Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania
Transkrypt
Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania
Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Autor: Lesław Marek Fiutowski Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Skrócony opis lekcji Podczas zajęć uczniowie poznają możliwości pozyskiwania oraz inwestowania kapitału, jakie oferuje rynek. Cele lekcji Poznanie podstawowych sposobów i metod pozyskiwania i inwestowania kapitału na rynku. Słowa kluczowe pozyskiwanie kapitału, inwestowanie a oszczędzanie, kredyt, pożyczka, leasing, factoring, franchising, venture capital, dotacje, bony skarbowe, obligacje, akcje, fundusze inwestycyjne, nieruchomości. Metody realizacji zajęć wykład, burza mózgów, pogadanka, pytania sprawdzające. Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach uczeń: potrafi powiedzieć, co to jest kapitał w przedsiębiorstwie, potrafi wymienić po kilka form pozyskiwania kapitału i powiedzieć na jakich zasadach dana forma funkcjonuje, potrafi wymienić po kilka form inwestowania kapitału i powiedzieć na jakich zasadach dana forma funkcjonuje, rozumie, że kapitał pozyskuje się głównie po to, aby go inwestować. Narodowy Bank Polski 2 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Materiały pomocnicze Kserokopia załącznika nr 1 i 2, po co najmniej jednej sztuce na ławkę. Proponowany przebieg zajęć Na początek rozdaj uczniom kserokopię tabeli (załącznik 1) i odwołuj się do niej w trakcie prowadzenia zajęć. 1. Czy kapitał w firmie jest potrzebny? Zauważ, że pojęcie kapitału jest bardzo szerokie. Ekonomiści termin kapitał używają do określenia dóbr, których nie zużywają się w całości w ciągu jednego cyklu produkcyjnego. Mogą go stanowić np. budynki i maszyny, które służą firmie przez wiele lat. Ponadto istnieje tzw. kapitał finansowy (na którym skupisz swoją uwagę w tej lekcji). Stanowi go pieniądz, który jest środkiem przechowywania wartości, ponieważ można wykorzystać go w przyszłości do dokonywania zakupów. Jednak bez kapitału, czy to w postaci maszyn, czy pieniądza w dzisiejszym świecie nie mogłaby funkcjonować żadna firma. Zauważ jednak, że nie każda firma musi mieć gotówkę taką, jaką uczniowie mają w portfelu, a właściwie to właściciel lub prezes dobrze prosperującej firmy wcale nie musi widzieć gotówki. Kapitał to zarówno dobra rzeczowe (np. maszyny) jak i pieniądz w różnej postaci (np. formie gotówki, wkładu bankowego). Pojawia się w firmie pod jedną postacią (np. w formie środków na rachunku bankowym) i jest zamieniany (w tej lekcji inwestowany) w inną (np. środki te są przelewane na konto innej firmy w zamian za kuchenkę do podgrzewania hamburgerów lub kupuje się za nie akcje, które potem odsprzedaje z zyskiem bądź stratą). W wyniku tych przemian, powstają różnego rodzaju dobra i usługi, ludzie mają pracę – dochody, firmy zyski, bądź też firmy upadają i zostają długi w przypadku nietrafnej inwestycji (np. gdy hamburgery są niesmaczne, albo budka stoi w rzadko odwiedzanym miejscu lub cena akcji drastycznie spada). Patrząc na to z innej strony każda firma do prowadzenia działalności powinna zgromadzić odpowiedni majątek, którego zakup lub wytworzenie musi zostać sfinansowane. Kapitał jest niezbędny do funkcjonowania firmy i gospodarki jako całości. Może on się pojawić w firmie pod wieloma postaciami. Jednak nas interesuje kapitał w ujęciu finansowym. Narodowy Bank Polski 3 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Przykład Zgromadzony przez firmę kapitał finansuje i tworzy majątek firmy. Może on mieć jednak różne formy. 1. Np. za pieniądze, które wnieśli przy tworzeniu spółki (10000 zł) wspólnicy kupili jeden samochód dostawczy, komputer i wyposażyli biuro (łącznie 9000 zł). 2. Zostało im jeszcze trochę pieniędzy, żeby zapłacić najbliższe rachunki - 1000 zł. W ten sposób cały kapitał, który posiadali zamienił się w majątek firmy, czyli w sprzęt i środki pieniężne. Ale firma musi funkcjonować dalej, a jeden samochód to za mało. 3. Właściciele udali się więc do firmy leasingowej i w zamian za opłatę leasingową 150 zł/miesiąc otrzymali w użytkowanie kolejny samochód. Ratę opłacą dzięki pieniądzom uzyskanym ze sprzedaży swoich usług – aktualnie 350 zł/miesiąc. Można powiedzieć, że pozyskali kapitał, ale w innej formie, gdyż samochód do momentu, w którym nie zapłacą ostatniej raty leasingowej nie jest ich własnością. Jak widać pierwszy samochód był kupiony za własne środki, czyli za kapitał własny. Drugi samochód jednak został pozyskany (wydzierżawiony) do użytku od innej obcej firmy, czyli dzięki kapitałowi obcemu. 4. Z kolei dwa samochody wymagają dwa razy częstszych napraw niż jeden, palą dwa razy więcej paliwa, czyli koszty są dwa razy większe 500 zł. Środków pieniężnych w kasie brak i aktualne przychody z usług 350, jakie firma oferuje są za małe, aby pokryć te naprawy i zakup paliwa plus ratę leasingową. Firma zwróciła się więc do banku o kredyt obrotowy na sfinansowanie działalności bieżącej 1500 zł licząc na to że sprzedaż usług wzrośnie. W ten sposób firma znowu pozyskała kapitał obcy, ale tym razem w formie kredytu. Jak widać od początku istnienia spółki minęło niewiele czasu a kapitał pojawił się w niej w różnych formach: kapitału zakładowego, który wspólnicy wnieśli podczas zakładania spółki i który zarazem jest kapitałem własnym; wyleasingowanego samochodu oddanego w użytkowanie w zamian za raty leasingowe; kredytu,bankowego. Wszystko to pokazuje, że bez kapitału zarówno własnego, jak i obcego firma nie mogłaby funkcjonować. 2. Skąd wziąć kapitał? Teraz rozdaj uczniom kserokopię załącznika nr 2. Powiedz, że istnieje wiele sposobów pozyskiwania kapitału i wiele kryteriów podziału źródeł finansowania (w naszym przypadku form pozyskiwania kapitału). Można wyróżnić podział ze względu na status prawny kapitałodawcy (finansowanie własne – finansowanie obce), długość okresu, na jaki udostępniany jest firmie kapitał (bezterminowy, długookresowy, średniookresowy, krótkookresowy), częstotliwość udostępniania kapitału (finansowanie bieżące – powtarzalne, jednorazowe z tytułu realizowania Narodowy Bank Polski 4 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania dużych inwestycji, zakładania przedsiębiorstwa, jego restrukturyzacji itp.). Podstawowe sprawozdanie finansowe, czyli bilans zazwyczaj stosuje dwa kryteria podziału źródeł finansowania: na kapitał własny i obcy, a następnie kapitał obcy dzieli na krótkookresowy i długookresowy (w zależności od tego na jak długo został on udostępniony przedsiębiorstwu). Ćwiczenie 1. Burza mózgów – maksymalnie 10 minut Poproś uczniów, żeby wyobrazili sobie, że chcą założyć własną firmę (niech sami określą, czym miałaby się zajmować). Następnie poproś ich, aby spróbowali określić co potrzebowaliby na uruchomienie tego podanego przez nich rodzaju działalności i skąd wzięliby na to kapitał.. Włączając się w dyskusję uczniów wskazuj im, że kapitał może mieć dwa podstawowe pochodzenia. Możemy sami nim już dysponować np. dzięki wyjazdowi zagranicznemu do pracy, gdzie odłożyliśmy jakąś kwotę (taki kapitał nazywamy własnym) lub możemy go pożyczyć w zamian za jakąś formę zadośćuczynienia od kogoś obcego (tzn. spoza firmy) np. banku w postaci kredytu, firmy leasingowej w postaci gotowych maszyn (taki kapitał nazywamy obcym).Poproś uczniów, aby sami klasyfikowali kapitał jako własny lub obcy... Następnie przedstaw i omów poniższą tabelę z wadami i zaletami finansowania działalności kapitałem własnym i obcym i zapytaj, czy po uzyskaniu takiej wiedzy cały czas zostaliby przy pierwotnie wymyślonej formie finansowania swojego pomysłu na biznes. Następnie korzystając z poniższego materiału omów ogólnie, istniejące na rynku formy pozyskiwania kapitału, poświęcając każdej formie maksymalnie 3-4 minuty. Kredyt i pożyczka – są to podstawowe formy pozyskiwania kapitału występujące na rynku, a zarazem najczęściej wykorzystywane źródła finansowania działalności. Często w praktyce ludzie nie dostrzegają różnic pomiędzy nimi, ale w rzeczywistości różnice te istnieją: 1. umowę kredytu reguluje prawo bankowe, a umowę pożyczki kodeks cywilny, 2. kredytobiorca otrzymuje środki finansowe do czasowej dyspozycji, a pożyczkobiorca staje się ich właścicielem, czyli np. biorąc kredyt otrzymujemy możliwość dokonywania zakupów do wysokości jaką oferuje rachunek kredytowy, natomiast za ciągając pożyczkę otrzymuje się gotówkę do ręki. 3. kredyt jest udzielany na ściśle określony cel, pożyczka może być wykorzystana na dowolny cel, 4. przedmiotem kredytu mogą być wyłącznie pieniądze, pożyczka może dotyczyć też przedmiotów materialnych, 5. od kredytu nalicza się odsetki i prowizję, a pożyczka może być nieodpłatna. Istnieje wiele kryteriów podziału kredytów np. ze względu na: Narodowy Bank Polski 5 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania długość okresu kredytowania (krótkookresowe do 1 roku), średniookresowe (od 1 do 3 lat), długookresowe (powyżej 3 lat); przeznaczenie kredytu (obrotowe na finansowanie działalności bieżącej lub inwestycyjne na zakup środków trwałych); walutę, w jakiej zostały udzielone (złotowe lub w walutach obcych); sposób naliczania odsetek (oprocentowanie stałe lub zmienne). Istnieją też wyspecjalizowane formy kredytu jak np. kredyt hipoteczny, który służy do finansowania zakupu nieruchomości. Zobowiązania handlowe – jest to również bardzo powszechna metoda finansowania działalności. Inaczej jest ona nazywana kredytem kupieckim, gdzie sprzedający pozwala na zapłatę za towar lub usługę w późniejszym terminie. Np. osoba kupująca zobowiązuje się zapłacić za towar w terminie 30 dni od daty jego dostarczenia. Jeżeli natomiast zapłaci za ten towar szybciej, np. w ciągu 10 dni dostaje upust . Jest to jednak stosunkowo droga metoda finansowania i mająca zastosowanie wyłącznie do działalności bieżącej. Dlatego kupujący powinien dokładnie przeliczyć, czy taniej nie byłoby skorzystać z kredytu obrotowego. Leasing – to forma finansowania działalności w której występują co najmniej dwie strony: 1. leasingobiorca - to podmiot, który w wyniku umowy będzie mógł korzystać ze środka trwałego np. samochodu, czy maszyny będącej jej przedmiotem, 2. leasingodawca - to podmiot, który udostępnia ten środek trwały leasingobiorcy, pobierając w zamian opłatę. Istotną cechą leasingu jest to, iż leasingodawca pomimo, że nie korzysta bezpośrednio ze środka trwałego jest jego właścicielem. Leasing jest więc umową, na podstawie której leasingodawca przekazuje leasingobiorcy prawo do odpłatnego użytkowania danego środka trwałego przez określony w umowie czas. Taką formę finansowania stosuje się, gdy dostęp do kredytu jest ograniczony z powodu np. braku odpowiednich zabezpieczeń, braku historii kredytowej, braku możliwości udokumentowania działalności sprawozdaniami finansowymi bo np. firma zbyt krótko działa na rynku. Leasing jest też opłacalną formą finansowania inwestycji ze względu na korzyści podatkowe wynikające z możliwości specyficznego rozliczania inwestycji pozyskanych tą drogą. Factoring – to umowa zawarta pomiędzy dostawcą (zwanym faktorantem), a faktorem (zazwyczaj bankiem), w której dostawca przenosi na faktora własność wierzytelności (np. nieopłaconych faktur) wynikającej z umowy dotyczącej sprzedaży dóbr przez sprzedawcę klientom (dłużnikom). Faktor finansuje dostawcę, np. w formie zaliczek i pożyczek oraz prowadzi rozliczenia związane z wierzytelnościami (np. opłaca faktury). krótkoterminowe papiery dłużne – to forma długu, który zaciąga firma (emitent) u nabywcy papierów (inwestora). Emitent potwierdza Narodowy Bank Polski 6 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania zaciągnięcie pożyczki i podpisuje zobowiązanie do jej zwrotu w ustalonym terminie (nie dłuższym niż jeden rok) oraz do zapłaty umówionych odsetek. Papiery te emitowane są w następujących formach prawnych: obligacji, weksli oraz bonów komercyjnych (skryptów dłużnych) w oparciu o przepisy ustawy o obligacjach, prawa wekslowego i kodeksu cywilnego. Występują pomiędzy nimi różnice np. weksel może wystawić osoba fizyczna, a obligacji nie. Dla przykładu możesz pokazać uczniom jak wygląda obligacja lub weksel. Franchising – jest to sposób rozwijania działalności przez przedsiębiorstwa, które nie posiadają dostatecznego kapitału własnego, ale mają dobre pomysły, renomowany produkt, technologię lub specjalistyczną wiedzę, zwłaszcza z zakresu zarządzania jakąś branżą; w praktyce polega najczęściej na tworzeniu sieci sklepów, hoteli lub innych placówek należących do różnych właścicieli, ale funkcjonujących pod wspólną nazwą i stosujących jednolite zasady prowadzenia działalności. Organizacja zawierająca z nimi umowy o współpracę zapewnia szkolenie, promocję, wiedzę o zarządzaniu, specjalistyczne doradztwo, reklamę, zaopatrywanie w produkty. W zamian zyskuje prawo kontroli działalności (np. okresowego weryfikowania jakości produktów) i udział w zyskach lub prowizję. Przykładowe firmy, które rozwijają się w oparciu o swoją sieć franchisobiorców to: McDonald’s, EnglishFirst, Tesco. Venture capital – jest kapitałem w różnych postaciach, który wyspecjalizowane fundusze inwestują w przedsięwzięcia inwestycyjne obarczone ryzykiem większym od przeciętnego występującego na rynku. W związku z tym oczekuje się od niego ponadprzeciętnego zysku. Obszarami, w jakich najczęściej działają fundusze venture capital to: innowacyjne technologie, środowisko naturalne i niekonwencjonalne źródła energii. Głównym źródłem zysku dla funduszy venture capital jest różnica wynikająca z przyrostu wartości akcji przedsiębiorstwa (różnica pomiędzy ceną nabycia akcji a ceną sprzedaży). Fundusze te zakładają, że nie będą inwestorem bezterminowym, lecz po osiągnięciu określonej stopy zwrotu z inwestycji lub po upływie określonego okresu wycofają swój kapitał. W związku z podwyższonym ryzykiem, jakiego podejmują się fundusze jest to jedna z najdroższych form pozyskiwania kapitału jednak łatwiejsza w pozyskaniu dla nowopowstających firm. Dotacje i granty – to formy pozyskiwania kapitału od różnego rodzaju instytucji , które w ramach swojej polityki wspierania przedsiębiorstw oferują różne instrumenty. Obecnie największe znaczenie dla pozyskiwania kapitału zewnętrznego w postaci dotacji i grantów przez firmy w Polsce mają środki funduszy strukturalnych, Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Wśród działań strukturalnych największe znaczenie dla pozyskania kapitału mają: Europejska Współpraca Terytorialna, Infrastruktura i Środowisko, Kapitał Ludzki, Narodowy Bank Polski 7 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Innowacyjna Gospodarka, Rozwój Polski Wschodniej, Program Pomoc Techniczna. Wszystkie te programy zawierają w sobie pomoc finansową, a w tym refinansowanie wydatków związanych z realizacją programu. W związku z tym pokrycie wydatków - jakie ponosi firma – z funduszy strukturalnych może stanowić istotne źródło kapitału w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorstw, które w początkowym etapie funkcjonowania mają często problemy z finansowaniem własnej działalności. Sponsoring – to działalność, podczas której sponsor dla pewnej osoby, organizacji lub instytucji wykonuje działania o charakterze gospodarczym lub finansowym i pobiera z tego pośrednio bądź bezpośrednio korzyści. Stosowany jest najczęściej w sporcie, kulturze, ochronie środowiska i sferze socjalnej. Przykładem jest sfinansowanie zakupu strojów dla piłkarzy w zamian za umieszczenie swojego logo na koszulkach i wokół płyty boiska. Powiedz uczniom, że przejdziesz teraz do omawiania form inwestowania kapitału, czyli do sytuacji, w której firma nie ma problemu z uzyskaniem kapitału, natomiast posiada jego nadwyżki i szuka możliwości jego korzystnego zainwestowania. 3. Co zrobić z nadwyżką kapitału? Kiedy posiadamy nadwyżki kapitału, którego nie chcemy przeznaczyć na bieżącą konsumpcję pojawia się pytanie, co z nim zrobić? Możemy go oszczędzać albo inwestować. Jaka jest jednak różnica między tymi pojęciami. Różnicę stanowi cel i podejście do ryzyka. Celem oszczędzania jest zabezpieczenie krótkoterminowych potrzeb finansowych i przyszłych przewidywanych wydatków oraz stworzenie rezerwy na nieprzewidziane wydatki. Dlatego podczas oszczędzania nie można sobie pozwolić na podejmowanie podwyższonego ryzyka. Natomiast dla inwestora głównym celem jest pomnażanie kapitału. A żeby pomnożyć kapitał konieczny jest dłuższy okres czasu oraz gotowość do zaakceptowania podwyższonego poziomu ryzyka. Inwestor to osoba aktywna, która ciągle poszukuje nowych możliwości pomnożenia kapitału, natomiast osoba oszczędzająca lokuje pieniądze i czeka na zyski. Poza możliwością dalszego rozwoju działalności firmy i inwestowania nadwyżek poprzez zakup środków trwałych generujących zyski, na rynku istnieje obecnie szeroka gama instrumentów, które mogą służyć do inwestowania kapitału np. bony skarbowe, obligacje, akcje, instrumenty pochodne, nieruchomości, przedmioty kolekcjonerskie, antyki, metale szlachetne. Oszczędzając pieniądze zazwyczaj lokuje się je na rachunkach bankowych i w krótkoterminowych papierach skarbowych, natomiast podczas inwestowania zazwyczaj korzysta się z akcji i obligacji. Jednak wybór formy inwestowania zależy od wiedzy i preferencji inwestora. Narodowy Bank Polski 8 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Następnie po tym krótkim wstępie omów na podstawie poniższego materiału następujące formy inwestowania kapitału: Bony skarbowe – Bony emitowane są przez Skarb Państwa. Sprzedaje się je poniżej ceny nominalnej, ale za to nie są oprocentowane. Na ich zakup mogą sobie pozwolić inwestorzy z zasobnym portfelem, gdyż nominał bonu wynosi 10.000 zł, a często są sprzedawane w pakietach po 10 sztuk. Ich zaletą jest to, że są obarczone małym ryzykiem, gdyż emitentem jest Skarb Państwa i oferują przy tym stosunkowo wysoką rentowność. Obligacje – mogą być emitowane przez Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub przedsiębiorstwa. Emitent zobowiązuje się do zwrotu długu (wykupu za cenę nominalną) w określonym momencie w przyszłości (data wykupu, data zapadalności) oraz wypłaty regularnych odsetek (kupon) w okresie do wykupu obligacji. Przykład: zakładamy, że cena nominalna obligacji emitowanych przez Skarb Państwa wynosi 1000 zł, jej termin zapadalności 10 lat, a kupon 6 % rocznie. Pożyczyliśmy zatem państwu 1000 zł, ale w każdym kolejnym roku od zakupu obligacji otrzymaliśmy 60 zł odsetek, a po 10 latach państwo odda nam te 1000 zł. Na obligacji zarobimy w tym czasie 600 zł. To, że wiemy ile zarobimy, jeżeli przetrzymamy obligację do terminu wykupu, odróżnia obligacje od innych form inwestowania. Inwestując np. w nieruchomości bądź akcje nie wiemy ile na tym zarobimy. Akcje – reprezentują prawo własności do części spółki publicznej. Spółki te emitują akcje w celu pozyskania środków niezbędnych do rozszerzania, rozwijania lub rozpoczęcia swojej działalności gospodarczej. Ludzie zazwyczaj kupują akcje w nadziei, że ich wartość wzrośnie. Wartość akcji na rynku giełdowym zależy od wielu czynników (sytuacji w branży, sytuacji politycznej kraju, w którym spółka prowadzi działalność, dochodów z bieżącej działalności spółki, długoterminowych perspektyw jej rozwoju, trendów na rynku akcji i wielu innych), które trudniej bądź łatwiej przewidzieć. Ponieważ ceny akcji mogą się gwałtownie zmieniać w krótkim okresie czasu, powoduje to, że inwestowanie w akcje jest dużo bardziej ryzykowne niż np. inwestowanie w obligacje. Z drugiej strony zyski z akcji mogą wielokrotnie przewyższać zyski z obligacji czy innych instrumentów. Ponadto oprócz zysków wypracowanych ze wzrostu ceny akcji inwestor może pobierać korzyści z wypłaty dywidendy (czyli części wypracowanego przez spółkę zysku, który jest przeznaczany do podziału między akcjonariuszy). Jeżeli jednak spółka ma trudności to dywidend może nie być wcale i na dodatek cena akcji może drastycznie spaść nawet do zera. instrumenty pochodne – wśród nich można wyróżnić m.in. kontrakty terminowe futur es i opcje. Kontrakty terminowe to swoista umowa pomiędzy dwoma inwestorami, w której sprzedający zobowiązuje się sprzedać, a kupujący kupić określoną liczbę jednostek instrumentu bazowego, którym mogą być np. indeksy giełdowe, obligacje czy akcje. W zależności od tego czy inwestor kupuje czy sprzedaje, zajmuje odpowiednio pozycję długą lub krótką w kontrakcie. Inny przykład instrumentu pochodnego, czyli opcja to inaczej prawo, jakie uzyskuje jej nabywca, Narodowy Bank Polski 9 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania do zakupu lub sprzedaży instrumentu bazowego po ustalonej z góry cenie. Sprzedawca opcji zwany jest wystawcą, ma obowiązek zakupu lub sprzedaży instrumentu bazowego po ustalonej cenie w przypadku, gdy nabywca opcji zwróci się do niego z żądaniem zrealizowania przez niego opcji. W zależności od tego czy ma się do czynienia z prawem zakupu czy sprzedaży, wyróżnia się opcję typu call lub typu put. Instrumenty dają szerokie zastosowanie gdyż pozwalają osiągnąć zyski (lub straty) niezależnie od kierunku, w którym podąża rynek. Jednak inwestowanie przy użyciu instrumentów pochodnych nie jest najlepszym wyjściem dla początkujących inwestorów gdyż wymaga sporej wiedzy nt. funkcjonowania rynków giełdowych i oceny ryzyka. fundusze inwestycyjne – są to podmioty finansowe, które zajmują się inwestowaniem środków powierzonych mu przez inwestorów. W zamian za wpłaty do funduszu inwestorzy otrzymują jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne. Zmiana wartości jednostek lub certyfikatów pokazuje, jak zmienia się wartość zainwestowanego kapitału. Zakończenie inwestycji odbywa się poprzez sprzedaż jednostek uczestnictwa funduszowi lub sprzedaż certyfikatów inwestycyjnych na giełdzie. Z głównych zalet funduszy inwestycyjnych można wymienić: konkurencyjność wobec innych lokat, bezpieczeństwo wynikające m. in. z faktu, iż inwestowaniem zajmują się specjaliści, szybki dostęp do oszczędności, możliwość wpłacania nawet niewielkich kwot, jasno określone koszty, zaoszczędzony czas na zdobywanie informacji o bieżących trendach na rynkach finansowych. nieruchomości – inwestowanie w nieruchomości polega w zasadzie na kupnie nieruchomości w oczekiwaniu na wzrost jej wartości, a następnie odsprzedaży, bądź też kupnie celem jej wydzierżawienia i osiągania dochodów z tytułu otrzymywania czynszu. Podstawowym czynnikiem wpływającym na walory inwestycyjne nieruchomości jest jej położenie. Inwestowanie w nieruchomości zazwyczaj wymaga posiadania sporych zasobów kapitału jednak na rynku pojawiły się ostatnio wyspecjalizowane fundusze inwestujące w naszym imieniu w nieruchomości, a my inwestujemy pośrednio kupując certyfikaty tego funduszu. Na koniec zaznacz, że niektóre instrumenty wymienione w tej lekcji mogą służyć jednocześnie do pozyskiwania i inwestowania kapitału. Np. emitując akcje pozyskujemy kapitał na rynku pierwotnym, ale następnie gdy wprowadzimy je na rynek wtórny, obracamy nimi czyli inwestujemy. Podobnie jest z obligacjami. Narodowy Bank Polski 10 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Załącznik 1. Tabela 1. Kapitał Kapitał Pozyskiwanie Inwestowanie zatrzymane zyski przedsiębiorstwa papiery dłużne kredyty i pożyczki certyfikaty depozytowe, weksle emisja papierów dłużnych akcje emisja akcji fundusze inwestycyjne leasing instrumenty pochodne factoring nieruchomości forfaiting przedmioty kolekcjonerskie franchising antyki venture capital dotacje i granty sponsoring Narodowy Bank Polski 11 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Załącznik 2. Tabela 2. Zalety i wady finansowania działalności kapitałem własnym Zalety finansowania działalności kapitałem własnym brak konieczności zwrotu kapitału, brak obowiązkowych płatności okresowych, ułatwia zaciąganie zobowiązań, stabilizuje sytuację ekonomicznofinansową, ogranicza ryzyko działalności inwestycyjnej i finansowej. Wady finansowania działalności kapitałem własnym wysokie koszty pozyskania i dysponowania, relatywnie ograniczone zasoby, wypłaty zysków dla właścicieli nie stanowią kosztu finansowego. Tabela 3. Zalety i wady finansowania działalności kapitałem obcym Zalety finansowania działalności kapitałem obcym wierzyciele nie biorą udziału w zarządzaniu przedsiębiorstwem, wierzyciele z góry określają swój poziom zysku, nie uczestnicząc w jego dodatkowym wzroście, procedury pozyskania prostsze niż dla kapitału własnego, możliwość zastosowania efektu dźwigni finansowej. Wady finansowania działalności kapitałem obcym Narodowy Bank Polski wymaga ustanowienia szeregu zabezpieczeń, powoduje wzrost ryzyka funkcjonowania przedsiębiorstwa, umowy mogą ograniczać swobodę wykorzystania kapitału, w przypadku niepowodzenia, osoby wobec których firma ma dług zaspakajane są z majątku i dochodu przedsiębiorstwa przed właścicielami, kapitał udostępniany jest na ograniczony czas, po którym powinien być zwrócony. 12 Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Bibliografia Richard A.Brealey, Stewart C. Myers, 1999, Podstawy finansów przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Tomasz Nędzi, Bartłomiej Cegłowski, 2005, Pozyskiwanie kapitału. Podstawowe formy i możliwości zdobycia kapitału, Wydawnictwo HELION, Gliwice, Jerzy Węcławski, 1997, Venture capital. Nowy instrument finansowania przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Szczepankowski P.J., 2004, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Podstawy teoretyczne, przykłady i zadania, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im.Leona Koźmińskiego w Warszawie, Warszawa, Bolesta-Kukułka K., 1993, Mały słownik menedżera. PWE, Warszawa, Łukasz Gluza, Bartłomiej Michalski, 2004, Inwestowanie poprzez fundusze inwestycyjne, Górnośląskie Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych. Pytania sprawdzające 1. Które z wymienionych w lekcji instrumentów mogą służyć zarówno do pozyskiwania i inwestowania kapitału? Odpowiedź: papiery dłużne i akcje, 2. Wymień co najmniej trzy formy pozyskiwania kapitału. 3. Wymień co najmniej trzy formy inwestowania kapitału. 4. Która z wymienionych form inwestowania charakteryzuje się najwyższym poziomem ryzyka? akcje, obligacje, bony skarbowe. 5. Która z wymienionych form pozyskiwania kapitału jest najbardziej popularna na rynku. venture capital, dotacje i granty, kredyt. Narodowy Bank Polski 13 www.nbp.pl