Zdolność prawna i zdolnośćdo czynności prawnych

Prawo cywilne – ćwiczenia; 2014/2015 1
dr Michał Kućka, dr Anna Rachwał
CZĘŚĆ OGÓLNA: (2) zdolność prawna; zdolność do czynności prawnych
1. Juliusz zawarł umowę ubezpieczenia na życie, zgodnie z którą w przypadku, gdyby zginął m.in. w wypadku
samochodowym, zakład ubezpieczeń zobowiązany jest wypłacić kwotę 200 000 zł. podzieloną równo pomiędzy jego
dzieci. Juliusz zginął w wypadku samochodowym. W chwili śmierci miał 3 dzieci z pierwszego małżeństwa, a jego druga
żona – Alicja była w 6 miesiącu ciąży. Po urodzeniu córki Justyny, Alicja działając w jej imieniu domaga się od zakładu
ubezpieczeń wypłaty 50 000 zł. z umowy ubezpieczenia. Czy jej żądanie jest zasadne?
A. Jakie roszczenie mogłoby potencjalnie przysługiwać Justynie? Wskaż jego podstawę prawną.
B. Jakie są przesłanki tego roszczenia?
C. Czy przesłanki te zostały spełnione w tym stanie faktycznym?
D. Czy Justynie przysługuje to roszczenie? TAK/NIE?
POWYŻSZY SCHEMAT ROZWIĄZANIA PROSZĘ STOSOWAĆ TAKŻE W ODNIESIENIU DO PONIŻSZYCH KAZUSÓW
2. Benedykt i Ola spodziewali się dziecka (7 miesiąc ciąży). Ojciec Benedykta postanowił podarować przyszłej wnuczce
(według badania USG miała to być dziewczynka) należącą do niego nieruchomość. W tym celu zawarł z Benedyktem i
Olą umowę w formie aktu notarialnego, według której darował swojej wnuczce – Marii Magdalenie – nieruchomość.
Miesiąc później darczyńca zmarł. Gdy dziecko się urodziło, okazało się jednak, że jest to chłopiec, a nie dziewczynka.
Spadkobierca testamentowy ojca Benedykta odmawia wydania nieruchomości. Czy syn Benka i Oli może mimo to
domagać się jej wydania?
3. 12-letnia Alicja otrzymywała przy różnych okazjach od różnych członków rodziny pieniądze, a od rodziców niewielkie
kieszonkowe. Tuż przed 12-tymi urodzinami udało się jej wreszcie uskładać odpowiednią kwotę, żeby zrobić sobie
prezent i kupić sobie tablet. Poszła więc do sklepu samoobsługowego i zapłaciła w kasie – również samoobsługowej –
cenę umieszczoną na metce, wynoszącą 169 zł. Rodzice, kiedy tylko zobaczyli, co ich córka zrobiła udali się do sklepu,
żeby zwrócić tablet. Obsługa sklepu po stwierdzeniu, że tablet jest niewadliwy, odmawia jednak jego przyjęcia
i zwrócenia pieniędzy twierdząc, że skoro dziewczynka użyła kasy samoobsługowej, to nie mogli stwierdzić ile ma lat,
a poza tym zapłaciła taką samą cenę, jak jakikolwiek dorosły, który chciałby ten tablet kupić. Czy roszczenie Alicji
(zastępowanej przez rodziców) o zwrot zapłaconej ceny jest zasadne?
4. 16 letni Michał od lat otrzymywał od rodziców zestawy klocków LEGO. Odkąd ukończył 16 lat zatrudnił się jako
webmaster w osiedlowej kafejce internetowej. Postanowił sprzedać LEGO i za uzyskane pieniądze oraz wynagrodzenie
z wykonywanej pracy postanowił kupić sobie skuter. Kiedy się jednak okazało, że ani w deszczu ani w zimie jazda na
skuterze nie jest przyjemna, Michał uznał, że potrzebuje samochodu. Sprzedał więc skuter i kupił od Jarosława
używany samochód. Za samochód zapłacił 15 000 złotych. Rodzice Michała nie mieli zastrzeżeń do jeżdżenia przez
niego na skuterze, uznali jednak, że Michał nie może mieć samochodu dopóki nie uzyska prawa jazdy i nie skończy
18 lat. Domagają się w związku z tym od Jarosława – w imieniu Michała – zwrotu zapłaconej kwoty, wyrażając
gotowość zwrócenia mu samochodu. Czy to roszczenie jest zasadne?
5. (kazus dr I. Karasek) 17-letni T przeczytał w gazecie ogłoszenie o sprzedaży motoroweru za 5 000 zł. Udał się do
ogłoszeniodawcy (S) i zawarł z nim umowę sprzedaży. Nie miał jednakże pieniędzy przy sobie, więc ustalono, że T
zgłosi się z pieniędzmi nazajutrz. Po wyjściu T S nabrał wątpliwości, czy aby nie powinien uzyskać zgody rodziców na
taką czynność, więc zadzwonił do nich. Rodzice T poprosili o dwudniowy termin do namysłu. Nazajutrz zgłosił się do S
inny chętny (C) oferując wyższą cenę, na co S przystał. Strony ustaliły, iż motorower zostanie wydany osobie C
za tydzień. Następnie S zadzwonił do rodziców T i oświadczył, iż z umowy z T rezygnuje, ponieważ nie jest nią
związany. Rodzice natomiast oświadczyli, że potwierdzają umowę i żądają w imieniu T jej wykonania. Czy to roszczenie
jest zasadne?
Pytania pomocnicze: Jaki wpływ na istnienie roszczenia T ma fakt zawarcia umowy S z C ?
1
Prawo cywilne – ćwiczenia; 2014/2015 2
dr Michał Kućka, dr Anna Rachwał
Rozważ także: Jaka jest sytuacja C?:
a) w chwili zawierania przez niego umowy z S?
b) w chwili potwierdzenia przez rodziców umowy pomiędzy T a S.
6. 17 letnia Sylwia uczyła się była najemcą lokalu. Postanowiła jednak zamieszkać z koleżanką i w tym celu
wypowiedziała umowę najmu. Po upływie terminu wypowiedzenia wynajmujący nadal żąda od Sylwii zapłaty czynszu
podnosząc, iż złożone przez nią oświadczenie o wypowiedzeniu jest nieskuteczne. Czy jego roszczenie jest zasadne?
7. 10-letni Tomasz zawarł ze swoim ojcem umowę sprzedaży akcji znanej spółki paliwowej. Tomasza reprezentowała
matka, która dbała o to, by cena akcji zabezpieczała interesy Tomasza. Na wszelki wypadek rodzice Tomasza uzyskali
zgodę sądu opiekuńczego na zawarcie umowy. Czy Tomasz nabył skutecznie akcje spółki? W razie odpowiedzi
negatywnej – czy Tomasz mógłby potwierdzić umowę po osiągnięciu pełnoletniości. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z 15.12.1999 r. o sygn. akt I CKN 299/98, LEX 44073)
2