Diagnostyka i leczenie nadwrażliwości zębiny

DTP1209_09-11_Gillam
01.12.2009
13:10 Uhr
DENTAL TRIBUNE
Seite 1
Praktyka
Polish Edition
9
Diagnostyka i leczenie nadwrażliwości zębiny
David G. Gillam, Wielka Brytania
rzem z dmuchawki stomatologicznej. Praktycznym sposobem,
który lekarz dentysta może wykorzystać w procesie diagnostycznym jest naniesienie na daną powierzchnię lakieru (np. Duraphat)
i ponowne przeprowadzenie testu
z zimnym strumieniem powietrza.
Jeśli reakcja pacjenta wskazuje na
złagodzenie dyskomfortu, może
to sugerować, że przyczyną problemu jest nadwrażliwość zębiny.
Nie zwalnia to jednak lekarza
z obowiązku zidentyfikowania
i usunięcia w ramach postępowania terapeutycznego wszelkich
czynników etiologicznych lub
sprzyjających powstaniu choroby.
Celem niniejszego artykułu jest
przedstawienie lekarzom dentystom aktualnego stanu wiedzy
na temat nadwrażliwości zębiny
– dokuczliwego problemu klinicznego, który jest przez wielu
lekarzy lekceważony i często
niediagnozowany w gabinetach
dentystycznych.
Rozpoznanie i rozpoznanie
różnicowe
Wywiad, badanie
stomatologiczne i rozpoznanie
Jedną z podstawowych trudności, jakie napotyka lekarz dentysta w czasie kontaktu z pacjentem cierpiącym z powodu bólu
zęba jest fakt istnienia wielu przyczyn, które mogą wywoływać
takie same objawy kliniczne jak
nadwrażliwość zębiny. Przed postawieniem właściwego rozpoznania nadwrażliwości należy
zatem wykluczyć inne możliwe
problemy. Ważna jest także świadomość, że pacjenci cierpiący
z powodu różnego rodzaju zaburzeń w obrębie jamy ustnej
i twarzy, objawiających się bólem
(DTI/Fot.: Tjerrie Smit)
nacza, że nie może być leczenia
bez diagnozy.
Anglojęzyczni lekarze dentyści z pewnością pamiętają
z czasów studiów różnego rodzaju
akronimy, jak np. „LOCATE” czy
„SOCRATES”, które mają im pomagać w zebraniu dostatecznych
informacji na temat charakteru,
lokalizacji, początku, czasu trwania, częstości nawrotów i stopnia
nasilenia problemu, z jakim pacjent zgłasza się do gabinetu. Więcej informacji ułatwiających postawienie właściwego rozwiązania mogą przynieść dodatkowe
pytania, dotyczące czynników
nasilających lub łagodzących
dolegliwości, a także poproszenie
pacjenta o opisanie odczuwanego
przez niego bólu (przydatne może
być tutaj wykorzystanie deskryptorów słownych, np. zawartych
w kwestionariuszu bólu McGill).
Dobrą formą pytania o stopień
obnażonej zębiny. Może to wywołać u pacjenta reakcję bólową,
chociaż generalnie uznaje się, że
w przypadku nadwrażliwości zębiny bardziej prawdopodobne jest
wywołanie takiej reakcji poprzez
dmuchnięcie zimnym powiet-
Należy podkreślić, że postawienie diagnozy może nie być
łatwe, ponieważ podobne objawy
daje wiele różnych chorób. Należą
do nich m.in. pęknięcie zęba,
próchnica, odwracalne lub nieodwracalne zapalenie miazgi,
złamanie zęba albo wypełnienia, nadwrażliwość pozabiegowa
„Przed ostatecznym
rozpoznaniem nadwrażliwości
zębiny należy wykluczyć
inne możliwe problemy”
lub nadwrażliwością zębów,
mogą odczuwać różne dolegliwości fizyczne i psychiczne,
często wpływające negatywnie na
jakość życia. Mogą oni odczuwać
desperację, bezradność i frustrację z tego powodu, że nie mogą
zaufać lekarzowi dentyście w zakresie rozwiązania ich problemów. To z kolei może utrudniać
skuteczne zebranie wywiadu na
temat choroby. Dla postawienia
właściwej diagnozy lekarz musi
w pełni wykorzystać wszystkie
swoje umiejętności, co pozwoli na
stworzenie odpowiedniego planu
leczenia. Wymaga to czasu, którego zawsze jest za mało w gabinecie pełnym zapisanych pacjentów, w którym lekarz chce uzyskać od pacjenta niezbędne informacje i musi być dobrym
słuchaczem, wykazywać empatię
i cierpliwość. Jednocześnie trzeba
pamiętać, że nie należy podejmować żadnych nieodwracalnych procedur terapeutycznych
dopóki nie zostanie postawione
rozpoznanie ostateczne, a to oz-
nasilenia bólu jest jego oznaczenie przez pacjenta w skali od 0 do
10 (od braku bólu po bardzo silny
ból) na wizualnej skali analogowej lub po prostu wyrażenie go
liczbą z zakresu od 0 do 10. Lekarz
dentysta powinien pamiętać o systematycznym przeprowadzaniu
tego etapu badania. Po zakończeniu badania podmiotowego
należy przeprowadzić badanie
przedmiotowe w celu zdiagnozowania aktualnych problemów,
jakie mogą występować u pacjenta. Obejmuje ono dokładne i
systematyczne badanie zewnątrzi wewnątrzustne tkanek miękkich
(w tym badanie palpacyjne). W zależności od sytuacji klinicznej
można wykorzystywać różne metody dodatkowe, np. zdjęcia rtg
lub testy żywotności, które mogą
potwierdzić rozpoznanie kliniczne postawione na podstawie
szczegółowego wywiadu. Delikatnie przesuwając zgłębnikiem
po powierzchni policzkowej lub
wargowej zębów, można zidentyfikować zlokalizowane obszary
ª
AD
© by Dürr Dental 0209
Dane dostępne w piśmiennictwie wskazują, że istnieje liczna
grupa osób, u których występuje
podwyższone ryzyko wystąpienia
problemów związanych z nadwrażliwością zębiny – są to np.
osoby zbyt intensywnie szczotkujące zęby, pacjenci poddawani
leczeniu periodontologicznemu,
chorzy cierpiący na bulimię, pacjenci z kserostomią, osoby spożywające duże ilości kwaśnych
pokarmów i/lub napojów, osoby
w starszym wieku dotknięte recesjami dziąseł oraz pacjenci
żujący tytoń.
(związana z leczeniem odtwórczym, periodontologicznym lub
wybielaniem) oraz atypowy ból
twarzy. Te problemy także mogą
wymagać dłuższego badania klinicznego (np. badania żywotności
przy pomocy urządzeń specjalnych, chlorku etylu, zimna, opukiwania i zdjęć rtg). Sposobem
przydatnym w zdiagnozowaniu
zespołu pękniętego zęba jest
zastosowanie diagnostycznego
miejscowego znieczulenia nasiękowego albo znieczulenia przewodowego nerwu zębodołowego
dolnego lub użycie techniki śledzenia zęba. Znaczenie definicji
podanej przez Addy i wsp., wynikającej jednoznacznie z dokumentu kanadyjskiego konsensusu
wiąże się z faktem, że zawiera
ona bardzo przydatny kliniczny
opis nadwrażliwości zębiny
i podkreśla potrzebę wykluczenia
innych postaci bólu lub nadwrażliwości zębów.
NIEZAWODNA OCHRONA W GABINECIE
I PR ACOWNI PROTET YCZNE J
Skuteczność w codziennych zadaniach wraz z Systemem Higieny Durr:
Dezynfekcja, czyszczenie i pielęgnacja zgodnie z planem – 4 kolory dla
4 obszarów stosowania
Sprawdzona skuteczność przeciw bakteriom, prątkom, wirusom, grzybom
Produkty wydajne, łatwe w stosowaniu o przyjemnym zapachu
Nadzwyczajna delikatność dla skóry i wysoka kompatybilność materiałowa
System Higieny Durr – po prostu logiczne, po prostu pewne.
Bartosz Sywula
Agnieszka Gołębiewska
Tel +48 58 522 99 48
Tel +48 604 108 139
Fax +48 58 522 97 09
[email protected]
[email protected]
Więcej pod adresem www.duerr.pl
DTP1209_09-11_Gillam
01.12.2009
13:10 Uhr
Seite 2
DENTAL TRIBUNE
10 Praktyka
Polish Edition
Etiologia
Charakter i czas trwania bólu
Nasilenie bólu
Czynniki wywołujące ból
Czynniki znoszące ból
Zjawiska towarzyszące
Nadwrażliwość zębiny
Ostry, kłujący, występuje pod
wpływem działania bodźców
Łagodny lub
umiarkowany
Ciepło, podmuch powietrza,
dotyk, związki chemiczne,
zjawiska osmotyczne
Eliminacja bodźca
Atrycja, erozja,
abrazja, abfrakcja
Odwracalne zapalenie
miazgi
Ostry, występuje pod
wpływem działania bodźców
Łagodny lub
umiarkowany
Ciepło, zimno,
słodkie pokarmy
Eliminacja bodźca
Próchnica,
wypełnienia
Nieodwracalne zapalenie
miazgi
Ostry, pulsujący,
przerywany/ciągły
Silny
Gorąco,
nagryzanie, leżenie
Zimno na h
późniejszych etapac
Głęboka próchnica
Zespół pękniętego
zęba
Ostry, przerywany
Umiarkowany
lub silny
Nagryzanie, ból w momencie
ustępowania nacisku
Zapalenie tkanek
okołowierzchołkowych
Głęboki, ciągły, męczący
Umiarkowany
lub silny
Nagryzanie
Ropień przyzębny
Głęboki, ciągły ból
Umiarkowany lub silny
Nagryzanie
Zapalenie tkanek
okołokoronowych
Ciągły
Umiarkowany lub silny
Nagryzanie
Suchy zębodół
Ciągły ból utrzymujący się przez
4-5 dni po ekstrakcji, obnażona kość
Umiarkowany lub silny
Uraz, parafunkcje
Zaprzestanie
nagryzania/nacisku
Zaczerwienie w rzucie
wierzchołka, obrzęk, ruchomość
Głębokie kieszonki,
zaczerwienienie i obrzęk
Zaprzestanie
nagryzania/nacisku
Gorączka, złe samopoczucie,
odcisk zęba przeciwstawnego
w obrębie tkanek miękkich
Płukanie
Wypadnięcie skrzepu (ostre zapalenie
kości wyrostka zębodołowego)
Tab. 1: Diagnostyka różnicowa bólu zęba (zmodyfikowano na podstawie Aghabeigi).
ª
Doradztwo
i profilaktyka
Ten aspekt procesu diagnostyczno-leczniczego jest często
zupełnie pomijany. Nie można
akceptować leczenia nadwrażliwości zębiny przez samo stosowanie pasty do zębów, założenie
wypełnień lub przeszczepienie
dziąsła bez poświęcenia odpowiedniej uwagi czynnikom etiologicznym i predysponującym,
które doprowadziły do rozwoju
choroby. Wykorzystanie kart do
rejestracji diety pomaga zarówno
pacjentowi, jak i lekarzowi zidentyfikować pokarmy i napoje
sprzyjające powstawaniu nadżerek, co jest ważnym elementem
tego procesu. Zalecenia powinny
zatem opierać się na obserwacjach
poczynionych na podstawie karty
diety, szczególnie w zakresie
działania erozyjnego składników
diety. Lekarz może przekazać pacjentowi praktyczne informacje
(np. przeprowadzając demon-
START
strację albo polecając stosowne
piśmiennictwo) na temat właściwej techniki szczotkowania
(i typu szczoteczki), aby zapobiegać lub minimalizować uszkadzanie obnażonych powierzchni
korzeni. Nie można lekceważyć
znaczenia doradztwa w kwestii
spożycia (a szczególnie częstości
spożywania) kwaśnych owoców
i napojów o niskim pH, zwłaszcza
w odniesieniu do czasu ich spożywania i szczotkowania zębów,
np. szczotkowanie zębów pastą
znoszącą nadwrażliwość lub zawierającą fluor przed wypiciem
soku może łagodzić jego działanie
odwapniające na powierzchnię
zębów. Z kolei ssanie kawałka
grapefruita w przedniej części
jamy ustnej może prowadzić do
utraty tkanek zębów.
Leczenie nadwrażliwości
zębiny
Ważne, aby lekarz dentysta
nie tylko powielał działania, które
okazały się skuteczne w innych
przypadkach, ale zwrócił uwagę
na specyficzne czynniki przyczynowe i predysponujące do wystąpienia problemu u konkretnego
pacjenta. Dobór odpowiednich
zabiegów lub produktów leczniczych powinien opierać się raczej
na dogłębnym zrozumieniu doniesień naukowych opartych na
faktach niż jedynie na informacjach na temat określonych produktów. Ocena publikowanych
w piśmiennictwie wyników badań
jest o tyle trudna, że w przypadku
pacjentów z nadwrażliwością zębiny mamy do czynienia z bardzo
silnym efektem placebo. Jak podkreślono w niniejszym artykule,
każdy schemat leczenia pacjenta
z nadwrażliwością zębiny (środkami dostępnymi bez recepty
lub w gabinecie) powinien być
oparty o właściwie postawione
przez dentystę rozpoznanie. Lekarz powinien mieć świadomość,
jakie inne problemy kliniczne
mogą powodować podobne dolegliwości.
Nie
Pacjent skarży się na przemijający ból zębów pod wpływem
bodźców (uwaga 1)
Nie ma potrzeby leczenia
Tak
Diagnostyka różnicowa: czy jest możliwa identyfikacja
źródła bólu (uwaga 2)
Tak
Rozpoznanie i odpowiednie
leczenie
Nie
Potwierdź rozpoznanie nadwrażliwości zębiny
Podejmij leczenie, uwzględniając wygodę i koszty
(uwaga 3)
1. Porada dotycząca profilaktyki
2. Leczenie domowe (np. pasta do zębów znosząca nadwrażliwość)
Ból utrzymuje się (uwaga 5)
Kontrola
(po 2-4 tygodniach
– uwaga 4)
Ustąpienie bólu
Kontynuuj poradnictwo dotyczące
profilaktyki i stosowanie pasty do
zębów znoszącej nadwrażliwość
Leczenie w gabinecie:
1. Preparaty do stosowania powierzchownego (np. fluorki, szczawiany)
2. Materiały adhezyjne
Brak dalszego leczenia
Przypomnieć porady dotyczące profilaktyki, nadal kontrolować sytuację
Ustąpienie bólu
Kontrola
(uwaga 4)
Ból utrzymuje się
Potwierdzona nadwrażliwość zębiny
Zweryfikować rozpoznanie
nadwrażliwości zębiny
Niepotwierdzona nadwrażliwość zębiny
Orchardson & Gillam (2006)
Ryc. 1:
Schemat blokowy przedstawiający sposób postępowania klinicznego w przypadku nadwrażliwości zębiny (zmodyfikowano za
zgodą George Warman Publications, UK, Ltd.).
Uwaga 1: Ból wywołany przez bodźce termiczne, podmuch powietrza, badanie zgłębnikiem, bodźce osmotyczne lub chemiczne, stwierdzony
w trakcie badania klinicznego pacjenta.
Uwaga 2: Do innych przyczyn bólu zębów należą: próchnica, złamanie zęba, zespół pękniętego zęba, złamane lub nieszczelne wypełnienia,
zapalenie dziąseł, obecność rowków podniebienno-dziąsłowych, nadwrażliwość po założeniu wypełnienia oraz zapalenie miazgi.
Uwaga 3: Lekarz może uzależniać sposób leczenia od stopnia nasilenia problemu, np. w przypadku zlokalizowanej lub bardzo nasilonej
nadwrażliwości zębiny dentysta może preferować leczenie pacjenta metodą gabinetową.
Uwaga 4: Zaleca się prowadzenie kontroli sytuacji w wybrany sposób. Częstość kontroli może jednak zależeć od preferencji pacjenta i lekarza
oraz od innych okoliczności.
Uwaga 5: Jeżeli po pierwszej wizycie kontrolnej utrzymuje się nadwrażliwość, lekarz może zadecydować o kontynuacji leczenia za pomocą
produktów do stosowania domowego. Jeżeli nadwrażliwość jest bardziej nasilona, może być wskazane leczenie gabinetowe.
Sposób leczenia musi być
uzależniony od stopnia nasilenia
choroby. Jeżeli problem dotyczy
tylko poszczególnych zębów,
w większości przypadków stosuje
się profesjonalne leczenie w postaci aplikacji w gabinecie stomatologicznym systemów wiążących, żywic, materiałów do wypełnień (cementów glasjonomerowych) lub lakierów, które
pozwalają na skuteczne zniesienie
nadwrażliwości na okres 1-3 miesięcy, chociaż w niektórych sytuacjach leczeniem z wyboru może
być ekstyrpacja miazgi lub nawet
ekstrakcja zęba przyczynowego.
Opisywano skuteczne znoszenie
nadwrażliwości zębiny przy pomocy lasera, który zmienia powierzchnię korzenia, fizycznie
zamykając kanaliki (tworzenie
warstwy mazistej). Wg West wyniki badań klinicznych na temat
tej metody są niejednoznaczne.
Zanim zostanie ona uznana za
skuteczną techniką terapeutyczną
w nadwrażliwości zębiny, konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych badań naukowych.
Zalecano także wykonywanie
zabiegów sterowanej regeneracji
tkanek i zabiegów płatowych
w celu zniesienia nadwrażliwości
związanej z miejscowymi recesjami dziąseł. Nie jest to jednak
metoda leczenia nadwrażliwości
z wyboru. Ponadto, przeprowadzenie leczenia bez rozpoznania
i eliminacji faktycznych czynników etiologicznych i predysponujących do rozwoju choroby może
nie wystarczyć do trwałej eliminacji problemu. Po zabiegach periodontologicznych, jak np. skaling, oczyszczanie powierzchni
korzeni i zabiegi chirurgiczne na
przyzębiu może wystąpić problem krótkotrwałej nadwrażliwości zębiny. Można zalecać
w tych przypadkach leczenie paliatywne, np. stosowanie lakierów
(Duraphat), żywic itp., a także stosowanie znoszących nadwrażliwość past do zębów. Zaleca się
także stosowanie past znoszących
nadwrażliwość przed, w trakcie
i po zakończeniu wybielania zębów. Jest to szczególnie ważne
w przypadku pacjentów, którzy
poddają się takiej terapii pomimo
występowania nadwrażliwości
zębiny w wywiadzie.
W ciągu ostatniej dekady na
rynku pojawiło się kilka nowych
preparatów, które mają znosić
nadwrażliwość zębów, np. Recaldent (CPPACP, GC America,
Inc.), który jest połączeniem
fosfopeptydów kazeiny (CPP)
i amorficznego fosforanu wapnia
(ACP). ACP stosuje się także do
aplikacji w indywidualnych nakładkach w celu znoszenia nadwrażliwości zębiny w trakcie
wybielania zębów. Opracowano
produkty na bazie bioaktywnego
i biokompatybilnego szkła, które
w warunkach fizjologicznych
indukują osteogenezę. Mogą
one być skutecznymi materiałami
do leczenia powierzchniowego,
które teoretycznie mogą zamykać
kanaliki zębinowe. NovaMin (na
bazie fosforokrzemianu wapniowo-sodowego) to nowa formuła
występująca w wielu produktach
stomatologicznych do znoszenia
nadwrażliwości zębiny, np. w paście profilaktycznej NuCare Prophy Paste (Sunstar Butler) i preparacie Oralief Therapy (NovaMin
Technology, Inc.).
Gillam opisuje nowy preparat
Pro-Argin, oparty na połączeniu
aminokwasu argininy i nierozpuszczalnego węglanu wapnia.
Preparat ten jest dostępny w postaci pasty znoszącej nadwrażliwość do stosowania w gabinecie
stomatologicznym oraz pasty do
zębów dostępnej bez recepty dla
pacjentów (8% argininy, węglan
wapnia i 1.450 ppm jonów fluorkowych w postaci monofluorofosforanu sodu). Ten nowy pomysł wydaje się być oparty na wynikach
wcześniejszych badań Kleinberg.
Sugerowano wcześniej, że w warunkach fizjologicznego pH dodatnio naładowana arginina połączona z węglanem wapnia łączy
się z wykazującą ładunek ujemny
powierzchnią zębiny. W ten sposób w otwartych (obnażonych)
kanalikach zębinowych odkłada
się warstwa mineralna bogata
w wapń, skutecznie zatykająca
kanaliki. Wstępne wyniki badań
laboratoryjnych in vitro wydają
się potwierdzać tę tezę – badany
produkt faktycznie zamyka kanaliki zębinowe, skutecznie blokuje
przepływ płynów i jest odporny na
działanie kwasów. Wyniki kolejnych badań klinicznych także
potwierdzają skuteczne znoszenie
nadwrażliwości.
Badania kliniczne z dobrze
dobraną grupą kontrolną ukierunkowane na uogólnioną nadwrażliwość obejmującą liczne zęby
wykazały kliniczną skuteczność
DTP1209_09-11_Gillam
01.12.2009
13:11 Uhr
DENTAL TRIBUNE
dostępnych bez recepty past do
zębów na bazie potasu (azotan,
chlorek i cytrynian sodu) i strontu
(stront, octan/fluorek strontu).
Jednocześnie produkty te są
łatwo dostępne dla pacjentów.
Wg Orchardson i Gillam preparaty zawierające sole potasu
(pasty do zębów, żele, roztwory
i płyny do płukania) są powszechnie stosowane do leczenia nadwrażliwości zębiny. Ich skuteczność w znoszeniu nadwrażliwości
była jednak kwestionowana.
Seite 3
Praktyka 11
Polish Edition
„Lekarz, który chce skutecznie leczyć pacjentów dotkniętych tym trudnym problemem,
nie może pomijać znaczenia strategii profilaktycznych ani identyfikacji
i eliminacji czynników predysponujących – w szczególności tych, które powodują
erozję szkliwa (np. kwasów obecnych w diecie)”
tylko dodatkowe obciążenie dla
lekarza i dla pacjenta.
Podsumowanie
Przeprowadzony przegląd
dostępnego piśmiennictwa wskazuje jednoznacznie na dostępność
wielu metod leczenia. Jednocześnie można stwierdzić, że nie ma
jednego skutecznego preparatu
znoszącego nadwrażliwość, który
w pełni usuwałby dolegliwości
– nadwrażliwość zębiny ma charakter bardzo subiektywny i jest
Lekarz dentysta powinien zalecić pacjentowi stosowanie preparatu dostępnego bez recepty
przez 2-4 tygodni, a jeżeli po tym
czasie nie dojdzie do całkowitego
ustąpienia objawów, ponownie
przeanalizować sytuację. Dalsze
leczenie może mieć formę
bardziej inwazyjną, np. obejmować założenie wypełnień. Do zalet produktów przeznaczonych do
znoszenia nadwrażliwości dostępnych dla pacjentów bez recepty
– w porównaniu do wizyty u dentysty – należą prostota ich stosowania i niski koszt. Z drugiej
strony, tego typu produkty często
są w stanie złagodzić dolegliwości
dopiero po okresie 2-4 tygodni,
a leczenie profesjonalne może
przynieść natychmiastowe zniesienie odczuwanego przez pacjenta dyskomfortu.
Autor
For Registration & More Info:
Contact Person in Athens:
Lito Christophilopoulou
¨HO +30 210 213 2084, +30 210 222 2637
E-mail: [email protected]
Nena Puga
Tel.: +1 310 696 9025
E-mail: [email protected]
website: www.gidedental.com
Dr David G. Gillam:[email protected]
i eliminacji czynników predysponujących – w szczególności
tych, które powodują erozję
szkliwa (np. kwasów obecnych
w diecie). DT
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.
AD
Ciekawym podejściem do leczenia nadwrażliwości zębiny,
które można zastosować w praktyce jest użycie produktów znoszących nadwrażliwość występujących w postaci past profilaktycznych, stosowanych w gabinecie dentystycznym, połączone
ze stosowaniem wybranego produktu w warunkach domowych.
Lekarz dentysta, który chce skuteczne leczyć nadwrażliwość zębiny, musi wiedzieć, że nie istnieje
jedno rozwiązania dobre dla
wszystkich pacjentów. Mamy raczej do czynienia z określonym
wyborem produktów i metod terapeutycznych. Dlatego tak ważne
jest, aby dentysta opierał własny
sposób postępowania o szczegółowy wywiad i badanie, umożliwiające mu postawienie ostatecznego rozpoznania, a następnie
opracowywał schemat terapii
obejmujący usunięcie czynników
przyczynowych i predysponujących, ale także wnikliwe monitorowanie stanu pacjenta po wstępnym leczeniu. Naukowcy zaproponowali jak dotąd wiele różnych
schematów leczenia (Ryc. 1).
Ważne jest jednak, aby sposób
leczenia nadwrażliwości zębiny
był dostosowany do codziennej
pracy gabinetu, a nie stanowił
© Gabor & Barbara 2009
trudna do leczenia, niezależnie od
dostępnych możliwości terapeutycznych. Lekarz, który chce skutecznie leczyć pacjentów dotkniętych tym trudnym problemem, nie
może pomijać znaczenia strategii
profilaktycznych ani identyfikacji