Zaburzenia emocjonalne u dzieci

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 1
Zaburzenia emocjonalne u dzieci
08.01.2015.
Zaburzenia emocjonalne u dzieci.
Opracowanie: Magdalena Semań
Zaburzenia w sferze emocjonalnej należą do zjawisk obserwowanych zarówno w chorobach
psychicznych, jak i u dzieci zdrowych. Procesy emocjonalne dziecka związane są z cechami układu
nerwowego, układu endokrynologicznego i ogólnym stanem jego zdrowia. Także na kształtowanie się
określonego typu i rodzaju reakcji emocjonalnych dzieci ma wpływ kontakt z osobami najbliższymi,
wczesne doświadczenia społeczne oraz atmosfera uczuciowa pomiędzy ludźmi stanowiącymi jego
najbliższe otoczenie. Przyczyny zaburzeń emocjonalnych:
A - środowisko domowe
– warunki bytowe rodziny, struktura rodziny – pełna, rozbita, wielodzietna, jednodzietna;
atmosfera domowa, system wychowania, postawy rodzicielskie.
Szkodliwy wpływ na rozwój dziecka ma:
niezrozumienie i niezaspokojenie potrzeb psychicznych dziecka,
odrzucenie emocjonalne,
atmosfera jawnych konfliktów,
zakłócenie komunikacji,
osobowość rodziców, głównie matki.
B – środowisko pozarodzinne
– przedszkole i szkoła – relacja między uczniem a nauczycielem, między uczniem a
kolegami, negatywny stosunek nauczyciela, nadmierne wymagania, odrzucenie przez grupę, rywalizacja.
C – sytuacje traumatyczne – utrata bliskiej osoby, nagła ciężka choroba dziecka lub kogoś
z rodziny, przeżycie uczucia bardzo silnego zagrożenia.Rodzaj i stopień nasilenia zaburzeń będzie
wypadkową predyspozycji organicznych oraz środowiskowych danej osoby.
Rodzaje zaburzeń emocjonalnych okresu rozwojowego:
1.Reakcje nerwicowe:
A. Lęk – Najczęstszą formą lęku u dzieci jest lęk przed ciemnością, przed pozostaniem samemu w
domu, przed zwierzętami czy groźnymi zjawiskami przyrody np. burzą. Częstą postacią lęków u dzieci są
lęki nocne. Dziecko budzi się w nocy, jest przerażone, krzyczy, nie reaguje na uspokajanie rodziców, a
rano nie pamięta nocnego incydentu. U dzieci, u których występują lęki nocne są mało odporne na stres,
nadwrażliwe, mało zdolne do adaptacji w nowych warunkach, skłonne do płaczu, bierne w sytuacjach
społecznych. Lęki mogą być też wywołane straszeniem dziecka przez dorosłych lub starsze rodzeństwo.
Czynnikiem nerwicującym dziecko nierzadko są programy telewizyjne – dziecko pozornie biernie
obserwując bohaterów, przeżywa napięcie nerwowe i lęki. Dzieci przejawiające postawę lękową cechują
się nieufnością w stosunku do zjawisk i ludzi. Lękliwość, stały niepokój, obawa przed oceną wyznaczają
ich sposób zachowania. W przedszkolu czy szkole unikają kontaktów społecznych, pozostają na uboczu
grupy. Są niepewne siebie, mają poczucie mniejszej wartości, przewidując niepowodzenia wolą nie
podejmować działań.
Wskazówki do postępowania z dzieckiem lękowym:
nie należy stwarzać negatywnych (niekorzystnych) sytuacji w domu,
wskazane jest wykluczenie z postępowania wychowawczego środków oddziaływania typu:
straszenie, kary cielesne, zamykanie dziecka w odosobnieniu,
ochrona dziecka przed bodźcami wywołującymi lęk, strach, niepokój,
należy zapewnić dziecku w domu atmosferę spokoju, zaufania, życzliwości, bez napięć
uczuciowych i konfliktów,
umożliwienie dziecku prowadzenie uregulowanego trybu życia i ograniczenie telewizji i komputera,
ograniczenie zbyt mocnych wrażeń, zwłaszcza w porach popołudniowych i wieczornych.
B. Tiki – są to nagłe, mimowolne wyładowania ruchowe różnych grup mięśniowych,
nie podlegające świadomej kontroli. Najczęściej spotykane rodzaje tików to:
mruganie oczami, grymasy twarzy, podrzucanie ramionami. Pojawiają się zwykle
między 5 a 12 rokiem życia. Podłożem ich występowania są silne przeżycia urazowe,
wywołane sytuacjami konfliktowymi. Tiki cechują się uporczywym i długotrwałym
http://przedszkole.d6.pl
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 10:38
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 1
trwaniem.
Wskazane jest:
usunięcie sytuacji stresujących, wywołujących napięcie emocjonalne,
objęcie dziecka indywidualną terapią zajęciową, uwzględniając dobór odpowiednich metod
terapeutycznych, C. Moczenie mimowolne – wyróżnia się moczenie pierwotne (trwa od urodzenia i
jest
kontynuacją moczenia fizjologicznego) i moczenie wtórne (pojawia się po dłuższej
przerwie u dzieci, które poprzednio opanowały ten nawyk). Częstszą formą zaburzenia
jest mimowolne oddawanie moczu podczas snu, rzadziej w dzień. Częściej występuje
jako jeden z objawów zaburzeń emocjonalnych, niż jako objaw pojedynczy. Często
współwystępuje z nadpobudliwością emocjonalną, zmiennością nastroju i płaczliwością.
Występuje częściej u chłopców niż u dziewcząt. Dzieci z objawem moczenia
przejawiają też symptomy innego typu jak: lęki, drażliwość, złe stosunki z grupą
rówieśniczą czy niechęć do nauki. Moczenie może być między innymi skutkiem
nieprawidłowych metod wychowawczych, wadliwych kontaktów rodziców z
dzieckiem.
Sytuacje trudne – groźba utraty miłości rodziców, czy osłabienie związku emocjonalnego między
nimi a dzieckiem (rozwód, śmierć jednego czy obojga rodziców) lub pojawienie się nowego dziecka w
rodzinie – mogą przyczynić się do powstania tego zaburzenia.
Wskazówki przy postępowaniu z dzieckiem z zaburzeniem moczenia:
konieczne wykonanie badań lekarskich w celu wykluczenia zaburzeń fizjologicznych,
objęcie dziecka terapią,
współpraca z psychologiem, terapeutą,
zrozumienie psychologicznych mechanizmów moczenia,
uświadomienie sobie negatywnego skutku wymierzania kar przeciwko dziecku za moczenie się.
D. Jąkanie się – jest zwykle jednym z wielu objawów świadczących o procesie
nerwicowania się dziecka, wywołanych nieprawidłowymi warunkami środowiska
domowego. Jest też częstym objawem zaburzeń mowy wieku dziecięcego i pojawia się
między 3 a 5 rokiem życia. Na obraz jąkania składają się objawy kloniczne
(wielokrotne powtarzanie tej samej głoski, sylaby, wyrazu – zacinanie się), czemu
towarzyszy napięcie mięśniowe i emocjonalne. Wyróżnia się też tzw. „jąkanie
rozwojowe”, powstające na skutek rozbieżności między wysokim poziomem myślenia
dziecka a stosunkowo małą sprawnością aparatu mowy.
Zaleca się w postępowaniu z dzieckiem jąkającym się:
praca z dzieckiem nad obniżeniem napięcia emocjonalnego i podwyższeniem jego wiary we własne
siły,
konsultacja u logopedy i w razie potrzeby objęcie terapią logopedyczną,
stworzenie życzliwej i spokojnej atmosfery w domu, bez napięć i konfliktów.
E. Zaburzenia łaknienia – występuje bardzo często jako „nerwicowy brak apetytu” u
2/3 dzieci w wieku od 2 do 5 lat. Wywołuje to niepokój u rodziców, którzy zaczynają
popełniać błędy wychowawcze takie jak: nadmierne zwracanie uwagi na proces
jedzenia, namawianie dziecka do jedzenia, przymuszanie czy zabawianie podczas
posiłku. Przyczyną odmowy jedzenia przez dziecko jest zwykle podawanie mu takiego
pokarmu którego ono nie aprobuje. Przełamywanie jego niechęci i przymuszanie
powoduje zwykle odmowę jedzenia. Zaburzenia łaknienia mogą być też reakcją na
trudną sytuację domową lub inną, zagrażającą poczuciu bezpieczeństwa. Odmowa
jedzenia - wówczas gdy np. urodzi się młodszy brat czy siostra lub dziecko zacznie
chodzić do przedszkola (zwłaszcza, gdy w domu było nie przyzwyczajone do
samodzielnego spożywania posiłku) – jest mechanizmem obronnym.
Wskazania do postępowania z dzieckiem z zaburzeniami łaknienia:
pozorne ignorowanie symptomu niechęci do jedzenia
– nie namawianie i nie przymuszanie do jedzenia pod groźbą kary,
jednocześnie należy szukać przyczyn i rozwiązywać kłopoty, gdyż odmowa jedzenia jest zwykle
błędnym sposobem sygnalizowania przez dziecko problemów rodzinnych. Dzieci zahamowane
psychoruchowo.Tym mianem określa się dzieci lękowe, u których obserwuje się trudności w kontaktach
społecznych i obniżoną aktywność. Dziecko zahamowane jest wycofane, lękliwe, odsuwające się od
grupy, zrezygnowane, nadwrażliwe, skryte, powściągliwe, nie ujawniające własnych przeżyć. W takich
sytuacjach należy zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa, akceptować je takim, jakim jest. Warto
zachęcać dziecko do zabawy z innymi dziećmi – początkowo z jednym lub dwojgiem. Nie wskazane
http://przedszkole.d6.pl
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 10:38
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 1
jest porównywanie go z innymi dziećmi czy zawstydzanie wobec otoczenia. Dzieci obojętne uczuciowo.Są
to dzieci, które mają trudności z nawiązywaniem kontaktów uczuciowych z dorosłymi i rówieśnikami.
Mimika ich twarzy jest mało ekspresyjna. Dzieci są smutne, unikające kontaktu wzrokowego, czasem
złośliwe i wrogie w stosunku do otoczenia. Kontakty z otoczeniem są powierzchowne, nie oparte na
rzeczywistym przywiązaniu. Wynika to często z tego, że dzieci nie umieją nawiązać stałego i bliskiego
kontaktu. Niezbędna jest dla dziecka z chorobą sierocą obecność jednej i stale tej samej osoby darzącej
dziecko miłością, pozostającej z nim w bliskim i serdecznym kontakcie. Obojętność uczuciowa jest
wynikiem niezaspokojenia potrzeby przywiązania, przeżywania uczuć odtrącenia i osamotnienia.
Kłamstwa.Mogą być to pozorne kłamstwa, wynikające z bujnej wyobraźni dziecka. Mogą też wynikać z
nieświadomego wprowadzenia kogoś w błąd lub z powodu lęku np. przed karą. W postępowaniu z
dzieckiem należy unikać sytuacji powodującej u niego odczuwania silnego lęku przed ukaraniem. Ważne
jest, aby samemu być szczerym i prawdomównym wobec dziecka oraz utrzymywać z nim dobre stosunki
oparte na zrozumieniu, życzliwości i zaufaniu. Dzieci agresywne.Zachowania agresywne przejawiają się
pod postacią agresji werbalnej lub fizycznej. Agresja werbalna jest wtedy, gdy dziecko nie wchodzi w
bezpośredni fizyczny kontakt z osobami lub przedmiotami, a powoduje ich cierpienie poprzez:
wyśmiewanie, złośliwe uwagi, arogancję, przezywanie, skarżenie. Agresja fizyczna to: bezpośrednie
zadawanie bólu innym osobom np. wybuchy gniewu, rzucanie się z pięściami, bicie innych dzieci,
drapanie gryzienie.Skąd się biorą takie zachowania?w drodze naśladowania – rodzice czy
rodzeństwo zachowują się agresywnie w stosunku do dziecka,reakcja na frustrację –
agresja jest wówczas formą wyładowania napięcia powstałego w wyniku nie osiągnięcia celu na skutek
zaistniałej przeszkody,zachowanie instrumentalne – gdy dziecko stara się przez czynności
agresywne zrealizować stawiany przed sobą cel: przekonuje się, że zachowanie agresywne przynosi
oczekiwane efekty.W postępowaniu z dzieckiem agresywnym należy:ustalić przyczyny zachowań
agresywnych,spokojnie reagować na zachowania agresywne dziecka (agresja wzmaga agresję),zapewnić bezpieczeństwo, spokojną i miłą atmosferę,dążyć do wygaszania reakcji
agresywnych poprzez niewzmacnianie ich, nagradzać zachowania prospołeczne. Dzieci
nadpobudliwe.Nadpobudliwości psychoruchowej ADHD poświęciłam dużo miejsca w poprzednich
artykułach, dlatego obecnie ograniczę się do kilku ogólnych wskazówek.Zachowanie dzieci
nadpobudliwych nastręcza wiele trudności zarówno nauczycielom jak i rodzicom. Ich reakcje emocjonalne
są gwałtowne, nieproporcjonalne do działającego bodźca, spowodowane przewagą procesów pobudzenia
nad hamowaniem. Dzieci te charakteryzują się słabym, labilnym układem nerwowym, szybko się męczą
wykonywaną pracą, łatwo się nużą, są niewytrwałe w działaniu. W rozwoju dzieci nadpobudliwych istotne
znaczenie ma system wychowawczy, szczególnie niekorzystne jest wychowanie niekonsekwentne tj. brak
stałych, jasno sprecyzowanych wymagań w stosunku do dziecka i często zmieniające się oceny jego
zachowania w zależności od nastawienia rodziców. Nadmierna pobłażliwość przeplatająca się ze
wzmożonym rygorem, ostrymi karami za błahe przewinienia dziecka wywołuje krańcowo różne reakcje
rodziców w zależności od nastroju. Postępowanie z dzieckiem nadpobudliwym powinny cechować głównie
spokój i cierpliwość. Schemat dnia powinien być tak zaplanowany i zorganizowany, aby nie dostarczył
dziecku zbyt dużo chaotycznych bodźców. Ze względu na dużą męczliwość i znużenie, zabawy i zajęcia
dzieci powinny być przeplatane: ruchowe ze spokojnymi. Dorośli powinni dyskretnie wspierać, pomagać i
zachęcać do wykonywania różnych zadań, pomóc w przezwyciężaniu trudności.
Na zakończenie chciałabym zasygnalizować problem terapii dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi.
Punktem wyjścia terapii jest właściwa diagnoza problemu. Zaburzenia emocjonalne zazwyczaj są ściśle
związane z jego rodziną, dlatego też konieczna jest nie tylko terapia samego dziecka, ale całej rodziny.
Końcowym celem terapii jest poprawa komunikacji między rodzicem a dzieckiem a także zrozumienie
przez rodziców, jakie sytuacje rodzinne powodują i nasilają zaburzenia w funkcjonowaniu dziecka.
http://przedszkole.d6.pl
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 10:38