docnieodpłatnie w formacie PDF
download 
Reklamacja Transkrypt
nieodpłatnie w formacie PDF
czerwiec 2013 (115) zespół prądotwórczy jako źródło awaryjnego zasilania budynku zagrożenie wybuchowe stwarzane przez baterie stosowane w układach zasilania gwarantowanego i sposoby jego neutralizacji ochrona odgromowa systemów fotowoltaicznych na rozległych dachach płaskich e-mail: [email protected] www.elektro.info.pl 6 Nakład 9,5 tys. egz. ISSN 1642-8722 indeks 373761 Cena 12,00 zł (w tym 5% VAT) ENERGETAB, HALA K, STOISKO 15 04-112 Warszawa ul. Karczewska 18 tel. 22 810 65 61 faks 22 810 27 42 GRUPA Oferta Delta Power – zasilacze UPS DELTA POWER 800VA – 600kVA ( 4,8MVA) – zasilacze UPS SOCOMEC 550VA – 800kVA (4,8MVA) – agregaty prądotwórcze Delta Power 5kVA – 2,2MVA ( 44MVA ) – agregaty prądotwórcze VISA 20 kVA - 2000 kVA (20MVA) – agregaty prądotwórcze CTM 85 kVA - 3000 kVA (30MVA) – układy bezprzerwowego przełączania 16A – 4800A – dynamiczne systemy magazynowania energii zasilacze Flywheel VSS+DC 60kVA – 500kVA UPS Delta Power 10–800 kVA (6,4 MVA) W zakresie naszych usług oferujemy: – tworzenie koncepcji zasilania gwarantowanego obiektów – kompletne wielobranżowe projekty systemów zasilania – integrowanie systemów zasilania gwarantowanego – montaż systemów UPS oraz agregatów prądotwórczych – zdalne nadzorowanie systemów zasilania rezerwowego – profesjonalny serwis – opieka posprzedażna, umowy serwisowe, hot –line (czas reakcji 4 godziny, 24 h/365 dni) Linia modeli GreenForce i GreenForceMax – zakres mocy 10–600 kVA – najwyższa sprawność online 96,5% – współczynnik mocy wyjściowej 0,9 – praca równoległa urządzeń różnej mocy – pięć trybów pracy – graficzny wyświetlacz ciekłokrystaliczny – funkcja „zimnego startu” – najwyższy poziom niezawodności Siedziba WARSZAWA: Filia GDYNIA: Filia WROCŁAW ul. Krasnowolska 82 R 02-849 Warszawa tel. 22 37 91 700 faks 22 37 91 701 serwis: 22 37 91 720 e-mail: [email protected] [email protected] ul. Olgierda 137 81-584 Gdynia tel. 58 668 01 88, 89 faks 58 668 00 47 e-mail: [email protected] [email protected] ul. Strzegomska 55d 53-611 Wrocław tel./faks 71 782 98 01, 02, 03 e-mail: [email protected] [email protected] INNOWACYJNE ROZWIĄZANIA FIRMY EATON SPRAWIAJĄ, ŻE WSZYSTKO INNE WYGLĄDA, JAK PREHISTORYCZNE. Nowy zasilacz UPS Ellipse PRO 650–1600VA Energooszczędny, wykonany w topologii line-interactive, zasilacz UPS dla stacji roboczych. Nasze najnowsze, innowacyjne rozwiązanie stanowi niezawodną ochronę dla dzisiejszych stacji roboczych, wyposażonych w zaawansowane oprogramowanie użytkowe. Zasilacz UPS Ellipse PRO z wyświetlaczem LCD, na którym można obserwować w czasie rzeczywistym parametry pracy urządzenia. Czy można wybrać inne rozwiązania? Mając do dyspozycji EcoControl, pozwalający zaoszczędzić do 20% zużycia energii oraz zapewnioną w standardzie 3-letnią gwarancję - nie. Aby uzyskać więcej informacji o zasilaczu UPS Ellipse PRO firmy Eaton, zapraszamy na stronę internetową http://www.switchon.eaton.pl www.switchon.eaton.pl nr 1/2013 3 spis treści s. 65 s. 40 od redakcji 6 piszą dla nas 8 po godzinach 10 e.nowości 12 e.informuje 14 e.wielcy elektrycy 74 e.normy 75 e.dystrybucja 76 e.recenzja 78 e.krzyżówka 79 Paweł Tymosiak, Marcin A. Sulkowski stacje ładowania źródeł energii pojazdów elektrycznych – wymagania w zakresie instalacji elektrycznych niskiego napięcia 48 ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa Andrzej Sowa ochrona odgromowa systemów fotowoltaicznych na rozległych dachach płaskich 52 instalacje elektroenergetyczne systemy gwarantowanego zasilania RAControls analizatory sieci PowerMonitor 5000 Marek Woliński zagrożenie wybuchowe stwarzane przez baterie stosowane w układach zasilania gwarantowanego i sposoby jego neutralizacji 22 jednofazowego zespołu prądotwórczego małej mocy w zależności od wykorzystywanego paliwa 24 Paweł Bobin prezentacja 31 efektywnie zarządzaj energią z EMS Vertelis 58 przy zastosowaniu kamer termowizyjnych 62 Rittal prezentacja szafa TS IT – standard w produkcji seryjnej 65 inteligentny budynek Karol Kuczyński na co zwracać uwagę przy wyborze zasilacza UPS? 34 Sławomir Bielecki, Janusz Lipka, Tadeusz Palimąka, Tadeusz Skoczkowski, Jacek Szymczyk rozwiązania inteligentnego budynku Karol Kuczyński zespół prądotwórczy jako źródło zasilania 37 Karol Kuczyński zestawienie zespołów prądotwórczych o mocy do 900 kVA 40 Krzysztof Lubianiec jazda pod prąd prezentacja w w w. e l e k t r o . i n f o . p l kompaktowych Karol Kuczyński, Grzegorz Dymny zasady diagnostyki rozdzielnic nn analiza techniczno-ekonomiczna wyboru 4 57 Paweł Budziński wyłączniki wysokiego napięcia w zastosowaniach Paweł Piotrowski, Przemysław Suchecki awaryjnego budynku prezentacja 47 w rewitalizacji budynków użyteczności publicznej 66 ochrona przeciwpożarowa Julian Wiatr przeciwpożarowy wyłącznik prądu 72 9@QYƅCY@IDEDJSXVMNōBHƅYTŤXBH@DMDQFHH D@RXũ > > Pomiary energii > Monitorowanie mocy > zasilania > TC : 3U]HNŕDGQLNLSUĝGRZH COUNTIS E : /LF]QLNLHQHUJLL M-Bus !"# $% &' ( )( ! ')!"# * ## + ,/7,8:&7; DIRIS A : 0LHUQLNLSDUDPHWUÐZ VLHFL <## #% = (### # / &/$>?AC?D ')!"# * ## + ,/7,8:&7; DIRIS N : $QDOL]DWRU\SDUDPHWUÐZ VLHFL <# ! ,!#(/E?> VERTELIS Hyperview : 2WZDUW\VNDORZDOQ\ SDNLHWRSURJUDPRZDQLD # G ! 8 ** ( G )$82 #HI JK#( #( ### L*! ) "##*(# www.socomec.pl nr 1/2013 SOCOMEC POLSK A sp. z o.o. · ul. Mickiewicza 63 · 01-625 Warszawa · Tel. 91 442 64 11 · Fa x 91 442 64 19 · [email protected] 5 PUB 9310117 !" ##$% Witam Państwa w kolejnym wydaniu naszego miesięcznika. Czerwiec upłynie między innymi w tle 47. Konferencji Komisji Racjonalizacji Gospodarki Energetycznej w Budownictwie, której obrady odbyły się w dniach 7–9 czerwca w Pałacu w Łochowie. I choć poświęcono ją ochronie przeciwpożarowej w instalacjach elektrycznych (relacja z niej już w numerze wakacyjnym), bieżący numer „elektro.info” tradycyjnie dotyczy zasilania awaryjnego i gwarantowanego. Wzrastająca liczba nieliniowych odbiorników powoduje silne zakłócenia wyższymi harmonicznymi prądu w publicznych sieciach elektroenergetycznych, co wpływa na znaczne pogarszanie się parametrów dostarczanej do odbiorców energii elektrycznej. Wprawdzie obowiązujące przepisy i normy określają dopuszczalny poziom zakłóceń wprowadzanych do sieci przez odbiorców, ale rzeczywistość jest zupełnie inna. Spółki dystrybucyjne jak dotąd nie egzekwują od odbiorców instalowania urządzeń filtrujących, przez co we własnym zakresie muszą oni zadbać o właściwą jakość dostarczanej energii elektrycznej. Podobnie przeciążone i wyeksploatowane sieci elektroenergetyczne powodują znaczne obniżenie niezawodności dostaw energii elektrycznej. Każde zakłócenie przychodzące z sieci elektroenergetycznej lub mikroprzerwa w dostawie energii mogą stać się przyczyną poważnych zakłóceń w czułych odbiornikach energii elektrycznej i powodować znaczne straty lub zagrożenie życia. W celu eliminacji zakłóceń oraz zwiększenia pewności zasilania powszechnie stosuje się zasilacze UPS. Ponieważ w przypadku długich przerw w zasilaniu do podtrzymania ciągłości zasilania konieczne są baterie o dużej pojemności, w praktyce stosuje się zasilanie UPS-a poprzez zespół prądotwórczy. Układ taki potocznie nazywa się tandemem zespół prądotwórczy – UPS. Pozwala on na zastosowanie baterii w zasilaczu UPS zapewniających ciągłość zasilania przez kilka minut, do chwili przejęcia obciążenia przez zespół prądotwórczy. Nie mniej ważnym problemem w przypadku zespołu prądotwórczego są aspekty ekonomiczne dotyczące jego eksploatacji. Problematykę tę na przykładzie jednofazowych zespołów prądotwórczych opisali dla nas Paweł Piotrowski i Przemysław Suchecki (s. 24). Uzupełnieniem tego artykułu jest przegląd oferty rynkowej zespołów prądotwórczych, przygotowany przez Karola Kuczyńskiego (s. 40). Bardzo istotnym problemem w ostatnim czasie stało się ładowanie pojazdów elektrycznych, które zaczynają się pojawiać na naszych drogach. Zagadnienia związane z tym tematem omówili Paweł Tymosiak oraz Marcin Sulkowski z Politechniki Białostockiej (s. 48). Andrzej Sowa opisał zasady ochrony odgromowej rozległych instalacji fotowoltaicznych instalowanych na dachach budynków (s. 52). Wskazówki dotyczące projektowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu, zgodne z normą N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru, znajdą Państwo w moim artykule (s. 72). W rubryce „e.recenzja” prezentujemy bardzo ciekawą pozycję Andrzeja Czerwińskiego poświęconą akumulatorom, bateriom i ogniwom (s. 75). Zainteresuje ona w szczególności projektantów oraz wykonawców systemów zasilania gwarantowanego. W numerze tradycyjnie znajdą Państwo relacje z imprez branżowych, w których uczestniczyła nasza redakcja, a także informacje o nowościach rynkowych i zmianach w normalizacji. Miłej lektury. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 5 n r 1 / 2 0 1 3w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 6 nr 6/2013 piszą dla nas dr inż. Sławomir Bielecki Absolwent Politechniki Warszawskiej. Zdobywca III miejsca w Konkursie na Najlepszą Pracę Dyplomową Wydziałów Elektrycznych i Elektronicznych Wyższych Uczelni, zorganizowanym przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich. Stopień doktora uzyskał w 2011 roku, specjalność: elektroenergetyka. Od tego też roku zatrudniony jako adiunkt w Instytucie Techniki Cieplnej na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa (MEiL) Politechniki Warszawskiej. Autor lub współautor kilkunastu referatów i artykułów naukowych, a także wielu opracowań, skryptu oraz poradnika. Wszystkie jego prace są tematycznie związane z problematyką jakości zasilania energią elektryczną, mocy biernej w sieciach elektroenergetycznych, efektywności energetycznej oraz wykorzystania metod inteligencji obliczeniowej w elektroenergetyce. Członek SEP (Oddział Warszawski), uczestnik projektu „Naukowcy dla gospodarki Mazowsza” oraz programu stypendialnego dla młodych pracowników naukowych MEiL w ramach projektu „Program rozwoju dydaktycznego Wydziału MEiL PW”, oba projekty współfinansowane są przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. s. 22 s. 37 s. 52 GRUPA MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel. 22 810 65 61, faks 22 810 27 42 [email protected] www.elektro.info.pl REDAKCJA Redaktor naczelny JULIAN WIATR [email protected] dr inż. Marcin Andrzej Sulkowski Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Białostockiej. W 2008 r. uzyskał tytuł doktora nauk technicznych. Obecnie adiunkt w Zakładzie Elektroenergetyki Wydziału Elektrycznego PB. W jego kręgu zainteresowań znajdują się m.in. zagadnienia związane z problematyką ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach elektrycznych, budową oraz eksploatacją instalacji elektroenergetycznych. Od 2009 roku jest reprezentantem PB w PKN w Komitecie Technicznym nr 55 ds. Instalacji Elektrycznych oraz Ochrony Odgromowej Obiektów Budowlanych. Jest także członkiem IEC jako reprezentant PKN w Komisji Technicznej nr 64 – TC 64: Electrical installations and protection against electric shock, gdzie bierze udział w pracach grupy roboczej WG przygotowującej projekt normy IEC 60364-8-1 Low voltage electrical installations. Energy Efficiency. dr inż. Marek Woliński W 1981 r. ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej, uzyskując tytuł magistra inżyniera mechanika. W 1987 r. uzyskał stopień naukowy doktora nauk technicznych nadany uchwałą Rady Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej. Obecnie jest adiunktem w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie; pełni obowiązki kierownika Zakładu Rozpoznawania Zagrożeń Obiektów w Katedrze Bezpieczeństwa Budowli SGSP. Autor lub współautor ponad 60 publikacji oraz ponad 40 opracowań niepublikowanych (sprawozdań, opinii). Specjalność naukowa: mechanika, spalanie. 8 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Sekretarz redakcji ANNA KUZIEMSKA [email protected] (redaktor językowy) Redakcja KAROL KUCZYŃSKI [email protected] (redaktor tematyczny) MARTA MUSZYŃSKA [email protected] (redaktor www) JACEK SAWICKI [email protected] (redaktor tematyczny) JANINA MYCKAN-CEGŁOWSKA (redaktor statystyczny) REKLAMA I MARKETING tel./faks 22 810 28 14 Dyrektor ds. marketingu i reklamy JOANNA GRABEK [email protected] tel. 0 600 050 380 KOLPORTAŻ I PRENUMERATA tel./faks 22 810 21 24 Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży MICHAŁ GRODZKI [email protected] Specjalista ds. dystrybucji ANETA KACPRZYCKA [email protected] Specjalista ds. prenumeraty ANNA SERGEL [email protected] ADMINISTRACJA Główna księgowa BARBARA PIÓRCZYŃSKA [email protected] HR DANUTA CIECIERSKA [email protected] SKŁAD I ŁAMANIE Studio graficzne Grupy MEDIUM DRUK Zakłady Graficzne Taurus Redakcja zastrzega prawo do adiustacji tekstów. Nie zwraca tekstów niezamówionych. Nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń oraz ma prawo odmówić publikacji bez podania przyczyn. Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM. Czasopismo znajduje się na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Lista recenzentów merytorycznych dostępna jest na stronie www.elektro.info.pl. Wersja pierwotna czasopisma – papierowa. GRUPA jest członkiem Izby Wydawców Prasy – ISSN 1642-8722 indeks firm AG POWER 11 AKMEL 40 A-LAN 41 AMS POLSKA 41 BŁYSKAWICA 55 CAGEN 41 CES 41, 69 COMAP 71 COMEX 42 DEHN 53 DELTA POWER 2, 42 EATON POWER QUALITY 3 ELEKTROTIM 63 ELGO 1, 12 ELHAND TRANSFORMATORY 15 ENERIA 43 EPS SYSTEM 43 EST ENERGY 19, 43 ETI POLAM 23 FARNELL 80 FAST GROUP 36 FLIPO ENERGIA 39, 43 FLUKE 12 GENSET SYSTEM 44 JM TRONIK 7 MERAWEX 35 NKT CABLES 57 PHOENIX CONTACT 12 RA CONTROLS 61 RITTAL 65 ROMI 44 SBT 22, 46 SIBA POLSKA 9 SIEMENS 61 SILCO 44 SOCOMEC 5, 31, 79 SUMERA MOTOR 45 SUN ELECTRO 12 TM TECHNOLOGIE 17 WAMTECHNIK 47, 51 10 w czerwcu 13, 40 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l C zerwiec na stronie elektro.info.pl upłynie pod znakiem systemów gwarantowanego zasilania. Rozpoczniemy artykułami Witolda Bobrowskiego o awarii elektrowni wodnej na Syberii oraz o awariach w elektroenenergetyce. Następnie zajmiemy się systemami kogeneracyjnymi opartymi na mikroturbinach oraz z silnikami Stirlinga. Bogumił Dudek oraz Wojciech Pilch omówią tymczasowe techniki utrzymania zasilania energią elektryczną. O eksploatacji baterii kwasowo-ołowiowych w skrajnych warunkach termicznych przeczytamy w artykule Jacka Świątka i Bartosza Maranowskiego. W drugiej połowie miesiąca zajmiemy się tematyką zespołów prądotwórczych. Karol Kuczyński przybliży zagadnienia związane ze współpracą zespołu prądotwórczego z zasilaczem UPS, omówi zespoły prądotwórcze jako źródła zasilania awaryjnego, a Stefan Gierlotka przeniesie nas w świat elektroenergetyki w Indiach Południowych. Miesiąc zakończymy artykułami o zasilaczach UPS. Sprawdzimy, jak funkcjonuje rynek zasilaczy UPS w Polsce oraz o czym warto pamiętać przy ich doborze. W czerwcu dla naszych Czytelników przygotowaliśmy krzyżówkę, w której nagrodą jest zestaw 3 szczypiec z izolowanymi rękojeściami Knipex „Elektro Set” 00 20 12, ufundowany przez firmę Agentools. Krzyżówka dostępna jest na stronie internetowej www.krzyzowka.elektro.info.pl. Zachęcamy do rozwiązywania i wysyłania prawidłowych odpowiedzi! Tekst Marta Muszyńska Rys. Robert Mirowski AGREGATY POLSKA nr 1/2013 11 nowości LEDstar T8S nowe liniowe źródła światła z ELGO badanie sprawności energetycznej z Fluke 1735 W N ELGO L.I. uruchomiona została produkcja kolejnego typu energooszczędnych i trwałych liniowych źródeł światła o nazwie LEDstar T8S, w których zastosowano najnowocześniejsze diody LED typu SMD. Najważniejsze cechy nowych źródeł światła to: podstawowe funkcje i cechy analogiczne do tradycyjnych świetlówek liniowych T8, niskie zużycie energii elektrycznej właściwe technologii LED, długoletnia eksploatacja – trwałość diod LED ok. 50 000 godzin, możliwość stosowania w oprawach od świetlówek liniowych T8. Na serię liniowych źródeł światła LEDstar T8S składają się modele o mocach: 10 W – długość 588 mm – do zamiany świetlówek liniow ych T8 o mocy 18 W, 20 W – długość 1197 mm – do zamiany świetlówek liniowych T8 o mocy 36 W, 25 W – długość 1500 mm – do zamiany świetlówek liniowych T8 o mocy 58 W. Źródła LEDstar T8S posiadają wewnętrzny układ elektroniczny pozwalający na zasilanie bezpośrednio z sieci prądu przemiennego, bez zewnętrznych układów zasilania. Zakres napięcia roboczego ∼185÷260 ac 50/60 Hz. Istnieje także możliwość stosowania w istniejących oprawach ze statecznikiem indukcyjnym, po odłączeniu kondensatora kompensującego moc bierną i wymianie standardowego zapłonnika na zapłonnik ES-LED marki ELGO. Oferta obejmuje dwie odmiany źródeł LEDstar T8S: zasilane dwustronnie lub jednostronnie. nowy zasilacz buforowy do 600 V dc obwodów pośrednich T RIO Power do 600 V dc jest zasilaczem obwodów pośrednich przetwornic częstotliwości Phoenix Contact. Stanowi moduł buforowy w kompaktowej obudowie 115×130×152,5. W przypadku awarii zasilania, może niezawodnie zasilać odbiory dzięki energii kinetycznej silnika 3-fazowego, pracującego w tym przypadku jako generator. Moduł TRIO Power, zasilany napięciem w zakresie od 450 do 900 V dc, wytwarza regulowane, stabilizowane napięcie wyjściowe od 22,5 do 29,5 V dc przy prądzie znamionowym 20 A. Może on podtrzymać napięcie 24 V dc przez 12 określony czas. Jednym z zastosowań może być awaryjne zatrzymanie obrabiarki wskutek zaniku napięcia zasilającego. Dzięki zastosowaniu zasilacza TRIO Power osie i ruch wrzecion będą aktywnie zatrzymane, a gdy jest to wymagane, narzędzia schowane. W konsekwencji, obrabiany przedmiot i narzędzia pozostaną w stanie nienaruszonym a po powrocie napięcia zasilania obrabiarka uruchomi się bez żadnego problemu. Ponadto TRIO Power doskonale nadaje się do aplikacji związanych z automatyką przemysłową. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l iska efektywność energetyczna instalacji przemysłowych przekłada się na wymierne straty finansowe. Pierwszym krokiem w programie poprawy sprawności energetycznej jest zebranie i analiza danych wyjściowych. Doskonałym narzędziem do tego celu jest trójfazowy rejestrator jakości energii Fluke 1735. Dokładna analiza kosztów zakupu energii, przeprowadzenie badań i wdrożenie rozwiązań optymalizujących zużycie energii pozwalają na obniżenie kosztów operacyjnych nawet o kilkanaście procent. Pierwszym krokiem w audycie energetycznym musi być zgromadzenie danych wyjściowych. Pamiętajmy, że tylko rzetelne dane sprawią, że końcowe rekomendacje będą poprawne i pozwolą na implementację skutecznego programu oszczędnościowego. Dlate- go badania należy prowadzić przyrządami, którym można zaufać. Podstawowym przyrządem do wykonywania tego typu badań jest przenośny rejestrator energii Fluke 1735. To idealny miernik energii dla elektryków i techników, służący do prowadzenia badań energii i rejestracji podstawowych parametrów jakości energii. Zaletami Fluke 1735 są kolorowy wyświetlacz oraz cztery elastyczne cęgi prądowe pozwalające zmierzyć wszystkie trzy fazy i prąd przewodu neuralnego. Fluke 1735 rejestruje większość parametrów energii elektrycznej, harmoniczne oraz przerwy w zasilaniu i przepięcia. oprawa przemysłowa Sun Electro zdobywa Złoty Medal Targów EXPOPOWER 2013 O prawa przemysłowa Sun Tech High Bay LED to nowoczesna, polska konstrukcja charakteryzująca się wysoką wydajnością świetlną, klasą szczelności IP65, zróżnicowanymi możliwościami mocowania oraz długą żywotnością, sięgającą 60000 godzin. Wykonana jest z wysokiej jakości materiałów i komponentów uznanych producentów. Pozwala oświetlać hale przemysłowe o różnym profilu produkcji, magazyny, sale sportowe i widowiskowe, wnętrza obiektów przemysłowych i mieszkalnych. Może być stosowana do oświetlenia elewacji budynków w celu uwypuklenia ich architektury. Oprawa Sun Tech High Bay LED została zaprojektowana we- dług filozofii uproszczenia konstrukcji i zmniejszenia liczby elementów montażowych do minimum. Konstrukcja, obudowa i zarazem radiator zapewniający odpowiednią temperaturę pracy zostały wykonane z wysokiej jakości ekstrudowanego profilu aluminiowego. Użycie materiałów najwyższej jakości pozwoliło ograniczyć masę oprawy. Prosta dwuelementowa konstrukcja obudowy pozwoliła z kolei zminimalizować koszty produkcji, przy utrzymaniu bardzo dobrych właściwości termicznych, istotnych przy oprawach wykorzystujących źródła światła LED. Oprawa Sun Tech High Bay LED 140W została nagrodzona Złotym Medalem MTP EXPOPOWER 2013. nr 6/2013 informuje szkolenie dla projektantów, instalatorów i konserwatorów systemów wentylacji pożarowej w obiektach budowlanych 90 lat Philips w Polsce Firma Philips jest obecna w Polsce już od 90 lat. W 1921 roku Anton Philips – współzałożyciel i właściciel koncernu – nawiązał kontakty z firmą braci Borkowskich, wyznaczając jej rolę dystrybutora swoich wyrobów w Polsce. Już w następnym roku w wykupionej fabryce w Warszawie rozpoczęto produkcję lamp Philips. W trakcie spotkania zorganizowanego 8 maja na Stadionie Narodowym w Warszawie zaprezentowane zostały najnowsze inicjatywy oraz rozwiązania firmy poprawiające jakość życia. Podczas konferencji Joost Leeflang – Dyrektor Generalny Philips na region Europy Środkowej i Wschodniej, Zarząd Philips Polska oraz specjaliści Philips ds. badań i rozwoju, podzielili się swoją wizją innowacyjności oraz przedstawili jej rolę w firmie Philips. Obecnie miasta wymagają oświetlenia, które potrafi dostosowywać się do kaprysów pogody, ruchu ulicznego i aktywności mieszkańców. Opierając się na swoim ponad 100-letnim doświadczeniu, firma Philips stworzyła CityTouch. System ten służy do zarządzania oświetleniem zewnętrznym w trybie on-line. Umożliwia on dynamiczną, inteligentną i elastyczną kontrolę oświetlenia w skali całego miasta. System umożliwia dopasowanie natężenia światła do wymagań danego miejsca i czasu. Dzięki systemowi operatorzy oświetlenia mogą śledzić zużycie energii i wydajność każdej części systemu oraz dostosowywać poziomy oświetlenia tak, by spełniały lokalne potrzeby. System znacząco redukuje koszty operacyjne i przyczynia się do obniżenia rachunków za energię. Dodatkowo umożliwia przyciemnienie punktów świetlnych poza godzinami szczytu i wykrywanie usterek pracy oświetlenia. System CityTouch jest już stosowany przez operatorów oświetlenia w wielu miastach europejskich, w tym Pradze i Londynie. Z tego rozwiązania, przez najbliższe 25 lat będzie korzystała Rada Miejska Croydon w London Borough of Lewisham w projekcie renowacji miejskiego oświetlenia – wymiany ponad 42 000 punktów świetlnych. Rozwiązanie CityTouch ułatwia dostosowanie oświetlenia do potrzeb gmin, zapewniając bezpieczeństwo i elastyczność. 16 14 C » entrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej Państwowy Instytut Badawczy w Józefowie k. Otwocka w ramach cyklu szkoleń zorganizowało w dniach 21–24 maja szkolenie dla projektantów, instalatorów i konserwatorów systemów wentylacji pożarowej w obiektach budowlanych. W ramach szkolenia zostało wygłoszonych dwadzieścia specjalistycznych referatów. Zajęcia rozpoczął wykład Grzegorza Mroczko poświęcony problematyce wprowadzania do obrotu i stosowania urządzeń technicznych z zakresu ochrony przeciwpożarowej w Polsce. Następnie Łukasz Ostapiuk z firmy Essmann omówił elementy składowe systemów wentylacji pożarowej. Zaprezentował centrale oddymiania, siłowniki i klapy dymowe oraz przedstawił zasady ich sterowania. W czasie jego wykładów zostały również szczegółowo omówione wytyczne dotyczące projektowania systemów oddymiania centrów handlowych i magazynów. Rozszerzeniem tych wykładów było omówienie, wspólnie z Pawłem Wróblem, pracownikiem dydaktycznym SGSP, wymagań dotyczących procedur odbiorczych wentylacji z wykorzystaniem ciepłego dymu oraz przedstawienie zasad konserwacji systemów oddymiania. Grzegorz Kubicki, pracownik naukowy Politechniki Warszawskiej, omówił problemy związane z projektowaniem wentylacji budynku. Wyjaśnił zasadę działania systemu oddymiania i korzyści płynące z jego stosowania w czasie akcji ratowniczo-gaśniczej w budynku objętym pożarem. Podczas jego wykładów omówiono wentylację pożarową garaży oraz systemy wentylacji pożarowej w obiektach wielokondygnacyjnych. Natomiast Paweł Janik, dyrektor Biura Rozpoznawania Zagrożeń Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, zapoznał uczestników szkolenia z wymaganiami prawnymi dotyczącymi systemów wentylacji pożarowej. Zasady zasilania systemów oddymiania omówił Tomasz Popielarczyk, pracownik CNBOP PIB. Uzupełnieniem tego wystąpienia był wykład redaktora naczelnego „elektro.info” Juliana Wiatra, poświęcony zasadom doboru kabli i przewodów do zasilania i sterowania urządzeń elektrycznych w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Uczestnicy szkolenia w CNBOP PIB w Józefowie k. Warszawy systemów wentylacji pożarowej. Wyjaśnił on zasady doboru przewodów ze względu na różne wymagania norm i przepisów techniczno-prawnych oraz sposoby ich zabezpieczania. Wykład zakończyła prezentacja normy N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Paweł Stępień, pracownik CNBOP PIB, omówił badania laboratoryjne elementów instalacji wentylacji pożarowej. Możliwości wykorzystania programów komputerowych do wspomagania projektowania wentylacji pożarowej i systemów oddymiania na przykładzie garaży oraz budynków atrialnych omówili Marcin Cisek oraz Paweł Wróbel, pracownicy dydaktyczni SGSP. Uzupełnieniem tego wykładu była prezentacja przygotowana przez Marcina Ciska, poświęcona wpływowi wentylacji na ewakuację ludzi z budynków użyteczności publicznej. Wymagania stawiane przez Państwową Straż Pożarną podczas odbiorów budynków ze szczególnym uwzględnieniem systemów oddymiania omówił Piotr Wojtaszewski, zastępca dyrektora Biura Rozpoznawania Zagrożeń Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej. Uzupełnienie wykładów merytorycznych był wykład Krystyny Dyszlewskiej z Instytutu Techniki Cieplnej na temat problematyki hałasu wydzielanego przez wentylację mechaniczną oraz prezentacja Dariusza Cygankiewicza z firmy MERAWEX, dotycząca zasilania zintegrowanych systemów sygnalizacji i wentylacji pożarowej. Czterodniowe szkolenie zakończył egzamin kwalifikacyjny, po którym uczestnicy szkolenia otrzymali z rąk zastępcycy dyrektora CNBOP PIB Jacka Zboiny, certyfikaty uczestnictwa. W szkoleniu uczestniczyło 27 osób. Tekst i fot. ww nr 6/2013 reklama elektro.info szkoli elektryków T radycyjnie jako patron medialny braliśmy udział w zajęciach wyjazdowych Studiów Podyplomowych „Projektowanie Instalacji i Urządzeń Elektrycznych Wspomagane Komputerowo”, które od wielu lat organizowane są przez Wydział Elektryczny Politechniki Wrocławskiej. Podczas każdej edycji dwa zjazdy organizowane są jako spotkania wyjazdowe, na których zajęcia prowadzą pracownicy uczelni jak również zaproszeni goście. Tym razem zajęcia odbywały się w dniach 10–12 maja w hotelu ARTUS w Karpaczu. Dzień wcześniej redaktor naczelny „elektro.info” Julian Wiatr wygłosił prelekcję dla członków koła SEP w Świdnicy poświęconą omówieniu nowej normy N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. W spotkaniu, które poprzedziła prezentacja firmy OBO, uczestniczyły 44 osoby. Zajęcia w Karpaczu prowadził kierownik studiów Kazimierz Herlender, Edward Kaspura oraz Julian Wiatr. Tegoroczna XII edycja studiów, trwająca dwa semestry, przyciągnęła 20 słuchaczy, którzy chcieli pogłębić swoją wiedzę w zakresie projektowania urządzeń oraz instalacji elektrycznych. Program studiów obejmuje łącznie 180 godzin dydaktycznych, w ramach których słuchacze uczestniczą w wykładach teoretycznych oraz odbywają zajęcia praktyczna w laboratorium komputerowym. Każdy słuchacz ma obowiązek oprócz zaliczenia poszczególnych przedmiotów objętych programem nauczania, wykonać pracę końcową stanowiącą projekt instalacji elektrycznych budynku, który podlega obronie przed komisją powołaną przez Dziekana Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej. Tym razem oprócz słuchaczy i zaproszonych go- Kierownik sudiów, dr inż. Kazimierz Herlender, zapowiada kolejny wykład nr 6/2013 Zbiorowe zdjęcie uczestników spotkania w Karpaczu ści w zajęciach uczestniczyli absolwenci poprzednich edycji studiów. Ogółem w spotkaniu wzięło udział 70 osób, które miały okazję wysłuchać trzech wykładów merytorycznych. Pierwszy z nich wygłosił Julian Wiatr. Dotyczył on zasad doboru przewodów i kabli niskiego napięcia zasilających urządzenia przeciwpożarowe, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Omówione zostały krzywe pożarowe, zdefiniowane w normie PN-EN 13632:2001 Badanie odporności ogniowej. Część 2: Procedury alternatywne i dodatkowe. Szczególną uwagę zwrócono na krzywą celulozową, stanowiącą podstawę badań ogniowych. Omówiony został wpływ temperatury pożaru na rezystancję przewodów oraz skutki tego zjawiska w zakresie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej oraz spadku napięcia. Przedstawiony został wpływ wzrostu rezystancji przewodów zasilających na pracę wybranych urządzeń elektrycznych oraz zachowanie się przewodów układanych pod tynkiem w czasie pożaru. Wykład zakończył się prezentacją normy N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Kolejny wykład Juliana Wiatr dotyczył możliwości wykorzystania zespołów prądotwórczych do awaryjnego zasilania wiej- :\UyŢQLDQDV MDNRńõLV]HURNL ]DNUHV]DVWRVRZDį Uczestnicy spotkania w Świdnicy 15 informuje 14 » Podczas wydarzenia prezentowane było także interaktywne lustro LivingShapes, wykorzystujące fakt, że diody OLED odbijają światło po wyłączeniu zasilania. Kwadratowa siatka diod OLED wygląda jak zwykła instalacja oświetleniowa. W rzeczywistości, to technologia oparta na inteligentnych czujnikach powiązanych z lustrem. Gdy ktoś podchodzi blisko interaktywnego lustra LivingShapes, wykrywa zarys postaci i wyłącza diody OLED będące w polu widzenia obserwatora. W ten sposób instalacja oświetleniowa przekształca się w lustro. Odbicie w lustrze jest pozbawione cieni i jednocześnie daje bardzo naturalny obraz. Dzięki temu lustro idealnie wpasowuje się do wystroju pokoi hotelowych o wysokim standardzie lub obok toalet w poczekalniach czy lobby. Firma Philips przedstawiła także nowy modułowy system 3D LivingSculpture, wyróżniony nagrodami w konkursach wzornictwa, m.in. nagrodą iF-Award (za projekt produktu i komunikację) i nagrodą Red Dot Award w zakresie projektu produktu. Wykorzystując trójwymiarowy system modułowy zaprojektowany przez Christophera Baudera, Philips Lumiblade stworzył system umożliwiający projektantom pełne wykorzystanie trzech wymiarów przestrzeni w instalacjach oświetlenia OLED. Składa się on z płyt bazowych i prętów łączących. Pręty łączące dostępne są w różnych długościach i umożliwiają równomierne i łatwe tworzenie złożonych trójwymiarowych struktur. W zależności od wymogów projektowych, można połączyć ze sobą dowolną liczbę płyt bazowych i szybko stworzyć trójwymiarową rzeźbę świetlną. Firma Philips wciąż poszerza portfolio rozwiązań z zakresu oświetlenia OLED wprowadzając m.in. nową wersję Lumiblade OLED Panel GL350. Nowa dioda OLED daje do 200 lm światła, a jej wydajność wynosi już 45 lm/W. Julian Wiatr prezentuje normę N SEP-E 005 skich i miejskich sieci elektroenergetycznych niskiego napięcia. Omówiono w nim zasady tworzenia układów zasilania awaryjnego na przykładzie obiektów łączności zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Łączności z dnia 21 kwietnia 1995 roku w sprawie warunków technicznych zasilania energią elektryczną obiektów łączności (DzU nr 50/1995, poz. 271) i klasy wymagań stawiane zespołom prądotwórczym zgodnie z normą PN-ISO 85285:1997 Zespoły prądotwórcze prądu przemiennego napędzane silnikiem spalinowym tłokowym. Zespoły prądotwórcze. Szczegółowo omówiono zasady doboru mocy zespołów prądotwórczych przeznaczonych do zasilania różnych typów odbiorników energii elektrycznej. Przedstawione zostały zasady projektowania układów współpracy zespołu prądotwórczego z siecią elektroenergetyczną oraz prowadzenia obliczeń zwarciowych w instalacjach zasilanych z generatora zespołu prądotwórczego ze szczególnym uwzględnieniem projektowania ochrony przeciwporażeniowej zgodnie z wymaganiami normy PN-HD 606364-4-41:2009 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym. Wykład zakończyło omówienie badań eksploatacyjnych zespołu prądotwórczego oraz oceny skuteczności ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach elektrycznych zasilanych przez zespół prądotwórczy. Safety Automation Builder Wprowadzenie nowego oprogramowania Safety Automation Builder (SAB) firmy Rockwell Automation, które pomaga użytkownikom sterować procesem projektowania systemów bezpieczeństwa, było okazją do 17 16 » w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Podczas kolacji była okazja do wymiany doświadczeń Wykład prowadzi Edward Kaspura Kolejny wykład merytoryczny pt. „Projektowanie instalacji strukturalnych” wygłosił Edward Kaspura z firmy ELKAS w Świdnicy. Omówił w nim kategorie kabli stosowane w okablowaniu strukturalnym oraz zasady tworzenia sieci logicznych. Przedstawił zasady budowy sieci strukturalnych z wykorzystaniem tradycyjnej skrętki oraz kabli światłowodowych. Nie zabrakło również informacji dotyczących prawidłowego doboru osprzętu kablowego oraz zasad poprawnego zasilania elementów aktywnych sieci strukturalnych. Na zakończenie prowadzący przytoczył obowiązujące normy, których wymagania należy spełnić przy projektowaniu sieci strukturalnych. Uzupełnieniem wykładów merytorycznych były prezentacje firm: ABB, APATOR, Legrand, Hager, Schroeder, Bitner, UESA, Elektrotim oraz GAZEX. Podczas spotkania słuchacze mogli skorzystać z konsultacji dotyczących realizacji pracy końcowej wymaganej programem studiów, które prowadził kierownik studiów Kazimierz Herlender. Zajęcia wyjazdowe zakończyło wstąpienie kierownika studiów podyplomowych, Kazimierza Herlendera, który podziękował wykładowcom i zaproszonym firmom oraz przedstawił słuchaczom plan kolejnego zjazdu. Obecnie trwa rekrutacja na kolejną edycję studiów podyplomowych „Projektowanie instalacji i urządzeń elektrycznych wspomagane komputerowo”, prowadzonych na Wydziale Elektrycznym Politechniki Wrocławskiej w roku akademickim 2013/2014. Dokładniejsze informacje można uzyskać na stronie Centrum Kształcenia Ustawicznego Politechniki Wrocławskiej (www.cku.pwr.wroc.pl) lub bezpośrednio od kierownika studiów dr. inż. Kazimierza Herlendera ([email protected]). Tekst i fot. ww nr 6/2013 XV Ogólnopolskie Dni Młodego Elektryka 16 J uż po raz piętnasty w dniach 25–28 kwietnia odbyły się Ogólnopolskie Dni Młodego Elektryka. Przedsięwzięcie zorganizowali Oddział Warszawski Stowarzyszenia Elektryków Polskich oraz Politechnika Warszawska. W imprezie wzięło udział 112 osób z uczelni z całego kraju oraz przedstawiciele patronów, sponsorów, mediów i wielu zaproszonych gości honorowych. Dni Młodego Elektryka w Warszawie odbywały się pod patronatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Marszałka Województwa Mazowieckiego, Urzędu Regulacji Energetycznej, Urzędu Dozoru Technicznego oraz Prezesa Naczelnej Organizacji Technicznej. Celem tegorocznego zjazdu było propagowanie wśród młodych elektryków tradycji SEP, zachęcenie do działania w stowarzyszeniach i organizacjach skupiających inżynierów elektryków oraz integracja studenckich środowisk branżowych z całej Polski. W małej auli Gmachu Głównym PW uroczystego otwarcia dokonali Prorektor Medal im. Michała Doliwo-Dobrowolskiego wraz z aktem jego nadania Julianowi Wiatrowi Nagrodzeni medalem im. Michała Doliwo-Dobrowolskiego PW ds. rozwoju prof. dr hab. inż. Stanisław Wincenciak, Dziekan Wydziału Elektrycznego PW prof. dr hab. inż. Lech Grzesiak, wiceprezes SEP Stefan Granatowicz, Prezes Oddziału Warszawskiego SEP Miłosława Kujszczyk-Bożentowicz oraz przewodniczący komitetu naukowego prof. dr inż. Stanisław Bolkowski. Na inauguracji obecni byli miedzy innymi przedstawiciele: marszałka woj. mazowieckiego – Wiesław Kołodziejski – członek samorządowej grupy ekspertów przy Parlamentarnym Zespole ds. Energetyki, kierownik Wydziału Współpracy w biurze prezydialnym Urzędu Dozoru Technicznego – Janusz Samuła, przedstawiciel Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT – Janusz Kowalski, dyrektor ds. Badań i rozwoju firmy MEDCOM – Andrzej Baranecki, dyrektor handlowy regionu V firmy ZPUE – Wojciech Smoczek, Jacek Frydrych z firmy PGE GiEK S.A. Oddział w Bełchatowie, Monika Milewska z firmy FLUKE, Marek Gondzio – prezes zarządu firmy GLOBEMA, Daniel Ulrich z firmy Voltex, Stanisław Konatowski prorektor ds. studenckich WAT. Następnie zostały wręczone medale i wyróżnienia. Wiceprezes SEP Stefan Granatowicz wręczył Złotą Honorową Odznakę SEP, w związku z 30. rocznicą powstania Akademickiego Koła SEP przy Wydziale Elektrycz- » spotkania w siedzibie firmy i zaprezentowania jego możliwości. Narzędzie SAB jest dostępne do pobrania za darmo na stronie Rockwell Automation. Pomaga inżynierom przeprowadzić proces projektowania systemu bezpieczeństwa przez zapewnianie opcji rozplanowania, analizy Poziomu Bezpieczeństwa (Performance Level – PL) i wyboru produkt. Analiza PL wykorzystuje narzędzie oprogramowania IFA SISTEMA (Narzędzie Oprogramowania Kompleksowego Bezpieczeństwa do Oceny Zastosowania Maszyn), które jest oparte na przyjętych zasadach w EN ISO 13849-1. Jak podkreślił Grzegorz Bauer tradycyjnie inżynierowie musieli przechodzić długie procesy dobierania układów maszyn, rysowania stałych i ruchomych osłon, określania potencjalnych niebezpiecznych punktów dostępu i wymaganych funkcji bezpieczeństwa. Wiązało się to również z wyborem urządzeń wejściowych, wyjściowych i logicznych oraz obliczania osiągniętego Poziomu Bezpieczeństwa (PL) dla układu sterowania związanego z bezpieczeństwem. Oprogramowanie SAB automatyzuje proces wyboru rozwiązań bezpieczeństwa, aby pomóc przyspieszyć projektowanie i zminimalizować błąd ludzki. Dzięki urządzeniu SAB użytkownicy importują obraz maszyny, którą chcą zabezpieczyć i odpowiadają na pytania przy użyciu rozwijanego menu i ekranów pomocy, aby określić niezbędne zabezpieczenia. Oprogramowanie następnie kompiluje wszystkie wybory, generuje zestawienie materiałów i kompiluje niezbędne dane, aby wgrać je do programu SISTEMA. SISTEMA wskazuje uzyskane PL systemu bezpieczeństwa zgodnie z zasadami EN ISO 13849-1 przez automatyczne obliczanie. W ra18 » reklama nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 17 informuje 17 » mach procesu, użytkownicy również otrzymują plik projektu SISTEMA. ELSAF 2013 XIX Konferencja Naukowo–Techniczna Bezpieczeństwo Elektryczne ELSAF 2013 oraz IX Szkoła Ochrony Przeciwporażeniowej odbędą się w Szklarskiej Porębie, w dniach 25–27 września 2013. Organizatorem konferencji jest Instytut Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej. Patronatem honorowym objęły ją Polski Komitet Bezpieczeństwa w Elektryce SEP oraz Stowarzyszenie Elektryków Polskich – Oddział Wrocławski. Tematyka konferencji dotyczyła będzie ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym, ochrony przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych i elektryczności statycznej, ochrony odgromowej i przeciwprzepięciowej, a także ochrony przed pożarami powodowanymi przez instalacje i urządzenia elektryczne. XVII Konferencja EuroPower Odbyła się w dniach 22 i 23 maja br., w hotelu Radisson Blu w Warszawie. Od 16 lat wydarzenie jest tradycyjnym miejscem spotkań kluczowych przedstawicieli sektora. To również miejsce wymiany wiedzy i doświadczeń ekspertów branży energetyczno-paliwowegej oraz administracji centralnej. W konferencji wzięło udział 330 uczestników, a w panelach dyskusyjnych uczestniczyło 54 prelegentów. Panel dotyczący perspektyw rozwoju rynku energii elektrycznej moderowany był przez prof. Waldermara Skomudka z Politechniki Opolskiej. Pierwszy dzień obrad zamknęło spotkanie dotyczące odnawialnych źródeł energii. Drugiego dnia panel dotyczący inteligentnych sieci energetycznych moderował dr Mariusz Swora. Celem rozwoju takich sieci jest zwiększenie efektywności energetycznej, integracja z OZE oraz promocja zachowań prosumenckich (aktywnych konsumentów). Przedostatni panel dnia drugiego dotyczył inteligentnej efektywności, a prowadził go prof. Tadeusz Skoczkowski, który dzień wcześniej, podczas Wielkiej Gali, został uhonorowany wyróżnieniem Lidera Świata Energii w kategorii Energii Inteligentnej. Oprac. kk 18 nym Politechniki Szczecińskiej, a obecnie Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Koło wniosło istotny wkład w rozwój działalności młodzieżowej SEP, w tym organizację w Polsce Ogólnopolskich Dni Młodego Elektryka. Zarząd Główny SEP nadał medale im. Michała Doliwo-Dobrowolskiego następującym osobom: Miłosławie Kujszczyk-Bożentowicz, Wandzie RachausLewandowskiej, Dionizemu Saniawie, Julianowi Wiatrowi, Jerzemu Bielawskiemu, Łukaszowi Turkowskiemu, Michałowi Poczęsnemu, Jackowi Barańskiemu, Marcinowi Jaroszkowi, Przemysławowi Pilczukowi, które wręczył przewodniczący CKMiS SEP i członek ZG SEP Piotr Szymczak. Następnie został wygłoszony przez prof. dr hab. inż. Antoniego Dmowskiego wykład inauguracyjny dotyczący źródeł energii niekonwencjonalnej. Po czym zostały zaprezentowane firmy ZPUE Włoszczowa, Globema i PGE GiEK SA. Po części oficjalnej uczestnicy zwiedzali laboratoria Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. Kolejne dwa dni spotkań odbywały się w Wojskowym Domu Wczasowym w Rynii nad Zalewem Zegrzyńskim, gdzie oprócz wykładów merytorycznych odbyła się I runda rozgrywek Ligii Elektryków w piłce nożnej oraz turniej tenisa stołowego. Oprac. i fot. kk SPIN Extra 2013 N a Zamku Gniew w dniach 17–18 kwietnia 2013 odbyła się wiosenna edycja SPIN Extra 2013, będąca drugim spotkaniem przeznaczonym dla projektantów i instalatorów z północnej i zachodniej Polski. Organizatorem konferencji był Lockus. Minione wydarzenie było już dwunastym z cyklu Spotkaniem Projektantów Instalacji Niskoprądowych. Przybyło na nie ponad 170 uczestników, w tym ponad 120 projektantów i instalatorów, przedstawiciele mediów branżowych oraz reprezentanci 13 producentów i dystrybutorów rozwiązań branżowych: Platynowy Partner: BKT ELEKTRONIK; Złoci Partnerzy: ELMAT, MIWI-URMET, OPTEX; Srebrni Partnerzy: Honeywell Life Safety Austria, IPID, Konsorcjum FEN, NEC Display Solutions, Robert Bosch Sp. z o.o., ROMI, SALTO SYSTEMS; Brązowi Partnerzy: EDBAK, Instalsat. Uczestnicy w średniowiecznej aranżacji dyskutowali o rozwiązaniach branżowych. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Od lewej: Sebastian Pszczółkowski i Krzysztof Mika z Honeywell Life Safety Austria prezentujący system ESSER Uczestnicy w czasie zwiedzania stoisk wystawienniczych Tradycyjnie konferencji towarzyszyła część wystawiennicza. W czasie dwóch intensywnych dni omówione zostały m.in. dźwiękowe systemy ostrzegawcze, nowe technologie w rozwiązaniach CCTV i monitoringu wizyjnego IP, systemy okablowania strukturalnego, systemy zasilania gwarantowanego. SPIN Extra 2013 zakończył panel ekspercki poświęcony tematyce zasilania i sterowania urządzeń przeciwpożarowych, który poprowadził Edward Skiepko. Uczestnicy dyskutowali o właściwych warunkach zasilania, którymi są nie tylko odpowiednie przewody, ale przede wszystkim ciągłość zasilania od źródła energii do ostatniego elementu sterowanego. Podczas SPIN Extra 2013 uczestnicy nie tylko poznali tajniki najnowszych technologii w branży niskich prądów, swoje tajemnice podczas części integracyjnej odkrył przed nimi Zamek Gniew. Oko cieszył niepowtarzalny wystrój wnętrz i malownicze widoki na dolinę Wisły. Oprac. i fot. kk nr 6/2013 nr 12/2012 19 Konferencja Sterowanie urządzeniami przeciwpożarowymi Instalacje elektryczne, wentylacyjne i gaśnicze – projektowanie, montaż, eksploatacja w obiektach budowlanych 7 listopada 2013, Warszawa Sala A » Zmiany w przepisach techniczno-prawnych oraz normalizacji dotyczące instalacji elektrycznych w budynkach wprowadzone w 2013 roku i planowane do wprowadzenia » » » » » » » » » » » Ochrona przed przetężeniami w instalacjach elektrycznych nn Ochrona przeciwporażeniowa i ratowanie porażonego prądem elektrycznym Zagrożenia pożarowe stwarzane przez ograniczniki przepięć i metody ich neutralizacji Nowoczesne systemy wykrywania i sygnalizacji zagrożeń pożarowych Oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne – wymagania techniczno-prawne Instalacja elektryczna w strefach zagrożonych wybuchem Wymagania dotyczące projektowania pomieszczeń akumulatorowni Uzgadnianie projektu budowlanego w zakresie ochrony przeciwpożarowej Ochrona przeciwpożarowa kanałów i tuneli kablowych Wymagania dotyczące zasilania wentylacji pożarowej Dobór przewodów i ich zabezpieczeń w instalacjach elektrycznych pracujących w czasie pożaru Zgłoszenie można przesłać faksem 22 810 27 42 lub e-mailem: [email protected] » » » Więcej informacji na www.konferencja.elektro.info.pl » » » » DEKLARUJĘ UDZIAŁ OSÓB: WYBIERZ SALĘ: DANE DO FAKTURY: .................................................... .................................. ..................................................................... IMIĘ I NAZWISKO: NAZWA FIRMY LUB INSTYTUCJI ZAMAWIAJĄCEJ: Sala A Sala B MIEJSCOWOŚĆ: ........................ ........................................................................... – wymagania przepisów i standardy techniczne – jak zaprojektować sprawny i trwały system mechaniczny lub grawitacyjny ULICA: . » Instalacje przeciwpożarowe obiektów specjalnych » Optymalny dobór oraz eksploatacja hydrantów wewnętrznych możliwości ryzyka budynkach przenoszenia pożaru » Techniczne Systemy wentylacji pożarowej w nowychograniczania i modernizowanych KOD POCZTOWY: . Kryteria wyboru i skuteczność działania systemów stałych urządzeń gaśniczych ........................................ Projektowanie i eksploatacja systemów ostrzegawczych FAKS: » » ..................................................................... Integracja systemów bezpieczeństwa w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej ............................. » WOJEWÓDZTWO: . Zasady tworzenia scenariuszy dla wentylacji bytowej i pożarowej w budynkach TELEFON: » Różne rozwiązania budowy systemów oddymiania dróg komunikacyjnych, ewakuacyjnych w budynkach wysokich i wysokościowych (POTWIERDZENIE UDZIAŁU W KONFERENCJI WRAZ Z FAKTURĄ PROFORMA OTRZYMUJĄ PAŃSTWO NA PODANY ADRES E-MAIL) Forma i zakres projektu wentylacji pożarowej w praktyce inżynierskiej ............................. » » E-MAIL: . Projektowanie sprawnych systemów wentylacji pożarowej w nowych i modernizowanych budynkach zgodnie z aktualnymi przepisami i wymaganiami technicznymi NIP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . REGON: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » Adres e-mail Sala B Imię i nazwisko *Jedna prenumerata = jedno bezpłatne zgłoszenie, liczba miejsc ograniczona! Lp. 1. i „Rynku Instalacyjnego”, którzy zgłoszą się do 31 lipca br., udział w konferencji jest bezpłatny*. Po tym terminie koszt uczestnictwa prenumeratora to 200 zł brutto! 2. UWAGA! Dla prenumeratorów „elektro.info” 3. Koszt udziału w konferencji – 300 zł brutto UWAGA! KAŻDA OSOBA ZGŁOSZONA NA KONFERENCJĘ ZOSTANIE ZAPISANA NA BEZPŁATNY NEWSLETTER „ELEKTRO.INFO” LUB „RYNEK INSTALACYJNY”. W PRZYPADKU NISKIEJ FREKWENCJI UCZESTNIKÓW ORGANIZATOR ZASTRZEGA SOBIE PRAWO DO ODWOŁANIA KONFERENCJI. Zgłoś się już dzisiaj! Należność proszę wpłacić na: Grupa MEDIUM Forma i zakres projektu wentylacji pożarowej – na co zwracać szczególną Cena obejmuje: uwagę i jakich błędów unikać » 14 godzin wykładów merytorycznych Oddymianie dróg komunikacyjnych, ewakuacyjnych w budynkach wysokich (2 równoległe sesje, możliwość dowolnego i wysokościowych – przykłady rozwiązań wyboru tematów) Scenariusze dla wentylacji bytowej i pożarowej w budynkach – zasady tworzenia » 2 przerwy kawowe oraz ich praktyczne znaczenie » Lunch Integracja systemów bezpieczeństwa w budynkach mieszkalnych i użyteczności konferencyjne » Materiały publicznej – systemy ostrzegawcze – projektowanie i eksploatacja rabatowe na zakupy w Księgarni » Kupony Stałe urządzenia gaśnicze – koszty a skuteczność działania i bezpieczeństwo Technicznej Grupy MEDIUM – kryteria wyboru systemu Spółka z ograniczoną odpowiedzalnością S.K.A. ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa Volkswagen Bank Polska S.A. Rondo ONZ 1, 00-124 Warszawa 09 2130 0004 2001 0616 6862 0001 Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Grupa MEDIUM, 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, w celach marketingowych oraz na przesyłanie informacji handlowej za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.Wydawnictwo zapewnia Klientowi prawo do wglądu i zmiany swoich danych osobowych.Wysłanie zgłoszenia jest jednoznaczne z akceptacją warunków uczestnictwa. Podpis zamawiającego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hydranty wewnętrzne – wymagania i optymalny dobór oraz eksploatacja systemy gwarantowanego zasilania zagrożenie wybuchowe stwarzane przez baterie stosowane w układach zasilania gwarantowanego i sposoby jego neutralizacji dr inż. Marek Woliński – Szkoła Główna Służby Pożarniczej R ozporządzenie [6] w § 181 stawia warunek, że „budynek, w którym zanik napięcia w elektrycznej sieci zasilającej może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, poważne zagrożenie środowiska, a także znaczne straty materialne, należy zasilać co najmniej z dwóch niezależnych, samoczynnie załączających się źródeł energii elektrycznej”. Takim źródłem energii jest zasilacz UPS (zasilacz bezprzerwowy) oraz zespół prądotwórczy (typowe źródło zasilania awaryjnego). Podstawą funkcjonowania zasilacza UPS jest zespół baterii, magazynujących energię elektrycz- ną. Jakkolwiek daje się zauważyć w ostatnich latach istotny postęp techniczny w zakresie budowy, warunków eksploatacji oraz skuteczności baterii, to jednak w dalszym ciągu zasadą pracy baterii akumulatorów jest cykl ładowanie – rozładowanie, z reakcjami chemicznymi, których swoistym efektem ubocznym jest wydzielanie wodoru. źródła zagrożeń Wodór jest, w mieszaninach z powietrzem atmosferycznym, gazem palnym i wybuchowym. Wartości podstawo- reklama AGREGATY PRĄDOTWÓRCZE DO ZASILANIA REZERWOWEGO I PRACY CIĄGŁEJ • Stacjonarne, przewoźne, również wyciszone, sterowanie ręczne lub automatyczne, SZR • Zakres mocy od 10 do 2000 kVA • Przygotowywanie dokumentacji, uzgodnienia, instalacja, serwis Szwedzkie Biuro Techniczne Sp. z o.o. 04-664 Warszawa • ul. Floriana 3/5 tel. 22 613 00 12 • fax 22 815 31 16 81-340 Gdynia • ul. Hryniewickiego 12 tel. 58 627 63 01 • fax 58 627 63 76 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l e-mail:22 [email protected] www.sbt.com.pl wych parametrów opisujących właściwości palno-wybuchowe wodoru przedstawia tabela 1. Jak widać w tabeli 1., stosunkowo niewielka ilość wodoru w mieszaninie z powietrzem (bo już 4% obj.) jest zdolna wytworzyć mieszaninę wybuchową, słaby bodziec energetyczny (Emin=0.019 mJ) może zainicjować spalanie wybuchowe, zaś skutki takiego wybuchu będą dotkliwe dla ludzi i konstrukcji budowlanej, znajdujących się w zasięgu (o czym świadczy stosunkowo duża wartość ΔPmax). Również, jak sugerują wyniki oszacowań przyrostu ciśnienia w pomieszczeniu, spowodowanego przez wybuch, przeprowadzonych zgodnie z wytycznymi oceny zagrożenia wybuchem zawartymi w rozporządzeniu [7], do uznania pomieszczenia za zagrożone wybuchem mieszaniny wodorowo-powietrznej (ze wszystkimi tego faktu konsekwencjami wynikającymi z [6]) wystarczą warunki (masa wodoru) odpowiadające równomiernemu rozproszeniu w pomieszczeniu ilości wodoru nieprzekraczającej ok. 1/3 DGW. Ponadto, funkcjonowanie baterii akumulatorów (w warunkach normalnej eksploatacji, nie mówiąc już o stanach awaryjnych) związane jest z możliwością pojawiania się źródeł zapłonu wynikających z przepływu energii elektrycznej w układzie (iskrzenie, podwyższona temperatura). zapobieganie Podstawową zasadą eliminacji lub przynajmniej minimalizacji zagrożenia wybuchem jest unikanie atmosfer wybuchowych [1] lub zapobieganie streszczenie W artykule przedstawiono źródła zagrożeń wybuchem w pomieszczeniach z bateriami układów zasilania gwarantowanego oraz zasygnalizowano podstawy rozwiązań umożliwiających neutralizację tego zagrożenia. tworzeniu się atmosfery wybuchowej [5]. W przypadku przestrzeni, w której pracuje bateria akumulatorów, jest to zresztą jedyny rozsądny sposób, dający się zrealizować przy wykorzystaniu odpowiednio działającej (tzn. o odpowiedniej skuteczności i pewności działania) instalacji wentylacyjnej, której zadaniem jest rozcieńczenie strumieniem świeżego powietrza mieszaniny wodorowo-powietrznej w otoczeniu akumulatorów i odprowadzenie tej rozcieńczonej mieszaniny poza przedział bateryjny. Ogólne sugestie dotyczące oceny stopnia wentylacji i jej wpływu na przestrzeń zagrożoną przynosi norma [2], a w szczególności (wraz z przykładami obliczeń) Załącznik B do tej normy. Bardziej konkretne wymagania dla przedziałów bateryjnych (ze sposobem obliczania wymaganej intensywności przepływu powietrza) zawiera załącznik M do normy [3]. Na podstawie zapisów tej normy należy wyznaczać wymagany przepływ powietrza w zależności od liczby ogniw baterii akumulatorów i wielkości prądu wywołującego gazowanie (stosownie do metody ładowania i rodzaju akumulatora), powierzchnię przekroju wlotu i wylotu powietrza z pomieszczenia, bezpieczną odległość urządzeń mogących stanowić źródło zapłonu od zaworów baterii akumulatorów. nr 6/2013 reklama Energia pod kontrolą - Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl ENERG ET YKA ENERGOELEK TRONIKA BUDOWNICT WO I PRZEMYSŁ nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 23 systemy gwarantowanego zasilania analiza techniczno-ekonomiczna wyboru jednofazowego zespołu prądotwórczego małej mocy w zależności od wykorzystywanego paliwa dr inż. Paweł Piotrowski, inż. Przemysław Suchecki – Politechnika Warszawska Wybór rodzaju paliwa jest istotnym elementem przy doborze zespołu prądotwórczego. Preferowany z uwagi na kryteria techniczne oraz ekonomiczne typ silnika i rodzaj paliwa (benzyna, olej napędowy, gaz płynny LPG, gaz ziemny NG) dla zespołu prądotwórczego może być różny w zależności od celu stosowania zespołu prądotwórczego (szacowany czas i częstotliwość pracy). P rzerwy w zasilaniu, a także brak możliwości podłączenia się do sieci dystrybucyjnej, to dwa główne powody, dla których wykorzystuje się rezerwowe źródła zasilania w energię elektryczną. Jednym z rozwiązań, szczególnie zalecanym, gdy czas wykorzystywania zasilania rezerwowego przekracza kilka minut, jest zastosowanie zespołu prądotwórczego. Zespoły prądotwórcze wykorzystywane są więc w praktyce do zasilania stałych urządzeń przenośnych oraz w przypadku awarii jako rezerwowe źródło zasilania. Wyróżnić możemy zatem dwa sposoby eksploatacji zespołów prądotwórczych [3]: eksploatacja ciągła, zespół prądotwórczy pracuje bezustannie, a przerwy są przyczyną wykonania niezbędnej obsługi serwisowej oraz napraw, streszczenie W artykule przedstawiono analizę techniczno-ekonomiczną wyboru 1-fazowego zespołu prądotwórczego małej mocy w zależności od zastosowanego paliwa. Obliczono m.in. koszty eksploatacji zespołu prądotwórczego w zależności od zastosowanego paliwa oraz okres zwrotu kosztów poniesionych na zakup droższych zespołów prądotwórczych, ale wykorzystujących tańsze paliwa niż benzyna. Przedstawiono ponadto uwagi i wnioski. 24 eksploatacja czasowa, zespół prą- dotwórczy pracuje w sprecyzowanym okresie, awaryjne źródło zasilania – zespół prądotwórczy pracuje w przypadku braku zasilania z sieci przemysłowej. Czas pracy jest uzależniony od czasu usunięcia przyczyny braku zasilania podstawowego. Praca zespołu prądotwórczego może być autonomiczna lub w układzie równoległym w przypadku współpracy kilku zespołów prądotwórczych [3]. Prawidłowy dobór zespołu prądotwórczego jest procesem złożonym i uwzględniać może różne kryteria. Nieprawidłowy dobór może doprowadzić do awarii odbiorników, spadku wydajności urządzenia, a w ostateczności do uszkodzenia prądnicy. Kluczowymi elementami doboru zespołu jest prawidłowe wyznaczenie maksymalnego prądu zapotrzebowania oraz uwzględnienie nadwyżki mocy [4, 5, 6]. Proces ten należy rozpocząć od określenia rodzaju odbiorników wykorzystujących zasilanie awaryjne. Następnie należy ustalić moce znamionowe odbiorników (ważne, aby uwzględnić wartość mocy pobieranej przez urządzenie podczas rozruchu), zsumować je (uwzględnić współczynnik jednoczes- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Fot. 1. Zespół prądotwórczy jednofazowy zasilany silnikiem benzynowym [7] ności), a następnie wybrać model zespołu prądotwórczego, którego moc znamionowa przewyższa wyliczoną wartość. Zazwyczaj moc załączanych odbiorników powinna stanowić około 60–70% mocy znamionowej zespołu prądotwórczego. Zalecane przewymiarowania mocy dla zespołu jednofazowego w zależności od rodzaju odbiorników są następujące [4, 5, 6]: dla odbiorników rezystancyjnych (m.in. oświetlenie żarowe, ogrzewanie elektryczne) 1,2 razy większe od wartości mocy znamionowej odbiorników, dla odbiorników indukcyjnych (m.in. silniki elektryczne, silniki zintegrowane w urządzeniach gospodarstwa domowego, elektronarzędzia) 3 razy większe niż moc znamionowa odbiornika, dla odbiorników nieliniowych (m.in. energooszczędne odbiorniki oświetleniowe, zasilacze UPS, sprzęt elektroniczny) 1,2 razy większe od wartości mocy znamionowej odbiorników. Przy podłączeniu niektórych silników indukcyjnych jednofazowych (np. do napędu pomp cieczy brudnych, hydroforów i lodówek) należy pamiętać, że posiadają one prąd rozruchu pięciokrotnie lub więcej razy większy od znamionowego [7]. nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 25 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 26 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 27 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 28 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 29 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 30 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 prezentacja efektywnie zarządzaj energią z EMS Vertelis mgr inż. Paweł Bobin – SOCOMEC POLSKA sp. z o.o. A utomatyzacja procesów związanych z eksploatacją różnego typu obiektów stała się w ciągu ostatnich lat zjawiskiem powszechnym. Zagadnienie automatyzacji budynków nie stanowi już dla nikogo, kto choćby chwilę związany był zawodowo z utrzymaniem obiektu, pojęcia zupełnie obcego. W niemalże każdym z funkcjonujących dzisiaj centrów handlowych, obiektów biurowych, rekreacyjnych, nowoczesnych zakładów produkcyjnych i wielu innych pracują systemy integrujące funkcje HVAC, SAP, DSO, SSWiN oraz inne. W zależności od poziomu zaawansowania technicznego zastosowanego oprogramowania i samych urządzeń, wymienione systemy pracują autonomicznie lub w ramach wspólnego systemu zarządzania obiektem BMS. Zaletą scentralizowanego zarządzania pracą systemów obiektu jest niewątpliwie ogromna wygoda w eksploatacji i oszczędności. Oprogramowaniu powierzamy funkcje kontrolne, nadzór i decyzyjność, tak aby realizowało optymalne warunki bytowe dla przebywających w obiekcie użytkowników w zakresie zadanych warunków brzegowych. Dobrze zaprojektowany i zintegrowa- Rys. 2. Profil obciążenia – wykres i tabela nr 6/2013 ny system BMS będzie znakomicie wypełniał wspomnianą funkcję, powodując pozytywne wrażenia ludzi przebywających w obszarze jego działania. Czy jesteś jednak pewny, że dzięki już posiadanym systemom automatyki, łącznie z BMS, obiekt, którym zarządzasz, jest optymalnie eksploatowany i pozostaje w harmonii ze środowiskiem naturalnym? geneza systemu Zapewne potrafisz ocenić ilość energii (woda, ciepło, gaz, energia elektryczna itp.), jaką zużywa budynek, na podstawie faktur od dostawcy, ale czy masz wiedzę, jak intensywnie konsumują energię jego poszczególne części? Czy interesowało cię, w jakich relacjach pozostają te liczby do obowiązujących regulacji prawnych, standardów określających energochłonność? Czy spotkałeś już rozwiązanie systemowe, które pozwalałoby na rzetelną ocenę faktycznego stanu energochłonności twoich instalacji? Pewnie słyszałeś lub nawet ktoś ci podsunął aplikację enigmatycznie określoną jako „smart metering”, gdzie zobaczyłeś ogromną ilość danych, jakieś wykresy, z których niewiele mogłeś zrozumieć. Czy jednak trafiłeś na system, który obok BMS będzie realizował efektywną eksploatację obiektu, wsp om a g ając racjonalne gospodarowanie zasobami ener- Rys. 1. VERTELIS, wszystkie lokalizacje w jednym miejscu getycznymi – systemu EMS (Energy Management System)? Być może masz okazję podnieść efektywność energetyczną obiektu, a jeszcze o tym nie wiesz? Vertelis jest idealnym narzędziem, aby się tego dowiedzieć. Pakiet rozwiązań Vertelis pozwala na świadomą gospodarkę energetyczną w ramach zarządzanej własności. Z Vertelis możemy zyskać nawet do 30% oszczędności zużycia energii względem poboru w typowych warunkach eksploatacji. Vertelis jako system odczytu zdalnego Vertelis w podstawowej konfiguracji jest autonomicznym systemem zdalnego odczytu i archiwizacji danych pomiarowych z liczników energii elektrycznej, wody, gazu, ciepła i innych. Ponadto integruje funkcje monitorowania parametrów zasilania w energię elektryczną z wykorzystaniem mierników Diris. Zautomatyzowany proces odczytu zadeklarowanych danych po- miarowych umożliwia bezobsługową pracę systemu z zapewnieniem zachowania integralności rejestrowanych informacji. Każde zdarzenie świadczące o zaistnieniu problemów z komunikacją pomiędzy serwerem Vertelis a urządzeniem pomiarowym może być sygnalizowane drogą elektroniczną (SMS, e-mail itp.). W obszarze instalacji monitorowanej przez właściwe urządzenia Socomec serii Countis i Diris zapewniana jest czasowa redundancja danych pomiarowych w obszarze wewnętrznej pamięci urządzeń. W przypadku awarii magistrali komunikacyjnej brakujące dane w bazie danych Vertelis są uzupełniane z pamięci urządzeń automatycznie, po przywróceniu komunikacji. Rozwiązanie to pozwala zachować kompletność danych niezależnie od tak typowych, a zwykle niemożliwych do przewidzenia przerw połączeń w komunikacji zdalnej. Użytkownik może podglądać zdalnie płynnie zmieniające się wartości mierzonych parametrów z wybranego miernika lub wielu mierników Diris jednocześnie. W przy- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 31 prezentacja padku, gdy miernik jest wyposażony w wewnętrzne aplikacje wizualizacji pomiarów, jak Diris A40 WebServer, użytkownik ma możliwość uzyskania niezależnego, bezpośredniego, dostępu do wskazań miernika. Vertelis jako system EMS (Energy Management System) Funkcje zdalnego odczytu mierzonych parametrów czy możliwość podglądu danych archiwalnych zarejestrowanych z zadaną gęstością zapisu w bazie danych Vertelis stanowią jedynie podstawowe możliwości pakietu oprogramowania. Cechami, które szczególnie wyróżniają Vertelis na tle różnorodnych rozwiązań informatycznych przeznaczonych do zdalnego odczytu urządzeń pomiarowych, są przede wszystkim unikatowe opcje przetwarzania danych, ułatwiające procesy oceny efektywności energetycznej obiektu, identyfikacji energochłonnych ogniw w systemie zasilania, czy lokalizacji strat. System nie zawsze wymaga od użytkownika dogłębnej znajomości specyfiki zagadnień EE (Energy Efficiency). Prezentacja danych może odbywać się w postaci surowych tabel i wykresów o różnym poziomie uszczegółowienia (rys. 2.) lub prostych i łatwych w zrozumieniu wskaźników o znormalizowanej formie (rys. 3.). W zależności od zakresu zainteresowania i poszukiwanych opracowań, użytkownik może wygenerować spersonalizowany raport, obejmujący niezbędne informacje. Dla przykładu, możemy przyjąć, iż główny energetyk planując zapotrzebowanie mocy dla potrzeb obiektu na najbliższy rok, będzie zainteresowany pozyskaniem profilu szczytowych obciążeń, co w przypadku Vertelis będzie wymagało wykonania jedynie kilku kliknięć myszą. Księgowa szukająca informacji o kosztach energii w procesie produkcji 32 nie będzie już musiała przedzierać się przez gąszcz enigmatycznych danych, tylko równie szybko uzyska skomasowane i skalkulowane informacje finansowe. Dyrektor zarządzający czy prezes samodzielnie będzie mógł pozyskać wiarygodne informacje o poziomie kosztów ponoszonych w związku z emisją do atmosfery gazów cieplarnianych. W zależności od konfiguracji systemu raporty te i wiele innych mogą być okresowo lub na żądanie eksportowane do zewnętrznych folderów systemu informatycznego firmy, czy też przesyłane automatycznie pocztą elektroniczną. integracja urządzeń pomiarowych Samo oprogramowanie nie stanowi wartości, dopóki nie zostanie zasilone danymi z pomiarów. Zwykle największy udział w całkowitej konsumpcji energii przez różnego rodzaju obiekty ma zużycie energii elektrycznej. Socomec zapewnia szeroki zakres urządzeń pomiarowych umożliwiających pomiar zużycia energii, monitorowanie parametrów zasilania oraz analizę jakości energii elektrycznej na podstawie wymagań obowiązujących w Unii Europejskiej regulacji prawnych. Liczniki energii serii Countis spełniają wymagania norm IEC 62053-21 oraz EN 50470 (posiadają certyfikat MID). Mierniki parametrów zasilania serii Diris odpowiadają wymogom norm IEC 62053 i IEC 61557-12, a analizatory z tej samej rodziny produktów – także wymagania norm IEC 61000-4-30 i EN 50160. Uzupełnienie oferty aparatury pomiarowej stanowią koncentratory impulsów Countis ECi, umożliwiające integrację w ramach systemu Vertelis monitorowania zużycia mediów innych niż energia elektryczna. Wspierają obsługę różnego typu liczników, jak: wodomierze, liczniki ciepła, gazów, itp. Koncentratory Countis ECi zapewniają wy- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Rys. 3. Etykieta energetyczna magany dla poprawnej pracy Vertelis zasób danych w postaci indeksu zużycia medium oraz profilu obciążenia poborem. Z racji kompatybilności urządzeń pomiarowych Socomec z architekturą systemu Vertelis, zalecane jest stosowanie mierników Diris i liczników Countis w ramach systemu pomiarowego obiektu. Vertelis jednak jako system EMS o otwartej architekturze opartej na nowoczesnych rozwiązaniach informatycznych umożliwia także integrację urządzeń pomiarowych innych producentów. Jeżeli producent danego urządzenia pomiarowego udostępnia specyfikację interfejsu komunikacji i dane protokołu, to zwykle możliwe jest zestawienie połączenia zdalnego z urządzeniem pomiarowym w ramach dostępnych dla Vertelis sterowników komunikacji lub usługi serwisowej. Vertelis może komunikować się z urządzeniami poprzez najczęściej spotykane w automatyzacji pomiarów protokoły komunikacji, jak Modbus, Mbus, czy za pomocą serwera OPC do BACNet, Lonworks, ProfiBus. oprogramowanie Już nie jesteś zmuszony do instalacji dodatkowego oprogramowania na swoim komputerze PC, aby móc odczytywać zdalnie wskazania urzą- dzeń pomiarowych. Nie musisz obciążać swojej stacji roboczej działającymi w tle aplikacjami rejestracji danych. Vertelis działa w architekturze serwera sieci WEB. Jedynym wymaganym oprogramowaniem, które musi posiadać twoja stacja robocza, jest przeglądarka internetowa stron WWW z zainstalowaną „wtyczką” IIS (Internet Information Services). W ramach opracowanej architektury oprogramowania uniknięto uwarunkowania dostępu do danych pomiarowych i analiz od konieczności uprzedniej instalacji aplikacji typu Klient w systemie operacyjnym stacji roboczej. Często aplikacje takie jako przeznaczone do rejestracji danych, działały niestabilnie lub w ogóle nie chciały pracować z racji niekompatybilności z różnymi elementami stacji roboczej, a czasami również powodowały komplikacje w działaniu innego oprogramowania. Użytkownik tracił nerwy, a firmowy informatyk czas. Inżynierowie Vertelis wykorzystali potencjał usług sieciowych systemów oprogramowania i oparli działanie systemu EMS Vertelis na zasobach serwera funkcjonującego w lokalnej sieci Ethernet. Konfiguracja sprzętowa serwera różni się w zależności od przewidywanej liczby punktów pomiarowych, które będą zintegrowane w ramach systemu EMS. Każda z możliwych konfiguracji jest wynikiem wieloletnie- nr 6/2013 go doświadczenia w tworzeniu i obsłudze systemów monitorowania energii i systemów EMS. Zapewnia przez to stabilność działania systemu, spójność gromadzonych danych oraz efektywną dostawę usług monitorowania i generowania raportów do maksymalnej dopuszczalnej liczby użytkowników jednocześnie korzystających z systemu. Socomec korzystając z posiadanych doświadczeń, zapewnia dostawę wraz z systemem Vertelis serwera o konfiguracji adekwatnej do wymaganej liczby punktów pomiarowych, gwarantując jakość świadczonych usług. W wybranych konfiguracjach oprogramowania możliwe jest zainstalowanie Vertelis na serwerze dostarczonym przez klienta, co każdorazowo należy poprzedzić weryfikacją konfiguracji sprzętowej serwera i zainstalowanego systemu operacyjnego. W przypadku rozproszonych systemów odczytu możliwa jest również instalacja oprogramowania Vertelis w zasobach komercyjnych instytucji obsługi danych – data center. Do najistotniejszych cech oprogramowania Vertelis należą: w pełni polska wersja językowa oprogramowania, praca oparta na przeglądarkach stron internetowych (Internet Explorer, Mozilla Firefox, inne), dostęp do oprogramowania poprzez zdefiniowane w systemie konto użytkownika, jednoczesny dostęp do 5 użytkowników realizujących niezależne analizy, zarządzanie dostępem do danych, raportów, analiz, według przydzielonych uprawnień, możliwość utworzenia architektury monitorowanego systemu specyficznej dla każdego użytkownika, aktualizacja danych w czasie rzeczywistym, pakiet predefiniowanych funkcji dla generowania raportów statystycznych z bieżących danych pomiarowych, nr 6/2013 eksport danych, raportów, wyni- ków analiz do plików (formaty csv, PDF, html, tiff), nowoczesny, intuicyjny interfejs użytkownika. otwarta architektura i możliwości rozbudowy Pakiet Vertelis składa się z dwóch dostępnych wersji oprogramowania Vertelis Vision oraz Vertelis Hyperview jako elementów Vertelis Portal. Aplikacja Vertelis Vision umożliwia zdalny odczyt i rejestrację danych, podgląd danych archiwalnych i bieżących oraz automatyczne powiadamianie, np. poprzez e-mail. Vertelis Vision realizuje innymi słowy usługi monitorowania danych. Aplikacja Vertelis Hyperview jest przeznaczona do prowadzenia analiz i generowania raportów na podstawie danych archiwizowanych w bazie danych. Dostarcza pełnej funkcjonalności usług systemu EMS. W ramach Vertelis są dostępne następujące licencje oprogramowania: Vertelis Vision Server S – serwer z oprogramowaniem Vertelis Vision, umożliwiający obsługę do 50 punktów pomiarowych, możliwość integracji wyłącznie urządzeń serii Diris i Countis, Vertelis Vision Server M – serwer z oprogramowaniem Vertelis Vision, umożliwiający obsługę do 100 punktów pomiarowych, możliwość integracji wyłącznie urządzeń serii Diris i Countis, Vertelis Hyperview Server S – serwer z oprogramowaniem Vertelis Vision i Vertelis Hyperview, umożliwiający obsługę do 50 punktów pomiarowych, Vertelis Hyperview Server M – serwer z oprogramowaniem Vertelis Vision i Vertelis Hyperview, umożliwiający obsługę do 100 punktów pomiarowych, Vertelis Hyperview Server L – serwer z oprogramowaniem Vertelis Vision i Vertelis Hyperview, umożliwiający obsługę powyżej 100 punktów pomiarowych, odniesienie do regulacji prawnych i norm Algorytmy analizy danych zaimplementowane w ramach Vertelis Hyperview udostępniają gotowe informacje i wskaźniki umożliwiające bezpośrednie odniesienie poziomu efektywności wykorzystania energii przez obiekt do wytycznych zapisanych w normach i regulacjach prawnych związanych z projektowaniem i budową obiektów budowlanych, jak na przykład Brytyjskie Building Regulations part L. Dostarczają również rzetelnych i wyczerpujących informacji o zużyciu energii na potrzeby oceny energochłonności i efektywności energetycznej budynku, na przykład w celu podejścia do procesu certyfikacji obiektu według funkcjonujących na świecie systemów certyfikacji budynków i etykiet energetycznych, według metodyki LEED, BREEM, ISO50001. Vertelis podaje także wskaźniki udziału emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do wytycznych Carbon Reduction Commitment, czy wartości obciążeń podatkowych związanych z wykorzystaniem źródeł energii nieodnawialnej (według Climate Change Levy). potencjał rozwiązania i gwarantowane korzyści Rozwiązanie systemowe Vertelis oferowane przez Socomec stanowi ofertę nowoczesnego, przyjaznego w eksploatacji narzędzia z obszaru rozwiązań EMS. Użytkownik poszukujący sprawnego systemu do zdalnego odczytu danych o zużyciu energii i kalkulacji zużycia mediów i kosztów w ramach okresów rozliczeniowych, korzystając z Vertelis Vision otrzyma pewne i stabilne, w pełni automatyczne środowisko, które zaspokoi jego oczekiwania. Dla realizacji bardziej zaawansowanych potrzeb użytkowników, chcących poznawać i kontrolować przepływy energii w ramach zarządzanej infrastruktury, przeznaczone są rozwiązania Vertelis Hyperview, jako źródło stałej informacji o poziomie jej efektywności energetycznej. Bogaty zasób funkcji analitycznych oferowanych w ramach dostępnych pakietów konfiguracji, plasuje pozycję Vertelis ponad dostępnymi na rynku podobnymi systemami i pakietami oprogramowania do realizacji zdalnego odczytu i archiwizacji danych pomiarowych. Jeżeli dodamy do tego praktycznie nieograniczone możliwości rozbudowy liczby obsługiwanych punktów pomiarowych, integrację wszystkich typów mediów, tworzenie własnych scenariuszy raportów, czy stabilną pracę w „chmurze”, zyskujemy mocnego partnera w prowadzeniu świadomej i efektywnej gospodarki energią w ramach zarządzanej lub zarządzanych nieruchomości. Vertelis jest Partnerem, który zapewni: dogłębne poznanie własnego systemu energetycznego, ograniczenie zużycia energii, emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenie rachunków za energię, ograniczenie ryzyka przestojów związanych z możliwymi awariami systemu zasilania, zgodność z regulacjami prawnymi i normami, realizację ekologicznego programu funkcjonowania firmy, zwiększenie wartości nieruchomości, prestiż. Szczegółowych informacji na temat systemu można zasięgnąć poprzez stronę internetową www.socomec.pl czy też pisząc na adres: [email protected] lub pawel. [email protected]. reklama SOCOMEC Polska sp. z o.o. 01-652 Warszawa ul. Mickiewicza 63 tel. 22 825 73 60 www.socomec.com www.socomec.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 33 systemy gwarantowanego zasilania na co zwracać uwagę przy wyborze zasilacza UPS? W ystępowanie stanów awaryjnych lub innych zaburzeń w systemie elektroenergetycznym, jak również oddziaływanie czynników atmosferycznych wpływa na powstawanie przerw w dostawach energii. Oddziałujące zaburzenia bądź przerwy w zasilaniu odbiorników mogą powodować utratę przetwarzanych danych, uszkodzenie urządzeń, przegrzewanie się systemów z uwagi na wyłączenie klimatyzacji, a w konsekwencji ich natychmiastowe zatrzymanie lub uszkodzenie. Zabezpieczeniem przed przytoczonymi konsekwencjami jest zastosowanie systemów zasilania gwarantowanego, w tym zasilaczy UPS. W przypadku wystąpienia zaburzeń w sieci bądź przerw w dostarczaniu energii elektrycznej umożliwiają one podtrzymanie zasilania wrażliwych odbiorników w określonym czasie [1]. Dobierając zasilacz UPS do konkretnego przypadku warto dokładnie przeanalizować kilka istotnych kwestii, które mogą decydować o właściwym doborze i długoletnim zadowoleniu jego użytkownika. rozmieszczenie odbiorników W zależności od rozmieszczenia odbiorników w obiekcie lub obiektach, należy rozważyć zastosowanie centralnego systemu zasilania z jednym lub kilkoma UPS-ami zasilającymi wszystkie odbiory lub zasilanie rozproszone, tzn. UPS-y o mniejszej mocy zasilają mniejsze grupy odbiorników, najczęściej w ich pobliżu. Optymalny wybór wynika z wymagań niezawodności układu zasilania, naturalnie wynikającego podziału na grupy, z kalkulacji kosztów systemu UPS-a i instalacji zasilającej, możliwości monitoringu i zarządzania [1, 2]. Należy pamiętać, że małe 34 Fot. K. Kuczyński mgr inż. Karol Kuczyński zasilacze UPS nie posiadają wielu funkcji i zaawansowanych rozwiązań technologicznych, takich jak zasilacze dużej mocy, stąd ich niezawodność może być znacznie obniżona. podział na grupy W projekcie systemu zasilania należy uwzględnić znaczenie odbiorników i ich wymagany czas podtrzymania. Jedne odbiory mogą być wyłączone po zaniku zasilania, inne powinny pracować jak najdłużej, a niektóre nie powinny być w ogóle zamknięte. Wyłączenie części odbiorników oszczędza energię zgromadzoną w bateriach, która może być użyta przez odbiory wymagające znacznie dłuższego czasu podtrzymania [1, 2]. Dlatego przy projektowaniu, konfiguracji zasilaczy UPS i doborze baterii należy uwzględnić czas podtrzymania poszczególnych grup odbiorników. wybór układu UPS ze względu na niezawodność systemu Znając poziom dostępności, jaki jest wymagany przez odbiory, należy dobrać układ zasilania gwarantowanego o odpowiedniej niezawodności. Najczęściej stosowane są następujące rozwiązania [2]: VFD (Off-Line) – zastosowania domowe, pojedyncze komputery, stacje robocze, komputery biurowe, VI (Line-Interactive) – serwery, małe sieci, komputery PC, urządzenia sieciowe, VFI (On-Line) – wszystkie urządzenia, które wymagają bezprzerwowego zasilania, serwerownie, bazy danych, sieci komputerowe, urządzenia automatyki przemysłowej, sterowniki przemysłowe, w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Fot. 1. Przykładowy widok wnętrza zasilacza VFI układy redundantne UPS – odbio- ry o znaczeniu krytycznym, centra przetwarzania danych, ośrodki obliczeniowe, farmy serwerów, urządzenia do pracy ciągłej 24 h/365 dni, podwójne systemy zasilania, współbieżne, bez pojedynczych punktów awarii – systemy IT o najwyższym znaczeniu krytycznym o dostępności na poziomie 99,999%, dwa lub więcej układy zasilania gwarantowanego dla odbiorników posiadających redundantne zasilacze wewnętrzne. schemat blokowy systemu zasilania Przed przystąpieniem do wyboru systemu zasilania gwarantowanego, dobrą praktyką jest wykonanie schematu blokowego systemu. W schemacie należy uwzględnić konfigurację zasilacza UPS, sposób połączeń odbiorników, grupy odbiorników, urządzenia do dystrybucji zasilania, przeanalizować sytuacje awaryjne, działania serwisowe, okresowe wyłączenia urządzeń do przeglądów i konserwacji, tory obejściowe, określić najsłabsze punkty systemu zasilania. Na podstawie uzyskanych od producentów danych należy wyliczyć niezawodność projektowanego systemu. dobór mocy UPS-a Moc znamionowa UPS-a jest mocą na wyjściu zasilacza, czyli jest to moc, jaką UPS jest w stanie dostarczyć do odbiorników. Moc pobierana przez UPS jest większa o wartość strat oraz moc potrzebną na doładowanie baterii akumulatorów. Posiadając koncepcję układu zasilania gwarantowanego można przystąpić do dobrania mocy poszczególnych zasilaczy UPS. Po wyliczeniu mocy zapotrzebowanej przez odbiory należy dobrać moc UPS-a. Ponieważ współczynnik mocy wyjściowej UPS-a jest różny dla różnych konstrukcji, należy uwzględnić zarówno moc pozorną, w [VA], jak i moc czynną, w [W]. Przy doborze mocy zaleca się uwzględnienie potrzeb na przyszłą rozbudowę odbiorników. Zwykle przewymiarowanie wynosi 20% mocy odbiorników. Niektóre zasilacze UPS posiadają możliwość zwiększenia mocy poprzez aktualizację oprogramowania UPS-a, bez konieczności dokładania dodatkowych elementów systemu. Taka możliwość zapewnia rozbudowę systemu w przyszłości. Należy jednak dobrać kable i inne elementy obwodu zasilania na moc docelową [2, 3]. Dla UPS-ów średniej i dużej mocy moc odbiorników może być pokryta przez sumę mocy UPS-ów pracujących równolegle (sumacyjnie). nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 35 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama 36 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 systemy gwarantowanego zasilania zespół prądotwórczy jako źródło zasilania awaryjnego budynku mgr inż. Karol Kuczyński Niejednokrotnie zastosowanie zasilania z dwóch niezależnych linii elektroenergetycznych jest niewystarczające i należy instalować dodatkowe źródło energii w postaci zespołu prądotwórczego. W niektórych przypadkach stanowi on jedyne źródło zasilania odbiorników elektrycznych. Na rynku dostępne są zespoły o mocach od kilku kVA do 6 MVA przeznaczone do różnych sposobów eksploatacji oraz do zabudowy w pomieszczeniu lub zabudowane w wolno stojącym kontenerze. Sposób eksploatacji zespołu prądotwórczego ma wpływ na szereg czynników, takich jak: żywotność, ekonomiczność, niezawodność pracy itp. W związku z tym przed podjęciem decyzji o zakupie zespołu prądotwórczego należy uzgodnić z producentem sposób jego eksploatacji. O biekty wymagające zwiększonej niezawodności zasilania to: centra handlowe, banki, centra przetwarzania danych, szpitale, metro, obiekty telekomunikacyjne oraz kompleksy biurowe w pełni sterowane przez układy inteligentnego budynku. Zespół prądotwórczy składa się z następujących podstawowych elementów: generatora (prądnicy synchronicznej) służącego do zamiany energii mechanicznej na energię elektryczną; silnika spalinowego, który zamienia energię chemiczną paliwa na energię mechaniczną; regulatora prędkości obrotowej; regulatora napięcia generatora, układu wzbudzenia generatora, układu sterowania, układu rozruchu oraz aparatury łączeniowej. W celu realizacji układu zasilania awaryjnego konieczne jest spełnienie szeregu wymagań. projekt budowlany Projekt może opracować osoba posiadająca uprawnienia budowlane do projektowania, obejmujące swoim zakresem sieci i instalacje elektryczne, będąca jednocześnie członkiem Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa. Podstawę opracowania stanowią warunki zabudowy wydane przez właściwy urząd administracji państwowej oraz warunki techniczne instalacji wydane przez przedsiębiorstwo energetyczne [2]. nr 6/2013 Podczas projektowania należy spełnić wymagania warunków zabudowy, warunków technicznych instalacji oraz wymagania obowiązujących norm i przepisów, w tym Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75 z 2002 r., poz. 690, z późniejszymi zmianami). Zgodnie z § 1 pkt 34 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 56, poz. 461), które weszło w życie z dniem 8 lipca 2009 r. § 181 rozporządzenia otrzymał brzmienie: „Budynek, w którym zanik napięcia w elektroenergetycznej sieci zasilającej może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, poważne zagrożenie środowiska, a także znaczne straty materialne, należy zasilać co najmniej z dwóch niezależnych, samoczynnie załączających się źródeł energii elektrycznej oraz wyposażać w samoczynnie załączające się oświetlenie awaryjne (zapasowe lub ewakuacyjne). W budynku wysokościowym jednym ze źródeł zasilania powinien być zespół prądotwórczy”. Projekt należy opracować zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki 3 2 czerpnia 1 Rys. 1. Typowa instalacja zespołu prądotwórczego w pomieszczeniu – elementy elastyczne, gdzie: 1 – izolatory antywibracyjne, 2 – połączenie giętkie w układzie wydechowym, 3 – połączenie giętkie w układzie wyrzutu ogrzanego powietrza [2] Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (DzU nr 0 z 2012 r., poz. 462). Projekt budowlany po wykonaniu należy uzgodnić z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń ppoż. oraz rzeczoznawcą ds. bhp. Uzgodniony przez ww. rzeczoznawców projekt podlega uzgodnieniu i sprawdzeniu pod względem zgodności z wydanymi warunkami technicznymi przyłączenia w przedsiębiorstwie energetycznym, które wydało warunki techniczne przyłączenia. Kolejnym krokiem jest wystąpienie przez inwestora do właściwego teryto- rialnie Urzędu Nadzoru Budowlanego, w celu uzyskania pozwolenia na budowę. Instalacja i wykonanie wszelkich prac związanych z instalacją zespołu prądotwórczego może nastąpić po uprawomocnieniu się wydanego pozwolenia na budowę [2]. warunki instalowania zespołu Zespół prądotwórczy pracujący w układach zasilania awaryjnego może być instalowany w kontenerze ustawianym na fundamencie betonowym poza budynkiem lub w specjalnie do tego celu przygotowanym pomieszczeniu, po- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 37 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 38 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama Agregaty prądotwórcze FLIPO ENERGIA Sp. z o.o. Oficjalny autoryzowany Master Dystrybutor firmy SDMO Industries. Specjalistyczna firma agregatowa na rynku zasilania gwarantowanego w Polsce. Dostawy agregatów we wszystkich wersjach wyposażenia w zakresie mocy od 5 do 3300kVA. Automatyka agregatu dopasowana do potrzeb klienta. Oferujemy: projekty Systemów Zasilania, specjalistyczne uzgodnienia, dobór urządzeń i rozwiązań technicznych, kompletacja dostaw, usługi realizacji instalacji dedykowanych, wentylacji, wydechu spalin, zasilania paliwem, serwis gwarancyjny , opieka serwisowa nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 39 zestawienie zestawienie zespołów prądotwórczych o mocy do 900 kVA Dystrybutor Agregaty Polska 60-650 Poznań, ul. Obornicka 258A tel. 61 665 66 04, faks 61 665 66 13 [email protected] www.agregatypolska.pl AKMEL Mielec 39-300 Mielec, Wola Mielecka 369c tel. 17 585 25 51, faks 17 581 20 12 [email protected] www.akmel.mielec.pl Producent Agregaty Polska AKMEL Mielec Oznaczenie katalogowe APFV85 – APFV630 APFI45 – APFI400 AP 650 U-ASCG Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 85–1000 45 – 400 650 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 3f∼400 (±1)/230 3f∼400 (±1)/230 3f∼400 (±0,25) Parametry techniczne Prąd znamionowy generatora In, w [A] 122,7–1440 49,5–577,4 936 dorywcza/ciągła dorywcza/ciągła dorywcza/ciągła wysokoprężny IVECO/VOLVO/MTU/ DOOSAN (w zależności od mocy) wysokoprężny IVECO/VOLVO/MTU/ DOOSAN (w zależności od mocy) wysokoprężny (21 000) 77–890 przy 1500 obr./min 40–360 przy 1500 obr./min 576 przy 1500 obr./min +/+/opcja +/+/opcja +/+/+ olej napędowy (190–1400) olej napędowy (190–1400) olej napędowy (700) 13–170 6–66 104,1 0,9 0,9 0,94 10/1 h 10/1 h 10/1 h Współczynnik zawartości harmonicznych na wyjściu (THDU/THDi), w [%] <2 <2 <2,5 Współczynnik mocy cosϕ na wyjściu, w [-] 0,8 0,8 0,8 – – tak/50 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s +/+/+ +/+/+ +/+/+ Rodzaj pracy silnika Typ silnika (pojemność silnika, w [cm3]) Moc silnika, w [kW] Rozruch: ręczny/automatyczny/wbudowany układ SZR Rodzaj paliwa (pojemność wbudowanego zbiornika, w [l]) Zużycie paliwa przy obciążeniu 75%, w [l/h] Sprawność prądnicy η przy obciążeniu 75%, w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%] Współpraca z UPS-em/obciążenie początkowe, w [%] Prąd zwarciowy na zaciskach oraz czas jego utrzymania Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/termiczne Stopień ochrony IP obudowy Rodzaj obudowy – – IP44 zamknięta/na podwoziu jezdnym otwarta (montaż w pomieszczeniu) zamknięta wyciszona Moc akustyczna LWA w odległości 1 m, w [dB (A)] w zależności od mocy 75–96 106 Wymiary zewnętrzne (dł.×szer.×wys.), w [mm] w zależności od mocy w zależności od mocy 2615×4400×1800 od 900 do 7000 od 1170 do 4790 6121 od –25 do 40 od –25 do 40 od –20 do 40 przedłużenie czasu pracy poprzez zastosowanie zewnętrznego zbiornika paliwa z funkcją automatycznego tankowania lub mobilnej stacji paliwowej, możliwość zdalnego sterowania i monitoringu pracy agregatu poprzez PC, GSM przedłużenie czasu pracy poprzez zastosowanie zewnętrznego zbiornika paliwa z funkcją automatycznego w tankowania lub mobilnej stacji paliwowej, możliwość zdalnego sterowania i monitoringu pracy agregatu poprzez PC, GSM monitoring agregatu poprzez RS-485, RS-232, LAN, GSM, GPRS, dodatkowe zbiorniki paliwa 1000–30000 l z automatycznym tankowaniem, obudowy supersilent, tłumiki wydechu spalin do –40 dB, tłumiki akustyczne, synchronizacja pracy agregatów klasa G2/G3 (PN-ISO 8528-1) klasa G2/G3 (PN-ISO 8528-1), homologacja podwozi jezdnych klasa G3 (PN-ISO 8528-1) 12–60 12–60 60 Masa zespołu bez paliwa, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 40 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 AMS Polska Sp. z o.o. 02-287 Warszawa, ul. Aksamitna 20 tel. 22 212 89 78, faks 22 212 89 85 [email protected] www.amspolska.pl CAGEN Sp. z o.o. 62-023 Koninko, ul. Telewizyjna 3 tel. 22 397 81 49, faks 22 397 81 50 [email protected] www.cagen.pl Centrum Elektroniki Stosowanej „CES” Sp. z o.o. 30-347 Kraków, ul. Wadowicka 3 tel. 12 269 00 11, faks 12 267 37 28 [email protected], www.ces.com.pl FG Wilson CAGEN Sp. z o.o. CES Sp. z o.o. P7,5-4S … P2500-1 Pojazd specjalny dla energetyki diesel, seria I 7,5–2500 400 30–400 1f∼230 (±2)/3f∼400 (±0,5) 3f∼400 (±0,5) 3f∼400 (±0,5–1) 32–3623 578 43–578 dorywcza/ciągła ciągła dorywcza/ciągła wysokoprężny (1100–61100) wysokoprężny MTU V8 (14 000) wysokoprężny IVECO (w zależności od mocy) 9,5–2183 przy 1500 obr./min 394 35–450 przy 1500 obr./min +/+/opcja +/+/+ +/+/+ olej napędowy (62–1000) olej napędowy (700) olej napędowy (8 h) 2,1–395 67,6 w zależności od mocy – 0,95 (prądnica) 0,94 10/12 h 10/1 h 10/1 h na 12 h pracy <2/<3,5 <1,5/<5 <2/<5 1–0,8 0,8 0,8 tak/100 tak/100 tak/80 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP23–IP54 IP44 IP21–IP43 (w zależności od modelu) zamknięta wyciszona kontener wyciszony na pojeździe 4×4 otwarta/zamknięta wyciszona 65–82 <69 95 od 1104×1704×876 do 2177×5320×1920 7100×2480×3500 w zale żności od mocy od 424 do 24000 17 100 od 740 do 5500 od –30 do 50 od –40 do 50 od –20 do 40 agregaty wyposażone w silnik Perkins, alternator Leroy Somer, automatykę WoodWard, możliwa instalacja w pomieszczeniu pojazd specjalny dla potrzeb zakładów dystrybucji energii, umożliwiający bezprzerwowe przełączanie zasilania ze stacji transformatorowej na agregat i z powrotem, wyposażony w 2 komplety kabli, rozdzielnicę z SZR i synchronizację z siecią rozruch ręczny lub automatyczny, SZR, obudowa SUPERSILENT, podwozie kołowe, cyfrowy panel sterujący, zbiornik 24 godz. w ramie agregatu ISO 8528, ISO 3046, IEC 60034, NEMA MG-1.22, BS 5000, CE, klasa H (PN-ISO 8528-1) emisja spalin STAGE IIIA (97/68/EC-2004/26/EC) klasa G3 (PN-ISO 8528-1), ISO 9001, CE 24 36 24 nr 6/2013 reklama zestawienie zespołów prądotwórczych 41 zestawienie zestawienie zespołów prądotwórczych o mocy do 900 kVA Dystrybutor Producent Oznaczenie katalogowe COMEX S.A. 80-298 Gdańsk, ul. Azymutalna 9 tel. 58 556 13 13, faks 58 556 13 35 [email protected] www.comex.com.pl Delta Power Sp. z o.o. 02-849 Warszawa, ul. Krasnowolska 82R tel. 22 379 17 00, faks 22 379 17 01 [email protected] www.deltapower.pl COVER-ENERGY LCA 110S LCA 550S VISA SpA V415B Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 100 500 410/450 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 3f∼400(±1) 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 160 795 586 Parametry techniczne Prąd znamionowy generatora In, w [A] Rodzaj pracy silnika dorywcza/ciągła dorywcza/ciągła ciągła/dorywcza Typ silnika (pojemność silnika, w [cm3]) wysokoprężny (5900) wysokoprężny (18 900) wysokoprężny (12 130) Moc silnika, w [kW] 100 przy 1500 obr./min 504 przy 1500 obr./min 352 przy 1500 obr./min Rozruch: ręczny/automatyczny/wbudowany układ SZR +/+/opcja +/+/opcja +/+/opcja Rodzaj paliwa (pojemność wbudowanego zbiornika, w [l]) olej napędowy (200) olej napędowy (880) olej napędowy (890) Zużycie paliwa przy obciążeniu 75%, w [l/h] 17 82 61,3 Sprawność prądnicy η przy obciążeniu 75%, w [-] 0,92 0,92 0,941 Dopuszczalne przeciążenie, w [%] 10/1 h 10/1 h 10/1 h THDU<3,5/THF<2 THDU<3,5/THF<2 <2 Współczynnik zawartości harmonicznych na wyjściu (THDU/THDi), w [%] Współczynnik mocy cosϕ na wyjściu, w [-] 0,8 0,8 0,8 tak/75 tak/75 tak/50 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s 3 · In przez 5–30 s (regulowana) +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP44 IP44 IP21 (wersja otwarta) zamknięta wyciszona zamknięta wyciszona otwarta (opcja: zamknięty wyciszony kontener) Współpraca z UPS-em/obciążenie początkowe, w [%] Prąd zwarciowy na zaciskach oraz czas jego utrzymania Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/termiczne Stopień ochrony IP obudowy Rodzaj obudowy <80 <80 <112 3000×1100×1900 4360×1700×2300 2050×1300×3100 Moc akustyczna LWA w odległości 1 m, w [dB (A)] Wymiary zewnętrzne (dł.×szer.×wys.), w [mm] Masa zespołu bez paliwa, w [kg] 2000 5800 3580 od –30 do 50 od –30 do 50 od –30 do 45 dodatkowe zbiorniki, RS-232, RS-485, Modbus, SNMP, GSM, LAN dodatkowe zbiorniki, RS-232, RS-485, Modbus, SNMP, GSM, LAN opcjonalnie: panel do pracy równoległej agregatów lub z siecią, zbiorniki paliwa o różnej pojemności, zabudowy agregatu w osłonach, kontenerach, podwozia jezdne CE, PN-ISO 8528-1 CE, PN-ISO 8528-1 CE, ISO 9001:2000, ISO 14001, TA Luft/2, EPA:TIER 2 24 24 12 Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 42 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 zestawienie zespołów prądotwórczych o mocy do 900 kVA Eneria Sp. z o.o. 05-092 Łomianki Izabelin Dziekanówek 6 tel. 22 201 36 60, faks 22 201 36 99 [email protected], www.eneria.pl EPS System 32-540 Trzebinia, ul. Harcerska 16 tel. 32 623 66 88, tel./faks 32 623 69 53 [email protected] www.epssystem.pl EST Energy Sp. z o.o. Sp. k. 05-400 Otwock ul. Żeromskiego 114 tel. 22 779 09 00, faks 22 779 09 09 [email protected], www.estenergy.pl Flipo Energia Sp. z o.o. 05-500 Piaseczno, ul. Raszyńska 13 tel. 22 737 59 61, tel./faks 22 737 59 60 [email protected] www.flipo-energia.pl CATERPILLAR OLYMPIAN/CATERPILLAR EPS System SERIA GP EST Energy Sp. z o.o. Sp. k. ETLS 340 E SDMO Industries SA X715K 13,5–900 605–2500 310 650/715 3f∼400 (±0,5) 3f∼400 (±0,5) 3f∼400 V (±0,5) 3f∼400 (±1)/3f∼230 (±1) 19–1299 873–3277 448 1032 dorywcza/ciągła (również równoległa z siecią) dorywcza/ciągła dorywcza/ciągła dorywcza/ciągła wysokoprężny Perkins/Caterpillar wysokoprężny Perkins (18 130–61 120) wysokoprężny turbodoładowany (10 500) wysokoprężny MTU 12 V 2000G23E (23900) w zależności od mocy 565–1886 przy 1500 obr. 291,2 przy 1500 obr./min 599 przy 1500 obr./min +/+/opcja +/+/opcja +/+/opcja +/+/+ olej napędowy klasa A2/biogaz, pochodne polipropylenu (autonomia pracy min. 8 h) olej napędowy (1000–1300) olej napędowy (700) olej napędowy (500) 2,8–140 100–300 (w zależności od mocy) 50,5 103 >0,90 >0,94 0,95 (prądnica) 0,94 10/1 h na 12 h pracy 10/1 h na 12 h pracy 10%/1 h raz na 12 h pracy 10/1 h THF<2 <2/(decydują odbiory) <2,5/b.d. <4 0,8 0,8 0,8 0,8 tak/100 tak/70 tak/80 tak/80 3 · In przez 10 s 3 · In przez 20 s 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ w zależności od modelu w zależności od modelu IP44 (obudowa), IP65 (sterowanie) IP23 (wersja otwarta) obudowa fabrycznie wyciszona/kontenery wyciszone/zabudowa wewnątrz obiektu otwarty/wyciszony kontener zamknięta wyciszona otwarta (opcja wyciszony kontener) w zależności od mocy i zabudowy w zależności od mocy 98 w obudowie standard 78 z 7 m w zależności od mocy w zależności od mocy 4100×1600×2615 3470×1630×2075 w zależności od mocy w zależności od mocy 4281 4510 od –40 do 70 od –20 do 50 od –30 do 70 od –30 do 50 zabudowy w pomieszczeniach, kontenery „szyte na miarę”, realizacje w nietypowych lokalizacjach, synchronizacje agregat-agregat i agregat-sieć, rozbudowane układy paliwowe z monitoringiem wyciszone kontenery, podwozia jezdne, możliwość doposażenia w panele do pracy równoległej agregat-agregat, agregat-sieć, dostępne do 2500 MVA najnowocześniejsze podzespoły (MTU, LEROY SOMER, DSE), zabudowany na podwoziu jezdnym (DMC 10 t), homologowany, zarejestrowany jako pojazd specjalny, typoszereg: 340–2500 kVA mikroprocesorowy panel sterowania z wyświetlaczem LCD, elektroniczny regulator obrotów, automatyczny system podgrzewania bloku silnika oraz ładowania baterii, opcja: panel pracy równoległej, powiększony zbiornik paliwa klasa G2/G3, ISO 9001, ISO14001, CE, OLYMPIAN: BS 4999, BS 5000, BS EN 60034, BS EN 61000, IEC 60034; CAT: AS 1359, AS 2789, CSA, EGSA101P, IEC 60034, ISO 3046, NEMA MG 1-32, UL 508, 72/23/EEC, 89/336/EEC, 98/37/EEC PN-ISO 9001:2009, PN-ISO 8528, 2006/95/EC, 2004/108/EC, 2006/42/EC, 2000/14/WE klasa G3 (PN-ISO 8528-1), znak CE, 98/37/CE (bezpieczeństwo maszyn), 73/23/CEE (niskie napięcie), 89/336/CEE (kompatybilność elektromagnetyczna), 97/68/CE (emisja gazów i zanieczyszczeń) CE, STAGE 2, klasa G3 (ISO 8528-1), Ta LUFT, 2006/42/CE, 2004/108/CE, 2000/14/CE 24 (możliwość przedłużenia do 120) 24 (możliwość przedłużenia) do 60 12 nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 43 zestawienie zestawienie zespołów prądotwórczych o mocy do 900 kVA Dystrybutor GENSET SYSTEM ROMI M. Olszewski R. Drabik Sp. j. 02-699 Warszawa, ul. Kłobucka 10 tel. 22 846 22 62 faks 22 846 22 62 w. 13 [email protected], www.romisj.pl Producent HIMOINSA ROMI M. Olszewski R. Drabik Sp. j. TEKSAN GENERATOR Oznaczenie katalogowe HDW 285 RFU 900 ACG TJ9MS – TJ3300MT Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 272 900 9–3300 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 3f∼400/230 (±0,5) 3f∼400 (±0,5) 3f∼400 (±0,5) 440 1299 13–4783 SILCO Sp. z o.o. Parametry techniczne Prąd znamionowy generatora In, w [A] Rodzaj pracy silnika Typ silnika (pojemność silnika, w [cm3]) Moc silnika, w [kW] Rozruch: ręczny/automatyczny/wbudowany układ SZR Rodzaj paliwa (pojemność wbudowanego zbiornika, w [l]) ciągła dorywcza ciągła/dorywcza wysokoprężny (11 051) wysokoprężny (31 840) wysokoprężny (1318–95 400) 234/265 przy 1500 obr./min 890 przy 1500 obr./min 10,8–2850 przy 1500 obr./min +/+/opcja zewnętrzny +/+/oddzielna szafa +/+/+ olej napędowy (449) olej napędowy (1400) olej napędowy (39–32 000) Zużycie paliwa przy obciążeniu 75%, w [l/h] 43,6 171 7,5–205 Sprawność prądnicy η przy obciążeniu 75%, w [-] 0,94 0,953 0,92 Dopuszczalne przeciążenie, w [%] 10/1 h 10 przez 1 h na 12 h pracy 10/1 h <2,5/<2,5 <2/ <3 0,8 0,8 0,8 tak/75 tak/100 tak/80 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s +/+/+ +/+/– +/+/+ Współczynnik zawartości harmonicznych na wyjściu (THDU/THDi), w [%] Współczynnik mocy cosϕ na wyjściu, w [-] Współpraca z UPS-em/obciążenie początkowe, w [%] Prąd zwarciowy na zaciskach oraz czas jego utrzymania Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/termiczne Stopień ochrony IP obudowy Rodzaj obudowy IP44 IP23 IP23 zamknięta wyciszona zamknięta wyciszona zamknięta wyciszona 72/7 m <108 75–85 3800×2290×1400 6000×2100×2905 od 730×2002×1050 do 2468×12212×3100 Moc akustyczna LWA w odległości 1 m, w [dB (A)] Wymiary zewnętrzne (dł.×szer.×wys.), w [mm] 3650 ∼9400 od 525 do 32 000 od –30 do 50 od –20 do 40 od –20 do 40 możliwa instalacja w pomieszczeniu, możliwość instalacji zbiornika dodatkowego, opcja: panel do współpracy równoległej agregatów lub współpracy z siecią, monitoring przez RS-232, RS-485, USB, LAN, GSM możliwość synchronizacji z innym agregatem lub siecią, opcjonalnie dodatkowe zbiorniki paliwa, system automatycznego tankowania, komunikacja, dodatkowe wyciszenie panel sterujący, wyłącznik awaryjny, regulator napięcia, regulator obrotów, automatyczna tablica rozdzielcza z jednostką kontrolującą, alarmy informujące o niskim poziomie oleju klasa G3 (PN-ISO 8528-1), CE, ISO 9001:2008 klasa G3 (PN-ISO 8528-1), ISO 9001, CE ISO 8528, ISO 3046, NEMA MG1.22, IEC 60034-1, BS 4999-5000, VDE 0530 standards 24 24/60 12/24 Masa zespołu bez paliwa, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 44 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 zestawienie zespołów prądotwórczych o mocy do 900 kVA SUMERA MOTOR Sp. j. 34-120 Andrychów, ul. Krakowska 5 tel. 33 870 40 60, faks 33 870 40 61 [email protected], www.sumeramotor.pl SUMERA MOTOR Sp. j. SMG-20L – SMG-27L SMG-50JC – SMG130JC SMG-30I – SMG400I 20–27 50–130 30–400 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 29–39 72–188 43–578 ciągła ciągła ciągła wysokoprężny Lombardini-Kohler KDi (1900–2500) wysokoprężny JCB (4400–4800) wysokoprężny IVECO (3200–12 900) 21–39,5 przy 1500 obr./min 52–122 przy 1500 obr./min 30,5–387 przy 1500 obr./min +/+/+ +/+/+ +/+/+ olej napędowy (80) olej napędowy (240) olej napędowy (80–600) 3,9–5,1 9,3–22,4 6–68 0,863–0,875 0,900–0,925 0,875–0,939 10/1 h 10/1 h 10/1 h <3/zależy od rodzaju obciążenia <4–<2/zależy od rodzaju obciążenia <4–<2/zależy od rodzaju obciążenia 0,8 0,8 0,8 tak/50 tak/50 tak/50 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP23 (otwarty)/IP44 (wyciszony) IP23 (otwarty)/IP44 (wyciszony) IP23 (otwarty)/IP44 (wyciszony) otwarta/wyciszona otwarta/wyciszona otwarta/wyciszona 92 LwA (wyciszony) <94–96 (wyciszony) <93–97 (wyciszony) od 980×1400×800 do 1190×2000×900 od 1570×2100×970 do 1790×2620×1100 od 1350×1570×820 do 2210×4200×1500 od 465 do 530 (otwarty), od 630 do 695 (wyciszony) od 1030 do 1255 (otwarty), od 1380 do 1750 (wyciszony) od 690 do 2670 (otwarty), od 1210 do 3750 (wyciszony) od –30 do 40 od –30 do 40 od –30 do 40 możliwa instalacja w pomieszczeniu, pełne zabezpieczenie silnika w standardzie, zdalna transmisja danych możliwa instalacja w pomieszczeniu, pełne zabezpieczenie silnika w standardzie, zdalna transmisja danych możliwa instalacja w pomieszczeniu, pełne zabezpieczenie silnika w standardzie, zdalna transmisja danych klasa H, 2006/42/WE, 2006/95/WE, 2004/108/WE, 2000/14/WE, EN 60034-1, IEC 34-1, EN 60439-1, PN-EN 12601, PN-EN 1679-1, PN-IEC 60364-5-551, PN-ISO 8528-1, PN-ISO 8528-2, PN-ISO 8528-4, PN-ISO 8528-5, PN-ISO 8528-6 klasa H, 2006/42/WE, 2006/95/WE, 2004/108/WE, 2000/14/WE, EN 60034-1, IEC 34-1, EN 60439-1, PN-EN 12601, PN-EN 1679-1, PN-IEC 60364-5-551, PN-ISO 8528-1, PN-ISO 8528-2, PN-ISO 8528-4, PN-ISO 8528-5, PN-ISO 8528-6 klasa H, 2006/42/WE, 2006/95/WE, 2004/108/WE, 2000/14/WE, EN 60034-1, IEC 34-1, EN 60439-1, PN-EN 12601, PN-EN 1679-1, PN-IEC 60364-5-551, PN-ISO 8528-1, PN-ISO 8528-2, PN-ISO 8528-4, PN-ISO 8528-5, PN-ISO 8528-6 24 24 24 nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 45 zestawienie zestawienie zespołów prądotwórczych o mocy do 900 kVA Dystrybutor Szwedzkie Biuro Techniczne Sp. z o.o. 04-664 Warszawa ul. Floriana 3/5 tel. 22 613 00 12, 22 815 30 07 faks 22 815 31 16, 22 812 13 27 [email protected] www.sbt.com.pl Producent Green Power Systems Oznaczenie katalogowe GSL 42 D GP 280 A/D GP 700 C/D Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 39,3 250 630 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 3f∼400 (±1,5) 3f∼400 (±1,0) 3f∼400 (±1,0) 60 360 1000 ciągła ciągła ciągła Parametry techniczne Prąd znamionowy generatora In, w [A] Rodzaj pracy silnika Typ silnika (pojemność silnika, w [cm3]) wysokoprężny (3110) wysokoprężny (7150) wysokoprężny (16 120) 36,4 przy 1500 obr./min 216 przy 1500 obr./min 536 przy 1500 obr./min +/opcja/opcja +/+/opcja +/+/opcja olej napędowy (120) olej napędowy (250) olej napędowy (1200) 7 39,3 99,3 Sprawność prądnicy η przy obciążeniu 75%, w [-] 0,91 0,929 0,95 Dopuszczalne przeciążenie, w [%] 10/1 h 10/1 h 10/1 h Współczynnik zawartości harmonicznych na wyjściu (THDU/THDi), w [%] <5 <3 <3 Współczynnik mocy cosϕ na wyjściu, w [-] 0,8 0,8 0,8 tak/100 tak/80 tak/70 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s 3 · In przez 10 s +/+/+ +/+/+ +/+/+ Moc silnika, w [kW] Rozruch: ręczny/automatyczny/wbudowany układ SZR Rodzaj paliwa (pojemność wbudowanego zbiornika, w [l]) Zużycie paliwa przy obciążeniu 75%, w [l/h] Współpraca z UPS-em/obciążenie początkowe, w [%] Prąd zwarciowy na zaciskach oraz czas jego utrzymania Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/termiczne Stopień ochrony IP obudowy IP54 IP23 IP54 zamknięta wyciszona otwarta zamknięta kontenerowa Moc akustyczna LWA w odległości 1 m, w [dB (A)] LWA 92 (67 z 7 m) – 65 z 7 m Wymiary zewnętrzne (dł.×szer.×wys.), w [mm] 2225×1100×1290 3000×1100×1650 7258×2438×2591 1064 1750 9650 od –20 do 40 od –20 do 40 od –20 do 40 Uwagi techniczne możliwa instalacja w pomieszczeniu możliwa instalacja w pomieszczeniu możliwa instalacja większego zbiornika paliwa Normy, certyfikaty, standardy, znaki jakości klasa G2 (PN-ISO 8528-1), ISO 9001, CE, EPA klasa G3 (PN-ISO 8528-1), ISO 9001, CE, EPA klasa G3 (PN-ISO 8528-1), ISO 9001, CE, EPA 12–36 24–36 24–36 Rodzaj obudowy Masa zespołu bez paliwa, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 46 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 prezentacja jazda pod prąd Fot. 2. Fot. 1. Fot. 3. Fot. 4. nr 6/2013 Rys. 1. 1 5 liczba sprzedanych sam. elektrycznych EV zasilanych Li-lon w, [mln] we modele Toyoty (np. Toyota Prius) czy w pełni elektryczny Nissan Leaf. Prius to najpopularniejszy model pojazdu HEV na świecie. Od wprowadzenia na rynek w 1997 r. sprzedano już ok. 5 milionów sztuk (dane firmy Toyota). Zarówno pierwsze, jak i obecnie produkowana trzecia generacja, wykorzystują system zasilania w technologii Ni-MH (nickel-metal-hydride) firmy Panasonic. Maksymalny zasięg na tej baterii to zaledwie kilka km, jednak rozwiązanie hybrydowe jest na tyle ekonomiczne, że zasięg całkowity pojazdu z silnikiem benzynowym 1,8 to nawet do 1200 km na jednym tankowaniu. Samochód jest ekonomiczny, przyjazny dla środowiska, a przy tym niezawodny i bezpieczny. Modele przyszłości, np. produkowana już Toyota Prius Plug-In (PHEV), które można będzie doładowywać z sieci podczas postojów, opierają się na technologii Li-Ion. Zasięg na baterii to 25 km. Może to zapewnić dojazd do pracy i powrót po doładowaniu na parkingu. Toyota wraz z Panasonic planują wybudować fabrykę o zdolności produkcyjnej 200 tys. systemów Li-Ion rocznie. Pojazdy elektryczne już dziś dobrze sprawdzają się na rynkach niszo- liczba sprzedanych sam. hybrydowych HEV zasilanych Li-lon w, [mln] P rzewidywania rynku motoryzacyjnego zakładały szybki rozwój samochodów elektrycznych (EV). Łatwość przetwarzania energii elektrycznej i wysoka sprawność predestynują ten rodzaj energii do zasilania pojazdów. Zakłady produkujące podzespoły do EV zainwestowały szczególnie w systemy zasilania, cechujące się dużą energią i żywotnością przy akceptowalnym poziomie kosztów. Spodziewano się, że nowoczesne akumulatory pozwolą na pokonywanie przez pojazdy przebiegów 300 km na jednym ładowaniu. Po 3 latach intensywnych działań rozwojowych okazało się, że mimo rosnącej wydajności akumulatorów, nie spełniają one założeń. Branży motoryzacyjnej nie udało się osiągnąć skali produkcji masowej, więc koszt takich pojazdów jest zbyt wysoki dla przeciętnego użytkownika. Sprzedaż samochodów zasilanych bateriami w technologii Li-Ion kształtowała się na poziomie 20 tys. szt. pojazdów hybrydowych (HEV, do końca 2011) oraz 100 tys. szt. dla pojazdów elektrycznych (EV, dane do końca 2012) (rys. 1.). Pomimo względnie niskiego poziomu sprzedaży, branża systematycznie rozwija się, czego przykładami są hybrydo- Rys. Konferencja Batteries 2012, październik 2012, Nicea, Francja, organizator: firma Avicenne Energy mgr inż. Krzysztof Lubianiec – Wamtechnik Sp. z o.o. 0,8 0,6 0,4 0,2 0 4 3 2 1 0 2008 2009 2010 2011 2010 2015 2020 źródło: Konferencja Batteries 2012, październik 2012, Francja, organizator Avicenne Energy, dane z Konferencji IIT (Inspiring Innovation for Tomorrow, USA) z lat 2077-2011 oraz dane firm doradczych w branży energetycznej wych. Przykładami mogą być motocykle wyczynowe enduro lub autobusy miejskie. Jako zlecenie rozwojowe dla austriackiej firmy KTM (największy w Europie producent motocykli) został opracowany system zasilania dla elektrycznego motocykla terenowego KTM Freeride-E. Jest to całkowicie nowy pojazd, od podstaw projektowany jako elektryczny. Wymienna bateria trakcyjna (czas wymiany ok. 1,5 min) zbudowana jest z akumulatorów litowo-jonowych NMC, o energii 2,2 kWh przy napięciu znamionowym 260 V. Wystarcza to na 45–60 minut ostrej jazdy w terenie i do 2 godzin jazdy rekreacyjnej. Czas pełnego naładowania baterii to 1,5–2 godziny ze zwykłego gniazda 230 V. W modelu na rok 2015 energia baterii wzrośnie do 2,6 kWh. W 2011 r. powstał pierwszy w Polsce autobus elektryczny marki Solaris. Kompletny system zasilania zaprojektowała i dostarczyła firma Wamtechnik. Zestaw baterii wykonanych z ogniw litowo-jonowych ma energię 124 kWh i pozwala na pokonanie zasięgu 100–150 km z maksymalną prędkością 50 km/h, a jego pełne naładowanie zajmuje 2 godz. Autobus przeszedł pomyślnie próby na torach testowych oraz na regularnych liniach w kilku miastach polskich i za granicą. Autobus elektryczny jest droższy od odpowiednika spalinowego, jednak przejechanie 100 km jest do 5 razy tańsze. Trwają intensywne prace, żeby autobusy elektryczne firmy Solaris niedługo wyjechały na ulice naszych miast. Firma Wamtechnik Sp. z o.o. w Piasecznie zajmuje się akumulatorowymi i bateryjnymi systemami zasilania. Działa od 1992 roku oferując kompletne możliwości projektowania, testów, ewaluacji i certyfikacji systwemów zasilania oraz produkcję od prototypu do serii. Od roku 2005 jest producentem systemów zasilania w technologii Li-Ion licencjonowanym przez Panasonic Japonia. reklama Wamtechnik Sp. z o.o. 05-500 Piaseczno ul. Techniczna 2 tel. 22 701 26 00 faks 22 701 26 01 www.wamtechnik.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 47 systemy gwarantowanego zasilania stacje ładowania źródeł energii pojazdów elektrycznych wymagania w zakresie instalacji elektrycznych niskiego napięcia inż. Paweł Tymosiak, dr inż. Marcin A. Sulkowski – Politechnika Białostocka Pojazdy elektryczne stają się coraz bardziej popularne – dzieje się tak za sprawą mniejszych kosztów ich bieżącej eksploatacji, w porównaniu do samochodów z silnikami spalinowymi. W obecnie używanych w pojazdach źródłach energii wymagane jest ich częste ładowanie ze względu na niewielki zasięg tych pojazdów. O becnie w Polsce działa jedynie kilkadziesiąt punktów ładowania pojazdów elektrycznych EV (ang. Electric Vehicle). Liczba ta będzie się zwiększać na skutek wzrostu popularności oraz wprowadzania programów dofinansowujących zakup pojazdów zasilanych energią elektryczną. Dodatkowym istotnym czynnikiem jest proekologiczna polityka Unii Europejskiej. W ramach tej polityki prowadzone są prace nad ustaleniem wymogów w zakresie budowy stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Do roku 2020 planowane jest oddanie do użytku około 800 000 stacji ładowania samochodów elektrycznych w Europie, w tym ponad 46 000 w Polsce (w chwili obecnej na terenie Polski jest 27 stacji ładowania pojazdów elektrycznych) [1]. Stacje te za- streszczenie W ostatnim czasie zauważalne jest zwiększanie popularności samochodów elektrycznych. Sprzyja temu wzrost cen paliw kopalnych, proekologiczna polityka rządowa oraz rozwój technologii w zakresie stosowanych źródeł energii i elektrycznych układów napędowych. Jednak do dalszego wzrostu popularności tego typu pojazdów niezbędna jest odpowiednia infrastruktura, obejmująca ogólnodostępne stacje ładowania akumulatorów. Celem artykułu jest przedstawienie wymagań dotyczących instalacji elektrycznych zasilających układy ładowania akumulatorów pojazdów elektrycznych oraz wykorzystywanego w tym celu osprzętu. Artykuł zawiera informacje o wymaganych środkach ochrony, zwiększających bezpieczeństwo eksploatacji stacji ładowania pojazdów oraz wspomagających proces ładowania. 48 leca się oznaczać zgodnie ze wzorem przedstawionym na rysunku 1. Taka liczba stacji ładowania pojazdów elektrycznych na pewno przyczyni się do dalszego wzrostu popularności pojazdów elektrycznych, zwłaszcza w aglomeracjach miejskich. normalizacja w zakresie stacji ładowania pojazdów elektrycznych Wymagania techniczne dotyczące ładowania przewodowego pojazdów elektrycznych zostały opisane w normie wieloarkuszowej PN-EN 61851 System przewodowego ładowania (akumulatorów) pojazdów elektrycznych (oryg.) [2, 3, 4]. Ponadto w normie PN-EN 62196 Wtyczki, gniazda wtyczkowe, złącza pojazdowe i wtyki pojazdowe. Przewodowe ładowanie pojazdów elektrycznych (oryg.) [5, 6] zostały zebrane wymagania dotyczące gniazd i złączy stosowanych w układach ładowania pojazdów elektrycznych. Dodatkowo, wymagania dotyczące instalacji zasilania stacji ładowania pojazdów elektrycznych z sieci elektroenergetycznej zostały zawarte w normie PN-HD 60364-7-722:2012 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 7-722: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Zasilanie pojazdów elektrycznych (oryg.). Normy te są europejskimi odpowiednikami dokumentów sporządzonych przez International Electrotechnical Commission IEC. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l ładowanie pojazdów elektrycznych Zgodnie z normą PN-EN 61851-1 [2] elektrycznym pojazdem drogowym EV nazywany jest każdy pojazd napędzany silnikiem elektrycznym z akumulatora lub innego źródła umożliwiającego magazynowanie energii, który jest produkowany w celu poruszania się na drogach publicznych. Ponadto w powyższej normie zostały zdefiniowane 4 tryby ładowania akumulatorów pojazdów elektrycznych (tab. 1.). Tryby te różnią się sposobem ładowania oraz wymaganiami w zakresie komunikacji pomiędzy pojazdem a stacją zasilającą. Tryb 1 określa ładowanie EV za pomocą niededykowanej infrastruktury, np. z domowej instalacji elektrycznej, w której napięcie znamionowe nie przekracza Un=250 V w układzie jednofazowym i Un=480 V w układzie wielofazowym. Wartość prądu ładowania ograniczona jest do I=16 A wytrzymałością cieplną gniazd wtyczkowych i przewodów zasilających. Pojazd elektryczny może być ładowany z obwodu, z którego zasilane są także inne odbiorniki elektryczne. Dlatego obwód elektryczny, z którego ładowany będzie pojazd elektryczny w trybie 1, powinien być wykonany przewodem o żyłach miedzianych o minimalnym przekroju żyły s=2,5 mm2 oraz posiadać zabezpieczenie przetężeniowe o prądzie znamionowym co najmniej In=20 A. Rys. 1. Znak drogowy oznaczający stację ładowania EV na terenie UE [14] Tryb 2 przewiduje ładowanie EV prądem o wartości In≤32 A z użyciem standardowych gniazd wtyczkowych, z obwodów o napięciu znamionowym nie większym niż Un=250 V w układzie jednofazowym oraz Un=480 V w układzie wielofazowym. Wymagane jest zastosowanie specjalnego przewodu przyłączeniowego z wbudowanym układem sterującym (element nr 1 na fotografii 1.). Połączenie przewodu przyłączeniowego z pojazdem odbywa się za pomocą gniazda z dodatkowym stykiem, który wykorzystywany jest do wykrycia połączenia z pojazdem przez układ sterujący (element 2 na fotografii 1.). Obwód elektryczny, z którego ładowany będzie pojazd elektryczny w trybie 2, powinien być wykonany przewodem o żyłach miedzianych o minimalnym przekroju żyły s=4 mm2, oraz posiadać zabezpieczenie przetę- nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 49 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 50 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 51 ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa ochrona odgromowa systemów fotowoltaicznych na rozległych dachach płaskich prof. dr hab. inż. Andrzej Sowa – Politechnika Białostocka Systemy fotowoltaiczne PV (ang. Photovoltaic) przetwarzają bezpośrednio promieniowanie słoneczne na energię elektryczną bez zanieczyszczeń, hałasu i innych zmian w środowisku naturalnym. Fakt ten, w połączeniu ze spadkiem kosztów systemów PV, powoduje szybki rozwój tego rodzaju źródeł zasilania. każdym z systemów PV wymagane jest umieszczenie kolektorów fotowoltaicznych w miejscach bezpośredniego działania promieni słonecznych. Takim miejscem są dachy płaskie obiektów budowlanych. Wzrastające powierzchnie coraz częściej stosowanych kolektorów powodują wzrost zagrożenia piorunowego systemów PV. Stwarza to potrzebę rozważenia sposobów ochrony kolektorów przed bezpośrednim wyładowaniem piorunowym oraz przed przepięciami atmosferycznymi w instalacjach prądu stałego i przemiennego oraz w systemach sterujących pracą systemu (jeśli takie systemy sterowania są stosowane). ochrona przed bezpośrednim działaniem prądu piorunowego Wykorzystując zalecenia zawarte w normach ochrony odgromowej obiektów budowlanych [1, 2, 3] przedstawione zostaną zasady ochrony odgromowej kolektorów fotowoltaicznych umieszczanych na płaskich dachach budynków (fot. 1.). W przypadku montażu kolektorów fotowoltaicznych na dachu obiektu budowlanego chronionego przed wyładowaniami piorunowymi należy skoordynować przewidywane rozwiązanie ochrony odgromowej kolektorów z elementami już istniejącego urządzenia piorunochronnego. W takich obiektach zainstalowanie kolektorów należy potraktować jako zmiany w ich wyposażeniu [2, 5], co może wymagać modyfikacji istniejących urządzeń piorunochronnych. Przystępując do projektowania ochrony odgromowej kolektorów fotowoltaicznych należy spełnić przedstawione poniżej zalecenia: poznać projekt istniejącego urządzenia piorunochronnego obiektu, wyniki prowadzonych oględzin i przeglądów okresowych oraz dokonać przeglądu jego obecnego stanu zwracając szczególną uwagę na istniejący stan systemu uziomowego (sprawdzenie stopnia skorodowania), streszczenie W artykule przedstawiono zasady ochrony kolektorów fotowoltaicznych przed bezpośrednim wyładowaniem piorunowym. Szczegółowo omówiono sposoby wyznaczania odstępów izolacyjnych pomiędzy elementami urządzenia piorunochronnego a kolektorami. 52 Fot. 1. Kolektory fotowoltaiczne na płaskim dachu obiektu budowlanego [10] sprawdzić istniejące rozwiąza- nie systemu ograniczania przepięć w instalacji elektrycznej w obiekcie budowlanym. Dotyczy to szczególnie rozmieszczenia układu SPD typu 1, który zgodnie z wymaganiami norm ochrony odgromowej powinien znajdować się w obiekcie posiadającym urządzenie piorunochronne, przeprowadzić analizę ryzyka obiektu z zainstalowanymi kolek- torami fotowoltaicznymi i określić wymagany poziom ochrony. Sprawdzić, czy wymagania wynikające z wyznaczonego poziomu ochrony spełnia urządzenie piorunochronne już istniejące na obiekcie, w przypadku stwierdzenia niższego poziomu ochrony instalacji istniejącej na obiekcie, w porównaniu z poziomem wyznaczonych dla obiektu z kolektorami, należy Rys. A. Sowa W zwód pionowy zwód pionowy kolektory fotowoltaiczne na dachu obiektu Rys. 1. Ochrona odgromowa kolektorów na dachu płaskim w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 53 ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 54 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama Polski Producent Osprzętu Odgromowego UCHWYTY, ZŁĄCZA ŚRUBY, PRĘTY MASZTY I IGLICE INNE nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 55 55-200 Oława • Ścinawa Polska 76 • tel./fax 71 313 39 03, 71 302 84 94 ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 56 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 prezentacja analizatory sieci PowerMonitor 5000 RAControls Sp. z o.o. Redukcja kosztów, wzrost wydajności oraz ochrona środowiska to zagadnienia będące w kręgu zainteresowań większości firm i koncernów produkcyjnych. Podobnie coraz więcej polskich zakładów poszukuje oszczędności związanych z redukcją zużycia energii elektrycznej i poprawieniem jej jakości. F irma Rockwell Automation, jedna z najbardziej rozpoznawanych marek z zakresu automatyki przemysłowej, oferuje wiele rozwiązań przeznaczonych do pomiaru parametrów sieci elektrycznej. W skład analizatorów sieci marki Allen-Bradley wchodzą zarówno klasyczne urządzenia st ac jon a r ne ( Po werMon itor 500/1000/3000/5000) i bezprzewodowe (Wireless PowerMonitor), jak i przenośne monitory mocy i energii elektrycznej (PowerPad). Najnowszym rozwiązaniem pomiarowym jest seria analizatorów sieci PowerMonitor 5000. Ten miernik mocy jest skalowalnym rozwiązaniem, mogącym zostać w pełni zintegrowanym z systemem całego zakładu w sieci Ethernet/IP. PowerMonitor5000 można wyposażyć w moduł komunikacyjny DeviceNet lub ControlNet. Aby lepiej zrozumieć strukturę energetyczną i jej poten- cjalne oddziaływanie na urządzenia odbiorcze, firma Rockwell Automation opatentowała narzędzie gromadzące i przetwarzające zdarzenia z wielu analizatorów połączonych ze sobą. W celu lokalnej wizualizacji danych dostępne są specjalne wyświetlacze/panele operatorskie mogące obsłużyć maksymalnie do trzech niezależnych urządzeń pomiarowych serii PM5000. W systemie globalnego zarządzania energią elektryczną Rockwell Automation oferuje najwyższej jakości oprogramowanie FaktoryTalk EnergyMetrix. System zarządzania energią elektryczną FaktoryTalk EM pozwala z poziomu przeglądarki internetowej na wirtualny dostęp do danych zbieranych ze wszystkich analizatorów znajdujących się w tej samej sieci. Łączy w sobie zalety urządzenia przesyłającego i przetwarzającego dane z aplikacją klienta serwerowego. FaktoryTalk EnergyMetrix Fot. 2. FactoryTalk EnergyMetrix, czyli kompletny system zarządzania energią nr 6/2013 zbiera, analizuje, przechowuje i współdzieli kluczowe dane. Pozwala to na dystrybucję informacji niezbędnych do optymalizacji i korelacji zużycia energii, zarządzania jakością zasilania i co najważniejsze, zwiększenie wydajności oraz redukcję kosztów firmy. Standardowe funkcje analiFot. 1. PowerMonitor5000 marki zatorów sieci serii 5000: Allen-Bradley pomiar prądów i napięć za pomocą 8 kanałów przy dostępne wykonanie z wbudowanym portem DeviceNet lub Conłączeniowych pozwalających trolNet. na analizę sieci w dowolnej konMierzalne parametry: figuracji, zapewnienie pomiaru 1024 pró- napięcie fazowe i międzyfazowe, bek w każdym cyklu pomiaru, prąd fazowy i całkowity, pomiar do 127. harmonicznej wid- częstotliwość chwilowa i średnia, ma Fouriera, asymetria prądu i napięcia, strona HTML analizatora pozwa pomiar mocy kW, kVAm, kVAR, lająca na prostą konfigurację urzą- rzeczywisty współczynnik mocy na fazę i całkowity, dzenia i analizę danych w czasie rzeczywistym, pomiar energii kWh, kVAh, kVARh, funkcja „wirtualnej korekcji zapotrzebowanie na moc kW, oprzewodowania”, pozwalająca kVAR, kVA, na wprowadzanie korekt okablo- procentowy współczynnik zawartości harmonicznych THD%. wania w trakcie rozruchu bez potrzeby wyłączania zasilania, reklama możliwość konfiguracji alarmów do 10 zdarzeń pozwalających zapobiegać powstawaniu problemów czy uszkadzaniu sprzętu, możliwość wykorzystania 4 wejść do zbierania danych z urządzeń RAControls Sp. z o.o. pomiarowych typu W.A.G.E.S., Autoryzowany Dystrybutor Rockwell Automation 4 specjalne wyjścia do wkomponowania analizatora do istnieją- 40-519 Katowice, ul. Kościuszki 112 tel. 32 788 77 00 cego systemu SCADA, [email protected] wbudowany port komunikacyjny www.racontrols.pl sieci Ethernet/IP, w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 57 instalacje elektroenergetyczne wyłączniki wysokiego napięcia w zastosowaniach kompaktowych dr inż. Paweł Budziński Ograniczone możliwości rozbudowy istniejących czy budowy nowych stacji elektroenergetycznych w obszarach zurbanizowanych zmuszają energetykę do stosowania stacji elektroenergetycznych w wykonaniach małogabarytowych. Wpływa to na rozwiązania zarówno rozdzielnic średniego napięcia, jak i pól wyłącznikowych wysokiego napięcia. T Rys. Siemens Schuckert ak zwane pola kompaktowe realizują wszystkie funkcje pola rozdzielni wysokiego napięcia, tj. wyłącznika, odłączników, uziemników, przekładników, czasem także ograniczników przepięć (IEC 62271-205). Funkcje te zintegrowane są w jednym urządzeniu, posiadającym własne oznaczenie typu, próbę typu i dokumentację techniczną (instrukcje montażu i użytkowania, schematy obwodów sterowniczych itp). Ich zastosowanie pozwala na: ograniczenie powierzchni zajmowanej przez pole, a tym samym przez stację; skrócenie czasu montażu fabrycznie przygotowanych modułów na placu budowy; zintegrowanie układów blokad zabezpieczających przed błędnymi operacjami łączeniowymi wyłącznikiem, odłącznikiem i uziemnikiem; uproszczenie fundamentów oraz konstrukcji wsporczych pod aparaturę pola; redukcję liczby połączeń elektrycznych, zarówno w zakresie uzie- mień konstrukcji wsporczych, jak również obwodów wtórnych i pierwotnych pola; możliwość szybkiego wykorzystania kompletnego pola w przypadku awarii, instalacji prowizorycznych czy w czasie przebudowy; możliwość zastosowania w rozwiązaniach przewoźnych; łatwość zastosowania w uproszczonych stacjach typowych dla przemysłu czy elektrowni wiatrowych. Na rysunku 1. przedstawiono próbę klasyfikacji tych rozwiązań ze względu na konstrukcję i zasadę działania. Charakterystyczną cechą pól modułowych z wyłącznikami ruchomymi, tj. wysuwnymi lub obrotowymi, jest w zasadzie ograniczenie napięć znamionowych do 300 kV. Wynika to z jednoprzerwowej konstrukcji tych aparatów. Wyjątkiem jest tu tylko opisany firmy Alstom. Pola modułowe bardzo często wyposażane są w niekonwencjonalne urządzenia pomiarowe będące alternatywą dla klasycznych przekładników prądowych, rzadziej także napięciowych. wyłączniki stacjonarne live-tank Rys. 2. Wyłącznik wnętrzowy ekspansyjny typu R622 (T) g 132 kV/ 8,7 kA z dwoma kompletami odłączników dla podwójnego systemu szyn zbiorczych 58 Koncepcja pól kompaktowych z wyłącznikami stacjonarnymi polega na umieszczeniu na wspólnej konstrukcji wsporczej, posadowionej na wspólnym fundamencie, standardowego wyłącznika oraz, w zależności od potrzeby, odłącznika lub odłączników, przekładników prądowych lub prądowo-napięciowych, uziemnika oraz ograniczników przepięć. Ze względu na moduło- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l wyłącznik dla pola napowietrznego kompaktowego LIVE-TANK wysuwny DEAD-TANK stacjonarny obrotowy w technologii GIS izolacyjny (z funkcją odłącznika) Rys. 1. Rodzaje pól kompaktowych wysokiego napięcia w zależności od zastosowanego rozwiązania wyłącznika wą budowę w odniesieniu do tych urządzeń stosuje się również określenie pola modułowe. Rozwiązania takie były stosowane już w latach 30. ubiegłego wieku w pierwszych wyłącznikach małoolejowych, pneumatycznych powietrznych czy ekspansyjnych zintegrowanych z odłącznikami i przekładnikami prądowymi. W latach 30. firma Siemens Schuckert produkowała nawet wyłącznik wnętrzowy 132 kV z dwoma kompletami odłączników dla dwóch systemów szyn zbiorczych (rys. 2.), jak również oferowała rozwiązanie dwuwyłącznikowego napowietrznego pola modułowego 100 kV dla podwójnego systemu szyn zbiorczych, bez odłącznika liniowego (rys. 3.). W polach modułowych z wyłącznikiem stacjonarnym stosuje się nieruchomy standardowy wyłącznik, a widoczne i bezpieczne przerwy odłącznikowe w powietrzu uzyskiwane są przy zastosowaniu klasycznych odłączników napowietrznych. Typowym przykładem pola kompaktowego z wyłącznikiem stacjonarnym jest pokazany na fotografii 1., SIMOBREAKER firmy Siemens. Jest to na wspólnej ramie umieszczony wyłącznik typu 3AP1F, dwuprzerwowy poziomo-obrotowy odłącznik oraz przekładnik prądowy lub prądowo-napięciowy. Funkcje izolatorów wsporczych dla styków stałych odłącznika spełniają z jednej strony przekładniki, z drugiej izolatory wsporcze komór gaszeniowych wyłącznika. Pola typu SIMOBREAKER oferowane są dla napięć znamionowych 123 i 145 kV. Mogą być one wyposażone w przekładniki olejowe lub w izolacji gazowej z SF6, na których dodatkowo można nabudować noże uziemników siecznych. Istnieje także możliwość zabudowania w polu ograniczników przepięć. Innym rozwiązaniem jest przewidziany dla napięć 362 do 550 kV HPL-Compact firmy ABB. Składa się on z dwóch odłączników pantografowych zabudowanych na wspólnej ramie z biegunem dwuprzerwowego wyłącznika typu HPL B w układzie T (fot. 2.). Odłączniki połączone są sztywno z zaciskami przyłączeniowymi wyłącznika. Trzy takie zestawy tworzą urządzenie trójbiegunowe. Pewną odmianą pola modułowego jest umieszczenie odłączników pozio- nr 6/2013 reklama Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 59 instalacje elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl promocja DWULETNIA Grupa MEDIUM ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa tel.: 22 810 21 24, 512 60 84 faks: 22 810 27 42 e-mail: [email protected] www.elektro.info.pl RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 175 zł! ZAMAWIAM PRENUMERATĘ ELEKTRO.INFO OD NUMERU E-MAIL RODZAJ PRENUMERATY TELEFON KONTAKTOWY NAZWA FIRMY ULICA I NUMER w cenie dostęp online w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 60 prenumerata edukacyjna (studencka) – 70 zł • prenumerata roczna – 99 zł Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Volkswagen Bank Polska S.A. 09 2130 0004 2001 0616 6862 0001 DATA I CZYTELNY PODPIS KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ OSOBA ZAMAWIAJĄCA Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/ /Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. czytelny podpis Podanie danych ma charakter dobrowolny. nr 6/2013 kupon prenumeraty lider wśród czasopism branżowych PRENUMERATA http://www.siemens.pl/pl/energy/przesyl-i-rozdzial-energii-elektrycznej.htm Wyznaczamy kierunki w energetyce Nowoczesne rozwiązania dla przesyłu i rozdziału energii. Anwers for energy. termowizja zasady diagnostyki rozdzielnic nn przy zastosowaniu kamer termowizyjnych mgr inż. Karol Kuczyński, mgr inż. Grzegorz Dymny P promieniowanie podczerwone i emisyjność Promieniowanie podczerwone, to fragment promieniowania elektromagnetycznego występującego w przyrodzie obok kosmicznego promieniowania gamma, promieniowania typu X, ultrafioletowego, widzialnego i radiowego. To wspomniane pasmo podczerwieni rozciąga się w zakresie długości fali λ od 0,75 μm do 1 mm. Tak szeroki zakres przyjęło się umownie dzielić na kilka obszarów, np. według takiego podziału: bliska podczerwień (do około 3 μm), średnia (3–6 μm), daleka (6–15 μm) oraz bardzo daleka [1]. Promieniowanie cieplne to promieniowanie powstające w wyniku pobudzania termicznego cząstek materii, takich jak atomy, jony i cząsteczki. Występuje ono powszechnie przez co każde ciało jest źródłem takiego promieniowania, jeśli tylko jego temperatura jest wyższa od zera bezwzględnego (–273,16°C). Widmo takiego promieniowania jest widmem ciągłym i obejmuje cały zakres promieniowania optycz- nego, od fal rentgenowskich aż po mikrofale. Ciała o temperaturze pokojowej emitują najwięcej promieniowania o długości fali rzędu 10 μm. Oczywiście rzeczywiste obiekty nie tylko emitują to promieniowanie, ale również je częściowo pochłaniają, odbijają i przepuszczają. Emitowany strumień promieniowania cieplnego jest zazwyczaj różny dla różnych obiektów i zależny od własności fizykochemicznych. I nawet gdy temperatura tych ciał jest taka sama, każdy z obiektów ma określoną, własną zdolność do emitowania promieniowania, którą to zdolność opisuje się współczynnikiem zwanym emisyjnością. Emisyjność zależy od temperatury, składu chemicznego, stanu fizycznego powierzchni (chropowatości, warstwy tlenków, zanieczyszczeń) i wielu innych czynników, a także od kierunku obserwacji. Wynika z tego, że każdy obiekt pomiaru posiada niepowtarzalną i charakterystyczną tylko dla tego przedmiotu emisyjność. Można stąd wyciągnąć wniosek, że dla pomiaru technikami wykorzystującymi moc promieniowania emitowanego przez obiekt (na przykład wyznaczanie temperatury obiektu w pomiarach termowizyjnych) niepewność określenia emisyjności decyduje o niepewności całego pomiaru. Najdokładniejsze wyznaczanie emisyjności kierunkowej materiałów uzyskuje się poprzez pomiar współczynnika odbicia za pomocą spektrometrów podczerwieni, ale prostsze, uśrednione emisyjności materiałów można wykonać również kamerami termowizyjnymi lub poprzez porównanie ze stykowymi metodami pomiaru temperatury, gdzie należy tak dobrać emisyjność w kamerze, aby wskazywała tę samą temperaturę, jaką uzyskano inną metodą pomiarową. czynniki wpływające na pomiar Kolejnym czynnikiem utrudniającym pomiary mocy promieniowania emitowanego przez obiekt jest tłumienie propagacji promieniowania podczerwonego przez atmosferę, spowodowane jej rozpraszaniem i pochłanianiem. W zakresie podczerwieni promie- Fot. K. Kuczyński, G. Dymny onad 210 lat minęło od czasu, gdy podczas udoskonalania teleskopu do obserwacji astronomicznych Sir Wiliam Herschel odkrył promieniowanie podczerwone. Potem jeszcze parokrotnie „odkrywano” to promieniowanie, wraz ze znajdywaniem dla niego coraz to innych praktycznych zastosowań. Nadal jednak mimo upływu lat to niewidziane promieniowanie potrafi nas zaskoczyć ciekawym i nowym spojrzeniem na otaczający nas świat. Dziś na temat promieniowania cieplnego i jego zastosowania wiemy znacznie więcej. Opracowano bardzo wiele urządzeń pracujących w zakresie podczerwieni, a możliwości, jakie dają techniki dwuwymiarowego obrazowania w podczerwieni, pozwalają poznawać świat „widziany” w tym zakresie spektralnym własnymi oczami i motywować do tworzenia coraz doskonalszych kolejnych urządzeń do powszechnego użytku, w tym pomiarowych, obserwacyjnych oraz automatycznego rozpoznawania. Fot. 1. Nawet niewielkie zmiany temperatury mogą sugerować miejsca do przeprowadzenia dalszych obserwacji w celu ustalenia ich przyczyny 62 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 reklama Rozdzielnice nn o prądach znamionowych do 7300 A Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej Rozdzielnice nn o modułowej budowie, z kasetami wysuwnymi, przeznaczone do dystrybucji energii elektrycznej nn oraz do zasilania i sterowania odpływami silnikowymi. Zastosowanie w dużych zakładach przemysłowych i obiektach infrastrukturalnych. www.prenumerata.elektro.info.pl System funkcjonalny rozdzielnic niskiego napięcia wykorzystywany do wszystkich systemów dystrybucji energii nn, zarówno w środowisku przemysłowym, jak i komercyjnym. Ponadto oprócz rozdzielnic typu OKKEN (licencja Schneider Electric) Prefabrykowane są rozdzielnice: – X-ENERGY (technologia Eaton Electric), – PRISMA Plus P (technologia Schneider Electric), – XL3-... (technologia LEGRAND), – rozwiązania uniwersalne z zastosowaniem obudów i aparatów renomowanych producentów. ELEKTROTIM S.A. nr 6/2013 54-156 Wrocław, ul. Stargardzka 8 tel. 71 352 13 41, 71 351 40 70, faks 71 351 48 39 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l [email protected], 63 www.elektrotim.pl termowizja Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 64 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 prezentacja szafa TS IT – standard w produkcji seryjnej Rittal Sp. z o.o. N owa szafa Rittal ma wiele zalet: można ją łatwo zamówić, zapewnia bezpieczne otoczenie dla serwerów i innych urządzeń, umożliwia przebudowę bez wysiłku i cechuje się optymalnym stosunkiem jakości do ceny. Właśnie w tym zakresie nowe szafy TS IT wyznaczają standardy funkcjonalności i efektywności. Już w wyposażeniu podstawowym nowa szafa spełnia niemal wszystkie wymagania odnośnie szaf serwerowych i sieciowych. Dodatkową korzyścią dla klienta jest także szybki, oszczędny i w większości beznarzędziowy montaż. Do wyposażenia podstawowego szafy TS IT należą między innymi dwie elastyczne płaszczyzny montażowe 19“ oraz wieloczęściowa płyta dachowa ze zoptymalizowanym bocznym wprowadzeniem kabli poprzez listwy szczotkowe w dachu, który jest także przygotowany do integracji wentylatorów. Dodawanie lub przebudowa akcesoriów w większości nie wymagają użycia narzędzi. Zasadę tę Rittal konsekwentnie zastosował dla wszystkich komponentów: inteligentne, różnorodne możliwości rozbudowy zapewniają elastyczność dla indywidualnych konfiguracji. optymalny dostęp Aby nowoczesne centra obliczeniowe pozostawały zgodne z aktualnym stanem techniki, szafa musi elastycznie dopasowywać się do cyklów innowacyjnych serwerów i pamięci masowych. Łatwa, beznarzędziowa regulacja płaszczyzn montażowych 19“ i oszczędna pod względem zajmowanego miejsca integracja wszelkich akcesoriów zapewniają jak najlepsze spełnienie indywidualnych potrzeb. Dodatkową zaletę stanowią w wyposażeniu seryjnym dzielone drzwi tylne i praktyczne zawiasy 180° drzwi frontowych i tylnych. W ten sposób administrator może uzyskać bezpośredni dostęp do wszystkich komponentów zabudowy. Razem cechy te umożliwiają optymalne ustawienie tak, aby w nagłych przypadkach zagwarantować wąskie, lecz bezwzględnie konieczne szerokości dróg ewakuacyjnych. listwy czujnikowe Szafę można również bez problemu dopasować do nowych trendów w centrach obliczeniowych, jak np. automatyczna inwentaryzacja i rejestracja parametrów technicznych wszystkich komponentów zabudowy. Dodatkową cechą wyposażenia jest bezpośrednia integracja specjalnych listew czujnikowych RFID (Radio Frequency Identification). Klient w każdej chwili może zainstalować odpowiednią listwę samodzielnie i bez przerywania pracy. Dodatkowe możliwości zapewniają nowe profile montażowe. Możliwe jest mocowanie elementów ułatwiających prowadzenie kabli oraz niezajmująca miejsca tylna integracja nowej szyny rozdziału prądu Rittal PDU-i. Jej konstrukcja jest zgodna ze standardem 1-U, co umożliwia bezpośrednie przymocowanie w przestrzeni Zero-U między ścianą boczną a płaszczyzną montażową. jeden profil dla wszystkich szaf Realizacja różnych wymiarów zabudowy od 19“ do 24“ lub też zabudowa asymetryczna są możliwe przez proste przesunięcie profili montażowych. Łatwy wybór gotowych zestawów akcesoriów pozwala szybko zrealizować indywidualne potrzeby klientów. Obciążalność płaszczyzny montażowej do 1500 kg jest w TS IT standardem. Prosta, oparta na łatwym w obsłudze systemie zamawiania, rozbudowa obejmuje w jednym numerze katalogowym kompletne podzespoły funkcjonalne. Dzięki temu użytkownik może szybko i indywidualnie odzwierciedlić swoje własne potrzeby. kiem bezpiecznej eksploatacji zainstalowanej techniki. Zgodnie z tą zasadą Rittal dzieli przyszłe generacje racków nie według obszarów zastosowań, tylko według zapotrzebowania na klimatyzację. Szafy rozróżnia się już tylko na przeznaczone do pomieszczeń klimatyzowanych lub do klimatyzacji szafowej lub szeregowej. Możliwa jest zarówno klimatyzacja za pomocą specjalnych klimatyzatorów IT, a także systemów chłodzenia na bazie cieczy, jak Rittal LCP (Liquid Cooling Packages). Zgodnie z tym wolna powierzchnia wentylowania szaf do pomieszczeń klimatyzowanych wynosi 85%. Ponadto TS IT w przypadku pożaru spełnia wymagania odnośnie szczelności i czasów utrzymania dla systemów gaszenia gazem. Dzięki temu zapewniona jest skuteczna ochrona przed ewentualnymi zagrożeniami pożarem. Właściwości te zostały potwierdzone przez akredytowane laboratoria. IT-Rack jest dostępny do wyboru z cokołem Flex-Block, którego montaż również nie wymaga narzędzi i który urzeka możliwościami szybkiego montażu. Wszystkie te właściwości czynią z nowej szafy TS IT elastyczne, przyszłościowe rozwiązanie, pozwalające na efektywne pod względem kosztów reagowanie na rosnące wymagania środowisk IT. reklama właściwa koncepcja klimatyzacji W TS IT montaż szyn ślizgowych, półek urządzeniowych i szyn teleskopowych jest możliwy bez użycia narzędzi nr 6/2013 Wydajny sprzęt IT wytwarza dużo ciepła, które musi być bezpiecznie odprowadzane. Dlatego zastosowanie szczególnie energooszczędnych systemów chłodzenia jest ważnym warun- Rittal Sp. z o.o. 02-672 Warszawa ul. Domaniewska 49 infolinia 0 801 380 320 [email protected] www.rittal.pl w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 65 inteligentny budynek rozwiązania inteligentnego budynku w rewitalizacji budynków użyteczności publicznej krok ku poprawie efektywności energetycznej dr inż. Sławomir Bielecki, mgr inż. Janusz Lipka, mgr inż. Tadeusz Palimąka, prof. dr hab. inż. Tadeusz Skoczkowski, dr inż. Jacek Szymczyk – Politechnika Warszawska streszczenie Rozwiązania inteligentnych budynków należą do bardziej zaawansowanych technologii, które dostarczają możliwości, a także narzędzi do poprawy efektywności energetycznej dla wielu systemów funkcjonujących w ramach obiektu budowlanego. Efektywność energetyczna jest jednym z największych wyzwań XXI wieku i zgodnie z obecnymi wymogami UE, jej podnoszenie w szczególności powinno dotyczyć budynków. Od sektora publicznego wymaga się przy tym pełnienia modelowej roli w tym zakresie. Rewitalizacja budynków w kierunku rozwiązań inteligentnych powinna być wykonywana na podstawie aktualnej wiedzy inżynierskiej i obowiązujących norm. W pracy przedstawiono podstawowe przepisy prawne oraz niezbędne normy związane z instalacjami w inteligentnym budynku. Zakres zestawienia obejmuje zbiór podstawowych przepisów krajowych i unijnych odnoszących się do idei inteligentnego budynku oraz zbiór norm związanych z instalacjami elektrycznymi, okablowaniem strukturalnym, sieciami inteligentnymi, sieciami komputerowymi oraz innymi mediami. 66 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 1400 mtoe 1200 rolnictwo 1000 budynki sektora publicznego 800 budynki mieszkalne transport 600 400 przemysł 200 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 0 2002 gazów cieplarnianych (o 20% w stosunku do poziomu z roku 1990), poprawa poziomu wykorzystania (do poziomu 20% wykorzystywanej energii) odnawialnych źródeł energii (OŹE) oraz ograniczenie całkowitej energochłonności (o 20%). To wszystko ma zostać osiągnięte do 2020 roku (program 3×20). Według wielu szacunków, zużycie energii na potrzeby funkcjonowania budynków (w skali globalnej) jest na poziomie 40% ogólnego zużycia (rys. 1.). W roku 2010 na terenie Unii Europejskiej w budynkach skonsumowano 41% całkowitego zużycia energii, z czego za 27% całkowitego zużycia odpowiadają gospodarstwa domowe (w roku 1990 wspomniane wielkości wynosiły odpowiednio 37% i 25%). Dla porównania w 2010 roku udział w konsumpcji energii w krajach UE transportu wyniósł 32%, przemysłu 25%, a rolnictwa 2% [3]. Na wykresie z rysunku 1. można zaobserwować stagnację na przestrzeni ostatnich lat w proporcjach całkowitego poboru energii w Mtoe (megatonach oleju ekwiwalentnego) na terenie UE w ujęciu sektorowym. Racjonalizacja użytkowania energii w budynku, prowadząca do poprawy efektywności energetycznej i optymalizacji zużycia mediów, przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa i komfortu użytkowania, jest istotną problematyką przy doborze technologii oraz rozwiązań technicznych w kontekście potrzeb funkcjonalnych budynku. To zadanie jest predestynowane dla technologii „inteligentnego budynku”, 2001 acjonalne użytkowanie energii prowadzące do oszczędności różnych rodzajów energii stało się konkretnym wyzwaniem dla współczesnych rozwiązań technicznych. Konieczność realizacji działań zmierzających do poprawy efektywności energetycznej, rozumianej jako ograniczenie zużycia energii pierwotnej przy niezmienionym (lub poprawionym) efekcie końcowym łańcucha przemian energetycznych [1], wynika m.in. z celów przyjętej polityki klimatycznej i ekologicznej Unii Europejskiej. Rezultatem wspomnianych działań powinno być ograniczenie: emisji 2000 R Rys. 1. Całkowity pobór energii w UE w zależności od sektorów [3] opartej na systemach automatyki budynkowej. idea Inteligentnego Budynku Jest wiele szczegółowych definicji Inteligentnych Budynków (IB), czasem spotykane jest też określenie Smart Buildings, wspólnym ich mianownikiem jest możliwość samodzielnego dopasowania instalacji budynkowych do zmieniających się czynników wewnętrznych i zewnętrznych, poprzez odpowiednie zmiany parametrów pracy układów, obejmujących podsystemy m.in. oświetlenia; wentylacji, klimatyzacji, ogrzewania (HVAC – Heating, Ventilation, Air Conditioning); teleinformatyczne; zasilania (elektroenergetyczne, w tym zasilania awaryjnego UPS – Uninteruptible Power Supply) oraz bezpieczeństwa (w tym np. kontroli dostępu ACC – Access Control, monitoringu CCTV – Closed Circuit Television i ochrony przeciwpożarowej). To wszystko odby- wa się przy jednoczesnej integracji tych podsystemów i wzajemnej komunikacji. Celem działania wszelkich systemów w ramach IB jest zapewnienie przyjazności i komfortu użytkownikom budynku oraz oszczędnego gospodarowania energią i innymi mediami. Funkcjonowanie IB opiera się na systemie zapewniającym zintegrowaną kontrolę nad działaniami urządzeń w ramach infrastruktury budynku, należących do różnych podsystemów. System ten określany jest jako BMS (Building Management System), spotykane są też określenia: BMCS (Building Management and Control System), BM (Building Management), przy czym pojęcia te odnoszą się do kompletnego systemu kontroli i sterowania. Zadania tego systemu można podzielić na: monitorowanie – zbieranie i archiwizowanie informacji o stanie pracy poszczególnych urządzeń, a także zbieranie danych pomiarowych z czujników i liczników, nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 67 inteligentny budynek Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 68 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 69 inteligentny budynek Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl 70 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl reklama STEROWANIE AGREGATÓW ORAZ SILNIKÓW [email protected] www.comap.cz www.comapsystems.com/pl nr 6/2013 DOSTAWA STEROWNIKÓW ORAZ KOMPLEKSOWA REALIZACJA ROZWIĄZAŃ SYSTEMÓW STEROWANIA w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 71 ochrona przeciwpożarowa przeciwpożarowy wyłącznik prądu W ostatnim czasie pojawiła się wśród rzeczoznawców ds. zabezpieczeń ppoż. teza na temat stawiania wymagań w zakresie instalowania wyłącznika ppoż. w złączu lub bezpośrednio za nim, w wydzielonym pożarowo pomieszczeniu tuż po wprowadzeniu kabla zasilającego do budynku. Tak sprecyzowane wymagania nie są błędem, ale tworzą szereg komplikacji projektowych oraz wykonawczych, szczególnie gdy budynek zapotrzebowuje duże wartości mocy. Określenie „wyłącznik przeciwpożarowy prądu” zdefiniowane w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75 z 2002 r., poz. 690, z późniejszymi zmianami), wprowadzone na wniosek Państwowej Straży Pożarnej, powoduje szereg niejasności wśród projektantów. W artykule publikujemy wymagania w tym zakresie określone w załączniku B2 (informacyjnym) normy N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Norma ta została zatwierdzona przez prezesa SEP w dniu 12 kwietnia 2013 roku i funkcjonuje na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy prezesem PKN a prezesem SEP. Zgodnie z wymaganiami § 183 ust. 2–4 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75 z 2002 r., poz. 690 z późniejszymi zmianami): 2. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do 72 wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem. 3. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu powinien być umieszczony w pobliżu głównego wejścia do obiektu lub złącza i odpowiednio oznakowany. 4. Odcięcie dopływu prądu przeciwpożarowym wyłącznikiem nie może spowodować samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym zespołu prądotwórczego. Wyjątek stanowią źródła zasilające urządzenia elektryczne, które muszą funkcjonować w czasie pożaru. Zdefiniowane w ww. rozporządzeniu wymagania są mało precyzyjne i mogą wprowadzać w błąd zarówno projektantów, jak i rzeczoznawców ds. zabezpieczeń ppoż. Szczególnie często błędnie są interpretowane wymagania ust. 3 § 183. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu w przypadku małych mocy zapotrzebowanych przez budynek może być instalowany przy złączu. Sprawa znacznie się komplikuje w przypadku dużych wartości mocy zapotrzebowanych przez budynek lub występowania w budynku kilku stref pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m3. Wówczas instalowanie przeciwpożarowego wyłącznika prądu, który musi przerwać przepływ prądu o wartości od kilkuset do kilku tysięcy [A], przy złączu lub w pobliżu głównego wejścia do budynku, wydaje się być niemożliwa do realizacji. W takim przypadku wymaganie przedstawione w ust. 2 § 183 rozporządzenia należy odnieść do przyci- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Rys. J. Wiatr mgr inż. Julian Wiatr wewnętrzna linia zasilająca 1 (WLZ 1) rozdzielnica mieszkaniowa zabezpieczenie przedlicznikowe instalacja odbiorcza szafka licznikowa obwody WLZ 2 obwody urządzeń ppoż. WLZ 3 rozdzielnica główna budynku złącze sieć rozdzielcza nn Rys. 1. Przykładowy schemat instalacji elektrycznej budynku, gdzie: R – przeciwpożarowy wyłącznik prądu sku uruchamiającego przeciwpożarowy wyłącznik prądu, którego element wykonawczy może być zainstalowany w rozdzielnicy głównej budynku lub rozdzielnicy zasilającej urządzenia przeciwpożarowe, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. Elementem wykonawczym przeciwpożarowego wyłącznika prądu może być aparat elektryczny typu wyłącznik lub rozłącznik, którym należy rozłączać wszystkie obwody, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru. Przykładowy schemat instalacji elektrycznej budynku zawierającej przeciwpożarowy wyłącznik prądu przedstawia rysunek 1. W przypadku zastosowania aparatu elektrycznego typu wyłącznik należy zapewnić wybiórczość działania zabezpieczeń występujących w instalacjach elektrycznych budynku, które są przyłączone za wyłącznikiem i eksploatowane w warunkach normalnej eksploatacji. Sterowanie przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu może być miejscowe lub zdalne, decyzję o sposobie sterownia powinien podjąć projektant w porozumieniu z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń ppoż. W przypadku zastosowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu, sterowanego zdalnie, zaleca się stosowanie aparatu elektrycznego typu rozłącznik, wyposażonego w cewkę wzrostową, sterowaną ręcznym przyciskiem uruchamiającym, instalowanym w pobliżu głównego wejścia do budynku. Sterowanie cewką wzrostową aparatu elektrycznego stanowiącego element wykonawczy przeciwpożarowego wyłącznika prądu należy realizować w układzie z automatycznym przełączaniem faz zasilających. Przykładowe rozwiązania sterowania prze- nr 6/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie – po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej www.prenumerata.elektro.info.pl nr 6/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 73 wielcy elektr ycy Charles Proteus Steinmetz Fot. Wikipedia (1865–1923) C w inżyniera elektryka. Powierzono mu zadania związane z udoskonalaniem maszyn elektrycznych, projektowaniem silników komutatorowych prądu przemiennego stosowanych w tramwajach, obliczał i budował także transformatory. Po pewnym czasie firma Eickmeyera została przejęta przez koncern General Electric Company, której jednym z założycieli był Thomas Alvy Edison. Charles Proteus Steinmetz w nowym przedsiębiorstwie mógł rozwijać swój talent. Początkowo pełnił funkcję szefa biura konstrukcyjnego i inżyniera konsultanta, jednak szybko awansował na dyrektora do spraw badań i rozwoju. Zdobywszy uznanie pracodawcy, powierzono mu laboratorium badawcze w Schenectady w stanie Nowy Jork, gdzie mógł eksperymentować i prowadzić badania. W 1892 roku, w czasie jednego z doświadczeń odkrył zjawisko histerezy, a w 1900 r. stworzył teorię silnika histerezowego, które na masową skalę zaczęto stosować dopiero po śmierci Steinmetza. Opracował „metodę symboliczną” obliczania obwodów elektrycznych za pomocą liczb zespolonych, którą zaprezentował w 1893 roku na Międzynarodowym Kongresie Elektrycznym w Chicago. Wydanie książkowe ukazało się w 1897 roku. W 1894 roku został kierownikiem działu obliczeń technicznych w General Electric Company. Kolejnym opracowaniem naukowym Steinmetza były stany nieustalone w obwodach elektrycznych. Jego badania otworzyły drogę do komercyjnych zastosowań elektryczności – gazety donosiły o zbudowanych przez niego generatorach sztucznych błyskawic. Napisał kilkanaście podręczników wyjaśniających zagadnienia elektrotechniki, jak również teorię względności. W latach 1901–1902 by ł prez ydentem A I E E (American Institute of ElecMarconi Wireless Station w Somerset, New Jersey, 1921 rok trical Engineers). Budował Fot. Franklin Township Public library archive harles Proteus Steinmetz urodził się 9 kwietnia 1865 roku we Wrocławiu jako Carl August Rudolph Steinmetz. Od urodzenia był karłowaty i cierpiał na kifozę oraz dysplazję stawu biodrowego. W wieku 8 lat rozpoczął edukację we wrocławskim Johannes Gymnasium, które ukończył po 9 latach. Była to ekskluzywna szkoła dla chłopców, w której młody Steinmetz zadziwiał znajomością matematyki i fizyki. W 1883 roku rozpoczął studia o kierunku matematyczno-fizycznym na Uniwersytecie Wrocławskim. Studiował także chemię i ekonomię. Związany był z Socjalistycznym Związkiem Studentów, wierzył w postęp ludzkości jako rozwój techniki i nauki, ale w warunkach powszechnej sprawiedliwości społecznej. Na takie poglądy nie było miejsca w ówczesnej Rzeszy Niemieckiej. Jako socjalista redagował pismo lewickie. Agresywnymi artykułami zainteresowała się policja, dlatego w 1888 roku musiał opuścić Wrocław i wyjechał do Szwajcarii, gdzie podjął studia na Politechnice Federalnej w Zurychu. Kiedy skończyła mu się wiza, w 1889 r. wyemigrował do USA i przyjął nazwisko Charles Proteus Steinmetz. W Stanach rozpoczął pracę w małej firmie elektrycznej, założonej przez niemieckiego emigranta Rudolfa Eickmeyera. W nowych realiach Steinmetz musiał szybko przekwalifikować się z teoretyka-matematyka 74 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Charles Proteus Steinmetz ok. 1915 roku elektrownie wodne, elektryfikował kolej, opracowywał nowe typy świetlówek. Pozostawił po sobie ponad 200 patentów. Od 1902 roku prowadził wykłady z elektrotechniki na Union University w Schenectady. Kolejne jego badania dotyczyły matematycznej analizy obwodów elektrycznych prądu przemiennego. Od 1917 r. podejmował próby produkcji i sprzedaży samochodów elektrycznych, które dziś wracają do łask. Symaptyzował z rosyjskimi bolszewikami i prowadził korespondencję z Włodzimierzem Leninem. Nie był żonaty, jednak miał wnuki, które rozpieszczał – stworzył rodzinę zastępczą, adoptując młodego inżyniera Josepha Haydena. W swojej posiadłości zbudował palmiarnię, w której zgromadził kolekcję płazów i luster zniekształcających. Zmarł 26 października 1923 roku w wieku 58 lat w Schenectady w Stanach Zjednoczonych. Poczta Stanów Zjednoczonych w 1983 r. wydała serię czterech znaczków poświęconą sławnym elektrykom, którą otwierał znaczek z podobizną Charlesa Proteusa Steinmetza. Amerykanie pamiętają o jego osiągnięciach naukowych, o czym świadczy fakt, że Amerykańskie Towarzystwo Inżynierów Elektryków przyznaje każdego roku nagrodę naukową jego imienia. Tekst Marta Muszyńska nr 6/2013 normy systemy gwarantowanego zasilania Polskie Normy w branży elektrycznej Z estawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące systemów gwarantowanego zasilania, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz na podstawie informacji normalizacyjnych zamieszczonych w wersji elektronicznej miesięcznika „Wiadomości PKN – Normalizacja”. Zakres Polskich Norm dotyczących systemów gwarantowanego zasilania ujęty jest kompleksowo w następujących grupach i podgrupach klasyfikacji ICS: stabilizowane źródła zasilania, prostowniki, przetworniki – grupy: 29.180, 29.200, ogniwa galwaniczne i baterie – grupa: 29.220, urządzenia trakcji elektrycznej – grupa: 29.280. Z uwagi na ciągłą nowelizację i aktualizację Polskich Norm zalecamy zbadanie możliwości zastosowania najnowszego wydania tych norm oraz aktualnych projektów Polskich Norm zamieszczonych w zestawieniu. Zachęcamy też do odwiedzenia strony internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego www.pkn.pl. Polskie Normy dotyczące systemów gwarantowanego zasilania PN-EN 50342-1:2007/A1:2012E Akumulatory ołowiowe rozruchowe. Część 1: Wymagania ogólne i metody badań. PN-EN 62034:2012E Systemy automatycznego testowania awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego zasilanego z akumulatorów. Zastępuje PN-EN 62034:2010. PN-EN 62282-2:2012E Technologia ogniw paliwowych. Część 2: Układy ogniw paliwowych. Zastępuje PN-EN 62282-2:2005. PN-EN 62282-3-100:2012E Technologie ogniw paliwowych. Część 3-100: Systemy zasilania ze stacjonarnych ogniw paliwowych. Bezpieczeństwo. Zastępuje PN-EN 62282-3-100:2008. PN-EN 62282-3-300:2013E Technologie ogniw paliwowych. Część 3-300: Systemy zasilania ze stacjonarnych ogniw paliwowych. Instalacja. PN-EN 62282-6-200:2013E Technologie ogniw paliwowych. Część 6-200: Systemy zasilania z mikroogniw paliwowych. Metody badania wydajności. Projekt PN-prEN 12976-1 Słoneczne systemy grzewcze i ich elementy. Urządzenia wykonywane fabrycznie. Część 1: Wymagania ogólne. Zastąpi PN-EN 12976-1:2007. Projekt PN-prEN 12976-2 Słoneczne systemy grzewcze i ich elementy. Urządzenia wykonywane fabrycznie. Część 2: Metody badań. Zastąpi PN-EN 12976-2:2010. PN-EN 50388:2012E Zastosowania kolejowe. System zasilania i tabor. Warunki techniczne koordynacji pomiędzy systemem zasilania (podstacja) i taborem w celu osiągnięcia interoperacyjności. Projekt PN-prEN 60904-8 Elementy fotowoltaiczne. Część 8: Pomiar właściwości widmowej elementu fotowoltaicznego (PV). Zastąpi PN-EN 60904-8:2007. PN-EN 50521:2009/A1:2012E Złącza elektryczne do zastosowań w systemach fotowoltaicznych. Wymagania bezpieczeństwa i badania. Zastępuje PN-EN 50521:2008. Projekt PN-prEN 61400-2 Turbozespoły wiatrowe. Część 2: Małe turbozespoły wiatrowe. Zastąpi PN-EN 61400-2:2008. PN-EN 50563:2012E Zewnętrzne zasilacze ac-dc i ac-ac. Określenie poboru mocy bez obciążenia i średniej sprawności w stanie obciążenia. Projekt PN-prEN 62116 Procedura badania ochrony przed zanikiem napięcia w sieci w przypadku falowników fotowoltaicznych włączonych do sieci energetycznej. Zastąpi PN-EN 62116:2011. PN-EN 61148:2012E Oznaczanie zacisków stosów i zespołów elementów zaworowych oraz urządzeń przekształtnikowych. Projekt PN-prEN 62282-3-201 Technologie ogniw paliwowych. Część 3-201: Stacjonarne ogniwa paliwowe małej mocy. Metody badań. PN-EN 61347-2-2:2012E Urządzenia do lamp. Część 2-2: Wymagania szczegółowe dotyczące elektronicznych przekształtników obniżających napięcie, zasilanych prądem stałym lub przemiennym, do żarówek. Zastępuje PN-EN 61347-2-2:2003. Projekt PN-prEN 62282-6-300 Technologie ogniw paliwowych. Część 6-300: Systemy zasilania z mikroogniw paliwowych. Wymienność zbiorników paliwowych. Zastąpi PN-EN 62282-6-300:2010. PN-EN 61347-2-7:2012 Urządzenia do lamp. Część 2-7: Wymagania szczegółowe dotyczące urządzeń elektronicznych zasilanych z akumulatorów, do oświetlenia awaryjnego (z własnym zasilaniem). Zastępuje PN-EN 61347-2-7:2009. PN-EN 61558-2-15:2012E Bezpieczeństwo użytkowania transformatorów, dławików, zasilaczy i zespołów takich urządzeń. Część 2-15: Wymagania szczegółowe i badania dotyczące transformatorów separacyjnych do zasilania pomieszczeń medycznych. Zastępuje PN-EN 61558-2-15:2002. nr 6/2013 Projekt PN-prEN 62670-1 Badanie systemów fotowoltaicznych z koncentratorami światła słonecznego (CPV). Część 1: Warunki standardowe. Projekt PN-prHD 60364-5-552 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-55: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Inne urządzenia elektryczne. Sekcja 552: Zespoły prądotwórcze niskiego napięcia. Przenośne. Jerzy Nowotczyński, Krystyna Nowotczyńska w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 75 dystr ybucja ACEL Gdańsk, ul. Twarda 6c, tel. 58/340-14-45 www.acel.com.pl AMPER sp. j. Bolesławiec, ul. Wróblewskiego 7e, tel. 75/732-61-54 ASTE Sp. z o.o. Gdańsk, Kowale, ul. Magnacka 25, tel. 58 340 69 00 www.aste.pl BARGO Sp. z o.o., Dziekanów Polski, ul. Kolejowa 223, tel. 22/751-29-29 www.bargo.pl COSIW-SEP Warszawa, ul. Świętokrzyska 14, tel. 22/336-14-19, 336-14-20, 336-14-21 www.cosiw.sep.com.pl ELECTRIC Gdańsk, ul. Grunwaldzka 481, tel. 58/344-73-54 ELEKTRO-PARTNER- HURTOWNIE ELEKTRYCZNE Ząbkowice Śl., ul. Niepodległości 24, tel. 74/815-40-00 ELGED – HURTOWNIA ARTYKUŁÓW ELEKTRYCZNYCH Inowrocław, ul. Metalowców 7, tel. 52/356-55-40 FH EL-INSTAL Bartoszyce, ul. Szewców 7 HURTOWNIA ELEKTROTECHNICZNA ELMAT Żary, ul. Hutnicza 1 Sieć hurtowni Elektrotechnika „MORS” Sp. z o.o. Gdynia, ul. Hutnicza 35, tel.58/785-99-99 ELMI www.elmi.net.pl Giżycko, ul. Smętka 6A, tel. 87/428-47-88 Rynkowa 6, 11-400 Kętrzyn, tel. 89/752-20-68 PPH ELNOWA Bydgoszcz, ul. Szubińska 17, tel. 52/375-45-71 ELPIE Sp. z o.o. www.elpie.com.pl Lublin, ul. Inżynierska 3, tel. 81/744-26-51 Chełm, ul. Mickiewicza 7A, tel./faks 82/564-86-91 Zamość, ul. Hrubieszowska 63, tel./faks 84/639-84-95 Puławy, ul. Włostowicka 3, tel./faks 81/886-41-50 Biała Podlaska, ul. Handlowa 1, tel./faks. 83/342-07-61 Hrubieszów, ul. Polna 1, tel./faks 84/697-23-56 euroKABEL-prorem Sp. z o.o. Starachowice, ul. Kościelna 98A ZAKŁAD ENERGETYCZNY TORUŃ ENERGOHANDEL Sp. z o.o. www.energohandel.com.pl Toruń, ul. Wschodnia 36b, tel. 56/659-57-75 Włocławek, ul. Duninowska 8, tel. 54/233-29-25 Brodnica, ul. 18 Stycznia 40, tel. 56/697-53-67 Grudziądz, ul. M. Curie-Skłodowskiej 6/7, tel. 56/642-18-80 Rypin, ul. Pisaki 31, tel. 54/423-13-90 Radziejów Kujawski,ul. Brzeska 19, tel. 54/285-34-48 Toruń, ul. P.Fr.Skarbka 7/9, tel. 56/659-56-35 FERT KSIĘGARNIA BUDOWLANA Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54A, tel. 12/294-73-99 76 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l FHU MAKRO Bochnia, ul. Proszkowa 40A, tel. 14/611-15-75 Kraków, ul. Królewska 2, tel. 12/292-80-51 Wieliczka, ul. Narutowicza 24, tel. 12/278-59-74 Polska Grupa Elektryczna FORUM-RONDO Sp. z o.o. Morszków, 08-304 Jabłonna Lacka, tel. 25/787-18-10 www.forum-rondo.pl APARATEX, 63-400 Ostrów Wielkopolski, ul. Prądzyńskiego 30, tel./faks 62/737-27-62 AREL, 10-406 Olsztyn, ul. Lubelska 29c, tel./faks 89/532-02-93 BANASIAK Sławomir, 62-700 Turek, ul. Kolska Szosa 7b, tel./faks 63/278-39-05 BASS, 04-376 Warszawa, ul. M. Paca 48, tel.22/870-75-05, BERM GROSFELD, 18-300 Zambrów, ul. Wiśniowa 13, tel./faks 86/271-41-31 BTS 2, 18-402 Łomża, ul. Poznańska 43, tel. 86/ 218-45-00 CANDELA, 48-250 Głogówek, ul. Dworcowa 8, tel./faks 77/406-77-12 CONECT, 08-400 Garwolin, Aleja Legionów 47, tel. 25/786-28-90 DELTA, 20-445 Lublin, ul. Zemborzycka 112B, tel. 81/745-25-99 DOKO, 87-300 Brodnica, ul. Lidzbarska 2, tel. 56/697-01-48 ELBUD, 07-200 Wyszków, ul. I Armii Wojska Polskiego 173, tel. 29/743-11-50 ELESKO, 42-200 Częstochowa, ul. Bór 77/81A, tel. 34/363-33-68 ELEKTRA, 06-500 Mława, ul. Warszawska 65, tel./faks 23/654-34-30 ELEKTROHURT, 61-756 Poznań, ul. Małe Garbary 7A, tel. 61/853-02-53 ELEKTROMAX, 62-300 Września, ul. Warszawska 27a, tel. 61/436-75-10 ELEKTRO-PARTNER Centrala, 57-200 Ząbkowice Śląskie, ul. Niepodległości 24, tel./faks 74/815-40-00 ELEKTROS, 59-700 Bolesławiec, ul.10 Marca 6, tel./faks 75/732-41-98 ELEKTROTECH, 62-800 Kalisz, ul. Wojska Polskiego 13, tel. 62/766-51-72 ELEKTRYK, 17-300 Siemiatycze, ul. Zaszkolna 26, tel. 85/655-54-80 ELGOR, 77-100 Bytów, ul. Sikorskiego 41, tel. 59/822-33-16 ELHURT, 58-200 Dzierżoniów, ul. Strumykowa 2, tel./faks 74/831-86-00 ELMEHURT, 87-800 Włocławek, ul. Okrężna 2b, tel. 54/231-14-25 ELMEX, 10-420 Olsztyn, ul. Żelazna 7a, tel./faks 89/535-14-05 ELMONTER, 08-300 Sokołów Podlaski, ul. Kosowska 5, tel./faks 25/781-54-84 ELTOM, 89-600 Chojnice, ul. Drzymały 14, tel. 52/396-01-26 ELTRON, 18-100 Łapy, ul. Mostowa 4, tel. 85/715-68-44 EL-DAR, 26-600 Radom, ul. Przytycka 25a, tel. 48/331-74-24 ELMAT, 37-450 Stalowa Wola, ul. Kwiatkowskiego 2, tel. 15/844-55-17 EL-SAM, 07-410 Ostrołęka, ul. 11 listopada 21, tel./faks 29/760-29-20 ELUS, 83-300 Kartuzy, ul. Kościerska 1A, tel./faks 58/681-15-38 FIRMA HANDLOWA HURT-DETAL, 16-400 Suwałki, ul. Sejneńska 57, tel./faks 87/563-18-85 IMPULS, 68-100 Żagań, ul. Gen. Bema 19, tel./faks 68/367-05-20 INSTALATOR, 38-400 Krosno, ul. Krakowska 147 A, tel./faks 13/432-37-90 JALEX, 05-400 Otwock, ul. Świderska 22, tel. 22/779-13-10 JANTESSA, 05-092 Łomianki, ul. Warszawska 51, tel. 22/751- 30-88 KRAK-OLD, 30-704 Kraków, ul. Na Dołach 2, tel./faks 12/656-30-71 KWANT II, 33-200 Dąbrowa Tarnowska, ul.Graniczna 6a, tel./faks 14/642-41-69 LUMIER, 91-203 Łódź, ul. Traktorowa 109, tel. 42/272-30-00 ŁĄCZNIK, 64-600 Oborniki, ul. Staszica 1D, tel. 61/ 646-30-22 MARCUS, 58-100 Świdnica, ul. Husarska 1, tel. 74/851-44-57 MAPEX, 95-200 Pabianice, ul. Św. Jana 48, tel./faks 42/215-31-47 MERKURION, 05-827 Grodzisk Mazowiecki, ul. Królewska 14, tel./faks 22/724-04-33ZPH PEX-POOL, 39-200 Dębica, ul. Fredry 3, tel. 14/670-23-81 POLMARK, 33-150 Wola Rzędzińska 589c, tel./faks 14/679-22-79 SEPIX, 76-200 Słupsk, ul. Ogrodowa 23, tel./faks 59/841-12-91 inmedio IN MEDIO SALONY SPRZEDAŻY PRASY IN MEDIO NOWA FRANCE Sp. z o.o. Poznań, ul. Złotowska 30, tel. 61/864-57-01 KSIĘGARNIA TECHNICZNA DOMU WYDAWNICZEGO MEDIUM Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. 22/810-21-24 KSIĘGARNIA „QUO VADIS” Elbląg, ul. 1 Maja 35, tel. 55/232-57-91 Platforma Handlowa ELENET e-hurtownia ELENET, www.elektrotechnika.net.pl POLAMP Sp. z o.o. www.polamp.com Giżycko, ul. Przemysłowa 1, tel. 87/429-89-00 Giżycko, ul. Armii Krajowej 7, tel. 87/428-32-68 Ełk, ul. Suwalska 82B, tel. 87/621-62-18 Mrągowo ELTA, ul. Mrongowiusza 54, tel. 89/741-25-05 Kętrzyn ELTA, ul. Rycerska 4/2, tel. 89/752-21-94 Ełk, ul. Stary Rynek 2, tel. 87/610-96-26 HURTOWNIA ELEKTROTECHNICZNA ROMI [email protected] www.romisj.pl Warszawa, ul. Kłobucka 10, tel. 22/857 31 83 RUCH SA SIEĆ SPRZEDAŻY RUCH W CAŁYM KRAJU SEP www.sep.org.pl STOWARZYSZENIE ELEKTRYKÓW POLSKICH Oddziały SEP w calym kraju SOLAR Polska Sp. z o.o. www.solar.pl Łódź, ul. Rokicińska 162, tel. 42/677 58 00 (centrala), 42/677 58 32 (sklep) Gliwice, ul. Ligocka 15, tel. 32/270 60 10, 14 Jastrzębie-Zdrój, ul. Podhalańska 31, tel. 32/471 31 21 Katowice, ul. Pułaskiego 20, tel. 32/346 16 45, 46 Kępno, ul. Poznańska 4, tel. 62/782 14 18, 19 Konin, ul. Poznańska 47, tel. 63/249 11 70 Kraków, ul. Radzikowskiego 35, tel. 12/638 91 00 Lublin, ul. Witosa 3, tel. 81/745 59 00 Poznań, ul. Czechosłowacka 108, tel. 61/832 62 58 Radlin, ul. Rybnicka 125, tel. 32/456 02 87, 32/456 03 10 Rybnik, ul. Podmiejska 81, tel. 32/739 17 07 Szczecin, ul. Heyki 3, tel. 91/485 44 00 Tarnów, ul. Przemysłowa 4F, tel. 14/629 80 20 Wałbrzych, ul. Armii Krajowej 1, tel. 74/880 01 14, 17 Wrocław, ul. Krakowska 141-155, tel. 71/377 19 00 SPE www.spe.org.pl STOWARZYSZENIE POLSKICH ENERGETYKÓW Oddziały SPE w całym kraju. Punkty sieci empik w całej Polsce. elektro.info można kupić w całej Polsce KONTAKT W SPRAWIE DYSTRYBUCJI ANETA KACPRZYCKA TEL. 22 512 60 83 E-MAIL: [email protected] nr 6/2013 recenzja akumulatory, baterie, ogniwa Andrzej Czerwiński com, jak i studentom szkół wyższych oraz szerokiemu kręgowi czytelników zainteresowanych tematyką chemicznych źródeł energii elektrycznej. Szczególnie przydatna może okazać się dla projektantów oraz osób zajmujących się eksploatacją systemów zasilania gwarantowanego, gdzie jednym z elementów są baterie akumulatorów. Tekst mgr inż. Julian Wiatr Wydawnictwa Komunikacji i Łączności w 2012 roku wznowiły wydanie książki pt. „Akumulatory, baterie, ogniwa”, autorstwa prof. dr. hab. Andrzeja Czerwińskiego, pracownika naukowego Uniwersytetu Warszawskiego. Zakres tematyczny książki dotyczy ważnego elementu systemów napięcia gwarantowanego, jakim są baterie akumulatorów. W ielu użytkowników nie zdaje sobie sprawy, jakie procesy elektrochemiczne zachodzą w akumulatorach, ogniwach oraz bateriach. Często określenie „baterie bezobsługowe” wprowadza w błąd osoby, które je wykorzystują, co niejednokrotnie kończyło się tragicznie z powodu braku konserwacji tych magazynów energii. Skutkiem braku właściwej eksploatacji często była eksplozja lub pożar pomieszczeń bateryjnych. Prezentowana książka wyjaśnia szereg mechanizmów elektrochemicznych zachodzących w różnych źródłach elektrochemicznych i pozwala zrozumieć zasady ich właściwej eksploatacji. Została podzielona na dziesięć rozdziałów. Pierwsze dwa poświęcono historii oraz wprowadzeniu do zagadnień poruszanych w dalszej części książki. W rozdziale trzecim omówione zostały ogniwa pierwotne, w czwartym autor skupił się na ogniwach odwracalnych, w tym różnego rodzaju akumulatorach. Wyjaśniono podstawy ich budowy oraz podstawowe mechanizmy działania i zastosowania. Piąty rozdział dotyczy ogniw paliwowych, które od kilku lat stają się coraz bardzie popularne. Zamieszczono w nim opis ogniw elektrolitycznych, wysokotemperaturowych, alkalicznych oraz alkoholowych. Następny rozdział dotyczy ogniw hybrydowych stanowiących element pośredni pomiędzy akumulatorami a ogniwami paliwowy- mi. W kolejnych rozdziałach autor opisał inne alternatywne magazyny energii, skupiając się przede wszystkim na superkondensatorach. Uzupełnieniem treści merytorycznych są wybrane przepisy prawne krajowe oraz unijne dotyczące akumulatorów i baterii. Książka jest przystępnie napisaną publikacją popularyzującą problematykę budowy współczesnych chemicznych źródeł energii oraz ich zastosowań w technice i życiu codziennym. Zawiera opis pierwotnych og n iw odw raca lnych oraz ogniw paliwowych wraz z ich zastosowaniem. Autor pogodził cechy wiedzy naukowej i technicznej z popularyzacją, nadając książce chaGRUPA rakter uniwersalny. Dzięki temu może być ona pomocna zarówno wykładow- 42 ZŁ z VAT www.ksiegarniatechniczna.com.pl Księgarnia Techniczna tak, zamawiam książkę .............................................................................................................. w liczbie ........... egz., w cenie ................. + koszty przesyłki 13 zł, płatności dokonam przy odbiorze. imię nazwisko firma zawód wykonywany kod NIP miejscowość ulica ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa tel.: 22 512 60 60 faks: 22 810 27 42 e-mail: [email protected] www.ksiegarniatechniczna.com.pl nr tel./faks lok. e-mail Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. data Podpis Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: Grupa MEDIUM, ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa, lub przesłać faksem: 22 810 27 42 czytelny podpis krzyżówka nagrodę ufundowała firma 1 2 3 4 8 5 6 7 1 9 9 10 6 11 12 13 14 15 2 16 11 18 19 17 3 20 21 22 10 23 7 24 Do wygrania zestaw trzech szczypiec z izolowaną rękojeścią Knipex „Elektro Set” 26 8 25 27 28 29 4 30 31 5 imię: ................................................... nazwisko: .................,............................................... zawód wykonywany .......................................................................................... ulica: ...................................................................................... nr ............... lok. ................... telefon...................................................... e-mail ............................................................. kod .. .. – .. .. .. miejscowość .................................................................................................. hasło krzyżówki: .................................................................................................................. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Dom Wydawniczy Medium oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. Data: ................................ Podpis: .................................................... Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 lub przesłać faksem na numer: 22 810-27-42 Wyrażam zgodę na zapisanie mnie do newslettera. 78 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Poziomo: 1 przetwarza prąd elektryczny z sieci na potrzeby urządzenia; 5 kaszubska chata; 8 forma pożyczki; 9 stan ducha; 10 biologiczny procesor; 12 dla płyt gramofonowych; 15 sala akademicka; 18 określenie zespołu zjawisk fizycznych związanych z polem magnetycznym; 19 bryła geometryczna; 21 kolczasta roślina; 23 klatka taśmy filmowej; 24 może ssać i tłoczyć; 25 świta w głowie; 26 gryz; 28 rodzaj skały; 29 rodzaj lampy analizującej, do przetwarzania obrazu na sygnały elektryczne; 30 pobudza napęd urządzenia do pracy; 31 kamień golibrody. Pionowo: 1 zakątek; 2 zagranie tenisowe; 3 przepowiadanie z układu planet i gwiazd; 4 kotwica elektromagnesu; 5 instrument muzyczny; 6 państwo w Ameryce Płd.; 7 imię żeńskie; 11 rodzaj promieniowania elektromagnetycznego; 13 uwalnianie się jonów lub elektronów pod wpływem ogrzania ciała do wysokiej temperatury; 14 obwodowe miasto na Wołyniu; 16 gorączka malaryczna; 17 otwiera bądź zamyka obwód prądu elektrycznego; 20 ostrze pługa; 22 kwiat; 23 gatunek papugi; 24 gra karciana; 27 warownia kozacka. (jasa) Litery z pól ponumerowanych od 1 do 11 utworzą hasło. Rozwiązanie prosimy nadsyłać do 20 sierpnia na adres redakcji (kupon zamieszczamy obok) lub przez formularz kontaktu na stronie www.krzyzowka. elektro.info.pl. Do wygrania zestaw trzech szczypiec z izolowaną rękojeścią Knipex „Elektro Set” ufundowany przez firmę Agentools. Nagrodę w krzyżówce z numeru 4/2012, wygrał Pan Konrad Dobrzański z Sędziejowic. Gratulujemy! nr 6/2013 nr 1/2013 79 POTRZEBUJESZ SZYBKO ATRAKCYJNEJ OFERTY CENOWEJ? RZUĆ WYZWANIE NASZEMU SPECJALIŚCIE! f szybkie oferty na każdy z 500 000 produktów f 9900 obniżonych cen f 7000 linii produktowych kwotowanych dziennie Skontaktuj się z nami w sprawie oferty: Wyślij wiadomość e-mail: [email protected] Zadzwoń: 00800 121 29 67 lub prześlij zapytanie ofertowe przez internet na stronie pl.farnell.com/oferty farnell.com
