodzenia lub zniszczenia spowodowanego obciążeniami statycznymi i dynamicznymi. Projektowane studnie rewizyjne wykonane z kręgów z betonu B 45 łączonych na uszczelki gumowe oraz izolowane z zewnątrz dwukrotnie abizolem, dzięki czemu będą szczelne. Opisane wyżej uwarunkowania zapewniają, że obiekt nie będzie miał negatywnego wpływu na wody gruntowe podczas normalnej eksploatacji, a prawdopodobieństwo awarii obiektu mogące pogorszyć stan wód gruntowych jest niewielkie. 16. INFORMACJA ZDROWIA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY 16.1. Zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność realizacji poszczególnych obiektów Należy przyjąć według projektu niniejszego opracowania. 16.2. Wykaz istniejących obiektów budowlanych - Napowietrzna linia elektroenergetyczna, - Istniejące uzbrojenie terenu (wodociąg, linie telefoniczne, energetyczne, gazociąg, drenaż i światłowód), - Zabudowa wielorodzinna 16.3. Wykaz elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi Istniejące napowietrzne linie energetyczne, Istniejące kable energetyczne i telefoniczne, Istniejący wodociąg, Istniejący gazociąg Cześć dróg asfaltowych do tymczasowego zajęcia na czas montażu - 16.4. Wskazanie przewidywanych zagrożeń występujących podczas budowlanych - Zagrożenie zasypaniem gruntu przy wykonywaniu robót ziemnych i układaniu projektowanych przewodów deszczowych i sanitarnych, Zagrożenie porażeniem elektrycznym przy przerwaniu istniejących elektroenergetycznych linii kablowych, Zagrożenie ruchem drogowym przy wykonywaniu robót w pasie drogowym. 16.5. Wytyczne sposobu prowadzenia instruktażu przystąpieniem do robót szczególnie niebezpiecznych - robót pracowników przed Instruktaż winien być przeprowadzony na podstawie obowiązujących przepisów BHP, norm i ogólnych warunków wykonania robót, 16 - - - Należy zwrócić uwagę, że oprócz uzbrojenia terenu pokazanego na mapie mogą istnieć inne przewody niezainwentaryzowane i nie zgłoszone przez firmy eksploatujące uzbrojenie, Należy zwrócić uwagę na różnorodność gruntów występujących na trasie przewidywanych wykopów i na dodatkowe zagrożenie osuwania gruntu na styku dwóch jego warstw, Należy zwrócić uwagę o potrzebie zgłoszenia współpracownikom i przełożonym nowych nie rozpatrywanych wcześniej zagrożeń. 16.6. Wskazania środków technicznych i organizacyjnych zapobiegających niebezpieczeństwom - Zapewnić wykonywanie wykopów o odpowiedniej szerokości, z odpowiednim nachyleniem skarp lub szalować wykopy przy głębokości wykopu powyżej 0,8m, Używać tylko sprawnego sprzętu i narzędzi, Stosować wymaganą odzież ochronną i sprzęt ochronny, Przed rozpoczęciem kolejnego etapu robót uporządkować teren i narzędzia i sprawdzić prawidłowość wykonania poprzedniego etapu robót, Nie rozpoczynać lub niezwłocznie przerywać prace jeśli nie ma wyznaczonej osoby do kierowania pracami lub jeżeli zauważone zostanie zagrożenie, Gdzie jest to wymagane przez przepisy lub uzasadnione technicznie dopuszczać do wykonywania robót tylko osoby posiadające do tego odpowiednie umiejętności i uprawnienia. Niezależnie od szkoleń sprawdzać i egzekwować bezpieczne wykonywanie prac.