Pobierz

OID (258) 3/2013
CZY NA PEWNO CISZA W KURNIKU?
Hałasem określa się zazwyczaj dźwięki o większym natężeniu w danym miejscu i czasie, odbierane jako: „uciążliwe, przykre, dokuczliwe, a ostatecznie szkodliwe”. Reakcja na hałas
w dużym stopniu uwarunkowana jest nastawieniem psychicznym, natomiast by ochronić
się przed hałasem, organizm zużywa duże ilości energii. Do hałasu nie można się przyzwyczaić, a jeśli nawet nie odbieramy go świadomie, to zawsze działa stresogennie. Po pewnym
czasie może nastąpić pewna adaptacja do panującego wokół hałasu. Przyczyną hałasu mogą
być dźwięki zarówno intensywne, jak również
inne niepożądane, różne od tła akustycznego,
a uciążliwe z powodu długotrwałości, wysokości tonu czy wibracji. Przykładem może być
stały odgłos pracujących maszyn lub dźwięki
głośnej muzyki.
i psychikę. Przebywanie w takim środowisku
prowadzi do zdenerwowania, a w konsekwencji do agresji, depresji i zaburzeń psychicznych.
U dzieci długotrwały hałas powoduje zaburzenia rozwoju umysłowego.
Ze względu, że Dyrektywa 2007/43/WE obowiązuje od 30 czerwca 2010 i określa dobrostan brojlerów z uwzględnieniem intensywności hałasu, jako „nieuciążliwy”, Cholupka i in.
(2010) podjęli się badań nad wpływem hałasu
na kurczęta brojlery. Doświadczenie przeprowadzono na 42 dniowych kurczętach mięsnych
Ross 308, które przez 10 minut utrzymywano
w hałasie, jaki występuje w ubojni drobiu. Ptaki podzielono na cztery grupy:
1. kontrolna (K),
2. pozytywnie kontrolna (PK),
3. poddana hałasowi o intensywności 80 dB,
Hałas jest szkodliwy dla zdrowia człowieka, 4. poddana hałasowi intensywności 100 dB,
a zbyt intensywny może prowadzić do uszko- W krwi kurcząt określono poziom kortykodzenia narządu słuchu. Niezbyt wysokie na- steronu, trójglicerydów, cholesterolu, glukozy
tężenia hałasu, lecz występujące długotrwale i całkowity poziom białek (Tabela 2).
dźwięki za niskie lub wysokie, a także draż- U badanych ptaków stwierdzono istotne streniące w inny sposób (np. jednostajne, długo- sogenne działanie hałasu i jego wpływ na płotrwałe, przenikliwe, rozpraszające, mające chliwość, z tym że różne poziomy jego intenmiejsce w nieodpowiednim miejscu lub czasie sywności nie oddziaływały tak istotnie. Okreitd.) mogą wpływać negatywnie na organizm ślane wskaźniki biochemiczne krwi były wyższe w grupie brojlerów naTabela 1. Skutki hałasu dla organizmu ludzkiego.
rażonych na wyższy poNatężenie hałasu Reakcja organizmu
ziom hałasu.
ok. 70 dB
niekorzystne zmiany wegetatywne w organizmie
Na poziom produkcyjności drobiu wpływa wiepowyżej 75 dB
rozmaite uszkodzenia organiczne i choroby, m.in.
le czynników, między in• nadciśnienie tętnicze,
nymi stan zdrowotny pta• zaburzenia pracy żołądka,
• wzrost wydzielania adrenaliny,
ków i ich żywienie oraz
• wrzody żołądka,
często lekceważony ha• przyspieszenie procesu starzenia
łas, którego ptaki nie lubią, reagująjąc obniżeod 90 dB
osłabienie i ubytek słuchu
od 120 dB
niebezpieczeństwo mechaniczne uszkodzenia słuchu niem wydajności.
Natężenie hałasu w fer130 dB
granica bólu
mie, pochodzące z dowol10
OID (258) 3/2013
Tabela 2. Wybrane wskaźniki biochemiczne we krwi badanych
grup brojlerów (Cholupka i in. 2010)
Wskaźnik
Grupy brojlerów
K
PK
80 dB
100 dB
Kortykosteron ng/ml
0,41
1,32
3,20
4,74
Trójglicerydy mmol/l
0,86
0,93
0,63
0,67
Cholesterol mmol/l
3,54
3,72
3,94
4,37
Glukoza mmol/l
14,54
15,45
14,84
15,96
Poziom białek g/l
34,87
32,97
35,71
38,91
nego żródła, mierzy się w decybelach (dB) sonometrem (Ryc. 1). W Tabeli 3 podano dopuszczalne poziomy hałasu i czasokres ich trwania,
których przekroczenie może spowodować wiele poważnych problemów.
Tabela 3. Poziom dopuszczalnych dla drobiu
wskaźników hałasu Wg. Stanowego Uniwersytetu
Północnej Karoliny (2002)
Poziom głośności (dB)
Czas trwania(h/dzień)
80
90
92
95
97
100
102
105
110
115
9.0
8.0
6.0
4.0
3.0
2.0
1.5
1.0
0.5
<0.25
Esmail (2012) badał wpływ stresu
wywołanego hałasem na spożycie,
strawność paszy oraz produkcyjność kurcząt brojlerów. Głównym
źródłem hałasu był generator prądotwórczy o mocy 160 KW, a intensywność hałasu mierzona sonometrem w dB, w dwu brojlerniach, odległych o 30 i 200 m od
generatora,wynosiła odpowiednio
83 dB i 64 dB.
Reakcję kurcząt narażonych na różne poziomy głośności przedstawiono w Tabeli 4. Kurczęta odchowywane w brojlerni oddalonej o 30
m od generatora, przy 83 dB hałasu, spożywały mniej paszy i miały niższe przyrosty żywej
masy od kurcząt utrzymywanych w hałasie
o intensywności 64 dB,w brojlerni oddalonej
o 200 m od generatora.
Zmiany funkcjonalne
Mniejsze spożycie paszy przez ptaki, na skutek wysokiego poziomu hałasu, można tłumaczyć różnymi zmianami funkcjonalnymi, jakie
zaszły w icch organizmie. Narażenie kurcząt
na stres wywołany hałasem skutkuje zmianami hormonalnymi, powodującymi ograniczenie czynności nadnerczy, co z kolej obniża spożycie paszy. Jelito cienkie jest skurczone przez
dłuższy czas, a w związku z tym z wola trafia mniejsza ilość paszy. Stwierdzono również,
Ryc. 1 Różne typy mierników poziomu natężenia hałasu: a - SKF TMSP 1, b - 082-070A, c - HUSM 25 .
12
OID (258) 3/2013
że podczas hałasu w kurniku, na skutek stresu, obniża się wydzielanie soków żołądkowych,
do czego przyczyniają się zmiany w ukrwieniu
błony śluzowej żołądka i zwiększenie jego motoryki. W wyniku tego, może nastąpić opóźnienie w spożywaniu paszy i pojawić się rozdęcie żołądka, jak opóźnione dotarcie podpuszczki z dwunastnicy do przewodu pokarmowego.
Rozkład glikogenu
Strawność suchej masy (SM) i białka (Tabela
4), była bardzo podobna w obu brojlerniach,
ale strawność tłuszczu była mniesza u brojlerów utrzymywanych przy wysokim poziomie
hałasu, co mogło mieć wpływ na zmniejszenie
ich średniej masy ciała. Stwierdzono także, że
nadmierny hałas pobudza u kurcząt produkcję glicokortykoidów, powodującą przyspieszenie rozpadu glikogenu w komórkach mięśniowych, obniżenie pH mięśni i spowolnienia
spadku temperatury tuszki. Oba te czynniki są
odpowiedzialne za wystąpienie tzw. syndromu
PSE czli bladego, miękkiego i utlenionego mięsa. U koni i bydła, na stres wywołany hałasem,
odwrotnie reagują horomony płciowe, takie jak
estrogen i progesteron, czego nie stwierdzono
w przypadku drobiu.
w fermach drobiarskich należy zachować odpowiednie odległości pomiędzy kurnikami,
a źródłem hałasu. Jak już wspomniano wcześniej, im większa jest odległość, tym mniejszy
jest stres wywołany hałasem i wyższa nieśność
kur. W małych fermach, gdzie obszar jest czynnikiem ograniczającym, by złagodzić działanie
tego stresu, należy zastosować pod generatorami energii odpowiednie rezonatory lub, oddzielić źrodło hałasu od kurników kurtynami
dźwiękochłonnymi. Dobre wyniki dają również konsultacje z wykwalifikowanym inżynierem akustykiem, który powinien udzielić rady
w rozwiązaniu większości problemów związanych z hałasem.
Omawiając problem hałasu w kurniku nie
można pominąć dźwięków wpływających dodatnio na samopoczucie ptakow i zwiększenie
ich produkcyjności. Prezes Krajowego Zwiazku Rolników w USA, Ch. Bourns (World Poultry, 2007), sugeruje mozliwość zwiększenia
nieśności kur w wyniku terapii muzyką klasyczną, która przyczynia się do przyspieszenie tempa wzrostu młodych ptaków. Brown
i Lindsay (2006), badali wpływ na produkcyjność kur różnych rodzajów muzyki, wykorzystujac trzy utwory muzyczne: Rock - „HartProszę o ciszę
breaker” w wykonaniu Led Zeppelin, Reggae
Aby złagodzić skutki nadmiernego hałasu, - „One Love” Boba Marley’a, a z muzyki klasycznej „Piatą Symfonię” MozarTabela 4. Wyniki produkcyjne kurcząt brojerów, utrzymywanychta. Jako porównanie wykorzystaw różnych poziomach głośności (Esmail, 2006)
no ocenę produkcyjności niosek
Wysoka głośność
Niska głośność
w okresie dwóch tygodni - jeden
(83 dB)
(64 dB)
przed, a drugi po poddaniu ich
działaniu muzyki. Kurom puszSpożycie paszy (g)
1.750
1.885
czano melodie przez tydzień, bez
Przrost masy ciała (g)
958
1.873
przerwy, między godziną 8.00
Wykorzystanie paszy
1.83
1.70
a 16.00. Otrzymano następujace
Strawność
wyniki: rock spowodował wzrost
produkcji o 33 jaj/tydzień, muSucha masa (%)
78.0
77.8
zyka klasyczna - o 30 jaj/tydzień,
Biało (%)
81.4
81.1
natomiast reggae tylko o 20 jaj/
Tłuszcz (%)
72.6
74.8
tydzień w badanych grupach.
14
OID (258) 3/2013
Mimo że muzyka rockowa najbardziej zwiększyła nieśnoś, to za najbardziej optymalną, autorzy uznali muzykę klasyczną. Być może rock
o wibrujących dźwiękach stymuluje ukad rozrodczy kury do większej nieśności, a muzyka
klysyczna sprzyja łatwiejszemu i łagodniejszemy ich znoszeniu.
Jak wynika z powyższego, czynnik hałasu,
dotychczas nie brany szczególnie pod uwagę
w nalizie przyczyn uzyskiwania lepszych lub
gorszych wyników nieśności kur i produkcyjności kurcząt brojlerów, odgrywa również
istotną rolę.
dr inż. Ryszard Gilewski
AVICONS
Prof. dr hab. Stanisław Wężyk
AVICONS
16