Taka Iliada, ze mucha nie siada!

Niezależny serwis społeczności blogerów
Taka Iliada, ze mucha nie siada!
MacGregor, 12.09.2013 15:09
Majac przed soba dwugodzinna jazde na lotnisko samochodem, zaproponowalem rodzinie, zebysmy
posluchali “Pana Tadeusza”, brawurowo czytanego przez Grzegorza Mludzika. Projekt zostal odrzucony
w pierwszym czytaniu, zas dziatwa, sluchajaca wlasnie z empetruchy Grupy Operacyjnej stwierdzila z
oburzeniem, ze maja dzis wolne, a lektury to beda przerabiac w szkole w stosownym czasie.
- Dobrze, powiadam, a film “Troje” ogladali?
- Co, film z “Ich Troje”? Pewnie jakas siara.
- Nie “Ich Troje”, ale “Troja”, z Achillesem …
- Wiemy, Brad Pitt, fajny byl.
Nie dociekalem, czy fajny byl Brad Pitt ( przypakowany, pokryty samoopalaczem, zlote wlosy jak u
Apolla, ktoremu skadinad strasznie na euhemeryzujacym filmie bluznil ) czy tez sam film, ale ide za
ciosem:
- To moze posluchamy o Troi?
- Posluchamy.
Wlozylem tedy do odtwarzacza audiobook z serii “Klub Czytanej Ksiazki” ( kupiony swego czasu za
9,-PLN, za pieniadze pozyskane ze sprzedazy butelek po piwie – tak to piwo potrafi przyczynic sie do
lepszego poznania kultury antycznej ) i do samego lotniska wszyscy sluchalismy z zaciekawieniem,
czasem wybuchajac smiechem, a czasem robiac krotkie przerwy na wyjasnienia co trudniejszych slow,
zwlaszcza patronimow ( = imion odojcowskich ) typu:
Kronida = syn Kronosa ( Chronosa ) czyli Zeus
Pelida = syn Peleja ( Peleusa ) i boginki Tetydy czyli Achilles
Atrydzi = synowie Atreja ( Atreusa ) czyli Agamemnon i “rogacz” Menelej ( Menelaos )
strona 1 / 3
Niezależny serwis społeczności blogerów
Tudziez:
Pallada = Pallas Atena
Kipryda = Afrodyta ( cypryjska bogini, niezla laska, jej posag z Milo moze sluzyc ku przestrodze, ze nie
wolno obgryzac paznokci ).
Musielismy przerwac w polowie czwartej ksiegi, opisujacej przewagi Diomedesa, bo dojechalismy na
miejsce.
Jedna z tajemnic sukcesu bylo znakomite, wierszowane tlumaczenie Franciszka Ksawerego
Dmochowskiego z poczatku XIX wieku – bachory nie chcialy zaczerpnac z krynicy polskiej epopei
narodowej, to podstepny ojciec podsunal im do picia ambrozje homerowa.
Znakomite, pisane trzynastozgloskowcem tlumaczenie Dmochowskiego jest pod wieloma wzgledami
prekursorem “Pana Tadeusza.
Por. ponizszy fragment z hasla http://pl.wikipedia.org/wiki/Pan_Tadeusz
W Panu Tadeuszu znalazły się "intencjonalne" – jak pisze Tadeusz Sinko – cytaty z polskiego
tłumaczenia Iliady, którego autorem był Franciszek Ksawery Dmochowski, a którego Mickiewicz czytał
w młodości. Są to trzy dwuwersy: pierwszy, pochodzący z Iliady brzmi tak:
I z boku wedle wnętrza szatę mu przewierci
Schylił się zręcznie Parys i wydarł się śmierci[13].
W poemacie Mickiewicza czytamy:
Uderza w dno gitary, na wylot ją wierci,
Schylił się na bok Ryków i tak uszedł śmierci.[14]
Inny cytat tłumaczenia Dmochowskiego brzmi tak:
Ten łuk napina Pandar i do ziemi chyli,
Wierni go towarzysze tarczami okryli.[13]
W Panu Tadeuszu natomiast, major Płut, widząc Tadeusza przed swym batalionem, namówił Gonta, by
zastrzelił bijącego się z Rykowem Polaka:
Gont odwodzi karabin, zamyka się chyli,
Wierni go towarzysze płaszczami okryli.[15]
Trzeci cytat pochodzi z samego początku ks. II Iliady:
Inni spali bogowie i ziemscy rycerze
Oczu tylko Jowisza sen słodki nie bierze.[13]
Mickiewicz przeniósł to do swojego poematu w następujący sposób:
Spali: gospodarz domu, wodze i żołnierze,
Oczu tylko Wojskiego sen słodki nie bierze.[16]
Pigoń twierdzi[17], że to zapożyczenie ma na celu wywołać efekt humorystyczny (zestawienie
osobistości i zatrudnień: Jowisz strudzony biegiem spraw ludzkich, Wojski – przygotowaniem obiadu).
W ponizszym fragmencie ks.I upierdliwa Hera nieodparcie kojarzy mi sie z Telimena:
Skoro tylko pan bogów na swym zasiadł tronie,
Zdało się podejrzliwej dokuczyć mu żonie;
strona 2 / 3
Niezależny serwis społeczności blogerów
Postrzegła, że z nim Tetys ciche miała rady,
Takie zatem z Kronidą rozpoczyna zwady:
»Z kimżeś to, obłudniku, rozmawiał dziś w niebie?
Beze mnie radzić skrycie rozkoszą dla ciebie.
Zawsze lubisz przed żoną chować sekret ścisły
I nigdy nie powiadasz, jakie twe zamysły«.
A tak wkurzyla swego malzonka, ze ten o maly wlos jej nie przylozyl za zbyt slona zupe:
Siedź i skromnie się moim powoduj rozkazem,
Bo cię tu nie zasłonią wszystkie bogi razem
Od strasznego tej ręki ogromnej zamachu«.
Tak rzekł; umilkła Hera i drżała ze strachu;
Nie komentowalem przy dzieciach, iz w ponizszym fragmencie ks.II
Nie myślcież o powrocie wprzódy, przyjaciele,
Aż każdy weźmie ładną Trojankę w podziele
I zemści się Heleny jęków i kłopotu. ( ks.2 )
jedyne jeki Heleny, jakie przychodza do mej sprosnej glowy, to te wydawane w loznicy pieknego Parysa.
Podsumowujac: tak jak swego czasu reklamowano w telewizji rogaliki „testowane przez babunie”, tak
samo ja z czystym sumieniem polecam czytana „Iliade” w klasycznym tlumaczeniu Dmochowskiego,
testowana przez bachory.
PS
Powyzszy tekst ukazal sie trzy lata temu na S24, ale blog od dawna jest karnie zwiniety.
Tymczasem zycie dopisalo kolejny rozdzial ( nie do Iliady, jeno do jej wspolczesnej recepcji ).
Corka wziela roczna przerwe od studiowania ( tzw. gap-year ) i majac ojca na Wyspach, smazyla
koszerno-wegetarianskie schaboszczaki w lokalnym MacTusku. Jezdzac na wspolne wycieczki
wysluchalismy “Iliade” w tlumaczeniu F.X.Dmochowskiego w calosci i corka jest zawiedziona, iz
Franciszek Ksawery nie spolszczyl tym samym sposobem “Odysei”.
Niestety, wierszowane ( rymem tudziez polskim heksametrem ) przeklady Trudow Odyseusza nie
spelniaja wg mnie postulatu Slowackiego ( “Beniowski” ), ze “Strofa być winna taktem, nie wędzidłem”,
dlatego juz zabieralismy sie za poetycki, ale pisany proza przeklad Jana Parandowskiego, gdy
dowiedzialem sie, iz antyPOlskie kurwy z MEN-u wyrzucily “Pana Tadeusza” i “Trylogie” z zestawu
lektur.
Dlatego tez zamiast “Odysei”, sluchamy “Ogniem i mieczem” czytanego przez nieodzalowanej pamieci
Mieczyslawa “Kuno Lichtensteina” Voita. Obysmy zdazyli do powrotu corki do Polski na studia, bo jak
ojciec nie dopilnuje, to kto?
strona 3 / 3
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)