Gospodarka drzewostanem na terenie budowy a kompetencje

Gospodarka drzewostanem na terenie budowy...
Człowiek i Środowisko
34 (3-4) 2010, s. 105-116
Marzena Suchocka
GOSPODARKA DRZEWOSTANEM NA TERENIE
BUDOWY A KOMPETENCJE UCZESTNIKÓW
PROCESU BUDOWLANEGO
ABSTRAKT
Drzewa na terenach zurbanizowanych poddawane są antropopresji, która prowadzi do wielu powtarzających się konfliktów i związanych z nimi uszkodzeń. Brakuje
badań dotyczących długookresowego wpływu procesu inwestycyjnego na żywotność
drzew i pozwalających na ocenę rokowań życia, ale również informacji, na którym
etapie procesu inwestycyjnego drzewa uszkadzane są w największym stopniu. Kluczowa w podejmowaniu właściwych decyzji dotyczących gospodarki drzewostanem
na terenie budowy okazuje się świadomość wartości drzewa wszystkich uczestników
procesu inwestycyjnego, świadomość rzeczywistych kosztów zabezpieczeń, ale
również takich uwarunkowań jak brak wpływu zastosowania technik ochronnych
na spowolnienie procesu inwestycyjnego. Polskie prawodawstwo nie rozwiązuje
problemu niszczenia drzew na terenach budowy, a przy braku wiedzy stosowane są
kontrowersyjne lub niewłaściwe zabezpieczenia drzew w trakcie prac budowlanych,
a po ich zakończeniu niewłaściwa pielęgnacja na etapie zarządzania nieruchomością.
Sytuacja ta powoduje, że w perspektywie dłuższej niż 10 lat co drugie drzewo uszkodzone przez prace budowlane zamiera.
Wstęp
Antropopresja powoduje wiele konfliktów infrastruktury z drzewami
w miastach, a ciągle niewiele jest badań w zakresie wpływu procesów
inwestycyjnych na żywotność drzew, szczególnie w kontekście długo105
Marzena Suchocka
okresowego wpływu uszkodzeń i rokowań życia. W rozumieniu prawa
budowlanego (7 lipca 1994 r., Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016) teren
budowy to przestrzeń, w której prowadzone są roboty budowlane wraz
z przestrzenią zajmowaną przez urządzenia zaplecza budowy. Ta sama
ustawa roboty budowlane określa jako budowę, także prace polegające
na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.
Obiektem budowlanym może być park lub osiedle mieszkaniowe, a więc
także drzewa rosnące na tym terenie. W kontekście tej definicji miasta są
nieustającym placem budowy. O skali problemu mogą świadczyć badania
nad drzewami miejskimi Dmuchowskiego i Badurek (2002). Od początku
lat 70. prowadzili oni obserwacje drzew w Warszawie; wyniki wykazały,
że w tym czasie ze śródmieścia zniknęło 42% drzew. Według tych autorów
średnia życia drzewa w śródmieściu Warszawy nie przekracza 10 lat. Jest
bardzo prawdopodobne – choć brakuje badań w tym zakresie w naszym
kraju – że wpływ na zamieranie drzew w dużym stopniu mają prace budowlane powtarzające się w systemie korzeniowym drzew. Oczywiście,
możemy nasadzać nowe drzewa na miejsce tych utraconych, ale trzeba
pamiętać, że według Mc Persona (2003) powierzchnia liści jednego 100-letniego buka równa się 6-7 bukom o średnicy korony 10 m i 1700 buków
o średnicy korony 1 m.
Niniejszy artykuł analizuje problemy związane z gospodarką drzewostanem na placu budowy z punktu widzenia ludzi realizujących gospodarkę
drzewostanem na tym terenie, czyli projektantów, wykonawców, ludzi odpowiedzialnych za drzewa w trakcie budowy (arborystów) oraz zarządców
nieruchomości po zakończeniu procesu budowlanego.
Analiza problemów związanych z gospodarką drzewostanem
na terenie budowy
Przeanalizowane zostały publikacje naukowe, których tematem były
problemy związane z gospodarką drzewostanem. Jak wynika z przeglądu,
zabiegi ochronne stosowane przed rozpoczęciem i w trakcie prac budowlanych, polegające przede wszystkim na ustaleniu nienaruszalnych stref
ochronnych dla korzeni, pni i koron drzew, mają zasadnicze znaczenie
dla minimalizowania strat w drzewostanie, powstałych na skutek robót
budowlanych (Coder, 1996; Szczepanowska, 2001; Dicke, 2004; Elmendorf i in., 2005; Suchocka i Kolendowicz, 2008). Jak dowodzą badania,
istnieje jednak ogromna przepaść pomiędzy wiedzą a zastosowaniem jej
106
Gospodarka drzewostanem na terenie budowy...
w praktyce (Vander Weit, Miller, 1986; Coder, 1995; Despot i Gerhold,
2003). Z analiz wynika, że drzewa są uszkadzane głównie dlatego, że
wiedza dotycząca ich ochrony nie jest wprowadzana w praktyce (Szczepanowska, 2001; Despot, Gerhold, 2003). Ponadto autorzy podkreślają,
że jeżeli nie zostaną zaplanowane środki ochronne przed rozpoczęciem
budowy, drzewa rosnące na tym terenie mają małe szanse na przetrwanie
(Shigo, 1986; Coder, 1996). Zwiększone koszty zabezpieczeń mogą być
częściowo zniwelowane przez korzyści, które wnoszą drzewa do zrealizowanego projektu (Matheny i Clark, 1998), a w przypadku zatrudnienia
specjalisty, zanim dojdzie do uszkodzenia, pieniądze wydane na ekspertyzę
zwrócą się w postaci znacznych oszczędności i korzyści po zakończeniu
procesu budowlanego (Johnson, 2009). Vander Wait i Miller (1986) podają, że wartość domu zwiększona przez fakt lokalizacji na działce leśnej
jest wystarczająco wysoka, aby pokryć wyższe koszty kupna i budowy na
zalesionej działce. Dodatkowym ciekawym faktem jest to, że w badaniach
zwiększone koszty zabezpieczeń były postrzegane głównie jako problem
przez arborystów i budowlańców, niż przez projektantów (Despot i Gerhold, 2003). Miller i Hauer (1995) oszacowali spadek wartości ozdobnej
3% drzew uszkadzanych przez przebudowę dróg każdego roku w Milwaukee z ogólnej liczby 200 000 w latach 1981-1985. Pogorszenie kondycji
drzew o 6,1% powodowało obniżenie wartości o 521 500 dolarów rocznie.
Każdego roku obumierało średnio 246 drzew o wartości 270 000 dolarów.
Oznacza to coroczną utratę wartości spowodowaną obumieraniem drzew
związanych z pracami budowlanymi, równą 792 100 dolarów.
Trzyletnie badania przeprowadzone na terenie Warszawy na lipach
drobnolistnych i jesionach wyniosłych, uszkodzonych przez prace budowlane, wykazały, że w trakcie badań obumarło co szóste drzewo uszkodzone
(17,5%) w 8 roku po zakończeniu prac, w przypadku drzew kontrolnych
nie obserwowano martwych osobników. Prawie 1/3 drzew uszkodzonych
(28%) została zakwalifikowana do grupy wykazującej objawy gwałtownego
obniżenia żywotności i powstania nieodwracalnych zmian. W sumie cztery
drzewa na pięć z uszkodzonych dziewięć lat temu od momentu zakończenia
badań (84%) zakwalifikowano do grupy drzew obumarłych, wykazujących
oznaki zamierania lub stagnacji. W grupie drzew uszkodzonych pięć lat od
momentu zakończenia badań co trzecie drzewo zareagowało oznakami rezygnacji, pozostałe wykazywały oznaki regeneracji (Suchocka, 2010). Wyniki
te wskazują, jak wiele drzew obumiera po zakończeniu prac budowlanych.
Po latach przyczyna zamierania nie jest właściwie interpretowana, a sprawca
uszkodzenia nie ponosi odpowiedzialności za zniszczone drzewa.
107
Marzena Suchocka
Morell (za: Watson 1995) porównał koszty tunelowania1 z kosztami
usuwania i wymiany 44% drzew obumarłych w jego badaniach na skutek
wykonania otwartych wykopów do położenia instalacji w ich systemie
korzeniowym. Koszt tunelowania (32 000 dolarów) zostałby w tym przypadku z nawiązką wynagrodzony brakiem kosztów usuwania i wymiany
(ok. 29 000 dolarów), przy uwzględnieniu utraconej wartości ozdobnej
(137 000 dolarów). Koszty tunelowania powinny zostać uwzględnione
w budżecie projektu. Należy tu zaznaczyć, że oszacowane zostały tu tylko
koszty związane z drzewami obumarłymi; obniżenie wartości drzew ciągle
żyjących, ale w gorszym stanie zdrowotnym z powodu przeprowadzania
wykopów w ich systemie korzeniowym były znacznie wyższe (tab.1).
Tabela 1. Porównanie kosztów tunelowania i usunięcia drzew uszkodzonych
przez kopanie otwartych wykopów
Rodzaj poniesionych kosztów
Koszt prowadzenia
otwartych rowów
Koszt tunelowania
Koszty projektu
320 000 dolarów
320 000 dolarów
Koszty tunelowania
0 dolarów
32 000 dolarów
Obumarłe drzewa
44%
brak
Koszty usunięcia i wymiany
29 000 dolarów
0 dolarów
Rzeczywiste koszty projektu
349 000 dolarów
352 000 dolarów
Utracona wartość drzew
137 000 dolarów
0 dolarów
Źródło: Morell, za: Watson (1995)
W badaniach (Vander Weit i Miller, 1986; Coder, 1995; Close i in.,
2001; Despot i Gerhold, 2003) bardzo mocno podkreślana jest potrzeba
edukacji wyrażana przez grupy zawodowe odpowiedzialne za drzewostan
na terenie budowy, ale również właścicieli domów na zalesionych działkach. Zaskakujące jest, że przedstawiciele trzech grup: architekci, arboryści
i pracownicy budowlani wybrali „wpływ robót budowlanych na kondycję
drzew” jako przynoszący najwięcej korzyści temat ich dalszej edukacji
1
Tunelowanie jest techniką prowadzenia instalacji podziemnych pod powierzchnią
gruntu. Metoda ta pozwala przykładowo na precyzyjne przeprowadzenie przewodów
pod nawierzchnią drogi, nawet po torze, który nie jest prosty na odległość nawet
większą niż 1 kilometr. Zalecana jest również i szeroko stosowana na Zachodzie
do prowadzenia instalacji pod korzeniami żyjących drzew. Technika ta pozwala na
zachowanie dużo większej części systemu korzeniowego niż w przypadku kopania
odkrytych rowów i dzięki temu unikania strat w drzewostanie.
108
Gospodarka drzewostanem na terenie budowy...
(Despot i Gerhold, 2003). W dalszej kolejności były to kolejno „stan gleby
konieczny dla prawidłowego rozwoju drzewa”, „proces ochrony drzewa”,
„koszty ochrony” i „korzyści z drzew”. Ponad 96% respondentów z ponad
1300 profesjonalistów odpowiedziało, że chciałoby widzieć więcej drzew
w stosunku do których zastosowano techniki ochronne; co 10 respondent
odpowiedział, że przez ostatnie 3 lata nie miał szansy ochrony drzew istniejących, ponieważ nie był angażowany w podejmowanie ostatecznych
decyzji dotyczących drzew lub był angażowany za późno. Pozostali stwierdzili, że w maksimum połowie inwestycji mogli zaproponować ochronne
środki dla drzew. Arboryści byli najbardziej pewni swoich umiejętności
(98%), robotnicy budowlani uznali, że w 34% opanowali wiedzę dotyczącą
gleby, w 48% w zakresie biologii drzew, w 58% ochrony drzew; projektanci plasowali się pośrodku tych dwóch grup (Despot i Gerhold, 2003).
Z badań Vander Weit’a i Millera (1986) wynika, że osoby zaangażowane
w prace budowlane używają kontrowersyjnych lub niewłaściwych technik
ochronnych lub brakuje im wiedzy koniecznej do ochrony zalesionych terenów budowlanych. Brak wiedzy dotyczył szczególnie korzeni i przyczyn
ich uszkodzeń.
W pewnym stopniu możliwe jest przewidywanie dalszych reakcji drzew
na podstawie obserwacji, np. zawartości skrobi w pędach, kondycji i fenologii. Najkorzystniej jest, kiedy reakcje drzew uszkodzonych porównywane
są do reakcji drzew kontrolnych, czyli takich, które nie zostały uszkodzone
(Suchocka, 2010). Warunki siedliskowe do rozwoju drzew w miastach są
niekorzystne (Kosmala, 2005; Dmuchowski i Badurek, 2001). Prace budowlane zazwyczaj te warunki pogarszają, a uszkodzenia mechaniczne są
dodatkowym źródłem stresu dla drzewa. Intensywność reakcji uzależniona
jest od pojawienia się dodatkowych stresów, takich jak niekorzystne warunki pogodowe w następnych latach, pielęgnacja, nieświadome pogarszanie
warunków siedliskowych, przykładowo przez dalsze zagęszczenie gleby
itp. W tym kontekście bardzo istotny jest monitoring po zakończeniu prac
budowlanych, który w polskim prawodawstwie nie jest wymagany. Ustawa
o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku (art. 84) wprowadza okres
monitoringu dla drzew przesadzonych i nowo sadzonych i mówi, że opłata
za usunięcie jest umarzana „jeżeli (…) drzewa (…) zachowały żywotność
po upływie 3 lat (…) lub nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych
od posiadacza nieruchomości”. W ustawie nie ma obowiązku sprawdzenia
stanu drzew istniejących po zakończeniu prac budowlanych.
Konsekwencją zmiany sposobu zagospodarowania terenu jest zazwyczaj potrzeba cięcia koron drzew, często przyjmująca formę ogławiania. Za
109
Marzena Suchocka
ogławianie uważa się w niektórych zagranicznych regulacjach prawnych
cięcie konarów powyżej 3 cali (7,68 cm) (Szczepanowska, 2001). Zmiana
zagospodarowania terenu po budowie i związane z tym konflikty nowych
form zagospodarowania i użytkowania, podobnie jak sposób zarządzania
nieruchomością wydaje się mieć kluczowe znaczenie dla szans rozwojowych drzew (Suchocka, 2010). Drzewa w tym okresie chronione są aktami
prawnymi. Ustawa o ochronie przyrody (Dz.U. z dnia 30 kwietnia 2004 r.,
rozdz. 4, art. 78) mówi o obowiązku utrzymywania w należytym stanie
terenów zieleni, natomiast ustawa o zarządzaniu nieruchomościami (Dz.U.
z dnia 21 sierpnia 1997 r., art. 185) stwierdza, że „zarządzanie nieruchomością polega na podejmowaniu działań mających na celu (…) czynności
zmierzające do utrzymania nieruchomości w stanie niepogorszonym”. Zastosowanie praktyk przyjaznych drzewom (unikanie nieuzasadnionych cięć
i prześwietleń korony, redukcji gałęzi w kolizji z użytkowaniem, uszkodzeń
pni, dodatkowego zagęszczenia gleby, uszkodzeń spowodowanych układaniem głębokich krawężników) powoduje zmniejszenie wpływu prac nawet
na gatunki wrażliwe (Suchocka, 2010). Natomiast – jak wynika z obserwacji
– zarządcom brakuje wystarczającej wiedzy, aby zastosować właściwą
pielęgnację drzew po zakończeniu budowy, adekwatną do uszkodzeń i fazy
żywotności drzew. Przeciwnie, zabiegi stosowane w tym okresie często są
zupełnie nieuzasadnione i sprzeczne z biologią drzew.
Do uszkodzeń mechanicznych wpływających negatywnie na żywotność drzew niewątpliwie zaliczyć można celowe cięcie gałęzi drzew. Cięcia koron na terenie budowy wykonywane są w związku z kolizją drzew
z realizowanymi obiektami, ale również bardzo często na skutek kolizji
związanej z ruchem maszyn na placu budowy, lub jako konieczność przycięcia koron uszkodzonych w trakcie budowy (rys. 1). Jak wynika z badań,
intensywne cięcia koron wykonywane są również na etapie zarządzania
nieruchomością, niezależnie od tych w trakcie trwania budowy. Efektem
cięcia jest rana, która staje się drogą do wniknięcia grzybów i chorobotwórczych organizmów (Shigo, 1991; Weber i Mattheck, 2004; Johnson,
1999; Suchocka, 2010).
Ogławianie powoduje rozległą zgniliznę w przypadku drzew o słabych
zdolnościach kompartymentacyjnych2, a niewielką w przypadku tych o do2
Zdolności kompartymentacyjne drzew opisane zostały przez Shigo (1989), który
proces „gojenia” ran przez drzewa opisał modelem CODIT (Compartymentalization
of Decay in Trees). Model ten zakłada istnienie 4 barier ochronnych wytwarzanych
w drewnie. Każda budowana jest w inny sposób, z różną szybkością, w dużym stop-
110
Gospodarka drzewostanem na terenie budowy...
brych zdolnościach (Shigo, 1989). Drzewa ogłowione formują widoczne,
zabarwione na ciemno bariery wzdłuż miazgi (kambium) obecnej w czasie
zranienia, w przypadku Lagerstroemia sp., zranionego pięć lat wcześniej,
zaobserwowano bariery długości średnio 74 cm. Ogławianie powoduje
również powstawanie martwych czopów pozostałości po obciętych gałęziach (Gilman i Knox, 2007).
Close i in. (2001) udowodnili, że ogławianie drzew jest bardziej
powszechne w przypadku właścicieli o niższym wykształceniu, starszych
i mniej zamożnych, którzy nie są świadomi wpływu ogławiania na kondycję drzew. Podawane powody były np. takie: „drzewo było za duże”,
„chcieli poprawić wygląd drzewa”, „zmniejszyć liczbę dużych gałęzi”.
Close i inni sugerują, że zjawisko ogławiania zostanie zmniejszone lub
wyeliminowane tylko w przypadku poprawienia świadomości ludzi za-
Rys. 1. Przykładowe cięcia korekcyjne koron drzew na placu budowy.
Fot. M. Suchocka
niu uzależnioną od uwarunkowań gatunkowych, żywotności drzewa i jego zapasów
energetycznych. Bariery odgradzają wewnątrz pnia zdrowe tkanki od porażonych
patogenami grzybowymi, ograniczając lub opóźniając w ten sposób rozwój grzybów.
Przerwanie barier (przykładowo spowodowane uszkodzeniami mechanicznymi lub
wyschnięciem murszu w ubytku wewnątrz pnia) powoduje rozprzestrzenianie się
patogenu na zdrowe tkanki.
111
Marzena Suchocka
angażowanych w podejmowanie decyzji dotyczących drzew w zakresie
negatywnego wpływu ogławiania na kondycję drzew, ich wygląd, biologię
i szanse przeżycia.
Prawo państwowe uznawane było w badaniach za najmniej efektywny
środek ochrony drzew, jako zbyt mało elastyczne i zbyt ogólne. Nieco wyżej
oceniana była skuteczność prawa lokalnego, a oba rodzaje były postrzegane
za najmniej skuteczne przez pracowników budowlanych. Ograniczenia
prawne nie powstrzymywały właścicieli od wycinania drzew. Dla ochrony
drzew ważniejsza od prawodawstwa była świadomość wartości drzewa
(Vander Weit, Miller, 1986; Close i in., 2001; Despot i Gerhold, 2003;
Szczepanowska i in., 2009). Jako powód ochrony drzew na placu budowy
podawana była świadomość profesjonalisty i zaraz potem świadomość właściciela lub klienta w zakresie wartości drzewa. Ponad 83% respondentów
uważało, że klienci są skłonni płacić więcej za nieruchomość, żeby mieć
zdrowe, dojrzałe drzewa. Robotnicy bardziej niż arboryści i projektanci
byli skłonni stwierdzić, że ochrona drzew niekoniecznie spowalnia proces budowlany i nie ma wpływu na terminowe wykonanie prac (24% do
8% i 9%). Wszystkie grupy zawodowe uznały ograniczenia miejsca3 za
najważniejszy powód braku ochrony drzew w większym stopniu (Despot
i Gerhold, 2003).
Watson (1995) podkreśla, że mimo istniejących standardów i progów
krytycznych dotyczących utraty korzeni ostatnie badania sugerują, że przy
pewnych uwarunkowaniach wskazana i skuteczna jest ocena warunków
siedliskowych konkretnego miejsca przez doświadczonego arborystę. Coder
(1995) uznał świadomość właściciela w zakresie prawidłowego postępowania z drzewostanem za kluczowy czynnik umożliwiający skuteczną ochronę
drzew. Lloyd i Miller (1997) proponują schemat właściwego reagowania
SWR (Apropriate Response Process) z uwzględnieniem oczekiwania klienta, fitosanitarnego stanu drzewa oraz czynników stresowych.
Po zastosowaniu zabiegów mających na celu poprawienie kondycji
drzewa wykonywana jest kolejna ocena i proces zaczyna się od nowa (rys.
2). Zdarzenie lub symptomy powodują potrzebę kontaktu ze specjalistą.
Najbardziej wartościową formą jest osobiste spotkanie z klientem, gdzie
3
Presja antropogeniczna w miastach powoduje, że nowe inwestycje projektowane są
tak, aby w maksymalnym stopniu wykorzystać zakupiony teren, czyli wybudować
największą liczbę mieszkań i w ten sposób uzyskać największe zyski. Drzewa w tej
sytuacji traktowane są jako bariera ograniczająca możliwość wykorzystania działki
i uszkadzane zarówno na skutek decyzji projektowych, jak i sposobu wykonania prac
(składowanie materiałów, ruch sprzętu budowlanego itp.).
112
Gospodarka drzewostanem na terenie budowy...
Symptom
Wydarzenie
Klient:
- nastawienie
- oczekiwania
- zaufanie dla
specjalisty
Stres:
- diagnoza
stresu
-ocena potencjału
uszkodzenia:
typ, rozmiar
Ocena
SWR
Roślina:
- witalność
- faza
rozwojowa
- wrażliwość
- budowa
Reakcja ?
Rys. 2. Schemat właściwego reagowania (SWR) w zakresie gospodarki
drzewostanem. Źródło: Lloyd i Miller (1997)
następuje pełny przepływ informacji w obie strony i możliwa jest edukacja
właściciela terenu, na którym rośnie drzewo. Następuje badanie i diagnoza
czynnika stresowego lub kompleksu czynników z analizą historii miejsca,
zbiegów pielęgnacyjnych, warunków pogodowych i innych ważnych w tym
kontekście czynników. Na podstawie wszystkich dostępnych informacji,
oczekiwań klienta, wiedzy praktycznej, doświadczenia i przewidywań
podejmowana jest decyzja o dalszym postępowaniu w zakresie zabiegów
pielęgnacyjnych lub prewencyjnych (np. przeciw rozprzestrzenianiu się
choroby). Kolejnym etapem jest monitoring i ewentualne podjęcie następnego procesu oceny.
Lawson i O’Callaghan (1995), Gilbert (1996) i Szczepanowska (2001)
za podstawowy warunek właściwego zarządzania drzewostanem uznają
konieczność wejścia arborysty jako pierwszego na teren planowany pod
budowę. Dopiero wtedy ma on szansę dostosować plan zarządzania drzewostanem do uwarunkowań lokalnych. Sukces w ochronie drzew może
być osiągnięty tylko wtedy, kiedy wpisany jest ściśle w proces projektowy
oraz przedstawiony jest w sposób przyjazny dla inwestorów i uczestników
procesu budowlanego.
113
Marzena Suchocka
Wnioski
Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosków, że istnieje wiele
stereotypów i błędnych opinii wśród osób, które podejmują decyzje mające
wpływ na żywotność drzew na terenie budowy.
Ocena wpływu uszkodzeń powodowanych przez prace budowlane jest
procesem dynamicznym i zakres podjętych działań nie może być przewidziany na etapie przedprojektowym. W trakcie budowy mają miejsce różne
zdarzenia zmieniające warunki siedliskowe na placu budowy. Niezbędna
jest reakcja specjalisty na konkretne, zaistniałe uwarunkowania i dalszy
monitoring reakcji drzewa.
Brak odpowiednich przepisów w polskim prawodawstwie powoduje
brak kontynuacji odpowiedzialności za drzewa uszkodzone w procesie
budowlanym na etapie zarządzania nieruchomością. Uszkodzenia drzew
o obniżonych zapasach energetycznych na etapie zarządzania następują
często na skutek niewiedzy nowych właścicieli lub zarządców w zakresie biologii i fizjologii drzew i bez uwzględnienia wpływu poprzednich
uszkodzeń. Prowadzi to do pogłębiania niekorzystnych zmian w organizmie drzew i bardzo często do ich obumarcia w krótkiej lub oddalonej
perspektywie czasu.
Wszyscy autorzy badań zgodnie podkreślają znaczenie edukacji
wszystkich uczestników procesu budowlanego, poczynając od projektantów, poprzez wykonawców robót, arborystów oraz zarządców nowo
oddanych obiektów budowlanych w zakresie wartości drzew, wpływu
uszkodzeń związanych z procesem budowlanym na obniżenie żywotności
drzew, możliwości zastosowania technik ochronnych. Edukacja wszystkich
uczestników procesu budowlanego jest najskuteczniejszym środkiem ochrony drzew na terenach budowy, skuteczniejszym od prawa ogólnokrajowego
i nawet prawodawstwa lokalnego.
Adres Autorki:
dr Marzena Suchocka
Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa
03-728 Warszawa, ul. Targowa 45
114
Gospodarka drzewostanem na terenie budowy...
BIBLIOGRAFIA
Close D.D., Groninger J.W., Mangum J.C., Roth P.L. 2000: Homeowners opinions
on the Practice and Effects of Topping Trees. Arboriculture & Urban Forestry 27(3),
160-165.
Coder K. D. 1996: Construction Damage Assessment Trees and Sites. University of
Georgia.
Coder K.D. 1995: Tree Quality BMPs for Developing Wooded Areas and Protecting
Residence Trees [w:] Trees and Building Sites, International Society of Arboriculture,
Savoy, Illinois, 111-124.
Despot D., Gerhold H. 2003: Preserving Trees in Construction Projects: Identyfying
InCentives and Barriers. Journal of Arboriculture 29(5):267-280.
Dicke S.G. 2004: Preserving Trees In Construction Sites. DPR Street tree preservation
– protection and planting standards, Mississippi State University, 6, 9-11.
Dmuchowski W., Badurek M. 2001: Stan zieleni przyulicznej w Warszawie na podstawie wieloletnich obserwacji i doświadczeń Ogrodu Botanicznego – CZRB PAN.
Materiały z konferencji „Zieleń Warszawy, problemy i nadzieje – 5 lat później”.
Warszawa, 30-55.
Elmendorf W., Gerhold H., Kuhns L. 2005: a Guide To Preserving Trees In Development Project. College of Arboricultural Sciences. Agricultural Research and Cooperative Extension. The Pennsylvania State University, 10.
Gilbert O. 1996: Retaining trees on construction side. Arboricultural Journal, 20:3945.
Gilman E.F., Knox G.W. 2005: Pruning type Affects Decay and Structure of Crapemyrtle. Agriculture & Urban Forestry. 48-52.
Johnson G. R. 1999: Protecting Trees from Construction Damage: a Homeowner’s
Guide. University of Minnesota Extension Service http://www.extension.umn.edu/
catalog/item.html?item=06135 [dostęp 05.06.08]
Kosmala M. 2005: Co każdy arborysta o korzeniach drzew wiedzieć powinien. Uprawa
i Ochrona Drzew nr 14., Międzynarodowe Towarzystwo Uprawy i Ochrony Drzew,
31-41.
Lawson M., O’Callagan D. 1995: a critical look at the potential formation damage
caused by roots. Tree roots foundation. Liverpool England http://www.oca-arb.co.uk/
pub/A_critical_Look_at_the_potential_for_foundation-damage_caused_by_tree_roots.
pdf [dostęp: 03.0410]
Lloyd J. Miller M. 1997: Plant Health Care For Woody Ornaments. Champaign,
Illinois, 190-193.
Matheny N. Clark J.R. 1998: Trees and Development a Technical Guide to Preservation
of Trees During Land Development. ISA Champaign USA, 167-179.
Mc Person E.G. 2003: a Benefit Costs Analysis of Street Tree Species in Modesto,
California U.S.. Journal of Arboriculture:1-8.
Szczepanowska H.B. 2001: Drzewa w mieście, Hortpress Warszawa, 151, 168-169.
Shigo A. 1991: Modern arboriculture: a systems approach to the care of trees and their
associates. Shigo and Trees Associates LLC., New Hampshire.
Shigo A.L. 1989: a New Tee Biology and Dictionary. Shigo and Trees, Associates.
115
Marzena Suchocka
LLC, New Hampshire, 552.
Suchocka M. 2010: Wpływ warunków siedliskowych na żywotność drzew na terenach
budowy. Praca doktorska Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu SGGW.
Suchocka M., Kolendowicz M. 2008a: Strefy ochronne drzew na terenach prac budowlanych. Człowiek i Środowisko 3-4 (2008).
Szczepanowska H.B. 2001: Drzewa w mieście, Hortpress, Warszawa, 151, 168-169.
Vander Wait W.J., Miller R.W. 1986: The Wooded Lot: Homeowner and Builder
Knowledge and Perception. Journal of Arboriculture 12(5):129-134.
Watson G.W. 1995: Tree Root Damage From Utility Trenching [w:] Trees on the
building site. Savoy Illinois, 33-41.
Weber K., Mattheck C. 2004: The effects of excessive drilling on wood decay in trees.
Forschungszentrum Karlsruhe GmbH in der Helmholtz-Gemeinschaft. Germany,
2-5.
Tree management on construction site and competence
of participans in the construction process
Abstract
Urban investment pressure is causing conflicts in case of new investments but also by reconstruction work of existing infrastructure. There is
a lack of analyses concerning long lasting influence of construction work on
tree vitality and information on which phase of construction process trees
are damaged the most. The assessment of long lasting effects of construction
damage on tree vitality is in that context essential.
Making proper decision concerning tree management on construction
site the knowledge of tree value is essential and should concern all people
involved in development proces. Knowledge must include conciseness
of monetary value of tree, but also aware of the actual cost of technical
protection solutions, and also about lack of influence on slowing down
construction works. Polish low it’s not giving solution to the problem of
damaging and destroying trees on construction place. Lack of knowledge
about proper protecting solutions is causing wrong tree protection in time of
construction and wrong care in time of property management, after end of
construction. All that aspects are causing, that in time longer that 10 years
every second tree damaged by construction works is ding.
116