Bukowina 2015_abstrakty

 Abstrakty Referatów/ Abstracts Seweryn Blandzi (Warszawa), Parmenides’s Source Experience of Truth’s Beingness The lecture shows that in Parmenides’ approach, the Aristotelian division into being and truth still does not occur (i.e. being as substance or an object in general and truth as the value of propositions), because for the Eleat the present participle “Being” (to eon) only means the Truth. The “Being” is strictly connected with everlasting time (aion/aeon), hence the Truth is Being because it is rooted in the transcendent realm of eternity. Parmenides distinguishes the valid route of Truth and the invalid route of Seeming (doxa, non‐being) as the way which cannot be trusted. In his poem, Parmenides, for whom the Truth is the only Being, praises and describes the beingness of the Truth identified with what truly is (in Plato’s language: ontos on) in opposition to the multitude of appearances of the truth/being (dokoun on). Parmenides’ poem is the testimony and an account of experience of the Truth as Being itself and of its normative force as transcendent nature. This vision Plato develops in the famous passage of Phaedrus (247c‐
248c), where he speaks about the transcendent plain of Truth/Being beyond the Heavens (hyperouranios topos; to aletheias idein pedion). Andrzej Wierciński (Freiburg/Toronto), Ursprüngliche Zugehörigkeit von Denken und Sprechen Denken und Sprechen sind im abendländischen Diskurs eng verbunden, was bereits die Bedeutung des griechischen Begriffs logos verdeutlicht. Für Hans‐Georg Gadamer bilden Denken und Sprechen eine untrennbare innere Einheit. Diese „grundlegende Verwobenheit“ kann als die Diskursivität des Denkens begriffen werden. Konstitutiv für das hermeneutische Verstehen ist, dass es ein nie endender Prozess der „Einbringung in das Wort“ ist. Im Suchen nach einer mitteilbaren Sprache weist das Verstehen seinen prozessualen Charakter auf. Im Gegensatz zum göttlichen Geist, der selbst gegenwärtig ist, ist der menschliche Geist endlich und somit auch das menschliche Denken endlich und begrenzt, jedoch zur „unendlichen Begriffsbildung und fortschreitenden Durchdringung des Gemeinten“ wesenhaft bestimmt. Der gedachte Sachverhalt und das Wort gehören aufs Engste zusammen. Wie Gadamer es betont, im entsprechenden Mittvollzug des inneren Wortes (verbum interius) zeigt sich der Universalitätsanspruch der Hermeneutik. Es geht nicht darum, für den zunächst nichtverbal gedachten Sachverhalt die entsprechende Worte zu finden, sondern und vielmehr darum, mit der Sprache zu denken. Die ursprüngliche Zugehörigkeit von Denken und Sprechen betont, dass das Gedachte sprachlich verfasst ist. Indem die Welt zur Sprache kommt, stellt sie sich in der Sprache dar. Sprache als Form der Weltauslegung geht immer schon der Reflexion voraus. „Alles Denken ist in die Bahnen der Sprache gebannt als Begrenzung wie als Möglichkeit.“ Die Sprachlichkeit allen Verstehens begründet den Universalitätsanspruch der Hermeneutik, dessen Hauptziel es ist, in die Einheit der sprachlichen Weltauslegung alles zu integrieren, was unverständlich bleibt. Diese integrierende Kraft kommt ihr erst dann zu, wenn die Vollzugsform der Sprache ein Gespräch ist. Adam Drozdek (Pittsburgh), Anaxagoras’ Experience of Cosmic Mind It is said that “Anaxagoras was the first philosopher who elevated spirit above matter, whereby he started a new era in theology”, which is not an isolated opinion since, e.g., Eusebius says that 1
Anaxagoras and his school were the first in Greece that talked about God. In Antiquity, there was a common opinion that Anaxagoras was the first who experienced Mind as the controlling agent over the entire universe. What is this Mind, what are its attributes and, although Anaxagoras himself does not say it explicitly, what allowed later philosophers to see Mind as God? Katrin Prochenko (Zürich), Rifacimenti delle Sentenze Pitagoriche come tracce delle esperienze culturali e religiose della verità Le collezioni delle gnomai (precetti etici di rilievo generale e concettuale) già dai tempi antichi fungevano da veicoli di saggezza facilmente adattabili alle varie esperienze culturali ed ideologiche. La verità trasmessa tramite singole gnomai veniva infatti ogni volta confermata, come ha notato Aristotele (Rhet. II 21, 1394a 19 – 1395b 20), dal loro utilizzo pratico e concreto. Il mio intervento, sull’esempio delle Sentenze Pitagoriche, vorrebbe presentare vari modi e mezzi di trasformazione delle sentenze originali per renderle più adeguate al contesto in cui esse venivano usate, fino a diventare oggetto della controversia cristiano‐pagana. Inoltre, intendo analizzare i diversi rifacimenti di quest’opera dal punto di vista del loro approccio alla veridicità oppure ortodossia delle sentenze ed integrità del testo. David Černin (Ostrava), Herakleitos and the Method of the Interpretation: from Physis to Politics or from Politics to Physis This paper focuses on methodological problems of our approach to ancient philosophers. It discusses aims and goals of historical interpretation and possible obstacles we may encounter. What are our limits to historical knowledge? Paper presents works of Quentin Skinner and tries to apply his suggestions to fragmented and blurry teachings of Heraclites of Ephesus. His socially and politically focused fragments are highlighted and preferred as an entry point to understanding of his philosophy. Małgorzata Przanowska (Warszawa), Verbum Interius as the Essential Experience of Hermeneutics Hans‐Georg Gadamer indicated verbum interius as the universal aspect of hermeneutics. The impossibility of expressing everything that is in soul, logos endiathetos, constitutes hermeneutically important ‘foundation’ of understanding within the conversation that we are (Gadamer). A quest for the right word (the dialectics from within language) enables an expression and its real understanding. The expression is to be understood when – as Jean Grondin puts it – we listen intently to the inner language which is behind it. The paper is an invitation to follow through the third part of Truth and Method in order to examine some issues of great importance to the subject. Firstly, to ponder the context in which Gadamer places verbum interius and, secondly, the meaning of Christian interpretation of word for the understanding of hermeneutic experience. Thirdly, the examination is to highlight Gadamerian interpretation of inner and outer word, thus ‐ in the context of the hermeneutic ontology ‐ the question of auto‐presentation of thing/being as well as the hermeneutic dialectic are to be shown. Then, one can present the hermeneutic understanding of truth. The detailed analysis of the chosen excerpts has one more aspect not to be omitted, namely, to what extent Augustin’s concept of verbum interius is an inspiration for Gadamerian philosophical hermeneutics, and to what extent the German hermeneutist develops his own unique concept of inner word in the process of understanding the ‘thing’ (the subject‐matter). Patrick Trompiz (London/Warszawa), 2
Hermeneutics and Wordless Experience Reflections on Sean McGrath’s Heidegger and Duns Scotus on Truth and Language In my presentation I outline McGrath’s arguments by dividing them into two main ‘disciplines’. The first and more convincing set of considerations belong to the History of Ideas. McGrath argues that Heidegger owes more to Duns Scotus than to Aquinas. Several key authors have mistakenly assumed the opposite, leading not only to errors in their individual histories of philosophy but to a misconception of Being – as having more to do with esse as opposed to haecceitas. Scotus’ interpretation of haecceitas is closer to a proper understanding of Heidegger’s Being. McGrath’s interpretation here may be simply expressed by saying that Scotus and the early Heidegger conceive of the ‘forgetting of being’ as the forgetting of the specificity of the humanities (such as history) as opposed to other academic disciplines. McGrath’s article, however, spends more time in ontology and philosophy of language: analysing the relationship of language and experience and it is here, I argue, that it runs into problems. The lesser problem, more of an invitation to further thought than a fault per se, is its comparative analysis of Augustine, Aquinas and Scotus on the relationship of experience and language. The various fragments of these authors which study the passage from the preconceptual to the ‘inner word’ to the ‘outer word’ require much more careful analysis; this seems particularly true of the frequently suggestive but frequently inexplicit statements of Augustine. The more serious problem of both McGrath and Heidegger is a certain Heideggerian dogmatism. I suggest in the closing remarks that a more open‐minded approach would include two elements: careful arguments explaining the relationships of experience and language or of various aspects of truth a more sensitive phenomenology. A paradigm of both argumentative and phenomenological sophistication is Paul Ricoeur’s Freudian hermeneutics of therapy which brilliantly combines both truth as ‘correctness’ and truth as existential realisation – the patient’s story, their interpretation must come to be both believable and bearable. Tomáš Pilch (Ostrava), John Scotus Eriugena: Qudrivium as a Path to Divine Theophany This paper deals with Eriugena’s use of the quadrivial arts as a one possible path in the human cognition of the divine creation and God itself. Knowledge of the four mathematical arts was used very frequently in his works. He used many illustrations from arithmetic or music to support his view of the world. What was the role of a secular knowledge in John Scot’s thought? Marek Otisk (Ostrava), Silvester, qui et Gerbertus: sapientia veterum sive via veritatis The paper deals with the conception of wisdom and with the notion of experience of truth in the selected texts by Gerbert of Aurillac (in 999–1003 the Pope Sylvester II.), the best‐known intellectual around the year 1000. The main aim of this paper is to show the link between theory and practice in the conception of truth and wisdom in Gerbert’s correspondence and poems. Every theoretical knowledge should be supplemented by useful applications (for example the theoretical arithmetic should be used in practical calculations, the ethical Good should be reflected in personal and public life etc.). Gerbert presented this approach not only during his pedagogic activity in Reims (during the end of the 70ies and the beginning of the 80ies of the 10thcentury) but also in his later letters and poems dedicated to the important persons of that epoch (for example caesars, kings, abbots, archbishops and similar). Kamila Najdek (Warszawa), 3
Die Heilige Schrift als ein absoluter Bezugspunkt der Erfahrung und Schule des Sprechens. J.G. Hamanns Londoner Schriften Die Londoner Schriften werden exemplarisch als ein Modell des Entstehen eines an der Bibel orientierten philosophischen Diskurses betrachtet. Gefragt wird also nicht nach einem theoretischen Konzept, sondern nach dem „Wie“ des theoretischen Sprechens, nach den Anfängen einer im 18. Jahrhundert einzigartigen philosophischen Rhetorik. Es wird gezeigt , wie Hamann die Heilige Schrift als einen absoluten Bezugspunkt seines Denkens uns Sprechens behandelt, aber nicht indem er sie einfach repetiert, sondern mitdenkt, auf sich bezieht und ästhetisch genießt. Piotr Pasterczyk (Lublin), Liberum arbitrium Augustyna z Hippony w świetle platońskiej teorii duszy Augustyńska teoria duszy jest odzwierciedleniem późno antycznego procesu przemiany zachodniej kultury, którego katalizatorem była religia chrześcijańska. Biskup Hippony przejmuje dziedzictwo greckiej filozofii i operując wywodzącym się od Platona i od filozofii neoplatońskiej opisem człowieka jako duszy uzupełnia jej klasyczne rozumienie odnoszące się do takich elementów jak rozum (logos), gniew (thymos) i pożądliwość (epithymia) o nowy element jakim jest wolna wola (liberum arbitrium). Augustyńskie pojecie woli wydaje się być nie tylko różne od tego, co na temat ludzkiego działania twierdził Platon i Arystoteles, ale także od tego, co krótko przed Augustynem jako voluntas stało się ważnym tematem dla filozofii stoickiej. Głównym pytaniem poruszanym przez referat jest pytanie o nowatorski charakter augustyńskiego rozumienia duszy w odniesieniu do ukutego przez biskupa Hippony pojęcia liberum arbitrium. Chociaż historyczne znaczenie tego pojęcia nie ulega najmniejszej wątpliwości, powstaje jednak pytanie, w jakim stopniu oznacza ono coś, czego nie zaplanował już wcześniej Platon odsłaniając w swojej Politei trójczęściową strukturę duszy. Postawiony przez biskupa Hippony problem odnosi się zarazem do istnienia niezależnego od wszelkich ludzkich wysiłków przeznaczenia jak i do sugerowanej przez Platona obecności w ludzkiej duszy naturalnego pierwiastka odpowiedzialnego za zło (epithymia). Zawarta w referacie analiza jest skoncentrowana przede wszystkim na pojęciu gniewu (thymos) jako na najmniej widocznym i potrzebnym, z nowożytnego punktu widzenia, elemencie platońskiej duszy. Przedstawiając najpierw kontekst starożytnego pytania o człowieka jakim jest odpowiedzialność i przeznaczenie oraz dokonując wstępnej analizy platońskiej teorii duszy artykuł wskaże na liberum arbitrium jako na augustyńską modyfikację platońskiego thymos. Marzenna Jakubczak (Kraków), Towards the source experience. The approach of the classical Indian philosophy (Sāṃkhya‐Yoga) When considering the issue posed in the title I focus mostly on the oldest preserved texts of the classical Indian Sāṃkhya‐Yoga tradition (i.e. Yogasūtra 3rd CE and Sāṃkhyakārikā 4th CE). On this texts and their prior commentaries the concept of linguistically conditioned perception is thoroughly discussed. This process of imposing the grammatical structures, so called “verbal convention” (saṃketa) and “[language based] fantasy” (vikalpa), inevitably disturbs our perception and affects the results of cognition. According to the realist attitude of the Sāṃkhya and Yoga philosophers the linguistic obstacles may be overcome in respect to the objective reality, sooner or later. Whereas the subjective domain seems to remain beyond the grasp because turning the subject of perception into its own object is said to be paradoxical and impossible by definition. However, the incapability of capturing discursively the nature of the self (puruṣa), ultimately turns out to be a factor favorable to the growth of self‐understanding. Here, the linguistic limitations of one’s self‐knowledge appear to be quite a beneficial and motivating factor on the way to change the mode of one’s perception, action and evaluation of one’s own deeds. Therefore, the true knowledge in the context of two 4
oldest schools of Indian philosophy should be discussed rather in epistemological than in metaphysical terms. Besides, what seems to be the central purpose of Sāṃkhya‐Yoga proponents is the method of gaining the source experience or insight. While approaching the true knowledge “the right method of seeing things” is what may and should be communicated above all, not just the discursive contents of the right cognition itself. Krzysztof Jakubczak (Kraków), The truth as an object of clinging (upādāna) in Buddhist perspective The paper raises a general question: “in what sense does the truth liberate?”. This question is being considered in the context of Buddhist philosophy. Buddhist thinkers emphasize that the truth does not have the magical power of semantic trigger. So that the truth could trigger it certain conditions concerning the knowing subject must be fulfilled. In other words, a subject must make an effort to prepare oneself adequately to the truth operation. An extremely harmful factor that is pointed to is so called clinging or grasping (upādāna), which stands for the egotist attitude towards the objects. The author of the paper claims that: (1) clinging to the views should not be construed as clinging to the false beliefs, as it is usually understood, but rather as clinging to all views, including the right views. In this case, the problem is not the semantic value of our views but the clinging itself, or the egotist attitude towards one’s own views. (2) This idea of clinging provides a context for understanding the attitude of a famous Buddhist philosopher Nāgārjuna (2nd CE), the founder of the Mādhyamaka school, who proclaimed not to have any thesis of his own, and states nothing, nor he denies anything. (3) Ascribing scepticism to Nāgārjuna is a mistake. This philosopher did not state that to no judgment can be assigned a semantic value of truth or falsehood. What he maintains is that no judgment should be accepted with an egotist attitude, which means that to none we should really cling. ‘To have no view’ means not to have the egotist attitude to any of one’s view. The above statements are based on the arguments drawn from the analysis of some texts of the Pāli canon, i.e. Majjhimanikāya and Dhammapada, as well as of some writings of Nāgārjuna and his disciple Āryadeva. Leszek Skowroński (Hastings), Aristotle and individualism. Does the contemporary concept of individualism make our understanding of Aristotle more difficult? Is it possible to understand the ways of thinking of Aristotle who wrote his treaties more than two thousand years ago? I argue that correct understanding is more likely if emphasis is put not on apparent similarities between his and our way of thinking but – on the contrary – on dissimilarities. The lecture focuses on the concept of individuality, and the differences between our and Aristotle`s views on individuality are pointed out. I present his concept of the same soul (psuche) in each individual human being – a concept which is strange to us – and point to the reason he had for this belief. This belief is linked with the belief of the priority not of individuals but of society. I contrast with contemporary beliefs on individualism and its supreme value overriding all other values. The historical reason for this belief are indicated. Maciej Rewakowicz (Bydgoszcz), Kategoria jedności u Hippokratesa i etyka Demokryta Próba przyjrzenia się etyce Demokryta w zachowanych 298 fragmentach jego dzieł, prowadzi do kilku wniosków: 1. Spostrzeżenia i zalecenia Demokryta odnoszą się wprawdzie pośrednio do polis jednak 5
środek ciężkości mają w indywidualnym bycie człowieka. 2. Ten poziom jedności – pojedynczy człowiek – stanowił również przedmiot najważniejszych odkryć Hippokratesa. Jednym z nich było z naciskiem podkreślane spostrzeżenie, że mimo nieustannych zmian, procesów wzrostu, inwolucji – człowiek „… zawsze jest jednako tym samym, tak, gdy jest młody, jak i gdy stary…”. 3. Po 2,5 tysiącach lat wypada do tego dodać stwierdzenie idące jeden krok dalej, lecz nadal w tym samym kierunku: obrona jednostkowej odrębności istnienia indywidualnego człowieka (tożsamości) jest w istocie ochroną poziomu jedności opiętego skórą, zakreślonego horyzontem etycznym i sprawności intelektu. Nie wydaje się, aby te właściwości człowieka pracowały na plantacjach należących do genów, raczej „odcisk palca kodu genetycznego” pozostaje tylko jednym z ważnych elementów tożsamości człowieka. Tomasz Bartel (Warszawa), St. Bonaventure and St Thomas Aquinas: mediaeval discussions concerning the nature of truth Second half of 13th century was an interesting period of mediaeval philosophy, when in the same time two masters: St. Bonaventure and Thomas Aquinas started their study and teaching on University of Paris. They taught about nature of truth not only in logical, formal aspects like in trivium, but also they stood the truth of the nature of human being and the nature of God. Earlier translated papers of Aristotle: Metaphysics, On the soul inspired St. Thomas to investigations on the field of the metaphysical and ontological reasons of the truth. Bonaventure, in his investigations following the tradition of St. Augustine and Plato's concept of truth as essentia rei referred to the contemplation of eternal truth. Itinerarium mentis in Deum is the study of divine theophany and divine revelation in the world. Wojciech Hanuszkiewicz (Kraków), Co to jest prawda idei wg. Hermanna Lotze’go. O normatywnym doświadczeniu idei u Platona What is the Truth of Idea? H. Lotze´s Experience of Normative Character of Ideas in Plato Problemowi idei u Platona Hermann Lotze poświęcił osobny rozdział drugiego wydania Logiki, które opublikował w roku 1874. Podstawową kategorią przedstawionej przez niego interpretacji filozofii Platońskiej było pojęcie obowiązywania bądź ważności (Geltung względnie Gültigkeit). Pojęcie to wyraża ten aspekt idei, który odpowiedzialny jest za ich normatywny charakter. Stworzona przez Lotzego teoria obowiązywania idei, ściśle związana z normatywnym rozumieniem ich prawdziwości, może zostać ujęta w postaci kilku tez. Celem referatu jest ich systematyczna prezentacja. Tezy te można sformułować w sposób następujący: 1) Obowiązywanie stanowi swoisty modus rzeczywistości (Wirklichkeitsweise), niesprowadzalny ani do bycia rzeczy, ani do dziania się zdarzeń, ani do zachodzenia relacji. Idee więc nie są tworem czysto intencjonalnym (fikcyjnym), choć zarazem ich modus rzeczywistości różni się zdecydowanie od innych dających się wyróżnić modi. 2) Idee obowiązują jako predykaty wchodzące w skład zdań, których prawdziwość obowiązuje, ewentualna fałszywość sprawia zaś, iż zdania te nie posiadają mocy obowiązywania. Treść zdań tworzy świat tego, co możliwe do pomyślenia. Obowiązywania prawdziwości zdań nie można jednak (na mocy tezy 1) sprowadzić do samej możliwości myślowej. 3) Pojęcie obowiązywania, tak jak pojęcie prawdy, jest pojęciem pierwotnym. To znaczy takim, którego nie jesteśmy w stanie skonstruować, które natomiast znajduje się u podstaw wszystkich naszych pojęciowych konstrukcji. Możemy na przykład jedną i tę samą prawdę ujmować w różnorodne formy; prostą formułę matematyczną 7+5 = 12 możemy ująć chociażby jako 7+5 = 42–22. Prawda tych formuł jest tedy pewną swoistą, niezmienną strukturą, którą można wyrazić (skonstruować) na różne sposoby. 6
4) Dla pojęcia prawdy szczególnie istotny jest ten jej strukturalny charakter. Idee, o ile zgłaszają roszczenie do prawdziwości, nie mogą być traktowane jako samodzielne, izolowane od siebie elementy. Ich prawdziwość ujawnia się dopiero w ich wzajemnym powiązaniu. Powiązanie to musimy również uznać za pierwotne. Zdaniem Lotzego, Platon, a w czasach nowożytnych Kant, najpełniej wyrazili powyższe intuicje. Niemniej obaj mieli skłonność do izolowania wydobywanych przez siebie struktur idealnych (idei, kategorii) i rozpatrywania ich niezależnie od pozostałych idealnych elementów, z jakim wchodziły w relacje. Tymczasem podstawowe doświadczenie normatywności idei polega, twierdzi Lotze, na doświadczeniu napięcia, jakie rodzi się w obrębie ich wzajemnych powiązań. Janusz Sidorek (Warszawa), O doświadczeniu źródłowym w fenomenologii Husserla On Source Experience In Husserl´s Phenomenology Fenomenologia Husserla zbudowana jest na przeświadczeniu, że ostatecznym źródłem wszelkiej prawdy w każdym przypadku musi być jakaś forma doświadczenia źródłowego. Przeświadczenie to było i jest krytykowane ze względu na rzekomo nieunikniony subiektywizm rozumiany jako brak kryteriów intersubiektywnej sprawdzalności. Celem referatu jest wykazanie, że krytyka ta w znacznej mierze oparta jest na nieporozumieniach. Przede wszystkim z reguły ignoruje ona ontologię, poza którą przeświadczenie owo bądź traci wszelki sens, bądź też w istotny sposób go zmienia. Teza o zasadniczej równoległości porządku bytu i porządku prawdy pozwala z jednej strony rozszerzyć pojęcie bytu na „wszystko, co może wystąpić jako podmiot w prawdziwym zdaniu”, a z drugiej wymusza relatywizację sposobu istnienia do sposobu dochodzenia do owej prawdy. Ponieważ owych sposobów może być wiele, nieodzowne staje się przyjęcie dla danej kategorii bytowej jakiegoś sposobu wyróżnionego, nazywanego potem „doświadczeniem źródłowym”, a także „oczywistością” albo „intuicją”. Podkładanie dowolnych, zwłaszcza potocznych znaczeń pod te terminy jest źródłem ciągnących się już wiek z górą nieporozumień. Stanisław Gromadzki, (Warszawa), Against epistemological nihilism. On the experience of truth in Nietzsche's philosophy In this paper, I attempt to show various ways on which the Nietzschean aporia "Wahrheit ist die Art von Irrthum" [Truth is a kind of error] can be overcome. Taking an essay On Truth and Lies in a Nonmoral Sense (1873) as an example , as well as Nietzsche's other writings, I delineate the difference between 'moral' truth, which is constituted in a cultural context, and the existential kind of truth. Wojciech Wrotkowski (Warszawa), Jakiej filozofii warto być wiernym, zwłaszcza w sofistopolis? Prolegomena do najnowszej książki Seweryna Blandziego Między aletejologią Parmenidesa a ontoteologią Filona To What Kind of Philosophy It Is Worth to Be True, Especially in the Sophistopolis? Prolegomena to the Newest Book of Seweryn Blandzi Between Parmenides’ Aletheiology and Philo’s of Alexandria Ontotheology Referat W. Wrotkowskiego unaocznił potrzebę wierności kilku ponadczasowym postulatom filozofii, które pobrzmiewają głośnym echem w najnowszej książce Seweryna Blandziego Między aletejologią Parmenidesa a ontoteologią Filona. Służąc bezinteresownie prawdzie, rzetelny historyk filozofii musi – zarówno w samym sobie, jak i w kręgu osób sobie najbliższych – pielęgnować nie tylko dar uważnej 7
obserwacji, bez którego nie nabywa nikt mądrości, lecz i cnotę męstwa, bez którego ani w czynie, ani w słowie nie znajduje mądrość odzwierciedlenia. Słynne pytanie Leopolda von Rankego: Wie es eigentlich gewesen? powinien każdy współczesny badacz historii filozofii rozszerzyć: (1) jako filolog – do postaci: Wie es eigentlich geschrieben ist?; (2) jako filozof – do problemu: Wie es eigentlich gemeint ist? Jak długo historia filozofii będzie się wyrzekać ambicji ustalania jasnych i jednoznacznych odpowiedzi na pytania tego rodzaju, tak długo nie wydźwignie się z kryzysu, w jaki popadła zakwestionowawszy wartość i status prawdy. 8