doctemat numeru - ElektronikaB2B
download 
Reklamacja Transkrypt
temat numeru - ElektronikaB2B
Wywiad miesiąca – rozmowa z zarządem firmy ASTOR 10,00 zł (w tym 5% VAT) ISSN 1896-6381 INDEKS 246 972 1/2017 (123) AutomatykaB2B.pl TECHNIKA I RYNEK SYSTEMÓW AUTOMATYKI mobilnych dla przemysłu Silniki energooszczędne Temat numeru: W styczniu weszły w życie kolejne regulacje określające minimalną sprawność energetyczną silników elektrycznych o mocach od 0,75 do 375 kW. Przedstawiamy kompendium informacji na ten temat oraz rozwiązania konstrukcyjne stosowane przez producentów silników. Na przykładach wyjaśniamy również wątpliwości, które mogą pojawić się przy interpretacji nowych przepisów, a także zapowiadamy plany Komisji Europejskiej w zakresie przyszłych zmian w prawodawstwie. patrz str. 30‒63 w numerze Warsaw Industry Week 2016 str. 8 Bezpieczeństwo maszyn str. 16 Roboty współpracujące w sektorze MŚP str. 102 Raport: Komputery przemysłowe Industrial PC to urządzenia o dużej uniwersalności, które od lat wykorzystywane są w przemyśle, transporcie i wielu innych branżach. Rynek z nimi związany otrzymuje dzisiaj duży impuls rozwojowy za sprawą popularyzującego się Internetu Rzeczy oraz wzrostu potrzeb związanych z użyciem komputerów w aplikacjach Przemysłu 4.0. Przedstawiamy analizę krajowej branży dystrybucji i integracji IPC wraz z omówieniem kluczowych trendów technologicznych. patrz str. 64‒97 Rozpoczynający się rok ma być okresem dalszego rozwoju Przemysłowego Internetu Rzeczy, a wraz z nim aplikacji mobilnych służących do wymiany danych pomiędzy maszynami, systemami IT oraz zespołami automatyków i serwisantów. Do tej grupy należy zaprezentowana niedawno przez firmę Rockwell Automation mobilna platforma komunikacyjna FactoryTalk TeamONE. Pozwala ona na współdzielenie informacji o alarmach i usterkach maszyn, tworzenie dokumentacji oraz diagnostykę urządzeń w czasie rzeczywistym. Na rynku pojawiają się też rozwiązania innych firm, które bazują na chmurach obliczeniowych i komunikacji P2P. patrz str. 6 STEROWANIE POMIARY NAPĘDY OPROGRAMOWANIE ROBOTYKA ENERGETYKA Nowa generacja aplikacji od 22 lat jest wyłącznym przedstawicielem f irmy WERMA na terenie Polski automatyka przemysłowa automatyka i zabezpieczenie budynków Automatyka, Podzespoły, Aplikacje Rok 11, numer 123 Styczeń 2017 PL ISSN 1896-6381 Cena 10,00 zł Redakcja magazynu Redaktor naczelny Zbigniew Piątek tel. 22 257 84 96, faks 22 257 84 67 [email protected] Wydawca Robert M agdziak tel. 22 257 84 96 [email protected] Redakcja Monika Jaworowska, T omasz Daniluk Współpracownicy Anna Magdziak, Agnieszka G rabowska, Jakub Możaryn, Sebastian P lamowski, Aleksandra Piątek, Monika G ugała, Marek Piątek, Piotr M agdziak DTP Studio A dekwatna Adres redakcji Redakcja magazynu APA, ul. Leszczynowa 11 03-197 Warszawa Wydawnictwo AVT-Korporacja spółka z o.o. ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa tel. 22 257 84 99, faks 22 257 84 00 Dyrektor wydawnictwa: prof. Wiesław Marciniak Dział marketingu i reklamy Menedżer magazynu Katarzyna G ugała tel. 22 257 84 64, faks 22 257 84 67, tel. kom. 601 131 953 [email protected] Zespół marketingu i reklamy Magdalena Korgul tel. 22 257 84 69 [email protected] Bożena K rzykawska tel. 22 257 84 42 [email protected] Grzegorz K rzykawski tel. 22 257 84 60 [email protected] Andrzej T umański tel. 22 257 84 63 [email protected] Katarzyna Wiśniewska tel. 22 257 84 65 [email protected] Serwis internetowy http://www.automatykaB2B.pl Redakcja portalu Mateusz Woźniak tel. 22 257 84 11 [email protected] Tomasz Celmer tel. 22 257 84 11 [email protected] Dział prenumeraty ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 00 [email protected] Wszystkie produkty i nazwy są wymienione wyłącznie w celach identyfikacyjnych i mogą być zastrzeżonymi znakami odpowiednich właścicieli. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do adiustacji, doboru tytułów i dokonywania skrótów w nadsyłanych materiałach. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam. Wszelkie prawa zastrzeżone. 4 s t y c zeń 2 0 1 7 OD REDAKCJI Cyfrowe narzędzia dla służb utrzymania ruchu 6 GOSPODARKA Wydarzenia: Warsaw Industry W eek 2016 – subiektywnie o nowych targach branżowych Wydarzenia: III F orum „Bezpieczna M aszyna” Wydarzenia: WObit ma 25 lat Wydarzenia: Bezpieczeństwo maszyn Aktualności: Wiadomości z branży 8 13 14 16 16 WYWIAD MIESIĄCA „Chodzi o ludzi”, czyli jak poprzez rozwój pracowników odnosić sukcesy w branży automatyki – rozmowa z zarządem firmy A STOR 22 NEWS FLASH Nowe technologie – wybrane przez redakcję opisy nowych produktów 28 TEMAT NUMERU Temat numeru: Silniki energooszczędne Wywiad: Żeby oszczędzać energię, nie wystarczy wysokosprawny silnik – należy właściwie zaprojektować cały układ napędowy Prezentacje produktów Gięte prowadnice liniowe ABC bezpiecznych napędów – serwis silników i motoreduktorów Jakie ważne kryteria doboru napędów elektrycznych zaleca dyrektywa E codesign? Energooszczędne rozwiązania napędowe Symulacja pracy układu napędowego z OrCAD P Spice Zwiększanie efektywności energetycznej układów napędowych Jak podnieść sprawność energetyczną maszyny, linii technologicznej i zakładu? Silniki klasy Super P remium Silniki o częstotliwości znamionowej 120 Hz Energooszczędne silniki B LDC 30 42 43 44 47 50 52 55 56 58 60 62 RAPORT RYNKOWY Raport rynkowy: Komputery przemysłowe Wywiad: Przemysłowy Internet rzeczy to olbrzymi i ciągle rozwijający się rynek, o który każdy z producentów walczy na swój sposób Prezentacje produktów Komputery rack P C Technologie zdalnego dostępu serwisowego Jeden minikomputer do wszystkich aplikacji przemysłowych Komputery przemysłowe IPC – nowe technologie, zastosowania i produkty 64 81 84 88 90 92 95 TECHNIKA Pomiary: Pomiary przepływu Energetyka i zasilanie: System dystrybucji napięcia 24 V DC Robotyka: Roboty współpracujące otwierają nowe możliwości dla sektora MŚP Nowe produkty: Kolumny sygnalizacyjne, systemy R FID i inne Złącza i kable: Przewody do zastosowań w temperaturach od –40 do +60°C 98 100 102 104 106 NOWE PRODUKTY Kamery i systemy wizyjne Czujniki i przetworniki Komputery przemysłowe i oprogramowanie Sieci komunikacyjne Silniki i napędy Urządzenia i systemy pomiarowe Urządzenia elektryczne, zasilanie i roboty Obudowy, złącza, montaż 108 110 112 117 119 120 122 124 INFORMACJE Informacje o magazynie Indeks reklam 125 126 spis treści 8 Bezpieczeństwo maszyn Spotkania Klubu Paragraf 34, które odbywają się co roku na przełomie listopada i grudnia, weszły na stałe do kalendarzy wielu osób związanych z utrzymaniem ruchu zakładów przemysłowych oraz producentów maszyn. W ostatniej edycji konferencji wzięło udział ponad 110 osób, zaś całość odbywała się jak zawsze w merytorycznej i przyjacielskiej atmosferze. 13 Jak rozwijać kapitał ludzki i odnosić sukcesy w branży automatyki? Niedawno ukazała się książka „Jeśli nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o ludzi”, która jest z jednej strony poradnikiem biznesowym, między innymi z obszaru rozwoju kapitału ludzkiego, z drugiej zaś opisem historii 30-letniego rozwoju firmy ASTOR od przedsiębiorstwa dwuosobowego do organizacji zatrudniającej obecnie ponad sto osób. Przedstawiamy sprowokowaną publikacją rozmowę z zarządem firmy ASTOR na temat rozwoju działalności w sektorze automatyki przemysłowej oraz budowania relacji z pracownikami i interesariuszami. Temat numeru: Silniki energooszczędne Raport rynkowy: Komputery przemysłowe Pierwsza edycja dużych targów to zawsze wielka niewiadoma – szczególnie gdy impreza jest bezpośrednim konkurentem takich wystaw jak Automaticon, ITM Polska czy Energetab. W listopadzie miały miejsce Warsaw Industry Week, czyli Międzynarodowe Targi Innowacyjnych Rozwiązań Przemysłowych, które przeszły tę próbę z sukcesem. styczeń 2017 Warsaw Industry Week 2016 22 Roboty współpracujące w sektorze MŚP Nie ma firmy produkcyjnej zbyt małej, by stosować w niej roboty. Przedsiębiorstwa zatrudniające nawet mniej niż 10 pracowników stać jest na korzystanie z robotów, a inwestycje amortyzują się po zaledwie kilkunastu miesiącach. Roboty współpracujące gotowe są do pracy już po kilku godzinach „przeszkolenia”. Przedstawiamy artykuł firmy Universal Robots, który zawiera opis przykładowych aplikacji bazujących na robotach współpracujących. 102 stycz e ń 2 0 1 7 5 od redakcji Cyfrowe narzędzia dla służb utrzymania ruchu Do urządzeń mobilnych przemysł podchodził początkowo z niechęcią. Systemy sterowania czy wizualizacji danych to strategiczne elementy instalacji produkcyjnych, do których dostęp z zasady ogranicza się, a nie zapewnia go poprzez sieci bezprzewodowe. Z czasem jednak nastąpiły zmiany, zaś tablety i smartfony awansowały do roli przenośnych urządzeń HMI. Dzisiaj wchodzimy w kolejny etap rozwoju Przemysłowego Internetu Rzeczy, a na rynku pojawiają się aplikacje, które łączą możliwości wymiany danych z systemami i maszynami oraz współdzielenie informacji w ramach zespołów automatyków i serwisantów. Urządzenia przenośne występują w zakładach produkcyjnych w różnych rolach. Mogą zapewniać dostęp do konfiguratora produktów, pełnić rolę kalkulatora mocy klimatyzatorów do szaf przemysłowych lub służyć do parametryzacji przemienników częstotliwości. Ich ważnym zastosowaniem jest mobilna wizualizacja danych. W tym przypadku korzysta się najczęściej z technologii webowych, gdzie H MI stanowi przeglądarka internetowa komunikująca się z serwerem SCADA. Możliwości z tym związane doceniają m.in. służby utrzymania ruchu, które mają zapewniony bieżący wgląd w pracę systemów i możliwość szybkiego reagowania na problemy. O ile jednak dotychczasowy rozwój cyfrowych narzędzi nakierowany był na umożliwienie komunikacji z wybranymi urządzeniami czy też stanowił przeniesienie tradycyjnych systemów na urządzenia przenośne, o tyle smartfony awansują dzisiaj do centralnego miejsca gromadzenia i wymiany danych. Tak jest przykładowo z zaprezentowaną przez kilkoma tygodniami aplikacją firmy Rockwell Automation, którą jest FactoryTalk TeamONE. Ideą za nią stojącą jest stworzenie mobilnej platformy komunikacyjnej dla zespołów utrzymania ruchu, która umożliwiałaby im łatwe współdzielenie informacji o alarmach, usterkach maszyn, pozwalała na szybkie tworzenie dokumentacji problemów, przesyłanie zdjęć, itd. Aplikacja zawiera wbudowany, na bieżąco aktualizowany moduł wiedzy i ma możliwość bezprzewodowego łączenia się z urządzeniami w zakładzie. Daje to możliwość monitorowania ich stanu w czasie rzeczywistym oraz diagnostyki korzystając jedynie ze smartfona. Do zapewnienia pełnej interakcji osób i maszyn nie jest przy tym konieczne tworzenie infrastruktury z serwerami danych. Oprogramowanie korzysta z komunikacji w chmurze obliczeniowej oraz wymiany danych P 2P z urządzeniami innych osób w zespole. Rockwell Automation nie jest jedyną firmą podążającą tą ścieżką. Od kilku lat dostępna jest aplikacja Fluke Connect, która pozwala na wymianę informacji i zarządzanie danymi pochodzącymi z różnych urządzeń pomiarowych, a także łatwe tworzenie i współdzielenie raportów. Wspiera ona też komunikację wideo, a wszystko to w ramach zespołów osób. Z kolei S chneider Electric oferuje mobilną aplikację W onderware S martGlance, zaś S iemens rozwija platformę chmurową MindSphere, która stanowi idealną podstawę do rozwoju projektów w obszarze Przemysłowego Internetu Rzeczy. Rozpoczynający się rok może przynieść kolejne nowości w tym zakresie. W grudniu redakcja amerykańskiego magazynu P lant S ervices zapytała o te ostatnie specjalistów branżowych, którzy jako najważniejsze trendy na 2017 rok wymieniali właśnie rozwój technologii bezprzewodowych i inteligentnych urządzeń w przemyśle, a wraz z nimi aplikacji służących do wymiany danych – zarówno pomiędzy maszynami, systemami IT, jak też samymi pracownikami. Mają one umożliwiać skracanie czasów przestojów produkcyjnych oraz dalszą poprawę efektywności i produktywności zakładów. Czy w przemysłowej cyberprzestrzeni jest miejsce na kolejne innowacje? Oczywiście! Sądzę, że taką będzie w utrzymaniu ruchu wykorzystanie rzeczywistości rozszerzonej (Augmenented Reality). Próby z nią już były podejmowane – choćby przez Beckhoffa, który demonstrował system z Google Glass wspierający serwisantów maszyn. Kilka lat temu był on jednak bardziej ciekawostką, niż gotowym produktem. Obecnie urządzenia do wirtualnej oraz rozszerzonej rzeczywistości są łatwiej dostępne i, przede wszystkim, zupełnie inna jest ich akceptacja. Po wielkim sukcesie P okémon Go – gry, która zawładnęła smartfonami młodych ludzi, analogiczne innowacje w przemyśle są bliżej, niż myślimy. Pozwolą one operatorom na zupełnie nowy rodzaj interakcji z maszynami i mogą być hitem szczególnie w przypadku młodszego pokolenia inżynierów. Narzędzia takie jak te od Rockwella stanowią zaś pomost do wkroczenia w erę nowych rozwiązań, z którymi będzie prawdopodobnie tak jak niedawno z komórkami. Na początku będą uznawane za niepotrzebne, a później nie będziemy mogli bez nich efektywnie pracować. Zbigniew Piątek 6 s t y c zeń 2 0 1 7 Warsaw Industry Week 2016 Subiektywnie o nowych targach branżowych Pierwsza edycja dużych targów to zawsze wielka niewiadoma – szczególnie gdy impreza jest bezpośrednim konkurentem takich wystaw jak Automaticon, ITM Polska czy Energetab. W listopadzie miały miejsce Warsaw Industry Week, czyli Międzynarodowe Targi Innowacyjnych Rozwiązań Przemysłowych, które przeszły tę próbę z sukcesem. Warsaw Industry Week to nowa impreza targowa, która odbyła się w dniach 7-9 listopada w obiekcie wystawienniczym P tak W arsaw E xpo w Nadarzynie pod Warszawą. Targi w założeniach mają promować innowacyjne rozwiązania przemysłowe, zaś ambicją organizatorów jest „stworzenie największego w Europie Środkowo-Wschodniej biznesowego centrum prezentacji ofert” w tym zakresie. CO NAM SIĘ PODOBAŁO? Wystawa ma charakter ogólnoprzemysłowy, tj. obejmuje praktycznie wszystkie branże związane z przemysłem, bez wyróżnienia konkretnej specjalizacji. Stąd też w jednym miejscu oglądać można było zarówno maszyny i narzędzia do obróbki metali, przetwórstwa tworzyw sztucznych czy drewna, jak też komponenty i systemy automatyki oraz robotyki przemysłowej. Na części stoisk pojawiało się hasło „Przemysł 4.0”, wystawcy organizowali też prelekcje na tematy techniczne i dotyczące trendów w branży. Wśród wystawców były też instytuty badawczo-rozwojowe oraz usługodawcy – np. zajmujący się szkoleniami z zakresu B HP. 8 s t y c zeń 2 0 1 7 Organizatorzy „zalicytowali” już na wstępie dosyć wysoko. Targi zorganizowane zostały pod patronatem Ministerstwa R ozwoju, zaś partnerem wydarzenia była Dolina L otnicza, czyli klaster zrzeszający czołowe firmy z zakresu lotnictwa i awioniki. Dodatkowo podczas wystawy odbywały się wydarzenia towarzyszące, takie jak konferencja „Horyzont 2020 szansą polskich innowacji w UE” pod auspicjami Ministra N auki i Szkolnictwa Wyższego. gospodarka WYDARZENIA Głównym powodem, jakim kierowaliśmy się przy decyzji o udziale w pierwszej edycji targów Warsaw Industry Week, była ich lokalizacja. Było to z jednej strony miejsce przygotowane od strony infrastruktury logistycznej, z drugiej zlokalizowane w obszarze, gdzie do tej pory nie było szerokiej oferty wystawowej skierowanej do firm z naszej branży. Na uwagę zasługuje ogromny wkład organizatorów w promocje tej imprezy w mediach i bezpośrednio wśród potencjalnych odwiedzających. Mamy nadzieje, że wpisze się ona na stałe w kalendarz wystaw przemysłowych w naszym kraju. Na targach było też trochę młodzieży – przykładowo swoje roboty prezentowali przedstawiciele koła naukowego „Robo” z Politechniki Rzeszowskiej, zaś odwiedzający imprezę uczniowie mogli zobaczyć strefę Inżynier 4.0, gdzie pracownicy Wojskowej Akademii T echnicznej prowadzili zajęcia z zakresu robotyki. Do tego odbyły się pokazy np. związane z technologiami laserowymi w produkcji współorganizowane przez firmę G ravotech oraz spotkania networkingowe realizowane przez Tech Brainers R&D Club. Pierwszego dnia targów miała miejsce gala wręczenia statuetek Tytanowe Skrzydła, podczas której nagrodzono kilkanaście firm i instytutów. Listę nagrodzonych znaleźć można w relacji z targów publikowanej na stronie www.automatykaB2B.pl. Wart omówienia jest sam obiekt targowy, który nie tylko znajduje się w niezłej lokalizacji, bo tuż przy trasie ekspresowej z Katowic do Warszawy, ale też zapewnia niezłe warunki wystawiennicze. Dodatkowo sam w sobie jest bardzo duży. Powierzchnia tylko jednej z sześciu hal P tak Warsaw Expo jest dwukrotnie większa od całego warszawskiego Centrum E xpo XXI, co jest nie bez znaczenia w przypadku wystaw, gdzie pokazywane są maszyny i produkty o sporych gabarytach. Do tego nadarzyńskie targi mają jeszcze jedną zaletę – kosztuUczestnictwo w pierwszej edycji Warsaw Industry Week było dla nas doskonałą okazją nie tylko do pokazania szerszej publiczności tego, czym się od lat zajmujemy, ale również do promocji naszej nowej marki 1encon Industry Group utworzonej przez firmy Encon i Encon-Koester. Mimo że targi organizowane były po raz pierwszy i być może nie wszystko w uznaniu wszystkich było idealne, dla nas była to impreza bardzo udana. Z przyjemnością będziemy kontynuowali nasz udział w kolejnych edycjach, gdyż oprócz wszelkich zalet związanych z dobrą infrastrukturą, lokalizacją i organizacją – byliśmy mile zaskoczeni właściwym podejściem do wyceny powierzchni targowych, co przełożyło się na korzystny stosunek oczekiwanej wartości do wzajemnie uzgodnionych cen. Paweł Lewandowski Encon-Koester 10 s t y c zeń 2 0 1 7 Tomasz Jastrzębski Cloos Polska ją mniej niż imprezy konkurencyjne, na co podczas rozmów z nami zwracało uwagę wielu wystawców. CO BYŁO KONTROWERSYJNE? Pierwsza edycja Warsaw Industry Week zgromadziła kilkaset firm z różnych branż i specjalizacji, przez co dla bywalca innych imprez krajowych tematycznie Warsaw Industry W eek przypominał po części Automaticon, ITM-Polska, Energetab, Światło, MSPO i inne imprezy. Były też ekspozycje placówek naukowych i uczelni, wydawnictw, firm startupowych tworzących drukarki 3D i specjalistyczne aplikacje, tak samo jak stoiska klastrów przemysłowych. Prezentowano wielkie centra obróbki blach CNC, a obok aplikacje na smartfony, przez co całość była bardzo różnorodna. Z jednej strony to dobrze, bo wiele biznesów i branż nierzadko się ze sobą przenika, z drugiej zaś jest to minusem, bowiem nie sprzyja specjalistycznemu charakterowi wystawy. Ogólny charakter targów sprawia też, że z każdego z obszarów prezentowanych jest relatywnie niedużo produktów, co może być niewystarczające dla osób zawodowo związanych z daną dziedziną. Tymczasem, co od lat wielokrotnie pojawia się w naszych rozmowach z przedstawicielami firm branżowych – przedsiębiorstwa coraz częściej stawiają na imprezy silnie profilowane. Takimi są np. te poświęcone obróbce metali, branży drzewnej czy spożywczej – tam są bowiem gospodarka WYDARZENIA ich klienci. Stąd też szerokość tematyczna oferty – główna zaleta nowo powstałych targów, może okazać się długofalowo ich największą wadą. Drugim z aspektów była frekwencja odwiedzających. Pierwszego dnia targów było słabo, zaś wrażenie pustki potęgowała wielkość samego obiektu targowego. Kolejne dni przyniosły pozytywne zmiany, aczkolwiek nie były to tłumy znane z Automaticonu, gdzie trzeba zwykle przeciskać się pomiędzy stoiskami. Z drugiej strony statystyki dotyczące odwiedzających (patrz tabela) są naprawdę niezłe. Pozostaje pytanie o tzw. jakość, czyli profil gości targowych. Warto tutaj dodać, że wśród odwiedzających było wiele osób ze znanych w branży firm, które przyjechały na rekonesans nowej wystawy. NALEŻY PRZYZNAĆ… …że stworzenie wartościowej imprezy targowej – szczególnie w dzisiejszych czasach – jest zadaniem barAutomaticon 2016 Warsaw Industry Week 2016 Powierzchnia wystawy (m2) * 10 500 25 000 Liczba odwiedzających gości ** 12 000 *** 9300 Liczba wystawców ** 309 321 Reprezentowane firmy ** 720 500 Liczba seminariów ~40 20 Czas trwania (w dniach) 4 3 Obiekt wystawienniczy Centrum Expo XXI Ptak Warsaw Expo Lokalizacja Warszawa Wola, około 4 km od trasy S8 Nadarzyn w sąsiedztwie trasy S8 Odległość od centrum W arszawy 4 km / 10 minut 20 km / 20–30 minut Ostatnia edycja 22. edycja; 1–4 marca 1. edycja; 7–9 listopada *)Podawane wartości dotyczą powierzchni hal targowych i nie powinno się ich porównywać pod względem powierzchni zajętej przez stoiska **) Wszystkie liczby podawane przez organizatorów ) *** Wartość szacunkowa, podczas targów nie jest prowadzona rejestracja odwiedzających 12 s t y c zeń 2 0 1 7 O targach Warsaw Industry Week, w których firma igus brała bezpośredni udział, trudno nie wypowiadać się w samych superlatywach. Mieliśmy u siebie klientów z całej Polski, co potwierdza założenie o bardzo dobrej lokalizacji. Reklamy o imprezie można było usłyszeć i zobaczyć w bardzo wielu miejscach, co również pozytywnie nas zaskoczyło. Pomimo, że była to pierwsza edycja, udało nam się zebrać ogromną ilość nowych kontaktów. Doskonałe miejsce w niewygórowanej cenie. Wiążemy z tą imprezą wielkie nadzieje na kolejne lata. Radosław S obociński igus dzo trudnym. Po pierwsze na rynku krajowym istnieje już szereg wystaw, zaś ich organizatorzy chwalą je w superlatywach jako targi międzynarodowe i o ogromnym potencjale. Takie określenia pojawiają się właściwie przy każdych targach. Po drugie jest I nternet i coraz trudniej przekonywać firmy, aby zarezerwowały kolejne pieniądze w swoich budżetach na pokazanie się na rynku, który zresztą nie ma takiej dynamiki, jak było to jeszcze dekadę temu. Istnieją wreszcie w miarę świeże przykłady nieudanych prób konkurowania z Automaticonem, czego przykładem są w szczególności poznańskie targi A utoma. Chociaż pierwsza edycja W arsaw I ndustry W eek nie była idealna, organizatorom należą się słowa uznania. Test kontaktu z rynkiem został zaliczony i można się cieszyć, że mamy w kraju nową wystawę przemysłową – dla wystawców tańszą niż imprezy konkurencyjne, a dla części klientów – lepszą pod względem logistycznym. O tym, czy impreza na stałe „zaskoczy”, zadecyduje kolejne kilka lat, bowiem trzeba takiego czasu na zakorzenienie się wystawy w świadomości (i kalendarzach) odwiedzających. Redakcje magazynów „APA” i „Elektronik” wraz z portalami A utomatykaB2B.pl oraz E lektronikaB2B.pl były patronami medialnymi targów. Wraz z organizatorami zapraszamy na kolejną edycję W arsaw I ndustry W eek, która odbędzie się w dniach 14‒16 listopada 2017 roku. Zbigniew Piątek gospodarka WYDARZENIA III Forum „Bezpieczna Maszyna” Nowa edycja Forum „Bezpieczna Maszyna” zorganizowana przez Elokon, Astat i Panasonic Electric Works, miała miejsce 6 grudnia na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Forum odbyło się pod patronatem honorowym Państwowej Inspekcji P racy i dziekana Wydziału Elektrycznego. Udział gości był bardzo liczny – na forum było ponad 110 osób zainteresowanych tematyką bezpieczeństwa. Wśród nich byli, oprócz pracodawców, pracowników zakładowych służb bezpieczeństwa i utrzymania ruchu, także projektanci, konstruktorzy, producenci, dostawcy i użytkownicy maszyn. Pojawili się również pracownicy i studenci gliwickiej uczelni. Problematyka spotkania była różnorodna i dotyczyła europejskich oraz krajowych prawnych uwarunkowań bezpieczeństwa maszyn, jak też konstrukcyjnych aspektów projektowania oraz eksploatacji bezpiecznych maszyn i urządzeń. Zagadnieniom europejskiej i polskiej koncepcji kształtowania bezpieczeństwa maszyn oraz roli P IP jako organu nadzoru rynku maszyn poświęcono pierwszą część forum. Kolejne sesje dotyczyły projektowania i modernizacji oraz technicznych środków bezpieczeństwa stosowanych przy użytkowaniu maszyn. Forum, w końcowej jego części, zaowocowało bardzo żywą dyskusją, wymia- ną doświadczeń i opinii. Zróżnicowane grono uczestników pozwoliło na szerokie i wieloaspektowe spojrzenie na zagadnienie bezpieczeństwa maszyn. Tematykę prelekcji i dyskusji oraz wiedzę pozyskaną w trakcie forum uczestnicy gliwickiego spotkania uznali za interesującą i bardzo przydatną w wykonywaniu ich obowiązków zawodowych. gospodarka WYDARZENIA WObit ma 25 lat 9 grudnia miało miejsce uroczyste spotkanie z okazji jubileuszu 25-lecia działalności firmy WObit. Wśród obecnych gości znajdowali się przedstawiciele władz lokalnych, szkół oraz uczelni wyższych, a także inne osoby od lat związane z firmą. „Ćwierć wieku historii istnienia firmy to okres wielu wyzwań, sukcesów, momentów niepewności i radości” – mówił o powstaniu oraz rozwoju firmy Jacek Ober, który odpowiedzialny jest za marketing i inwestycje. Z kolei P rzemysław D egórski, dyrektor rozwoju, produkcji i sprzedaży, zaprezentował plany przedsiębiorstwa na najbliższe lata. Obejmują one rozwój i dostarczanie na rynek m.in. robotów przemysłowych, oprogramowania SCADA oraz rozwiązań z zakresu automatyzacji wpisujących się w ideę P rzemysłu 4.0. Podczas wizyty w podpoznańskich Dęborzycach goście zwiedzili część biurową, a także halę produkcyjną, gdzie mogli zapoznać się z pracą i możliwościami działu produkcji mechanicznej oraz elektronicznej. Elżbieta O ber, dyrektor generalna W Obit-u, odbierająca gratulacje od gości J acek Ober przedstawiający historię firmy oraz sylwetkę jej założyciela, W itolda Obera Wizyta gości w siedzibie firmy – biura i obszar produkcyjny 14 s t y c zeń 2 0 1 7 Uczestnicy mieli również możliwość zobaczenia nowego robota A GV F latRunner H T produkowanego przez firmę. WObit jest polskim, rodzinnym przedsiębiorstwem, które dostarcza na rynek szeroki zakres produktów i rozwiązań z dziedziny automatyki i mechatroniki, napędów oraz technologii pomiarowych. Dynamicznie rozwijającym się obszarem są w firmie wspomniane roboty – przedsiębiorstwo projektuje i wytwarza własne roboty kartezjańskie, SCARA, maszyny typu wieżowego oraz samojezdne AGV. Firma od lat współpracuje również ze szkołami i uczelniami wyższymi, wspierając działania z zakresu edukacji, rozwoju robotyki mobilnej i inne. gospodarka WYDARZENIA Bezpieczeństwo maszyn Spotkania Klubu Paragraf 34, które odbywają się co roku na przełomie listopada i grudnia, weszły na stałe do kalendarzy wielu osób związanych z utrzymaniem ruchu zakładów przemysłowych oraz producentów maszyn. W ostatniej edycji konferencji wzięło udział ponad 110 osób, zaś całość odbywała się jak zawsze w merytorycznej i przyjacielskiej atmosferze. Tegoroczne spotkanie miało miejsce w Kielcach i podzielone zostało na cztery sesje tematyczne. Podczas sumarycznie 17 referatów omówione zostały zarówno zagadnienia teoretyczne, w szczególności przepisy i normy, jak też wdrożenia oraz dobre praktyki w zakresie bezpieczeństwa funkcjonalnego. Szczególną uwagę zwrócono na nową dyrektywę ATEX 2014/34/UE, która obowiązuje od kwietnia 2016 roku i dotyczy urządzeń oraz systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze zagrożonej wybuchem. Zmiany w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów obejmują m.in. definicje oraz wymagania względem urządzeń ATEX. O dyrektywie tej mówili w swoich referatach m.in. Łukasz S urowy z Ex S olution oraz M ichał G órny z Urzędu Dozoru Technicznego. Omówione zostały również wymagania związane z bezpieczeństwem użytkowania pras czy praktycznych aspektów bezpieczeństwa wielosekcyjnych obrabiarek CNC. Dyskusję na ten temat zapoczątkował Radosław Gonet z Państwowej Inspekcji Pracy, który w prezentacji przedstawił m.in. przykłady nieprawidłowości stwier- d lewej: Marek T O rajdos z Cert P artner oraz W iesław Monkiewicz i Wojciech Szczepka z firmy S iemens dzonych w trakcie powypadkowej kontroli dwusekcyjnej obrabiarki CNC. „Wśród uczestników konferencji znaleźć można przedstawicieli wszystkich grup reprezentujących rynek. Taki dobór gości konferencji pozwala na wymianę myśli i doświadczeń pomiędzy przedstawicielami ustawodawcy, dostawcami technologii i końcowymi klientami. Nie bez znaczenia dla tego dialogu pozostaje również udział organów kontrolnych i przedstawicieli wyższych uczelni technicznych” – komentował Cezary Mychlewicz z firmy Siemens. Partnerem merytorycznym konferencji było stowarzyszenie bezpieczeństwa przemysłowego K lub Paragraf 34, zaś partnerem technologicznym – firma Siemens. Spotkanie objęło patronatem Ministerstwo Rozwoju oraz instytucje związane z bezpieczeństwem: CIOP, PKN i UDT. Partnerami wydarzenia były firmy A utomatech, Cert Partner, Elokon, Ex Solution, KUKA, MDJ Electronic oraz Stoltronic. Rynek systemów zabezpieczeń rurociągów – prawie 9 mld dol. w 2021 Wartość światowego rynku systemów zabezpieczeń rurociągów zwiększy się z 5,6 mld dol. w 2016 roku do 8,7 mld dol. w 2021 roku, co oznaczać będzie średni wzrost o 9% co roku. Według Markets and Markets przyczynią się do tego głównie: rosnący popyt na surowce energetyczne, konieczność ich zrównoważonego zużywania, wzrost wydatków ponoszonych przez firmy energetyczne na infrastrukturę i ochronę sieci przesyłowych, rozbudowa oraz modernizacja rafinerii i zaostrzające się przepisy. Największy udział w tym rynku utrzyma- 16 s t y c zeń 2 0 1 7 ją Ameryka Północna, m.in. dzięki rozbudowanej infrastrukturze rurociągowej, oraz Europa. Weidmüller przejął Bosch Rexroth Monitoring S ystems Weidmüller G roup przejął od firmy B osch R exroth dział M onitoring Systems. Specjalizuje się on w systemach kontroli stanu elektrowni wiatrowych, które wykrywają różne niekorzystne zjawiska, jak na przykład oblodzenie łopatek turbin. Dzięki tej transakcji W eidmüller rozszerzył swoją ofertę dla energetyki wiatrowej oraz w zakresie systemów monitoringu. Duży wzrost na rynku systemów monitoringu transformatorów Wartość światowego rynku systemów monitoringu transformatorów zwiększy się z 1,5 mld dol. w 2016 roku do 2,7 mld dol. w 2021 roku, co oznaczać będzie średni wzrost o prawie 13% co roku. Markets and Markets ocenia, że przyczynią się do tego: upowszechnianie się technologii cyfrowych, inwestycje w energetykę odnawialną i rozwój smart grid. Najczęściej nadzorem będą obejmowane transformatory mocy. Obecnie najczęściej wykonuje się analizę gazów rozpuszczonych w oleju transformatorowym, zaś w przyszłości popularyzować się będzie monitoring izolatorów przepustowych i wyładowań niezupełnych. Największy udział w tym rynku będzie miał rejon Azji i Pacyfiku, głównie dzięki inwestycjom firm energetycznych w rozbudowę sieci energetycznej i smart grid, w związku z rosnącym popytem na energię elektryczną w krajach rozwijających się w tym regionie. Honeywell współpracuje ze Sparks Dynamics Firmy Honeywell i Sparks D ynamics poinformowały o rozpoczęciu współpracy nad rozwiązaniami z dziedziny Przemysłowego Internetu Rzeczy (IIoT). W ramach tej kooperacji przedsiębiorstwa wymieniać się będą wiedzą z zakresu przetwarzania danych i rozwoju oprogramowania, która jest domeną Honeywell i w dziedzinie systemów sprężonego powietrza, w których zarządzaniu, monitorowaniu oraz audytowaniu specjalizuje się Sparks Dynamics. gospodarka AKTUALNOŚCI Spadnie popyt na przekładnie śrubowe Jak przewiduje T ransparency M arket Research wartość europejskiego rynku przekładni przemysłowych zwiększy się z 24 mld dol. w 2015 roku do 35 mld dol. w 2024 roku, co oznaczać będzie średni wzrost o prawie 5% co roku. Przyczyni się do tego przede wszystkim rosnący popyt w branży produkcyjnej, m.in. w przemyśle motoryzacyjnym, stalowym, tworzyw sztucznych oraz papierniczym, zaś głównym czynnikiem hamującym będą koszty ich eksploatacji i brak wykwalifikowanych pracowników, dbających o to, żeby przekładnie zostały nasmarowane i zamontowane prawidłowo, a następnie były konserwowane regularnie. Do tej pory największy udział w tym rynku miały przekładnie śrubowe. W kolejnych latach spadnie on jednak na rzecz innych typów, w porównaniu do których takie przekładnie mają niską sprawność i nadmiernie się nagrzewają. Semicon powiększył park maszynowy o laserowy ploter tnący Dział konwertingu taśm i rzepów przemysłowych S emicon został rozszerzony o laserowy ploter tnący. Maszyna pozwala na wycinanie wykrojów z trudnych materiałów: m.in. pianek (np. Poron, Rogers Corporation), błon klejowych, cienkich taśm V HB (od 3 mm), akrylu wylewanego, sklejki. Jest wyposażona w stół roboczy o wymiarach 1330 × 830 mm. Dzięki temu cięcie nie wymaga tworzenia wcześniej form wykrojów, co przyspiesza znacząco proces produkcji. Firma jest oficjalnym partnerem 3M, w asortymencie ma bardzo szerokie spektrum taśm i rzepów tej amerykańskiej marki. Współpraca F airhair Alliance i ZigBee Alliance Fairhair A lliance, organizacja zrzeszająca firmy z branży oświetleniowej, automatyki budynkowej i IT, działająca na rzecz upowszechnienia się Internetu Rzeczy w budynkach, oraz Z igBee A lliance, stowarzyszenie, które zajmuje się rozwojem oraz promowaniem standardu łączności bezprzewodowej ZigBee, poinformowały o rozpoczęciu współpracy. W ramach tej kooperacji organizacje te będą działać na rzecz zapewnienia interoperacyjności produktów oraz ujednolicenia standardów na potrzeby inteligentnych budynków komercyjnych. 18 s t y c zeń 2 0 1 7 Konserwacja najpopularniejszą usługą dla turbin gazowych Według M arkets and Markets wartość światowego rynku usług, obejmujących konserwacje, naprawy oraz przeglądy turbin gazowych zwiększy się z 15 mld dol. w 2016 roku do 18 mld dol. w 2021 roku, co oznaczać będzie średni wzrost o 4% co roku. Tak jak dotychczas największy udział będzie w nim miała konserwacja, przede wszystkim dzięki rosnącemu popytowi na tę usługę dla nowo instalowanych turbin oraz rozwojowi narzędzi, m.in. do analizy dużych ilości danych na potrzeby konserwacji prewencyjnej. Z usług w zakresie konserwacji, napraw oraz przeglądów turbin gazowych korzystać będzie głównie energetyka. Modułowy robot edukacyjny Firma T echOcean ze swoim produktem Internet of R obots zdobyła II miejsce w międzynarodowym konkursie Robot Launch. Internet of Robots to system edukacyjny składający się z gotowych elementów elektronicznych i mechanicznych oraz oprogramowania. Pozwala on na szybkie zbudowanie robota, sprawdzenie koncepcji oraz algorytmów. Firma T echOcean to startup tworzony przez 9 absolwentów P olitechniki Warszawskiej. Specjalizuje się ona w realizacji nietypowych przedsięwzięć – poza I nternet of R obots stworzyła m.in. kamerę podwodną na potrzeby Instytutu Oceanologii PAN. Tauron Dystrybucja nagrodzony Realizowany przez T auron D ystrybucja projekt AMIPlus S mart C ity W rocław, w ramach którego powstaje system inteligentnego opomiarowania na terenie aglomeracji wrocławskiej, otrzymał nagrodę B est Interoperability Performance Award. W ten sposób inicjatywa ta została doceniona za skuteczną realizację oraz wysoki poziom interoperacyjności. Wyróżnienie przyznano podczas konferencji European Utility Week, która odbyła się w Barcelonie, poświęconej tematyce S mart Grid, S mart Metering oraz S mart Home. gospodarka AKTUALNOŚCI Katalog z napędami i silnikami niewielkich mocy Firma Faulhaber wydała nowy, liczący 548 stron katalog na 2017 rok. Zawiera on kompleksowy opis oferty firmy z zakresu napędów i silników elektrycznych niewielkich mocy, napędów liniowych oraz innych komponentów. Publikacja dostępna jest do pobrania na stronie www.faulhaber. com oraz bezpośrednio tutaj: https://goo.gl/4qq4tZ. Faulhaber rozpoczął niedawno bezpośrednią działalność w kraju. Spółka zlokalizowana jest w Poznaniu, jej dane teleadresowe znaleźć można na stronie www.faulhaber.pl. ZPUE bezpiecznym pracodawcą Zakład P rodukcji U rządzeń E lektrycznych został doceniony w rankingu Państwowej Inspekcji Pracy. Firma zajęła pierwsze miejsce i zdobyła tytuł „Pracodawca – Organizator P racy Bezpiecznej”. ZPUE wyróżniono w kategorii zakładów zatrudniających powyżej 250 pracowników w województwie świętokrzyskim. Cognex przejął EnShape i AQSense Cognex przejął firmę E nShape – niemieckie przedsiębiorstwo specjalizuje się w czujnikach wizyjnych 3D oraz oprogramowaniu. Częścią C ognexu stała się również hiszpańska firma A QSense. Jest to dostawca oprogramowania do systemów wizyjnych 3D. Siemens współpracuje ze Stratasys Siemens rozpoczął współpracę z amerykańską firmą S tratasys, dostawcą materiałów oraz urządzeń do druku 3D. Celem tej kooperacji jest integracja rozwiązań Siemensa z dziedziny Digital Factory, z rozwiązaniami Stratasys z zakresu addytywnego wytwarzania. Dzięki temu to ostatnie ma się stać częścią tradycyjnych procesów produkcyjnych, na czym skorzystać może wiele branż przemysłu, od lotniczego, samochodowego, po transport i energetykę. gospodarka AKTUALNOŚCI National Instruments ma nowego prezesa Od stycznia 2017 roku Alex avern (na zdjęciu) jest nowym D dyrektorem generalnym oraz prezesem firmy N ational Instruments. 49-letni Davern zastąpi dr. Jamesa Trucharda, piastującego to stanowisko od założenia firmy, a więc od 1976 roku. 73-letni Truchard pozostanie prezesem zarządu. GT 85 Polska i ABM Greiffenberger Polska inwestują w Lublinie GT 85 Polska, producent przemysłowych urządzeń myjących, zamierza otworzyć w Lublinie na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec dział badawczo-rozwojowy. Na ten cel firma przeznaczy ponad 4,5 mln zł. Dzięki tej inwestycji zatrudnienie znajdzie co najmniej10 nowych pracowników. Z kolei A BM Greiffenberger P olska z branży maszynowej do swojego lubelskiego zakładu dokupi maszyny oraz urządzenia, m.in. piece do montażu termicznego oraz nowoczesne linie montażowe. Na zwiększenie zdolności produkcyjnych fabryki firma wyda 17 mln zł. Dzięki tej inwestycji utworzonych zostanie co najmniej 50 nowych miejsc pracy. Prognozy dla globalnej energetyki do 2040 roku Międzynarodowa A gencja E nergetyczna opublikowała raport World Energy Outlook 2016, w którym opisuje założenia paryskiego porozumienia klimatycznego oraz jego możliwe skutki dla sektora energetyki. Przedstawiony w opracowaniu tzw. scenariusz 450 dotyczy 50-procentowej możliwości ograniczenia wzrostu globalnej temperatury do 2°C powyżej stanu z epoki przedprzemysłowej. Agencja zakłada, że do 2040 roku wzrost światowego popytu na energię wyniesie 30%, przy czym znacząco zwiększy się też wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Raport zawiera również osobne rozdziały dotyczące m.in.: efektywności energetycznej, samochodów elektrycznych, O ZE i ich integracji, paliw kopalnych i rynku ropy naftowej, wykorzystania gazu ziemnego oraz branży wod-kan w kontekście zużycia energii elektrycznej. Streszczenie raportu (po polsku) pobrać można ze strony https://goo.gl/gNJpgM. 20 s t y c zeń 2 0 1 7 gospodarka AKTUALNOŚCI Rusza projekt „e-Mobility” PGE PGE Polska G rupa Energetyczna rozpoczyna w Łodzi projekt „e-Mobility”. W ramach tej inicjatywy firma uruchomi sześć szybkich, publicznych stacji ładowania samochodów elektrycznych. Ponadto PGE będzie oferować usługę instalacji oraz zarządzania wolnymi stacjami ładowania dla klientów flotowych. HARTING i Arrow rozszerzają współpracę Firmy HARTING i Arrow Electronics poinformowały o rozszerzeniu współpracy. Dzięki temu A rrow, który od ponad dwudziestu lat zajmuje się dystrybucją produktów HARTING-a na terenie A meryki Północnej, rozszerzy swoją działalność w tym zakresie na terenach E uropy, Bliskiego W schodu oraz Afryki (EMEA) oraz w rejonie Azji i Pacyfiku. Transformatory ABB w Elektrowni w Turowie Metalpol inwestuje w Mielcu Na terenie podstrefy Mielec Specjalnej Strefy konomicznej Euro-Park Mielec firma Metalpol, która E produkuje sprężyny używane w samochodach ciężarowych, autobusach i maszynach rolniczych, rozbuduje istniejący kompleks produkcyjny. W ramach tej inwestycji powstaną dodatkowe powierzchnie magazynowo-produkcyjne oraz dział badawczo-rozwojowy. Metalpol wyposaży również park maszynowy. Na powyższe cele inwestor przeznaczy 12 mln zł. Na zlecenie wykonawców nowego bloku energetycznego Elektrowni w Turowie ABB zaprojektuje, wyprodukuje w swoim łódzkim zakładzie i dostarczy trzy transformatory jednofazowe o mocach 210 MVA na napięcie 400 kV i dwa transformatory trójfazowe o mocach 90 M VA, odczepowy na napięcie 21 kV oraz rezerwowy na napięcie 110 kV. Dostawy zamówionych urządzeń potrwają do stycznia przyszłego roku, zaś ich montaż – trzy miesiące. wywiad ASTOR „Chodzi o ludzi”, czyli jak poprzez rozwój pracowników odnosić sukcesy w branży automatyki Rozmowa z zarządem firmy ASTOR Niedawno ukazała się książka* „Jeśli nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o ludzi”, która jest z jednej strony poradnikiem biznesowym, między innymi z obszaru rozwoju kapitału ludzkiego, z drugiej zaś opisem historii 30-letniego rozwoju firmy ASTOR od przedsiębiorstwa dwuosobowego do organizacji zatrudniającej obecnie ponad sto osób. Co można poradzić zarządzającym krajowymi firmami z branży automatyki, szczególnie tymi niewielkimi, jeżeli chodzi o sposoby rozwoju działalności? Agnieszka Politańska: Niezależnie od tego, na jakim etapie rozwoju jest firma, zawsze trzeba być cierpliwym i wytrwałym w dążeniu do celu, nawet gdy długo czeka się na wyniki. W naszym przypadku inwestycja w rozwój przedsiębiorstwa trwała przez wiele lat i cierpliwość związana z oczekiwaniami finansowymi odegrała tu kluczową rolę. Zyski nie były wypłacane udziałowcom, lecz reinwestowane – szczególnie w marketing i promocję. Stefan Życzkowski: „Pierwsze zarobione pieniądze zainwestuj w firmę, potem zainwestuj w firmę, potem zainwestuj w firmę, a potem kup używane auto”, mawiał K rzysztof Pawiński, prezes grupy M aspex. Było to również nasze motto. Michał Wojtulewicz: W wielu mniejszych i szybko rozwijających się biznesach bardzo często nie dostrzega się wymogów kapitałowych. Gdy firma rośnie, to trzeba pieniędzy nie tylko na pensje, wyposażenie biura czy samochody, ale przede wszystkim na magazyn i należności. Jeżeli mamy dwa razy większe obroty, to prawdopodobnie mamy też dwa razy więcej należności – i pieniądze te nie należą de facto do firmy. Stąd też przedstawicielom przedsiębiorstw polecam spojrzenie na biznes pod kątem rachunku cashflow, a nie zysku. Ten ostatni może być bardzo duży, a w praktyce może zabraknąć pieniędzy na działalność. AP: Wskazałabym jeszcze jeden element bardzo niedoceniany w polskich przedsiębiorstwach – jest nim spojrzenie na biznes przez pryzmat rozwoju zatrudnionych osób. Pracowników trzeba umieć słuchać, rozmawiać z nimi oraz długofalowo inwestować w zwiększanie kompetencji zawodowych i osobistych. Odbywa się to poprzez szkolenia, a także, a może szczególnie, rozwój umiejętności „miękkich”. Obszary te od zawsze były w centrum naszego zainteresowania, a ich rozwój przynosi moim zdaniem bardzo duże efekty, choć zwykle nie są one widoczne natychmiastowo. *) Informacje o publikacji znaleźć można na stronie http://chodzioludzi.pl/ 22 s t y c zeń 2 0 1 7 Jest jeszcze kwestia tzw. kultury organizacyjnej – wprawdzie funkcjonuje ona w każdej firmie, ale zazwyczaj jest nakierowana na zysk. Bazuje na aspektach bardzo twardych i zakłada maksymalizację przychodów, często też rywalizację pracowników między sobą. Natomiast obszarem niedocenianym jest działanie skoncentrowane na rozwoju, co w efekcie w dwójnasób zwróci się w ich efektywności. Warunkiem osiągnięcia celów efektywnościowych przy podejściu rozwojowym jest sposób wdrożenia, częstą pułapką może być zbytni kontroling zamiast współpracy dla wyników. W wielu rozmowach spotkałem się z hasłem „zainwestujemy w ludzi, a oni odejdą”. Co o tym P aństwo sądzicie? SŻ: Jest to samospełniająca się przepowiednia! Z resztą jeżeli ludzie odchodzą, to nie z powodu szkoleń czy ich braku, ale przede wszystkim dlatego, że nie mają możliwości rozwoju i brakuje im wizji na przyszłość. Bardzo często też relacje w pracy są niewłaściwe. Wtedy najłatwiej jest całość uprościć do hasła, że to z powodu braku szkoleń. To tak nie działa! Tym, co udało się zrobić w firmie ASTOR, było stworzenie kultury organizacyjnej, dzięki której osoby zatrudnione wiążą się z nami długoterminowo. Hasłem kluczem jest tutaj win-win – warunki pracy i rozwoju są takie, aby pracownicy zostawali u nas przez wiele lat, a korzyści były obopólne. Oczywiście wiadomo, że na co dzień są emocje, są też okresy lepsze i gorsze, zaś problemy do rozwiązywania są u nas podobne, jak w innych firmach. Aczkolwiek mówimy tu o relacji długoterminowej, gdzie w ludzi się inwestuje, pozwala im rozwijać, a oni sami mają poczucie, że firma jest dla nich satysfakcjonującym miejscem pracy. Wspomniane podejście to jedna z naszych inspiracji z USA i stosujemy je w szerszej skali – również Inteligentne fabryki czy Przemysł 4.0 to dzisiaj zagadnienia bardzo popularne, lecz mówiąc o nich, rzadko kiedy wspomina się o ludziach. Tymczasem pomysł na Industry 4.0 musi zrodzić głowach szefów firm produkcyjnych i to oni muszą najpierw wiedzieć, co dzisiaj można zrobić i jakie będą tego efekty w kontaktach z klientami oraz dostawcami. W każdym z przypadków chcemy zapewnić relację win-win, czyli wygraną dla obydwu stron. AP: Chciałbym wrócić do cytowanego paradygmatu – „firmy nie chcą inwestować w szkolenia ludzi, bo oni wyszkolą się i odejdą do konkurencji”. Działamy na rynku od 30 lat i przez cały czas bazowaliśmy na zaufaniu. Organizujemy liczne szkolenia, wysyłamy pracowników na kosztowne studia, ale nigdy nie podpisaliśmy żadnej umowy, która zobowiązywałaby pracownika do kolejnych lat pracy. Jesteśmy przekonani, Rozmawiamy z zarządem firmy ASTOR, w skład którego wchodzą: –– Stefan Życzkowski, prezes zarządu –– Agnieszka Politańska, członek zarządu, dyrektor ds. personalnych –– Michał Wojtulewicz, wiceprezes zarządu ds. finansowych że taka klauzula zerwałaby wzajemne zaufanie. Dodam, że w tym obszarze wystąpił może jeden przypadek nadużycia. Jestem przekonana, że zaufanie zobowiązuje obydwie strony, a jeżeli go zabraknie, to wchodzimy w ślepą uliczkę systemów nakazowo-zakazowych. MW: Istotna jest nasza motywacja do zmian, czyli to, czy wprowadzamy je z potrzeby kontroli, czy z chęci współpracy i rzeczywistego inwestowania w ludzi. Pozornie drobne różnice – takie jak podpis pracownika na „lojalce” – mają w praktyce kolosalne znaczenie dla kultury organizacyjnej. Przykłady tego typu można by mnożyć też w innych obszarach działalności przedsiębiorstwa. Weźmy choćby system urlopowy – nie jest stycz e ń 2 0 1 7 23 wywiad ASTOR on tworzony po to, aby kogoś kontrolować i uniemożliwiać mu pójście na urlop, ale w celu zapewnienia firmie ciągłości działania przez cały rok. Jeżeli się to rozumie, to nie trzeba niczego nakazywać czy zakazywać – pracownicy sami dopasują się do siebie bez kontroli z góry. Dodam, że mamy zasadę, aby wszyscy byli współtwórcami każdego systemu, który powstaje. Dzięki temu nie tylko jest on zrozumiały, ale też realny w zastosowaniach. Tymczasem w wielu firmach istnieje duży dystans pomiędzy top managementem a sprzedawcami, co sprawia, że do tych ostatnich docierają puste słowa, w które pracownicy nie wierzą i nie identyfikują się z organizacją. Czy można te elementy przenosić do innych firm? SŻ: Można, ale musi być to praca na bardzo małej różnicy. Niedawno konsultowałem firmę o podobnym czasie życia jak nasza organizacja, która korzysta z różnych systemów motywacyjnych, nagród, itd. Przedsiębiorstwo to jest zarządzane przez bardzo świadome osoby, które po naszych rozmowach stwierdziły, że o ile proponowane pomysły się im podobają, o tyle ich zespół nie jest jeszcze gotowy na takie przemiany. AP: Mieliśmy o tyle komfortową sytuację, że A STOR-a tworzyliśmy od zera i układ wzajemnych relacji powstawał stopniowo. Jeśli jednak mówimy o firmie, w której kultura organizacyjna oparta jest na kontrolingu, trudno powiedzieć: zbudujcie wzajemne zaufanie. Nie jest to proces, który można zaaplikować w ciągu roku, to proces, który budujemy powoli i konsekwentnie. By tego typu zmiany mogły w ogóle nastąpić, uważam, że konieczne jest przekonanie właścicieli co do tego, że transparentność w relacjach z pracownikami jest pozytywem, a nie zagrożeniem. Wiemy o tym z własnych wieloletnich doświadczeń, przez wszystkie lata unikaliśmy budowy niepotrzebnych barier przez tworzenie tajemnic. MW: To prawda – różnica pomiędzy tym, co wie nasz zarząd opera- 24 s t y c zeń 2 0 1 7 cyjny, a co wiedzą pracownicy, ujawnia się jedynie w fakcie, że pierwszy wie o niektórych rzeczach o dzień wcześniej… Stefan Życzkowski: W relacjach z pracownikami stosujemy podejście win-win – tworzymy u nas takie warunki pracy i rozwoju, aby osoby zatrudnione zostawały w firmie na wiele lat, a korzyści były obopólne. Podobną postawą kierujemy się w kontaktach z klientami oraz dostawcami. W każdym z przypadków chcemy zapewniać relację win-win, czyli wygraną dla obydwu stron Wróćmy do tematu rozwoju działalności ASTOR-a. W pewnym momencie zaczęliście tworzyć oddziały lokalne – jakie były tego powody? SŻ: Właściwie nigdy nie byliśmy nastawieni na ich zakładanie. Każdy z nas miał wtedy duże ograniczenia czasowe związane z prowadzeniem działalności i z pomocą przyszła tu moja rodzina. Mąż kuzynki mieszkający w Gdańsku zakładał oddział własnej firmy i przyjechał do Krakowa. Podczas spotkania u nas w firmie – wtedy zajmującej całe dwa pokoje – padła propozycja, abyśmy stworzyli naszą filię właśnie w Gdańsku. Sam zaproponował nam zresztą do tego osobę i w ten sposób powstał pierwszy oddział. Zbiegło się to z naszymi licznymi wyjazdami do firm w całej Polsce i spędzaniem długiego czasu w samochodzie, co stawało się coraz bardziej męczące. Wtedy też doszliśmy do wniosku, że jeżeli nie stworzymy całej sieci oddziałów, to niemożliwe będzie rozwinięcie się na naszym rynku. Ostatnio podobny temat wrócił, tym razem w kontekście tworzenia oddziałów za granicą. Chociaż pomysł ten wydaje się zasadny, jesteśmy poniekąd w impasie jak dawniej. AP: Tworzenie lokalnych filii było dla nas sposobem na zbliżenie się do klientów, aczkolwiek w ostatnich latach wiele też zmieniło się w sposobach prowadzenia biznesu. Mamy w kraju lepsze drogi, zaś kontakty z odbiorcami odbywają się coraz częściej kanałami elektronicznymi. Z jednej strony można zadać sobie pytanie, czy aby na pewno rozwój tradycyjnej sieci oddziałów jest dobrym kierunkiem, z drugiej jednak jesteśmy przekonani, że nic nie zastąpi bezpośredniego kontaktu z kompetentnym, nastawionym na budowanie relacji człowiekiem. Historia branży automatyki pokazuje, że utrzymywanie tego typu lokalnej struktury może być problematyczne. Dzisiaj zresztą wiele firm nie decyduje się na ten rodzaj ekspansji… SŻ: My również mieliśmy kiedyś więcej oddziałów, a dokładniej punktów sprzedaży, po czym zredukowaliśmy je do siedmiu. Pomimo zmieniającego się rynku jest to w mojej ocenie ciągle nasza przewaga. Wiem też, że wiele firm próbowało nas kopiować i otwierać własne placówki lokalne – z różnym efektem. Powody niepowodzeń były różne. O ile przykładowo w handlu jest łatwiej zbudować lokalną siatkę oddziałów, o tyle w działalności integracyjnej istnieje silna tendencja do usamodzielniania się osób, które pracują zdalnie. Przy tworzeniu oddziałów trudno jest też wytworzyć sytuację win-win. Konieczne jest zbudowanie systemu, wywiad ASTOR który będzie ułatwiał i premiował długookresową lojalność pracowników. Oddziały można tworzyć w różnych modelach biznesowych – albo jako część wielkiej masy, albo jako jednostki o dużej samodzielności. W ostatnim z przypadków jest większa szansa, że menadżer będzie patrzył na biuro jako na miejsce pracy komfortowe i dające możliwości rozwoju. Jeżeli dojdą do tego dobre wyniki oraz adekwatne wynagrodzenie, to skłonność takiej osoby do odejścia gwałtownie maleje. Aczkolwiek tutaj znowu wracamy do równania, gdzie muszą skorzystać obydwie strony – i firma, i pracownik. Co ze wskaźnikami „twardymi” oraz pomiarami i zwiększaniem efektywności? AP: Do walki o tę ostatnią my również musieliśmy stanąć. Oczywiście fajnie jest rozmawiać o kulturze organizacyjnej, miłych relacjach w pracy, czy razem wyjeżdżać na pikniki integracyjne, jednak w pewnym momencie każda firma musi pochylić się nad tematem efektywności. O ile wcześniej, do pewnego etapu, wystarczyły nam rozmowy i korzystanie z podstawowych wskaźników, takich jak obrót, o tyle w pewnym momencie, gdy pracowało u nas ponad 60 osób, ową efektywność musieliśmy lepiej mierzyć i systemowo zwiększać. Jesteśmy dzisiaj silnie „opomiarowani”, aczkolwiek pomiary i wskaźniki to dopiero początek całego procesu. Nad większą efektywnością można pracować na co najmniej dwa sposoby – „wyciskając na maksa” lub pokazując, dlaczego jest ona istotna i dając pracownikom narzędzia do jej zwiększania. Wybraliśmy drugą z dróg, pracując wspólnie nad świadomością biznesową osób u nas pracujących. Zaczęliśmy rozmawiać o kosztach, o amortyzacji, o wartości pieniądza w czasie i innych elementach prowadzenia firmy. Nie była to łatwa droga, ale efekty z czasem przyszły. A dlaczego nie wychodzi innym? Bo zazwyczaj stawia się na pierwszą z metod, czyli dokręcanie śruby, które nieuchronnie prowa- dzi do nadmiernej rywalizacji i gubi ducha zespołowości Jest jeszcze jeden ważny element pracy nad wzrostem efektywności – pracownicy i pracodawcy nie powinni stawać w opozycji względem siebie. Gdy patrzy się na opinie o pracodawcach – na przykład na portalach o pracy, to pojawia się porównanie „ja, pracownik z jednej strony, pracodawca-wyzyskiwacz z drugiej strony”. Sądzę, że zarząd powinien zawsze nawiązywać z pracownikami dialog i pokazywać, dlaczego podejmuje pewne decyzje, rozumiejąc sens działań, łatwiej zrozumieć, nawet trudne decyzje a w efekcie wspólnie osiągać wyniki. dy menadżer odmieni dzisiaj przez wszystkie przypadki, natomiast jego realne stosowanie jest dużym wyzwaniem. W naszym przypadku wprowadzenie MBO (zarządzania przez cele) zbiegło się z kryzysem z 2008 roku, kiedy odbyliśmy gigantyczną przemianę. Właściwie każdy kryzys wymusza rozwój, ale ten był dla nas najbardziej rewolucyjny. W owym czasie zarówno my, jak też większość firm w Europie miała spore problemy, a lekcją z tego wyniesioną było to, że musimy jaśniej stawiać cele dla pracowników, a także rozdystrybuować odpowiedzialność w firmie. Przed 2008 rokiem ta ostatnia była skupiona głównie w zarządzie, jednak uświadomiliśmy sobie, że nie tędy droga. Później też wprowadziliśmy trzyletnie strategie działania, w ramach których stosujemy kaskadowanie celów. AP: Oprócz czynników rynkowych i naszego wewnętrznego przekonania co do słuszności wprowadzenia zarządzania przez cele, potrzeba wypływała też od pracowników. Oni sami stwierdzili, że chcą mieć określone i zwymiarowane konkretne cele, tak aby mieć pewność co do zakresu swojej odpowiedzialności. Takie podejście pomaga w relacjach menadżer–podwładny – szczególnie podczas okresowych spotkań i omawiania postępów w pracach. MBO jest podejściem bardzo twardym i staraliśmy się je nieco zmiękczyć. Korzystamy wprawdzie z systemów zarządzania przez cele oraz oprogramowania do śledzenia postępów, aczkolwiek nie rozliczamy tego w „twardy” sposób. Określając premię za wyniki, jedynie częściowo bazujemy na wskaźnikach związanych z wynikami. Uważamy bowiem, że ten rodzaj zarządzania może nieść ze sobą zagrożenie w postaci nadmiernej rywalizacji pracowników, szczególnie w przypadku działów handlowych. Czy elementem zmian było wprowadzenie zarządzania przez cele? SŻ: Zarządzanie przez cele jest bardzo modnym hasłem, które każ- „Jakość pamięta się o wiele dłużej niż cenę” – to hasło pojawia się we wspomnianej publikacji. ASTOR praktycznie nigdy nie bazował na najniż- Agnieszka Politańska: Pracowników trzeba umieć słuchać, rozmawiać z nimi oraz długofalowo inwestować w zwiększanie kompetencji zawodowych i osobistych. Odbywa się to poprzez szkolenia, a także, a może szczególnie, rozwój umiejętności „miękkich”. To ostatnie przynosi bardzo duże efekty, choć zwykle nie są one widoczne natychmiastowo stycz e ń 2 0 1 7 25 wywiad ASTOR szych cenach – jak sprawdza się taka polityka cenowa? MW: Staraliśmy się, aby nasze ceny były zawsze adekwatne do zapewnianej wartości, a przez to też nie były najniższymi na rynku. Większa cena z jednej strony buduje poczucie własnej wartości, z drugiej zaś sprawia, że względem nas samych tworzymy zobowiązanie do dawania czegoś więcej. Stąd też nasze wsparcie klientów w różnych obszarach, co zapewnialiśmy od początku działalności. Dzisiaj na szczęście świadomość klientów jest inna niż przed laty i nie tylko znacznie bardziej liczy się dla nich obsługa posprzedażowa, ale też wiedzą, że generuje ona koszty. Aczkolwiek mieliśmy w historii firmy sytuację, gdy daliśmy się sprowokować do wojny cenowej. Była to dla nas istotna nauka… jak nie prowadzić biznesu. SŻ: Chociaż w branży mówi się bardzo często o zapewnianiu wartości dodanej, na rynku mają miejsce zupełnie przeciwne procesy i silna walka cenowa. W ostatnim czasie mogliśmy też obserwować liczne wpadki firm – tak było dwa lata temu, gdy staraliśmy się o duży kontrakt. Konkurenci zaproponowali wtedy ceny dumpingowe, my zaś po prostu odpuściliśmy. Efektem realizacji tej umowy były późniejsze problemy kupującego i konieczność dodatkowych inwestycji w instalację. Uważam, że ogromnym błędem było pozwolenie, aby w branży opartej na wiedzy i innowacjach funkcjonował system przetargów z najniższą ceną. Te dwa aspekty po prostu wzajemnie się wykluczają. Dlaczego inwestować w najtańsze rozwiązanie, z którego często firmy nie są zadowolone, podczas gdy za kilka procent więcej można kupić coś dobrego, z pełnym wsparciem i szybkim serwisem? Z powyższych powodów zbiory klientów naszych oraz firm pojawiających się w przetargach są rozłączne. Taka selekcja ma jednak plusy – uważam, że działamy po lepszej stronie rynku. Tutaj są przedsiębiorstwa bar- 26 s t y c zeń 2 0 1 7 dziej świadome i współpracujące z dostawcami długofalowo. Oprócz kwestii przetargów zwracacie również uwagę na kontrowersyjne relacje dostawca–klient podczas realizacji kontraktów. Co jest tutaj problematyczne? SŻ: W branży przemysłowej mamy do czynienia z patologią, o której postanowiłem głośno mówić, bowiem Michał Wojtulewicz: Cechą dobrego szefa jest wiara w pracowników. To on musi uwierzyć, że ktoś będzie umiał coś robić – nawet jeśli ten ostatni jeszcze dzisiaj tego nie potrafi. Jeżeli już na początku założy się, że coś się nie uda, to taki człowiek rzeczywiście… spełni pokładane w nim oczekiwania jestem nią po prostu zbulwersowany. Działamy na rynkach nowych technologii, gdzie tworzone są zaawansowane, zindywidualizowane linie produkcyjne, zaś pewnym standardem w Polsce – zupełnie nie wiedzieć dlaczego – stało się nakładanie na dostawców gigantycznych kar za opóźnienia w oddaniu linii do użytku. Standardowy zwrot z tego typu inwestycji to w naszej branży dwa lata, co oznacza około 4% zwrotu na miesiąc. Tymczasem zapisywane kary umowne wynoszą 10% miesięcznie i więcej! W praktyce oznacza to, że odbiorcy wręcz opłaca się opóźniać odebranie instalacji, bowiem ma de facto dwa razy większy zysk w tym okresie. Dlaczego więc miałbym podpisywać kontrakt, który sprawia, że kontrahentowi bardziej opłaca się mnie wyniszczać? Brakuje tutaj zachowania równowagi i myślenia o sobie nawzajem jako partnerach. Znam wręcz przypadki, gdy odbiorcy nakładali na dostawców kary maksymalne, co skutkowało trwałą szkodą w biznesie tych ostatnich. Później przedstawiciele tych samych firm, szukając po kilku miesiącach kolejnego dostawcy, dziwili się, że nie mogą znaleźć nikogo do dostarczenia nowej linii technologicznej. Przecież takie informacje w branży się rozchodzą! Dodam, że nie są to przypadki odosobnione, a takie działania niszczą robotyzację oraz automatyzację w sposób drastyczny. Szczególnie narażone są tutaj firmy integratorskie, które czasami podpisują kontrakty z nielimitowanymi karami i ponoszą ogromne ryzyko. Omawiane podejście pochodzi w dużej mierze z góry, od największych firm, które wymuszają tego typu zgody na mniejszych przedsiębiorcach. Chociaż korporacyjne procedury kar są bardzo łatwo przenoszone do polskich firm, te ostatnie jednak znacznie rzadziej korzystają z pozytywów wypracowanych przez biznesy międzynarodowe. Analogiczna sytuacja jest w przypadku traktowania w niektórych firmach pracowników. To się jednak zmieni, bo przedsiębiorstwa mają coraz większe problemy ze znajdowaniem i pracowników, i dostawców. A dlaczego? Niech spojrzą w lustro i sami sobie odpowiedzą. Jak postrzegacie koncepcję Przemysłu 4.0? SŻ: Inteligentne fabryki czy Przemysł 4.0 to dzisiaj zagadnienia bardzo popularne, lecz mówiąc o nich, rzadko kiedy wspomina się o ludziach. Tymczasem pomysł na Industry 4.0 musi zrodzić się w głowach szefów firm produkcyjnych i to wywiad ASTOR oni muszą najpierw wiedzieć, co dzisiaj można zrobić i jakie będą tego efekty. Inteligentne fabryki będą bowiem dopiero wtedy działały, kiedy będzie miał kto je programować, nadzorować i obsługiwać. Do tego potrzebna jest też diametralna zmiana, jeżeli chodzi o sposoby pracy. Pracownicy, zamiast samemu ręcznie coś wytwarzać, będą mieli funkcje związane z zarządzaniem i kontrolą pracy maszyn. Najpierw jednak trzeba ich do tego przygotować. O zagadnieniach tych mówię z własnego doświadczenia, bowiem podobną rewolucją, choć w mikroskali, była ta związana ze zrobotyzowanym spawaniem. Urządzenia z tego zakresu dostarczamy od lat i przez ten czas obserwowaliśmy frustracje różnych osób, w szczególności spawaczy. Tymczasem można tę sytuację przekuć na ich korzyść, bowiem choć nie są oni inżynierami automatykami, to doskonale znają procesy spawania i są idealnymi kandydatami do konfigurowania maszyn i zarządzania ich pracą. Tylko muszą w te predyspozycje uwierzyć, podobnie jak ich szefowie. Tak samo jest z Industry 4.0 – ta rewolucja zaczyna się w głowach prezesów firm. MW: Cechą dobrego szefa jest wiara w pracowników. To on musi uwierzyć, że ktoś będzie umiał coś robić – nawet jeśli ten ostatni jeszcze dzisiaj tego nie potrafi. Jeżeli już na początku założy się, że coś się nie uda, to taki człowiek rzeczywiście… spełni pokładane w nim oczekiwania. Może to wszystko brzmieć idealistycznie, jednak taka inwestycja – a wiem to z własnego doświadczenia – zwraca się i procentuje lojalnością pracownika. Czy zmianą dla ASTOR-a i dla całej branży jest wchodzące na rynek pracy pokolenie Y? AP: Millenialsi to pokolenie inne od naszego i rzeczywiście będziemy musieli się z nim „zmierzyć”. Osoby te są bardziej mobilne, również inaczej traktują obowiązki zawodowe, co dla wielu z nas jest trudne do zaakceptowania. Musimy być świadomi tego, że młodsze pokolenie nie jest i raczej nie będzie wyznawcą kultu pracy – ale nie oznacza to, że będzie ono mniej efektywne. Należy jedynie dać mu przyzwolenie na inny rodzaj pracy. Stąd też dzisiaj rozwój zarządzania projektami, metodologie MBO i inne, które pozwalają rezultaty owej pracy kwantyfikować i skutecznie zarządzać zdywersyfikowaną kadrą. w szczególności do USA. Skutkiem tego pojawiły się referencje zagraniczne, zaś my, jak już wspominałem, myślimy o ekspansji. Najprawdopodobniej będzie to dodatkowy filar naszej działalności, choć nie postrzegam tego jako zmiany rewolucyjnej. Na rynek wprowadzamy też dwie nowe marki w branży elektrycznej Ogromnym błędem było pozwolenie, aby w branży opartej na wiedzy i innowacjach funkcjonował system przetargów z najniższą ceną. Te dwa aspekty po prostu wzajemnie się wykluczają. Dlaczego inwestować w najtańsze rozwiązanie, z którego często firmy nie są zadowolone, podczas gdy za kilka procent więcej można kupić coś dobrego, z pełnym wsparciem i szybkim serwisem? Jakie są Wasze plany na kolejne lata, a co uznajecie za sukcesy poprzednich – w szczególności w zakresie rozwoju oferty? SŻ: Dużym sukcesem ostatnich lat było dla nas wprowadzenie marki własnej A straada. Są to produkty od bardzo różnych producentów, które dobrze współpracują ze sobą, mają zapewniony lokalny serwis i są wysokiej jakości. Rozwój tej marki rozpoczął się równo dekadę temu, następnie pojawiały się kolejne urządzenia, zaś od dwóch lat mamy sterownik będący ukoronowaniem całej oferty. W tym czasie obrót na tej grupie produktów wzrósł od zera do około 6 mln zł obecnie. W naszej ocenie jest to pierwsza tego typu polska marka w zakresie automatyki przemysłowej. Jesteśmy cały czas firmą, która żyje pierwotną ideą – tj. wprowadzaniem do Polski najnowszych technologii produkcyjnych, które pozwolą firmom krajowym być konkurencyjnymi na rynkach światowych. Pięć lat temu mówiłem, że w ciągu ostatnich 25 lat wykonaliśmy połowę pracy, stąd też mamy jeszcze co u nas robić. Tak jest szczególnie w przypadku robotyki, bowiem stopień robotyzacji polskiego przemysłu, co trzeba nazwać po imieniu, jest stosunkowo kiepski w porównaniu do innych krajów europejskich. W ostatnich latach udało się nam dostarczyć kilka instalacji na Zachód, – Comodis i EnVidis. Pierwsza związana jest z bezprzewodowymi systemami sterowania, druga – efektywnością elektryczną. Do tego dochodzi oferta z zakresu ASTOR Green Welding, czyli zrobotyzowanego spawania. We wszystkich trzech obszarach mamy już początkowe sukcesy. Co można na koniec poradzić menadżerom działających u nas firm? MW: Traktujcie innych tak, jak chcielibyście być sami traktowani – niezależnie od tego czy są to klienci, kontrahenci czy pracownicy. AP: Podstawą jest zaufanie, szukanie rozwiązań win-win, a także rozwijanie siebie i innych. Sądzę, że firmy branżowe zbytnio koncentrują się na kwestiach technicznych, zamiast skupienia się na tym, co jest w zarządzaniu najważniejsze – świadomości biznesowej i kulturze organizacyjnej. SŻ: W automatyce, w robotyzacji, w nowoczesnych technologiach – wszędzie kluczowi są ludzie. Mówi się o Przemyśle 4.0, o tym, że maszyny będą się same komunikowały, a fabryki same produkowały – ale bez pracowników zajmujących się tymi systemami nie będzie to możliwe. Stąd też powtórzę: dbajcie o ludzi! Dziękuję za rozmowę. Zbigniew Piątek stycz e ń 2 0 1 7 27 news flash poleca: nowe produkty Kompaktowe koncentratory we/wy ze złączami M8 i portem IO-Link Balluff oferuje koncentratory we/wy do zastosowań w obszarach o ograniczonej przestrzeni oraz trudnych warunkach środowiskowych. Są one wyposażone w osiem portów M8, które, w zależności od wersji, mogą być konfigurowane. Zastosowanie koncentratorów z interfejsem IO-Link w porównaniu z implementacją tradycyjnych modułów fieldbus pozwala zaoszczędzić od 30 do 40% kosztów budowy infrastruktury obiektu. Do tego dochodzą dodatkowe oszczędności związane z magistralą i okablowaniem – standardem jest bowiem niedrogi, 3-żyłowy przewód. Dodatkową zaletą koncentratorów I/O z interfejsem IO-Link jest wy- maganie tylko jednego adresu IP, który zapewnia komunikację z wszystkimi urządzeniami podłączonymi do koncentratora w obrębie 20 metrów. Omawiany hub wyposażony jest standardowo w port rozszerzeń, który umożliwia podłączenie jeszcze jednego koncentratora tego samego typu. Diagnostyka samego modułu oraz podłączonych urządzeń zapewniona jest poprzez dobrze widoczne diody LED. Metalowa obudowa cechuje się stopniem ochrony IP67. Balluff, tel. 71 338 49 29, www.balluff.pl Małogabarytowy, uniwersalny komputer przemysłowy C6015 to miniaturowy IPC zaprojektowany do zastosowań w systemach automatyki przemysłowej, wizualizacji i komunikacji oraz innych aplikacjach korzystających z sieci EtherCAT. Do jego zalet należą: niska cena, małe wymiary (82 × 82 × 40 mm) i duża elastyczność zastosowań. Model C6015 zajmuje 1/3 objętości najmniejszego wcześniej komputera C6905 firmy Beckhoff przeznaczonego do montażu w szafach sterowniczych. Jego cena jest z kolei o 25% niższa niż wcześniejszych produktów ekonomicznych. Wszystkie te cechy otwie- rają nowe obszary zastosowań tam, gdzie dotąd nie było możliwości korzystania z IPC ze względów gabarytowych lub ekonomicznych, a płyty główne były stosowane jedynie jako drogie rozwiązania na indywidualne zamówienia klientów. C6015 zawiera mikroprocesor Intel Atom w wersji maksymalnie 4-rdzeniowej. Jest produkowany w aluminiowej obudowie zapewniającej skuteczne chłodzenie wewnętrznych podzespołów bez konieczności montażu wentylatorów. Zapewnia odporność na silne udary i wibracje oraz temperatury pracy do +55°C. Pozostałe cechy: –– 2 GB pamięci DDR3L-RAM z możliwością rozszerzenia do 4 G B, –– dysk SSD o pojemności 30 G B, –– gniazdo D isplayPort do podłączenia wyświetlacza, –– interfejsy 2 × 100/1000Base-T, USB 3.0 i USB 2.0, –– system operacyjny Windows Embedded Compact 7 (opcjonalnie W indows 7 lub W indows 10), –– możliwość montażu na panelach w pozycji pionowej lub poziomej oraz na szynie D IN. Beckhoff Automation, tel. 22 750 47 00, www.beckhoff.pl Moduły bezpieczeństwa Phoenix Contact oferuje nowe moduły bezpieczne we/wy z technologią SafetyBridge, które bazują na systemie I/O Axioline F oraz Inline. Cechują się one możliwością dowolnego rozmieszczenia w sieci oraz kompatybilnością ze wszystkimi popularnymi systemami magistral. Funkcje bezpieczeństwa realizowane są bezpośrednio w modułach, przez co nie jest wymagane stosowanie sterowników bezpieczeństwa czy bezpiecznych magistrali obiektowych. Wystarczy jedynie standardowy sterownik i preferowana sieć do zapewnienia komunikacji między modułami. Omawiane moduły spełniają przy tym wszelkie wymogi bezpieczeństwa aż do SIL 3 lub P L e. Phoenix Contact, tel. 71 398 04 10, www.phoenixcontact.pl 28 s t y c zeń 2 0 1 7 news flash Przemysłowe przetwornice DC/DC Weidmüller oferuje kompaktowe przetwornice DC/DC, które pozwalają na stabilizację napięcia 24 V, mogą też służyć m.in. do separacji galwanicznej napięcia sterującego od baterii akumulatorów. Dostępne są warianty o prądach 5, 10 i 20 A oraz sprawnościach do 94%. Przetwornice DC/DC mogą być wykorzystywane w temperaturach od –25 do +70°C (start-up już od –40°C) i cechują się wartością MTBF wynoszącą ponad milion godzin. Kontrola działania urządzeń za pośrednictwem wyświetlacza LED oraz wbudowane wyjś cia przekaźnikowe i tranzystorowe ułatwiają przeprowadzenie analiz stanu podczas uruchamiania i eksploatacji. Dodatkowo dostępna jest funkcja Power Boost zwiększająca wydajność do 120% prądu znamionowego, zaś prądy szczytowe o wartości sześciokrotnej In (przez 16 ms) zapewniają niezawodny rozruch i bezpieczną pracę nawet w zakresach granicznych. Przetwornice mają aprobaty międzynarodowe (np. cULus, klasa I, Div. 2, ATEX, GL, DNV), co umożliwia ich globalne stosowanie w różnych aplikacjach. Weidmüller, tel. 22 510 09 40, www.weidmuller.pl Indukcyjny system przesyłu energii Pepperl+Fuchs oferuje indukcyjny system przesyłu energii WIS 2 (Wireless Inductive System 2) służący do komunikacji z czujnikami umieszczonymi w ruchomych częściach maszyn. Zapewnia on transmisję zarówno danych, jak i zasilania, eliminując konieczność stosowania podatnych na zużycie kabli i pierścieni ślizgowych. System WIS 2 umożliwia przesyłanie mocy do 12 W na odległość 0...7 mm, podczas gdy we wcześniejszej wersji WIS 1 było to maksymalnie 1,5 W i 0...5 mm. Dodatkowo, poza wersją 8-kanałową, jest teraz dostępny nowy wariant 2-kanałowy dla małych aplikacji zawierających do dwóch sensorów. Wszystkie warianty, zarówno 8-, jak i 2-kanałowe, korzystają z nadajnika pierwotnego i wtórnego. Są one umieszczane w cylindrycznych modułach rozmiaru M30 i standardowo wyposażone w 30-centymetrowe kable zakończone złączem M12. Ponieważ nie są sparowane, nadajnik obwodu wtórnego może być bez problemu wymieniany. W rezultacie dowolna liczba różnych nośników narzędzi może łatwo komunikować się za pośrednictwem tego samego systemu. Istnieje możliwość współpracy z czujnikami indukcyjnymi, pojemnościowymi, optycznymi i ultradźwiękowymi, wyposażonymi w wyjście przełączające binarne lub 3-żyłowe. Podczas gdy system 2-kanałowy wykorzystuje niewielkie rozgałęźniki typu Y, system 8-kanałowy korzysta z 8-portowego modułu połączeniowego o stopniu ochrony IP67, który może być zainstalowany w odległości do 20 m od nadajnika. WIS 2 może znaleźć wiele zastosowań, na przykład w stołach obrotowych, prasach i zmieniarkach narzędzi, do wykrywania obiektów na nośnikach narzędzi, w narzędziach obrotowych, ramionach robotów i innych podobnych urządzeniach. Pepperl+Fuchs, tel. 22 256 97 70, www.pepperl-fuchs.pl Odporne na chemikalia elementy wytwarzane w druku przyrostowym Firma igus poszerzyła asortyment odpornych na ścieranie filamentów do drukarek 3D o tworzywo iglidur C210. Wyróżnia się ono dużą odpornością na chemikalia i wytrzymuje działanie różnorodnych kwasów oraz rozpuszczalników. Jest odporne nawet na nadtlenek wodoru, często stosowany do wybielania oraz dezynfekcji. Nowe tworzywo cechuje się ponadto dużą odpornością na ścieranie, co przekłada się na długą żywotność wydrukowanych części. Wykazuje ono też wytrzymałość na wysokie temperatury (krótkoterminowo do 180°C, natomiast temperatura długotrwałe- go użytkowania może wynosić aż 100°C). Materiał ten jest oferowany w postaci filamentu o średnicy 1,75 lub 3 mm, dzięki czemu może być stosowany w powszechnie dostępnych drukarkach 3D pracujących w technologii FDM. Filament z tworzywa iglidur C210 nadaje się do różnorodnych zastosowań w wielu branżach, zwłaszcza związanych z wysokimi wymaganiami higienicznymi, np. w przemyśle farmaceutycznym lub spożywczym, gdzie elementy często są narażone na kontakt z agresywnymi środkami czyszczącymi. Igus oferuje obecnie sześć materiałów do druku 3D w technologii F DM. igus, tel. 22 863 57 70, www.igus.pl/druk3D stycz e ń 2 0 1 7 29 temat numeru Silniki energooszczędne W styczniu weszły w życie kolejne regulacje określające minimalną sprawność energetyczną silników elektrycznych o mocach od 0,75 do 375 kW. Przedstawiamy kompendium informacji na ten temat oraz rozwiązania konstrukcyjne stosowane przez producentów silników. Na przykładach wyjaśniamy również wątpliwości, które mogą pojawić się przy interpretacji nowych przepisów, a także zapowiadamy plany Komisji Europejskiej w zakresie przyszłych zmian w prawodawstwie. 30 s t y c zeń 2 0 1 7 silniki energooszczędne CZĘŚĆ 1. PRZEPISY I NORMY źródło: ABB Początki zmian przepisów związanych z energooszczędnymi silnikami elektrycznymi sięgają końca zeszłego wieku, kiedy opracowano ich klasyfikację na podstawie sprawności energetycznej. W 1999 roku wspólnie dokonały tego C EMEP (European Committee of M anufacturers and P ower E lectronics) i Komisja Europejska. Dla silników indukcyjnych, trójfazowych, o budowie zamkniętej, zasilanych napięciem 400 V /50 Hz, z 2 lub 4 biegunami, o mocy od 1,1 kW do 90 kW, określono trzy klasy sprawności. Silniki o najniższej sprawności zaliczono do klasy EFF3, a najbardziej energooszczędne do E FF1. Klasę E FF2 przypisano urządzeniom o średnim poziomie sprawności. Podobne klasyfikacje ogłosiły także inne organizacje – na przykład NEMA (National Electrical Manufacturers Association) w USA. Przez to trudno było porównywać sprawności silników od różnych producentów. Dlatego IEC (International Electrotechnical Commission) zaproponowało swój podział, który zastąpił pozostałe. Tak powstała norma IEC 60034-30:2008. Dla silników klatkowych indukcyjnych trójfazowych jednobiegowych o znamionowym napięciu do 1 kV i częstotliwości 50/60 Hz, z 2, 4 albo 6 biegunami, o mocy od 0,75 do 375 kW zdefiniowano trzy klasy sprawności. Silniki o sprawności najniższej zaliczono do IE1 (Standard efficiency), wyższej do IE2 (High efficiency), a najwyższej do IE3 (Premium efficiency). IEC przyjęło zatem kolejność odwrotną niż CEMEP. W IEC 60034-30 wyróżniono też, chociaż bez dookreślania, klasę IE4 (Super P remium E fficiency). Silnikom o sprawności poniżej I E1 nie przydzielono klasy, przyjęto tylko, że ich odpowiednikiem jest grupa E FF3 według C EMEP. IE1 odpowiadało E FF2, a IE2 E FF1. Na rysunku 1 przedstawiono odpowiedniki według NEMA. Sprawność silnika, na podstawie której określano klasę IE, była wyznaczana według procedury opisanej w IEC 60034-2-1:2007. CZY IEC 60034-30:2008 WCIĄŻ OBOWIĄZUJE? W 2014 roku IEC 60034-30:2008 została zastąpiona przez IEC 60034-30-1. W Polsce dokument ten przyjęto jako P N-EN 60034-30-1 pt. Maszyny elektryczne wirujące. Część 30-1. Klasy sprawności silników prądu przemiennego bezpośrednio zasilanych z sieci (kod IE). Określono w nim cztery klasy sprawności dla silników jednobiegowych znamionowanych według I EC 60034-1 stycz e ń 2 0 1 7 31 temat numeru Wyższa (PN-EN 60034-1 M aszyny eleksprawność tryczne wirujące. Część 1. Dane NEMA Premium IE3 znamionowe i parametry) albo EISA (IE3) IEC 60079-0 (PN-EN 60079-0 Atmosfery wybuchowe. Część 0. EFF 1 IE2 EPAct (IE2) Urządzenia. Podstawowe wymagania), o mocy 0,12 kW – 1 M W, napięciu znamionowym 50 V – EFF 2 IE1 1 kV, o 2, 4, 6 albo 8 biegunach, do pracy ciągłej: przy obciążeniu znamionowym i wzroście temNiższa IEC NEMA peratury poniżej dopuszczalsprawność nej ze względu na klasę izolaKlasy IE mają swoje odpowiedniki w klasyfikacjach cji, w temperaturze otoczenia Rys. 1 według CEMEP i NEMA –20°C... + 60°C, na wysokości do 4 km n.p.m. IEC 6003430-1 nie dotyczy silników: jednobie- trakcyjnych). W 2014 też została ona oraz przeciwsobnej mechanicznej) gowych o 10 albo większej liczbie zaktualizowana. W ramce podsumo- i pośrednich (strat całkowitych i strat biegunów, wielobiegowych, z ko- wujemy zmiany wprowadzone w IEC poszczególnych). Każdej z nich przymutatorami mechanicznymi, zin- 60034-30-1 i IEC 60034-2-1 w po- pisano niedokładność: niską, średnią tegrowanych z napędzaną maszyną równaniu do wersji z lat 2007‒2008. albo wysoką. i z przemiennikiem częstotliwości, Pierwsza charakteryzuje sposoby, jeśli silnika nie można zbadać nie- JAK WYZNACZYĆ w których wszystkie składniki sumazależnie od niego, samohamownych, SPRAWNOŚĆ SILNIKA? rycznych strat w silniku są określaktórych integralną częścią jest hamuSprawność energetyczna silnika ne na podstawie badań, średnia dotylec, zaprojektowanych do pracy przy elektrycznego jest definiowana jako czy natomiast tych, w których w tym pełnym zanurzeniu w cieczy i usu- iloraz jego mocy wyjściowej (mecha- celu przyjmuje się ograniczoną liczwania dymu o klasie temperaturowej nicznej) do mocy wejściowej (elek- bę założeń. Z kolei niepewność wysopowyżej +400°C. trycznej). Można ją policzyć metodą ką mają metody, w których wszystkie Dla poszczególnych klas od IE1 do bezpośrednią lub pośrednią. Pierw- straty są wyznaczane tylko w przyIE4 w IEC 60034-30-1 podano zesta- sza z metod polega na wyznaczeniu bliżeniu. wy wartości minimalnych sprawno- wartości obu wielkości na podstaParametr ten decyduje o możliwości w zależności od częstotliwości na- wie, odpowiednio, prędkości i mo- ści wykorzystania konkretnego spopięcia zasilania, liczby biegunów oraz mentu obrotowego silnika oraz prą- sobu do badania silnika danej klasy. mocy silnika. Sprawność urządzenia, du i napięcia zasilania. W metodzie Dla urządzeń w grupie IE1 dopuszna podstawie której określa się kla- pośredniej moc wejściową albo wyj- czalne są te z niepewnością niską sę IE, wyznacza się według procedu- ściową określa się identycznie, na- oraz średnią. Sprawność pozostałych ry opisanej w normie I EC 60034-2-1 tomiast brakujący składnik równa- trzeba natomiast wyznaczać wyłącz(PN-EN 60034-2-1 Maszyny elek- nia oblicza się, uwzględniając straty nie metodami z niską niepewnością. tryczne wirujące. Część 2-1. Znor- w silniku. Informację o tym, jaką metodą zomalizowane metody wyznaczania W IEC 60034-2-1 opisano dzie- stała wyznaczona sprawność, nalestrat i sprawności na podstawie ba- sięć metod pomiarowych – bezpo- ży umieścić w dokumentacji silnidań z wyjątkiem maszyn pojazdów średnich (m.in. maszyny wzorcowej ka. Wartości tej wielkości podawane przez różnych producentów można porównywać, o ile zostały wyznaczoCo się zmieniło w normach IEC 60034-30-1 ne w ten sam sposób. oraz IEC 60034-2-1? W IEC 60034-30-1:2014, w porównaniu do wersji IEC 60034-30:2008, poszerzono zakres urządzeń, których dotyczą zapisy tej normy o silniki jednofazowe oraz 8-biegunowe. Większy jest również przedział ich mocy znamionowej. W najnowszej wersji określono ponadto wartości sprawności dla urządzeń w klasie IE4, która w dokumencie z 2008 roku została tylko zasygnalizowana. Z kolei w przypadku IEC 60034-2-1 najważniejsze zmiany to: podzielenie sposobów badania sprawności energetycznej na te do zastosowań profesjonalnych i do sprawdzania i okresowych testów oraz uszczegółowienie wymagań dotyczących przyrządów pomiarowych. 32 s t y c zeń 2 0 1 7 POPRAWA SPRAWNOŚCI DZIĘKI EKOPROJEKTOWI W 2005 roku P arlament E uropejski przyjął dyrektywę 2005/32/WE, która ustanawia ogólne zasady ustalania wymagań dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię elektryczną lub paliwa kopalne (Energy using P roducts, E uP). silniki energooszczędne Jakie są plany Komisji Europejskiej? W 2014 roku na zlecenie Komisji Europejskiej przeprowadzono analizę możliwości zaostrzenia przepisów dotyczących sprawności energetycznej silników elektrycznych. Na podstawie jej wyników opracowano plan wprowadzania nowych regulacji, których efektem miałyby być oszczędności energii nawet powyżej 22 TWh rocznie. Zakładał on m.in., że od 1 stycznie 2018 roku małe silniki jednofazowe i trójfazowe, o mocy w przedziale 120 – 750 W, powinny mieć co najmniej klasę sprawności IE2. Przepis ten miał objąć wszystkie silniki, również te zintegrowane z innymi urządzeniami. Kolejną grupą, którą miały z początkiem 2018 roku objąć zaostrzone przepisy, są duże silniki o mocy w zakresie 375–1000 kW i napięciu znamionowym do 1000 V. Po upływie tego terminu powinny one mieć co najmniej klasę sprawności IE3. Dwa lata później ten obowiązek powinien objąć duże silniki o mocy w tym zakresie i napięciu znamionowym w przedziale 1 kV – 6,6 kV. Wówczas nie byłoby już też dopuszczalne używanie silników o klasie sprawności IE2 w połączeniu ze sterownikami bezstopniowymi. Z początkiem 2018 roku regulacje dotyczące sprawności silników energooszczędnych miały również objąć dotychczas wykluczone silniki przeznaczone do eksploatacji wyłącznie w przestrzeniach zagrożonych wybuchem zgodnie z definicją z dyrektywy 94/9/WE oraz silniki hamujące. Początkowo planowano podać szczegóły odnośnie do zmian najpóźniej latem 2016 roku. Tego terminu nie udało się jednak dotrzymać. W związku z tym przesunięciu, na razie na bliżej nieokreśloną przyszłość, ulegają także wyżej wymienione daty i jest mało prawdopodobne, aby jakiekolwiek nowe przepisy weszły w życie na początku 2018 roku. Ekoprojekt oznacza zaprojektowanie urządzenia w taki sposób, aby zmniejszyć jego oddziaływanie na środowisko, przy zachowaniu jego funkcjonalności. Dzięki poprawie sprawności energetycznej, mimo przewidywanego wzrostu popytu na te produkty, w przyszłości uda się osiągnąć założoną, obniżoną wartość emisji gazów cieplarnianych. W 2009 roku dyrektywę 2005/32/ WE zmieniono, wprowadzając dyrektywę 2009/125/WE. Podano w niej ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla szerszej grupy produktów, definiowanych jako te związane z energią (Energy related Products, ErP). Na podstawie ogólnych wytycznych przedstawionych w dyrektywach Parlamentu Europejskiego Komisja Europejska przygotowuje konkretne wymagania dla poszczególnych grup urządzeń. Są one określane dla produktów, których sprzedaż w Unii Europejskiej jest duża i mających znaczący wpływ na środowisko. Powinien je również charakteryzować spory potencjał w zakresie poprawy efektywności energetycznej osiąganej bez ponoszenia nadmiernych kosztów. NAJWAŻNIEJSZY DOKUMENT TO 640/2009 Przykładem są silniki elektryczne. Zanim zakresem dyrektywy, potocznie zwanej E uP, objęto te urządzenia, zlecono badanie, w którym analizie poddano ich ekonomicz- ne, środowiskowe oraz techniczne aspekty. Potwierdziło ono, że ich liczba na rynku U nii E uropejskiej jest duża i mają znaczący wpływ na środowisko, głównie w fazie użytkowania. Jak ustalono, roczne zużycie energii elektrycznej przez te urządzenia przekroczyło w 2005 roku tys. TWh, powodując emisję 427 Mt CO2. W 2020 roku, o ile nic się nie zmieni, wzrośnie ono do 1252 T Wh. Stwierdzono również, że zwiększenie ich sprawności energetycznej jest możliwe przez zastosowanie już znanych rozwiązań technicznych. Wymagania przygotowane przez KE publikowane są jako rozporządzenia wykonawcze. Dokument taki, wdrażający postanowienia dyrektywy 2005/32/WE dla silników elektrycznych, wprowadzono w życie w 2009 roku jako rozporządzenie o numerze 640/2009. Przedstawiono w nim harmonogram, zgodnie z którym silniki o niższej sprawności według klasyfikacji analogicznej, jak ta przedstawiona w normie IEC 60034-30-1, mają zostać wycofane z rynku i z użytku na terenie U nii Europejskiej. Dzięki temu przewiduje się uzyskanie oszczędności energii elektrycznej rzędu 315 TWh w 2020 roku w porównaniu do jej prognozowanego zużycia w razie niepodjęcia żadnych działań. stycz e ń 2 0 1 7 33 temat numeru HARMONOGRAM WYCOFYWANIA Z RYNKU SILNIKÓW MAŁEJ SPRAWNOŚCI Pierwszą datą graniczną był 16 czerwca 2011 roku. Od tego dnia silniki musiały mieć co najmniej klasę sprawności IE2. Od 1 stycznia 2015 roku silniki o mocy znamionowej w przedziale od 7,5 kW do 375 kW musiały z kolei mieć klasę sprawności co najmniej IE3 lub odpowiadać klasie IE2 i być wyposażone w sterownik bezstopniowy. Z początkiem 2017 roku wymóg ten objął też silRys. 2 Sprawność wymagana w poszczególnych klasach niki o mocy w zakresie od 0,75 (dotyczy silników 4-biegunowych) kW do 375 kW. Ograniczenia te dotyczą konkretnej grupy urządzeń. Zakresem roz- kowe o stałej prędkości zasilane prą- napięcie znamionowe do 1 kV, moc porządzenia nr 640/2009 objęto: dem trójfazowym, 50 Hz lub 50/60 znamionową od 0,75 kW do 375 kW elektryczne indukcyjne silniki klat- Hz, które mają od 2 do 6 biegunów, i są określane na podstawie ciągłej eksploatacji roboczej. Na początku 2014 roku wydano W dokumentacji technicznej silnika trzeba zachować określoną kolejdokument numer 4/2014, zastępuność informacji. Należy podać: jący ten o numerze 640/2009. Zmo 1)sprawność znamionową przy obciążeniu: 100%, 75% i 50% i napiędyfikowano w nim artykuł 1, który ciu znamionowym (w przypadku tabliczek znamionowych wtedy, gdy dotyczy jego przedmiotu i zakresu. taka informacja się zmieści, tzn. będzie można zapisać ją czcionką Najważniejsza zmiana to nowa lista umożliwiającą jej rozczytanie), urządzeń, których rozporządzenie to 2)klasę sprawności IE, nie dotyczy. Zdecydowano się na to 3)rok produkcji, 4)nazwę i dane kontaktopo analizie skutków wdrożenia wywe producenta, tycznych dokumentu nr 640/2009 na 5)numer modelu produktu, rynek i działanie silników. 6)liczbę biegunów silnika, 7)moc znamionową silnika lub zakres tej wielkości (kW), 8)znamionową częstotliwość wejściową (Hz), 9)napięcie znamionowe lub zakres tej wielkości (V), 10)znamionową prędkość obrotową lub zakres tej wielkości (rpm), 11)informacje odnośnie do demontażu, recyklingu lub postępowania z urządzeniem nienadającym się już do użytku, 12)informacje o warunkach pracy, dla których silnik został zaprojektowany, tzn.: wysokości n.p.m., temperaturze powietrza, w tym dla silników chłodzonych powietrzem, temperaturze wody chłodzącej na wejściu do produktu, maksymalnej temperaturze pracy, atmosferach wybuchowych. Dane z punktów 1–3 powinny być na trwałe umieszczone na albo w pobliżu tabliczki znamionowej. W przypadku silników klasy IE2 w dokumentacji technicznej i na tabliczce znamionowej należy poinformować o konieczności używania tych urządzeń w połączeniu ze sterownikiem bezstopniowym. Dane z punktów 1–12 w przypadku silników wykonywanych na zamówienie nie muszą być publikowane na stronie internetowej producenta. 34 s t y c zeń 2 0 1 7 ROZPORZĄDZENIE WDRAŻAJĄCE DYREKTYWĘ W SPRAWIE EKOPROJEKTU W rozporządzeniu nr 4/2014 zmieniono wartości: wysokości bezwzględnej, maksymalnych oraz minimalnych temperatur otoczenia i temperatur wody chłodzącej, po przekroczeniu których uznaje się, że silnik pracuje w warunkach ekstremalnych i musi w rezultacie mieć specjalną konstrukcję. Obecnie zatem jego zapisy nie stosują się do silników: 1.przeznaczonych do eksploatacji przy pełnym zanurzeniu w cieczy (bez zmian), 2.stanowiących integralną część produktu (przekładni zębatej, pompy, wentylatora, sprężarki, itp.), których charakterystyka energetycz- silniki energooszczędne na nie może być sprawdzona niezależnie od niego (bez zmian), 3.silników hamujących (bez zmian), 4.silników przeznaczonych do eksploatacji wyłącznie: –– na wysokościach powyżej 4000 m n.p.m. (wcześniej: 1000 m n.p.m.), –– w temperaturze otoczenia przekraczającej +60°C (wcześniej: +40°C), –– w maksymalnej temperaturze roboczej powyżej +400°C (bez zmian), –– w temperaturze otoczenia poniżej –30°C w odniesieniu do wszystkich silników albo poniżej 0°C w przypadku silników chłodzonych wodą (wcześniej: w temperaturze otoczenia poniżej –15°C dla wszystkich silników albo poniżej 0°C dla silników chłodzonych powietrzem), –– w przypadku, gdy temperatura wody chłodzącej na wejściu do produktu wynosi mniej niż 0°C lub więcej niż +32°C (wcześniej odpowiednio: +5°C i +25°C), –– w przestrzeniach zagrożonych wybuchem zgodnie z definicją z dyrektywy 94/9/WE. ność, którą przedstawiamy w ramce. Sposób ich wyrażenia jest natomiast dowolny. Można je przedstawić w postaci napisu, graficznie albo za pomocą symboli. GDZIE UMIEŚCIĆ INFORMACJE O SPRAWNOŚCI SILNIKA? Od 2011 roku informacja o sprawności silnika powinna być dostępna z kilku źródeł. Są to: –– techniczna dokumentacja silnika, –– techniczna dokumentacja urządzenia, którego częścią jest dany silnik, –– ogólnodostępne strony internetowe producenta silnika, –– ogólnodostępne strony internetowe producenta urządzenia, którego częścią jest dany silnik. Informacje te muszą być widoczne, łatwo rozpoznawalne i przedstawione w taki sposób, aby były zrozumiałe dla użytkowników końcowych i organów nadzorujących zgodność z przepisami. W dokumentacji technicznej należy zachować ich określoną kolej- JAK SIĘ SPRAWDZA, CZY PRODUCENT PODAŁ PRAWDĘ? Państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane do sprawdzania, czy deklarowana przez producenta sprawność energetyczna danego modelu silnika jest zgodna ze stanem faktycznym. Weryfikacja ta powinna się odbywać zgodnie z opisywaną dalej procedurą. Przetestować należy pojedyncze urządzenie. Jeżeli przy pełnym obciążeniu straty mocy w silniku nie różnią się o więcej niż 15% w przypadku silników o mocy w zakresie 0,75– 150 kW i o więcej, niż 10% w przypadku silników o mocy w przedziale >150–375 kW, od wartości określonych w IEC 60034-30-1, zgodność zostaje potwierdzona. temat numeru Jeżeli coś jest niejasne, zajrzyj do F AQ Na stronie internetowej Komisji Europejskiej poświęconej tematowi oszczędności energii (http://ec.europa.eu/ energy/en/topics/energy-efficiency/energy-efficientproducts) udostępniono dokument pt. Frequently Asked Questions (FAQ) on the Ecodesign Directive and its Implementing Regulations. W tej na bieżąco aktualizowanej publikacji zebrane są najczęściej zadawane pytania na temat dyrektywy ekoprojektu dla różnych urządzeń i przepisów ją wdrażających oraz odpowiedzi, które odzwierciedlają stanowisko, jakie w danej kwestii zajmuje Komisja Europejska oraz organy nadzorujące wdrażanie dyrektywy w państwach członkowskich UE. Chociaż odpowiedzi nie są prawnie wiążące, mogą być pomocne w interpretacji tych przepisów. Poniżej przedstawiamy przykładowe z nich. Jak to jest ze środkami transportu? Jedna z kwestii dotyczy tego, czy zakresem dyrektywy ekoprojektu i przepisów ją wdrażających powinny być objęte silniki elektryczne, które są używane na statkach. W FAQ wyjaśniono, że dyrektywa ekoprojektu nie dotyczy środków transportu ludzi i towarów. Z tego zaś wynika, że regulacje ją wdrażające nie dotyczą produktów przeznaczonych wyłącznie do użytku w środkach transportu ludzi i towarów. Dlatego, jeżeli dany model silnika może być używany tylko na statkach, nie podlega tym przepisom. Jeśli jednak można go używać również poza środkami transportu, musi je spełniać. KE nie robi wyjątków Kolejne pytanie dotyczyło bardziej złożonej sytuacji. Jeden z producentów silników, na specjalne zamówienie dostawcy pewnej maszyny o konstrukcji niezmiennej od 20 lat, wykonywał modele o rozmiarach mniejszych niż silników standardowych, które się w niej nie mieściły. W związku z tym, że od czerwca 2011 roku silniki wprowadzane na rynek musiały mieć co najmniej klasę sprawności IE2, producent maszyny zdecydował się ją przeprojektować. Od tej pory można w niej instalować standardowe silniki. Problem dotyczył silników na wymianę w starszych maszynach. Nie dało się bowiem zbudować silników w klasie IE2 o wymaganych rozmiarach. W związku z tym producent silników chciał się upewnić, czy może, na potrzeby tego klienta, nadal sprzedawać, w niewielkiej liczbie, te w klasie IE1 o odpowiednich rozmiarach. Niestety, z odpowiedzi zamieszczonej w FAQ jasno wynika, że po upływie terminu granicznego wprowadzanie do obrotu albo oddawanie do eksploatacji tych urządzeń jest zabronione. Czy datę produkcji można zaszyfrować? Następna wątpliwość dotyczyła tego, czy data produkcji silnika może być, zamiast na tabliczce znamionowej, zapisana w postaci zaszyfrowanej, na przykład w numerze seryjnym urządzenia. Jak argumentowała strona zadająca to pytanie, w takim przypadku datę produkcji także będzie można poznać, a przynajmniej producent będzie w stanie to zrobić. W FAQ wyjaśnio- 36 s t y c zeń 2 0 1 7 no jednak, że taka informacja musi być dostępna nie tylko dla producenta silnika, ale też dla użytkowników oraz organów nadzorujących wdrażanie dyrektywy ekoprojektu. Dlatego w przypadku, gdy nie można podać daty produkcji w postaci wymaganej przez przepisy, na przykład z powodu braku miejsca, informację można przedstawić w postaci zakodowanej. Warunkiem jest jednak dołączenie w formie pisemnej wyjaśnienia tego kodu, w którym data produkcji będzie podana wprost. Jak wygląda sytuacja ze sterownikami? Kolejna niejasność dotyczyła przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2015 roku, zgodnie z którymi silniki o mocy znamionowej w przedziale od 7,5 kW do 375 kW w klasie IE2 muszą być wyposażone w sterownik bezstopniowy. Strona pytająca chciała wiedzieć, czy obowiązek dostawy tego ostatniego ciąży na producencie silnika i czy w razie wymiany silnika z nowym modelem ma być używany stary sterownik? Jak wyjaśniono w FAQ, producent silnika nie musi dostarczać VSD. W tym przypadku bowiem zgodność z przepisami jest egzekwowana już po oddaniu silnika do eksploatacji. Producent silnika powinien za to zamieścić na jego tabliczce znamionowej oraz w dokumentacji informację o konieczności używania tego urządzenia w połączeniu ze sterownikiem bezstopniowym. Od 1 stycznia tego roku dotyczy to też silników o mocy znamionowej w przedziale od 0,75 kW do 375 kW. Kiedy z kolei silnik jest wymieniany, musi być wyposażony w VSD, jednak nie istnieją szczegółowe przepisy dotyczące tej kwestii. Co z silnikami wycofanymi z użytku? Następne pytanie dotyczyło tego, czy dozwolone jest wystawianie na sprzedaż na stronach internetowych producenta silników, których nie powinno się już wprowadzać na rynek, na przykład silników w klasie IE1 po 1 stycznia 2015 roku, bez informacji o tym, że nie można ich używać na terenie Unii Europejskiej. W FAQ odpowiedziano na to stanowczym NIE, jako uzasadnienie podając odpowiednie fragmenty z dokumentu Blue Guide (Przewodnik po wymogach C E dla produktów w UE). Jak testować silniki w wykonaniu specjalnym? Kolejna wątpliwość dotyczyła silników zmodyfikowanych w stosunku do standardowych modeli, dla których gwarantowana jest określona klasa sprawności. Strona pytająca dociekała, czy zanim takie urządzenie zostanie poddane testowi sprawdzającemu jego sprawność, należy je na powrót przebudować, rezygnując z wszystkich niestandardowych rozwiązań, na przykład łożysk innego typu albo innej instalacji chłodzenia. W FAQ wyjaśniono, że w takich przypadkach trzeba się najpierw upewnić, czy w związku z wprowadzonymi modyfikacjami silnik w dalszym ciągu podlega przepisom. Na przykład może się okazać, że specjalne łożyska zastosowano, żeby umożliwić pracę w wysokich temperaturach, poza zakresem objętym przepisami. Jeśli tak nie jest, powinien być badany w tej formie, w jakiej jest wprowadzany na rynek, czyli modyfikacji nie należy cofać. temat numeru Na przykład w przypadku silnika o mocy 1,5 kW z 4 biegunami, w klasie IE2, minimalna sprawność wynosi 82,8%. Tolerancję dla tego urządzenia można obliczyć w następujący sposób: 0,15×(1‒0,828) = 0,0258, czyli 2,58%. W przypadku silnika o mocy 160 kW z 6 biegunami, w klasie I E3, minimalna sprawność wynosi 95,6%. Tolerancja dla tego urządzenia to zatem: 0,1×(1–0,956) = 0,0044, czyli 0,44%. Jeśli badanie wykaże brak zgodności, należy je powtórzyć w analogiczny sposób dla trzech innych, przypadkowo wybranych silników. Jeżeli wówczas wynik też będzie negatywny, należy uznać, że deklarowana przez producenta sprawność energetyczna urządzenia nie jest prawdziwa. CZĘŚĆ 2. JAK PROJEKTOWANE I WYTWARZANE SĄ SILNIKI ENERGOOSZCZĘDNE? Wytwarzanie silników o wysokim poziomie sprawności wymaga stosowania szeregu rozwiązań konstrukcyjnych i nowych rodzajów materiałów, które przyczyniają się do redukcji strat energii podczas pracy. W drugiej części przedstawiamy wykaz zagadnień z tym związanych oraz sposoby producentów na tworzenie wydajnych energetycznie silników elektrycznych. 38 s t y c zeń 2 0 1 7 Silniki z magnesami trwałymi – silniki typu Line Start Permanent Magnet, zaprojektowane do pracy z prostymi falownikami ze sterowaniem u/f, w kilku rozmiarach (71S do 100L), o kompaktowej budowie i niewymagające konserwacji; w ramach oferty występują m.in.: wersje DRU..J w klasie IE4 o mocach 0,18 do 3 kW, wersje DRP..J w klasie IE3 o mocach 0,37 do 4 kW oraz DRE..J w klasie IE2 o mocach 0,37 do 4 kW. www.sew-eurodrive.pl Silniki trójfazowe asynchroniczne – klasa sprawności IE3, stopień ochrony IP55, klasa izolacji F, temperatury pracy od –20 do +40°C, klasa korozyjności C3, zakres mocy: 0,75 – 355 kW, wielkość mechaniczna: 80 – 355, obroty: 3000, 1500, 1000 na minutę. http://mollmotor.pl Silniki M3BP – klasa sprawności IE4, zakres mocy od 75 do 355 kW, zakres wzniosu wału od 280 do 355, żeliwny kadłub. www.abb.com KLASYFIKACJA STRAT W SILNIKU Sprawność energetyczną silników elektrycznych zwiększa się przede wszystkim, ograniczając straty energii zamienianej na ciepło. W czasie pracy silnika przemiana taka zachodzi zarówno w wirniku i w stojanie, jak i w dodatkowych elementach. Straty ogólnie podzielić można na cztery grupy: straty w uzwojeniu (tzw. straty w miedzi lub, inaczej, obciążeniowe), w rdzeniu (tzw. straty w stali), straty mechaniczne (tarcia) oraz straty dodatkowe. Straty obciążeniowe występują w uzwojeniach wirnika i stojana. W wyniku przepływu prądu w postaci ciepła wydziela się moc strat proporcjonalna do kwadratu natężenia prądu i rezystancji przewodnika. Straty w uzwojeniach zmieniają się w zależności od obciążenia silnika i w wyniku zmiany rezystancji. To ostatnie zachodzi m.in. na skutek wahań temperatury otoczenia. Zmianę rezystancji ΔR można w takim wypadku wyznaczyć ze wzoru: ΔR=α×(R×ΔT), gdzie: α to temperaturowy współczynnik rezystancyjny przewodnika, R – rezystancja w temperaturze odniesienia, a ΔT – zmiana temperatury. W przypadku uzwojenia miedzianego przyrost temperatury o każde 10°C oznacza zwiększenie się jego rezystancji o 4%. Na wzrost rezystancji uzwojeń w maszynach indukcyjnych wpływ ma także zjawisko naskórkowości i tzw. efekt sąsiedztwa. Pierwszy polega na zagęszczaniu się prądu przy powierzchni przewodnika wraz ze wzrostem częstotliwości. Efekt sąsiedztwa jest z kolei skutkiem wzajemnego oddziaływania na siebie pól w otoczeniu sąsiadujących ze sobą przewodników i też objawia się zmianami gęstości prądu. Szacuje się, że łącznie straty obciążeniowe w uzwojeniach wirnika i stojana silniki energooszczędne stanowią około 50% wszystkich strat energii w silniku. STRATY W STALI, NA TARCIE I INNE STRATY Straty w stali występują w obwodzie magnetycznym silnika, który stanowią rdzeń stojana i wirnika. Dzieli się je na tzw. straty na histerezę oraz straty na prądy wirowe. Te pierwsze wynikają ze strat energii potrzebnej do zmiany położenia domen w materiale magnetycznym w czasie jego okresowego przemagnesowywania, co następuje zgodnie z krzywą pętli histerezy. Niezależnie od strat histerezowych występują straty cieplne spowodowane prądami wirowymi indukowanymi w rdzeniach przez pole magnetyczne. Razem wnoszą około 15-procentowy wkład w całkowite straty energii w silniku. Przyczyną strat mechanicznych jest z kolei tarcie, które występuje przede wszystkim w łożyskach. Energia tracona jest także na sku- tek oporu aerodynamicznego, który napotykają części wirujące silnika – wirnik oraz łopatki zintegrowanego z wirnikiem wentylatora chłodzącego silnik. Straty na tarcie stanowią także około 15% wszystkich strat energii w silniku. Oprócz opisanych czynników na sprawność silnika wpływ mają również tzw. straty dodatkowe. Powstają one przede wszystkim na skutek harmonicznych pola magnetycznego w obrębie szczeliny powietrznej między stojanem i wirnikiem. Ich przyczyną jest głównie nierównomierna grubość tej szczeliny spowodowana sposobem rozmieszczenia żłobków wirnika i stojana, rozbieżnościami w zakresie ich wymiarów oraz samym sposobem ułożenia uzwojeń w tych żłobkach. Niedokładności te są wynikiem zaniedbań na etapach projektowania oraz produkcji elementów stojana i wirnika. Straty dodatkowe stanowią z reguły około 20% wszystkich strat energii w silniku. JAK WYTWARZANE SĄ SILNIKI ENERGOOSZCZĘDNE? Z opisu głównych przyczyn strat energii w silnikach wynika, że aby ograniczyć ilość generowanego ciepła, należy zmodyfikować ich konstrukcję. Zmiany wprowadzane w tym celu w silnikach energooszczędnych można podzielić na trzy grupy. Pierwsza obejmuje przeprojektowanie komponentów silnika, w tym głównie zmianę ich wymiarów. Oddzielnym zadaniem jest zapewnienie większej precyzji w zakresie wykonania poszczególnych elementów. Trzecia zmiana dotyczy z kolei wykorzystania do produkcji komponentów silnika materiałów o wyższej jakości i lepszych parametrach, co obejmuje m.in. zwiększanie ilości materiałów czynnych, głównie miedzi. Aby przykładowo ograniczyć straty obciążeniowe, dąży się do zmniejszenia rezystancji uzwojeń. W tym celu zwiększa się pole przekroju poprzecznego uzwojeń temat numeru Andrzej C zernecki STERNET Jak zwiększać sprawność i efektywność energetyczną układów napędowych? Rozpatrując układ napędowy w kontekście uzyskania oszczędności energii elektrycznej i polepszenia wskaźników ekonomicznych nie powinniśmy skupiać się tylko i wyłącznie na klasie sprawności silników, tj. IE2, IE3 czy IE4. Typowy układ napędowy to: przemiennik częstotliwości + silnik + reduktor + sprzęgło (opcjonalnie). Sumaryczna sprawność jest iloczynem sprawności poszczególnych członów składowych: ηtotal = η1×η2×η3×…×ηi Element o najmniejszej sprawności wyznacza sprawność całego układu napędowego! Rozpatrzmy prosty przykład. Częstą praktyką jest stosowanie tanich i łatwo dostępnych reduktorów ślimakowych bez wyraźnego uzasadnienia technicznego. Sprawność takiego reduktora to zazwyczaj około 60%. Przykładowo sprawność silnika asynchronicznego od uznanego producenta (5,5 kW, 1500 obr/min, klasa IE3) to około 90% przy obciążeniu powyżej ¾ mocy znamionowej. Sprawność przekształtnika AC około 98%. Stąd też: ηślimakowa = 0,60×0,90×0,98 = 0,52 stojana oraz stosuje grubsze uzwojenia wirnika. Dodatkowo w ostatnim przypadku często zastępuje się aluminium miedzią. Grubsze uzwojenia sprawiają, że konieczne staje się zwiększenie rozmiarów żłobków, co czyni się kosztem powierzchni Tymczasem typowa przekładnia walcowo stożkowa ma sprawność na poziomie 94-98% zależnie od ilości stopni przełożenia. ηstożkowa = 0,94×0,90×0,98 = 0,82 W powyższym przykładzie, zastępując reduktor ślimakowy, np. walcowo stożkowym zauważymy, że moc zastosowanego silnika można zmniejszyć z 5,5 na 4 kW, zachowując ten sam moment mechaniczny na wyjściu z reduktora. Zakładając, że w linii technologicznej pracuje kilkadziesiąt do kilkuset motoreduktorów, nawet o mniejszych mocach, w cyklach 16-24 godzin – to w skali roku mówimy już o konkretnych kwotach oszczędności. Bagatelizowanym zagadnieniem jest również poprawny dobór sprzęgieł i ustawienie osiowości całego układu. W napędach dużej mocy prowadzi to, do tracenia znacznych ilości energii w postaci ciepła. Każdy przypadek jest indywidualny i powinien być poprzedzony rzetelną analizą stanu istniejącego. Trafny dobór elementów składowych układu napędowego zdeterminowany jest przez szereg czynników. Dlatego warto postawić na partnera, który zaproponuje kompleksowe rozwiązanie napędowe w ujęciu całościowym. Dzięki temu zyskamy pewność, że wszystkie elementy układu napędowego są ze sobą kompatybilne i odpowiednio dobrane pod względem mocy i przeciążalności oraz pracują w optymalnym punkcie pracy. rdzeni wirnika i stojana. Należy to uwzględnić w projekcie, odpowiednio zwiększając rozmiar tych ostatnich. Ponadto, aby minimalizować straty miedzi, w przypadku stojana zmniejsza się również długość czołowych połączeń uzwojeń. Straty w rdzeniu można zmniejszyć, stosując do jego produkcji blachy wyższej jakości, które – jak na przykład stal magnetyczna – charakteryzują się mniejszymi stratami w procesie przemagnesowywania. PRZY OKAZJI POPRAWIA SIĘ PARAMETRY UŻYTKOWE Straty na ciepło wywoływane występowaniem prądów wirowych ogranicza się z kolei, zmniejszając grubość blach rdzeni. W celu zminimalizowania strat dodatkowych należy natomiast z większą precyzją wykonać żłobki. Jednocześnie tak dobiera się ich wymiary, aby uzyskać odpowiednią grubość szczeliny powietrznej między wirnikiem i stojanem również zoptymalizowaną pod kątem tych strat. Ograniczenie strat mechanicznych uzyskuje się przede wszystkim, instalując łożyska, których konstrukcję (wymiary oraz materiały, z których zostały wykonane) opracowano w taki spo- 40 s t y c zeń 2 0 1 7 sób, aby straty na ciepło w wyniku tarcia były możliwie najmniejsze. To ostatnie dodatkowo ogranicza się, stosując specjalne smary. Ponadto instaluje się mniejsze wentylatory oraz projektuje wnętrze silnika, zapewniając jak największy swobodny przepływ powietrza w jego obrębie. Opisane rozwiązania nie tylko zwiększają sprawność energetyczną silników zaliczanych do grupy tych energooszczędnych, ale również poprawiają ich parametry eksploatacyjne w porównaniu do maszyn w wykonaniu standardowym. Na przykład dzięki temu, że nowe silniki generują mniej ciepła oraz charakteryzują się mniejszymi drganiami, ich niezawodność jest większa i pracują one ciszej. SILNIKI PM I LSPM Przedstawione metody poprawy sprawności są stosowane głównie w silnikach klasy I E2 i IE3. Jeżeli chodzi o urządzenia o najwyższej sprawności super premium, tj. klasy I E4, są to przede wszystkim silniki typu PM (Permanent Magnet), czyli z magnesami trwałymi. Silniki te są maszynami synchronicznymi, tzn. że nie ma poślizgu pomiędzy wirującymi polami wirnika i stojana, jak w trójfazowych silnikach indukcyjnych. W przeciwieństwie do nich silniki P M nie mają uzwojeń wirnika. Zastępuje się je magnesami trwałymi umieszczanymi w głębi albo na powierzchni wirnika. W ten sposób eliminuje się straty w tej części silnika. Silniki PM charakteryzuje znacznie większa sprawność niż silniki indukcyjne w czasie pracy z mniejszą prędkością. W porównaniu do tych o podobnej sprawności mogą być z kolei mniejsze. Ponieważ do produkcji magnesów trwałych potrzebne są pierwiastki ziem rzadkich, silniki tego rodzaju są niestety droższe. Ich wadą jest oprócz tego konieczność użycia sterownika. Wysoka temperatura oraz duże natężenie prądu sprzyjają ich rozmagnesowaniu. Silne magnesy w wirniku utrudniają jego demontaż i wymuszają użycie specjalnych narzędzi. To z kolei utrudnia serwis tych maszyn. Alternatywą są silniki typu L SPM (Line Start Permanent Magnet), czyli z magnesami trwałymi o rozruchu bezpośrednim. Stanowią one połączenie trójfazowego silnika indukcyjnego i silnika PM – mają wirnik klatkowy oraz magnesy wbudowane pod klatką. Uzwojenie tej ostatniej jest aktywne w czasie rozruchu. Po rozpędzeniu silnik pracuje synchronicznie. Co prawda konstrukcja tych maszyn jest złożona, przez co są droższe, jednak nie wymagają sterownika. Silniki typu LSPM ma w swojej ofercie m.in. firma SEW Eurodrive. Przykładem jest seria D RU..J cechująca się klasą sprawności I E4 i zakresem mocy od 0,18 do 3 kW, w rozmiarach od 71S do 100L (patrz ramka) . Monika Jaworowska Przy tworzeniu artykułu korzystano m.in. z materiałów Komisji Europejskiej. temat numeru WYWIAD Żeby oszczędzać energię, nie wystarczy wysokosprawny silnik – należy właściwie zaprojektować cały układ napędowy Rozmowa z Magdaleną M uszyńską z Emerson Industrial Automation W tym roku w styczniu weszły w życie kolejne przepisy związane z wymaganą sprawnością silników elektrycznych. Jaka jest w branży świadomość tych zmian i generalnie korzyści co do stosowania energooszczędnych silników i układów napędowych? Świadomość zmian rośnie, gdyż dyrektywa E rP obowiązuje od 2011 roku, aktualnie jest rozszerzana do silników mniejszej mocy. Należy zaznaczyć, że dyrektywa nakłada obowiązek na producentów silników, nie użytkowników. Ci ostatni, jakkolwiek nie są obligowani przepisami prawa, są i będą obligowani przez rzeczywistość rynkową i brak dostępności na rynku silników o niższych klasach sprawności. Wśród użytkowników rośnie przede wszystkim świadomość korzyści z użytkowania silników wysoko sprawnych. Korzyści te mają wymiar przede wszystkim finansowy w postaci niższych opłat za energię elektryczną, ale również ekologiczny – coraz więcej przedsiębiorstw ma w swoich celach wskaźnik emisji CO2. Jak wyglądają rzeczywiste, całościowe koszty użytkowania nowych silników? W jakim stopniu ich wyższa cena zakupu jest równoważona przez oszczędności energii podczas użytkowania? To zależy, o jakiej perspektywie czasowej mówimy. Jeśli weźmiemy pod uwagę przeciętny całkowity koszt użytkowania silnika elektrycznego przez 10 lat, to koszt zakupu wyniesie zaledwie 2% całkowitych kosztów, 3% to koszty serwisowe, zaś koszt energii elektrycznej to ponad 42 s t y c zeń 2 0 1 7 90% całkowitych kosztów użytkowania! Perspektywa 10 lat jest perspektywą użytkownika. Podobnie argument dotyczący kosztów użytkowania będzie trafiał głównie do użytkowników. W 2011 roku na rynku pojawiły się silniki standardowe do pracy w wyższych temperaturach otoczenia, co służyło obejściu przepisów w zakresie energooszczędności. Czy w przypadku obecnej zmiany można spodziewać się podobnych procesów? Nowe uregulowania wyeliminowały tę lukę i silniki o podwyższonej temperaturze są objęte regulacją, chyba że zostały zaprojektowane w sposób specjalny do pracy w temperaturach powyżej 60°C. Oczywiście każde przepisy można obejść. Uważam jednak, że logika rynkowa oraz korzyści płynące z oszczędzania energii to główne czynniki, które wyeliminują obecność „starszych” silników. Sprostanie wymogom nowych norm zmusiło producentów do dużych inwestycji w obszarze R &D oraz środków produkcji. Na dłuższą metę nikt nie będzie utrzymywał podwójnej produkcji „starych” i nowych silników, bo jest to zbyt kosztowne. Zatem „stare” silniki po prostu przestaną być dostępne na rynku. Czego można spodziewać się w kolejnych 2‒3 latach? Czy będzie to dalsze zwiększanie energooszczędności, czy może rozszerzanie obowiązujących przepisów na nowe grupy urządzeń? Nie można w nieskończoność zwiększać klas sprawności silników indukcyjnych. Silniki dużej mocy, a więc te najbardziej energochłonne, osiąga- ją dziś bardzo wysoką sprawność 96%. Sprawność silnika czy zespołu napędowego niekoniecznie jest kluczowym elementem wydajności urządzenia. Straty powstają często w części mechanicznej i tam może być potencjał do oszczędności. Prawdopodobnie zmiany przepisów będą iść w kierunku sprawności całych urządzeń. Jakie są zatem możliwości zwiększania sprawności całych systemów napędowych? Czy użytkownicy powinni skupić się nie tyle na silnikach, co układach całościowo – czyli też przemiennikach częstotliwości oraz części mechanicznej? Sprawność samego silnika to tylko jeden z elementów, wcale nie jest on najważniejszy dla optymalizacji efektywności całego układu napędowego. W zależności od aplikacji istnieją różne inne możliwości optymalizacji. W aplikacjach o zmiennym obciążeniu na pewno źródłem oszczędności będzie przemiennik częstotliwości w połączeniu z silnikiem synchronicznym. Silniki synchroniczne z magnesami stałymi mają znacznie wyższą sprawność w całym zakresie regulacji prędkości w stosunku do silników indukcyjnych i, w zależności od profilu obciążenia, możemy uzyskać na nich około 6% oszczędności w stosunku do silnika indukcyjnego. Kluczowe dla efektywności jest właściwe zaprojektowanie pracy całego układu z odpowiednią regulacją wydajności, często przy zastosowaniu nadrzędnych systemów sterowania. Dziękuję za rozmowę. Zbigniew Piątek temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Gięte prowadnice liniowe firmy igus – bezpieczne prowadzenie przy zmiennych promieniach Wózki z łożyskowaniem pływającym zapewniają jeszcze większą swobodę projektowania Podczas ostatnich targów hanowerskich firma igus, która specjalizuje się w tworzywach motion plastics, zaprezentowała pierwsze wózki ślizgowe do prowadnic liniowych o różnych promieniach zagięcia. Wózki z pływającym łożyskowaniem mogą bez problemów przejeżdżać z prostego do zakrzywionego odcinka prowadnicy, dzięki czemu nadają się do różnorodnych zastosowań, od przemysłu meblarskiego po technikę sceniczną. Także w kabinach operatora pojazdów rolniczych i komercyjnych coraz częściej wymaga się możliwości indywidualnego aranżowania przestrzeni przy ograniczonym miejscu. Przed rokiem firma igus zaprezentowała po raz pierwszy gięte prowadnice liniowe, opracowane na bazie sprawdzonych w praktyce łożysk liniowych drylin W. W ten sposób odpowiedziała na potrzeby użytkowników, którzy w coraz większym stopniu oczekują możliwości indywidualnego konfigurowania oraz optymalnego wykorzystywania przestrzeni montażowej. Jednym z przykładów takich zastosowań są kabiny w maszynach budowlanych i rolniczych. Głównymi zaletami prowadnic liniowych drylin jest łatwiejszy montaż oraz bezobsługowe użytkowanie, wynikające z braku konieczności smarowania łożyska. W tym roku firma igus uczyniła kolejny krok i oferuje pierwsze wózki ślizgowe przeznaczone do prowadnic liniowych o różnych promieniach gięcia jednej szyny. Wózki te mają łożyskowanie pływające, przez co mogą być przesuwane z odcinka prostego do łuku. „Przede wszystkim dzięki nowym wózkom pojawiają się zupełnie nowe możliwości oraz obszary zastosowań w obszarach takich jak wyposażenie biur czy technika sceniczna” – mówi S tefan N iermann, kierownik działu łożysk liniowych i napędów drylin w firmie igus. MAKSYMALNA SWOBODA DZIĘKI ROZWIĄZANIOM DOSTOSOWANYM DO INDYWIDUALNYCH POTRZEB W celu wyrównywania odstępów od prowadnicy, w nowych wózkach ślizgowych drylin zastosowano ruchomą czaszę z odpornego na ścieranie tworzywa iglidur. Dzięki temu wózki mogą poruszać się w prowadnicach płaskich, a także wypukłych lub wklęsłych. Podobnie jak wózki do prowadnic o stałym promieniu gięcia, nowe wózki są na życzenie oferowane wraz z zaciskiem ręcznym, który pozwala na ich zablokowanie w dowolnym położeniu. Aluminiowe prowadnice gięte zgodnie z indywidualnymi wymaganiami można zamawiać w firmie igus już od jednej sztuki. igus Sp. z o.o. ul. Działkowa 121C, 02-234 W arszawa tel. 22 863 57 70 [email protected], www.igus.pl stycz e ń 2 0 1 7 43 temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW ABC bezpiecznych napędów Profesjonalny serwis silników i motoreduktorów STERNET sp. z o.o. od lat produkuje i serwisuje motoreduktory. Poza standardowymi napędami zapewniamy wsparcie również dla bardzo nietypowych aplikacji. Posiadamy obszerny magazyn części montażowych do standardowych motoreduktorów Siemens z serii Flender, Simogear, Motox w różnych wykonaniach do wielkości odpowiadających momentowi wyjściowemu do 30 kNm. Szybki dostęp do tak szerokiego asortymentu części oraz nasze duże doświadczenie w produkcji i serwisie reduktorów stanowi silne wsparcie dla wszystkich, którzy potrzebują profesjonalnego i szybkiego serwisu. Serwisu reduktorów nie można jednak rozpatrywać w oderwaniu od praktyki eksploatacyjnej. Każdy układ napędowy, nawet ten o budowie kompaktowej, składa się z pojedynczych, jednakowo ważnych elementów. Jakość oraz żywotność każdego z nich wpływa na całość zespołu. DOBRE PRAKTYKI EKSPLOATACJI SILNIKÓW ASYNCHRONICZNYCH NISKIEGO NAPIĘCIA Zespół napędowy motoreduktora zbudowany jest z silnika, ewentualnie sprzęgła oraz przekładni. Podstawą długiej i bezawaryjnej pracy napędu jest przede wszystkim jego 44 s t y c zeń 2 0 1 7 odpowiedni dobór. Dzięki naszemu doświadczeniu już na etapie projektu uwzględniamy wszystkie aspekty pracy przekładni, warunki otoczenia itp. po to, aby w przyszłości użytkownik uniknął awaryjnych problemów serwisowych. Pomimo tego należy pamiętać, aby podczas eksploatacji ściśle przestrzegać reżimu inspekcji zalecanych przez producenta. Do najczęstszych awarii trójfazowych silników indukcyjnych dochodzi na skutek błędów w podłączeniu i w zabezpieczeniu zasilania silnika. Aby uniknąć błędnego połączenia silnika do źródła napięcia, należy sprawdzić zgodność parametrów sieci z danymi na tabliczce oraz ustalić schemat uzwojeń silnika (w gwiazdę lub w trójkąt) tak, aby był właściwy dla konfiguracji sieci zasilającej. Silnik powinien mieć odpowiednio dobrane, zaprojektowane zabezpieczenie zasilania elektrycznego (przed przeciążeniem, przegrzaniem, zanikiem fazy, nadmiernym napięciem lub zanikiem zasilania, itp.). PRZED URUCHOMIENIEM SILNIKA NALEŻY SPRAWDZIĆ, CZY: –– Rezystancja izolacji ma odpowiednią wartość; –– Wirnik obraca się swobodnie bez tarcia; –– Silnik jest poprawnie zmontowany i ustawiony (wyosiowany); –– Usytuowanie pozwala na właściwe chłodzenie silnika, a przepływ powietrza chłodzącego nie jest utrudniony; –– Wszystkie połączenia elektryczne, śruby montażowe i elementy połączeniowe są odpowiednio dopasowane i dokręcone właściwym momentem; –– Wszystkie przewody ochronne i zasilające są poprawnie zainstalowane. Dławiki kablowe właściwie zabezpieczają wnętrze silnika przed zapyleniem lub zalaniem; –– Wszystkie ewentualnie zabudowane, dodatkowe elementy silnika temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW (np. hamulec, enkoder, wentylator zewnętrzny) są w stanie umożliwiającym pracę – czyli są poprawnie zamontowane oraz zasilone; –– Silnik ma właściwe zabezpieczenie elektryczne zasilania – zarówno zabezpieczenie przeciążeniowe jak i zabezpieczenie termiczne. W aplikacjach silników standardowych, z wykorzystaniem przemiennika częstotliwości, nie wolno przekraczać prędkości nmax podanej w dokumentacji technicznej danego typu silnika, należy pamiętać również o zachowaniu odpowiednich długości kabli zasilających. W OKRESIE EKSPLOATACJI NALEŻY REGULARNIE SPRAWDZAĆ: –– Temperaturę węzłów łożyskowych, odgłos pracy, równomierność szumu; –– Temperaturę powierzchni silnika (dopuszczalna temperatura i przyrosty temperatury zależne są od klasy temperaturowej silnika, maksymalna dopuszczalna temperatura podana jest na tabliczce znamionowej lub w dokumentacji technicznej silnika); –– Drożność otworów wentylacyjnych przewietrznika, czystość ożebrowania, odwadnianie. W przypadku znacznego zapylenia należy często i starannie czyścić kana- ły powietrzne. Istniejące otwory odwadniające należy okresowo otwierać; –– Mocowanie styków w skrzynce zaciskowe, prawidłowość pomiaru czujników temperatury zabudowanych w uzwojeniach; –– Prawidłowe funkcjonowanie zabezpieczeń zasilania silnika; –– Ustawienie silnika, poprawność osiowania, ewentualnie naciąg pasów; –– Stopień zużycia okładzin hamulca, jeśli silnik jest w niego wyposażony, poprawność mocowania enkodera, prawidłowość funkcjonowania dodatkowego przewietrznika; –– Sprawdzić szczelność dławików wyprowadzenia przewodów zasilających silnika. CZYNNOŚCI SERWISOWE W OKRESIE EKSPLOATACJI SILNIKA: –– W silnikach wyposażonych w urządzenia smarujące wykonywać dosmarowanie zgodnie z informacjami podanymi na tabliczce silnika (dokładnie według częstości i ilości podanych na tabliczce!). Smarowanie najlepiej wykonywać przy pracującym silniku. W silnikach bez urządzenia smarującego należy okresowo wymieniać łożyska lub smar w łożyskach wg katalogowych zaleceń producenta (najpóźniej po 3 latach pracy); –– Wraz z wymianą łożysk wymieniać uszczelnienia wału silnika, uszczelnienia skrzynki zaciskowej i uszczelnienia dławików. stycz e ń 2 0 1 7 45 temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Specjalistyczny serwis to pewność i bezpieczeństwo eksploatacji W zakresie diagnostyki motoreduktorów oferujemy: –– pełną kontrolę sprawności obwodów elektrycznych silnika i obwodów wyposażenia dodatkowego, –– pomiary rezystancji uzwojeń i stanu izolacji, –– pomiar prądów jałowych i pod obciążeniem, –– kontrolę czujników zabudowanych w silniku, –– sprawdzenie czujników pomiaru poziomu oleju, –– sprawdzanie układu smarowania i chłodzenia, kontrolę wycieków, –– sprawdzenie stanu łożysk, –– pomiary osiowości wału i poziomu drgań, –– pomiary luzów osiowych i promieniowych, –– pomiary temperatury korpusu, –– doraźne pomiary drgań oraz długoterminowy, okresowy nadzór wibrodiagnostyczny motoreduktorów, –– kontrolę stanu okładzin hamulców, kontrolę prawidłowości montażu pozostałego wyposażenia dodatkowego silnika i reduktora, –– sprawdzenie szczelności uszczelnienia pomiędzy przekładnią a silnikiem, CZYNNOŚCI KONSERWACYJNE W ODNIESIENIU DO PRZEKŁADNI MECHANICZNEJ: –– Kontrola temperatury obudowy podczas pracy; –– Kontrola i ewentualne uzupełnienie poziomu oleju; –– Przestrzeganie okresowych wymian oleju oraz wymiany uszczelniających elementów gumowych wałków/tulei oraz uszczelek obudowy; –– Kontrola trwałości osadzenia śrub mocujących motoreduktor i ele- 46 s t y c zeń 2 0 1 7 –– kontrola zużycia elementów wewnętrznych przekładni, zużycia kół zębatych, wałków uzębionych itp., –– kontrolę szczelności obiegów chłodzenia oraz obiegów smarowania przekładni. Zapewniamy remonty motoreduktorów: –– serwis olejowy, wymianę oleju u klienta i w warsztacie firmy, –– wymianę elementów przekładni, łożysk, kół zębatych, wałków, uszczelnień, –– regenerację wałów, –– naprawy lub wymianę silników, –– owiercanie i montaż sprzęgieł, –– naprawę oraz czyszczenie obiegów smarowania i chłodzenia, –– renowację powłoki malarskiej. Po wykonaniu serwisu uzyskujesz 12-miesięczną gwarantowaną pewność bezawaryjnej pracy motoreduktora. Raport serwisowy, oprócz standardowego opisu uszkodzeń oraz wykonanych czynności, zawiera zalecenia eksploatacyjne, których stosowanie zapewnia użytkownikom długą i bezawaryjną pracę napędu. mentów nasadzanych, kontrola momentów dokręcenia śrub. OGÓLNE WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE ZASAD WYMIANY OLEJU Należy bezwzględnie przestrzegać podanych w instrukcji okresów wymiany olejów, smarów oraz uszczelniaczy. Należy koniecznie zwrócić uwagę na podany w instrukcji wykres oraz informacje dodatkowe, które skracają wykresy wymiany środków smarowych ze względu na temperaturę i warunki pracy motoreduktora. Olej wymieniać tylko na typ dokładnie zgodny z typem oleju podanym na tabliczce znamionowej. Nie wolno mieszać ze sobą olejów przekładniowych różnych gatunków (czyli olejów skomponowanych na różnych bazach olejowych oraz olejów o różnych lepkościach). Nawet niewielkie domieszki nieprawidłowego oleju, które pozostają podczas wymiany oleju na skutek niewypłukanej powierzchni wewnętrznej przekładni mogą doprowadzić do zmętnień, powstawania szkodliwych osadów, powstawania piany, niewłaściwej lepkości oleju podczas pracy. W konsekwencji źle dobrany lub zabrudzony domieszkami olej powoduje obniżenie ochrony przed korozją i szybkie zużycie wszystkich elementów przekładni. Przestrzeganie powyższych zaleceń zapewni długotrwałą i bezawaryjną pracę przekładni. STERNET sp. z o.o. www.sternet.pl Jakie ważne kryteria doboru napędów elektrycznych zaleca dyrektywa E codesign? CZEGO DOTYCZY DYREKTYWA W SPRAWIE EKOPROJEKTU? Dyrektywa w sprawie ekoprojektu (Ecodesign) promuje poprawę efektywności energetycznej dla wielu urządzeń, w tym także napędów elektrycznych. W 2011 roku U nia E uropejska wprowadziła minimalne wymagania w zakresie sprawności silników prądu przemiennego. Dyrektywa ustanawia ramy prawne określające wymagania dla wszystkich produktów związanych z energią i potencjałem do jej oszczędzania w odniesieniu do krajowych, handlowych i przemysłowych sektorów w całej Europie. Dyrektywa „Ecodesign” zwana jest także ErP – od jej pełnego tytułu „Ecodesign Directive for Energy Related Products (ErP) 2009/125/EC”. Zastąpiła ona dyrektywę E uP (Energy Using P roducts). Na podstawie dyrektywy powstał szereg rozporządzeń w tym znane rozporządzenie określające wymagania dotyczące minimalnych standardów efektywności (Minimum Efficiency Performance Standards, MEPS). Różne przepisy dotyczące efektywności energetycznej na całym świecie są często oparte na tych samych standardach technicznych. Różnice między poszczególny- mi krajami czy regionami dotyczą jedynie czasu wprowadzenia i wymaganego poziomu sprawności (IE2, IE3, itp.). Wymogi dotyczące dyrektywy w sprawie ekoprojektu, które są ustanowione i dotyczą U nii Europejskiej, można łatwo porównać z podobnymi inicjatywami w Ameryce Północnej i Australii. Wcześniej wspomniane już minimalne wymagania wydajności dla silników (MEPS) są określone przez prawo. Rozporządzenie K omisji 640/2009 U E określa minimalną klasę efektywności dla zdefiniowanej grupy silników. Na początku 2014 roku rozszerzono zakres dodatkową zmianą 4/2014. KLASYFIKACJA SILNIKÓW I PRZETWORNIC CZĘSTOTLIWOŚCI Jak przedstawiono w publikowanej tabeli, wymogi co do silników są jasno określone i obowiązują praktycznie od 4 lat. Z początkiem tego roku zostały one jeszcze bardziej zaostrzone w zakresie 7,5‒375 kW. W praktyce oznacza to, że każdy nowo kupowany i instalowany silnik z tego zakresu mocy powinien być albo w klasie IE3 albo IE2, ale współpracować z przetwornicą częstotliwości. Norma IEC 60034-30-1 określa dla silników klasy efektywności IE1 – IE4 (w rozporządzeniu UE używane są obecnie tylko klasy IE1 – IE3). Wymagania dotyczące minimalnej sprawności i wydajności odnoszą się do większości silników spełniających między innymi poniższe kryteria: –– praca ciągła S1 lub praca przerywana S3 z założonym czasem pracy >80%, –– 2 do 6 biegunów, –– zakres mocy: 0,75‒375 kW, –– napięcie znamionowe do 1000 V . stycz e ń 2 0 1 7 47 temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Nowością jest, że dyrektywa w sprawie ekoprojektu promuje poprawę efektywności energetycznej w odniesieniu nie tylko do silników elektrycznych, ale także dla przetwornic częstotliwości. Podobnie do klasyfikacji IE silników, norma EN50598-2 wprowadza również klasy I E dla przemienników częstotliwości. Klasy IE dla przetwornic dotyczą: –– zakresu mocy od 0,12 do 1000 kW, –– napięcie znamionowe 100‒1000 V, –– systemy jednoosiowe AC/AC. Straty obliczane są przy 90-procentowej wartości częstotliwości i 100-procentowym momencie obciążenia. Pomiarom podlegają standardowe urządzenia, nie przewiduje się specjalnych trybów testowych i pomiar dotyczy także wbudowanych elementów takich jak filtry R FI, sterowniki czy opcje. Co ważne – straty dla urządzeń dodatkowych niewbudowanych takich jak: zewnętrzne filtry R FI, itd. nie są uwzględniane do klasyfikacji IE. Natomiast muszą być podawane w dokumentacji jeśli Straty względem wartości odniesienia (IE1) Rys. 1 IE5 (Planowane) IE4 Sprawność super premium IE3 Sprawność premium IE2 Sprawność wysoka IE1 Sprawność standardowa IE2 Silnik IEC/EN 60034-30-1 Zdefiniowane przy 100% prędkość silnika i 100% momentu IE1 IE1 = referencyjna IES1 = referencyjna s t y c zeń 2 0 1 7 EN 50598-2 Klasy IES dla systemów przetwornic częstotliwości silników 120% IES0 Przetwornica częstotliwości EN 50598-2 Zdefiniowane przy 90% częstotliwość silnika i 100% natężenia -20% Ograniczania Przetwornice częstotliwości Danfoss VLT® IES1 IE0 IES2 EN 50598-2 Klasy IE dla przetwornicy częstotliwości 48 +20% Ograniczania IES0 -25% Ograniczania Przetwornice częstotliwości Danfoss VLT® IE2 IE0 +25% Ograniczania 80% 125% VLT ecoSmart to narzędzie online, dzięki któremu można łatwo obliczyć klasy IE i IES zgodnie z normą EN 50598-2. Można je użyć do: –– poszukiwania standardowych danych o stratach obciążenia dla napędów VLT, –– wprowadzenia żądanych specyficznych dla aplikacji punktów obciążenia częściowego, –– obliczenia klasy IE oraz danych dla częściowego obciążenia dla przetwornic częstotliwości, –– obliczenia klasy IES dla układu silnika asynchronicznego i przetwornicy częstotliwości, –– stworzenia raportu w postaci pliku PDF z podaniem danych o stratach obciążenia częściowego i klasach efektywności IE lub IES, –– eksportu punktów danych obciążenia częściowego do innego systemu. Oprogramowanie dostępne jest na stronie: www.danfoss.com/ecodesign/ IES1 IES2 75% VLT ecoSmart IE1 Straty względem wartości odniesienia (IES1) Silnik napędzany przez przetwornicę częstotliwości Zdefiniowane przy 100% prędkość silnika i 100% momentu są większe niż 0,1% mocy przetwornicy częstotliwości i wynoszą więcej niż 5 W całkowicie. Jest to szczególnie ważne z punktu widzenia klienta, który bez takich informacji mógłby ocenić dwie w sumie różne przetwornice częstotliwości jako takie same i kierować się tylko ceną. Jednak po dodaniu strat wynikających z tego, że pewne elementy są zewnętrzne i dodatkowych kosztów związanych z instalacją klient będzie w stanie sam określić opłacalność i energooszczędność danego rozwiązania. Dodatkowo w dyrektywie pojawiają się również klasy IES dotyczące układów przetwornic częstotliwości i silnika (zwanych P DS czyli Power Drive System). Standard został opublikowany na początku 2015. Norma EN 50598-2 określa klasy efektywności IES0 do IES2 dla kompletnych układów napędowych (PDS), czyli przetwornicy częstotliwości i silnika. Zakres klasy IES1 jest określany z marginesem ±20%. Dla przetwornic częstotliwości ten margines jest większy temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW i wynosi ±25%. Klasy I ES są zdefiniowane w 100% prędkości i przy 100-procentowym momencie obrotowym. Określona jest również długość kabla pomiędzy przetwornicą częstotliwości i silnikiem. Odchylenia od standardowej długości kabla lub częstotliwości przełączania są dozwolone, ale muszą być udokumentowane. Straty dla pracy przy częściowym obciążeniu są udokumentowane przez producenta. Zastosowanie i koncepcja jest podobna do klas dotyczących przetwornic częstotliwości. Na rysunku 1 można znaleźć zoobrazowaną w czytelny i jasny sposób wynikającą z norm i dyrektywy klasyfikację efektywności energetycznej dla silników, przetwornic częstotliwości oraz układów silnik – przetwornica częstotliwości Przetwornice częstotliwości Danfoss VLT spełniają najsurowsze wymagania obecnej normy. Oznacza to, że urządzenia są klasyfikowane jako IE2. Oczywiście pomiary efektywności obejmują straty spo- wodowane wbudowanymi filtrami RFI i dławikami D C. Co z tego wynika dla klienta? W praktyce można powiedzieć, że klient będzie w stanie wybrać produkt w oparciu o dane opracowane i podane według tych samych standardów. Użytkownik V LT wraz z dobrej klasy silnikiem (nawet IE2 i praktycznie każdym silnikiem IE3/IE4), jest w stanie osiągnąć najwyższą klasę IES – czyli IES2. Tym samym może on zapewnić, że proponowane rozwiązanie jest optymalne pod względem strat, a więc energooszczędne. Dodatkowo w świetle drożejącej energii elektrycznej, wymogach jak najwyższej efektywności energetycznej przetwornice częstotliwości VLT firmy Danfoss zapewniają, że oparte o nie rozwiązanie właśnie w aspektach sprawności i energooszczędności zawsze stanowi ścisłą czołówkę. Pytanie, gdzie można sprawdzić dane odnośnie do strat przy częściowym obciążeniu i jak określić klasę sprawności? Firma Danfoss przygoto- wała to tego program VLT ecoSmart. Jest to narzędzie do obliczania sprawności i klasy sprawności układu silnik–przetwornica częstotliwości. Oprogramowanie jest dostępne online i pozwala sprawdzić standardowe dane odnośnie do strat przy obciążeniu częściowym dla przetwornic częstotliwości Danfoss. Dodatkowo można wprowadzać punkty obciążenia częściowego specyficzne dla zastosowań. Narzędzie VLT ecoSmart oblicza klasę sprawności i dane dla obciążenia częściowego. Dodatkowo pozwala utworzyć raport w formacie PDF na temat danych strat przy obciążeniu częściowym oraz klasy skuteczności I E lub I ES na potrzeby dokumentacji. Danfoss P oland S p. z o.o. ul. Chrzanowska 5 05-825 Grodzisk Mazowiecki tel. 22 755 06 68, faks 22 755 07 01 [email protected] www.danfoss.pl/napedy www.danfoss.com/ecodesign/ temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Energooszczędne rozwiązania effiDRIVE firmy SEW-Eurodrive W przypadku niezoptymalizowanych aplikacji koszty związane z energią elektryczną mogą stanowić do 90% kosztów cyklu życia. Czas to zmienić! Fachowe doradztwo techniczne pozwoli odkryć potencjalne możliwości oszczędności energii, redukcję kosztów energii oraz zmniejszyć poziom emisji CO2. Nasze rozwiązania gwarantują całościową analizę oraz konsekwentne wdrożenie wszystkich istotnych czynników energetycznych. System modułowy rozwiązań energooszczędnych obejmuje wyłącznie zoptymalizowane pod kątem sprawności i wydajności energetycznej silniki, falowniki oraz napędy mechatroniczne. Inteligentne połączenie tych komponentów ze sobą gwarantuje oszczędność energii do 70%. MODUŁOWY SYSTEM ENERGOOSZCZĘDNYCH ROZWIĄZAŃ SEW-EURODRIVE System obejmuje: 1.Silniki –– asynchroniczne silniki trójfazowe klasy IE1 do I E3, –– silniki trójfazowe typu Line Start Permanent Magnet Motor w klasie od I E2 do IE4, –– silniki synchroniczne z magnesem trwałym. 2.Falowniki: –– MOVITRAC B, –– MOVIDRIVE B, –– serwofalownik wieloosiowy MOVIAXIS, –– rozwiązania pozwalające na zwrot energii do sieci. 3.Mechatronikę: –– mechatroniczny system napędowy MOVIGEAR, –– sterowany elektronicznie silnik DRC. ASYNCHRONICZNE SILNIKI TRÓJFAZOWE KLASY IE1 DO IE3 Urządzenia z serii D R.. oraz wersja DT56 (jedna prędkość obrotowa) to silniki trójfazowe optymalne do każdego zastosowania. Są to silniki 2-, 4- lub 6-polowe o mocach od 0,18 do 225 kW, które dostępne są w kla- 50 s t y c zeń 2 0 1 7 sach energooszczędności od IE1 do IE4. W ramach systemu modułowego silników trójfazowych serii DR.. na całym świecie wdrożyliśmy miliony kombinacji napędowych wprawiających w ruch różnorodne maszyny oraz urządzenia. U nas w łatwy sposób można wybrać optymalny silnik energooszczędny do określonego zastosowania. Seria DR.. zapewnia odpowiednią wersję silnika dla każdej z globalnie obowiązujących klas energooszczędności od IE1 do IE4: DRS.. dla IE1, DRE.. dla IE2, DRN.. oraz DRP.. dla IE3 i DRU.. dla IE4. W ramach każdej z tych wersji silników wystarczy wybrać moc oraz częstotliwość pracy. Produkty spełniają wymagania najważniejszych obowiązujących globalnie standardów oraz różnorodne wymogi lokalnych rozporządzeń w zakresie oszczędności energetycznej. Silniki serii DT56 oraz D R63 stanowią uzupełnienie systemu modułowego w zakresie mocy między 90 W a 370 W. Seria DR.. oferuje zgodnie z IEC 60034-30-1 odpowiedni silnik dla każdej klasy energooszczędności – IE1, IE2, IE3 oraz IE4. Na tabliczce znamionowej znajduje się odpowiednie oznaczenie IE, informacje dotyczące sprawności oraz dane o spełnianych dopuszczeniach krajowych. Oprócz produktów wchodzących w skład modułu oszczędności energii nasze energooszczędne rozwiązania effiDRIVE obejmują również kompetentne doradztwo w zakresie energii oraz modularne, indywidualne usługi serwisowe. Parametry –– Wersja DRS.. = IE1: • 2-, 4- lub 6-polowy, • Zakres mocy od 0,18 kW do 225 kW. –– Wersja DRE.. = IE2: • 2-, 4- lub 6-polowy, • Zakres mocy od 0,25 kW do 225 kW. –– Wersja DRN.. = IE3: • 4-polowy, • Zakres mocy od 0,75 kW do 200 kW. –– Wersja DRP.. = IE3: • 2-, 4- lub 6-polowy, • Zakres mocy od 0,37 kW do 160 kW. –– Wersja DRU..J = IE4: • 4-polowy, • Zakres mocy od 0,18 kW do 3 kW. Niezależnie od wymaganej klasy energooszczędności, w przypadku wszystkich silników trójfazowych dostępne są wszystkie opcje oraz wersje. Nasze silniki trójfazowe znajdują zastosowanie na całym świecie. W każdej klasie energooszczędności dostępna jest odpowiednia wersja silnika. Każdy typ silnika mogą zaś Państwo podłączać do różnych sieci zasilających, niezależnie od miejsca jego zastosowania. Właściwości –– Kompleksowa oferta hamulców oraz ich łączenia z silnikami – to znaczy 3 różne rozmiary hamulców na każdy rozmiar silnika; –– Zintegrowane enkodery; –– Oszczędność miejsca oraz kosztów dzięki kompaktowej budowie; –– Bezpieczeństwo w przyszłości również pod względem przyszłych wy- temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW mogów związanych z ochroną środowiska (normy); –– Obniżenie kosztów eksploatacyjnych przy zastosowaniu silników energooszczędnych; nasze silniki spełniają wymagania klas energooszczędności: • Standard E fficiency (IE1), • High Efficiency (IE2), • Premium Efficiency (IE3), • Super P remium Efficiency (IE4). –– „Silnik globalny” – odpowiada wielu przepisom dotyczącym oszczędności energii. SILNIKI TRÓJFAZOWE L INE START PERMANENT MAGNET MOTOR KLASY OD IE2 DO IE4 Szukają P aństwo silnika o najwyższej wydajności energetycznej oraz kompaktowej budowie? W takiej sytuacji silnik synchroniczny DR..J z technologią L SPM jest optymalnym rozwiązaniem, ponieważ seria tych silników spełnia warunki trzech różnych klas energooszczędności – I E2, IE3 oraz IE4. alety Z –– Większa wydajność energetyczna – silniki synchroniczne DR..J mogą być stosowane na całym świecie, w tym w najwyższej klasie energooszczędności IE4; –– Redukcja rozmiaru – silnik D R..J może być mniejszy aż o dwa rozmiary w stosunku do porównywalnego standardowego silnika asynchronicznego; –– Stała prędkość obrotowa – silnik pracuje ze stałą prędkością obrotową niezależnie od obciążenia – synchronicznie z częstotliwością roboczą bez poślizgu. Właściwości –– Silniki DR..J spełniają wymagania klasy energooszczędności IE2 do IE4; –– Silnik typu Line Start Permanent Magnet: • nasza technologia LSPM dzięki zastosowaniu magnesów trwałych umożliwia rozruch silnika synchronicznego poprzez klatkę; • w porównaniu do silników seryjnych serii DR.. o identycznej mocy możliwe jest zastosowanie mniejszego rozmiaru przy tej samej klasie energooszczędności. –– Silnik jest zaprojektowany do pracy z prostymi falownikami i sterowaniem u/f; –– Podczas pracy nie występują żadne straty na wirniku; –– Dostępnych jest łącznie 9 rozmiarów (71S do 100L); –– Kompaktowa i wytrzymała budowa, niewymagająca konserwacji; –– Praca synchroniczna silników zgodnie z częstotliwością roboczą; –– Bezpoślizgowa regulacja prędkości obrotowej bez sprzężenia zwrotnego enkodera; –– Praca grupowa większej liczby silników z zsynchronizowaną prędkością obrotową z jednym falownikiem; –– Sprawdzone połączenie z MOVIMOT- motoreduktorem ze zintegrowanym falownikiem; –– Wysoki zakres prędkości obrotowej ze stałym momentem obrotowym bez wentylatora chłodzącego; –– Dostępnych jest wiele wersji dodatkowych systemu modułowego w zakresie silników; –– Możliwość połączenia z naszymi motoreduktorami. SILNIKI SYNCHRONICZNE Z MAGNESAMI TRWAŁYMI Silnik serwo CMP.. zapewnia precyzję, dynamikę oraz moment przy kompaktowej budowie. Seria obejmuje siedem wysoko wydajnych wersji zapewniających szczytowy moment obrotowy o wartości do 320 Nm, które można zastosować mając niewiele miejsca do dyspozycji. Zalety –– Najwyższa dynamika – realizowana przez nowoczesne systemy nawojowe i magnetyczne – oczywiście w całym zakresie prędkości obrotowej; –– Precyzyjne pozycjonowanie – umożliwia wirnik o zwiększonym momencie bezwładności silnika CMPZ, również w przypadku ekstremalnych obciążeń; –– Wydajny hamulec – ponieważ istnieją różne typy hamulców o zróż- Klasy sprawności Fot. 1 nicowanych momentach hamowania oraz możliwości zastosowania ręcznego zwalniania hamulca; –– Indywidualne rozwiązania napędowe – dzięki możliwości bezpośredniego montażu silnika przy przekładniach z naszego sprawdzonego systemu modułowego. Właściwości –– Wysoka dynamika w zastosowaniu ze wszystkimi silnikami serii CMP… dzięki wirnikom o niskim momencie bezwładności oraz wysokiej przeciążalności; –– Optymalizacja pod kątem wydajności oraz szczególnie kompaktowa budowa dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych systemów nawojowych i magnetycznych; –– Moment postojowy od 0,5 do 95 Nm; –– Opcjonalny wariant silnika CMPZ.. z dodatkową masą wirnika na potrzeby aplikacji, w których wymagany jest wysoki moment bezwładności silnika; –– Wysoka precyzja i płynność ruchu obrotowego; –– Możliwości bezpośredniego montażu silnika przy przekładniach z naszego sprawdzonego systemu modułowego przekładni. SEW-EURODRIVE P olska S p. z o.o. ul. Techniczna 5 92-518 Łódź tel. +42 676 53 00 [email protected] www.sew-eurodrive.pl stycz e ń 2 0 1 7 51 Hardware-in-the-Loop (HIL) Symulacja pracy układu napędowego z OrCAD PSpice Projektowanie i optymalizacja sterowania silnikiem jest złożonym problemem, którego symulacja wymaga pełnego ujęcia mechatronicznego. Uzyskanie maksymalnej wydajności i niezawodności całego systemu wymaga ujęcia w obliczeniach kombinacji tolerancji elementów, błędów algorytmu sterowania oraz istotnych szczegółów mechanicznych. Niezależnie czy mamy do czynienia z pojazdem, robotem czy obiektem latającym, czyli urządzeń , które się poruszają czy coś transportują, zastosowanie silników elektrycznych BLDC wymaga zastosowania precyzyjnego sterowania. Często układy takie wymagają dostrojenia jednostki sterującej do przewidywanych obciążeń i środowiska operacyjnego. 52 s t y c zeń 2 0 1 7 Proces projektowania napędu jest skomplikowany oraz bardzo często wymaga wielu prób. Wynika to zwłaszcza z tego, że poszczególne elementy napędu nie powinny być traktowane niezależnie, ponieważ mają one na siebie wzajemny wpływ. Układ napędowy składa się z kilku elementów takich jak: silnika BLDC, elektroniki napędu (mostek ), sterownik, zasilacz, kontroler ruH chu, procesor sterujący oraz czujniki. Oczywistym zadaniem jest opracowanie takiego projektu w sposób zapewniający maksymalną precyzję oraz z zachowanie rentowności. Dodatkowo otrzymane parametry muszą odpowiadać specyfikacji. Napęd przedstawiony na rys. 1 jest złożonym systemem mechatro- temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW nicznym, który należy w jakiś sposób zwirtualizować i poddać procesowi optymalizacji. Część czysto elektroniczną, mostek H czy filtrowanie można łatwo opisać modelami PSpice, jednak do tej pory brakowało ogólnych modeli opisujących zachowanie urządzeń programowalnych, używanych w kontrolerach silników, dostępne były co najwyżej proste modele opisujące zachowanie portów Rys. 1 I /O. Wprowadzony w wersji 17.2 programu P Spice D evice Model Interface (DMI) pozwala na modelownie wewnętrznej logiki układów scalonych, które polega na opisie wewnętrznych funkcji kodem języków C /C++ lub S ystemC. Podczas analizy PSpice dostarcza odpowiednie pobudzenia w odpowiednich momentach czasu trwania symulacji a DMI odpowiada sygnałami odpowiadającymi logice działania danego układu. Kolejnym, bardzo interesującym rozszerzeniem PSpice w wersji 17.2 jest to, że rzeczywiste silniki, przekładnie a także obciążenia mogą być bezpośrednio włączone do symulacji PSpice dzięki technice Hardware-in-the-Loop (HIL). Włączenie rzeczywistego sprzętu jest Przykład układu napędowego szczególnie przydatne w sytuacji kiedy zachowanie urządzenia nie zostało jeszcze opisane modelem. Alternatywnie, osprzęt silnika może być modelowany w interfejsie M atlab Simulink i tak przygotowany model może zostać włączony jako implementacja bloku hierarchicznego w symulatorze PSpice. W takim kompletnym, wirtualnym podejściu całkowicie eliminuje się potrzebę produkcji pierwszego prototypu, jest to ogromny postęp w porównaniu do dotychczasowych metod projektowania, pozwalający na oszczędność czasu oraz kosztów. Złożone systemy, takie jak w naszym przypadku napęd z silnikiem prądu stałego, są często projektowane wspólnie przez kilka osób lub różnych działów. Oznacza to zwykle, że poszczególne części napędu są opracowywane niezależnie a wzajemne oddziaływanie elektronicznych podzespołów analogowych i cyfrowych, oprogramowania, zasilania i środowiska nie jest brane pod uwagę wystarczająco wcześnie. Prowadzi to do sytuacji, kiedy badany jest dopiero fizyczny prototyp i na tym etapie pojawiają się błędy, usterki czy niezgodności ze specyfikacją, które jest niezwykle trudno usunąć alby wymaga to dodatkowego czasu czy dużych nakładów finansowych. Właśnie dlatego aby uniknąć takich sytuacji należy rozpatrzeć kompleksową symulację całego napędu przy użyciu kombinacji narzędzi PSpice i Matlab Simulink. Ilość kosztownych iteracji w cyklu rozwojowym może być zmniejszona, Prędkość obrotowa i moment obrotowy Rys. 2 stycz e ń 2 0 1 7 53 temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW gdy jest stosowana równoległa metodologia pozwalająca na wymianę informacji między różnymi dyscyplinami i każda zmiana w dowolnych czasie może być od razu sprawdzona pod kątem jej kompatybilności z pozostałymi składowymi oraz jej ewentualnym wpływem na cały system napędowy. W ten sposób łatwo jest wykryć poważne błędy. Taka wymiana informacji wymaga jednak stosowania narzędzi i odpowiednich interfejsów pozwalających na przekazywanie szczegółów technicznych w sposób zrozumiały dla różnych dyscyplin. Jeżeli taka wymiana jest zrealizowana w sposób szybki i łatwy to metodologia może się łatwo przyjąć wśród inżynierów. W szczególności dla inżynierów elektroników atrakcyjne jest kiedy można użyć informacji z innych niż elektronika dziedzin w formie bloków , które mogą być umieszczone bezpośrednio w znanym im środowisku symulacyjnym. Takie bloki są łącznikami do informacji z innych dyscyplin, zwykle nie będących specjalnością inżynierów, specjalistów od sprzętu. W przypadku projektowania napędu takie bloki mogą modelować kod programu do regulacji i np. model zachowania się silnika z obciążeniem, dzięki temu łatwo będzie przeprowadzić kompletna symulację i przeprowadzić optymalizację nie tylko sprzętu elektronicznego. Realizacją tej idei jest to że np. programista otrzymuje obwód P Spice zawierający bloki Simulink modelujące algorytm nad którym on właśnie pracuje oraz model obciążonego silnika. Jest to wystarczające środowisko pozwalające na optymalizację algorytmu. W sytuacji, gdy elektroniczny element systemu jest już dostępny, to może być on wprost podłączony do symulacji PSpice jako Hardware-in-the-Loop Projektanci elektroniki używający P Spice i programiści używający do symulacji algorytmu programu Matlab pracując nad układem napędowym mają więc możliwość włączenia do symulacji modeli pocho- 54 s t y c zeń 2 0 1 7 rędkość obrotowa i moment przy równomiernym P i nierównomiernym obciążeniu dzących z innych dyscyplin. Jednak największą wartość oferuje połączenie tych dwóch symulatorów w trybie jednoczesnej symulacji. Poniżej wymieniamy kilka zagadnień, których rozwiązanie jest łatwiejsze jeśli używa się wyżej opisanej metodologii: –– Jak wiarygodne jest oprogramowanie sterujące, gdy wartości elementów elektronicznych różnią się w swoich granicach tolerancji? W tej sytuacji typowa analiza PSpice Monte C arlo pokazująca rozrzut wartości elementów sprzężona z symulacją algorytmu sterującego pomoże znaleźć niekorzystne dobranie wartości elementów wpływające źle na oprogramowanie. –– Jak elektronika sterowania zachowuje się w różnych temperaturach i przy różnych obciążeniach silnika? Wspólna symulacja PSpice przeprowadzona dla różnych temperatur oraz jednocześnie przeprowadzona i sprzężona symulacja w Matlab dla różnych obciążeń silnika pozwoli ocenić zachowanie całego układu. –– Które elementy elektroniczne są szczególnie obciążone? Analiza SMOKE pozwoli odpowiedzieć na to pytanie zarówno w przypadku prądu mającego charakter ciągły jak i impulsowego zadanego przebiegiem PWM Rys. 3 –– Czy układ napędowy zawsze płynnie wprawi w ruch obciążenie? Symulacja wszystkich składników pozwoli na pomiar prędkości obrotowej oraz momentu obrotowego w każdym czasie trwania analizy. Nieciągłość prędkości obrotowej i nagły spadek momentu obrotowego pokazują, że obciążenie nie jest wprawiane w ruch w sposób płynny. Tak samo można analizować płynność hamowania (patrz rys. 2). –– Jak zaobserwować reakcję silnika na zmianę obciążenia lub niewyważenie? Symulacje pokazują wartości prędkości i momentu obrotowego. Po lewej stronie rysunku nr 3 idealnie sterowany silnik z jednolitym obciążeniem. Po prawej stronie sytuacja kiedy obciążenie jest nierównomierne. Widać, że sterowanie nie jest wystarczająco szybkie. Nierównomierne obciążenie może być modelowane w Simulink lub zastosowane rzeczywiste, podłączone do symulacji jako Hardware-in-the Loop. Roberto Gandía, Tomasz Górecki FlowCAD www.FlowCAD.pl temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Zwiększanie efektywności energetycznej układów napędowych Silniki elektryczne zużywają ponad 70% energii elektrycznej wykorzystywanej w przemyśle oraz 30% energii w przypadku gospodarstw domowych. Obszary związane z napędem elektrycznym jako potencjalne źródło oszczędności zasługują na szczególną uwagę zarówno użytkowników, którzy ponoszą koszty energii, jak i ustawodawcy, który jest zobowiązany wywiązać się ze wspólnych postanowień dotyczących redukcji zużycia energii o 20% w stosunku do kwoty bazowej w 2020 roku. Silnik elektryczny będący sercem układu napędowego jest oczywiście ważnym, jeśli nie kluczowym elementem wpływającym na zużycie energii. Dlatego wszystkie nowe silniki wchodzące na rynek EU muszą dziś spełniać wymogi normy EN 50598 w zakresie sprawności. Dla producentów silników było to prawdziwe wyzwanie i rewolucja gdyż chcąc sprostać wymogom musieliśmy niejednokrotnie zmienić design produktów, zastosować odpowiednie komponenty i zmodernizować narzędzia. Owocem tych działań w przypadku Leroy Somer jest dziś zupełnie nowa gama silników asynchronicznych Imfinity oferująca zoptymalizowany design i wyższe niż kiedykolwiek parametry nie tylko w zakresie sprawności. Silniki Imfinity charakteryzują się np. bardzo dobrymi właściwościami termicznymi, co przekłada się na ich żywotność, a przy współpracy z fa- lownikiem nie ma potrzeby przewymiarowywania silnika w wysokich zakresach częstotliwości do 60 Hz gdyż utrzymują bez problemu moment znamionowy. Jakkolwiek silnik w połączeniu z przemiennikiem pozostaje sercem układu napędowego jego mózgiem bywa Rys. 1 układ sterujący. Redukcja zu- Sprawdź naszą aplikację mobilną: www.emersonindustrial.com/esa życia energii odbywa się dziś przede wszystkim poprzez optyma- sowaniu silników o różnych sprawlizację procesów i technologii. Cho- nościach (IE1, IE2, IE3 oraz PM) dzi nie tylko o to by właściwie dobrać w aplikacji wentylatorowej, przy zaukład napędowy do rzeczywistego chowaniu tych samych parametrów zapotrzebowania na moc elektryczną pracy wentylatora. Nasza oferta ser(w rzeczywistości wciąż spotykamy wisowa obejmuje również doradztwo wiele przestarzałych układów które i audyty urządzeń u klientów. W rasą przewymiarowane i nieefektywne). mach takiego audytu, o ile klient nie Należy przede wszystkim właściwie posiada własnych danych pomiarozaprojektować jego działanie dosto- wych, możemy zainstalować pomiar sowując je np. do zmiennego obciąże- elektryczny pozwalający określić pronia i wielkości produkcji, która rów- fil obciążenia maszyny, czas pracy nież bywa zmienna. W zależności od i pobór mocy. Następnie za pomocą rodzaju aplikacji, rodzaju obciążenia profesjonalnego narzędzia jakim jest (zmienno- czy stałomomentowe) czy kalkulator E nergy S aving A dvisor – typu urządzenia zastosujemy odpo- dostępna jest również aplikacja mowiednio dobrany układ napędowy. bilna – jesteśmy w stanie oszacować Od wielu lat Leroy S omer i Control oszczędności jakie klient może poczyTechniques są ekspertami w zakresie nić, określić całkowity koszt użytkotechniki napędowej oferując prze- wania (TCO) w określonej perspekmienniki częstotliwości, silniki A C, tywie czasowej, i oczywiście wyliczyć PM, serwo, przekładnie mechanicz- ROI. W wyniku takiego audytu jestene, softstarty. Od pewnego czasu, wy- śmy w stanie dobrać i zaproponować chodząc naprzeciw wyzwaniom ryn- właściwą technologię napędową. Jeku i wymaganiom stawianym przez śli wykażemy oszczędności na odponaszych klientów, prezentujemy sze- wiednim poziomie użytkownik może rokie podejście do zagadnienia efek- częściowo odzyskać koszty poniesiotywności energetycznej rozszerza- ne na modernizację w formie papieru jąc ofertę produktową o całą gamę wartościowego jakim są białe certyfiusług w tym zakresie. Uznaliśmy, katy. Tu również jesteśmy w stanie poże podstawą procesu powinna być móc naszym klientom. edukacja, dlatego w ofercie naszego Jako że świadomość użytkowniCentrum Szkoleniowego w Pozna- ków jeśli chodzi o optymalizację koszniu znalazło się szkolenie z zakresu tów energii rośnie obserwujemy coEnergy Efficency. W trakcie dwu- raz większe zainteresowanie tego typu dniowego szkolenia uczestnicy mogą ofertą. m.in. w sposób praktyczny poznać i porównać na czym polega różnica Emerson Industrial Automation w postaci poboru energii przy zasto- www.emersonindustrial.com stycz e ń 2 0 1 7 55 temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Jak podnieść sprawność energetyczną maszyny, linii technologicznej i zakładu? Jeżeli nie możesz wymienić silników i innych urządzeń na bardziej energooszczędne to kontroluj i zarządzaj mądrze ich zużyciem energii! Nowe dyrektywy i regulacje stawiają coraz większe wymogi producentom silników i napędów. Cel jest słuszny, chodzi bowiem o redukcję strat energii, co ma sens ekonomiczny i ekologiczny. Jednakże wprowadzenie w życie tych „wyśrubowanych” norm nie jest takie proste, gdyż technika osiągnęła już bardzo wysoki poziom sprawności energetycznej. Zabiegi dokonywane przez producentów wiążą się z wysokimi nakładami finansowymi, a rezultaty pozwalają zwiększyć sprawność tylko nieznacznie. Poza tym większość zakładów produkcyjnych nie jest przygotowana na przeznaczenie dużych środków na wymianę większości posiadanych silników i napędów. Chodzi tu nie tylko o kwestie finansowe, ale również techniczne i organizacyjne. Najnowsze rozwiązania w budowie urządzeń energoelektronicznych i silników mają prawo bytu głównie w nowoprojektowanych i nowobudowanych liniach lub całych zakładach produkcyjnych. Czasami mogą być one zastosowane podczas wymiany lub modernizacji danej maszyny czy linii, choć takie przypadki należą do rzadkości. CZY SĄ JAKIEŚ ALTERNATYWY? Jeśli wymiana urządzeń dużej mocy jest trudna lub wręcz niemożliwa w danym momencie, nie oznacza to, że nie ma innej możliwości poprawy sprawności energetycznej całego zakładu, linii lub maszyny. Każdy zakład generuje jakieś straty energii, ale bardzo często są one większe, niż to wynika z samej nominalnej sprawności urządzeń. Raczej pochodzą one z nieoptymalnego za- 56 s t y c zeń 2 0 1 7 rządzania energią elektryczną, również pośrednio, np. z powodu strat powstających przy nieszczelnościach instalacji sprężonego powietrza i braku optymalizacji jego produkcji. JAKIE SĄ ROZWIĄZANIA? Rozwiązań jest tak naprawdę wiele, od pojedynczych liczników zużycia energii danej maszyny lub silnika, poprzez stworzenie sieci rejestratorów na zakładzie, a skończywszy na kompleksowych systemach zarządzania gospodarką energetyczną zakładu. Przykładem ostatniego może być oprogramowanie firmy Siemens o nazwie SIMATIC Energy Management Software. Aby jednak zastosować wyżej wymienione oprogramowanie, należy zacząć od pomiarów i monitoringu wszystkich istotnych punktów zużycia energii, które składają się na całość zapotrzebowania zakładu. Sterownie oraz rozdzielnie energetyczne w zakładzie często są już przy ich budowie wyposażane w rejestratory i wskaźniki zużycia energii, takie jak np. Sentron PAC3200 firmy Siemens. Ważne natomiast jest, aby rejestrato- ry te miały interfejsy, umożliwiające komunikację za pośrednictwem protokołów E thernet (Profinet), P rofibus lub Modbus T CP z systemami nadrzędnymi lub sterownikami P LC. Jeśli istotne dla całościowego monitoringu energetycznego silniki, maszyny, linie czy inne instalacje nie zostały wyposażone w rejestratory parametrów, jak i zużycia energii elektrycznej, to możemy zastosować np. odpowiednie moduły E thersense firmy Process-Informatik. oduł monitorującoM rejestrujący E thersense Energy firmy Process-Informatik Rys. 2 Firma ta oferuje pełną gamę rejestratorów do monitorowania zużycia i parametrów różnych mediów. Możliwa jest np. analiza zawartości tlenu w różnych procesach produkcyjnych czy też pomiar i rejestracja temperatury, wilgotności, ciśnienia oraz innych wielkości fizycznych. Rys. 1 Wielofunkcyjny miernik parametrów sieci Sentron PAC3200 firmy S iemens ENERGIA ELEKTRYCZNA I REJESTRACJA JEJ ZUŻYCIA TO NIE WSZYSTKO! O tym, że jakość energii elektrycznej ma duży wpływ na żywotność oraz sprawność silnika, nie trzeba temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW nikogo przekonywać. Eksperci pracujący z silnikami wskazują, że nierówność napięć fazowych jest czynnikiem najczęściej powodującym przegrzewanie się napędów, zwiększenia amplitudy drgań i tym samym przyczyniającym się do zmniejszenia ich sprawności, pomijając już fakt skrócenia czasu ich eksploatacji. Z pomocą może przyjść monitoring i rejestracja nie tylko samego zużycia, ale również parametrów energii elektrycznej. go zużycia energii do np. 30% „regularnego” zużycia. W tym celu możemy np. na podstawie analizy zarejestrowanych danych o zużyciu, w połączeniu z wiedzą o procesach w różnych częściach zakładu, odpowiednio zmodyfikować harmonogram pracy urządzeń. Drugim zastosowaniem jest diagnostyka poszczególnych urządzeń, a w szczególności silników i zespołów napędowych. W tym przypadku MONITORING -> monitorujemy pośrednio Wielkości fizyczne Rys. 3 DIAGNOSTYKA MASZYN parametry różnych wielrejestrowane za pomocą urządzeń E thersense Monitoring może mieć 2 zastoso- kości fizycznych. Uzyskane wania: po pierwsze jako najprostsze dane możemy wykorzystać do oblimonitorowanie zużycia energii elek- czenia sprawności naszych urządzeń, lub newralgiczne dla naszego zakłatrycznej w poszczególnych obszarach dzięki temu przy pogarszających się du urządzenia. zakładu produkcyjnego w celu roz- parametrach (sprawności) możeRejestratory z rodziny Ethersense liczania się z operatorem, po to, aby my wychwycić usterki mechaniczne poza pomiarem napięcia, prądu, częnie przekraczać ustalonych progów i elektryczne mające już miejsce oraz stotliwości, współczynnika mocy, zulub odpowiednio ograniczyć zuży- zapobiec tym, które niebawem mogą życia mocy czynnej, biernej oraz pocie np. w sytuacji, jaka miała miej- wystąpić. Kontrola parametrów ener- zornej i rejestracją z dokładnością do sce w lecie 2016r. gdy zobligowani gii elektrycznej jest zatem niezbędna 8000 pomiarów na sekundę, posiabyliśmy do ograniczenia całkowite- dla instalacji, gdzie pracują główne dają wbudowany webserwer. Dzięki czemu możliwe jest ich podłączenie do zakładowej sieci Ethernet (LAN lub WLAN), a tym samym uzyskanie przez przeglądarkę WWW prostego dostępu do bieżących oraz zarejestrowanych na karcie SD danych. Urządzenia serii E thersense mogą również odkładać dane w odpowiedniej lokalizacji FTP, powiadamiać o przekroczonych wartościach progowych poprzez e-mail, jak również – co ciekawe – zapisywać i odczytywać dane ze sterownika PLC Siemens SIMATIC S 7, za pośrednictwem komunikacji PUT/GET. Podsumowując, jeśli nie jesteRys. 4 Funkcjonalności modułów Ethersense śmy w stanie znacząco unowocześnić pod kątem energetycznym naszych maszyn, linii, zakładów to postarajmy się w sposób zoptymalizowany zarządzać ich pracą, a co za tym idzie, energią jaką zużywają. Marcin Szendzielorz oraz współpracownicy z firmy INEE rzykładowy ekran z wbudowanego serwera WWW P – pomiar mocy (P/Q/S) Rys. 5 INEE Sp. z o.o. tel. 32 235 45 60 [email protected] www.inee.pl stycz e ń 2 0 1 7 57 temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Silniki klasy Super P remium również w ofercie E URA Drives Wynaleziony w 1889 roku przez Michała Doliwo-Dobrowolskiego, genialny w swej prostocie konstrukcyjnej trójfazowy silnik indukcyjny z wirnikiem klatkowym stanowi obecnie podstawę napędów przemysłowych. Te ostatnie są dzisiaj największym odbiorcą energii elektrycznej w gospodarce, zaś ostatnie lata to czas ważnych wydarzeń o charakterze legislacyjno-naukowym, które wpłynęły w istotny sposób – szczególnie w Europie – na zasady projektowania, badań, produkcji i sprzedaży silników indukcyjnych. Do wydarzeń tych należy zaliczyć ustanowienie w latach 2007‒2008 dwóch nowych norm międzynarodowych IEC dotyczących wyznaczania sprawności i oznaczania klasami sprawności silników indukcyjnych; przyjętych następnie jako normy europejskie E N, oraz przyjęcie w lipcu 2009 roku Rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 640/2009 w sprawie wdrażania D yrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego dotyczącej wymogów ekoprojektu dla silników elekFot. 1 trycznych. W Europie przez dziesiątki lat sprawność Rodzina wysokosprawnych silników EURA-EVPM silników elektrycznych, w tym indukcyjnych, traktowana była de facto go. W kolejnym etapie wprowadzo- w Norymberdze (Niemcy). Na stojako parametr drugorzędny. To zosta- no funkcje umożliwiające sterowa- isku EURA Drives zaprezentowano ło już zmienione od 2015 roku dzię- niem silnikiem PMSM (Permament silniki serii E VPM. W porównaniu ki przyjętym przepisom prawa i no- Magnet Synchronous Motor, silnik z dotychczasowymi silnikami trójwym norm. synchroniczny z magnesem trwa- fazowymi, seria E VPM cechuje się Od 2012 roku firma EURA Drives łym), który odpowiada najwyż- bardzo wysokimi parametrami techElectric przyjęła strategię opracowa- szej klasie sprawności IE4 (Super nicznymi, kulturą pracy m.in. dzięki nia konstrukcji wysoko sprawnego Premium). Ostatnim etapem było wysokiej sprawności energetycznej – układu napędowego. Pierwszym eta- wdrożenie do produkcji silnika syn- spełnia wymogi klasy IE4 super prepem było wprowadzenie do wszyst- chronicznego z magnesem trwałym mium – dynamice oraz kompaktokich serii przetwornic częstotliwości o klasie sprawności wyższej niż IE3. wej budowie. EURA funkcji wpływających bezPremiera nowego silnika EURA EVPM to silnik synchroniczny pośrednio na poprawę efektywności Drives odbyła się podczas 24. edy- z magnesami trwałymi (PMSM) chaenergetycznej silnika elektryczne- cji targów SPS IPC Drives 2014 rakteryzujący się wyjątkowymi za- 58 s t y c zeń 2 0 1 7 temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW letami. Użycie magnesów trwałych zapewniło większą gęstość energii w stosunku do wielkości silników indukcyjnych. Jest tak, ponieważ w silnikach indukcyjnych, część prądu stojana jest zużywana do „wywołania” prądu wirnika w celu wytworzenia strumienia wirnika. Te dodatkowe prądy generują ciepło wewnątrz silnika, co oznacza straty. W silnikach P MSM strumień wirnika jest ustalony przez magnesy stałe na wirniku co pozwoliło uzyskać dużą sprawność. Silniki PMSM wykorzystuje magnesy trwałe, które są zamontowane na powierzchni wirnika. Sprawia to, że silnik staje się magnetycznie „okrągły”, a moment obrotowy silnika jest wynikiem siły reakcji między magnesami na wirniku i elektromagnesów stojana. Powoduje to optymalne wartości kąta siły elektromotorycznej, co jest uzyskiwane poprzez regulację prądu. Z punktu widzenia użytkownika silniki EVPM oferują połączenie cech napędu wy- Najważniejsze cechy techniczne silników EVPM: –– Wysoka sprawność – spełnia wymogi klasy IE4 Super P remium; –– Kompaktowa budowa – większa moc w mniejszej obudowie; –– Wysoka dynamika wynikająca z małego momentu bezwładności wirnika; –– Efektywne chłodzenie – silnik mniej się grzeje podczas pracy ze względu na pomijalne straty elektryczne w wirniku; –– Szeroki zakres mocy – od 0,75 do 30 kW. korzystującego bezszczotkowe silniki prądu stałego (BLDC) i zalety silnika indukcyjnego. Omawiane silniki dostępne są w zakresie mocy od 0,75 do 30 kW w dwóch prędkościach obrotowych: 1500 i 3000 obr/min. Przystosowane są do pracy z przemiennikami częstotliwości, które mają funkcje sterowania silników P MSM. Dzięki kompaktowej budowie wersje EVPM cechują się mniejszymi gabarytami niż silniki indukcyjne. Można to stwierdzić na przykładzie silników EVPM o mocy 1,5 kW i wielkości obudowy 71M. Dla porównania – aby zapewnić taką samą moc, silniki induk- cyjne dostępne są w obudowie 90S. Mniejsza wielkość obudowy silników serii EVPM (mniejszy wznios wału) przy zachowaniu tych samych parametrów mocy i momentu jak w silnikach indukcyjnych daje mniejszą bezwładność co poprawia dodatkowo sprawność całego układu napędowego. Dzięki swoim parametrom technicznym nowy produkt w naszej ofercie możemy ulokować pomiędzy standardowymi silnikami indukcyjnymi a serwo silnikiem. Mariusz Snowacki, Zbigniew Kilichowski HF Inverter Polska www.hfinverter.pl temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Zalety silników Lenze o częstotliwości znamionowej 120 Hz Częstotliwość znamionowa dla silników trójfazowych wynosząca 50 Hz to ciągle jeszcze standard. Jednak powstaje pytanie, dlaczego uzwojenia takich maszyn asynchronicznych zbudowane są właśnie w ten sposób? Szczególnie, że dzięki kombinacji z przemiennikami częstotliwości – obroty silników są już zmienne. A przecież 60 Hz dla sieci północnoamerykańskich czy 87 Hz jako ulubiona częstotliwość w pompach, czy w wentylatorach to są już znane wartości. W nowych silnikach MF firma Lenze poszła jeszcze dalej i skonstruowała je do pracy na 120 H z. Zaleta nowego rozwiązania: wyższa częstotliwość oznacza większe obroty, co zapewnia większą moc. Ponadto także sprawność klasycznego, czterobiegunowego silnika trójfazowego jest przy około 120 Hz najwyższa, co dokładnie zbadali specjaliści od napędów i automatyzacji, ustalając punkt znamionowy wariantów silników dostosowanych do współpracy z przemiennikami częstotliwości. KOMPAKTOWE W porównaniu do typowych silników trójfazowych, w przypadku wersji M F uzyskano znaczny wzrost parametrów – między innymi dzięki wysokiej sprawności energetycznej i dynamice oraz podobnej do serwosilników kompaktowej budowie. Silniki Lenze z serii MF z dostosowane do współpracy z przemiennikami częstotliwości w zakresie mocy do 0,55 do 22 kW można dzięki wzrosto- Wyższa wydajność dzięki dostosowaniu do współpracy z przemiennikiem częstotliwości: silniki trójfazowe MF L -force 60 s t y c zeń 2 0 1 7 Fot. 1 wi obrotów dobierać o dwie wielkości mniejsze w porównaniu z dotychczasowymi silnikami trójfazowymi o identycznej mocy. Można to stwierdzić na przykładzie silników wielkości 71 o mocy znamionowej 1,5 kW. Dla porównania – aby zapewnić taką samą moc w dotychczas stosowanych silnikach trójfazowych, należałoby dobrać silnik o wielkości 90. ZMIENNE, DYNAMICZNE, WYDAJNE Druga zaleta: podstawowy zakres regulacji wynoszący 1:24 w porównaniu ze standardowym silnikiem trójfazowym (5:120 Hz) został zwiększony ponad dwukrotnie. Ponadto na ogół będzie można zrezygnować ze stosowania drogich wentylatorów zewnętrznych, ponieważ w większej części zakresu regulacji silniki M F mogą być chłodzone w wystarczający sposób przy pomocy wentylatora wewnętrznego. Następna zaleta: dzięki mniejszej wysokości osi w nowej serii silników zredukowany został moment bezwładności w porównaniu z silnikiem dostosowanym do pracy w sieci. W ten sposób ten nowy produkt w ga- temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW mie napędów i systemów automatyzacji L -force znalazł się ze swoją dynamiką pomiędzy serwo silnikiem a dotychczasowym silnikiem trójfazowym. Dodatkowo niski moment obrotowy powoduje zmniejszenie zużycia energii przy zmianie obrotów. Podobnie jak w przypadku serwo silników – siników trójfazowych MF nie dotyczą na całym świecie żadne regulacje związane ze sprawnością energetyczną. Dlatego przy eksporcie tych produktów nie trzeba uwzględniać specyficznych dla danego kraju regulacji. WYŻSZE PRZEŁOŻENIE PRZEKŁADNI Mocna trójka: silnik trójfazowy M F L -force Fot. 2 Ponad dwa razy większe obfirmy L enze można w sposób optymalny połączyć roty znamionowe powodują z przekładnią L -force i zdecentralizowanym przemiennikiem konieczność odpowiedniego podczęstotliwości 8400 motec niesienia przełożenia przekładni, aby móc napędzać dotychczasowe aplika- dopasowuje magnetyzację obciążenia rów, którzy chętnie doradzą przy docje z takimi samymi obrotami. Prze- i obniża w ten sposób zużycie energii borze oraz kompletacji systemu nakładnie L-force firmy Lenze zapew- przez system napędowy do 30%. pędowego. W Katowicach i Toruniu niają zaletę, która polega na tym, że znajdują się nasze punkty serwisowe, taką kompensację można często zre- NIE TRZEBA OBLICZAĆ świadczące usługi z zakresu napraw alizować bez dodatkowego stopnia KOSZTÓW AMORTYZACJI gwarancyjnych i pogwarancyjnych. w przekładni. Stosunek przełożenia Nowe silniki po raz pierwszy wy- Silniki, przekładnie i przemienniki do 1:60 jest możliwy tylko w wersji korzystały szansę wynikającą z na- częstotliwości dostępne są „od ręki” dwustopniowej, ponieważ wałek zę- bierającej coraz większego znaczenia z magazynu w Katowicach lub innego baty na wejściu, który do przekładni współpracy z przemiennikami czę- centrum logistycznego. Lenze udziejest wprasowywany stożkowo w wał stotliwości. W porównaniu z dotych- la globalnej gwarancji na wszystkie wyjściowy silnika – specjalność firmy czasowymi silnikami trójfazowymi swoje produkty przez 24 miesiące. Lenze – o tyle, że ma znacznie mniej- obserwujemy wyraźne polepszenie Dostawy w całej U nii Europejskiej sze wymiary jak koło zębate umiesz- najważniejszych parametrów – kon- realizowane są na koszt L enze! czone na wale. kretnie w postaci wyższej sprawności, Tobiasz Witor większej dynamiki, szerokiego zakreSPRAWNOŚĆ SYSTEMU su regulacji oraz niezwykle kompaktoAby wykorzystać wszystkie przed- wej budowy. Jednak najważniejsze jest stawione powyżej zalety w komplet- to, że specjalistom od napędów i sysnym systemie napędowym, firma temów automatyzacji udało się w spo- Lenze Polska S p. z o.o. Lenze zastosowała kombinację mo- sób istotny obniżyć ceny silników MF ul. Roździeńskiego 188b toreduktorów z odpowiednimi prze- w porównaniu z kosztami silników 40-203 Katowice miennikami częstotliwości. Prze- trójfazowych o takiej samej mocy lecz tel. 32 203 97 73 mienniki częstotliwości serii 8400 lub o częstotliwości 50 H z, czyli dotychnajnowsze i500 wyposażone w VFCe- czas najtańszej wersji silników. Tym Lenze P olska Sp. o.o. (Biuro w Toruniu) co dodatkowo posiadają wyjątkowo samym pomiędzy wykorzystaniem ul. Rydygiera 47 zaawansowaną funkcję oszczędno- technicznych i naukowych możliwo- 87-100 Toruń ści energii. Szczególnie podczas pracy ści nie ma żadnych sprzeczności. tel. 56 658 28 00 z częściowym obciążeniem do tej pory silniki trójfazowe były zasilane wyż- DORADZTWO TECHNICZNE, Całodobowa linia serwisowa 00800 szym prądem magnetyzacji, w stosun- SPRZEDAŻ I SERWIS 24hours czyli 00800 24 46877 ku do tego, czego właściwie wymagaW Lenze P olska pracuje ponad [email protected] ły warunki pracy. Natomiast V FCeco trzydziestu doświadczonych inżynie- www.lenze.com stycz e ń 2 0 1 7 61 temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW Energooszczędne silniki BLDC w ofercie WObit W przemyśle zużywa się znaczne ilości energii do zasilania różnorodnych procesów wytwórczych. Poszukując oszczędności i sposobów na zwiększenie wydajności energetycznej przedsiębiorstwa, warto zwrócić uwagę na napędy stosowane w maszynach produkcyjnych. Napędy konsumują dużą część energii zużywanej przez firmy, dlatego przy modernizacjach linii technologicznej czy też nowych inwestycjach warto zadbać, by zastosować nowoczesne silniki, takie jak napędy z elektroniczną komutacją. Są one coraz chętniej stosowane ze względu na bardzo wysoką sprawność energetyczną, mają wyższy zakres prędkości, są także pozbawione ograniczeń mechanicznych powodowanych przez szczotki – dzięki czemu mają znacznie dłuższą żywotność. Silniki BLDC mają również lepszą charakterystykę momentową, która dopuszcza operację na całym zakresie prędkości ze znamionowym obciążeniem. W porównaniu do napędów szczotkowych, te z elektroniczną komutacją mają lepszą charakterystykę termiczną, co jest związane z umiejscowieniem uzwojenia na statorze, który jest połączony z obudową, dzięki czemu ciepło jest lepiej rozpraszane. W porównaniu do silników indukcyjnych charakteryzują się wyższą wydajnością i gęstością mocy, przy mniejszych gabarytach oraz wadze. Firma WObit proponuje szeroki wybór silników bezszczotkowych prądu sta- Silniki z serii 1.25.xxx.xxx Buehler Motor 62 s t y c zeń 2 0 1 7 łego produkowanych przez firmy: ElectroCraft (seria R P oraz LRPX), Nanotec, Dunkermotoren (seria BG) oraz Buehler Motor (seria 1.25.xxx.xxx). Wykonywane są na napięcia pracy od 24 do 325 V , prędkości obrotowe od 500 do 14000 obr/min, osiągając moment znamionowy od 2 do 290 Ncm. Zakres dostępnych mocy wynosi od 5 do 1100 W. Silniki bezszczotkowe ElecBG75x75PI firmy Fot. 2 troCraft mają kompaktową Dunkermotoren konstrukcję, a przy tym wysoki moment znamionowy (do 221 N cm). wym momencie obrotowym 221 N cm Dzięki dobrym parametrom spraw- zasilanym napięciem 24 V DC. dzą się w aplikacjach wymagających Wśród napędów bezszczotkowych nagłego przyspieszenia oraz wysokiej produkowanych przez Nanotec ciedokładności pozycjonowania w au- kawą serią są płaskie silniki, przeznatomatyce przemysłowej, przemyśle czone do zastosowań wymagających medycznym czy wojskowym. Wśród dużej precyzji oraz małych wymiaczterech serii warto zwrócić uwagę na rów zewnętrznych. Mają one magnebardzo wydajne silniki L RPX, które sy trwałe umieszczone na specjalosiągają szczytową sprawność dzia- nym pierścieniu przymocowanym do łania przy niskiej prędkości obroto- wirnika, obracającym się wokół wewej, umożliwiając integrację z prze- wnętrznego stojana z uzwojeniami. kładnią planetarną. Charakteryzuje Przy porównywalnym momencie obje duży moment przy niewielkiej kon- rotowym, jak w przypadku silników strukcji oraz niewielkie zużycie prą- z wirnikiem wewnętrznym, te chadu, a także cicha praca dzięki osią- rakteryzują się mniejszym wahaniem ganiu maksymalnej sprawności przy momentu obrotowego ze względu niskiej prędkości obrotowej. Do na duży moment inercji. Dodatkourządzeń medycznych, pomiaro- wo mogą być zamykane w krótszych wych czy sprzętu wojskowego od- obudowach. powiednia jest seria RPX o bardzo W aplikacjach nie wymagająkompaktowych wymiarach przy cych kontroli czujników znakomicie zachowaniu dużego momentu ob- sprawdzi się seria DS16 silników bezrotowego. Natomiast do robotyki żłobkowych (slotless) Nanotec. Tramobilnej idealnie nadaje się seria dycyjne żłobkowe silniki B LDC mają RP o wysokiej sprawności. War- uzwojenie umieszczone w żłobkach to tu zwrócić uwagę na silnik wewnątrz statora. W przeciwieństwie Fot. 1 RP34-221-V24 o znamiono- do tego bezżłobkowe silniki BLDC temat numeru PREZENTACJE PRODUKTÓW sokiej prędkości obrotowej sprawdza się doskonale w automatach wendingowych, bankomatach czy liczarkach banknotów. Seria ta może być dostosowana do wymagań aplikacji poprzez montaż enkodera lub hamulca, dostosowanie prędkości obrotowej, zmianę uzwojenia, a także modyfikację długości wału Silniki bezżłobkowe Fot. 3 z obu stron, inne łożyNanotec skowanie, dodanie kółek Silniki z serii LPRX Fot. 6 mają tylko płytki w kształcie pierście- zębatych, czy też dodatkowe ElectroCraft nia, pozbawione żelaznego rdzenia, uszczelnienie podnoszące stopełniące funkcję statora. Do tego do- pień ochrony. Dzięki temu w łatwy sposób mogą dawane jest płaskie, sklejane lub odTam, gdzie konieczne jest zasto- być sparametryzowane podstawolewane uzwojenie. Bezżłobkowe silni- sowanie silników wraz ze sterowni- we tryby pracy jak prędkość, moki Nanotec oferują wyższe prędkości kiem warto rozważyć implementa- ment i pozycja. Modele od B G45 w porównaniu do standardowych sil- cję elektronicznie komutowanych do BG75 dodatkowo wyposażone są ników BLDC. Dzięki usunięciu żela- silników z serii BG Dunkermotoren, w interfejs CANopen, który pozwaznego rdzenia, indukcyjność silnika które mogą mieć zintegrowane ste- la na zmianę najważniejszych parajest bardzo niska a prąd w uzwoje- rowniki o różnych funkcjach. Jedną metrów trajektorii jak pozycja, prędniu bardzo szybko wzrasta. Dodatkość oraz wartości przyspieszeń kowo nie ma strat w żelazie, przez co w czasie rzeczywistym. W przysilniki są bardziej wydajne. Podczas padku, gdy w aplikacji wymagany powolnego działania nie występujest inny interfejs komunikacyjny, ją tętnienia momentu. Dzięki braku Dunkermotoren proponuje silniki wzmocnienia pola magnetycznego wyposażone w Profibus, ProfiNet przez żelazne żłobienia, jak w stanoraz E therCat. Dla ilości projekdardowych silnikach BLDC, nie ma towych dostępny jest również namomentu zaczepowego. Dodatkowo pęd ze zintegrowanym kontroprzy niskich prędkościach silnik pralerem ruchu z funkcją M aster. cuje bardzo równomiernie. Ten roPozwala on na budowę stacjonardzaj silników jest idealny do aplikacji nej sieci bez sterownika nadrzędwymagających wysokich prędkości nego typu P LC. Silnik wyposażony obrotowych oraz pracy w różnorodjest w dwa złącza do podłączePłaskie silniki N anotec Fot. 5 nym otoczeniu np. w aplikacjach menia interfejsu sieciowego, stopdycznych. z najprostszych wersji nia mocy i logiki, uwzględniaSilniki z serii 1.25.xxx.xxx Buehler sterownika jest 4-kwadrantowy ste- jąc definiowane przez użytkownika Motor to rozwiązanie, które dzięki rownik prędkości (SI). W tym wyko- cyfrowe We/Wy. Komunikacja pokompaktowym wymiarom oraz wy- naniu dodatkowo istnieje możliwość między kilkoma sterownikami jest ustawiania prędkości docelowej możliwa poprzez We/Wy oraz interza pomocą napięciowego wejścia fejs CANopen. analogowego 0…10 V. DostępAby znaleźć optymalny napęd do ne są dwa wejścia cyfrowe wa- swojej aplikacji oraz uzyskać więrunkujące cztery tryby pracy: ob- cej informacji zapraszamy do konroty lewo/prawo, zablokowanie taktu ze specjalistami pod numekontrolera oraz stop z momentem rem 61 222 74 22, a także na stronę trzymającym. ardziej zaawanso- www.wobit.com.pl. waną wersją jest silnik ze zintegrowanym 4-kwadrantowym serwo P.P.H. WObit E. K. J. Ober s.c. sterownikiem (PI), który dostar- Dęborzyce 16, 62-045 P niewy czany jest z oprogramowaniem tel. 61 22 274 22 na PC umożliwiającym para- [email protected] Silnik bezszczotkowy Fot. 4 metryzację (Drive Assistant). www.wobit.com.pl z serii RP ElectroCraft stycz e ń 2 0 1 7 63 raport Komputery przemysłowe Industrial PC to urządzenia o dużej uniwersalności, które od lat wykorzystywane są w przemyśle, transporcie i wielu innych branżach. Rynek z nimi związany otrzymuje dzisiaj duży impuls rozwojowy za sprawą popularyzującego się Internetu Rzeczy oraz wzrostu potrzeb związanych z użyciem komputerów w aplikacjach Przemysłu 4.0. Przedstawiamy analizę krajowej branży dystrybucji i integracji IPC wraz z omówieniem kluczowych trendów technologicznych. O CZYM W RAPORCIE? Branża dystrybucji IPC (komputerów przemysłowych) oraz powiązany z nią sektor systemów embedded obejmuje swoim zasięgiem wiele grup produktów – od miniaturowych platform obliczeniowych, które są dostępne również w postaci kodu IP, poprzez komputery kompaktowe wykonywane w różnych standardach, do dużych systemów modułowych – np. do zastosowań związanych z akwizycją danych i te- 64 s t y c zeń 2 0 1 7 stowaniem. Klasyfikacji komputerów przemysłowych dokonywaliśmy w APA wielokrotnie i informacje te można znaleźć m.in. w poprzednim raporcie rynkowym ze stycznia 2015 roku oraz w temacie głównym wydania z listopada tego samego roku. Zainteresowane osoby odsyłamy do wymienionych artykułów – dostępne są one również na stronie www.automatykaB2B.pl. Zanim przejdziemy do opisu rynku, należy uściślić tematykę bieżącego raportu. Jego zakres obejmuje przede wszystkim kompaktowe komputery w obudowach (Box P C), w mniejszym stopniu płyty główne i urządzenia do szaf rack 19’’, zaś dopiero w dalszej kolejności rozwiązania embedded i małe komputery jednopłytkowe. Nie zajmujemy się wersjami modułowymi, choć pojawiają się one w tabelach raportowych w celu kompleksowego przedstawienia rynku. Powodem powyższej specjalizacji jest fakt, że urządzenia kompaktowe IPC są niezmiennie najpopularniejszymi komputerami przemysłowymi na polskim rynku. Są to praktycznie gotowe do użycia systemy wykonywane w postaci niewielkich, wytrzymałych mechanicznie urządzeń, które mogą być stosowane do różnorodnych aplikacji obliczeniowych, a przy tym zapewniają wysoką niezawodność i stopień ochrony. Przemysł korzysta też z pełnowymiarowych komputerów, które mogą bazować na popularnych płytach głównych – również w wykonaniach przemysłowych. To ostatnie odróżnia zresztą urządzenia do zastosowań profesjonalnych od typowych pecetów, spraNajczęstsze zastosowania komputerów przemysłowych Rys. 1 – opinia krajowych dystrybutorów wiając, że omawiany rynek i oferta firm na nim działających jest również specjalistyczna. komputery kompaktowe), urządzeń z komunikacją i nadzorem (np. akwimodułowych (najczęściej stosowane zycja i przetwarzanie sygnałów wiIIOT ZMIENIA BRANŻĘ są w akwizycji danych i testowaniu), deo), a także systemami POS/POI. Omawiane produkty należą do a także systemów embedded (aplika- Dalsze wskazania dotyczyły m.in. urządzeń wysoce uniwersalnych, cje w maszynach i urządzeniach). Po- aparatury medycznej, aplikacji wojktóre od lat trafiają do wielu odbior- pularne są też komputery występu- skowych i specjalnych oraz rozrywki ców końcowych. Nie ma również sy- jące w wersjach panelowych, a więc (automaty do gier, itp.). Jednocześnie, gnałów, aby kiedykolwiek miało się zintegrowane z ekranami dotykowy- jak widać z zestawienia wyników to zmienić, choć strumień sprze- mi, czasami też sterownikami progra- trzech raportów, stan ten jest dosyć daży nie jest w każdym z przypad- mowalnymi. stały, a zmiany wskazań poszczególków jednakowy. Na czoło zestawieZastosowania IPC właściwie za- nych kategorii nie przekraczają kilnia wysuwa się tradycyjnie przemysł, wsze wykraczały poza przemysł i tak ku procent. co obejmuje całą gamę zastosowań jest nadal. Widać to doskonale w staW przyszłości najbardziej perspekw maszynach, zautomatyzowanych tystyce przedstawionej na rys. 1. Wy- tywicznymi sektorami rynku powinsystemach, układach pomiarowych soką pozycję zajmują dzisiaj również: ny być dla dostawców IPC te związai testujących oraz tych służących do energetyka (w tym aplikacje związa- ne z przemysłem i automatyką oraz nadzoru pracy urządzeń i kontroli ne z pomiarami i kontrolą działania transportem. Szczególnie na ostatnią procesów. Pod względem stosowane- sieci), transport (przede wszystkim z branż patrzy się jako na przyszłogo sprzętu może to dotyczyć zarówno kołowy, szynowy oraz zastosowania ściową – i to pomimo nie najlepszej jednostek samodzielnych (takich jak w logistyce) oraz aplikacje związane obecnie koniunktury w tym sektorze. Do innych ważnych rynków zaliczono energetykę, motoryzację oraz sektor spożywczy (patrz rys. 2). Tym razem pojawiło się mało wskazań dotyczących aplikacji D igital Signage, POI/POS oraz zastosowań medycznych. Wschodzącą gwiazdą jest natomiast IIoT, czyli przemysłowy Przemysłowy Najbardziej perspektywiczne sektory rynku Rys. 2 będące odbiorcami komputerów przemysłowych Internet Rzeczy (Industrial stycz e ń 2 0 1 7 65 raport I nternet of Things). Hasło to dzisiaj rozgrzewa umysły dostawców komputerów przemysłowych, zaś agencje badawcze regularnie przedstawiają optymistyczne prognozy rozwoju rynku, podając wielocyfrowe oszacowania jego przyszłej wartości. IIoT jest częścią większego tematycznie obszaru, którym jest Internet rzeczy. Obejmuje on rozwiązania stosowane w logistyce (monitoring floty, automaty- Rys. 3 Odpowiedzi na pytanie o to, na czym zarabia się w omawianej w raporcie branży Oferta dostawców komputerów przemysłowych Nazwa firmy Jednopłytkowe bez obudowy (SBC), w tym: SOM i COM / PC104 / EPIC Płyty 3,5’’ i 5,25’’ / platformy RISC / inne Obudowane typu Box PC, w tym oparte na: IBX / 3,5’’ / EPIC-nano / Mini ITX Komputery Laptopy / tablety przemysłowe kompaktowe Rozwiązania POS, POI i podobne Płyty główne / platery pasywne Płyty Pełnowymiarowe / połówkowe karty procesorowe komputerowe Platformy i komputery 19” i karty CompactPCI / VME / PXI procesorowe PCI Express / PXI Express Komunikacyjne / akwizycji danych Karty Sterujące / pomiarowe / moduły procesorowe rozszerzeń Przemysłowe / ogólnego przeznaczenia Pomiarowe / do zastosowań sieciowych Zastosowania Wideo i nadzór / aplikacje wojskowe / medyczne urządzeń POS, POI, itp. / logistyka / rozrywka Aplikacje mobilne / do pracy w strefach Ex Rozwiązania Digital Signage / przełączniki typu KVM Oferta Obudowy do komputerów / zasilacze, akcesoria dodatkowa Zajmujemy się sprzętową integracją systemów Komputery wbudowane Nazwa firmy Jednopłytkowe bez obudowy (SBC), w tym: SOM i COM / PC104 / EPIC Płyty 3,5’’ i 5,25’’ / platformy RISC / inne Obudowane typu Box PC, w tym oparte na: IBX / 3,5’’ / EPIC-nano / Mini ITX Komputery Laptopy / tablety przemysłowe kompaktowe Rozwiązania POS, POI i podobne Płyty główne / platery pasywne Płyty Pełnowymiarowe / połówkowe karty procesorowe komputerowe Platformy i komputery 19” i karty CompactPCI / VME / PXI procesorowe PCI Express / PXI Express Komunikacyjne / akwizycji danych Karty Sterujące / pomiarowe / moduły procesorowe rozszerzeń Przemysłowe / ogólnego przeznaczenia Pomiarowe / do zastosowań sieciowych Zastosowania Wideo i nadzór / aplikacje wojskowe / medyczne urządzeń POS, POI, itp. / logistyka / rozrywka Aplikacje mobilne / do pracy w strefach Ex Rozwiązania Digital Signage / przełączniki typu KVM Oferta Obudowy do komputerów / zasilacze, akcesoria dodatkowa Zajmujemy się sprzętową integracją systemów Komputery wbudowane 66 s t y c zeń 2 0 1 7 B&R Beckhoff Automatyka Automation Przemysłowa ● ○ ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ○ ● ● ● ○ / ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● ○ ○ ● / ● ● / ● ○ ○ ● ○ / ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● ○ ● / ○ / ● ○ / ○ / ● ● / ○ ● / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ● / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ ○ / ● ○ / ○ ○ ● 3City Electronics Advantech Poland ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ ○ / ○ / ○ / ○ ● / ● ● ● / ○ ● / ○ ● ○ / ○ / ○ ● / ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ○ ● / ○ ● / ○ ● / ○ ● ● ● / ● / ● ● / ● / ○ ● ○ / ● / ● / ● ● / ● ● ● / ● ● / ● ● ● / ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ○ ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ○ ● / ● ● / ● ○ Kontron Maritex PHP Microdis Electronics National Instruments Phoenix Contact ● ● / ○ / ○ ● / ● / ○ ● ○ / ● / ○ / ● ○ / ● ○ ● / ● ● / ● ● ● / ● / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ○ ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● ● / ● / ● / ● ● / ● ● ● / ● ● / ● ● ● / ○ / ○ ● / ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● ○ ● ● / ● / ● ● / ○ / ○ ● ○ / ● / ● / ● ○ / ● ● ● / ○ ● / ● ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ○ / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ○ ● / ● ● ● ● / ○ / ○ ○ / ○ / ● ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● ○ / ● / ○ / ○ ○ / ○ ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ ● / ○ / ○ ● / ● ○ ASTOR ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ ○ / ○ / ● ○ / ● ● / ● ● / ● / ○ ● / ○ ● / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ● ○ ○ ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● ○ IPC zacja magazynów), transporcie publicznym, aplikacje w inteligentnych budynkach czy nowe Rys. 4 technologie sprzęcie powszechnego użytku. Cechą wspólną jest tutaj wykorzystanie urządzeń komunikujących się bez udziału człowieka, które jednocześnie udostępniają dane w ramach większych systemów. Konkurencja na polskim rynku IPC W przypadku wersji Industrial I oT mamy do czynienia z przeniesieniem powyższej koncepcji na grunt przemysłowy, a więc autonomicznej komunikacji, wymiany danych Oferta dostawców komputerów przemysłowych CSI Dacpol Elatec Elhurt Elmark Automatyka ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● ● / ● / ● / ● ● / ● ● ● / ● ● / ● ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● ● ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● ● / ● / ○ / ○ ○ / ○ ○ ● / ○ ○ / ○ ● ● / ● / ○ ● / ○ ● / ○ ● / ● / ● ● / ○ ● / ○ ● / ● / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● ● / ● / ● / ● ● / ● ● ● / ○ ○ / ● ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ○ ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ○ ○ / ○ ○ ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● ● / ● / ● / ● ● / ● ● ● / ● ● / ● ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● ● ● ● / ● / ○ ● / ● / ● ● ○ / ● / ● / ● ● / ● ● ● / ● ● / ● ● ● / ○ / ○ ● / ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● ● Pro-face by Schneider Electric RAControls ○ ○ ○ ● ○ / ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ ● ○ / ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ ○ / ○ ○ / ○ ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ ● / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● ○ / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ● ○ / ○ ○ / ● ● ● ○ / ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ ○ / ○ ○ / ○ ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ ○ ● / ○ ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ● ○ Rockwell RS Automation Components ○ ● / ● ○ / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ● ○ / ○ ○ / ● ● ● ● / ● / ● ● / ● / ○ ○ ● / ● / ● / ● ● / ● ● ● / ○ ● / ● ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ○ / ● ● / ● ○ Gamma ● ● / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● ○ / ○ / ○ / ● ○ / ○ ● ○ / ○ ○ / ○ ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ ● / ○ ○ / ● ● / ● / ○ ● / ● / ● ○ / ○ ● / ○ ○ / ○ ○ Guru Control Systems INEE JM elektronik ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● ● / ● / ● / ● ● / ● ● ● / ● ● / ● ● ● / ○ / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ○ ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ○ ● / ● ● / ● ● / ● ● ● ○ / ● / ● ○ / ● / ● ● ○ / ○ / ● / ● ○ / ● ● ○ / ○ ○ / ○ ● ○ / ○ / ○ ● / ○ ● / ● ● / ● / ○ ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● ● ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● ● / ● / ● / ● ○ / ● ● ● / ● ● / ● ● ○ / ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● ● Sabur Soyter Components Stoltronic Polska Techbase Group Unisystem ○ ● ● / ● / ○ ○ / ○ / ○ ● ● / ● / ○ ● / ○ / ○ ● ● / ● / ● / ● ○ / ○ ● ● / ○ ○ / ○ ● ● / ○ / ○ ● / ○ ● / ○ ● / ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ○ ● / ○ ○ / ● ● / ○ ○ ● ● / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● ○ / ● / ○ / ● ○ / ○ ● ● / ○ ○ / ○ ○ ○ / ○ / ○ ● / ○ ● / ○ ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ○ ● / ○ ○ / ● ○ ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● ● / ● / ● / ● ○ / ● ● ● / ● ● / ● ○ ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● ○ ● ○ / ○ / ○ / ○ ○ / ○ ○ ○ / ○ ○ / ○ ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● / ● ○ / ● / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ● ○ ○ ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ○ ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ stycz e ń 2 0 1 7 67 raport i wykonywania obliczeń wraz z zapewnieniem wysokiej odporności środowiskowej urządzeń i możliwości ich pracy w niesprzyjających warunkach środowiskowych. Potrzeby takie dotyczą nie tylko przemysłu, ale też wielu aplikacji np. w transporcie czy zastosowań semi-profesjoRys. 5 nalnych, co tworzy duży i atrakcyjny obszar dla Najpopularniejsze w kraju marki komputerów przemysłowych; wielkość napisu odpowiada liczbie wskazań przedsiębiorstwa, statystyka nie odzwierciedla udziałów firm w rynku dostawców urządzeń komunikacyjnych, modułów akwizycji danych, układów M 2M oraz komputerów przemysłowych. W ostatnim z przypadków szczególnie perspektywiczna jest grupa mniejszych komputerów, takich jak te bazujące na układach Zbigniew P iątek Beckhoff A utomation Jak wygląda rynek komputerów przemysłowych? Jakie obszary się rozwijają? Rynek komputerów przemysłowych rozszerza się stale o nowe obszary zastosowań. Ciągłą migracja automatyki w kierunku IT oraz rosnące wymagania klientów sprawiają, że w aplikacjach do tej pory zarezerwowanych dla klasycznych PLC firmy sięgają po rozwiązania z obszaru IPC. Odpowiedzią na takie oczekiwania są urządzenia embedded i właśnie przed nimi widzę największe pole ewolucji w najbliższych latach. Przyzwyczajenie do montażu na szynie DIN, a jednocześnie nieograniczona elastyczność rozbudowy oraz moc obliczeniowa są coraz bardziej doceniane. Innym motorem rozwoju rynku są również nowości przenikające z branży PC czy popularnych ostatnio urządzeń mobilnych. Warto tu przytoczyć chociażby procesory Intel Atom, ARM czy najnowsze Core i3/i5/i7. Typowa inercja obserwowana w minionych latach we wdrożeniach najnowszych architektur dostępnych na rynku w rozwiązaniach przemysłowych to już przeszłość. Dzisiaj wiodący dostawcy automatyki wprowadzają te rozwiązania praktycznie równolegle do ich premier rynkowych. Z jakich urządzeń korzystają polscy klienci? Najczęściej wybierane są komputery przemysłowe wbudowane, tj. embedded, które stanowią swoisty pomost pomiędzy rozwiązaniami komputerowych systemów automatyki a klasycznymi układami PLC. Kolejna grupa to urządzenia typu Box PC. Stale zwiększa się też udział komputerów panelowych. Rosną- 68 s t y c zeń 2 0 1 7 S oC z wydajnymi procesorami ARM i wbudowaną komunikacją bezprzewodową. Po stronie przemysłu na dobre zadomowiła się też koncepcja I ndustry 4.0, w ramach której następuje integracja sfery produkcyjnej z obszarem ce zaufanie klientów do komputerów przemysłowych sprawia, że oddzielanie warstwy HMI od sterującej traci rację bytu, a optymalizacja kosztów czynnikiem bardzo ważnym. Dziś nie ma już obiekcji dotyczących tego, czy PC jako alternatywa do PLC to właściwy wybór. Pole zastosowań jest więc w zasadzie nieograniczone, a szczególnie wzrosty notują rozwiązania łączące komputery z panelem operatorskim. Dziś nikt nie chce już programować oddzielnie jednostki sterującej i HMI. Ważna jest wspólna baza oraz spójne, zintegrowane środowisko programowe. Takie urządzenia są jednocześnie idealną platformą dla nowoczesnych systemów sterowania PC Based. Jakiego poziomu specjalizacji wymaga działanie w branży dystrybucji IPC? Obserwując branżę automatyki z dość szeroką grupą producentów zauważamy natychmiast, iż możliwość dostarczenia samego hardware-u nie jest już problemem. Dostępnych jest sporo rozwiązań OEM dostarczanych pod różnymi markami, pochodzącymi często z jednego źródła. Klient oczekuje jednak dostawy spójnego i kompletnego rozwiązania od jednego dostawcy. Serce dzisiejszych układów PC based to pracujący bezproblemowo tandem sprzęt plus oprogramowanie. Mówię tu zarówno o systemie operacyjnym czasu rzeczywistego, zapewniającym pełen determinizm systemu sterowania, jak również samym oprogramowaniu sterującym, które pełni funkcje klasycznego sterownika PLC/NC/CNC. Oczywiście w warstwie nadrzędnej wymagana jest pełna integracja z systemem SCADA zainstalowanym na tej samej platformie, co układ sterujący. Przy takich wymaganiach liczba dostawców oferujących spójny system z jednego źródła zamiast piramidy komponentów jest już znacznie mniejsza. I T. W tym przypadku I PC stanowią wraz warstwą komunikacyjną element łączący całość i pozwalający na tworzenie „inteligentnych” systemów, autonomiczną wymianę danych pomiędzy maszynami, a także bardziej optymalne zarządzanie pracą zakładów. Czy I IoT rzeczywiście zmieni branżę? Już się to dzieje, aczkolwiek należy mieć świadomość, że w wielu przypadkach mówimy tutaj o istniejących urządzeniach i technologiach komunikacyjnych. Stąd dla dostawców owa rewolucyjna zmiana okazuje się być często jedynie przyspieszeniem ewolucji ich ofert i wprowadza modyfikacje w zakresie marketingu. Nadal istnieje też sporo wątpliwości – związanych choćby ze standardami urządzeń czy kwestiami bezpieczeństwa nowych systemów. Pomimo tego większość respondentów jest przekonanych, że o nowy rynek warto walczyć i wiąże z nim duże nadzieje na przyszłość. Mamy tu dzisiaj do czynienia z redefinicją sposobów tworzenia systemów obliczeniowych oraz komunikowania ze sobą urządzeń i ludzi, czego efektem powinny być procesy synergii. Te ostatnie mogą zaś skutkować nowymi, atrakcyjnymi otwarciami w branży. IPC WYMAGAJĄ INTEGRACJI Wróćmy do sektora tradycyjnych pecetów przemysłowych. Cechą tych urządzeń jest nie tylko występowanie w dużej różnorodności, ale też konieczność integracji – czy to przez dostawcę, czy samego klienta. Dotyczy to głównie integracji sprzętowej („złożenia” komputera zgodnie z wymogami aplikacji oraz jego rozbudowy o dodatkowe elementy), ew. też zainstalowania i skonfigurowania oprogramowania – przede wszystkim systemu operacyjnego. Tego typu komputery trafiają do odbiorców typowo w formie gotowej do użytku, co oznacza, że ciężar doboru ich podzespołów, integracji, a często też zapewniania Rys. 6 Koniunktura na polskim rynku IPC raport innych usług spoczywa na dostawcach. Ci ostatni, jak zresztą sami przyznają, często kształtują swoją działalność i budują markę właśnie na integracji. Gdyby ująć to pod względem wartościowym, to jedynie około 40% biznesu jest opartego na komputerach, kolejne 25% na innych komponentach do IPC, zaś 20% na usługach (patrz rys. 3). Jest to oczywiście podział teoretyczny, jednak uzmysławia on istotność omawianego zagadnienia. Powyższe zasady nie obowiązują dla całego rynku. Jeżeli mowa o producentach maszyn i firmach OEM, a także jeżeli będziemy przesuwali się z obszaru pecetów do kompute- rów jednopłytkowych (SBC) i systemów embedded, typowo będzie rosło zaangażowanie inżynierskie klienta, zaś dostawcy będą częściej typowymi dystrybutorami, niż integratorami. Należy dodać, że konkurencja rynkowa w obszarze IPC i rozwiązań embedded jest silna. Jako taką oceniło ją aż 2/3 ankietowanych osób, Komputery kompaktowe typu Box PC Nazwa (typ) Fermio PC UNO-2271G AS47I5B APC910 C6905 UNO-2271G Producent 3City Electronics Advantech Astraada B&R Industrie Elektronik Beckhoff Advantech Nazwa firmy 3City Electronics Advantech Poland ASTOR Procesor N3000-3710 Atom E3815 B&R Beckhoff Automatyka Automation Przemysłowa Intel Core i5- Core i5 Dual 3230M Core 2,5 GHz CSI Atom 1,91 GHz, 4-core Atom E3815 1,46 GHz Standardowy dysk HDD / SSD (GB) Standardowa pamięć (GB) . / do 128 do 8 . / 32 4 320 / 64 4 . / 512 8 . / 64 8 do wyboru 4 Wybrane złącza (w nawiasie liczba) SATA (2) mini PCIe (1) NGFF M.2 (2) mSATA (1) mPCIe (1) . PCI (1) SATA III (1) . mSATA (1) mPCIe (1) Interfejsy (liczba): Ethernet 100 Mb/s / 1 Gb/s RS / LPT / światłowód Wi-Fi / USB 4 / 1 2 / – / – 1 / 2 1 / 1 1 / – / – 1 / różne – / 2 4 / – / – – / 4 – / 2 1 / – / – – / 5 – / 2 1 / – / – 1 / 4 – / 2 2 / – / – 1 / 3 0 ÷ 50 IP30 / ● 0 ÷ 50 IP32 / ○ 0 ÷ 50 IP20 / ● 0 ÷ 55 IP20 / ● 0 ÷ 50 IP30 / ● 16000 . . Zakres temperatur pracy (°C) –20 ÷ +55 Stopień ochrony / komputer bezwentylatorowy IP20 / ● Orientacyjna cena netto . 1200 9130 Nazwa (typ) KBox A-103 eBOX560880-FL NISE50 IC-3121 VL2 BPC7000 PS5000 Box Producent Kontron Axiomtek Nexcom National Instruments Phoenix Contact Pro-face by Schneider Electric Nazwa firmy Kontron Maritex PHP Microdis National Electronics Instruments Phoenix Contact Pro-face by Schneider Electric Procesor Atom E3845 Core i54300U Haswell E3826 Atom 1,91 GHz Core i54300U Core i7 Standardowy dysk HDD / SSD (GB) Standardowa pamięć (GB) . / 60 4 320 / 64 4 . / 32 4 . / 32 4 do wyboru 500 / 80 8 Wybrane złącza (w nawiasie liczba) miniPCIe (2) . PCI/PCIet (2) USB (4) RS (1) mini PCIe (2) PCI (2) mSATA (1) Interfejsy (liczba): Ethernet 100 Mb/s / 1 Gb/s RS / LPT / światłowód Wi-Fi / USB – / 2 3 / – / – – / 3 Zakres temperatur pracy (°C) –25 ÷ +70 Stopień ochrony / komputer bezwentylatorowy . / ● Orientacyjna cena netto 70 s t y c zeń 2 0 1 7 3780 mPCIe (3) Mini PCIe (1) RS-232 (2) SATA (1) RS-485 (1) – / 2 2 / – / – 1 / 4 – / 2 3 / – / – opcja / 4 /1 1 / – / – – / 2 2/ – / – / – – / 2 – / 2 – / – / – – / – –20 ÷ 50 . / ● –5 ÷ 55 . / ● 0 ÷ 55 . / ● –20 ÷ 50 IP40 / ● 0 ÷ 55 . / ● 4650 1380 8530 . . IPC zaś prawie cała reszta uznała ją za podobną do tej w innych obszarach rynku (patrz rys. 4). DOSTAWCY I ICH OFERTY W omawianej branży można wyróżnić trzy, dosyć dobrze zarysowane grupy przedsiębiorstw. Pierwszą stanowią producenci zagraniczni, ACO-6011P8L-M12 EN50155 C&T Solution Elhurt Core i56500TE 4x1000 do 16 GB PCIe (2) DI/DO (8) mSATA (2) 1 / 1 4 / – / – 1 / 6 –25 ÷ 70 IP65 / ● 7580 którzy działają u nas w bezpośrednio poprzez swoje lokalne oddziały. Do tej grupy zaliczają Rys. 7 się przede wszystkim dostawcy automatyki tacy jak S iemens, P hoenix Contact, Schneider Electric, B&R, Bieżące zmiany koniunktury na rynku IPC w Polsce B eckhoff, Kontron oraz Rockwell Automation i National Instruments. Oprócz dwóch ostatnich firm, Komputery kompaktowe typu Box PC wszystkie wcześniej wymienione to przedsiębiorstwa zachodnioeuropejskie, o ugruntowanej pozycji rynkowej również u nas w kraju. W grupie firm przedstawianych UNO-2271GMatrix MXCw tabelach raportowych znajduje LEC-7230L ACS-2330 IVS-300-BT E23AE 6300 się też Advantech, który jest podmiotem o tyle szczególnym, że jest Advantech Lanner Adlink Aplex IEI Integration producentem dalekowschodnim (tajwańskim), który działa na naElmark Guru Control Gamma INEE JM elektronik szym rynku zarówno bezpośredAutomatyka Systems nio, jak też poprzez obecnych tu Atom E3815 J1900 Core i3/i5/i7 Core i3-6100TE Celeron J1900 partnerów handlowych. Jeżeli o dystrybutorach mowa, . / 32 1000 / 64 320 / 128 500 / 128 . to stanowią oni drugą z grup, zaś 4 do 16 4 4 ich pozycja w branży jest bardzo Full-size RJ-45 (2) PCIex16 (1) Mini PCIe (2) SATA (2) MiniPCIe (1) SATA II (1) PCI (1) 2,5’’ SATA3 (2) SIM (2) silna. Wielu z nich dystrybucją eMMC (1) RS-232 (2) SATA3 (2) mSATA (1) PCIe mini (2) komputerów przemysłowych zaj– / 2 – / 2 – / 3 – / 4 – / 4 muje się od kilkunastu i więcej 2 / – / – 2 / – / – 4 / – / – 4 / – / – 3 / – / – lat, stając się w tym czasie firmaopcja / 1 – / 3 – / 6 1 / 6 1 / 2 mi wysoce wyspecjalizowanymi 0 ÷ 50 0 ÷ 40 –20 ÷ 60 0 ÷ 50 –20 ÷ 60 IP30 / ● . / ● . / ● IP20 / ● . / ● w doborze i integracji IPC. Ob1787 1148 od 4900 6740 3370 sługują oni wiele branż, z przemysłem, kolejnictwem i sektorem infrastrukturalnym oraz ochroną środowiska na czele. Firmy te, czego najlepszymi przykładami są CSI, Elmark Automatyka, 6177R-MMPW7 STE-WM-H81I3-SYS PB3200 notion.B Techbox X200 EC70ASU4041-634 Allen Bradley Steatite ASEM TR Electronic Techbase DFI RAControls RS Components Sabur Stoltronic Polska Techbase Group Unisystem Core i3 3,3 GHz Atom D2550 Intel Celeron Intel Core i3 Core i3/i5/i7 Dual Core 1,86 N2930 1,83 2,6 GHz GHz GHz . / 250 8 Intel Core i56300U 500 / . 4 160 / . 4 500 / 32 2 . . / 128 4 PCI (1) PCIE (3) eSATA (1) eSATA (1) DVI-D (1) HDMI (1) PCIe (4) PCI (1) SATA 3 (1) . – / 2 2 / 1 / – – / 8 – / 1 – / – / – – / 6 – / 3 1 / – / – – / 4 – / 2 4 / 1 / – 1 / 6 – / 2 4 / – / – 1 / 6 – / 2 4 / – / – 1 / 4 0 ÷ 50 IP20 / ○ 0 ÷ 45 . / ○ 0 ÷ 50 . / ● 0 ÷ 50 . / ● –20 ÷ 40 . / ● 0 ÷ 60 IP42 / ● 9140 4653 . 5340 . 3073 Mini PCIe (2) Mini PCI-e (1) 2,5’’ SATA (1) HDMI (1) stycz e ń 2 0 1 7 71 raport JM elektronik oraz Guru Control Systems, są silnie zaangażowane w sprzedaż omawianych produktów i dostarczają znane światowe marki, takie jak wspomniany Advantech, a także Aaeon, Adlink oraz I EI Integration (patrz przedostatnia z tabel w raporcie). Dystrybutorami działającymi aktywnie w branży są też m.in. ASTOR, Dacpol, Elhurt, Gamma, INEE, Maritex PHP, a także RAControls, S abur, S oyter C omponents, Stoltronic Polska i Techbase Group. Do omawianego zestawu firm doliczyć można również dystrybutorów katalogowych, których reprezentantem jest w bieGrupy klientów będący najczęstszymi odbiorcami komputerów żącym raporcie brytyjski R S Rys. 8 przemysłowych; podane wartości liczbowe odniesiono Components. w przypadku każdej z kategorii do 100% Pozostaje wreszcie trzecia, najmniej liczna w przypadku bieżącego EMD Technology. Jeżeli chodzi o ty- analogiczną do opisanej wcześniej raportu grupa firm – producenci lo- powe IPC, to własne marki oferu- i podziałem na grupę producentów kalni. Polskich marek I PC mamy nie- ją A STOR (w tym przypadku jest to zachodnioeuropejskich oraz dalekowiele i w dużej części dotyczy to kom- Astraada) oraz Elmark Automatyka wschodnich – z przewagą tych ostatputerów jednopłytkowych, rozwiązań (Elmatic). nich. Wśród popularnych u nas proembedded oraz systemów tworzoSpójrzmy jeszcze na rynek pod ką- ducentów dalekowschodnich (są to nych na zamówienie. Taki profil dzia- tem popularności określonych ma- głównie firmy tajwańskie) znajdują łalności mają m.in. 3City E lectronics rek komputerów. W tym przypad- się Aaeon, Adlink, IEI Integration, oraz niebiorący udział w raporcie ku mamy do czynienia z polaryzacją Axiomtek i Moxa oraz, zdecydowa- Krzysztof K uźniarz INEE Jakie są dzisiaj wymogi klientów względem dostawców komputerów przemysłowych, w szczególności pod względem szerokości oferty, integracji sprzętowej i oferowanych usług? Obecnie zakłady produkcyjne coraz częściej oczekują od dostawców kompleksowej oferty, pozwalającej na ograniczenie liczby dostawców, a także oszczędności czasu poświęconego na dobór rozwiązań. Najczęstszym przykładem w przypadku komputerów przemysłowych jest oczywiście ich sprzedaż wraz z docelowym oprogramowaniem – np. prostą wizualizacją, systemem SCADA lub oprogramowaniem do prostej archiwizacji danych. W erze Przemysłu 4.0, w której się obecnie znajdujemy, coraz bardziej pożądana jest dostawa komputera z serwerem OPC, który jest mostem łączącym urządzenie z istniejącymi systemami automatyki oraz IT. Oprogramowanie nie stanowi jedynej wartości dodanej. W branży spożywczej i farmaceutycznej, do której dostarczamy komputery dedykowane do zastosowań higienicznych, liczy się wykonane ze stali nierdzewnej 72 s t y c zeń 2 0 1 7 o stopniu ochrony IP65, IP66, a nawet IP69K, dodatkowo klienci chcą często zakupić sprzęt wraz z kompletnym systemem mocowań – również w wykonaniu higienicznym. Dostarczamy wówczas elementy modułowych systemów montażowych lub elementy wykonywane na zamówienie. Popularnym przykładem integracji sprzętowej są stanowiska terminalowe, czyli zestawy składające się z obudowy, komputera panelowego lub monitora i komputera Box PC oraz zintegrowanej klawiatury. Obudowy często wyposażone są w instalację elektryczną z zabezpieczeniami i wyłącznikiem głównym, co sprawia, że klient otrzymuje gotowe do podłączenia stanowisko, z możliwością integracji dodatkowych urządzeń. W aplikacjach w zakresie logistyki i obsługi magazynu klienci coraz częściej wymagają czytnika RFID wbudowanego w komputer przemysłowy. Branża komputerów przemysłowych, tak jak cały świat produkcji, podsumowując, dąży dzisiaj do jak największej integracji. Zakłady produkcyjne redukują też własną kadrę specjalistów i zlecają większość zadań projektowych czy serwisowych na zewnątrz. Nie dziwi więc nastawienie na zakup zintegrowanych rozwiązań, generujących zysk czasowy i dający oszczędności dla zakładu. nie najbardziej rozpoznawalna – A dvantech. Ostatnia z firm, która działa w obszarze IPC, systemów pomiarowych i urządzeń komunikacyjnych, po raz kolejny zdystansowała w redakcyjnym rankingu resztę stawki (patrz rys. 5). Jeżeli chodzi o najpopularniejszych producentów europejskich, to są nimi niezmiennie S iemens, B eckhoff, a w dalszej kolejności m.in. B&R, Kontron, ASEM, a także rodzima marka A straada. Czy coś się zmieniło w stosunku do poprzednich badań rynku? I tak, i nie. Liderem jest cały czas A dvantech, później pojawia się wiele innych naze, praktycznie takich samych jak w poprzednich latach. Widać natomiast większą popularność firm A aeon, S iemens oraz B eckhoff, natomiast spadła liczba wskazań K ontrona oraz, wyraźnie, I EI I ntegration. W tym miejscu tradycyjnie czynimy uwagę, że omawiane zmiany dotyczą postrzegania marek i są subiektywnymi ocenami respondentów, a nie statystyką dotyczącą udziałów firm w rynku. RYNEK W LICZBACH Przyjrzyjmy się branży pod kątem koniunktury w niej panującej oraz wartości tego rynku. O oszacowanie tej ostatniej poprosiliśmy respondentów, którzy podawali tu liczby od około 25 do ponad 200 mln złotych rocznie. Średnia dla odpowiedzi wyniosła 50 mln zł, natomiast mediana 40 mln zł. Oczywiście dotyczy to rynku krajowego i rocznej sprzedaży omawianych produktów. Sektor dystrybucji komputerów przemysłowych, jak już wspomniano, opiera się na sprzedaży do klientów z wielu rynków, przez co nie jest on aż tak podatny na wahania koniunktury w każdej z branż. W praktyce sytuacja zmienia się tu w zależności od stanu całej gospodarki i jest pochodną bieżących inwestycji. Na rys. 6 przedstawiono zmiany koniunktury w tej dekadzie w ocenie krajowych dostawców IPC. Obecna sytuacja jest analogiczna do tej sprzed dwóch lat – być może minimalnie gorsza, aczkolwiek ponad 90% osób oceniających koniunkturę jako dobrą stanowi sam w sobie wynik doskonały. Pomimo że dzisiejszym zagrożeniem dla branży jest spadek dostępności funduszy unijnych i ogólne zwolnienie w zakresie nowych inwestycji, większość respondentów skłania się raczej ku tezie o stabilizacji na rynku niż o jego hamowaniu (patrz rys. 7). Spójrzmy jeszcze na klientów będących najczęstszymi raport Piotr K łoszewski Microdis Electronics Jakie są trendy technologiczne w sektorze IPC? Które rozwiązania są stosowane najczęściej? W branży IPC nadal królują komputery oparte na procesorach Intela. Obecnie coraz większą popularność zdobywa 6. generacja i3, i5 oraz i7 (Skylake), w przypadku której produkty cechują się znacznie wyższą wydajnością w stosunku do poprzednich wersji. Z zakresu niskobudżetowych rozwiązań klienci bardzo często wybierają komputery przemysłowe z 4-rdzeniowymi procesorami typu Celeron oraz Pentium, które zapewniają wydajność na poziomie i3 sprzed kilku lat przy zachowaniu bardzo atrakcyjnej ceny. Dodatkowo firma Microsoft faworyzuje szczególnie procesory Celeron, dla których licencja Windows 10 IoT jest znacznie tańsza niż dla Pentium czy przykładowo i3/i5. Dzięki temu całkowity koszt IPC wraz z systemem operacyjnym jest naprawdę konkurencyjny. Coraz chętniej używane są również przemysłowe panele PC, które łączą funkcjonalność komputera z HMI. Obecnie dostępne są już produkty All-In-One charakteryzujące się naprawdę wysoką wydajnością i szerokimi możliwościami pod kątem rozbudowy poprzez różne interfejsy P CI, PCIe, miniPCIe, fieldbus. Niestety ciężko się przebić IPC z kartami komunikacyjnymi do protokołów przemysłowych fieldbus pozwalającymi na komunikację w standardach ProfiNet, Profibus, EtherCat, CANopen, czy DeviceNET. Pozwalają one na integracje komputerów przemysłowych w znacznie szerszym zakresie przy zachowaniu niższych kosztów. Jednak inżynierowie są przyzwyczajeni do tradycyjnych rozwiązań. Myślę, że potrzeba jeszcze trochę czasu, zanim przekonają się do typu propozycji. Jakie są nowości? Najciekawszą nowością na 2017 rok są bezwentylatorowe IPC z bardzo wydajną zewnętrzną grafiką nVidia GeForce. Specjalnie zaprojektowana obudowa komputera pozwala na niezawodną pracę 24/7 w bardzo szerokim zakresie temperatur pracy od –20 do +60°C, co otwiera furtkę do zastosowań w nowych aplikacjach, takich jak np. wirtualna rzeczywistość, czy CUDA computing. Przemysłowe płyty główne Nazwa (typ) Fermio BR AIMB785 CB3056 Pico-BSW1 PICO-BT01A10-0005 ASMB785G4 Producent 3City Electronics Advantech Beckhoff Aaeon Aaeon Advantech Nazwa firmy 3City Electronics AdvanBeckhoff tech Automation Poland CSI Elhurt CC-SB- WaferWMXBWPCIE-H810 L87C-1 N2-R10 IEI InteIEI gration Integration Digi JM Guru Elmark Gamma elektro- Control Automatyka nik Systems Standard płyty 122×90 mm ATX 3,5’’ Pico-ITX Pico ATX Pico-ITX 3,5’’ PICMG 1.3 Ethernet 100 Mb/s / 1 Gb/s RS / LPT / światłowód Wi-Fi / USB – / 1 2 / – / – opcja / 5 – / 2 5 / 1 / – – / 7 – / 2 1 / – / – – / 4 – / 1 1 / – / – – / 2 1 / 1 1 / – / – 1 / 3 – / 4 6 / 1 / – opcja / 13 – / 1 1 / – / – 1 / 4 – / 2 6 / – / – – / 6 – / 2 3 / 1 / – – / 8 Orientacyjna cena netto . 1200 . od 550 800 2278 1570 1050 1150 Nazwa (typ) mITX-SKL-H MANO300 Producent Kontron Nazwa firmy Kontron Standard płyty mITX Ethernet 100 Mb/s / 1 Gb/s RS / LPT / światłowód Wi-Fi / USB Orientacyjna cena netto – / 4 2 / – / – – / 10 1780 74 s t y c zeń 2 0 1 7 SBC-210D LV-67B chiliBOARD D3313-S Asrock BVM Grinn Fujitsu Industrial Microdis RS Soyter Stoltronic Maritex PHP Electronics Components Components Polska System-onMini-ITX 3,5’’ Mini-ITX miniITX Board – / 2 – / 2 – / 2 – / 2 – / 2 6 / – / – 4 / – / – 4 / – / – 4 / – / – 3 / 1 / – 1 / 8 opcja / 8 – / 10 – / 3 1 / 6 948 902 2412 210 1155 Axiomtek MITX-6892 SD100H110N Norco DFI Techbase Group Unisystem Mini-ITX Mini-ITX – / 2 6 / – / – – / 6 . – / 2 4 / – / – – / 8 809 IPC odbiorcami komputerów przemysłowych. Przedstawiono ich na rys. 8, przy czym każdą z kategorii odniesiono do 100% (tj. całości sprzedaży realizowanej przez dostawców). Jak widać mamy tutaj do Najpopularniejsze typy komputerów z omawianej grupy Rys. 9 czynienia z trzema kluczosprzedawane przez firmy przedstawione w raporcie wymi grupami odbiorców: firmami OEM (producenci maszyn w ostatnich latach) oraz niska cena. sowaniu przemysłowych podzespoi urządzeń), klientami końcowymi Szczególnie kryterium niezawodno- łów oraz odpowiedniemu montażowi oraz integratorami systemów, któ- ści, zważywszy na częste zastosowa- elektroniki. W statystyce występuje też rych udział jest zresztą największy. nia IPC w niesprzyjających warun- „szczelność i odporność”, które de facZestawienie statystyk dla blisko całej kach środowiskowych czy też pracy to również można zaliczyć na poczet dekady pozwala stwierdzić, że stan w środowisku o drganiach i wibra- cech decydujących o niezawodności. ten jest relatywnie stały. Potwierdza cjach, jest jak najbardziej zrozumiałe. Oczywistym wydaje się być również to również tezę dotyczącą stabilności Jest ono spełniane dzięki użyciu odpo- wymóg niskiej ceny, aczkolwiek należy samego rynku. wiednich obudów komputerów, zasto- tu zrobić zastrzeżenie. W przypadku KTÓRE IPC SĄ NAJPOPULARNIEJSZE? Tak postawione pytanie jest oczywiście pewnym uproszczeniem, bowiem co innego będzie typowym komputerem w przypadku odbiorcy przemysłowego – np. automatyka związanego z zakładem produkcyjnym, a co innego w przypadku elektronika-projektanta tworzącego systemy embedded dla różnych klientów. Stąd też przedstawianą chmurę dotycząca popularności urządzeń (patrz rys. 9) należy traktować jako zestawienie dotyczące przedstawianych w raporcie dostawców, których głównym rynkiem zbytu jest przemysł. Tworząc ją dokonaliśmy również połączenia różnych standardów komputerów w ramach poszczególnych kategorii (szczególnie dużo takich wskazań złożyło się na kategorię „SBC”). Całe zestawienie można natomiast podsumować stwierdzeniem, że kluczowym obszarem biznesu jest dla dużej części firm dostarczanie komputerów kompaktowych (Box PC), które dostosowane są do pracy w aplikacjach o mniej sprzyjających warunkach środowiskowych i wymagających zapewnienia dużej niezawodności sprzętu. Lista kluczowych dla odbiorców cech komputerów przemysłowych jest skupiona wokół kilku zagadnień. Na jej czele (patrz rys. 10) znalazły się parametry takie jak m.in. niezawodność, moc obliczeniowa (wzrost raport sektora tak zróżnicowanego pod względem odbiorców również odmienne będą wymagania ze strony klientów końcowych i integratorów (wysoka niezawodność, odporność, odpowiednia budowa, itd.), a inne w przypadku producentów maszyn (np. dostępność urządzeń embedded z pełną dokumentacją i wsparciem projektowym). Jeszcze inaczej mogą patrzeć na IPC firmy poza przemysłem, zaś w każdym z przypadków różne będą też oczekiwania cenowe. Generalnie im „poważniejsze” zastosowanie komputera przemysłowego, im bardziej wyśrubowane warunki musi on spełniać, Rys. 10 tym więcej kupujący są w stanie za oczekiwaną niezawodność zapłacić. Jednocześnie im bardziej przesuwamy się w kierunku zastosowań semi-przemysłowych i popularnej elektroniki, tym istnieją większe możliwości doboru różnych urządzeń i zmniejsza się (choć też do pewnej granicy) nacisk na niezawodność. W tym obszarze zwykle Najważniejsze dla klientów cechy komputerów przemysłowych też rośnie konkurencja, szczególnie że pojawiają się tu urządzenia komercyjne (tzw. COTS), z których z powodzeniem również korzysta się w omawianych aplikacjach. Wśród innych ważnych parametrów znalazły się te dotyczące interfejsów zewnętrznych (generalnie Krzysztof K amiński GURU Control S ystems, K amLAB Jakie są tendencje rynkowe w branży IPC? Koniunktura na rynku komputerów przemysłowych jest odbiciem ogólnego stanu gospodarki. Jeśli prognozy dla inwestorów są złe, mamy do czynienia z malejącym zapotrzebowaniem na komputery przemysłowe. Oznacza to, że przewidywania na rok 2017 nie są dobre. Na szczęście popyt na komputery przemysłowe jest stosunkowo mało podatny na kryzysy w poszczególnych gałęziach przemysłu, gdyż urządzenia te znajdują zastosowanie praktycznie we wszystkich dziedzinach gospodarki. Dlatego też spadek inwestycji w jakimś sektorze nie przekłada się drastycznie na ogólne zapotrzebowanie na IPC. Ponadto istnieją branże strategiczne, w których nie działają te zasady – takie jak obronność, energetyka, przemysł wydobywczy. Firmy dostarczają- 76 s t y c zeń 2 0 1 7 tutaj dzisiaj standardem jest większość tych znanych ze świata IT) oraz możliwości rozbudowy – zazwyczaj z wykorzystaniem kart lub modułów rozszerzeń. Choć nie wynika to bezpośrednio z wykresu, dla klientów ważna jest też długoterminowa dostępność danej wersji na rynku. ce komputery do tych sektorów nie powinny obawiać się spadku zamówień. W obliczu pewnych tendencji wpływających negatywnie na rozwój małej przedsiębiorczości, można przewidywać, że dotknięty zostanie przede wszystkim rynek komponentów, a więc komputerów jednopłytkowych i modułów, później komputerów embedded. Produkty te w procesie wdrażania wymagają więcej nakładu pracy konstruktorów i projektantów oraz są zazwyczaj domeną mniejszych, wyspecjalizowanych firm. W przypadku większych, standaryzowanych komputerów typu rack, Box PC i urządzeń panelowych, integracja w ramach aplikacji nie wymaga aż tyle specjalistycznej wiedzy oraz nakładu pracy, często też wdrożenie może być wykonane przez inwestora w ramach prac własnych. Komputery o budowie modułowej, takie jak zwykłe rack w obudowach 19’’ oraz profesjonalne wykonywane w standardach CompactPCI i PXI, są często stosowane przez instytuty naukowo-badawcze oraz finansowane ze środków budżetowych. Stąd też rynek związany z tymi maszynami nie powinien w znacznym stopniu ucierpieć. IPC Okres wynoszący minimalnie 5, a typowo 10 lat i więcej lat jest tu standardem – i taki deklaruje wielu producentów sprzętu profesjonalnego. MAŁE I WIĘKSZE ZMIANY TECHNOLOGICZNE W raporcie skupiamy się na przemysłowych P C, a w obszarze tym mamy od lat do czynienia z dominacją firmy Intel. Nawet patrząc po przykładowych produktach przedstawianych w tabelach raportowych, widać że właściwie dominacja jest tu zupełna, gdyż nie pojawia się ani jeden produkt z procesorem A MD, VIA Technologies lub innym. Mamy za to przegląd wielu układów Intela, z procesorami „Core i” różnych generacji oraz układami Atom na czele. W części przypadków pojawiają się też starsze wersje, czego przykładem są procesory C eleron. Standardem jest przy tym dobór układów o najlepszym stosunku wydajności do ceny, a często też do zużycia energii (a wraz z tym generowanego ciepła). To ostatnie jest o tyle kluczowe, że urządzenia przemysłowe i systemy embedded to zazwyczaj konstrukcje bezwentylatorowe. O ile w przypadku przemysłowych pecetów standardem sprzętowym jest już od lat wykorzystanie architektury x86, o tyle w zakresie oprogramowania wiodącą grupą systemów operacyjnych są Microsoft Windows. Można tu obserwować ewolucję analogiczną do zmian na rynku IT oraz konsumenckim, aczkolwiek – jak to zazwyczaj w przypadku przemysłu – jest ona nieco opóźniona. Wynika to z pewnego konserwatyzmu branży, a także wolniej zmieniających się potrzeb samych klientów, choć też można obserwować, że w ostatnich latach czas ten ulegał skróceniu. Zgodnie z informacjami podanymi przez respondentów, najpo- Andrzej Jamrozik CSI Computer Systems for Industry Jakie są nowości technologiczne w branży IPC? Rynek opanowały rozwiązania na bazie procesorów BayTrail Intela. Ich stosunkowo wysoka wydajność i dość dobra wbudowana grafika pozwala na zastąpienie jednostek opartych na procesorach Core i. Trend ten zauważalny jest w praktycznie każdym segmencie – w komputerach jednoukładowych, kompaktowych oraz urządzeniach panelowych/All in O ne. Równocześnie zauważamy wzrost zainteresowania platformami sieciowymi oraz bramkami pod rozwijający się rynek IoT i Industry 4.0, które oparte są na dedykowanych systemach operacyjnych i wspierają obsługę nowych interfejsów komunikacyjnych – takich jak np. LoRa. Jakiego typu urządzenia cieszą się największym popytem? Rodzaj i zakres sprzedawanych komputerów przemysłowych zależy w dużym stopniu od typu klienta. Inne platformy wybierze producent rozwiązań, a inne klient końcowy czy też integrator sprzętowy. Producenci skupiają się głównie na urządzeniach, które dają im największe możliwości dopasowania do swojego produktu – np. obudowy. Przeważnie wybierają oni komputery typu embedded, zaś od skali projektu zależy, czy są to systemy 2,5’’, 3,5’’, czy też np. System on Module lub Computer on Module. Z kolei klienci końcowi preferują gotowe rozwiązania (komputery kompaktowe, panelowe, All in One), niekiedy wraz z opcją montażu na obiekcie i konfiguracji z istniejącą infrastrukturą. pularniejszym systemem jest cały czas W indows 7 wraz z jego wersją E mbedded Standard (patrz rys. 11). Niewiele mniej głosów uzyskał Windows 10, na którego promocję silnie postawił M icrosoft, udostępniając darmowo licencję dla części swoich klientów. Windows 10 występuje również w wersji dla urządzeń embedded, którą jest W indows 10 IoT. Trzecie miejsce zajął Linux (dotyczy to różnych jego dystrybucji), natomiast kolejne „OS-y” dzieliła od czołówki spora przerwa. Ta ostatnia była na tyle duża, że można uznać ich udział w zestawieniu za pomijalnie mały. Sytuacja jest analogiczna do tej z początku dekady, przy czym wtedy mieliśmy do czynienia z Windowsem XP oraz 7. Jakie są nowości w przypadku IPC oprócz kolejnych generacji proceso- rów i systemów operacyjnych? Rozwój technologiczny branży następuje w sposób ewolucyjny i korzysta się tu z wielu popularnych technologii oraz rozwiązań wypracowanych przez producentów urządzeń komputerowych. Do takich należą m.in. te dotyczące układów graficznych, stosowanych zabezpieczeń – zarówno sprzętowych, jak i oprogramowania, a także komunikacji. Dzisiaj standardem wielu IPC są interfejsy takie jak: gigabitowy Ethernet, U SB 3.0 oraz służące do transmisji w sieciach bezprzewodowych (Wi-Fi, Bluetooth, sieci komórkowe). Komputery mają też możliwość łatwej komunikacji w chmurze, co de facto nie ma wprost związku z urządzeniami, ale oprogramowaniem. Niemniej jednak technologie chmurowe, a także te umożliwiające zdalny dostęp do IPC pojawiły się w wielu odpowiedziach respondentów i należy o tym wspomnieć. Co ciekawe – żadna z osób nie wskazała pamięci i dysków Flash. Ten rodzaj nośników danych stał się już w branży standardem, do czego przyczyniło stycz e ń 2 0 1 7 77 raport Wojciech Z nojek Sabur Jakie trendy wpływają obecnie na rozwój sektora IPC? Niewątpliwie trendem, który przybrał na sile w branży automatyki przemysłowej, w tym również w sektorze komputerów przemysłowych, jest możliwość przetwarzania i zapisu danych w chmurze oraz komunikacja ze światem Internetu Rzeczy. Komputery przemysłowe stają się istotnym ogniwem w funkcjonowaniu Smart Cities i Smart Factories. Aby móc realizować wyzwania stawiane przez inteligentną produkcję, zyskują one też wysoką kompatybilność i elastyczność komunikacyjną dzięki otwartym standardom IT i różnorodnym interfejsom. Możliwości komunikacyjne IPC można coraz częściej swobodnie rozbudowywać o popularne sieci, wyposażając urządzenia w dodatkowe, wymienne karty. Co z wymogami dotyczącymi niezawodności i możliwości pracy w niesprzyjających warunkach środowiskowych? Od IPC nadal wymaga się niezawodności w pracy 24/7, solidności i wieloletniego cyklu życia, który oznacza długotrwałą dostępność i wsparcie serwisowe. Za wyso- się ogromne zwiększenie ich dostępności w ostatnich latach. NIE TYLKO X86 Omawiany na początku raportu podział rynku na tradycyjne systemy bazujące na układach x86 oraz „całą resztę” widać doskonale przy spojrzeniu na nowości rynkowe. O ile bowiem standardem w przypadku Box PC i „większych” komputerów jest właśnie architektura intela, o tyle im bardziej przemieszczamy się w stronę urządzeń embedded i mniejszych komputerów jednopłytkowych, widać zmiany i pojawianie 78 s t y c zeń 2 0 1 7 ką jakość trzeba niestety więcej zapłacić, ale klienci już częściej dostrzegają, że taka większa inwestycja początkowa oznacza niższe koszty utrzymania instalacji w dłuższej perspektywie. Choć brzmi to paradoksalnie na rynku, gdzie cena czyni cuda – w tym przypadku droższy komputer może oznaczać korzyści finansowe. Aby zagwarantować wyższą niezawodność komputery oferują konfiguracje z macierzami dyskowymi RAID 1/5, dodatkowe wbudowane zasilacze i moduły U PS. Czy dzisiaj popularyzują się również komputery zintegrowane z HMI? Tak, zwłaszcza w zastosowaniach, gdzie jest ograniczona przestrzeń. Alternatywą dla wizualizacji w takich obszarach jest instalacja monitorów przemysłowych, które mogą pracować w odległości do 100 m od komputera, bez opóźnień transmisji i utraty jakości obrazu. Natomiast całkowicie zintegrowanym rozwiązaniem jest komputer panelowy z wbudowaną wizualizacją SCADA i systemem sterowania (Soft PLC CODESYS). Do rozbudowy takich urządzeń przeznaczone są dedykowane moduły komunikacyjne i we/wy. Jako uzupełnienie podobnych rozwiązań dodajemy jeszcze system zdalnego dostępu serwisowego i klient otrzymuje zestaw 3 w 1: IPC z HMI, PLC i bezpieczny, zdalny serwis. się innych standardów. W ostatnim z przypadków coraz popularniejsze są urządzenia z układami A RM, których atutami są niska cena, wysoki poziom integracji w systemie docelowym oraz możliwość obsługi różnych systemów operacyjnych z Androidem i Linuksem na czele. Wspiera je również wielu dużych dostawców półprzewodników, przez co dawne problemy z kompatybilnością czy brakiem wsparcia przy korzystaniu z takich rozwiązań można uznać za historię. Różnorodność komputerów jednopłytkowych jest dzisiaj ogrom- na i przemysł korzysta tu z wielu standardów – od „nieśmiertelnego” P C/104 do takich urządzeń jak komputery 2,5’’ czy układy wbudowane w postaci System on Module. Rynek ten cechuje jeszcze jedna specyfika, o której warto szerzej napisać – szczególnie w kontekście IoT. W ostatniej dekadzie można tu było obserwować ogromny wzrost popularności platform open source. Małe komputery jednopłytkowe opracowywane były przez entuzjastów, jak też organizacje firm i bazują w większości na mikrokontrolerach 32-bitowych oraz systemach operacyjnych jak Linux oraz Android. Przykładami są tu m.in. Arduino, B eagle-Bone czy cieszący się wielką popularnością Raspberry Pi. Wszystkie one są nie tylko doskonałymi komputerami dla edukacji, ale też nie brakuje ich zastosowań w obszarach semi-profesjonalnych. Takimi są te związane z monitoringiem, inteligentnymi budynkami, zastosowaniami pomiarowymi czy wideo. Wiele firm sięga po nie również w celu wykorzystania w większych, IPC komercyjnych systemach, czyli traktuje się je jak typowe układy embedded. Oczywiście obszar pomiędzy tradycyjnymi architekturami a tymi nowymi jest płynny, a każdą aplikację można tak naRys. 11 prawdę zrealizować na kilka sposobów. Kryterium decyzyjnym jest tu często wiedza projektanta, możliwości rozwoju systemu i wymogi aplikacyjne. Najpopularniejsze systemy operacyjne, które polscy odbiorcy wykorzystują w aplikacjach z komputerami przemysłowymi Platformy open source mają w kontekście zastosowań przemysłowych pewne braki, co dotyczy m.in. odporności środowiskowej, stabilności działania czy wieloletniej dostępności. Stąd też, choć same w sobie są bardzo atrakcyjne dla branży embedded, ich możliwości aplikacyjne sięgają jedynie obszaru półprofesjonalnego, czyli tego o relatywnie niedużych wymaganiach. Podobnie jest zresztą ze wspomnianymi urządzeniami C OTS, które są wprawdzie produktami dostępnymi komercyjnie, ale również nie są one przeznaczone do „ciężkich” aplikacji, do których pierwotnie projektowano I PC. Tematy raportów w kolejnych miesiącach Luty Termowizja i systemy wizyjne Marzec Hydraulika, pneumatyka oraz napędy liniowe Kwiecień Sieci przemysłowe Maj Systemy bezpieczeństwa maszynowego Czerwiec Osprzęt elektroinstalacyjny i aparatura NN Z powyższych powodów rynek producentów komputerów przemysłowych patrzy na zmiany cały czas w miarę neutralnie, choć nie jest wykluczone, że sytuacja się tu dy- Polecany produkt Komputery A ll-in-One do pracy 24/7 w trudnych warunkach Nexcom oferuje solidne przemysłowe panele PC wyposażone w 4. generacji procesory z rodziny Haswell, które charakteryzują się wysoką wydajnością oraz możliwością rozbudowy, a dzięki pasywnemu chłodzeniu świetnie radzą sobie w zapylonym środowisku. Mogą być zainstalowane zarówno w obudowie maszyny, jak i poprzez uchwyt VESA 100 mm. W zależności od aplikacji możemy wybierać pomiędzy rezystancyjnym ekranem dotykowym, który można obsługiwać w rękawicach, a pojemnościowym z funkcją multi-touch. Aluminiowa obudowa zapewnia odpowiednią odporność, a płaski front spełniający normę IP66 pozwala na łatwe utrzymanie ekranu w czystości. Na przednim panelu znajduje się również wodoodporne złącze USB, które pozwala na szybki transfer danych w sytuacji, gdy komputer jest zabudowany w maszynie. Aby uniemożliwić dostęp do urządzenia poprzez niepowołane osoby, złącze USB na froncie może zostać programowo zablokowane. Natomiast porty komunikacyjne COM oraz DIO mają izolację 2,5 kV, aby zapewnić wysoką niezawodność. Możliwość zainstalowania dwóch dysków otwiera drogę do zastosowania w nowych aplikacjach wymagających zapisu dużej ilości danych. Nexcom IPPC A1570 / A1770 / A1970 to: –– rozmiary 15”, 17”, 19”, –– chłodzenie pasywne, –– Intel Core i5-4590T, i3-4350T, Pentium G3320TE, Celeron G1820TE, –– zasilanie: 12–30VDC lub 230VAC, –– 2× 2,5’’ HDD, 2x COM, 4× GPIO, 4× DIO, 2× LAN, 1× front USB 2.0, 4× USB 3.0, –– sloty rozszerzeń: PCI, PCIe, miniPCIe, –– komunikacja: PROFINET, PROFIBUS, DeviceNet, EtherNet/IP, EtherCAT, –– jako opcja oprogramowanie HMI JMobile oraz Codesys Softmotion CNC. Microdis Electronics tel. 71 301 04 29, [email protected], www.microdis.net stycz e ń 2 0 1 7 79 raport Dane teleadresowe firm raportowych i marki IPC w ich ofercie Marki oferowanych produktów Fermio Advantech Astraada, GE Intelligent Platforms, Wonderware Nazwa firmy Telefon E-mail Strona WWW 3City Electronics Advantech Poland 587 650 148 504 254 883 [email protected] [email protected] www.3cityelectronics.com www.advantech.com ASTOR 12 428 63 00 [email protected] www.astor.com.pl [email protected] www.br-automation.com B&R Industrie Elektronik [email protected] www.beckhoff.pl B&R Automatyka 61 846 05 00 Przemysłowa Beckhoff Automation 22 750 47 00 INEE 32 235 45 69 [email protected] www.inee.pl JM elektronik 32 339 69 01 [email protected] www.jm.pl Kontron 797 383 766 [email protected] www.kontron.com Maritex PHP 58 622 89 00 [email protected] www.maritex.com.pl [email protected] [email protected] phoenixcontact@ phoenixcontact.pl www.microdis.net www.ni.com Beckhoff Advantech, Aaeon, Protech Systems, Diamond Systems MEN, Advantech, ESA IEI Integration, Fastwel, Avalue, Arbor, Ewin Aaeon, iBase, C&T Solution Elmatic, Advantech, Getac Lanner, Digi, Dave Adlink, IEI Integration, ICP DAS, Axiomtek, Avalue Aplex, ads-tec, Siemens IEI Integration, Aplex, Axiomtek, Compulab Kontron Axiomtek, Avalue, Via Technologies Nexcom, Aaeon, Asrock National Instruments www.phoenixcontact.pl Phoenix Contact CSI 12 390 61 80 [email protected] www.csi.pl Dacpol 22 703 51 00 [email protected] www.dacpol.eu Elatec 601 480 304 [email protected] www.elatec.pl Elhurt Elmark Automatyka Gamma 58 554 08 00 22 773 79 37 22 862 75 00 [email protected] [email protected] [email protected] www.elhurt.com.pl www.elmark.com.pl www.gamma.pl [email protected] www.kamlab.pl Guru Control Systems 22 831 10 42 Microdis Electronics 71 301 04 00 National Instruments 22 328 90 10 Phoenix Contact 71 398 04 80 Pro-face by Schneider 22 511 83 28 Electric RAControls 32 788 77 06 Rockwell Automation 22 459 66 90 [email protected] [email protected] [email protected] RS Components 22 223 11 11 [email protected] Sabur Siemens Soyter Components Stoltronic Polska Techbase Group 22 549 43 53 22 870 82 00 22 752 82 55 42 649 12 15 58 345 39 22 [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] Unisystem 58 761 54 20 [email protected] Pro-face by Schneider Electric Rockwell Automation, www.racontrols.pl Allen Bradley Rockwell Automation, www.rockwellautomation.pl Allen-Bradley VIA Technologies, http://pl.rs-online.com/ Steatite, BVM www.sabur.com.pl ASEM, Esaware, Esa www.automatyka.siemens.pl Siemens www.soyter.pl Variscite, Grinn, Access www.stoltronic.pl TR Electronic, Fujitsu, LEX www.techbase.eu Techbase, Norco, Jetway DFI, Technexion, www.unisystem.pl Grinn, Engicam www.proface.pl namicznie zmieni. Spowodować to może rozwój Internetu rzeczy, który w kolejnych latach będzie katalizatorem ewolucji całej branży i powinien wyznaczać kierunki jej przyszłych zmian. Zbigniew Piątek Źródłem wszystkich danych przedstawionych w tabelach oraz na wykresach są wyniki uzyskane w badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród działających w Polsce dostawców komputerów przemysłowych i urządzeń embedded. 80 s t y c zeń 2 0 1 7 raport WYWIAD Przemysłowy Internet rzeczy to olbrzymi i ciągle rozwijający się rynek, o który każdy z producentów walczy na swój sposób Rozmowa z Kamilem G rzeszczakiem z firmy Elmark Automatyka Z jakich komputerów przemysłowych korzystają dzisiaj najchętniej polscy klienci? Bez wątpienia najlepiej sprzedają się bezwentylatorowe komputery B ox P C. Słowem-kluczem jest w tym przypadku „bezwentylatorowe”, bowiem B ox PC chłodzone pasywnie to rozwiązania, które szczególnie dobrze sprawdzają się w trudnych warunkach pracy. Z takimi mamy do czynienia w aplikacjach, gdzie występują ujemne temperatury, silne wstrząsy lub wibracje, czy też wszechobecny pył oraz kurz. Większość użytkowników ma świadomość, że komputery pozbawione wentylatorów są praktycznie bezobsługowe. Nie wymagają one okresowego czyszczenia, czy też wymiany wentylatorów, a co za tym idzie są mniej awaryjne. Stąd też zdecydowana większość klientów, gdy stoi przed wyborem, czy zakupić komputer wydajny lecz chłodzony aktywnie (rozwiązanie tańsze), czy też jednostkę z słabszym procesorem ale chłodzoną pasywnie (rozwiązanie droższe), wybiera tę druga opcję. Kolejna grupa komputerów, która niezmiennie od wielu lat cieszy się dużym zainteresowaniem to komputery w obudowie rack 19’’ oraz M ini T ower. Niesłabnąca popularność tego typu rozwiązań spowodowana jest ich elastycznością, dużymi możliwościami rozbudowy oraz atrakcyjną ceną. Co ma dzisiaj największy wpływ na omawiany rynek? Hasłem, które ostatnio silnie elektryzuje producentów elektroniki, jest Internet rzeczy, czyli IoT. Skrót ten został nieco zmodyfikowany na potrzeby rozwiązań przemysłowych i w tym przypadku brzmi I IoT – I ndustrial Internet of Things. Urządzenia i rozwiązania z zakresu IoT obejmują przede wszystkim inteligentne budynki, monitorowanie pojazdów, systemy bezpieczeństwa, akcesoria typu wearable, inteligentne RTV, AGD oraz wszechobecne smartfony. Z tego obszaru coraz częściej wydzielane są urządzenia o zbliżonej funkcjonalności, ale przezna- czone do zastosowań profesjonalnych, przemysłowych. W ich przypadku priorytetem jest niezawodna praca nawet w niesprzyjających warunkach, co oznacza występowanie dużego poziomu zaburzeń elektromagnetycznych, ujemnych temperatur, dużej wilgotności, itd. To właśnie takie rozwiązania określane są jako IIoT. Wśród produktów zaliczanych do grupy I IoT są m.in. niewielkie moduły wyposażone w wejścia/wyjścia cyfrowe, przetworniki DAC/ADC, moduły termoparowe, wyjścia przekaźnikowe oraz niewielkie komputery B ox PC. Liczba możliwych schematów aplikacji opartych o IIoT jest praktycznie nieograniczona. Pozwolę sobie przedstawić trzy z nich. Rozwiązanie modułowe – np. do monitoringu serwerowni Na rysunku przedstawiono przykład wykorzystania modułu WISE-4000 do monitoringu temperatury, wilgotności, stanu włącznika zasilania oraz detekcji otwarcia drzwi. Wyniki pomiarów zapisywane są na dysku internetowym (Dropbox). Aplikacja oparta o komputer przemysłowy typu Box PC Przykładam aplikacji jest monitoring lokomotywy, gdzie stycz e ń 2 0 1 7 81 raport WYWIAD przez sieć L TE na dedykowany serwer przesyłane są bieżące informacje na temat położenia, prędkości, aktualnego spalania, itd. W tym konkretnym przypadku korzystne jest zastosowanie komputera opartego o procesor x86, ponieważ umożliwia on wykorzystanie gotowego oprogramowania firm zewnętrznych, między innymi do: rejestracji obrazu z dwóch kamer I P oraz zdalnego dostępu do komputera za pomocą popularnego oprogramowania TeamViewer. To ostatnie odbywa się np. w celu pobrania zarejestrowanego materiału wideo przedstawiającego kolizję na przejeździe kolejowym. System rozproszony oparty o sensory dostosowane (customizowane) do wymagań aplikacji W odróżnieniu od systemu modułowego zazwyczaj nie stosuje się tu gotowych, uniwersalnych produktów – tzw. „rozwiązań z półki”, jak np. wspomniana wcześniej seria WISE-4000, lecz buduje się je od podstaw według ściśle sprecyzowanych kryteriów. Używa się tu najczęściej układów wbudowanych – dedykowanych komputerów jednopłytkowych, jak np. widoczny poniżej W ISE-1020, czy modułów procesorowych – np. WISE-1520 (standard M2.COM). Oczywiście każdy z czujników może przesyłać dane niezależnie – przykładowo przez sieć komórkową, co jest popularnym rozwiązaniem w przypadku dużych odległości pomiędzy sensorami, jednak ze względu na koszty bardziej opłacalne jest stworzenie sieci czujników pracującej w lokalnych sieciach W PAN. W drugim przypadku grupa sensorów komunikuje się za pomocą dedykowanej bramki WPAN, która z kolei przesyła informacje dalej do kolektora danych. To ostatnie odbywa się np. za pomocą bezprzewodowej sieci LTE lub sieci przewodowej LAN. Które z rozwiązań z rynku konsumenckiego oraz I T przenikają do sektora IPC? Sądzę że istotnym trendem jest miniaturyzacja komputerów przemysłowych. Jest ona bezpośrednim następstwem nadejścia ery Internetu rzeczy, zaś katalizatorem są tu zmiany na rynku komercyjnym. W przypadku tego ostatniego Intel zrewolucjonizował obszar komputerów domowych i biurowych wprowadzając do sprze- 82 s t y c zeń 2 0 1 7 daży minikomputery N UC oraz C ompute Stick. Trend ten udzielił się również branży przemysłowej. Obecnie w naszej ofercie jest coraz więcej modeli komputerów przemysłowych B ox PC oraz mini PC, które dosłownie mieszczą się w dłoni. Obecnie najmniejszym z nich jest UNO-2271G. Co ciekawe miniaturyzacja nie musi oznaczać ograniczonej funkcjonalności. Oczywiście mniejsze wymiary narzucają pewne ograniczenia, jak choćby niewielka liczba wyprowadzonych portów I/O. Problem ten można ominąć tworząc komputer modułowy, którego konfiguracja będzie zależna od wymagań konkretnej aplikacji. Przykładem takiego rozwiązania jest wspomniany UNO-2271G, który może zostać rozbudowany o jeden moduł iDoor – np. modem H SPA z GPS, W i-Fi z Bluetooth, cztery porty RS-422/485 czy też dwadzieścia cztery izolowane we/wy cyfrowe. Producenci IPC przykładają dzisiaj również coraz większą wagę, aby ich produkty były po prostu… ładne. Jeszcze kilka lat temu nikt o to nie dbał, zaś ogólnie przyjęte było stwierdzenie, że to co przemysłowe musi być wręcz toporne i brzydkie. Przykładem może być komputer panelowy TPC-1551. Jego klasyczna bryła (oznaczenie TPC-1551H) wygląda tak na zdjęciu po lewej stronie, natomiast po „liftingu” wygląda on (oznaczenie TPC-1551T) już znacznie lepiej (zdjęcie po prawej stronie). Ciekawy jest fakt, że obydwie jednostki mają niemal identyczne parametry. Tutaj również widoczny jest wpływ rynku konsumenckiego, gdzie powszechne jest przekonanie, że klienci kupują głównie oczami. W technologiach zachodzą również zmiany związane z odchodzeniem od pewnych standardów. Przykładem jest IBX, z którym przez lata pracy właściwie się nie spotkałem, podobnie formatem o znaczeniu schyłkowym jest EPIC czy też SBC 5,25’’. W ich miejsce na raport WYWIAD popularności zyskują inne standardy. Obecnie wśród komputerów jednopłytkowych szczególnie popularny jest format S BC 2,5’’, popularnie określany mianem P ICO-ITX. Co jeszcze zmienia się w branży – np. w zakresie tworzenia systemów z komputerami panelowymi? Jednym z ciekawszych trendów, jakie zauważyłem, jest odchodzenie od klasycznych rozwiązań w postaci rozproszonych komputerów IPC na rzecz scentralizowanych systemów oferujących wirtualizację desktopów. Najłatwiej jest to przedstawić na przykładzie. W pewnym zakładzie przemysłowym korzysta się z kilkunastu rozproszonych punktów przyjmowania określonego typu produktów. Każdy z punktów wyposażony jest w komputer panelowy działający pod kontrolą systemu Windows. W przypadku wystąpienia awarii – np. uszkodzenia dysku twardego, czas naprawy może być długi. Składa się na niego wymiana uszkodzonego podzespołu, konieczność instalacji MS Windows oraz specjalistycznego oprogramowania. Korzystając z rozwiązania scentralizowanego z systemem wirtualizacji desktopów, zamiast rozbudowanego komputera panelowego, klient zastosował prosty terminal z Linuksem embedded oraz monitor panelowy. Podczas normalnej pracy terminal wyświetla zdalny pulpit, który jest generowany przez przeznaczony do tego serwer – oczywiście z odpowiednim oprogramowaniem. To właśnie ten serwer odpowiedzialny jest za przetwarzanie danych, jak i ich bezpieczeństwo. Jeżeli terminal ulegnie uszkodzeniu, to wystarczy go wymienić na inny. Z racji tego, że wszystkie dane oraz oprogramowanie znajdują się na serwerze, cała naprawa sprowadza się do podłączenia sprawnego terminala oraz wprowadzenia jego adresu M AC w oprogramowaniu do zarządzania wirtualizacją desktopów. Jak wygląda, podsumowując, rynek na przełomie 2016 i 2017 roku? Czego można się spodziewać w kolejnych miesiącach? Rok 2016 pod względem sprzedaży możemy uznać za słaby okres. Największym hamulcem był istotny spadek liczby zamówień publicznych w porównaniu do roku 2015. Niestety zaczynający się rok nie zapowiada się lepiej. Zamieszanie polityczne wokół Trybunału Konstytucyjnego oraz jego następstwa w postaci sporu polskiego rządu z Parlamentem E uropejskim nie wróżą niczego dobrego. Prawdopodobne jest, , że jeżeli polski rząd się nie ugnie, pozyskiwanie funduszy europejskich w 2017 roku może być dosyć problematyczne. Innymi słowy Parlament Europejski będzie utrudniał pozyskiwanie środków z Unii Europejskiej tak długo, jak konflikt wokół Trybunału Konstytucyjnego nie zostanie zażegnany. Jaki może być tego skutek? Łatwo przewidzieć. Brak pieniędzy na inwestycje i ogólny zastój na rynku. Oczywiście jest to czarny scenariusz wydarzeń. Mam nadzieje, że sprawy potoczą się bardziej pozytywnie. Dziękuję za wypowiedź. Zbigniew Piątek raport PREZENTACJE PRODUKTÓW SIMATIC IPC 547G Rack PC z najnowszą technologią Zastosowanie nowych technologii IT w przemyśle następuje zazwyczaj z drobnym opóźnieniem. Spowodowane jest ono potrzebą dostosowania tych nowinek do potrzeb środowiska przemysłowego i przetestowania ich podczas rzeczywistej pracy. Dzięki ścisłej współpracy Siemensa z wiodącymi producentami IT nowe technologie trafiają do przemysłu znacznie szybciej. WYDAJNOŚĆ DLA KOMFORTOWEJ PRACY Od nowych komputerów zarówno przemysłowych, jak i biurowych wymaga się, żeby praca na nich była znaczenie przyjemniejsza i wydajniejsza niż na ich poprzednikach. Tak właśnie jest w przypadku nowych Rack PC z rodziny SIMATIC IPC 547G (zdjęcie 1). Zastosowano w nich najnowszą technologię procesorów Intel do wyboru: Xeon E 3 1275 v5 (3,6 (4,0) G Hz, 4 rdzenie, 8 wątków, 8 MB pamięci cache), Core i7-6700 (3,4 (4,0) G Hz, 4 rdzenie, 8 wątków, 8 MB pamięci cache), Core i5-6500 (3,2 (3,6) G Hz, 4 rdzenie, 4 wątki, 6 MB pamięci cache) lub dla znacznie mniejszych wymagań wydajnościowych Pentium G4400 (3,3 G Hz, 2 rdzenie, 2 wąt- Redundantne zasilacze 84 s t y c zeń 2 0 1 7 Fot. 1 Komputer SIMATIC IPC 547G ki, 3 M B pamięci cache), co oznacza wzrost wydajności o ok. 32% w stosunku do poprzedniej wersji (IPC 547E). Samo w sobie zastosowanie tego typu procesorów w komputerach przemysłowych daje im potęż- ną moc obliczeniową sprawiającą, że nawet najbardziej wymagające programy będą działać płynnie, a obsługujący je użytkownicy odczują prawdziwy komfort pracy. Jeśli dodamy jeszcze do tego szybkie pamięci DDR4 (typu PC4-2400T) o pojemnościach do 64 GB, dyski twarde typu S SD (Solid State Drive) o pojemnościach do 480 GB i nowoczesne chipsety płyt głównych (typu C 236), to otrzymujemy potężne narzędzie mogące zaspokoić potrzeby nawet najbardziej wymagających aplikacji, nie tylko przemysłowych. Taka maszyna może pracować zarówno jako stacja inżynierska dla całego zakładu przemysłowego, jak i system wizualizacji (np. SCADA) wyświetlający synoptyki nawet na 5 monitorach (obsługa trzech monitorów w standarFot. 2 dzie, plus opcjonalna dwumo- raport PREZENTACJE PRODUKTÓW nitorowa karta graficzna z pamięcią 1G BR AM) czy przetwarzać duże ilości danych z procesu produkcyjnego. Operator będzie miał zapewnioną wygodę przeglądania działającego procesu na wielu monitorach, a inżynier lub serwisant będzie mógł komfortowo pracować w dowolnym narzędziu inżynierskim (np. TIA Portal). Wszystko to nie w biurze czy w domu, gdzie jesteśmy już przyzwyczajeni do dużej wydajności komputerów, ale w zakładzie produkcyjnym, gdzie takie narzędzie pracy, poza korzyściami dla osób bezpośrednio z niego korzystających, zapewni wymierne korzyści finansowe dla całego zakładu dzięki możliwości znacznie wydajniejszej pracy na nim. SERWERY PRZEMYSŁOWE W wielu zakładach przemysłowych powzięto decyzję o standaryzacji stosowanego asortymentu – takiego jak sterowniki PLC, rozproszone wejścia/wyjścia, panele HMI czy przekształtniki częstotliwości. Służby Utrzymania Ruchu zyskują dzięki temu łatwiejszą obsługę stanowisk, bo na każdym z nich znajdą podobny lub identyczny sprzęt, a kierownictwo zakładu zyskuje korzyści finansowe chociażby dzięki mniej skomplikowanemu zamawianiu komponentów czy mniejszej liczbie narzędzi inżynierskich i serwisowych, które trzeba zakupić. Podobne standardy można wprowadzić w grupie produktów komputerów przemysłowych. Komputery, takie jak IPC 547G, mogą nie tylko pracować jako wspomniane powyżej stacje operatorskie inżynierskie, ale również jako serwery apli- kacji przemysłowych, nieustępujące nowoczesnym rozwiązaniom serwerowym ze świata I T. Podstawą pracy komputera jako serwera jest system operacyjny. Tak jak dla stacji operatorskiej możemy wybrać system W indows 7 U ltimate (64-bitowy) lub Windows 10 IoT Enterprise (64-bitowy), tak dla systemu serwerowego wybierzemy już Windows S erver 2012 R 2 lub 2008 R 2 (również 64-bitowe). Sam system operacyjny z komputera IPC nie czyni jeszcze serwera przemysłowego. Poza warstwą programową jest jeszcze całe spektrum rozwiązań sprzętowych. Jednym z nich są redundantne zasilacze (zdjęcie 2) i ich możliwość wymiany podczas pracy serwera. W przypadku zakładów, w których występują problemu ze stabilnością zasilania, a w których możliwe jest podanie drugiej linii 230 VAC, takie rozwiązanie umożliwi ciągłość pracy. Również awaria jednego z zasilaczy (w koń- Kompletny system wizualizacji zawsze tańszy, niż same komponenty Kompletny system wizualizacji dostarczany od jednego producenta jest zawsze pewniejszym rozwiązaniem niż kupowanie jego poszczególnych składowych od różnych dostawców. Siemens od dawna wspiera takie podejście użytkowników, oferując licencje Runtime dla platformy programowej (systemy SCADA WinCC 7.x i TIA Portal: WinCC Professional oraz prostsze systemy wizualizacji TIA Portal: WinCC Runtime Advanced) w niższej cenie, przy założeniu jednoczesnego zakupu platformy sprzętowej, czyli komputerów SIMATIC IPC. Szczegółowe informacja znajdują się na stronie: www.automatyka.siemens.pl/solutionandproducts_ia/16050.htm. cu to podzespół kompuFot. 3 tera najczęściej ulegający awarii – niezależnie od tego, kto jest producentem komputera) nie spowoduje przerwy w pracy systemu komputerowego. Awaria pracy zasilacza sygnalizowana jest za pomocą odpowiedniego komunikatu w bezpłatnym narzędziu diagnostycznym (DiagBase) dostarczanym wraz z komputerem oraz sygnału dźwiękowego. W przypadku, gdy komputer nie jest obsługiwany przez lokalnego operatora, informację taką można pozyskać za pomocą sieciowego narzędzia do diagnostyki komputerów SIMATIC IPC – DiagMonitora lub przez wstawienie odpowiednich synoptyk, bezpośrednio w systemie S CADA WinCC (bezpłatne biblioteki do pobrania z Internetu). A co z bezpieczeństwem przechowywanych danych, np. z procesów produkcyjnych? W ramach dostosowania IPC 547G do pracy jako serwer przemysłowy w ramach konfiguracji można wybrać jedną z wielu opcji zabezpieczających nasze cenne dane. I tak do wyboru mamy najprostszy R AID1 powodujący, że dane będą zapisywane na dwóch dyskach jednocześnie. Opcja ta jest dostępna zarówno dla montażu dysków w wyjmowanych kieszeniach (hot-swap), co znacznie przyspiesza wymianę uszkodzonego napędu, jak i dla dysków montowanych wewnątrz obudowy – jest to zastosowanie dla komstycz e ń 2 0 1 7 85 raport PREZENTACJE PRODUKTÓW puterów montowanych w pobliżu urządzeń mogących powodować wibracje lub udary w miejscu montażu komputera. Dzięki opatentowanemu przez Siemensa rozwiązaniu komputer z tak zamontowanymi dyskami będzie mógł pracować przy wibracjach na poziomie 0,2 G i udarach 1 G. W przypadku potrzeby przechowywania danych w sposób bezpieczny, a jednocześnie ich szybkiego odczytywania, lepszym rozwiązaniem będzie macierz R AID5 o pojemnościach do 4 TB, pracująca na 3 dyskach twardych. Dla aplikacji, w których serwery wykorzystuje się do pracy jako stacje operatorskie, ciekawym rozwiązaniem może być wybranie konfiguracji mieszanej, gdzie system operacyjny instalowany jest na szybkim dysku SSD, co zapewni odpowiedni komfort pracy. Jednocześnie na dodatkowych dwóch dyskach twardych działających w macierzy RAID1 przechowywane są dane, co zapewnia ich pełne bezpieczeństwo. NOWA KONCEPCJA SERWISOWA Innowacją wprowadzoną w IPC 547G jest nowa koncepcja serwisowania urządzenia. Łączy się ona z innymi rozwiązaniami znanymi ze starszych wersji tego komputera, takimi jak możliwość montażu klucza sprzętowego na USB wewnątrz obudowy lub za zamkniętymi drzwiczkami obudoFot. 5 wy (zdjęcie 3) czy specjalne uchwyty dla kart rozszerzeń P CI/PCIe zapobiegające ich wysuwaniu ze złączy przy pracy w podwyższonych wibracjach, które pozwalają na montaż komputera bezpośrednio w hali fabrycznej i blisko maszyny. Nowa koncepcja zakłada szybką obsługę komputera przez Służby Utrzymania Ruchu, zazwyczaj bez użycia jakichkolwiek narzędzi. Do montażu kart rozszerzeń lub dodatkowej pamięci R AM wewnątrz obudowy wystarczy odkręcenie zaledwie jednej śruby (zdjęcie 4) – takie prace są zazwyczaj wcześniej zaplanowane, więc jest czas na wyposażenie się we wkrętak. Natomiast działania typowo serwisowe, które trzeba wykonać zazwyczaj bardzo szybko, mogą być wykonane bez użycia jakichkolwiek narzędzi. Poza wspomnianą wcześniej wymianą zasilacza podczas pracy kompu- tera czy dysku twardego Fot. 4 w macierzy R AID1 lub RAID5 również filtr przeciwpyłowy i wentylator mogą być zastąpione nowymi całkowicie bez użycia jakichkolwiek narzędzi (zdjęcie 5). Działania takie znacznie usprawniają prace serwisowe i przyspieszają ponowne uruchomienie komputera w przypadku awarii jakiegoś podzespołu. PODSUMOWANIE SIMATIC IPC 547G to nowoczesna platforma sprzętowa, idealna do wszelkich zastosowań przemysłowych wymagających wydajności i niezawodności. Jednocześnie dzięki nowoczesnym podzespołom elektronicznym zachowuje bardzo korzystny stosunek jakości i wydajności do ceny, porównywalny nawet z tzw. „komputerami biurkowymi”, które nie spełniają w większości wymaganych norm przemysłowych. Jeżeli planujecie Państwo nowe inwestycje, zachęcam do zaufania marce komputerów przemysłowych S iemens – SIMATIC I PC, które od ponad 20 lat są rozwijane z myślą o wszelkich, nawet najbardziej skomplikowanych, aplikacjach przemysłowych. Michał Urliński Promotor SIMATIC IPC Siemens Sp. z o. o. tel. 22 870 84 65 [email protected] www.automatyka.siemens.pl 86 s t y c zeń 2 0 1 7 raport PREZENTACJE PRODUKTÓW Zdalny serwis Ubiquity dostępny z komputerów ASEM Technologia zdalnego dostępu serwisowego Ubiquity firmy ASEM została udostępniona w wybranych rodzinach komputerów przemysłowych producenta – komputery panelowe i w wykonaniach Box PC mają wbudowaną licencję Ubiquity Basic Runtime. Licencja ta pozwala na bezpieczny, zdalny dostęp w trybie serwisowym do urządzeń i instalacji automatyki. Aplikacja kliencka Aplikacja instalowana Licencja Ubiquity Basic dla zdalnego dostępu na urządzeniu zdalnym untime jest gotowa do R użycia, ale aby rozpocząć Tunel VPN Ubiquity Ubiquity korzystanie z funkcjoControl Center Runtime Podsieć nalności zdalnego dostęszeregowa Firewall Firewall pu należy wykonać dwa proste kroki. KonieczPLC na jest instalacja aplikacji Ubiquity Control Center WAN WAN LAN na dowolnym komputeEthernet rze z systemem Windows Firewall (aplikacja dostępna bezPLC płatnie do pobrania ze strony producenta). Autoryzacja połączenia pomiędzy urządzeniem loUbiquity serwer / domena kalnym i zdalnym następuje poprzez Internet, z wykorzystaniem serwePrzechowywanie danych o urządzeniach ra U biquity. Aby uzyskać komunikację z serwerem, konieczne jest zaRys. 1 biquity łożenie na nim domeny (konta), do Schemat działania platformy U której przypisywane będą urządzenia z możliwością zdalnego dostępu –– Domena na serwerze U biquity – i serwisowanie urządzeń oraz aktuoraz użytkownicy systemu. konto na serwerze, które odpowia- alizacja aplikacji. Reasumując, w skład środowiska da za autoryzację połączenia poKorzystanie z funkcjonalności Ubiquity wchodzą następujące elemiędzy komputerem z aplikacją zdalnego serwisu nie wiąże się z opłamenty: Ubiquity Control Center i kompu- tami za przesyłane dane i urządze–– Ubiquity Runtime to aplikacja interem zdalnym. nia podpięte do systemu. Ubiquity stalowana na urządzeniu zdalnym Ubiquity używa połączenia in- umożliwia bezpieczny, zdalny do(np. komputerze A SEM), z którym ternetowego, tworząc sieć VPN po- stęp do urządzeń automatyki za pobędzie nawiązywana komunikacja; między komputerem serwisowym mocą VPN, a co za tym idzie diagno–– Ubiquity Control C enter jest apli- (który pełni funkcję stacji nad- zowanie i rozwiązywanie niektórych kacją instalowaną na kompute- zorczej Ubiquity C ontrol C enter) problemów na instalacji bez konieczrze serwisowym, która umożliwia a zdalnym urządzeniem (z aplikacją ności wyjazdów serwisowych. Rozkonfigurację połączenia z urządze- Ubiquity R untime). Stacja nadzor- wiązanie zapewnia ciągłość pracy inniami zdalnymi. Komputer z Ubi- cza uzyskuje dostęp do takich funk- stalacji i szybkość serwisu; ułatwia quity Control Center pełni funkcję cji jak: zdalny pulpit, czat, wymia- konfigurację i modyfikację ustawień stacji nadzorczej; na plików, zdalne programowanie maszyn i instalacji automatyki. PodWIN 32/64 WIN CE 88 s t y c zeń 2 0 1 7 raport PREZENTACJE PRODUKTÓW czas odbiorów i uruchomień instalacji nie wymaga obecności ekipy technicznej na obiekcie. WSPÓŁDZIELENIE DOSTĘPU DO INTERNETU Ubiquity pozwala szybko zaimplementować funkcjonalność współdzielenia dostępu do Internetu pomiędzy różnymi urządzeniami znajdującymi się w sieci. Konfiguracja funkcji odbywa się poprzez aplikację Ubiquity Runtime lub konfigurator w aplikacji Control C enter. Funkcja współdzielenia dostępu do I nternetu może być udostępniona wszystkim urządzeniom znajdującym się w podsieci LAN. Możliwe jest również ograniczenie dostępu dla poszczególnych urządzeń za pośrednictwem filtrowania po adresach MAC. APLIKACJA WEBOWA Dostępna bezpłatnie aplikacja webowa umożliwia dostęp do zdalnego pulpitu urządzeń z zainstalowanym Runtime Ubiquity. Aplikacja Ubiquity W eb może być obsługiwana z poziomu wszystkich urządzeń z przeglądarką kompatybilną z technologią H TML5. Aby ją uruchomić wystarczy otworzyć przeglądarkę i wpisać adres: www.ubiquityweb.net. Aplikacja webowa jest dostępna dla wszystkich użytkowników Ubiquity i wszystkich typów domen, z wyjątkiem „Private S erver”. Logując się do domeny, otrzymujemy listę urządzeń dostępnych w systemie zdalnego serwisu i za pomocą jednego kliknięcia uzyskujemy dostęp do ich zdalnych pulpitów. Zdalny pulpit udostępnia wizualizacje pracy poszczególnych urządzeń oraz dostęp do ustawień systemowych wraz z ich możliwością ich zdalnej modyfikacji. Ubiquity Web App zapewnia pełną interakcję z pulpitem zdalnym i działa zarówno na komputerach P C z klawiaturą i myszką, jak i na urządzeniach przenośnych z ekranem dotykowym z obsługą gestów (tablety czy smartfony). W aplikacji znajduje się pasek służący do przesyłania komend z klawiatury do systemu zdal- nego. Strona logowania do aplikacji zawiera listę dotychczas przetestowanych przeglądarek i link do instrukcji obsługi, gdzie znajdują się instrukcje dotyczące korzystania z aplikacji. PROSTA AKTUALIZACJA DO NAJNOWSZEJ WERSJI ŚRODOWISKA Platforma U biquity w wersji 8 umożliwia obsługę automatycznych aktualizacji aplikacji Control Center, a także oprogramowania w urządzeniach dołączonych do domeny. Po uruchomieniu aplikacji Ubiquity Control C enter automatycznie następuje analiza dostępności nowszych wersji oprogramowania. Jeżeli dostępna jest nowsza wersja mamy możliwość jej zainstalowania, bez konieczności odinstalowywania wersji wcześniejszej. Posiadanie najnowszej wersji aplikacji Ubiquity Control Center umożliwia wykorzystywanie pełnej funkcjonalności systemu (zmieniającej się wraz z kolejnymi aktualizacjami), a także nawiązywanie połączeń z urządzeniami wyposażonymi w aktualną wersję oprogramowania. WERSJA PRZENOŚNA UBIQUITY Możliwość przenoszenia licencji Ubiquity pomiędzy różnymi urządze- niami dodatkowo rozszerza funkcjonalności zdalnego dostępu serwisowego do instalacji. Licencja U biquity portable może być aktywowana na jednym urządzeniu jednocześnie, ale można ją przenosić na inne urządzenia do dwudziestu razy. Nie występują tu żadne ograniczenia czasowe ‒ licencja na jednym urządzeniu pozostaje aktywna w nieograniczonym czasie. Przenośna licencja Ubiquity jest dostępna dla systemów Windows 32/64 i Windows C E. Można ją aktywować na urządzeniach ASEM, a także innych producentów. Aktywacji można dokonać offline na komputerze lub bezpośrednio z Ubiquity Control Center. Aplikacja podaje bieżącą informację o liczbie przeniesień licencji, jakie pozostałych do wykorzystania. AUDYT BEZPIECZEŃSTWA Środowisko Ubiquity v.8 uzyskało certyfikat bezpieczeństwa dla sieci łączności przemysłowej opartych na Internecie. Certyfikat poświadcza bezpieczeństwo wszystkich komponentów systemu i potwierdza jego pełną zgodność z normą IEC 62443-3. Sabur www.sabur.com.pl stycz e ń 2 0 1 7 89 raport PREZENTACJE PRODUKTÓW UNO-2271G – jeden minikomputer do wszystkich aplikacji przemysłowych Komputery kompaktowe to bardzo popularne rozwiązania stosowane w wielu gałęziach przemysłu. Zwłaszcza tam, gdzie występuje ograniczenie dostępnej przestrzeni. Z roku na rok, coraz więcej tych urządzeń instalowanych jest na liniach produkcyjnych w fabrykach, transporcie szynowym czy w innych przemysłowych aplikacjach. Komputery te realizują bardzo odpowiedzialne zadania, między innymi, takie jak: sterownie procesami, akwizycja danych, monitoring. Ponadto zauważalnym trendem jest to, że ich wymiary cały czas maleją – w przeciwieństwie do oferowanych możliwości. Doskonałym przykładem takiego rozwiązania jest najmniejszy przemysłowy komputer kompaktowy na świecie – UNO-2271G. Jednostka U NO-2271G, będąca nowością w ofercie krakowskiej firmy CSI, to nowa jakość i powiew świeżości w rodzinie komputerów kompaktowych. Jest to, zgodnie z informacją producenta – firmą Advantech, najmniejszy na świecie przemysłowy komputer kompaktowy, który jednocześnie imponuje swoim bogatym wyposażaniem. Przemysłowe komputery kompaktowe charakteryzują się kilkoma szczególnymi cechami. Zwykle są to niewielkie jednostki w metalowej obudowie, która jednocześnie spełnia rolę radiatora. Ciepło generowane przez elektronikę (m.in. procesor) odprowadzane jest na zewnątrz przez ściany obudowy i żebrowanie pokrywy. Dodatkowo, metalowa obudowa bardzo dobrze chroni komponenty ukryte wewnątrz jednostki, a brak wentylatorów sprawia, że komputery te mogą być używane w ciężkich warunkach pracy, takich jak np. zapylenie. Nierzadko chłodzenie pasywne jest wymogiem koniecznym w aplikacjach przemysłowych, ponieważ jednostki wyposażone w wentylatory „nie przeżyłyby” nawet kilku miesięcy w swoich docelowych miejscach pracy. Inną cechą wyróżniającą kompaktowe Fot. 1 komputery przemysłowe, jest bogactwo interfejsów komunikacyjnych. Pomimo małych rozmiarów, posiadają one wiele różnych portów i złącz komunikacyjnych, takich jak: RS-232, RS-485, LAN, USB czy konfigurowalne GPIO. Nie inaczej jest w przypadku najmniejszej jedUNO-2271G nostki z tej rodziny – rozbudowany o trzy porty USB 2.0 komputera UNO-2271G. 90 s t y c zeń 2 0 1 7 Jego wielkość to w przybliżeniu Fot. 2 wielkość 2,5’’ dysku SSD, a mimo to obudowa komputera oferuje aż 6 różnych możliwości montażu: Stand, Pole-mount, V ESA, D IN-Rail, Wall-mount oraz UNO-2271G Vertical M ount. – jednostka bazowa Dzięki temu użytkownik może dostosować sposób jego montażu niemal do każdej aplikacji czy też każdego nowego lub istniejącego systemu zwłaszcza, że urządzenie może pracować w temperaturach od –40 do 75°C. Komputer wyposażony jest w procesor Intel A tom E3815 (do 1,46 GHz) oraz 4 GB pamięci DDR3L. Pomimo tak małych rozmiarów (100x70x30 mm), do dyspozycji użytkownika oddaje kilka portów komunikacyjnych: 2xGbE, 1xUSB 3.0 oraz 1xHDMI. Dodatkowo, w zależności od aplikacji w jakiej ma być zastosowany, przy użyciu specjalnej karty rozszerzeń, jest możliwość rozbudowania go o dwa porty RS-232/422/485 albo o trzy porty U SB 2.0. Gdyby UNO-2271G posiadał jednak zbyt małą liczbę funkcjonalności względem potrzeb użytkownika, możliwa jest jego rozbudowa w ponad 30 różnych konfiguracjach dzięki wykorzystaniu technologii iDoor. Oferuje ona różne moduły rozszerzeń dla całej serii komputerów UNO-2000. Zastosowanie tych modułów z jednej strony pozwala integratorom automatyki na łatwe dopasowanie platformy do istniejącego już systemu, a z drugiej daje im dużo większą swobodę przy tworzeniu nowych konfiguracji. Wśród dostępnych modułów iDoor, które można wykorzystać zarówno w UNO-2271G, jak i w całej serii UNO-2000, znajdują się takie jak np.: –– moduły sieci polowych, takie jak P rofibus, P rofinet, EtherCAT czy też P owerlink, –– moduły wejść/wyjść analogowych i cyfrowych, –– moduły komunikacji bezprzewodowej: GPS, 3G, L TE, Wi-Fi, ZigBee, –– moduły udostępniające gniazda: Cfast/Compact Flash i SD/mSD. W ofercie C SI można wyróżnić także inne komputery A dvantech U NO z tej samej rodziny. Są to platformy UNO-2372G oraz U NO-2483G – jednostki większe od U NO-2271G, ale nadal niewielkich rozmiarów, które można łatwo skonfigurować pod potrzeby konkretnych aplikacji. Dla przykładu, UNO-2372G posiada jeden slot pod moduły iDoor, natomiast U NO-2483G aż dwa takie sloty. Komputery te, podobnie jak U NO-2271 mogą pracować w rozszerzonym zakresie temperatur pracy od –40 do 75°C. Oprócz bogatego wyposażenia wymienionego powyżej, cała seria UNO-2000 to doskonale przystosowane komputery do pracy w warunkach przemysłowych. Wszystkie urządzenia z tej rodziny odporne są na skoki i zakłócenia napięcia zasilania oraz zagrożenia związane z wyładowaniami elektrostatycznymi (ESD). Dodatkowym zabezpieczeniem jest układ chroniący jednostki przed uszkodzeniem w przypadku niepoprawnego podłączenia zasilania (odwrotna polaryzacja). Kolejną przemysłową cechą serii UNO-2000 są karty sieciowe wspierające tryb pracy zwany „teaming”. W praktyce oznacza to, że mogą one zostać tak skonfigurowane, aby jeden port przejął rolę drugiego w przypadku awarii/wyłączenia się pierwszego. Opcjonalnie niektóre komputery serii UNO-2000 mogą być wyposażone w zintegrowany na płycie kontroler R AID 0/1, co po stworzeniu macierzy dyskowej zwiększa bezpieczeństwo przechowywanych Fot. 3 i gromadzonych danych. Zawsze też istnieje możliUNO-2271G wość dołożenia tego kontrorozbudowany o dwa lera wykorzystując jeden ze porty RS-232/422/485 slotów rozszerzeń. Analizując rozwój przemysłowych komputerów kompaktowych, można zauważyć, że producenci kolejnych generacji tych platform ciągle szukają najlepszego rozwiązania pod kątem: małych rozmiarów, a dużych możliwości. Prezentowany, najmniejszy obecnie przemysłowy komputer kompaktowy świata, UNO-2271G wydaje się być krokiem w kierunku znalezienia złotego środka. CSI Computer Systems for Industry www.csi.pl raport PREZENTACJE PRODUKTÓW Komputery przemysłowe Beckhoff Automation Komputery przemysłowe realizują wiele funkcji związanych ze sterowaniem maszynami, nadzorem nad procesami przemysłowymi i logistycznymi, komunikacją oraz akwizycją danych i przetwarzaniem obrazów. Szukając urządzenia do tworzonego lub modernizowanego systemu, warto zwrócić się do doświadczonego producenta, którym jest firma Beckhoff Automation. Oferuje ona gamę kilkunastu rodzin niezawodnych i skalowalnych urządzeń, co pozwala na precyzyjny dobór rozwiązania do aplikacji. Oferta B eckhoffa obejmuje kilka grup produktów różniących się cechami technicznymi oraz aplikacyjnymi. Wśród nich znajdują się komputery panelowe, wersje kompaktowe B ox PC, komputery embedded przeznaczone do montażu w maszynach oraz wykonania w standardzie 19’’. W każdym z przypadków dostępne są urządzenia o różnej wydajności – zarówno oparte o najnowsze procesory z rodziny Intel C ore – do zastosowań, gdzie wymagana jest największa moc obliczeniowa, jak też ekonomiczne wersje z Intel A tom, C eleron czy układami ARM – do pracy w energooszczędnych systemach bezwentylatorowych. 92 s t y c zeń 2 0 1 7 KOMPUTERY KOMPAKTOWE – PEŁNA GAMA MOŻLIWOŚCI Urządzenia typu Box PC pozwalają na wykonywanie różnych zadań związanych z gromadzeniem i przetwarzaniem danych, kontrolą procesów, a także sterowaniem systemami. W tym zakresie oferta firmy obejmuje przede wszystkim komputery o oznaczeniu C6xxx bazujące na płytach ATX oraz kartach procesorowych instalowanych w systemie modułowym. Oferowane są one głównie z procesorami firmy Intel, z którą Beckhoff od lat blisko współpracuje, mogą być wyposażone w maksymalnie 16 GB pamięci (zależnie od modelu) oraz dysk H DD lub S SD. Dodatko- Fot. 1 C6930 – ultrakompaktowy komputer B ox P C z możliwością pracy dysków w systemie RAID raport PREZENTACJE PRODUKTÓW CX2020 – komputer przemysłowy embedded do montażu na szynie DIN mogący pełnić funkcje sterowania zgodnie z IEC 61131-3 wo cechują się one w większości możliwościami rozbudowy z wykorzystaniem kart rozszerzeń PCI, P CIe oraz Mini PCI, co pozwala na dostosowanie komputera do wykorzystywanych w systemie sieci komunikacyjnych. Do najnowszych urządzeń kompaktowych zaliczyć można komputery z serii C69xx. Przeznaczone są one do montażu w szafach sterowniczych i bazują na 3,5-calowych płytach głównych wytwarzanych przez Beckhoffa. Klient może wybierać spośród wersji z procesorami od Intel Celeron, poprzez Atom, do Core i3, i5 oraz i7. Urządzenia mają wbudowany układ graficzny z wyjściem D VI, dwa lub trzy interfejsy ethernetowe (w tym gigabitowe) oraz zapewniają możliwość stosowania zamiennie dysków HDD/SSD i kart pamięci Compact Flash. Umożliwiają one również pracę dysków w systemie RAID 1. Do ich innych ważnych cech zaliczyć można wykonanie w obudowie w całości aluminiowej oraz kompaktowe wymiary, natomiast funkcjonalność do- Fot. 2 pełnia możliwość rozbudowy kartami Mini PCI oraz modułami P CIe. WERSJE EMBEDDED I KOMPUTERY DO SZAF 19” W ofercie przemysłowych komputerów Beckhoffa wyróżnić można dwa specyficzne typy urządzeń. Pierwsze to wersje embedded, które przeznaczone są do wbudowywania w większe systemy i doskonale sprawdzają się w zadaniach sterowania. Takimi są komputery z rodziny C X, które – analogicznie jak sterowniki P LC – montowane są na szynie D IN i mogą być rozszerzane „plasterkowymi” modułami we/wy. Pomimo kompaktowych rozmiarów, cechują się one pełną funkcjonalnością I PC i oferowane są zarówno w wersjach ekonomicznych – z procesorami Intel Atom, Celeron i Pentium, układami typu ARM, jak też wydajnymi obliczeniowo wielordzeniowymi układami C ore. Wykorzystując oprogramowanie T winCAT dla systemów automatyki, możliwe jest tworzenie systemów stero- Przemysłowe płyty główne – propozycja Beckhoffa dla producentów OEM szukających niezawodnej podstawy swoich systemów komputerowych Fot. 3 wania, które cechują się pracą w czasie rzeczywistym tak jak klasyczne sterowniki programowalne zgodne z IEC 61131-3, mają funkcje kontroli ruchu (motion) i jednocześnie oferują użytkownikowi zaawansowane możliwości przetwarzania danych zapewniane przez komputery przemysłowe. Warto dodać, że firma oferuje też płyty główne w standardach A TX, 3,5’’, PC/104 oraz bazujące na kartach procesorowych, które mogą być wykorzystywane przez producentów OEM w ich projektach. Na drugim biegunie asortymentu znajdują się duże komputery przeznaczone do wykorzystania w szafach rack 19’’. Podobnie jak urządzenia C 6xxx bazują one na płytach głównych ATX oraz wersjach 3,5’’, a ich adresatami są producenci maszyn oraz firmy tworzące systemy sterowania i nadzoru pracy instalacji przemysłowych. Urządzenia dostarczane są z wydajnymi procesorami Intela, a ich cechą szczególną jest duża łatwość wymiany serwisowej podzespołów – wszystkie dyski i inne napędy dostępne są od frontu urządzenia. Omawiane komputery do szaf 19’’ z rodziny C 5xx mają liczne interfejsy zamontowane z tyłu obudowy i mogą być rozszerzane pod względem funkcjonalności. Przykładowo największy z nich, C 5101, umożliwia montaż aż 11 kart PCI, w tym ośmiu pełnowymiarowych. DLACZEGO BECKHOFF? Wszystkie komponenty komputerów przemysłowych Beckhoffa są starannie dobierane pod kątem zapewnienia kompatybilności oraz wytrzymałości na narażenia mechaniczne i trud- C5210 – komputer w standardzie rack 19’’ o małej wysokości i łatwym dostępie do napędów stycz e ń Fot. 4 2 0 1 7 93 raport PREZENTACJE PRODUKTÓW Różnorodność i szeroka oferta Nowości Opisywane w artykule urządzania tworzą szeroką i jednocześnie różnorodną ofertę obejmującą wersje od produktów ekonomicznych do wysokowydajnych platform obliczeniowych. Zwracamy Państwa uwagę na trzy nowości: CX5100 – sterowniki E mbedded P C z procesorami A tom nowej generacji Sterowniki CX5100 przeznaczone są dla systemów sterowania o śred niej wydajności, stanowiąc rozszerzenie istniejących rodzin CX5010 i CX5020. Bazują one na nowej generacji wielordzeniowych procesorach Intel Atom wykonanych w procesie 22 nm, co w połączeniu z funkcjonalnością oprogramowania TwinCAT 3, pozwala na wykorzystanie pełnej mocy procesorów i optymalnej dystrybucji poszczególnych zadań do konkretnych ich rdzeni. Urządzenia wyposażone są w szereg interfejsów – m.in. dwa niezależne Gigabit Ethernet, cztery porty USB-2.0, DVI-I oraz interfejs rozszerzeń pozwalający na zastosowanie dowolnych interfejsów fieldbus wymaganych w danej aplikacji. Zwiększony zakres temperatur pracy (od –25 do +60°C) pozwala na stosowanie Embedded PC CX5100 w trudnych warunkach środowiskowych. Wszystkie urządzenia z serii CX5100 są bezwentylatorowe, charakteryzują się niskim poborem mocy oraz kompaktową obudową. Ekonomiczne panele CP6606 z procesorami ARM C ortex-A8 Siedmiocalowe Panel PC bazujące na zintegrowanej płycie 3,5’’ stanowią „budżetową” alternatywę dla większych tego typu urządzeń. Są one wyposażone w bezwentylatorowe procesory ARM Cortex-A8 i pozwalają na uruchomienie oprogramowania TwinCAT pracującego pod kontrolą systemu Windows Embedded Compact 7. Mogą być również wykorzystywane jako ethernetowe panele kontrolne lub pracować jako klient po podłączeniu przez CP-Link 3. Ich przeznaczeniem są przede wszystkim maszyny oraz automatyzacja linii technologicznych. Najbardziej wydajne w branży przemysłowej – serwery C6670 C6670 to serwery przemysłowe w pełni przygotowane pod kątem wymagań Industry 4.0, które pozwalają na sterowanie maszynami z maksymalną wydajnością obliczeniową. Komputery wyposażone są w dwa procesory Intel Xeon 2,2 GHz mające łącznie do 36 rdzeni, co w połączeniu z pamięcią DDR4 RAM 64 GB (rozszerzalna aż do 2 TB) oraz wydajną kartą graficzną zapewnia niespotykaną dotąd w tego typu urządzeniach wydajność. Jednocześnie duża liczba rdzeni pozwala, wykorzystując możliwości oprogramowania TwinCAT 3.1, na przypisanie każdego z nich do różnych zadań, gwarantując równoległość i szybkość wykonywania obliczeń. Komputer zawiera również m.in. dwa złącza Gigabit Ethernet oraz interfejsy standardu PCIe III ×16, P CIe III ×8 i PCIe II ×4. ne warunki środowiskowe. Podczas opracowywania płyt głównych, kart interfejsowych, zasilaczy, klawiatur, kontrolerów U PS i innych modułów elektronicznych brane są pod uwagę ostre wymogi jakościowe, gwarantujące bezpieczną pracę komputerów teraz i w przyszłości. Zapewniamy długoterminową dostępność stosowanych w nich układów oraz płyt głównych. Beckhoff oferuje obecnie kilkanaście serii przemysłowych komputerów P C oraz szeroki zakres urządzeń z podstawowym wyposażeniem, co 94 s t y c zeń 2 0 1 7 pozwala skonfigurować system sterowania zoptymalizowany do dowolnego typu aplikacji. Oferta firmy obejmuje także gamę produktów do tworzenia sieci komunikacyjnych czasu rzeczywistego, systemów we/wy oraz serwonapędowych. Pozwala to na stworzenie nowoczesnego układu automatyki i sterowania, wykorzystując kompatybilne ze sobą produkty od jednego dostawcy. Jesteśmy od lat obecni na rynku polskim i zapewniamy lokalnym klientom usługi wsparcia, pomoc techniczną oraz serwis. Zapraszamy do zapoznania się z naszą kompletną ofertą na stronie internetowej www.beckhoff.pl. Beckhoff Automation Żabieniec, ul. Ruczajowa 15 05-500 Piaseczno tel. 22 750 47 00 [email protected] www.beckhoff.pl raport PREZENTACJE PRODUKTÓW Komputery przemysłowe – nowe technologie, zastosowania i produkty w ofercie GURU C ontrol Systems Ciągły, bardzo szybki rozwój nowych technologii przekłada się na zmiany w konstrukcji komputerów. Choć do systemów przemysłowych nowości trafiają zawsze z pewnym opóźnieniem, to jednak bardzo zauważalny jest postęp także i na tym, konserwatywnym rynku. Zmiany nie dotyczą tylko ciągłego zwiększania mocy obliczeniowej i pamięci – parametrów ilościowych. Bardzo mocno zmieniają się parametry jakościowe komputerów przemysłowych – takie jak praca bezwentylatorowa, bezawaryjność, miniaturyzacja. RACK IPC Najbardziej zachowawcza jest kategoria klasycznych komputerów przemysłowych w obudowach rack. Dominują tutaj dwie, dostępne i rozwijane od lat architektury. Standardowa architektura komputera Karty sterowania napędów PC, z przemysłową płytą główną i kartami rozFot. 2 A MP-204C i AMP-208C firmy Adlink szerzeń wciąż znajduje wielu nabywców. Jednak zawsze zwracamy uwagę naszych klientów i przekonujemy ich do bardziej niezawodnej i elastycznej konwielokomputerowych w jednej obudowie dzięki wielostrukcji opartej o magistralę pasywną i pionowo osadzasekcyjnym – dzielonym magistralom (platerom). ne w niej karty procesorowe i rozszerzeń. Taka budowa Konstrukcje te wykorzystywane są w zakładach prokomputera pozwala na dużo lepsze chłodzenie kompodukcyjnych, laboratoriach, jako jednostki nadrzędne sysnentów, zabezpieczenie kart przed wysuwaniem dzięki temów monitorowania procesów w branżach takich jak odpowiednim dociskom oraz przede wszystkim na barprodukcja, ciepłownictwo a nawet energetyka. dzo szeroką rozbudowę komputera. W jednej obudowie W naszej ofercie znajduje się kilka standardowych rack 19’’ można pomieścić nawet kilkanaście kart rozmodeli obudów typu rack. Zależnie od potrzeb daszerzeń i kartę procesora. Pozwala to na budowę bardzo nego projektu dobieramy komponenty komputera. wydajnych maszyn z dużą ilością kart pomiarowych czy Polecamy karty CPU jednego z wiodących producensterujących. Możliwe jest także budowanie konfiguracji tów – I EI I ntegration, A dlink lub A xiomtek. Dzięki temu możemy zaproponować oszczędniejsze modele jak również najnowsze rozwiązania z procesorami Intel 6. generacji. Jeśli zaś chodzi o karty rozszerzeń to bezkonkurencyjne są karty firmy A dlink wybierane z bardzo bogatej oferty producenta i reprezentujące najwyższą jakość przy wyjątkowo konkurencyjnych cenach. Karta komputera 6 gen. PICMG 1.3 – Adlink NuPRO-E43 Fot. 1 BOX IPC Kategorią komputerów przemysłowych gdzie postęp technologiczny wpływa w większym stopniu stycz e ń 2 0 1 7 95 raport PREZENTACJE PRODUKTÓW Fot. 3 Zaawansowany, bezwentylatorowy komputer BOX z trzema miejscami na karty rozszerzeń – Adlink MXC-6400 na parametry jakościowe i pozwala rozszerzać zastosowania są komputery typu BOX. Tutaj także mamy do czynienia z coraz większymi mocami obliczeniowymi i większą pamięcią. Dodatkowo jednak nowe wydajne układy o obniżonym poborze mocy i zmniejszonym wydzielaniu ciepła pozwalają pozbyć się wentylatorów i stosować komputery BOX w coraz cięższym środowisku. Naszym klientom oferujemy bardzo szeroką gamę komputerów tego typu. Od komputerów ekonomicznych o niskim stopniu szczelności, z procesorami i3/i5/i7, nawet trzema dyskami H DD/SSD, 8 portami USB, 6 portami R S232/485 i 2 portami G igabit LAN – idealnymi do stosowania w kioskach informacyjnych, w magazynach czy halach produkcyjnych o niskim zanieczyszczeniu – wszędzie tam gdzie liczy się bezawaryjne działanie i niewielkie wymiary. Poprzez komputery miniaturowe wyposażone w gniazda rozszerzeń (pełne P CI/PCIe), aż po komputery o wysokiej klasie szczelności I P65-68, ze specjalnymi złączami, z certyfikatami wojskowymi lub kolejowymi – dedykowane do pracy w nawet najtrudniejszych warunkach środowiskowych, przy dużym zapyleniu czy w ekstremalnych temperaturach (nawet od –45 do +85°C – bez dodatkowych grzałek czy wentylatorów). PRZEMYSŁOWE KOMPUTERY PANELOWE, INDUSTRIAL AIO Podobnie jak komputery B OX, rozwijają się komputery panelowe a w zasadzie coraz częściej 96 s t y c zeń 2 0 1 7 Fot. 5 Lekki, przemysłowy komputer panelowy – IEI A FL3-12A-BT Fot. 4 będące raczej komputerami A ll in O ne o parametrach przemysłowych. Coraz częściej odchodzi się od montażu panelowego (montowania komputera jako części panelu operatorskiego) w kierunku mocowania do ściany, kratownicy czy ramienia przy stanowisku pracy. Tutaj także oferujemy pełen przekrój rozwiązań – od lekkich komputerów typu A FL3 IEI Integration po ciężkie przemysłowe modele z obudowami aluminiowymi lub ze stali zwykłej lub nierdzewnej, także o wysokim stopniu IP jak choćby bardzo udana seria V PC-312 / 315. Coraz częściej przygotowujemy komputery tego typu pod specjalne zamówienia klientów dostosowując parametry, wielkość, stopień ochrony, złącza i wyposażenie dodatkowe do szczególnych zastosowań i nawet najbardziej nietypowych wymagań projektowych. NIEZAWODNE PAC = IPC + PLC Zupełnie inną klasą urządzeń, znacznie mniej podatną na nowinki technologiczne są Programmable Automation C ontrollers (PAC). To także w braku czę- Możliwości rozbudowy systemu P AC firmy ICP DAS stych zmian konstrukcji tkwi siła tej klasy urządzeń. Ich niezawodność i doskonałe dopasowanie do zadań, którym muszą sprostać sprawia, że to bardzo częsty wybór wtedy gdy nie jest konieczna ogromna moc obliczeniowa. Pojawiają się także i w tej kategorii nowe produkty. Jedną z takich konstrukcji jest PAC firmy ICP DAS – XP-9781-WES7 – komputer z procesorem 4 rdzeniowym A tom E 3845 z systemem Windows W ES7 o ogromnych możliwościach rozbudowy i zakresie temperatur pracy od –25 do +75°C. Cały czas jednak popularne są starsze serie działające pod kontrolą W indows C E, Linuksa czy M iniOS7 („uprzemysłowiony” DOS). Solidność konstrukcji, niezawodność, małe wymiary, wielość modułów rozszerzających (pomiarowych, sterujących, komunikacyjnych), łatwość w montażu i użytkowaniu a także przystępna cena – to najważniejsze zalety tej grupy produktów. Pomimo, jak mogłoby się wydawać, ograniczonej mocy obliczeniowej, komputery tego typu z powodzeniem pracują jako nadrzędne komputery sterujące procesami a także jako aktywne ośrodki zbierania danych z układów rozproszonych. Fot. 6 Komputer PAC z systemem Windows 7 Embedded – ICP DAS XP-9781-WES7 Dodatkowym atutem jest łatwość programowania – w zależności od wersji i systemu operacyjnego możliwe jest programowanie w C/C++ ale także w obiektowych językach drabinkowych. Dostępne biblioteki dodatkowo ułatwiają programowanie oraz pozwalają na skrócenie czasu wdrożenia. WIĘCEJ INFORMACJI Wszystkie przedstawione produkty dostępne są u polskiego dystrybutora producentów Adlink, I EI, ICP D AS – w firmie G URU C ontrol Systems. Celem zapoznania się ze szczegółami technicznymi i opisami zapraszamy do internetowej platformy informacyjno-handlowej www. kamlab.pl i do bezpośredniego kontaktu mailowego. GURU Control Systems, KamLAB ul. Warszawska 91, 05-092 Łomianki k. Warszawy tel. 22 831 10 42 www.gurucs.pl technika POMIARY Proline 300/500 – technologia przyszłości w pomiarach przepływu Od ponad 40 lat oferta produktów Endress+Hauser w zakresie pomiaru przepływu cieczy, gazów oraz pary jest jedną z najbardziej kompleksowych na całym świecie. Seria urządzeń Proline znacznie przyczyniła się do tego sukcesu i teraz, po raz kolejny zaskakuje innowacyjnością, zapewniając najwyższą jakość produktów i niezawodność procesu technologicznego. Ciągły wzrost wymagań w wielu gałęziach przemysłu, dotyczących bezpieczeństwa procesu, najwyższej wydajności i jakości produkcji oraz spełnienia wielu norm prawnych sprawia, że operatorzy instalacji technologicznych mają dość trudne zadanie, aby im sprostać, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów produkcji i zwiększeniu konkurencyjności. Nowa seria przepływomierzy Endress+Hauser, Proline 300/500 łącząca sprawdzone w tysiącach aplikacji czujniki pomiarowe P roline, z innowacyjną i nowoczesną technologią przetworników serii 300 oraz 500 przychodzi im z pomocą i pozwala w pełni sprostać powyższym wymaganiom. 98 s t y c zeń 2 0 1 7 Nowoczesna technologia i innowacyjne funkcje przepływomierzy P roline 300/500 pozwalają przeprowadzić pomiar przepływu we wszystkich gałęziach przemysłu – począwszy od pomiarów ilościowych i monitoringu procesu po pomiary rozliczeniowe. Nowe przepływomierze nie tylko wykonują pomiar z najwyższą możliwą dokładnością, ale również dostarczają wiele istotnych informacji diagnostycznych, zapewniając operatorom przejrzystość procesu. Dla użytkowników oznacza to istotne korzyści: optymalny mo- technika POMIARY nitoring procesu, krótsze przestoje instalacji technologicznej, a w rezultacie bardziej skuteczną kontrolę procesu. do pracy w układach zabezpieczeniowych, mając stopień niezawodności SIL 2/SIL 3. WYSOKIEJ JAKOŚCI, WIELOPARAMETROWE CZUJNIKI POMIAROWE Przetworniki P roline 300/500 mogą być swobodnie konfigurowane z każdym czujnikiem pomiarowym serii P romass (przepływomierze C oriolisa) oraz Promag (przepływomierze elektromagnetyczne). Przepływomierz Proline 300/500, w zależności od techniki pomiaru, pozwala zmierzyć jednocześnie wiele zmiennych procesowych przy użyciu jednego urządzenia, np. przepływ masy i objętości, gęstość, stężenie, lepkość i temperaturę (metoda Coriolisa); lub przepływ objętości, temperaturę oraz przewodność (metoda elektromagnetyczna). Każdy przepływomierz jest fabrycznie wzorcowany na akredytowanych stanowiskach kalibracyjnych zgodnych z ISO/IEC 17025, a sam proces kalibracji jest w pełni transparentny, gwarantując najwyższą jakość pomiaru dostępną na rynku. Ponadto sprawdzona, solidna konstrukcja czujników pomiarowych zapewnia optymalny pomiar nawet w zmiennych warunkach procesowych. Proces produkcyjny nowej serii przepływomierzy Proline 300/500 jest zgodny z normą PN-EN 61508, w związku z czym wszystkie nowe urządzenia są przystosowane WARTOŚĆ DODANA DZIĘKI INFORMACJOM WPROST Z INSTALACJI TECHNOLOGICZNEJ Innowacyjne rozwiązania w Proline 300/500 pozwalają dostarczyć maksymalną ilości danych procesowych. Teraz dostęp do tych danych możliwy jest nie tylko poprzez sterownię, ale także bezpośrednio na instalacji technologicznej, w miejscu instalacji przepływomierza. Wbudowany serwer WWW pozwala na komunikację z przepływomierzem bezpośrednio przy użyciu laptopa, bez dodatkowych narzędzi komunikacyjnych czy oprogramowania. Zdalny dostęp do kompleksowych informacji jest również możliwy za pośrednictwem bezprzewodowej sieci WLAN – to globalna innowacja, która ułatwi w przyszłości konserwację i utrzymanie ruchu. TECHNOLOGIA HEARTBEAT – TRZYMAJ RĘKĘ NA PULSIE Kolejnym atutem jest technologia Heartbeat. Atestowana diagnostyka i weryfikacja nie wymaga demontażu urządzenia ani przerywania pomiaru. Operator nie musi być obecny na instalacji przemysłowej: może rozpocząć weryfikację w dowolnym momencie poprzez dostępne interfejsy komunikacji. Umożliwia to np. wydłużenie okresów między kolejnymi kalibracjami, co oszczędza zarówno czas, jak i pieniądze. GOTOWI NA PRZEMYSŁ 4.0 Proline 300/500 ma wyjątkowy zakres wyjść sygnałowych i protokołów komunikacji: HART, Profibus, Foundation F ieldbus, Modbus RS-485, EtherNet/IP i Profinet. Dzięki temu wszystkie przepływomierze Endress+Hauser mogą być łatwo zintegrowane z już istniejącymi systemami automatyki. Dzięki przejrzystemu przepływowi danych diagnostycznych i pomiarowych – od czujnika do systemu sterowania – nieosiągalne wcześniej możliwości stały się rzeczywistością, zapewniając bezpieczną i kompleksową kontrolę procesu. Endress+Hauser Polska ul. Wołowska 11 51-116 Wrocław tel. 71 773 00 00 [email protected] www.pl.endress.com stycz e ń 2 0 1 7 99 technika ENERGETYKA I ZASILANIE Weidmüller maxGUARD: innowacyjny system dystrybucji napięcia 24 VDC Monitorowanie obciążenia i dystrybucja potencjałów w jednym rozwiązaniu W ramach serii produktów Klippon Connect, Weidmüller oferuje pionierskie rozwiązania do efektywnego planowania, instalacji i eksploatacji rozdzielnic elektrycznych. Zaliczamy do nich między innymi innowacyjny system dystrybucji napięcia 24 VDC maxGUARD. System ten zapewnia monitorowanie obciążenia i dystrybucję potencjałów w jednym kompletnym rozwiązaniu. Bezawaryjna i przyjazna w obsłudze dystrybucja napięcia sterującego, która dodatkowo zapewnia oszczędność czasu i miejsca, jest niezbędna do wydajnej pracy maszyn i obiektów przemysłowych. Nowy system maxGUARD integruje złączki do rozdziału potencjałów (które były dotychczas instalowane oddzielnie) w wyjściach elektronicznego modułu monitorowania obciążenia, co tworzy kompletne rozwiązanie w jednym komponencie dystrybucji napięcia 24 VDC. Ta innowacyjna kombinacja monitorowania obciążenia i dystrybucji potencjałów zapewnia oszczędność czasu podczas instalacji, zmniejsza ryzyko awarii oraz ilość miejsca zajmowanego na szynie zaciskowej nawet o 50%. MaxGUARD charakteryzuje się niezwykłą łatwością serwisowania. Jego konstrukcja pozwala na bezpieczny dostęp do wszystkich potencjałów i obwodów obciążenia podczas uruchamiania lub czynności serwisowych. Zintegrowane punkty testowe w wejściach i wyjściach maxGUARD są szczególnie łatwe w obsłudze. Do celów testowania i sprawdzania, dystrybutory potencjałów mają praktyczne dźwi- 100 s t y c ze ń 2 0 1 7 Fot. 1 Mostki łączące redukują czas i wysiłek potrzebny do okablowania pomiędzy monitorowaniem obciążenia i złączkami dystrybucji potencjałów gnie odłączające do prostej separacji galwanicznej obwodu obciążenia. MaxGUARD jest również wyposażony w unikalne mostki łączące, pozwalające zredukować czas i wysiłek potrzebny do instalacji dzięki połączeniu między monitorowaniem obciążenia i zaciskami dystrybucji potencjałów. Nie mniej ważny jest fakt, że nowy system dystrybucji napięcia ma wy- jątkowo kompaktową konstrukcję, pozwalającą na oszczędność miejsca – elementy elektronicznego monitorowania obciążenia i dystrybucji potencjału mają szerokość 6,1 mm. MaxGUARD pozwala również zaoszczędzić do 50% miejsca, ponieważ został zaprojektowany jako rozwiązanie pojedynczego bloku. Dzięki temu użytkownik płaci tylko za to, czego naprawdę potrzebuje, a nie za nie- technika ENERGETYKA I ZASILANIE Fot. 2 Dla celów testowania i sprawdzania, dystrybutory potencjałów mają praktyczne dźwignie odłączające do prostej separacji galwanicznej obwodu obciążenia używane kanały, tak jak w rozwiązaniach pakietowych (4-kanałowych). Na przykład dla pięciu kanałów klient kupuje pięć bloków z Weidmüller, zamiast dwóch pakietów bloków czterokanałowych lub jednego pakietu bloków ośmiokanałowych. Co więcej, maxGUARD nie opiera się na monitorowaniu jednokanałowym. Zamiast tego wykorzystuje Elementy łączeniowe i testowe pozwalają na bezpieczny dostęp do wszystkich potencjałów i obwodów obciążenia podczas uruchamiania i konserwacji monitoring grupy, który użytkownicy uznali w większości przypadków za wystarczający. System modułowy z Weidmüller sprawia, że wszystko jest możliwe – od zastosowania indywidualnych komponentów, przez definicję podstawowych założeń, po kompletną dystrybucję napięcia. Rozwiązania maxGUARD świetnie się sprawdzają jako skuteczna dystrybucja napięcia sterującego 24 VDC, ponieważ można je dowolnie łączyć z wieloma wariantami cztero- oraz jednokanałowymi. Oferują one wysoki stopień elastyczności ze względu na możliwość regulacji kontroli obciążenia prądu i czasu wyzwolenia (standardowy lub zwłoczny); zabezpieczone przed manipulacją jednokanałowe monitorowanie obciążenia (wartość stała); a także ekonomiczne, czterokanałowe monitorowanie obciążenia (wartość stała) dla grupy czujników, etc. Elektroniczny monitoring obciążeń jest niezbędny, gdy zależy nam na szybkim i selektywnym zabezpieczaniu obwodów 24 VDC przed przeciążeniami i zwarciami. Z maxGUARD, elektroniczny monitoring obKształt modułów pomaga ciążenia i złączki dystrybucji Fot. 4 oszczędzać miejsce – potencjałów mogą być doelektroniczne elementy wolnie łączone, aby stworzyć monitorujące obciążenia i złączki kompletny system dystrybudystrybucji potencjałów mają cji napięcia 24VDC z wszystkimi szerokość zaledwie 6,1 mm Fot. 3 niezbędnymi dodatnimi i ujemnymi biegunami obwodów obciążenia, które nie tylko pozwolą oszczędzić cenny czas, ale również znaczną ilość miejsca. System maxGUARD wykorzystuje do swoich połączeń technologię łączeniową Push in. Znamionowe napięcie robocze wynosi 24 VDC, a obciążalność prądowa całego systemu jest zaprojektowana do maksymalnie 40 A. Szeroki zakres temperatur pracy rozciąga się od –25 do +55° C (bez spadku wartości znamionowych). Przekrój znamionowy podłączanego przewodu to 16 mm² w module zasilającym, 2,5 mm² w elektronicznym module monitorowania obciążenia (ELM), 1,5 mm² na górze i 2,5 mm² na dole złączki dystrybucji potencjału. Dostępna jest szeroka gama modułów zasilania (bez funkcji sterowania lub z alarmem i funkcją reset), moduł sterowania i alarmu oraz różne moduły dystrybucji potencjału. Ogromna gama wariantów i różnych bloków potencjałów oraz dodatkowych elementów umożliwia tworzenie indywidualnie skonfigurowanych rozwiązań. Weidmüller www.weidmuller.pl/maxGUARD www.klippon-connect.com stycz e ń 2 0 1 7 101 Roboty współpracujące otwierają nowe możliwości dla sektora M ŚP Nie ma firmy produkcyjnej zbyt małej, by stosować w niej roboty. Przedsiębiorstwa zatrudniające nawet mniej niż 10 pracowników stać jest na korzystanie z robotów, a inwestycje amortyzują się po zaledwie kilkunastu miesiącach. Roboty współpracujące gotowe są do pracy już po kilku godzinach „przeszkolenia”. Aż 80% z wielu tysięcy maszyn niversal R U obots instalowanych na całym świecie może pracować bez żadnych osłon bezpieczeństwa, ramię w ramię z ludźmi. To wielka zaleta dla małych i średnich przedsiębiorstw. Dlatego też firmy produkcyjne na całym świecie, nawet małe i średnie, chętnie korzystają z korzyści, jakie daje robotyka. Przyjrzyjmy się konkretnym przykładom. Zlokalizowana w Niemczech firma C lamcleats L td z branży tworzyw sztucznych i polimerów, gdzie zainwestowano w robota, zastępując nim dotychczasowe ręczne przycinanie, liczy sobie zaledwie 10 pracowników. UR5 został tam zaprogramowany do przenoszenia nieobciętych części na stanowisko pracy. Robota tego używa się również do załadunku i rozładunku maszyn ze sterowaniem CNC. „Dzięki takiej elastyczności, urządzenie Universal Robots jest dla nas bezpiecznym wyborem”, – mówi Julian Emry, dyrektor w firmie Clamcleats Ltd. Inżynier procesu, Steve Blease, dodaje ponadto: „Nauczenie się obsługi robota jest dziecinnie proste, Julian i ja zrobiliśmy to w ciągu jednego dnia”. Drugi przypadek to F ries Maschinenbau, firma zajmująca się obróbką metali, licząca zaledwie 10 pracowników, gdzie zainwestowano w roboty UR10. Od momentu ich wdrożenia wytwarzanie części wirujących i mie- 102 s t y c ze ń 2 0 1 7 lących, na którym skupia się działalność firmy, znacznie się zwiększyło, a pracownicy mogą poświęcić więcej uwagi kontroli jakości. „Nauka programowania i obsługi ramienia robotycznego zajęła je- PROGRAMOWANIE ROBOTÓW JEST DZIECINNIE PROSTE Założona w 1946 roku w Helsinkach fabryka Konetehdas zajmuje się obróbką i produkcją narzędzi tnących i specjalnych. Ta niewielka firma zatrudnia 15 pracowników, oferując klientom szereg usług związanych z obróbką. Główną działalnością zakładu jest produkcja małoseryjna przy użyciu ręcznych frezarek, tokarek i programowalnych centrów obróbki. Klienci dynie kilka godzin. Pracownik, który wcześniej obsługiwał maszynę CNC, może teraz bez dodatkowego stresu nadzorować także pracę innych maszyn. Co więcej, może skoncentrować całą swoją uwagę na kontroli jakości”, mówi Anton Fries, założyciel i dyrektor generalny Fries M aschinenbau GmbH. Firma rozważa obecnie nabycie większej liczby robotów, które wspomagać będą procesy obróbki. firmy działają na rynku międzynarodowym, dlatego precyzja dostaw, wysoka jakość oraz konkurencyjność cen to kluczowe elementy, decydujące o przyszłości firmy. Obecnie pracują w niej 2 roboty wykorzystywane do podawania produktów technika ROBOTYKA do szlifierki. Zarządzający fabryką Kari Karaslahti początkowo obawiał się, że programowanie robotów jest trudne, a same urządzenia zbyt masywne i mało elastyczne. Szybko jednak przekonał się do robotów współpracujących, widząc w akcji swojego syna, który przymocował przysłanego do testów robota do stołu i błyskawicznie zmusił urządzenie do pracy, układając wokół niego stos z klocków. Zaprogramowanie robota do wykonywania potrzebnych ruchów zajęło dziecku zaledwie 2 godziny. „Zaczęliśmy rozumieć potencjał drzemiący w tych 18-kilogramowych robotach. Są łatwe do przemieszczania i programowania do współpracy z innymi maszynami, a transferu można dokonać błyskawicznie, bo niewymagany jest żaden sprzęt ochronny. Po pierwszym zaprogramowaniu robot wykrywa swoją lokalizację i automatycznie dobiera właściwą konfigurację”, mówi dyrektor generalny Konetehdas, Kari Karaslahti. RÓŻNE POTRZEBY, RÓŻNE ROBOTY Na drugim krańcu świata, w Nowej Zelandii, znajduje się mała, 50-osobowa firma Betacom, która opracowuje rozwiązania służące do oświetlenia dróg, powierzchni i tunelów. Konstrukcja i jakość wykonania mają w tym przypadku kluczowe znaczenie, ponieważ rozwiązania te stosowane są do zapewnienia wysokiej jakości oświetlenia na drogach, chodnikach oraz innych obszarach, gdzie widoczność jest bardzo ważna. Wyroby Betacom muszą być produkowane w taki sposób, by zachować zgodność z najwyższej jakości standardem. Nawet coś tak pozornie mało znaczącego jak dotknięcie palcem może mieć wpływ na końcową jakość produktu. Uniwersalny, łatwy do programowania UR10 stosowany jest wraz z szeregiem różnych narządzi do szybkiej i wydajnej produkcji nowych urządzeń oświetleniowych LED. UR10 podnosi płytę drukowaną ze stojaka za pomocą wielogłowicowego chwytaka podciśnieniowego i umieszcza ją na wyprasce aluminiowej. Robot ten następnie podnosi soczewki L ED i umieszcza je na płycie drukowanej. Końcowym etapem jest podniesienie śrubokrętu pneumatycznego z automatycznym podawaniem śrub i dokręcenie soczewek i płyty drukowanej do wypraski aluminiowej. Przykłady zastosowania urządzeń Universal Robots można by mnożyć. W małych i średnich firmach roboty współpracujące sprawdzają się idealnie, bo są bezpieczniejsze, ich koszt nie jest wysoki, a inwestycja przynosi szybki zwrot. Patrząc na poszczególne przypadki użycia robotów współpracujących, trudno jest znaleźć obszary przemysłu, w którym maszyny te nie znalazłyby zastosowania. W zależności od potrzeb można stosować różne modele. Od ultraelastycznego UR3 zapewniającego automatyzację zadań do 3 kg, poprzez UR5 umożliwiający udźwig do 5 kg, aż do UR10 pozwalającego automatyzować zadania z obiektami do 10 kg. Największe UR10 wspierają procesy o podwyższonym obciążeniu, np. pakowanie, paletyzację, montaż oraz podnoszenie i umieszczanie. Dzięki dużemu zasięgowi ramion UR10 jest skuteczny w zadaniach na większym obszarze. CORAZ WIĘCEJ WSPÓŁPRACUJĄCYCH ROBOTÓW Nie należy się dziwić, że roboty współpracujące zyskują na popu- larności w przemyśle. Są one zdecydowanie tańsze od tradycyjnych robotów przemysłowych, dostępne cenowo dla średnich i drobnych przedsiębiorstw produkcyjnych. Po analizie zagrożeń można ich używać w praktycznie każdym środowisku w sposób bezpieczny. Pierwszy robot współpracujący opuścił linię produkcyjną w grudniu 2008 roku, zaś już w 2015 wartość rynku tych urządzeń szacowano na 100 mln U SD. Niektórzy analitycy przewidują, że wartość rynku robotów współpracujących do 2020 roku osiągnie aż 3 mld USD. W ukazującym się co roku raporcie World Robotics Report 2016 publikowanym przez M iędzynarodową Federację R obotyki (IFR) podkreśla się nową jakość, jaką wniosły roboty współpracujące na rynek robotyki. To właśnie te niewielkie i przyjazne dla użytkowników kooperacyjne roboty (koboty) mają stać się motorem rozwoju rynku automatyki. W raporcie przewiduje się wzrost wartości rocznej sprzedaży robotów przemysłowych na całym świecie o średnio 13% rocznie w latach 2017‒2019. Raport mówi, że w tym okresie nastąpi przełom w dziedzinie współpracy ludzi i robotów, umożliwiający pracę robotów ramię w ramię z ludźmi, bez zabezpieczeń ochronnych, co zwiększy wydajność i jakość produkcji. Universal Robots www.universal-robots.com/pl/ stycz e ń 2 0 1 7 103 technika NOWE PRODUKTY Podsumowanie targów SPS 2016 w Norymberdze – firma INS-TOM Podczas tegorocznej edycji targów automatyki SPS IPC Drives w Norymberdze, wystawiali się europejscy producenci, których przedsiębiorstwo INS-TOM jest wyłącznym przedstawicielem na Polskę. Na targach zostały zaprezentowane interesujące nowości produktowe, których część opisujemy w artykule. Ciągły rozwój technologiczny pozwala na wprowadzenie znaczących ulepszeń do produktów, dzięki czemu urządzenia stają się wydajniejsze i bardziej przyjazne użytkownikowi. W tym artykule pragniemy Państwu przedstawić wybrane nowości produktowe firm: WERMA, P izzato, ReeR oraz Gamma System. WERMA – KOMBISIGN 72 Europejski lider technologii sygnalizacji – niemiecka firma WERMA Signaltechnik, zaprezentowała nową rodzinę modułowych kolumn sygnalizacyjnych KombiSIGN 72. Nowa seria to rozwinięcie i ulepszenie technologiczne serii KombiSIGN 71. Dzięki zastosowaniu soczewek OmniVIEW oraz nowych diod LED uzyskano znaczną poprawę jasności i jednorodności świecenia modułów optycznych. Moduły KombiSIGN 72 zapewniają doskonałą widoczność niezależnie od kąta patrzenia obserwatora. Jest to o tyle istotne że często dobrze widoczny sygnalizator patrząc na wprost, może dawać kiepski efekt wizualny gdy zostanie zamontowany na pewnej wysokości. Nowe moduły oferowane są w dwóch opcjach: TwinLight i TwinFlash. Moduły T winLight emitują światło stałe lub migające, efekt jest ustawiany za pomocą wewnętrznego mikroprzełącznika. Moduły TwinFLASH emitują światło błyskowe, przy czym błyski mogą być emitowane ze stałą bądź zmienną częstotliwością. Jest to również ustalane wewnętrznym mikroprzełącznikiem. Nowa seria dostępna jest w standardowym kolorze czarnym oraz także w kolorze szarym. Kolumny serii KombiSIGN 72 można również zin- 104 s t y c ze ń 2 0 1 7 Fot. 1 Kolumny sygnalizacyjne KombiSIGN 72 tegrować w ramach bezprzewodowego systemu gromadzenia danych i optymalizacji produkcji W IN/Smart Monitor. Jedną z największych zalet kolumn rodziny KombiSIGN 72 jest to, że są one kompatybilne ze wszystkimi akcesoriami oraz uchwytami montażowymi przeznaczonymi dla kolumn serii 71. Oznacza to, że przechodząc na nowe kolumny sygnalizacyjne mamy szeroką gamę sprawdzonych akcesoriów umożliwiających dostosowanie kolumn sygnalizacyjnych do wymaganych warunków. WERMA kontynuuje rozwój technologii stosowanych w obszarze systemów optymalizacji produkcji. System W ERMA WIN zmienia nazwę na Smart Monitor. Producent zapowiada sukcesywne wzbogacanie funkcjonalności i możliwość dołączania kolejnych urządzeń sygnalizacyjnych. Na targach zaprezentowano nowy ulepszony panel sterujący S martBOX, który będzie stosowany w systemach przywołania i sygnalizacji A NDON oraz Smart Monitor. Zastąpi on stary panel AndonBOX. WERMA – IO-LINK I SMART M ONITOR Kolejną nowością zaprezentowaną przez firmę W ERMA jest zaimplementowanie interfejsu IO-Link do modułowych kolumn sygnalizacyjnych K ombiSIGN 40. IO L INK pozwala modyfikować parametry kolumny oraz określać rodzaj wyświetlanej przez nie informacji zdalnie, za pomocą sterownika P LC. IO-Link wpisuje się w ramy koncepcji Przemysłu 4.0 realizującej się na naszych oczach. PIZZATO – NS RFID Od pewnego czasu na rynku automatyki obserwuje się trend szerszego zastosowania technologii R FID w systemach bezpieczeństwa maszyn.. Technologia R FID ze względu na unikalność kodowania znaczników pozwala konstruować urządzenia o bardzo wysokim stopniu bezpieczeństwa Za tym trendem podąża również firma Pizzato znany i ceniony włoski producent wyłączników i modułów bezpieczeństwa. Na targach w Norymberdze technika NOWE PRODUKTY Wyłącznik bezpieczeństwa NS RFID Fot. 2 firma Pizzato zaprezentowała nowy elektromagnetyczny wyłącznik bezpieczeństwa z solenoidem serii NS, wykorzystujący technologię RFID. Wyłączniki serii NS łączą w sobie ponad trzydziestoletnią wiedzę i doświadczenie firmy Pizzato w konstrukcji urządzeń przełączających z nowoczesną technologią i obowiązującymi normami dla rygli w najwyższej klasie bezpieczeństwa. Obudowa wyłączników wykonana jest z technopolimeru, co pozwala zachować dobrą wytrzymałość przy korzystnej cenie produktu. Główne cechy wyłączników serii NS to: unikalne kodowanie kluczy dzięki technologii R FID, zapewnienie najwyższej kategorii bezpieczeństwa Ple+SIL 3 oraz stopnia ochrony IP67/ IP69K. Duży otwór centrujący oraz obrotowa głowica znacznie ułatwiają odpowiedni montaż mechaniczny. Wyłączniki serii NS można łączyć szeregowo dzięki czemu świetnie nadają się do zabezpieczenia maszyn posiadających wiele drzwi wygrodzeń bezpieczeństwa lub osłon. PIZZATO – E ROUND J OYSTICK Kolejnym nowym produktem zaprezentowanym przez P izzato w Norymberdze są nowe joysticki, które stanowią uzupełnienie linii Eround obejmującej wyposażenie paneli sterowniczych. Joysticki E2 MA łączą w sobie najbardziej pożądane na rynku cechy. Urządzenia dostępne są w dwóch wielkościach: 55mm oraz 45mm. Mogą zostać wyposażone w blokadę zapobiegającą przypadkowemu wysterowaniu drążka. Dostępne są wersje manipulatorów operujących w dwóch jak i czterech kierunkach. Elastyczny mieszek drążka został wykonany z jednoczęściowego, bezszwowego kawałka gumy, które zapewnia brak jakichkolwiek niepożądanych otworów lub szczelin. Dzięki temu rozwiązaniu urządzenia przeszły pomyślnie testy dla zapewnienia poziomu ochrony IP67 oraz I P69K. Oznacza to, że joysticki E2 MA idealnie nadają się do zastosowań w ciężkich warunkach pracy, np. do zastosowań morskich. Joysticki E2 MA Fot. 3 REER – SAFEGATE Firma ReeR zaprezentowała nową kurtynę świetlną SafeGate. Produkt ten jest udoskonalonym odpowiednikiem kurtyn serii Janus, stosowanych głownie w systemach transportu i paletyzacji. Kurtyny S afeGate mają możliwość częściowego programowania parametrów za pomocą komputera PC, mają zaimplementowane funkcje mutingu oraz blankingu. Opcjonalnie kurtyny mogą być wyposażone w lampę sygnalizującą fazę mutingu zamontowaną w górnej zaślepce profila kurtyny. W opcję dostępne będą również ramiona z zamontowanymi fabrycznie optycznymi czujnikami mutingu. Kurtyny SafeGate będą dostępne komercyjnie od kwietnia 2017 roku. Fot. 4 Kurtyna świetlna SafeGate GAMMA SYSTEM – SRC Włoski producent naciskowych urządzeń bezpieczeństwa – firma Gamma S ystem powróciła na targi SPS po kilkuletniej nieobecności, także pokazując nowe produkty. Gamma System zaprezentowała nowy model listew naciskowych dedykowany szczególne do bram przesuwnych i segmentowych. Jest to bardzo interesujący rynek, gdyż obecne regulacje unijne nie pozwalają na stosowanie pneumatycznych czujników nacisku powszechnych w aplikacjach bram i drzwi przesuwnych. W to miejsce wchodzą listwy naciskowe działające na zasadzie elementów stykowych wraz z odpowiednim modułem bezpieczeństwa ,. Pokazano również nowe powłoki wykończenia zderzaków naciskowych bezpieczeństwa odporne na pracę w warunkach mokrych i na udary mechaniczne. Gamma System wprowadza również do swojej oferty bezprzewodowy sterownik radiowy S RC, który pozwala na montaż naciskowych urządzeń bezpieczeństwa w miejscach, w których poprowadzenie okablowania jest kłopotliwe. Rozwiązanie to idealnie sprawdzi się m.in. jako zabezpieczenie bram przesuwnych, gdzie listwa zamontowana na krawędzi przęsła bramy może wysyłać bezprzewodowo informacje do odbiornika zlokalizowanego przy napędzie. POZOSTAŁE PRODUKTY Opisane w tym artykule produkty stanowią jedynie ułamek szerokiej gamy produktów oferowanych przez firmy WERMA Signaltechnik, Pizzato, ReeR, Gamma System oraz spółkę INS-TOM. Więcej informacji na temat oferty produktów firmy I NS-TOM uzyskają Państwo kontaktując się pod adresem: [email protected] INS-TOM Sp. z o.o. ul. Brukowa 20 91-341 Łódź tel. 42 6407585 [email protected] www.instom.com.pl www.werma.com stycz e ń 2 0 1 7 105 technika ZŁĄCZA I KABLE Prawidłowa praca przewodów igus gwarantowana także w skrajnych temperaturach od –40 do +60°C Firma igus dwukrotnie zwiększa powierzchnię stanowisk do badań w skrajnych temperaturach Firma igus, produkująca przewody oraz specjalizująca się w tworzywach motion plastics do zastosowań ruchomych, w ramach rozbudowy swojego laboratorium badawczego zainstalowała kolejny 40-stopowy kontener, przeznaczony do testowania ruchomych przewodów w rzeczywistych warunkach i w skrajnych temperaturach. Dzięki temu firma igus, jako jedyny producent przewodów, jest w stanie zagwarantować zachowanie deklarowanego zakresu temperatur użytkowania dla przewodów mocowanych na stałe, przewodów ruchomych, a zwłaszcza dla przewodów w e-prowadnikach. W nowej komorze chłodniczej firma igus może przeprowadzać testy w warunkach rzeczywistych przy temperaturach do –40°C Fot. 1 Już sam ciągły ruch stanowi wyzwanie dla przewodów. Jak jednak zachowują się przewody w skrajnych temperaturach, od –40 do +60°C? Istnieją międzynarodowe normy dotyczące ruchomych przewodów, jednak na ich podstawie nie można zagwarantować żywotności ruchomych przewodów w e-prowadnikach pracujących w niskich albo wysokich temperaturach. Z tego powodu firma igus, ekspert w dziedzinie przewodów, od ponad dziesięciu lat bada swoje przewody w warunkach ciągłego ruchu oraz skrajnych temperaturach, a ostatnio uruchomiła kolejne stanowisko badawcze. „W ramach rozbudowy naszego laboratorium badawczego, zajmującego 2750 metrów kwadratowych, ustawiliśmy drugi 40-stopowy kontener. W jednym z kontenerów będziemy przeprowadzać wyłącznie próby w wysokich temperaturach, natomiast w drugim 106 s t y c ze ń 2 0 1 7 próby w niskich temperaturach”, objaśnia Rainer Rössel, kierownik działu chainflex w firmie igus. „Dzięki takiemu rozdzieleniu badań uzyskujemy jeszcze więcej wyników o większej dokładności, a tym samym z większą pewnością gwarantujemy żywotność naszych przewodów”. W obu kontenerach można prowadzić badania e-prowadników z przewodami (także pracujących ślizgowo) przy różnych długościach oraz prędkościach ruchu. GWARANTOWANA ŻYWOTNOŚĆ W SKRAJNYCH TEMPERATURACH Dzięki różnorodnym testom w rzeczywistych warunkach, firma igus, jako jedyny dostawca na rynku, jest w stanie podawać dla każdego przewodu z katalogu chainflex po trzy wartości dotyczące promienia gięcia oraz dopuszczalnej temperatury. „Nie tylko podajemy informacje o temperaturach, przy których przewód może być używany do ułożenia na stałe oraz do zastosowań ruchomych zgodnie z normą dotyczącą zwijania w niskich temperaturach. Możemy też dla każdego przewodu chainflex podać temperaturę, przy której gwarantujemy jego bezpieczną pracę w e-prowadniku”. Podczas użytkowania przewodów w skrajnie niskich oraz skrajnie wysokich temperaturach mogą występować zupełnie różne problemy. Na przykład, podczas testów w niskich temperaturach największe wyzwanie stanowią pęknięcia płaszcza. Przy zbyt wysokich temperaturach występuje natomiast ryzyko, że ze względu na zmiany termiczne płaszcz zewnętrzny przestanie utrzymywać splecioną strukturę, która ostatecznie wypadnie z przewodu na skutek ciągłego zginania w e-prowadniku. Z tego powodu np. pękają pojedyncze żyły lub powstaje tzw. korkociąg. Drugi kontener ze stanowiskiem badawczym pozwala na dwukrotne zwiększenie liczby wykonywanych testów i jeszcze lepsze symulowanie skrajnych warunków użytkowania przewodów firmy igus, a także np. na uniknięcie występujących w przeszłości problemów ze skraplaniem się pary wodnej w badanych przewodach. igus S p. z o.o. ul. Działkowa 121C, 02-234 W arszawa tel. 22 863 57 70 [email protected], www.igus.pl nowe produkty Bieżące nowości – www.automatykaB2B.pl KAMERY I SYSTEMY WIZYJNE Pierwszy na rynku wielokamerowy system widzenia maszynowego z inteligentnymi kamerami Firma C ognex zaprezentowała pierwszy na rynku wielokamerowy system widzenia maszynowego In-Sight VC200 wykorzystujący inteligentne kamery (Smart Cameras). W tradycyjnych systemach wizyjnych opartych na kamerach korzystających z mocy obliczeniowej mikroprocesora systemowego szybkość działania systemu zmniejsza się w miarę dołączania kolejnych kamer. Ogranicza to zakres zastosowań aplikacji multi-camera do systemów z równoczesną akwizycją danych. W przypadku In-Sight V C200 szybkość działania systemu rośnie w miarę podłączania kolejnych kamer inteligentnych, co poszerza zakres potencjalnych zastosowań np. o systemy nadzoru produkcji z szybko poruszającymi się taśmami transportowymi oraz systemy z sekwencyjną lub asynchroniczną inspekcją wizyjną. In-Sight VC200 obejmuje w pełni programowalny interfejs HMI z dostępem do sieci, zapewniający dostęp do funkcji monitorowania i sterowania w oparciu o hierarchiczny system poziomów dostępu zabezpieczonych za pomocą haseł. Dzięki temu operatorzy mogą prowadzić inspekcje, inżynierowie modyfikować parametry, a menadżerowie analizować statystyki z poziomu dowolnych urządzeń bazujących na środowiskach iOS, Android lub Windows, wyposażonych w przeglądarkę internetową. Podobnie jak w przypadku innych systemów In-Sight, również In-Sight VC200 może być łatwo konfigurowany za pomocą oprogramowania In-Sight Explorer. Graficzne odwzorowanie przepływu prac pozwala łatwiej zapanować nad aplikacjami nadzoru wizyjnego poprzez rozdzielenie poszczególnych kroków inspekcji, zamkniętych wewnątrz zarządzalnych bloków funkcyjnych. Za pomocą znajomego interfejsu blokowego użytkownik może uzyskiwać dostęp do narzędzi wizyjnych In-Sight (PatMax Redline, OCRMax i innych). www.cognex.com Nowe kamery przemysłowe o rozdzielczości od 3,2 do 26,2 megapikseli z interfejsem GigE-Vision Na targach Vision 2016 w Stuttgarcie firma Allied ision zaprezentowała 9 nowych kamer z interfejsem V GigE-Vision reprezentujących cały przekrój oferty – od najprostszych modeli Mako, zamykanych w obudowach o wymiarach zaledwie 60,5 × 29 × 29 mm, poprzez uniwersalne kamery Manta po zaawansowane Prosilica GT. Rodzina kamer M anta powiększyła się o 4 modele wyposażone w sensory obrazu C MOS (Sony P regius) o rozdzielczości od 3,2 megapikseli @ 37 fps (Manta G-319 z sensorem S ony I MX265) do 12 megapikseli @ 9 fps (Manta G-1236 z sensorem IMX304). Sensory serii Sony P regius odznaczają się bardzo dużą czułością i jakością obrazu w porównaniu z sensorami CCD o porównywalnych parametrach. Co więcej, wszystkie nowe kamery rodziny Manta oferują nową funkcję Trigger over Ethernet (ToE), a dzięki obsłudze standardu Power over Ethernet (PoE) mogą być łączone z systemem pojedynczym kablem służącym równocześnie do transmisji danych i zasilania. Rodzina kamer Mako powiększyła się o dwa nowe modele: Mako G -319 i Mako G -507 z sensorami odpo- wiednio I MX265 i IMX264. Rodzina kamer P rosilica G T powiększyła się o 3 nowe modele wyposażone w sensory CMOS z równoczesną rejestracją na wszystkich pikselach matrycy (Global Shutter) opracowane przez ON Semiconductor. Zapewniają rozdzielczość od 12 megapikseli (Prosilica GT4090) do 26,5 megapikseli (Prosilica GT5120). Nowe sensory P ython C MOS firmy O N S emiconductor nie tylko są tańsze od odpowiedników CCD, ale też są pierwszymi sensorami wysokiej rozdzielczości dostępnymi w opcjonalnych wersjach NIR o zwiększonej czułości w zakresie bliskiej podczerwieni. Model Sensor Rozdzielczość Szybkość rejestracji Mako G-319 Sony IMX265 3,2 megapikseli 37 fps Mako G-507 Sony IMX264 5,0 megapikseli 23 fps Manta G-319 Sony IMX265 3,2 megapikseli 37 fps Manta G-507 Sony IMX264 5,0 megapikseli 23 fps Manta G-895 Sony IMX267 8,9 megapikseli 13 fps Manta G-1236 Sony IMX304 12 megapikseli 9 fps Prosilica GT4090 ON Semi Python 12k 12,5 megapikseli 9 fps Prosilica GT4096 ON Semi Python 16k 16,7 megapikseli 7 fps Prosilica GT5120 ON Semi Python 25k 26,2 megapikseli 4 fps www.alliedvision.com 108 s t y c ze ń 2 0 1 7 nowe produkty KAMERY I SYSTEMY WIZYJNE Laserowe mierniki odległości o zasięgu 12 m i powtarzalności 3 mm Laserowe mierniki odległości serii LTF firmy T urck umożliwiają pomiar odległości od obiektów bez względu na ich kolor, materiał i połyskliwość w zakresie do 12 m. Pracują na zasadzie pomiaru czasu przelotu światła, zapewniając powtarzalność lepszą od 3 mm i dokładność ±10 mm. Są w stanie wykrywać również obiekty czarne przy 7-metrowym zakresie pomiaru oraz białe przy pełnym zakresie 12 m. Oprócz precyzyjnego pomiaru odległości, czujniki L TF wykrywają obecność obiektów niezależnie od ich kąta usytuowania, warunków środowiskowych i natężenia oświetlenia zewnętrznego. Dzięki dynamicznie regulowanym parametrom lasera mogą również wykrywać obiekty o zmiennej fakturze i kształcie. Moc lasera zwiększa się w przypadku obiektów ciemnych i jest zmniejszana w przypadku obiektów połyskliwych. Mierniki LTF są gotowe do pracy od razu po rozpakowaniu. Ich zamontowanie, wycelowanie i rozpoczęcie pomiarów w czasie rzeczywistym wymaga jedynie trzech prostych kroków instalacyjnych. Rozpoczęcie pracy ułatwia kilka różnych trybów nauki (teach). Prowadzenie regulacji i nawigację po opcjach menu ułatwia 2-liniowy, 8-znakowy wyświetlacz, a zestaw sygnalizacyjnych diod L ED dostarcza informacji o statusie wyjść i zasilania. Mierniki LTF są produkowane w odpornych mechanicznie, odlewanych obudowach o stopniu ochrony I P67. www.turck.de Nowe kamery termowizyjne o rozdzielczości 640 × 480 Ti480 i TiX580 to nowe kamery termowizyjne opracowane przez firmę Fluke, zapewniające rozdzielczość 640 × 480 pikseli, czterokrotnie większą niż większość wcześniejszych modeli z sensorem 320 × 240. Model Ti480 jest produkowany w obudowie z uchwytem pistoletowym umożliwiającym obsługę jedną ręką. Model TiX580 zawiera ekran z możliwością obrotu o kąt 240°, ułatwiający rejestrowanie obrazów obiektów znajdujących się w trudno dostępnych miejscach. Sensory do testów porównawczych i nadzoru Sensory z rodziny S martRunner stanowią połączenie sensora „light section” o dużej dokładności i wizyjnego, które wytwarzane są w jednej, małogabarytowej obudowie. W odróżnieniu od typowych sensorów ogólnego przeznaczenia ich instalacja i parametryzacja są bardzo łatwe przy wykorzystaniu funkcji teach-in lub kontrolnych kodów matrycowych i nie wymagają przeszkolonego, wykwalifikowanego personelu. Wyniki pomiaru są sygnalizowane za pomocą sygnałów Good i Bad, które mogą być przetwarzane w dowolnym panelu sterującym. Pierwsze sensory nowej rodziny to S martRunner Matcher oraz SmartRunner Detector. Matcher został zoptymalizowany do rozpoznawania konturu referencyjnego. Jego typowe zastosowania obejmują sprawdzanie położenia obiektów z dużą precyzją, pozwalające np. określić moment ich podniesienia przez ramię robota. Model SmartRunner Detector przeznaczony do nadzorowania strefy – informuje o wtargnięciu do obszaru pracy obiektów mogących stwarzać zagrożenie dla wrażliwych części maszyn, na przykład drogich soczewek i elementów precyzyjnych. Jest w stanie wykrywać z dużą dokładnością obiekty o szerokości od 1 mm w trapezoidalnym obszarze o szerokości 350 mm i głębokości 700 mm. Pepperl+Fuchs, tel. 22 256 97 70, www.pepperl-fuchs.pl Zastosowany tu wyświetlacz o przekątnej 5,7” zapewnia większą o 150% powierzchnię niż standardowe wyświetlacze 3,5-calowe, co niekiedy umożliwia edycję obrazu bez konieczności wracania do biura i zgrywania danych do komputera. Oba nowe modele mają: –– funkcję SuperResolution pozwalającą łączyć kilka rejestrowanych oddzielnie obrazów 640 × 480 pikseli w jeden o czterokrotnie większej rozdzielczości 1280 × 960, –– funkcję LaserSharp Auto Focus wykorzystującą laser do precyzyjnego pomiaru odległości od obiektu w celu zwiększenia ostrości obrazu, –– technologię F luke IR-Fusion pozwalającą łączyć obraz widzialny z obrazem w podczerwieni w jednym z trzech dostępnych trybów: Picture-in-Picture, full visible light i AutoBlend, –– oprogramowanie Fluke Connect SmartView Desktop do optymalizacji i analizy obrazów termicznych, generowania raportów i eksportu obrazów w różnych formatach do F luke Connect Cloud. Fluke, www.fluke.pl stycz e ń 2 0 1 7 109 nowe produkty CZUJNIKI I PRZETWORNIKI POMIAROWE Enkodery Q R24 o dowolnej rozdzielczości z zakresu 1...5000 ppr specyfikowanej przez użytkownika Turck rozszerza ofertę enkoderów indukcyjnych serii R24 o nowy wariant I NCR o ustalonej fabrycznie rozQ dzielczości, niewymagający przeprowadzania konfiguracji przez użytkownika. Oferta obejmuje standardowe rozdzielczości 360, 512, 1000, 1024, 2048, 2500, 3600, 4096 i 5000 ppr dostępne na bieżąco oraz 1, 5, 6, 8, 10, 12, 36, 64, 100, 200, 250, 256, 400, 500, 600, 800, 1200 i 2000 ppr dostarczane w krótkim okresie. Ponadto użyt- kownicy mogą zamawiać wersje o dowolnej ustalonej przez siebie rozdzielczości z zakresu od 1 do 5000 ppr. Enkodery QR24 w wersji INCR oferują funkcje E asy T each występujące we wcześniejszych modelach (burst, zmiana kierunku obrotu, ustawienie impulsu zerowego). Dzięki bezkontaktowej pracy nie ulegają zużyciu. Charakteryzują się bardzo dużą powtarzalnością, rozdzielczością i liniowością w szerokim zakresie temperatur pracy. www.turck.de Czujnik korozji z interfejsem Bluetooth Rejestrator M-200 Bluetooth Microcor ER firmy Cosasco został zaprojektowany do zastosowań tam, gdzie nie jest możliwa transmisja wyników pomiarów przez kabel. Zastosowana w nim technologia B luetooth pozwala na przesyłanie wyników pomiaru na maksymalną odległość 10 m. Bez kabli, złączy, adapterów oraz konieczności konfigurowania i ręcznego ściągania wyników pomiarów, jest on znacznie łatwiejszy w obsłudze od poprzednich wersji. Rejestrator M-200 współpracuje z modułem komunikacyjnym T U-500 transmitującym dane do komputera PC z zainstalowanym oprogramowaniem Cosasco D ata do zarządzania danymi offline. Cosasco D ata O ffline wyświetla graficzną reprezentację danych pomiarowych, pozwalając szybko przeanalizować postęp korozji. Rejestrator uzyskał certyfikację IECEx/ATEX/CSA pozwalającą na zastosowania w strefach zagrożonych wybuchem (Class I, Zone 1). Jest zamykany w obudowie o stopniu ochrony IP66. Pracuje w zakresie dopuszczalnych temperatur otoczenia od –40 do +70°C. Pozostałe cechy: –– wewnętrzna pamięć na 16 tys. pomiarów, –– współpraca ze wszystkimi sondami korozji i erozji serii Microcor, –– krótki cykl pomiarowy, –– 3 lata pracy na baterii (interwał pomiaru 1 h), –– wymiary 294 × 193 × 12 mm (z anteną). www.cosasco.com Nowe przełączniki poziomu CleverLevel z podwójnym wyjściem Firma Baumer rozszerzyła serię przełączników poziomu leverLevel o dwa nowe warianty, L C BFH i LBFI, oferujące dwa wyjścia impulsowe, tryb programowania qTeach oraz wskaźnik statusu wyjścia widoczny pod pełnym kątem 360°. Występują one w wykonaniu przemysłowym oraz do aplikacji o podwyższonych wymogach higienicznych. Przełączniki CleverLevel LBFH i LBFI oferują różne opcje programowania, pozwalając sprostać różnym wymogom aplikacji. Wygodna procedura qTeach stanowi zaletę zwłaszcza w małych instalacjach z prostymi systemami kontrolnymi. Sensory mogą być łatwo dostrajane, co pozwala na szybką adaptację do ewentualnych zmian parametrów procesowych. Zawierają dwa wyjścia przełączające, umożliwiające ustawienie dwóch poziomów progowych wyzwalania. Oznacza to, że pojedynczy sensor może monitorować dwie fazy procesowe, na przykład produkcję i czyszczenie lub też dwie grupy mediów, na przykład wodę i olej. Zapewnia to niższe koszty i mniejszą liczbę elementów zapasowych. Dwa wyjścia przełączające zwiększają też wiarygodność wskazań. Komplementarne punkty wyzwalania pozwalają łatwo wykryć uszkodzenie sensora lub zerwanie kabla. Przełączniki C leverLevel LBFH i LBFI zawierają wielokolorowy wskaźnik statusu przełącznika, widoczny pod pełnym kątem 360°, realizujący sprzężenie zwrotne na wszystkich etapach parametryzacji. Oba warianty są przystosowane do pracy w zakresie temperatur do 135°C, natomiast wariant do aplikacji o podwyższonych wymogach higienicznych zapewnia też kompatybilność z procedurą sterylizacji S IP. www.baumer.com 110 s t y c ze ń 2 0 1 7 nowe produkty CZUJNIKI I PRZETWORNIKI POMIAROWE Ekonomiczne czujniki ciśnienia względnego cieczy i gazów o zakresie pomiarowym do 6000 psi Do oferty firmy E ndress+Hauser trafiły nowe ekonomiczne czujniki ciśnienia Cerabar PMP11, 21 i 23 z sensorem piezorezystywnym, umożliwiające pomiar ciśnienia względnego i bezwzględnego cieczy i gazów. W zależności od wersji oferują one zakresy pomiarowe od 6 do maksymalnie 6000 psi i dokładności pomiaru 0,3% lub 0,5%. Uzyskały dopuszczenia przemysłowe FDA, FM, IEC i Ex. Są produkowane w obudowach ze stali nierdzewnej 316L z różnymi wariantami złączy procesowych, m.in. G1/4, G1/2, M NPT1/4, M NPT1/2, DIN13 i JIS R1/2. Mogą zawierać wyjście prądowe (4...20 mA) lub napięciowe (0...10 VDC). Cerabar PMP11 Cerabar PMP11 Cerabar PMP11 Funkcja czujnik ciśnienia względnego czujnik ciśnienia względnego i bezwzględnego Dokładność 0,5% 0,3% Zakres temperatur procesowych –25...+85°C –40...+100°C Zakres temperatur otoczenia –40...+70°C Zakres pomiaru -40...+85°C 400 mb... 400 mb... 400 mb... 40 b 400 b 40 b (6...600 psi) (6...6000 psi) (6...600 psi) Dopuszczalne ciśnienie pracy 160 b (2400 psi) Interfejsy komunikacyjne 4...20 mA, 0...10 V 600 b (9000 psi) 160 b (2400 psi) 4...20 mA ATEX, FM, CSA, IEC Ex, NEPSI, EAC Dopuszczenia Standardy higieniczne Połączenie procesowe –10...+100°C (+135°C przez 1 h) 3A, EHEDG, EG1935/2004 G1/4, G1/2, MNPT1/4, MNPT1/2, DIN13 G1/4, G1/2, MNPT1/4, MNPT1/2, DIN13, JIS R1/2 G1, M24 Endress+Hauser Polska, tel. 71 773 00 00, www.pl.endress.com Przetworniki przemieszczenia LVIT o zakresie pomiarowym 13...100 mm Alliance Sensors Group dodaje do oferty serię bezkontaktowych przetworników przemieszczenia L VIT (Linear Variable Inductive Transducer) mogących znaleźć zastosowanie na stanowiskach testowych, w robotyce, maszynach pakujących oraz wszędzie tam, gdzie nie ma możliwości połączenia przetwornika z obiektem mierzonym. Przetworniki serii G HS-19 wyróżniają się dużym współczynnikiem stroke-to-length umożliwiającym stosowanie znacznie krótszych obudów. Są produkowane w stalowych obudowach aluminiowych lub ze stali nierdzewnej o średnicy Ø19 mm z gwintem montażowym 1/2-20 UNF-2A o długości 38 mm. Pod względem rodzaju złącza są kompatybilne z wcześniejszymi przetwornikami LVDT, dla których mogą stanowić bezpośrednie, tańsze zamienniki. Ważniejsze dane techniczne: –– zakresy pomiarowe: 13...100 mm, –– błąd nieliniowości: typ. ±0,15% FS, maks. ±0,25%, –– rozdzielczość: 0,025% F S, –– zakres temperatur pracy: –20...+85°C lub –40...+105°C, –– współczynnik temperaturowy: ±0,015% FS/K, –– odporność na wibracje: 4,2 g (20...2000 Hz), –– odporność na udary: 1000 g/11 ms, –– stopień ochrony: IP-67. www.alliancesensors.com Wysokotemperaturowe piezoelektryczne czujniki ciśnienia do turbin gazowych Firma IMI Sensors oferuje dwa nowe ładunkowe czujniki gazowe o oznaczeniach 176A03 i 176A05, przeznaczone do zastosowań w turbinach gazowych i innych aplikacjach o bardzo wysokiej temperaturze pracy. Są one wyposażone w sensor UHT-12 zapewniający brak impulsowych zakłóceń piroelektrycznych do 1200°F (649°C), stałą czułość w szerokim zakresie temperatur oraz brak ubytku tlenu w zakresie wysokich temperatur i wynikający stąd brak konieczności stosowania okienek w obudowie lub wentylacji. Model 176A05 charakteryzuje się zakresem pomiarowym 75 psi i czułością wynoszącą 52 pC/psi. Zawiera wyjście różnicowe. Jego dopuszczalna temperatura pracy wynosi +530°C. Model 176A03 charakteryzuje się zakresem pomiarowym 290 psi i czułością 16 pC/psi. Jego dopuszczalna temperatura pracy wynosi +649°C. www.imi-sensors.com stycz e ń 2 0 1 7 111 nowe produkty Bieżące nowości – www.automatykaB2B.pl KOMPUTERY PRZEMYSŁOWE, OPROGRAMOWANIE Bezwentylatorowy komputer embedded z obsługą 3 wyświetlaczy U HD eBOX670-891-FL to najnowszy bezwentylatorowy komputer embedded z oferty firmy Axiomtek, wyposażony w jeden z mikroprocesorów 6. generacji: Intel Core i7/i5/i3 lub C eleron. Wyróżnia się możliwością równoczesnego podłączenia 3 wyświetlaczy o rozdzielczości UHD, możliwością zainstalowania do 32 GB pamięci DDR4-2133 w dwóch slotach S ODIMM oraz dużą liczbą zintegrowanych interfejsów, oferujących elastyczne możliwości rozbudowy. Jest zamykany w aluminiowo-stalowej obudowie heavy-duty o stopniu ochrony I P40. Pracuje w zakresie napięć zasilania od 9 do 36 VDC i w zakresie temperatur pracy od –40 do +55°C. Wytrzymuje wibracje do 3 g. Dzięki bezwentylatorowej konstrukcji nie wytwarza szumów akustycznych. Może pracować pod kontrolą systemów operacyjnych W E8S, WES7, Windows 10 IoT i Linux. Opcjonalnie eBOX670-891-FL może być dostarczany w wersji do montażu na ścianie lub na szynie DIN. Ważniejsze dane techniczne: –– porty szeregowe: 4 × RS-232/422/485, –– porty USB: 6 × U SB 3.0 + 2 × USB 2.0, –– porty Ethernet: 4 × 10/100/1000 Mbps, –– porty wideo: 2 × HDMI (1 × HDMI 2.0 & 1 × HDMI 1.4a) + DisplayPort, –– 32 programowalne linie D igital I/O, –– pamięć masowa: 2 × 2,5” SATA HDD z obsługą R AID 0&1, CFast, mSATA, –– rozszerzenia: 2 × Full-size P CI E xpress Mini (USB + PCI Express), slot dla kart S IM, –– 4 porty antenowe SMA. www.axiomtek.com Komputer przemysłowy z 4 portami Gigabit E thernet Firma Stealth wprowadziła na rynek nowy przemysłowy komputer PC o oznaczeniu LPC-140G4, który wyróżnia obecność aż 4 portów Giganit E thernet. Występuje on w wariantach z mikroprocesorami Core i3-4100U (2 rdzenie taktowane zegarem 1,8 G Hz) i Celeron 2980U (2 × 1,6 GHz). Może pracować pod kontrolą systemów operacyjnych Windows, w tym Windows Embedded Standard 7, Windows 10 i Windows Server 2012 R2 oraz wybranych dystrybucji systemu Linux, w tym U buntu. Zawiera 2 gniazda S O-DIMM umożliwiające zainstalowanie do 16 G B pamięci R AM DDR3, 2 złącza S ATA 3.0 Komputer SBC 3,5” o szerokim zakresie napięć zasilania 9...36 VDC z mikroprocesorami Apollo Lake IB811 to najnowszy 3,5-calowy komputer jednopłytkowy z oferty firmy IBASE T echnology, wyposażony w jeden z czterech dostępnych mikroprocesorów A pollo Lake: –– Atom x7-E3950 2,0 G Hz, –– Atom x5-E3930 S oC 1,8 G Hz, –– Pentium N4200 2,5 GHz, –– Celeron N3350 2,4 GHz. Nowy model wyróżnia się szerokim zakresem dopuszczalnych napięć zasilania od 9 do 36 VDC oraz szerokim zakresem dopuszczalnych temperatur pracy od –40 do +85°C, pozwalającymi na zastosowania w elektronice przemysłowej i motoryzacyjnej. Zawiera dwa gniazda SO-DIMM umożliwiające montaż do 8 GB pamięci DDR3L. Wbudowany kontroler graficzny Gen9 zapewnia obsługę 3 niezależnych wyświetlaczy o rozdzielczości do 4K podłączonych za pośrednictwem portów H DMI (1.4b), DP (1.2) i eDP/24-bitowy L VDS dual channel. IB811 stanowi idealną platformę do aplikacji embedded wymagających podzespołów o małych gabarytach. Zawiera sloty Mini PCI-E (full-size) i M.2 (B-key) do rozbudowy oraz następujący zestaw interfejsów: –– 2 × GbE (RJ45), –– 4 × COM (RS-232/422/485 + 3 × R S232), –– 4 × USB 3.0 + 2 × U SB 2.0, –– 2 × SATA III, –– Digital I/O i audio. Wymiary płytki wynoszą 147 × 102 mm. www.ibase.com.tw (6 Gbps) oraz złącze mini-PCIe (z obsługą mSATA). W obudowie przewidziano miejsce do montażu dwóch dysków H DD/SSD rozmiaru 2,5”. Na przednim panelu znajdują się porty 4 × Ethernet (RJ-45), 3 × USB 2.0, 2 × RS232 oraz wejście i wyjście audio. Na tylnym panelu zostały wyprowadzone porty 2 × U SB 3.0, 2 × P S/2 oraz wyjścia DVI-D i DisplayPort. LPC-140G4 może być zasilany napięciem od 10 do 26 V . Jego wymiary wynoszą 155 × 102 × 38 mm. www.stealth.com 112 s t y c ze ń 2 0 1 7 nowe produkty KOMPUTERY PRZEMYSŁOWE, OPROGRAMOWANIE Komputer przemysłowy b maXX PCC04 z mikroprocesorami Intel 6. generacji Komputer przemysłowy b maXX PCC04 firmy aumuller jest teraz oferowany w nowej wersji z mikroB procesorem Intel 6. generacji (ozn. kodowe S kylake): Atom DualCore/QuadCore lub C ore i3/i5 o zwiększonej mocy obliczeniowej i większej sprawności energetycznej niż wcześniejsze modele. Jest to komputer skalowalny i uniwersalny, polecany do zastosowań w konstrukcjach maszyn przemysłowych. Poza nowym mikroprocesorem został w yposażony w 3 dodatkowe porty USB 3.0. Ponadto do jego wyposażenia należą porty: szeregowy RS232/422/485, U SB 2.0, 2 × Gigabit E thernet i wideo oraz sloty dla kart pamięci CFast i microSD. Wszystkie komputery b maXX PCC04 są zamykane w jednakowych obudowach o wymiarach 202 × 164 × 76 mm. Zawierają 4 GB pamięci RAM i 16 GB wewnętrznej pamięci programu. www.baumueller.de Box PC do aplikacji kolejowych ARS-2110 firmy Advantech to komputer kompaktowy pracujący na czterordzeniowym procesorze Intel Atom E3845 z częstotliwością taktowania 1,91 G Hz. Jednostka ma jedno gniazdo pamięci SO-DIMM i obsługuje do 4 GB pamięci RAM DDR3L. Dane można zapisać również na dysku mSATA. Komputer z chłodzeniem pasywnym ma możliwość wyświetlania dwóch niezależnych obrazów poprzez porty VGA i DVI do maksymalnej rozdzielczości 2560 × 1600. Komputer ARS-2110 zawiera ponadto dwa porty LAN 10/100/1000Mbps na złączach M 12, trzy porty U SB (w tym jeden U SB 3.0 oraz jeden na złączach M 12) oraz dwa porty szeregowe RS-232/422/485. ARS-2110 można wyposażyć dodatkowo w GPS, interfejsy Wi-Fi, WWAN, GSM-R, czujnik przyspieszenia i żyroskop. Urządzenie może pracować w rozszerzonym zakresie temperatur od –40°C do 70°C, jak również w podwyższonej temperaturze do 85°C w ograniczonym czasie (podane przez producenta). ARS-2110 spełnia normy transportowe: EN 50155, EN 45545 oraz E N 50121 dla standardu E MC i IEC61373 Body M ount C lass B. Ma on stopień ochrony IP50, a płyta PCB ma pokrycie konformalne. Komputer kompaktowy może być wyposażony w opcjonalne moduły CAN Bus, izolowane porty szeregowe oraz DIO i może zostać rozbudowany o dwie dodatkowe kieszenie na dyski SSD 2,5 cala. CSI, tel. 12 637 13 55, www.csi.net.pl nowe produkty KOMPUTERY PRZEMYSŁOWE, OPROGRAMOWANIE Komputery SBC formatu M ini-ITX i Pico-ITX z energooszczędnymi mikroprocesorami A pollo Lake Firma congatec zaprezentowała dwa nowe komputery jednopłytkowe formatu M ini-ITX i Pico-ITX z energooszczędnymi mikroprocesorami A tom, P entium i Celeron o oznaczeniu kodowym Apollo Lake. Conga-PA5 (Pico-ITX) i conga-IA5 (Mini-ITX) zapewniają większą do 30% moc obliczeniową i większą do 45% szybkość przetwarzania grafiki niż podobne komputery wcześniejszych generacji przy większym współczynniku szybkości obliczeniowej do poboru mocy. Są projektowane do zastosowań w niewielkich urządzeniach przenośnych, komputerach box P C, bramkach dostępowych IoT i przemysłowych terminalach HMI znajdujących zastosowanie w takich sektorach, jak elektronika medyczna, gry elektroniczne, automatyka przemysłowa oraz systemy logistyki i Digital S ignage. Mogą pracować w szerokim zakresie temperatur otoczenia od –40 do +85°C. Wszystkie modele zawierają akcelerator graficzny Intel Gen9 z maksymalnie 18 jednostkami obliczeniowy- Mikroprocesor RdzeCache Zegar/Burst nie JednoTDP stki graficzne Pentium N4200 4 2 MB 1,1 / 2,5 GHz 6 W 18 Celeron N3350 2 1 MB 1,1 / 2,4 GHz 6 W 12 Atom x7-E3950 4 2 MB 1,6 / 2,0 GHz 12 W 18 Atom x5-E3940 4 2 MB 1,6 / 1,8 GHz 9 W 12 Atom x5-E3930 2 1 MB 1,3 / 1,8 GHz 6,5 W 12 mi, obsługujący do 3 niezależnych wyświetlaczy o rozdzielczości 4K podłączanych za pośrednictwem portów 2 × DP++ i dwukanałowego LVDS. Zawierają po 8 GB pamięci operacyjnej oraz interfejsy 2 × Gigabit E thernet, mPCIe, 3 × U SB 3.0, do 3 × U SB 2.0, 2 × R S232/422/485, 8 × GPIO, 2 × MIPI CSI, do 2 × SATA Gen 3.0 (6 Gbps), slot M icro S D i HD audio. Model conga-IA5 zawiera dodatkowe interfejsy: slot dla karty S IM do transmisji danych za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnych, ccTalk i SPI wymagane w przypadku zastosowań w grach elektronicznych i automatach sprzedających oraz slot M .2 dla pamięci masowych. Nowe komputery Mini-ITX i Pico-ITX mogą pracować pod kontrolą systemów operacyjnych Windows 10 (w tym W indows 10 IoT), W indriver V xWorks 7, Android i Linux. Producent oferuje do nich opcjonalne elementy chłodzenia, panele I/O i zestawy kabli. www.congatec.com Komputer panelowy 15” z możliwością instalacji dowolnej płyty głównej mini-ITX Do oferty firmy Advantech wchodzi pierwszy konfigurowalny komputer panelowy z rezystancyjnym ekranem dotykowym o przekątnej 15” i kieszenią na 2,5-calowy napęd SATA HDD. PPC-6151C może być wyposażony w jedną z dostępnych dla tego modelu płyt głównych formatu mini-ITX. Oprócz wielu portów I/O (RS232/422/485, D isplayPort 1.2, V GA, USB 3.0, Line-Out, M ic-In) zawiera slot PCI/PCIe ×4 do rozszerzenia funkcjonalności systemu. Panel frontowy charakteryzuje się stopniem ochrony IP65 zapewniającym ochronę przed wodą i kurzem, co pozwala na pracę w środowiskach przemysłowych. PPC-6151C jest pierwszym komercyjnym komputerem panelowym umożliwiającym zainstalowanie dowolnej płyty głównej formatu mini-ITX. Tradycyjne komputery panelowe ze względu na sposób podłączenia wyświetlacza i czujników dotykowych praktycznie uniemożliwiają zainstalowanie innej płyty głównej niż dostarczona przez producenta. W konsekwencji klienci nieusatysfakcjonowani z modelu fabrycznego musieli konfigurować własne modele z jednostek barebone, co wydłużało czas dostawy i zwiększało koszty ze względu na minimalną ilość zamówienia (MOQ). Advantech rozwiązał ten problem, wprowadzając płytkę przejściową pośredniczącą w transmisji sygnałów z wyświetlacza do płyty głównej. Umożliwia to klientom dobór płyty głównej oraz konfigurowanie parametrów systemowych i funkcji do potrzeb danej aplikacji, stosownie do możliwości budżetowych, bez konieczności płacenia za niewykorzystywane typy funkcjonalności. Dodatkową zaletą takiej konfiguracji jest możliwość szybkiej wymiany płyty głównej przez użytkownika, bezpośrednio w miejscu pracy komputera zamiast wysyłania go do centrum serwisowego RMA. Ważniejsze cechy modelu PPC-6151C: –– 15-calowy wyświetlacz T FT LCD z rezystancyjnym ekranem dotykowym, –– wsparcie dla certyfikowanych płyt głównych mini-ITX (z mikroprocesorem o współczynniku T DP do 45 W ), –– slot P CI/PCIe do rozszerzenia funkcjonalności komputera, –– diody sygnalizacyjne LED na panelu frontowym, –– panel frontowy o stopniu ochrony IP65, –– możliwość montażu w standardzie V ESA. www.advantech.com 114 s t y c ze ń 2 0 1 7 nowe produkty KOMPUTERY PRZEMYSŁOWE, OPROGRAMOWANIE Sterowanie produkcją wsadową z wykorzystaniem urządzeń mobilnych Rockwell Automation oferuje nowe oprogramowanie FactoryTalk Batch V iew umożliwiające sterowanie produkcją wsadową przy wykorzystaniu urządzeń mobilnych z systemem iOS lub Android. Użytkownicy dzięki jednolitemu interfejsowi uzyskują dostęp do danych w czasie rzeczywistym i mogą sterować procesem, znajdując się przy linii produkcyjnej lub będąc np. w biurze. Oprogramowanie FactoryTalk Batch View szczególnie nadaje się dla dużych zakładów produkcyjnych, które mają ograniczone możliwości zainstalowania stacji roboczych, a wymagają dużej liczby punktów dostępowych. Dodatkowo zapewnia ono możliwość personalizacji profili, co umożliwia dostosowanie do potrzeb osób w różnych obszarach produkcji i poza nią. Rockwell Automation, tel. 22 326 07 00, www.rockwellautomation.pl Tania karta rejestracji obrazu A on-CXP do systemów widzenia maszynowego Technologia, na bazie której budowane są systemy widzenia maszynowego, staje się coraz bardziej zaawansowana, pozwalając na ciągłą redukcję kosztów i wymiarów podzespołów. Kamery C oaXPress, które tradycyjnie charakteryzowały się dużym poborem mocy i dużymi wymiarami, są obecnie miniaturowe, tanie i energooszczędne. Wersje single link są najczęściej zamykane w obudowach sześciennych o boku 29 mm. Pomimo małych rozmiarów zapewniają szybkość transmisji niemal dwukrotnie większą niż w rzeczywistych aplikacjach USB3 Vision i wielokrotnie większą niż w przypadku GigE V ision, pozwalając na rejestrację obrazów o rozdzielczości 2 megapikseli z szybkością 300 fps. Firma B itFlow wprowadziła w ostatnim czasie do oferty tanią kartę rejestracji obrazu A on-CXP do systemów widzenia maszynowego, bazującą na standardzie transmisji C oaXPress. Pomimo dwukrotnie mniejszej powierzchni od wcześniejszego modelu Cyton-CXP zapewnia ona te same parametry, w tym przepustowość do 6,25 G bps wraz z równoczesnym transferem danych kon- Oprogramowanie do eksportu danych z systemu EPLAN Electric P8 Weidmüller oferuje oprogramowanie M-Print PRO eCAD sprawdza integralność danych podczas eksportu z Eplan Electric P8, informując użytkownika w przypadku braku wymagane informacji. Wszystkie dane produktów firmy W eidmüller zawierają informacje na temat odpowiednich akcesoriów, co zapewnia prawidłowe przydzielenie odpowiednich oznaczników, co z kolei pomaga w dokumentowaniu projektu – np. podczas tworzenia list projektów. Transfer istniejących danych CAE redukuje obciążenie pracą i zapobiega błędom. Wykorzystanie schematów etykietowania, szablonów oraz skryptów importu zapewnia wiele różnych opcji eksportu. Oprogramowanie stosowane razem z drukarkami i oznacznikami firmy Weidmüller tworzy kompletny system opisowy. Weidmüller, tel. 22 510 09 40, www.weidmuller.pl trolnych i sygnałów wyzwalania (20 M bps przy dokładności czasowej ±2 ns) oraz zasilania (do 13 W ) za pośrednictwem kabla współosiowego 75 W . Zawiera interfejs P CI Express ×2 G en 2.0 o dwukrotnie większej szybkości transmisji niż Gen 1.0 przy wykorzystaniu tych samych złączy. Pozostałe parametry modelu Aon-CXP: –– format half-height, half-size ×2 PCI G en 2.0 Express, –– zgodność ze standardem CoaXPress 1.1, –– obsługa pojedynczej kamery CXP-6, –– szybkość transmisji od 1,25 do 6,25 Gbps, –– złącza D IN 1.0/2.3, –– możliwość rejestracji obrazów 4K z szybkością 150 fps, –– transmisja na maksymalną odległość 140 m, –– sterowniki, programy narzędziowe i przykładowe aplikacje dla środowisk Windows i Linux, –– obsługa platform 32- i 64-bitowych, –– sterowniki dla programów m.in. HALCON, L abView, VisionPro i MATLAB. www.bitflow.com stycz e ń 2 0 1 7 115 nowe produkty Bieżące nowości – www.automatykaB2B.pl KOMPUTERY PRZEMYSŁOWE, OPROGRAMOWANIE Komputer NSA z energooszczędnym mikroprocesorem A tom x5-E3930 i 4 portami Gigabit Ethernet NA345 to komputer przemysłowy NSA (network security appliance) wyposażony w mikroprocesor A tom x5-E3930 1,8 GHz (ozn. kodowe Apollo Lake) o bardzo małym poborze mocy, wyprodukowany w technologii 14 nm. Zawiera 4 porty G igabit E thernet (opcjonalnie 6) z kontrolerami I ntel i211, z których jedna para może obsługiwać opcjonalnie tryb LAN bypass. Umożliwia zainstalowanie do 8 GB pamięci D DR3L-1600 w pojedynczym slocie SO-DIMM. Jako pamięć masową przewidziano tu pojedynczy dysk SSD mSATA i pojedynczy dysk HDD SATA formatu 2,5”. NA345 nadaje się idealnie do zastosowań jako firewall, UTM lub bramka dostępowa. Zawiera slot dla kart PCI Express Mini umożliwiający instalowanie kart komunikacji bezprzewodowej (Wi-Fi, 3G, L TE). Na przednim panelu zawiera zespół diod LED sygnalizujących stan zasilania, dysków, aktywność łącza, szybkość transmisji i tryb LAN bypass. Jest kompatybilny ze środowiskami W indows 10 i Linux (Yocto project). Pozostałe cechy: –– 2 porty USB 3.0, –– szeregowy port konsoli, –– port HDMI, –– watchdog timer, –– certyfikaty: EN 60950-1, FCC Class B i CE Class B, –– wymiary: 232 × 152 × 44 mm. www.axiomtek.com Komputer embedded na rynek mission-critical eBOX800-841-FL to komputer embedded chłodzony pasywnie, zaprojektowany na rynek mission-critical. Charakteryzuje się stopniem ochrony IP67, odpornością na udary do 3 g i możliwością pracy w ekstremalnych temperaturach otoczenia od –30 do +60°C. Jest zasilany napięciem z zakresu od 9 do 36 VDC. Zawiera złącza sygnałowe M12 z zatrzaskiem oraz 4 złącza antenowe typu N-jack dla sieci WLAN i WWAN. Wewnątrz pancernej obudowy ze stali i odlewanego aluminium znajduje się płyta główna z 4-rdzeniowym mikroprocesorem Atom E3845 1,91 G Hz i pojedynczym slotem SO-DIMM umożliwiającym zainstalowanie do 8 GB pamięci DDR3L-1066/1333. Jako pamięć masową można tu zastosowań pojedynczy dysk HDD SATA formatu 2,5”, pojedynczy dysk SSD z interfejsem mSATA i kartę pamięci C Fast. Pozostałe elementy wyposażenia to: –– interfejsy 2 × R S-232/422/485, 2 × U SB 2.0, 2 × G igabit Ethernet i VGA (wszystkie na gniazdach M12), –– sloty full-size i half-size P CI Express M ini (z sygnałami USB + PCI E xpress), –– slot dla karty SIM, Wymiary eBOX800-841-FL wynoszą 210 × 367 × 83 mm. Komputer może pracować pod kontrolą systemów operacyjnych Windows 7 i Windows 10. Jest przystosowany do montażu na ścianie i w standardzie V ESA. www.axiomtek.com Płaski komputer panelowy 10,1” z 4-rdzeniowym mikroprocesorem Intel J1900 Do oferty firmy A aeon trafił nowy 10-calowy komputer panelowy ACP-1104, bazujący na sprawdzonej konstrukcji modelu A CP-1103. Podobnie jak poprzednik zawiera on ekran wielodotykowy pokryty odpornym na zarysowania szkłem o twardości 7 H oraz charakteryzuje się niezwykle płaską konstrukcją; jego grubość wynosi zaledwie 30 mm, co umożliwia montaż na ścianie. ACP-1103 został wyposażony w mocniejszy, 4-rdzeniowy mikroprocesor Intel J1900, rozszerzający jego zakres zastosowań i pozwalający korzystać z szerszej gamy systemów operacyjnych, w tym m.in. najnowszych wersji Windows oraz A ndroid i Linux (Kernel 2.6.3 i nowsze). Zawiera drugi port L AN oraz po 4 wejścia i wyjścia DIO, niedostępne we wcześniejszym modelu a przydatne do współpracy z zewnętrznymi urządzeniami w systemach widzenia maszynowego, monitorowania itp. ACP-1104 jest komputerem chłodzonym pasywnie, charakteryzującym się stopniem ochrony IP65 od frontu. Może być montowany w standardzie V ESA 75. www.aaeon.com 116 s t y c ze ń 2 0 1 7 nowe produkty SIECI PRZEMYSŁOWE Szerokopasmowy most ethernetowy dla taboru kolejowego Westermo wprowadza na rynek szerokopasmowy most ethernetowy zaprojektowany specjalnie dla taboru kolejowego. Model DDW-002-B1, wchodzący w skład serii przemysłowych ekstenderów Wolverine, może być zastosowany do łączenia segmentów sieci E thernet pomiędzy wagonami przy użyciu istniejącego 2-żyłowego okablowania zasilającego, zgodnie z normą IEEE 1901. Ta technologia komunikacyjna jest w stanie wyeliminować problemy ze złej jakości okablowaniem, np. utlenionymi stykami. Model D DW-002-B1 spełnia wymogi norm kolejowych E N 50155 i EN 50121-4 w zakresie m.in. odporności na udary i wibracje, zewnętrzne pola magnetyczne i impulsy prądu udarowego. Może znaleźć zastosowanie również poza kolejnictwem, np. w urządzeniach, w których komunikacja odbywa się przez pierścienie ślizgowe. Jest odporny na trudne warunki klimatyczne. Zastosowanie komponentów wysokiej jakości pozwoliło tu uzyskać długi czas bezawaryjnej pracy (MTBF>530 tys. godzin). Nowością w przypadku tego modelu jest zastosowanie wewnętrznej powłoki Gore-Tex zapobiegającej kondensacji pary wodnej. Pozostałe parametry techniczne DDW-002-B1: –– interfejsy: Fast E thernet, 2-wire, –– zasięg i szybkość transmisji: do 70 Mbps i do 300 m w zależności od jakości kabla, –– stopień ochrony: IP67, –– zakres napięć zasilania: 24...110 VDC, –– zakres temperatur pracy: od –40 do +70°C, –– wymiary: 174 × 100 × 65 mm. Tekniska P olska, tel. 32 33 111 06, www.westermo.com.pl Moduł pamięci danych IO-Link o pojemności 1 K B Balluff oferuje małogabarytowy, dwukierunkowy (read-write) moduł pamięci danych IO-Link o symbolu BNI00AM, zaprojektowany do zastosowań w ciasnych przestrzeniach montażowych. Może on być stosowany jako pamięć wymiennych modułów, np. głowic frezujących do centrów obróbczych. Dzięki temu po zmianie maszyny wszystkie dane, takie jak liczba przebytych cykli, wyniki pomiaru udarów i wibracji, pobór mocy czy interwały smarowania i wymiany oleju są uzyskiwane bezpośrednio. Gdy zajdzie potrzeba przeprowadzenia naprawy lub prac serwisowych, personel może wczytać wszystkie dane z modułu pamięci do komputera P C lub System RFID z czytnikami Simatic RF1060R zapewnia dostęp do maszyn i linii produkcyjnych Siemens wprowadził do oferty nowe czytniki Simatic F1060R, które zapewniają firmom możliwość moniR torowania dostępu do maszyn i linii produkcyjnych. Pozwalają tym samym ograniczyć liczbę uszkodzeń spowodowanych nieautoryzowanym dostępem i błędami w obsłudze urządzeń. System nadaje się do zastosowań w wielu sektorach przemysłu, a w szczególności w motoryzacji, przetwórstwie spożywczym i farmaceutyce. Czytnik Simatic RF1060R pracujący w zakresie HF na częstotliwości 13,56 MHz jest zgodny ze standardami ISO 14443 A /B (MIFARE) i ISO 15693. Pozwala wykorzystać istniejące identyfikatory do zarządzania indywidualnymi uprawnieniami dostępu. Umożliwia definiowanie dowolnej liczby grup pracowników o zróżnicowanych uprawnieniach dostępu, których zmiany są monitorowane i rejestrowane. To szczególnie ważna cecha np. w przemyśle farmaceutycznym, gdzie konieczne jest zapewnienie ścisłych wymogów regulacyjnych. Czytniki RFID mogą być łatwo integrowane w istniejących urządzeniach, np. interfejsach H MI i panelach sterujących, jak też w systemach IT. Model RF1060R, wyposażony w port U SB, może być integrowany w aplikacjach pracujących pod kontrolą systemów operacyjnych Windows 7, 8 i 10. Jego małe wymiary, a w szczególności mała głębokość montażu, pozwalają na łatwą instalację np. na panelach. Nadaje się on do pracy w szerokim zakresie temperatur od –25 do +55°C i zapewnia stopień ochrony I P65 od frontu. Siemens, www.automatyka.siemens.pl laptopa i w razie konieczności aktualizować je. Zapewnia to ciągłość i transparentność informacji dotyczących bieżącego statusu głowicy. BNI00AM to moduł o pojemności 1 KB (14 segmentów po 64 B), pracujący z napięciem zasilania od 18 do 40 VDC. Jest produkowany w polipropylenowej obudowie o stopniu ochrony IP 67 i wymiarach 34 × 16 × 8 mm. Może pracować w zakresie temperatur otoczenia od –25 do +70°C. Balluff, tel. 71 338 49 29, www.balluff.pl stycz e ń 2 0 1 7 117 nowe produkty SIECI PRZEMYSŁOWE Karta sieciowa CompactPCI Serial z dwoma portami optycznymi S FP+ 10 Gigabit Ethernet Firma E KF rozszerza ofertę kart do systemów CompactPCI Serial o nową kartę sieciową oznaczoną symbolem SN5-TOMBAK, wyposażoną w dwuportowy kontroler 10 Gigabit Ethernet z portami optycznymi SFP+. Jest to karta formatu single-size Eurocard 3U 4HP (160 × 100 mm2) z wbudowanym kontrolerem Intel 82599ES znanym z małych opóźnień, niezawodności i elastyczności konfiguracji. Zapewnia kompatybilność oddolną z szybkościami transmisji 1 Gbps i 100 M bps. Bazuje na standardzie magistrali PCI E xpress 2.1 o szybkości do 5 GT/s z obsługą szerokości łącza ×1, ×2, ×4 i ×8. Jest odporna na temperatury pracy z zakresu –40...+85°C oraz udary i wibracje do odpowiednio 15 g (0,33 ms) i 1 g (5...2000 Hz). Producent dostarcza sterowniki do wszystkich najpopularniejszych systemów operacyjnych. www.ekf.de Cylindryczny czytnik UHF RFID o zasięgu do 40 cm Firma iDTRONIC Professional R FID zaprezentowała pierwszy w swojej ofercie cylindryczny czytnik U HF RFID do zastosowań w automatyce przemysłowej, oznaczony symbolem BLUEBOX M30. Charakteryzuje się on możliwością łatwej i szybkiej integracji w pracujących już systemach, głównie z zakresu nadzorowania procesów produkcyjnych oraz sterowania i śledzenia przepływu materiałów. Zapewnia maksymalną moc sygnału wyjściowego sięgającą 27 dBm/500 mW. Może być ona regu- Router przemysłowy o wysokim poziomie bezpieczeństwa 3City Electronics oferuje nowy router F ermio XL, który przeznaczony jest do zastosowań przemysłowych i IoT (Internet of Things). Zapewnia on możliwość komunikacji w standardach: LTE, 3G, CDMA, E thernet, RS-232/485, B luetooth L E oraz U SB. Urządzenie bazuje na procesorze I ntel Quark i ma cztery porty E thernet L AN, port WAN oraz cztery wejścia parametryczne i dwa wyjścia przekaźnikowe. W wersji podstawowej ma ono 512 M B pamięci RAM i 8 GB Flash. Główną zaletą routera jest zintegrowana koncepcja bezpieczeństwa bazująca na elementach sprzętowych i programowych. Procesor z Secure B oot i bezpieczna pamięć TPM zabezpieczają przed manipulacją lub podmianą oprogramowania. Wykorzystanie sprawdzonych standardów sieciowych: szyfrowane tunele V PN (IPsec), uwierzytelnianie urządzeń peryferyjnych (RADIUS, 802.1X), tożsamość zawarta w certyfikatach X .509, współpraca z infrastrukturą PKI, skutecznie zabezpiecza urządzenie przed nieuprawnionym dostępem do danych. Otwarta architektura x86 pozwala na swobodny wybór systemu operacyjnego, a co za tym idzie umożliwia wykorzystywanie ogólnie dostępnych aplikacji. 3City E lectronics, tel. 58 765 01 48, www.cityelectronics.com lowana w krokach co 1 dB, począwszy od +10 dBm. Zawiera antenę o wzmocnieniu –8 dBi zapewniającą zasięg komunikacji do 40 cm w środowiskach przemysłowych. Komunikacja z systemem odbywa się za pośrednictwem interfejsów R S232, R S485 lub C AN. BLUEBOX M 30 może być zasilany napięciem od 10 do 36 V. Jest produkowany w obudowie o wymiarach Ø30 × 91 mm. Może być łatwo integrowany w działających już systemach automatyki z wykorzystaniem środowiska projektowego BLUEBOX SDK dla systemu W indows. Pozostałe dane techniczne: –– zakres częstotliwości pracy: 865...868 M Hz (ETSI), 902...928 M Hz (FCC), –– czułość odbiornika: –87...-51 dBm (konfigurowana programowo), –– pobór mocy: 4 W @ +27 dBm, –– stopień ochrony: IP67, –– zakres temperatur pracy: –20...+55°C, –– języki programowania: C#, C++, serial command protocol. http://en.idtronic-rfid.com 118 s t y c ze ń 2 0 1 7 nowe produkty SILNIKI I NAPĘDY Silniki szczotkowe Ø22 mm o momencie obrotowym do 0,141 Nm Pittman, oddział firmy Ametek Precision Motion ontrol, po raz kolejny powiększa ofertę silników C DC z komutatorem szczotkowym. Silniki nowej serii D C022C są produkowane w obudowach Ø22 mm o długości 31,9 mm, 39,5 mm lub 48,3 mm. Zawierają 2-biegunowy stojan z magnesami neodymowymi i 5-slotowy wirnik ze skośnym ustawieniem blach z łożyskami ze spiekanego brązu. Charakteryzują się napięciem zasilania do 36 V DC, ciągłym momentem obrotowym do 0,141 Nm i maksymalną prędkością obrotową 10 tys. rpm. Dostępne są wykonania z łożyskami kulowymi, szczotkami grafitowo-miedzianymi i tłumieniem zaburzeń RFI. Silniki serii D C022C mogą być dostarczane ze skrzynkami przekładniowymi (np. tanią PLG24) o współczynniku redukcji od 4:1 do 429:1 oraz z enkoderami, w tym z najnowszym małogabarytowym modelem E21. Przekształtniki częstotliwości Sinamics G120C w nowych wersjach o mocach do 132 kW Siemens powiększa rodzinę przekształtników częstotliwości Sinamics G 120C o trzy nowe warianty wymiarowe o zwiększonej mocy wyjściowej, pokrywającej zakres od 22 do 132 kW. Obecnie cała rodzina tych modułów obejmuje wersje o mocy od 0,55 kW do 132 kW. Ich charakterystycznymi cechami są małe gabaryty, długie kable zasilające, pełna integracja w platformie projektowej T IA Portal oraz łatwe sterowanie i rozruch. Zawarta w standardzie funkcja STO (Safe Torque O ff) zapobiega przypadkowemu uruchomieniu silnika. www.pittman-motors.com Serwomotor o kącie obrotu 70° i momencie obrotowym do 159 N m H2W T echnologies informuje o wprowadzeniu na rynek nowego serwomotoru bezszczotkowego TWR-070-410-1150-3PH w wersji nieobudowanej, który dzięki małej inercji ruchomej cewki pozwala na uzyskiwanie dużych przyspieszeń kątowych. Jest to serwomotor 3-fazowy o ograniczonym kącie obrotu (70° na promieniu 500 mm) umożliwiający wytwarzanie ciągłego momentu obrotowego 53 Nm i szczytowego 159 Nm. Umożliwia zainstalowanie dodatkowych ścieżek magnetycznych (33° każda) pozwalających zwiększyć zakres przesunięcia kątowego. Model T WR-070-410-1150-3PH w zapewnia bardzo precyzyjną kontrolę położenia, prędkości i przyspieszenia przy sprzężeniu z enkoderem. Zamknięty próżniowo moduł z cewką ruchomą przesuwa się tu wewnątrz modułu magnetycznego z wycięciem typu U , a system łożyskowania zapewnia szczelinę powietrzną o minimalnej odległości 1,25 mm. Silnik z 3-fazową cewką może być pobudzany trapezoidalnie przy wykorzystaniu wewnętrznych czujników Halla lub sinusoidalnie przy wykorzystaniu komutacji programowej, odpowiedniego wzmacniacza, kontrolera ruchu i enkodera. Zasilanie jest podawane za pomocą elastycznego przewodu. Serwomotory T WR-070-410-1150-3PH mogą być projektowane również według specyfikacji klienta. www.h2wtech.com Rozmiary obudów urządzeń z serii S inamics G120C to FSD (zakres od 22 do 45 kW), FSE (55 kW) i FSF (od 75 do 132 kW). Przekształtniki te są obecnie oferowane w 7 wariantach wymiarowych. Pracują z zasilaniem 3-fazowym, dodatkowo komponenty takie jak dławik DC i filtr E MC zostały zintegrowane wewnątrz obudowy. Parametry konfiguracyjne przekształtników Sinamics G120C mogą być skopiowane na kartę pamięci SD, co pozwala łatwo przenosić je na kolejne urządzenia. Komunikacja z kontrolerami Simatic odbywa się za pośrednictwem interfejsów Profinet i Profibus. Zakres zastosowań S inamics G 120C obejmuje przenośniki taśmowe, pompy, wentylatory, kompresory i maszyny do transportu materiałów. Siemens, www.automatyka.siemens.pl stycz e ń 2 0 1 7 119 nowe produkty Bieżące nowości – www.automatykaB2B.pl URZĄDZENIA I SYSTEMY POMIAROWE 16-kanałowy moduł wejść termistorowych do współpracy z tanimi sterownikami PLC serii D o-more T 1H AutomationDirect powiększa ofertę analogowych modułów I/O o nowo opracowany model T 1F-16TMST, zawierający 16 wejść termistorowych zapewniających szeroki zakres temperatur wejściowych od –40 do +150°C i rozdzielczość równą ±0,1°C. Termistory charakteryzują się bardzo dużą czułością¸ przez co są chętnie stosowane do pomiaru zmian temperatury. Model T1F-16TMST współpracuje z najczęściej stosowanymi termistorami typu N TC (negative temperature coefficient). Jest dostępny jako część systemu połączeniowego Terminator F ield I/O do tanich sterowników PLC serii D o-more T1H. Sterowniki te składają się z jednostki bazowej oraz podpiętych do niej modułów z analogowymi i cyfrowymi liniami I /O. Pojedyncza jednostka C PU może obsługiwać do 256 linii I /O, natomiast w przypadku jeszcze większych aplikacji można dołączać zdalne jednostki I/O przez sieć Ethernet. Ważniejsze parametry modelu T1F-16TMST: –– dokładność: ±1°C (bez uwzględnienia tolerancji termistorów i rezystancji wyprowadzeń), –– impedancja wejściowa: >1 MΩ, –– zakres napięć współbieżnych: 0...5 VDC, –– rozdzielczość przetwornika: 24 bity, –– okres próbkowania: 140 ms, –– dryft temperaturowy: 25 ppm/°C. Cena modelu T1F-16TMST wynosi 399 U SD. www.automationdirect.com Precyzyjny 32-kanałowy system monitorowania temperatury o dokładności ±0,12°C VTI Instruments wprowadza do oferty 32-kanałowy system monitorowania temperatury RX1032 współpracujący z termoparami, charakteryzujący się bardzo dużą dokładnością i szybkością próbkowania. Jest on dostarczany w postaci niewielkiego modułu nadającego się idealnie do zastosowań w większości wymagających środowisk pracy. Zakres zastosowań obejmuje stanowiska testowe silników, monitorowanie tem- peratury w warunkach przemysłowych, testy HALT/ HASS, testy niezawodności silników rakietowych i tunele aerodynamiczne. Zastosowane w tym modelu innowacje sprzętowe (zaawansowany układ kompensacji temperatury zimnego złącza, system zarządzania termicznego) pozwoliły zapewnić wyjątkową dokładność pomiaru na poziomie ±0,12°C, szybkość akwizycji danych wynoszącą 1000 S ps/kanał i szeroki zakres temperatur pracy od –40°C do +70°C. Do transmisji zasilania i współpracy z siecią zastosowano złącza klasy militarnej. Istnieje możliwość współpracy kilku systemów monitorowania RX1032, których synchronizacja odbywa się z wykorzystaniem znaczników czasowych IEEE-1588 i zapewnia dokładność lepszą niż 200 µs pozwalającą na bardzo dobre skorelowanie czasowe sygnałów w rozłożonych systemach pomiarowych. www.vtiinstruments.com Automatyczny system magazynowy PROMAG wprowadził do swojej oferty nowy wózek transferowy o nazwie Automag Mover. Urządzenie – w połączeniu z systemem gęstego składowania z wózkami wahadłowymi AutoMAG Shuttle oraz przenośnikami pionowymi A utoMAG Lift – pozwala całkowicie wyeliminować wózki widłowe z obszaru magazynowania towarów, a tym samym stworzyć w pełni automatyczny i autonomiczny system składowania. Opis rozwiązania można znaleźć na stronie producenta. Poniżej również link do filmu demonstrującego działanie systemu. www.promag.pl, https://goo.gl/6UJfp1 120 s t y c ze ń 2 0 1 7 nowe produkty URZĄDZENIA I SYSTEMY POMIAROWE Modułowy rejestrator danych z ekranem dotykowym 4,3” i elastycznym doborem modułów I/O Najnowszy rejestrator danych D 4T firmy Watlow jest modułowym, skalowalnym i elastycznym narzędziem, dzięki któremu użytkownik płaci tylko za te funkcje, których rzeczywiście potrzebuje. Został on opracowany na bazie wcześniejszego modelu F4T. Wprowadza wiele cech ułatwiających obsługę, a w szczególności został wyposażony w kolorowy wyświetlacz 4,3” dużej rozdzielczości z interfejsem dotykowym i graficznym menu użytkownika, umożliwiającym m.in. wygodne programowanie konfiguracji kanałów i alarmów oraz personalizację wejść i wyjść z nadawaniem im dowolnych nazw. Model D4T jest dostarczany z oprogramowaniem graficznym C OMPOSER dla komputerów PC, służącym do archiwizacji i dokumentowania konfiguracji kontrolera. Oprogramowanie to przyspiesza i ułatwia uruchamianie systemu pomiarowego oraz umożliwia nadzorowanie przez sieć E thernet. Pliki konfiguracyjne mogą być przechowywane w formacie CSV, a w razie potrzeby mogą być szyfrowane. Dostęp do danych może być różnicowany dla poszczególnych grup użytkowników. D4T jest rejestratorem współpracującym z wymiennymi modułami I /O, co zapewnia dużą elastyczność i po- zwala na nabywanie tylko tych modułów, które są potrzebne w konkretnej aplikacji. Liczba kanałów pomiarowych może wynosić od 1 o 24. Na sygnałach mierzonych mogą być wykonywane operacje arytmetyczne, logiczne, uśrednianie, wychwytywanie wartości minimalnej i maksymalnej itp. Przyrząd może rejestrować temperaturę, ciśnienie, wilgotność, natężenie prądu AC i inne parametry mierzone przez dowolne czujniki z wyjściem prądowym 0...20 mA lub napięciowym 0...10 VDC. Kolejne pomiary mogą być rejestrowane z interwałem od 100 ms do godziny wraz ze znacznikami daty i czasu. D4T jest odporny na temperatury z zakresu od –18 do +50°C, wilgoć i kurz (stopień ochrony IP65). Dostępne opcje komunikacyjne: –– Ethernet Modbus TCP i SCPI, –– 2 porty USB host, –– pojedynczy port USB Device, –– interfejs 232/485 M odbus RTU, –– sterownik L abVIEW oraz obsługa komend SCPI. www.watlow.com Przenośny analizator gazów Lancom 4 w nowej wersji Ametek L and, producent systemów monitorowania sprawności procesów spalania i poziomu zanieczyszczenia środowiska, informuje o wprowadzeniu kilku innowacji do przenośnego analizatora gazu L ancom 4, mających na celu ułatwienie jego obsługi. Oprogramowanie I nsight do akwizycji danych i zdalnej kontroli przyrządu z poziomu komputera PC, jest teraz dostępne nieodpłatnie. Oferuje zestaw narzędzi graficznych i analitycznych do wizualizacji i raportowania, zapewniających łatwiejszy dostęp do danych pomiarowych. Komunikacja Lancom 4 z komputerem odbywa się za pośrednictwem konwertera U SB-RS232 dostarczanego w zestawie. Ponadto Lancom 4 oferuje teraz funkcje Wake i Sleep umożliwiające prowadzenie pomiarów w długim okresie oraz jest dostarczany w zestawie z futerałem ochronnym. Wszystko to należy do standardowej oferty i nie wymaga dopłat. Aktualizacja do Lancom 4 została ułatwiona. Zewnętrzne drukarki, moduły wyjść analogowych i inne urządzenia mogą być teraz bezpośrednio podłączane do analizatora bez konieczności konfiguracji oprogramowania firmware. Oznacza to, że można je bez problemu podłączać w terenie bez konieczności wysyłania przyrządu do fabrycznej rekonfiguracji. Ważniejsze cechy Lancom 4: –– pomiar stężenia 9 rodzajów gazów: tlenek węgla (CO low range, CO high range), dwutlenek węgla (CO2), tlen (O2), tlenek azotu (NO), dwutlenek azotu (NO2), dwutlenek siarki (SO2), siarkowodór (H2S), węglowodory (CxHy), nadtlenki azotu (NOx), –– możliwość równoczesnego monitorowania 17 parametrów, –– automatyczna kalibracja zera po włączeniu zasilania, –– wewnętrzna pamięć na 250 tys. rekordów danych, –– kolorowy wyświetlacz, –– 6 wersji językowych (angielski, francuski, niemiecki, włoski, hiszpański, chiński) + inne dostępne na życzenie, –– port U SB do komunikacji z komputerem i zapisu danych na zewnętrznych pamięciach USB, –– łatwa konfiguracja i krótki czas rozpoczęcia pomiarów, –– do 8 godzin pracy na akumulatorze, –– mała masa (6 kg), –– wbudowany system kondycjonowania próbek. www.landinst.com stycz e ń 2 0 1 7 121 nowe produkty URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE, ZASILANIE I ROBOTY Zasilacze przemysłowe 120 i 240 W na szynę DIN Do oferty zasilaczy na szynę DIN firmy Recom dołączyły dwie nowe serie, REDIN120 i REDIN240, o mocy znamionowej odpowiednio 120 i 240 W . Umożliwiają one dostarczenie do obciążenia mocy chwilowej przekraczającej o 50% moc znamionową, a ponadto pozwalają na równoległe łączenie wyjść w aplikacjach wymagających większej wydajności prądowej czy nadmiarowego systemu zasilania. Zasilacze R EDIN120 i REDIN240 pracują z napięciem wejściowym z uniwersalnego zakresu od 85 do 264 VAC. Zawierają aktywny układ korekcji P FC, zapewniający współczynnik mocy powyżej 0,95%. Napięcia wyjściowe są ustalone fabrycznie i mogą wynosić 12, 24 lub 48 V DC dla serii R EDIN120 oraz 24 lub 48 VDC dla R EDIN240. Sprawność sięga odpowiednio 92,5% i 94,3%. Wszystkie modele zapewniają izolację galwaniczną do 3 kVAC (1 min) między wejściem i wyjściem. Mogą pracować w zakresie temperatur otoczenia od –25 do +70°C (do +60°C z pełną mocą wyjściową) i wyłączają się automatycznie w przypadku przegrzania, przepięcia, przeciążenia lub zwarcia. Zawierają sygnalizacyjne diody LED i wyjście przekaźnikowe Power Good. Mogą być montowane na szynie DIN; umożliwiają przy tym umiejscowienie klipsów na panelu tyl- nym lub bocznym, co może być korzystne przy małej dostępnej głębokości montażowej. Do ich budowy użyto wyłącznie najwyższej jakości kondensatorów elektrolitycznych i ferrytów, co pozwoliło na zaoferowanie 5-letniej gwarancji. Zasilacze REDIN120 i REDIN240 są zgodne z normami U L508, U L60950-1 i IEC/EN 60950-1 w zakresie bezpieczeństwa użytkowania oraz ze standardami EMC EN 55022/55024 w klasie B . Wymiary obudów wynoszą 124 × 115 × 33 mm dla serii REDIN120 i 124 × 115 × 33 mm dla serii REDIN240. www.recom-power.com ProfitTurning – nowa technologia w oprogramowaniu CAD/CAM do obróbki C NC ProfitTurning, nowa strategia obróbki wprowadzona w oprogramowaniu CAM firmy ESPRIT, jest stosowana przy obróbce zgrubnej, pozwalając w znacznym stopniu skrócić czas trwania cyklu. Przeprowadzone testy potwierdziły jej doskonałe parametry, mogące zapewnić operatorom maszyn, inżynierom i menadżerom wyższy poziom precyzji, kontroli jakości i wydajności. ProfitTurning to strategia szybkiej obróbki zgrubnej opracowana przez D P Technology Corp. do frezowania średnic zewnętrznych i wewnętrznych, frezowania czołowego i innych zadań. Do jej zalet należy zaliczyć nie tylko szybkość, bezpieczeństwo i wydajność, ale również znacznie mniejsze zużycie narzędzi. W porównaniu z konwencjonalnymi metodami obróbki typu ramping, ProfitTurning skraca czas pracy maszyny i zmniejsza częstotliwość wymiany wkładek. Podczas gdy w tradycyjnych strategiach obróbki uwzględnia się tylko geometrię materiału, ESPRIT 2016 w większym stopniu korzysta z osiągnięć nauki, pozwalając określić najbardziej efektywne sposoby frezowania poszczególnych typów materiałów. Nowa technologia ścieżki skrawania uwzględnia prawa fizyki przy formułowaniu unikalnych strategii dla poszczególnych rodzajów obróbki. ESPRIT 2016 uwzględnia wszystkie istotne czynniki w algorytmie ścieżki skrawania, takie jak materiał wykonania frezu i jego kształt, rodzaj materiału obrabianego, prędkość obrotowa frezu, posuw, deformacja wióra, spływ wióra, moc obrabiarki oraz przyspieszenie i opóźnienie. Pomaga to zapewnić pełną kontrolę nad procesem i ustalić optymalne parametry skrawania wzdłuż całej ścieżki. www.espritcam.com 122 s t y c ze ń 2 0 1 7 nowe produkty URZĄDZENIA ELEKTRYCZNE, ZASILANIE I ROBOTY Przemysłowe przetwornice D C-DC o mocy do 1000 W przeznaczone do montażu na panelach Do oferty firmy Murata weszła nowa seria przetwornic DC-DC przeznaczonych do zastosowań w systemach przemysłowych zasilanych napięciami 12 i 24 VDC. Przetwornice ICF są zamykane w metalowych obudowach rozmiaru full-brick (119 × 64 × 13,2 mm) przystosowanych do montażu na panelach, przez które odbywa się ich chłodzenie. Zapewniają moc wyjściową do 1000 W przy bardzo dużej sprawności sięgającej 96,4%. Występują w wersjach o ustalonym fabrycznie napięciu wyjściowym, wynoszącym 24 lub 28 VDC. Są odporne na udary i wibracje, zgodnie z wymogami normy M IL-STD-810G. Mogą pracować z pełną mocą wyjściową przy temperaturze obudowy z zakresu od –40 do +105°C. Zapewniają izolację między wejściem i wyjściem do 2250 V DC. Ich zakres dopuszczalnych napięć wyjściowych rozciąga się od 9 d 36 V DC. Przetwornice ICF nie wymagają minimalnego obciążenia. Zawierają standardowo wejście R emote O n/Off, zabezpieczenie przepięciowe do 50 V DC oraz zabezpieczenia termiczne, nadprądowe i podnapięciowe. www.murata.com Ergonomiczne joysticki/przełączniki o wysokości 60 mm i stopniu ochrony IP67 Firma Apem wprowadziła na rynek nową serię ergonomicznych joysticków BH przeznaczonych do montażu na panelach sterujących w trudnych warunkach środowiskowych. Są to elementy bezkontaktowe, wykorzystujące efekt Halla, charakteryzujące się stopniem ochrony IP67 i wbudowanym ekranem chroniącym przed zaburzeniami elektromagnetycznymi. Oferują funkcje jednoosiowego joysticka i przełącznika. Występują w 5 wariantach kolorystycznych z korpusem pokrytym gumą. Są przystosowane do pracy w przemysłowym zakresie temperatur otoczenia od –25 do +70°C. Opcjonalnie mogą zawierać sprężynkę zapew- Zasilacz USB do szybkiej i wygodnej konfiguracji urządzeń HART Firma PowerXpress Solutions opracowała nowy zasilacz USB o nazwie PowerXpress Plus, wyposażony w modem H ART do szybkiej i wygodnej konfiguracji. Ten uniwersalny moduł służy do zasilania (+24 VDC) i komunikacji z urządzeniami H ART dowolnych producentów, umożliwiając ich konfigurację, zarządzenie i diagnostykę za pomocą aplikacji do zarządzania zasobami pracującej na komputerze PC. PowerXpress P lus oferuje trzy tryby pracy: power + modem, modem only i power only. Zawiera wyprowadzenia do współpracy z multimetrami i innymi urządzeniami ręcznymi. Jest adresowane do tych użytkowników, którzy mają już modem, ale potrzebują bardziej niezawodnego źródła zasilania do konfiguracji urządzeń. Pozostałe cechy: –– współpraca z ręcznymi narzędziami konfiguracyjnymi oraz z narzędziami bazującymi na komputerze P C, –– zasilanie z pojedynczego portu U SB 2.0 lub z dołączonego zasilacza AC/USB, –– izolacja do 500 V, –– kabel o długości 2 m zakończony miniaturowymi chwytakami, –– wbudowany rezystor obciążający, –– zatwierdzenie CE. www.powerxpresssolutions.com niającą powrót dźwigni do położenia środkowego. Pozostałe cechy: –– napięcie zasilania: 5 V , –– punkty przełączania: brak, ±5°, ±15° lub ±30, –– wysokość: 60 mm ponad powierzchnię panelu, –– wyjście: analogowe lub PWM, –– odporność na wyładowania ESD: do 8 kV (kontakt)/15 kV (powietrze), –– żywotność: 10 milionów cykli. www.apem.com stycz e ń 2 0 1 7 123 nowe produkty Bieżące nowości – www.automatykaB2B.pl OBUDOWY, ZŁĄCZA, MONTAŻ Rozdzielacze T oraz Y z podłączeniem M 12 Panele interfejsowe do urządzeń Provertha, obok swoich standardowych produktów z programu rozdzielaczy Y i T z podłączeniem M12 do Profibus i CANbus, oferuje także rozwiązania nietypowe. Bazują one na systemie rozdzielaczy T i Y i umożliwiają klientom rozwiązania szyte na miarę. W rozwiązaniach spersonalizowanych klienci mają dużo różnorodnych możliwości wyboru, począwszy od rodzaju kodowania złącza M 12, po jego umiejscowienie i ułożenie pod odpowiednim kątem. Rozdzielacze mogą być dostarczane z uchwytami mocującymi lub bez nich. Jeżeli warunki zastosowania narzucają konieczność spełnienia wymogów klasy bezpieczeństwa IP67, dostępna jest wersja rozdzielaczy w zalanej formie (masywna obudowa z metalu). Provertha oferuje również szeroki zakres produktów spełniających wymogi do pracy w polach elektromagnetycznych. Okablowanie wykonywane jest wg zamówienia klienta, w miarę możliwości technicznych. Conprod, tel. 880 583 378, www.conprod.pl Przywieszki do kabli do zastosowań w trudnych warunkach środowiskowych Nowe poliestrowe przywieszki do kabli B -7598 firmy Brady zaprojektowano do zastosowań w trudnych warunkach środowiskowych. Po zadruku taśmą barwiącą R-6000 zapewniają one odporność na promieniowanie U V, ekstremalnie wysokie i niskie temperatury, pył, deszcz i środki chemiczne. Są też odporne na rozdarcie i zarysowanie bez konieczności stosowania dodatkowej powłoki laminującej. Zachowują trwałość aż do 10 lat. Występują w 7 kolorach oraz w różnych rozmiarach i kształtach. Przywieszki B-7598 mogą być znakowane za pomocą drukarek IP lub B P PR+ firmy B rady w zakładzie produkcyjnym lub w terenie. Użytkownicy mogą projektować znakowanie za pomocą kreatora etykiet lub oprogramowania LabelMark 6. www.bradycorp.com 124 s t y c ze ń 2 0 1 7 Murrelektronik oferuje panele czołowe, które umożliwiają łatwy i bezpieczny dostęp do wnętrza szafy sterowniczej – bez konieczności otwierania jej drzwi. Modlink MSDD to systemy modułowe składające się ze standardowych pojedynczych i podwójnych, plastikowych lub metalowych ramek instalowanych bezpośrednio na szafie. Można w nich umieścić ponad 170 różnych wkładek lub interfejsów (np. SUB-D, RJ-45 czy USB). W każdej pojedynczej ramce można umieścić przynajmniej jedno gniazdo zasilania, a jeśli konieczne jest zastosowanie różnych gniazd i interfejsów – dostępne są ramki podwójne. Stopień ochrony IP65 gwarantuje możliwość wykorzystania Modlink MSDD również w trudnych warunkach. W panelach można zainstalować standardowe, dwupolowe wyłączniki bezpieczeństwa. Do transmisji danych można wykorzystać wkładki z gniazdami USB-A lub RJ-45, uzyskując kompletny interfejs programowania z bezpiecznym podłączeniem elektrycznym. Murrelektronik, tel. 32 730 00 20, www.murrelektronik.pl Hybrydowe złącza przemysłowe Conec przedstawił podczas targów S PS IPC D rives nowe, hybrydowe złącza SuperCon pozwalające na jednoczesne podłączanie zasilania i torów do transmisji danych. Umożliwia to szybkie podłączanie, serwisowanie oraz diagnostykę silników, serwonapędów, napędów liniowych, robotów czy instalacji w energetyce odnawialnej. Złącza dostępne są w trzech rozmiarach B12, B17 i B23 różniących się liczbą pinów i parametrami. Podłączenie dla Ethernetu przemysłowego jest zawsze ekranowane (360°) i wykonane w kategorii Cat. 5 o przekroju AWG22. Każdy układ pinów dostępny jest w dwóch różnych kodowaniach – oznaczonych optycznie różnokolorowymi pierścieniami. Zmniejsza to możliwość pomyłki podczas łączenia w aplikacji. Gniazda są dostępne w różnych wariantach montażowych – front oraz back panel, a ich wysokość dobiera się zależnie od aplikacji. Conec Polska, tel. 71 374 40 45, www.conec.pl Automatyka w najlepszym wydaniu Magazyn APA to pierwsze źródło informacji dla menadżerów i inżynierów automatyków, osób odpowiedzialnych za produkcję, projektowanie, zakupy komponentów oraz utrzymanie ruchu. Poznaj magazyn APA • Jesteśmy źródłem informacji dla przedstawicieli firm przemysłowych, producentów maszyn oraz integratorów systemów • Piszemy o automatyce i sterowaniu, napędach, energetyce, pomiarach oraz robotyce i oprogramowaniu • Zajmujemy się tematyką projektowania systemów automatyki, pomiarowych oraz oprogramowania, kwestiami zaopatrzenia i utrzymania ruchu dwieście!) stron z nowościami z branży, wywiadami, raportami i artykułami technicznymi • Co roku wydajemy Informator Rynkowy A utomatyki – kompleksowe opracowanie zawierające analizy rynku i przedstawiające najważniejszych dostawców w branży • Gwarantujemy codzienny dostęp do nowości poprzez Wydanie papierowe Co miesiąc na Twoim biurku Prenumeratę zamówisz tutaj: www.automatykab2b.pl/ prenumerata Bezpłatne wydanie elektroniczne Wydanie cyfrowe regularnie w Twojej skrzynce mailowej Zamówisz je tutaj: www.automatykab2b.pl/ eprenumerata • Współpracują z nami czołowe światowe firmy z branży automatyki i wiele przedsiębiorstw lokalnych • Wszystkie artykuły redagują inżynierowie – otrzymujesz dzięki temu sprawdzone, merytoryczne informacje • Publikujemy unikalne wywiady z ludźmi odnoszącymi sukcesy w naszej branży • Co miesiąc opracowujemy raporty rynkowe – zawsze • Co miesiąc publikujemy ponad sto (a nawet ponad stronę www.automatykaB2B.pl oraz codzienny newsletter Dlaczego warto nas czytać będziesz na bieżąco z ofertą firm na rynku • Tylko u nas znajdziesz opisy nowych produktów, zanim pojawią się one u polskich dystrybutorów • Nie zapychamy stron artykułami naukowymi – piszemy dla praktyków, osób pracujących w przemyśle Jak być na bieżąco z branżą? To proste ! Dajemy Ci możliwość czytania nowości z branży i merytorycznych artykułów w sposób, jaki lubisz. APA to kilka form publikacji: Portal oraz newsletter Znajdziesz nas w Internecie – na bieżąco aktualizowany portal www.automatykaB2B.pl Możesz również zamówić codzienny newsletter Wydanie tabletowe Czytaj A PA korzystając z iPada Wpisz w kiosku Apple S tore hasło APA lub AVT-Korporacja Wersja mobilna Możesz nas czytać 24 godziny na dobę m.automatykab2b.pl Automatyka, Podzespoły, A plikacje to magazyn najlepiej poinformowanych automatyków w Polsce! P renumerata APA to gwarancja zawsze aktualnych i merytorycznych artykułów oraz newsów branżowych. Wydanie papierowe, elektroniczne, tabletowe i strona internetowa – czytaj nas tak, jak lubisz! stycz e ń 2 0 1 7 125 Wydanie papierowe to oczywiste korzyści Drogi Czytelniku! Ambicją wydawcy miesięcznika „Automatyka, Podzespoły, Aplikacje” jest realizacja hasła „APA na biurku każdego automatyka”, dlatego w prenumeracie branżowej nasz magazyn dostępny jest ze zniżką aż 50%. Nie ma znaczenia, w jakiej firmie i na jakim stanowisku pracujesz – wystarczy, że zamawiając prenumeratę na stronie www.automatykaB2B.pl/prenumerata wypełnisz znajdującą się tam ankietę. Jeżeli chcesz polecić pismo swoim kolegom z branży, możesz nam podać kontakt do nich, a my wyślemy im magazyn A PA. Standardowa cena prenumeraty 12-miesięcznej w ofercie publicznej wynosi 110 zł, zaś subskrypcji 24-miesięcznej – 160 zł, ale Ty za rok prenumeraty zapłacisz tylko 60 zł! Nie zwlekaj! Prenumeratę możesz zamówić w sposób, który T obie najbardziej odpowiada: – dokonując wpłaty na konto: AVT – Korporacja Sp. z o.o., ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa, BNP Paribas Bank P olska S A, 97 1600 1068 0003 0103 0305 5153 – poprzez stronę www.automatykaB2B.pl lub www.avt.pl, dokonując transakcji kartą płatniczą, – wysyłając SMS o treści PREN na numer 663 889 884 – my oddzwonimy do Ciebie i przyjmiemy Twoje zamówienie, – kontaktując się w dowolny sposób bezpośrednio z Działem Prenumeraty Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa, tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 00, e-mail [email protected]. Czytasz APA? Zamów roczną prenumeratę za połowę ceny, tj. tylko 60 zł. Prenumerata? Naprawdę warto! Indeks reklam i prezentacji firmowych Firma Strona Firma Strona Antaira Technologies 20 igus 1, 9, 43, 106 Astat 1, 11 INEE 56, 73 Beckhoff 3, 92 INS-TOM 1, 104, 128 Conrad Electronic 1, 127 Lenze Polska 41, 60 CSI 90, 91 Microdis 69, 79 Danfoss 47, 49 Neopta 119 Eldar 7 Qwerty 20 Elmark Automatyka 83 Sabur 75, 88 Eltron 1, 17 Semicon 19 Emerson Industrial Automation 39, 55 SEW-Eurodrive 35, 50 Endress+Hauser 98 Siemens 84, 87 FAULHABER insert STERNET 37, 44 FlowCAD 52 Universal Robots 21, 102 Guru Control Systems 95, 97 Weidmüller 13, 100 HARTING Polska 2 WObit 1, 15, 62 HF Inverter Polska 58, 59 126 s t y c ze ń 2 0 1 7
