Pobierz jako plik PDF

powiat_klodzki
http://powiat.klodzko.pl/zdrowie/promocja-zdrowia/miesiac-swia
domosci-nowotworow-ginekologicznych.html
Miesiąc świadomości nowotworów ginekologicznych.
Nowotwory kobiecych narządów płciowych są najczęstszymi nowotworami u kobiet. Blisko połowa
wszystkich nowotworów złośliwych u pań dotyczy właśnie tej lokalizacji. Nowotwory narządu rodnego
mogą występować w jajnikach, jajowodach, w trzonie i szyjce macicy, w pochwie oraz w sromie.
Znaczny odsetek nowotworów ginekologicznych stanowią nowotwory złośliwe, w których rokowanie i
wyniki leczenia zależą od stopnia zaawansowania raka i wczesnego rozpoznania. Niektóre nowotwory
ginekologiczne lekarz może rozpoznać podczas rutynowego badania ginekologicznego (np. rak
sromu), inne wymagają wykonania cytologii, badania USG, prześwietlenia lub kolposkopii. Badanie te
pozwalają określić typ danego nowotworu oraz stopień jego zaawansowania.
Wystąpienie nieprawidłowych objawów takich jak niepokojące bóle czy krwawienie poza miesiączką
lub po menopauzie, powinno powodować szybkie zgłoszenie się do ginekologa w celu wyjaśnienia
przyczyny tych dolegliwości. Warunkiem wczesnego wykrycia wielu nowotworów ginekologicznych są
regularne badania okresowe (badanie kliniczne, cytologia szyjki macicy, USG, markery
nowotworowe), na które kobiety z grup ryzyka powinny zgłaszać się przynajmniej raz w roku.
Dotyczy to szczególnie kobiet młodych, po 30 roku życia (rak szyjki macicy) lub starszych poza
okresem rozrodczym, u których często występują nowotwory narządu rodnego.
RAK SZYJKI MACICY - NOWOTWORY GINEKOLOGICZNE
Nowotwory ginekologiczne szyjki macicy - występowanie
Rak szyjki macicy to jej pierwotny nowotwór złośliwy stanowiący blisko 60% wszystkich nowotworów
ginekologicznych. W 2007 roku prawie połowa kobiet z nowo rozpoznanym rakiem szyjki macicy była
w wieku 47-59 lat. Choroba ta może rozwinąć się w każdym wieku, ale ryzyko znacząco wzrasta po
przekroczeniu przez kobietę 30 roku życia. W Polsce zgony na raka szyjki macicy nadal stanowią
jeden z głównych problemów onkologicznych, tymczasem w innych krajach europejskich nastąpił
znaczny spadek liczby zgonów spowodowany tą chorobą, głównie dzięki badaniom przesiewowym. W
Polsce od 2005 roku istnieje Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy, w
ramach którego wykonuje się bezpłatne badanie cytologiczne. Profilaktyka i czynniki ryzyka
Do najczęstszych czynników ryzyka należy zarażenie wirusami brodawczaka ludzkiego HPV, głównie
typami 16, 18, 31, 33, 45 oraz zapalenie pochwy w wyniku zakażenia innymi wirusami i bakteriami.
Wymienia się także palenie papierosów, czynniki genetyczne (rak szyjki w rodzinie),
immunosupresję, wczesne rozpoczęcie współżycia seksualnego, częste zmiany partnerów oraz niski
status socjoekonomiczny. Profilaktyka pierwotna raka szyjki macicy obejmuje oprócz unikania
czynników ryzyka i edukacji prozdrowotnej szczepienia przeciwko wirusowi HPV. Aktualnie dostępna
jest na rynku szczepionka czterowalentna i dwuwalentna. Szczepienie jest zalecane do stosowania u
dziewczynek w wieku 11-12 lat oraz w wieku 13-18 jeśli nie zostały zaszczepione wcześniej. Starsze
kobiety również mogą być szczepione. Przyjmuje się, że wprowadzenie szczepień populacyjnych
może zredukować umieralność na raka szyjki macicy o około 70% w ciągu 15-20 lat. Unia Europejska
postuluje, aby u wszystkich kobiet od 25 roku życia wykonywane były badania ginekologiczne z
badaniem cytologicznym przynajmniej raz w roku. Daje to dużą szansę na wczesne wykrycie choroby
i skuteczne leczenie nowotworu ginekologicznego tej lokalizacji. Objawy i symptomy raka szyjki macicy
Większość kobiet ze zmianami przedrakowymi nie ma charakterystycznych objawów, a występujące
symptomy mogą być związane z zapaleniem szyjki macicy. Rak szyjki na podłożu zmian
przedrakowych rozwija się przeciętnie od 3 do 10 lat. Nowotwory ginekologiczne tej lokalizacji dają
raczej późne objawy. Należą do nich krwiste upławy o nieprzyjemnym zapachu, krwawienia, bóle
podbrzusza i okolicy krzyżowo-lędźwiowej, obrzęki kończyn, wodonercze, objawy dyzuryczne. Data publikacji 2017-03-02 10:26:59, Strona: 1/4
powiat_klodzki
http://powiat.klodzko.pl/zdrowie/promocja-zdrowia/miesiac-swia
domosci-nowotworow-ginekologicznych.html
Diagnostyka i badanie
Inwazyjnego raka szyjki macicy poprzedza stan zwany wewnątrznabłonkową neoplazją szyjki macicy
(dysplazja szyjki macicy). Może on ulegać progresji do raka inwazyjnego, sam nie stanowiąc
zagrożenia dla życia kobiety. Stąd tak istotne jest wczesne wykrycie tych zmian w badaniu
cytologicznym rozmazu z pochwowej części szyjki macicy. Podstawą diagnostyki w przypadku
podejrzenia nowotworu ginekologicznego macicy jest pełne badanie lekarskie oraz badanie
ginekologiczne, badanie cytologiczne i kolposkopowe, a także pobranie wycinka o badania
histopatologicznego. Nowotwory ginekologiczne szyjki macicy - leczenie i rokowania
Wybór leczenia zależy od klinicznego stopnia zaawansowania raka. Spośród możliwości terapii należy
wymienić leczenie chirurgiczne (oszczędzające bądź zabieg radykalny), radioterapię (brachyterapia
lub teleterapia), chemioterapię oraz skojarzone leczenie chirurgiczne z radioterapią,
chemioradioterapią lub leczenie chirurgiczne z chemioterapią. Rokowanie w raku szyjki macicy
zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania nowotworu i etapu choroby na którym
rozpoczęte zostało leczenie. RAK JAJNIKA
Występowanie raka jajnika
Rak jajnika zajmuje drugie miejsce, co do częstości występowania wśród nowotworów
ginekologicznych. Jajnik jest miejscem występowania wielu zróżnicowanych nowotworów - zarówno
łagodnych jak i złośliwych. Najczęstszy rak jajnika pochodzi z nabłonka powierzchniowego i
podścieliska. Nowotwory ginekologiczne jajnika mogą występować od wczesnej młodości aż do wieku
podeszłego. Szczególnie narażone są kobiet w wieku pomenopauzalnym. W 2007 roku w Krajowym
Rejestrze Nowotworów zgłoszono 3214 nowych przypadków nowotworów złośliwych jajnika, a 2483
kobiety zmarły z powodu nowotworów ginekologicznych tej lokalizacji. W ostatnich latach stwierdza
się na świecie powolny wzrost zachorowalności na raka jajnika.
Nowotwory ginekologiczne jajnika - profilaktyka i czynniki ryzyka
Ryzyko wystąpienia raka jajnika zależy od ilości i częstości owulacji w życiu kobiety. Związane z
owulacją przerwanie ciągłości nabłonka jajnika oraz drażniący wpływ zawierającego estrogeny płynu
pęcherzykowego zwiększają ryzyko wystąpienia raka jajnika. Do czynników ryzyka zachorowania na
raka jajnika zalicza się otyłość, czynniki genetyczne (mutacje BRCA1 i BRCA2, zespół Lynch, rodzinne
występowanie niepolipowatego raka okrężnicy), czynniki hormonalne i związane z prokreacją.
Względne ryzyko zachorowania jest większe u kobiet z BMI >30kg/m2 w porównaniu do kobiet o BMI
<25 kg/m2. Ryzyko zachorowania jest większe u kobiet z zaburzeniami czynności jajników
przyjmujących leki stymulujące owulację oraz u kobiet bezdzietnych i jeśli pierwszy poród miał
miejsce po 35 roku życia. Nosicielstwo genów predysponujących do zwiększonego ryzyka
zachorowania BRCA1 i BRCA2 występuje w około 5-10% przypadków. W profilaktyce pierwotnej
należy zwrócić uwagę na zachowanie prawidłowej masy ciała. Profilaktyka wtórna w raku jajnika
dotyczy głównie kobiet z mutacją BRCA1 i rakiem jajnika w rodzinie i obejmuje badania
ginekologiczne, USG przezpochwowe i badanie markera nowotworowego Ca 125 co 6 miesięcy u
kobiet po 30 roku życia. Do czynników ochronnych zalicza się: długotrwałe stosowanie antykoncepcji
hormonalnej, liczne ciąże, karmienie piersią i podwiązanie jajowodów. Antykoncepcja hormonalna
stosowana jest jako profilaktyka raka jajnika u osób z genetycznymi predyspozycjami do wystąpienie
nowotworu ginekologicznego tej lokalizacji.
Objawy i symptomy raka jajnika
Początkowy okres rozwoju nowotworu jajnika przebiega bezobjawowo. Nowotwory jajnika we
Data publikacji 2017-03-02 10:26:59, Strona: 2/4
powiat_klodzki
http://powiat.klodzko.pl/zdrowie/promocja-zdrowia/miesiac-swia
domosci-nowotworow-ginekologicznych.html
wczesnym stadium rozwoju nie dają na ogół żadnych symptomów, aż do czasu, gdy powiększy się
obwód brzucha i wystąpi ból w podbrzuszu, krwawienie z pochwy, objawy ucisku na sąsiednie
narządy w postaci parcia na mocz, odbytnicę, niekiedy może wystąpić niedrożność jelit. Gdy
nowotwór przekroczy torebkę jajnika pojawiają się wczepy komórek nowotworowych w otrzewnej i
płyn w jamie otrzewnej, w którym łatwo można wykryć komórki rakowe w badaniu cytologicznym.
Diagnostyka i badanie
Częste wykonywanie badania USG jamy brzusznej z innych przyczyn lub z powodu
niecharakterystycznych dolegliwości umożliwia wykrycie guza jajnika zanim pojawią się objawy
kliniczne raka. Rozpoznanie nowotworu stawia się na podstawie badania ginekologicznego. Z
wyjątkiem postaci dziedzicznych nie prowadzi się badań przesiewowych. Badanie ginekologiczne
oraz badanie USG pozwala na wykrycie tego nowotworu dopiero w późniejszym stadium, gdy jego
średnica przekracza 5 cm. We krwi wykryć można podwyższony poziom markera nowotworowego
Ca-125 i Ca 19-9. Ostateczna diagnoza stawiana jest podczas badania histologicznego materiału
uzyskanego w czasie zabiegu operacyjnego wykonywanego w specjalistycznym ośrodku.
Rak jajnika - leczenie i rokowanie
Należy podkreślić dużą różnorodność poszczególnych typów nowotworów jajnika, z którą związane są
odmienne wyniki zastosowanego leczenia i rokowania. Leczenie chirurgiczne jest postępowaniem z
wyboru we wszystkich guzach jajnika. Wykonuje się następujące rodzaje zabiegów operacyjnych:
zabieg radykalny, zabieg cytoredukcyjny i laparotomie zwiadowczą. Chemioterapię w raku jajnika
stosuje się jako uzupełnienie radykalnego zabiegu operacyjnego oraz po zabiegach nieradykalnych.
Standardową chemioterapią w raku jajnika jest skojarzenie analogu platyny z paklitakselem. Dodanie
do chemioterapii przeciwciała anty-VEGF bewacyzumabu, a następnie podawanie go w leczeniu
podtrzymującym opóźnia progresję choroby. Leczenie antyangiogenne obarczone jest jednak
toksycznością. Nowotwory złośliwe jajnika charakteryzują się dużą śmiertelnością, związaną z
późnym rozpoznaniem choroby (75% chorych znajduje się w chwili rozpoznania w III lub IV stadium
zaawansowania klinicznego). Głównym czynnikiem decydującym o rokowaniu jest doszczętność
pierwszego zabiegu operacyjnego.
RAK TRZONU MACICY
Nowotwory ginekologiczne trzonu macicy - występowanie
Rak błony śluzowej trzonu macicy (rak endometrium) stanowi 15-20% złośliwych nowotworów
kobiecego narządu rodnego i występuje najczęściej w przedziale wieku 55-70 lat. W 2007 roku
zanotowano 4640 przypadków nowo rozpoznanych nowotworów złośliwych trzonu macicy, a liczba
zarejestrowanych zgonów wyniosła 848. Statystyki wskazują na powolny wzrost liczby zachorowań przeciwnie do umieralności, która zatrzymała się na stałym poziomie.
Profilaktyka i czynniki ryzyka
U podłoża rozrostów endometrium, w tym raka, leży nadmierna stymulacja estrogenowa, szczególnie
gdy równocześnie występuje niedobór progestagenów. Zdarza się to szczególnie u kobiet otyłych w
okresie okołomenopauzalnym i postmenopauzalnym. Do czynników ryzyka należy otyłość w wieku
50-59 lat, hiperestrogenizm endogenny i egzogenny, nierództwo, wczesna pierwsza miesiączka i
późna ostatnia miesiączka, występowanie cykli bezowulacyjnych, zespół policystycznych jajników,
cukrzyca i nadciśnienie. Biorąc pod uwagę wymienione czynniki ryzyka profilaktyka pierwotna polega
na ich wyeliminowaniu i przestrzeganiu zachowań prozdrowotnych. Wpływ na zmniejszenie o około
połowę ryzyka zachorowania na raka trzonu macicy ma zwiększona aktywność fizyczna, co jest
szczególnie ważne u osób z nadwagą. Do innych czynników ochronnych mających wpływ na
nowotwory ginekologiczne tej lokalizacji zaliczamy: dietę, kawę i melatoninę.
Data publikacji 2017-03-02 10:27:00, Strona: 3/4
powiat_klodzki
http://powiat.klodzko.pl/zdrowie/promocja-zdrowia/miesiac-swia
domosci-nowotworow-ginekologicznych.html
Objawy i symptomy raka trzonu macicy
Nowotwory ginekologiczne endometrium cechują się występowaniem nieregularnych, obfitych
krwawień u kobiet przed menopauzą, a u kobiet starszych występują krwawienia w terminie 6
miesięcy do kilku lat po ustąpieniu miesiączki. W zaawansowanym nowotworze trzonu macicy
występują bole w podbrzuszu i okolicy krzyżowej oraz krwisto podbarwione upławy.
Diagnostyka i badanie raka endometrium
U wszystkich kobiet z nieprawidłowymi krwawieniami z dróg rodnych oraz wspomnianych objawów
należy wykonać badanie ginekologiczne oraz diagnostyczną biopsję (abrazję) endometrium oraz
wyłyżeczkowanie kanału szyjki macicy. Uzupełnieniem badania histopatologicznego może być
badanie ultrasonograficzne (USG przezpochwowe).
Nowotwory ginekologiczne trzonu macicy - leczenie i rokowania
O metodzie leczenia raka trzonu macicy decyduje stopień zaawansowania klinicznego oraz stopień
złośliwości raka. Stosuje się głównie metody chirurgiczne oraz radioterapię, brachyterapię, natomiast
chemioterapia stosowana jest zwykle do leczenie nawrotów. Stosuje się również hormonoterapię
progesteronem w wysokiej dawce. Rokowanie nowotworu ginekologicznego umiejscowionego w
trzonie macicy jest dość dobre - najlepsze spośród wszystkich nowotworów kobiecych narządów
płciowych. W I stopniu zaawansowania odsetek 5-letnich przeżyć wynosi blisko 90%, w II stopniu
zaawansowania 60%, w III - 40% a w IV stopniu 5-9%. Data publikacji 2017-03-02 10:27:00, Strona: 4/4