Twardość wody - BIP Urząd Gminy Wałcz

Twardość wody – prawda i mity
Informacje dla mieszkańców Gminy Wałcz
Co to jest twardość wody
Woda pitna ujmowana z ujęć podziemnych (100% ujęć na terenie gminy
wiejskiej Wałcz), czy też z ujęć powierzchniowych, zawiera w swoim składzie
rozpuszczony gaz oraz substancje organiczne i nieorganiczne, które razem
wpływają na jej jakość. Jednym ze wskaźników jakości wody pitnej jest tzw.
twardość wody.
Twardość wód wywołują obecne w niej rozpuszczone sole wapnia (Ca) i
magnezu (Mg) oraz glinu (Al), żelaza (Fe), manganu (Mn), strontu (Sr), cynku
(Zn) i innych dwu- i wyżej wartościowych kationów. Dostają się one do wody w
wyniku kontaktu zawartego w wodzie dwutlenku węgla z glebą i skałami zawierającymi wapienie i magnezyty. Wówczas trudno rozpuszczalne w wodzie wapienie i magnezyty przekształcają się w dobrze rozpuszczalne w wodzie wodorowęglany wapnia i magnezu.
Rozróżnia się następujące rodzaje twardości wody:
Twardość ogólna – odpowiada całkowitej zawartości jonów wapnia i magnezu oraz innych jonów metali powodujących twardość wody;
Twardość węglanowa – odpowiada zawartości węglanów, wodorowęglanów i wodorotlenków wapnia i magnezu. Jest nazywana twardością nietrwałą lub przemijającą, gdyż podczas gotowania wody zanika (wytrącają
się wtedy osady węglanu wapnia, wodorotlenku magnezu i żelaza, tworząc tzw. kamień kotłowy);
Twardość niewęglanowa – stanowi różnicę między twardością ogólną a
twardością węglanową i określa zawartość chlorków, siarczanów, azotanów i innych rozpuszczalnych soli, głównie wapnia i magnezu:
Tw og. = Tw nwęg. + Tw węg.
Twardość wody pozostająca po przegotowaniu nazywa się twardością stałą.
Na twardość wód podziemnych wpływają: skład środowiska skalnego,
prędkość i długość drogi przepływu wody, czas kontaktu wody ze skałą, a także
str. 1
zawartość agresywnego dwutlenku węgla. Wody podziemne mogą również wykazywać dużą twardość wskutek zanieczyszczeń z powierzchni ziemi, głównie
w wyniku działalności rolniczej.
Z uwagi na twardość, wody zostały podzielone na pięć klas:
Klasa twardości
Bardzo miękka
Miękka
Średnio twarda
Twarda
Bardzo twarda
Zakres twardości
mg CaCO3/dm3
<75
75 – 150
150 – 300
300 – 500
>500
3
mval/dm
<1,5
1,5 – 3,0
3,0 – 6,0
6,0 – 10,0
>10,0
o
niemieckie
<4,2
4,2 – 8,4
8,4 – 16,8
16,8 – 28,0
>28,0
W poniższej tabeli przedstawiono zależności pomiędzy różnymi jednostkami
twardości, w których może być wyrażona twardość wody, np. w instrukcjach
obsługi sprzętu AGD.
Jednostki
mmol/dm3
mval/dm3
º niemieckie
º angielskie
º francuskie
mg CaCO3/dm³
mmol/L
mval/L
º niem.
º ang.
º franc.
mg CaCO3/dm³
1
0,5
0,178
0,143
0,1
0,01
2
1
0,356
0,286
0,2
0,02
5,61
2,8
1
0,8
0,56
0,056
7,02
3,5
1,25
1
0,7
0,07
10
5
1,78
1,43
1
0,1
100
50
17,0
14,0
10
1
Na przykład: 1 mval/dm3 = 50 mg CaCO3/dm3 = 2,8o niemieckiego
Optymalna twardość wody pitnej
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w
sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. nr 61, poz.
417 ze zmianami), twardość wody przeznaczonej do spożycia zawiera się w zakresie 60 – 500 mg CaCO3/dm3.
Próg wyczucia smaku dla jonów wapnia kształtuje się w zakresie 100 – 300
mg/dm3, w zależności od towarzyszących anionów, ale również wyższe stężenia
są do zaakceptowania przez konsumentów. Poziom twardości powyżej 500
mg/dm3 na ogół uważany jest za nie do przyjęcia pod względem organoleptycznym.
str. 2
Ze względów sanitarnych preferuje się wodę twardą. Należy pamiętać, że
wapń i magnez, główne składniki wpływające na twardość wody, nie mają
szkodliwego wpływu na zdrowie.
Oznaki twardej wody
W życiu codziennym twardą wodę poznać można po:
Tworzeniu się ciemnej, oleistej warstwy na powierzchni herbaty;
Nieprzyjemnym smaku samej wody;
Straty zapachu dań lub napojów wynikającej z połączenia chemicznego z
węglanem wapnia;
Według niektórych informacji – wydłużeniu czasu gotowania mięsa i warzyw;
Zmniejszonym stopniu pienienia się mydła;
Powstawaniu białego osadu w garnkach, naczyniach i na wyposażeniu sanitarnym;
Powstawaniu kamienia w naczyniach, przewodach ciepłej wody, grzałkach i innych urządzeniach – tzw. kamień kotłowy powodujący straty
ciepła i większe zużycie paliwa podczas gotowania wody.
Aby uniknąć niepożądanych oznak twardej wody podczas gotowania można dodać do niej kilka kropli soku z cytryny lub kwasu askorbinowego (szczypta na
litr wody). powstawanie kamienia kotłowego na grzałkach i w piecach można
ograniczyć obniżając temperaturę wody do 60oC – w wyższych temperaturach
kamień tworzy się szybciej.
Wpływ twardości wody na zdrowie człowieka
Woda jest podstawą życia. W przyrodzie praktycznie nie występuje woda
chemicznie czysta. Jako bardzo dobry rozpuszczalnik zawiera prawie wszystkie
substancje naturalne występujące w skorupie ziemskiej i będące efektem działalności człowieka.
Do prawidłowego funkcjonowania organizm ludzki potrzebuje nie tylko
wody, ale również substancji w niej rozpuszczonych – występujących w dużych
ilościach (makroskładniki), lub w ilościach śladowych (mikroskładniki).
str. 3
Wapń i magnez, odpowiedzialne za twardość wody, zaliczają się do makroskładników i są bardzo istotne dla organizmu człowieka. Wapń bierze udział
w budowaniu kości i zębów, jego niedobór może spowodować osteoporozę.
Wpływa również na prace mięśni i przesyłanie sygnałów nerwowych, koagulacje krwi oraz reguluje pracę serca. Magnez jest istotny w budowie kości oraz
komórek, zwłaszcza komórek mięśni. Pomaga zachować równowagę systemu
nerwowego i uczestniczy w budowie wielu enzymów.
Jak podaje Polskie Towarzystwo Magnezologiczne są dowody na to, że
picie twardej wody zawierającej większe ilości biopierwiastków, takich jak
wapń i magnez, ma wpływ na niższą zapadalność na choroby układu krążenia.
Przewlekły niedobór magnezu połączony ze zmniejszeniem jego stężenia w
mięśniu sercowym, związany z niewystarczającą podażą, szczególnie z ubóstwem tego jonu w wodzie, może spowodować chorobę mięśnia sercowego.
Picie wody twardej zmniejsza ryzyko zachorowań na choroby sercowo – naczyniowe, a spożywanie wody miękkiej prawdopodobnie je zwiększa. Woda uboga
w wapń i magnez, czyli woda miękka, wpływa na postępujące zubożenie organizmu człowieka w magnez. Niska zawartość magnezu w wodzie pitnej jest
czynnikiem ryzyka również dla chorób neurologicznych (w tym chorób neuronu
ruchowego), w zaniku mięśni bocznych i stanów przedrzucawkowych u kobiet
w ciąży. Natomiast większe ilości tych biopierwiastków mogą działać ochronnie
przeciw próchnicy i zapaleniu ozębnej.
Mity dotyczące twardości wody
Producenci filtrów do wody, zmiękczaczy, magnetyzerów, odkamieniaczy
itp. urządzeń próbują wmówić nam, że twarda woda jest niebezpieczna dla naszego zdrowia. Podczas pokazów takich urządzeń, aby udowodnić odbiorcom
wody wodociągowej stopień jej zanieczyszczenia, pokazuje się doświadczenie
podczas którego z wody wytrąca się brunatny osad. Do tego celu wykorzystywane jest proste zjawisko fizyko – chemiczne zwane elektrolizą, podczas której
wytrącają się z wody sole w niej zawarte oraz również te pochodzące z elektrod
urządzenia zastosowanego w tym pokazie (jedna elektroda wykonana jest z żelaza, które podczas elektrolizy rozpuszcza się powodując brunatną barwę wody!). Na podstawie tego zjawiska nie jesteśmy w stanie stwierdzić obecności
zanieczyszczeń zawartych w wodzie. Jest to możliwe jedynie po poddaniu wody
analizie laboratoryjnej.
str. 4
Panuje również przekonanie, że picie twardej wody, powodującej osadzanie się kamienia w naczyniach lub rurach, prowadzi do powstawania kamieni w
organizmie człowieka. Pamiętajmy jednak, że nie można porównywać fizjologii
człowieka do urządzeń mechanicznych! W rzeczywistości powstawanie kamieni
wynika głównie z zaburzeń metabolizmu i nie ma związku z twardością spożywanej wody. Kamienie w organizmie człowieka to złogi z nierozpuszczonych
szczawianów, moczanów, fosforanów, struwitu lub cholesterolu – na co wpływ
ma odżywianie.
Wg WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) nie ma żadnych przekonujących dowodów, że twardość wody powoduje niekorzystne skutki zdrowotne u
ludzi.
Woda pitna powinna zawierać przede wszystkim magnez i wapń, które
stanowią o jej twardości, ale są niezwykle istotne dla ustroju człowieka. Niedobory tych pierwiastków w organizmie można uzupełniać właśnie poprzez spożycie wody bogatej w te substancje. Magnez zawarty w wodzie do picia jest ok.
30-krotnie łatwiej wchłaniany w porównaniu z magnezem pochodzącym z żywności. Pamiętajmy również, że butelkowe wody wysoko zmineralizowane czy
wody uzdrowiskowe, posiadają w tym składzie właśnie te biopierwiastki w ilościach nawet o wiele większych niż w wodzie wodociągowej.
Twardość wody w ujęciach głębinowych Gminy Wałcz
Na terenie Gminy Wałcz istnieje 15 stacji uzdatniania wody obsługujących 46 miejscowości. Woda ujmowana jest z 23 studni głębinowych.
Twardość wody z powyższych ujęć mieści się w zakresie od wody miękkiej do twardej. Stopień twardości wody w poszczególnych ujęciach pokazuje
poniższa tabela:
str. 5
Miejscowości
zwodociągowane
Lp.
Miejscowość
1. Dobino
2. Przybkowo
3. Dobrogoszcz
4. Jarogniewie
5. Golce
6. Karsibór
7. Kłębowiec
8. Glinki
9. Boguszyn
10. Kolno
11. Górnica
12. Jeziorko
13. Laski Wałeckie
14. Świętosław
15. Lubno
16. Omulno
17. Gostomia
18. Popowo
19. Kłosowo
20. Lipie
21. Łąki
22. Ługi Wałeckie
23. Brzezinki
24. Dzikowo
25. Papowo
26. Strączno
27. Nakielno
28. Dobrochowo
29. Prusinowo
30. Prusinówko
31. Rutwica
32. Nagórze
33. Różewo
34. Różewo Kolonia
35. Chwiram
36. Rudki
37. Dębołęka
38. Dobrzyca Wielka
39. Szwecja
40. Wałcz Drugi
41. Witankowo
42. Sitowo
43. Chude
44. Czapla
45. Wiesiółka
46. Zdbice
Stacje Uzdatniania Wody
Ilość czynnych studni głęb.
Twardość wody
mg CaCO3/dm3
Lp.
1.
Miejscowość
Dobino
2
223
Średnio twarda
2.
Dobrogoszcz
1
273
Średnio twarda
3.
Golce
2
307
Twarda
4.
Gostomia
2
253
Średnio twarda
5.
6.
7.
8.
Kłosowo
Lipie
Łąki
Ługi Wałeckie
1
1
1
2
176
203
313
231
Średnio twarda
9.
Nakielno
2
336
Twarda
10.
Różewo
2
330
Twarda
11.
Rudki
2
126
Miękka
12.
13.
14.
Szwecja
Wałcz Drugi
Witankowo
2
1
2
129
263
355
Miękka
Średnio twarda
15.
Zdbice
1
118
Miękka
Klasa twardości
Średnio twarda
Twarda
Średnio twarda
Twarda
str. 6
Bibliografia:
1. M. Derkowska-Sitarz, A. Adamczyk-Lorenc – „Wpływ składników mineralnych rozpuszczonych w wodzie pitnej na organizm człowieka” – www.iningscience.pwr.edu.pl
2. M. Drobnik, T. Latour – „Wpływ wody dejonizowanej na stan zdrowotny ludności” –
www.wodadlazdrowia.pl
3. E. Fąfara – „Wpływ twardości wody na zdrowie człowieka” – wsse.krakow.pl
4. M. Perchuć – „Gospodarka wodno-ściekowa. Skład i własności wód” – gws.dashofer.pl
5. A. Zdanowicz, B. Płatek – „Twardość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Analiza jakości wody SUW Józefów w aspekcie twardości” – www.hydrosfera-jozefow.pl
6. T. Bochnia – Czy twarda woda zdrowia doda?” – Woda i My, wrzesień 2008
7. Publikacje na stronach Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego – www.ptmag.pl
8. Informacje ze strony – www.veoliawoda.pl
9. Artykuły dr Małgorzaty Pieniak na stronie – www.wodadlazdrowia.pl
Opracowanie:
Mgr inż. Magdalena Pawlewicz – Pęgiel
str. 7