ETAP SZKOLNY

ETAP SZKOLNY
XIV Dolnośląski Konkurs dla Gimnazjalistów
„zDolny Ślązak Gimnazjalista”
Blok humanistyczny
17 października 2013 r.
godz. 12.00
czas trwania 60 minut
Kuratorium Oświaty we Wrocławiu, Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu
Uczestnik konkursu (wpisz czytelnie, drukowanymi literami)
Nazwisko
Imię / imiona
Data urodzenia
Miejsce urodzenia
Szkoła
Klasa
Tabela odpowiedzi
Zakreśl znakiem X właściwą odpowiedź . W każdym zadaniu tylko jedna odpowiedź jest poprawna. W razie pomyłki otocz błędnie zaznaczoną
odpowiedź kółkiem i jeszcze raz zaznacz dobrą odpowiedź.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
0
1
1
1
2
1
3
1
4
1
5
1
6
1
7
1
8
1
9
2
0
2
1
2
2
2
3
2
4
2
5
2
6
2
7
2
8
2
9
3
0
3
1
3
2
3
3
3
4
3
5
3
6
3
7
3
8
3
9
4
0
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
A
B
C
D
Sprawdzenie poprawności odpowiedzi (wypełnia nauczyciel). W każdej z poniższych kratek wpisać 0 lub 1 zgodnie z kluczem odpowiedzi.
Suma uzyskanych punktów: …………………..
Sprawdzający ................................
Wiedzieć więcej
Na scenie Bono, myślące roboty albo odstraszacz lwów. W kalifornijskim Long Beach właśnie skończył się TED
2013.
Skrót TED to „technology, entertainment, design” – technologia, rozrywka i śmiałe projekty w jednym. Niektórzy
mówią: kościół popnauki – i mają wiele racji. Co roku setki tysięcy ludzi na świecie słuchają krótkich wykładów pod
marką TED. Żeby zobaczyć imprezę na żywo, podróżują przez pół świata albo oglądają wykłady online. Bo TED,
organizacja promująca lekkostrawną wiedzę, udostępnia nagrania z konferencji na stronie Ted.com oraz
na YouTube.
Na wielkiej scenie Bill Gates w białej koszuli, czerwony napis „TED” i futurystyczne bibeloty. Szef Microsoftu
opowiada, jak zmniejszyć emisję dwutlenku węgla, do zera. W pewnym momencie ze słoika wypuszcza świetliki.
Na telebimie błyskają slajdy. Wokół półmrok. Światło pada tylko na scenę, żeby nie rozpraszać gości. Jak
w teatrze. Wykład Gatesa trwa pół godziny. Dwa razy dłużej niż standard TED, który wynosi kilkanaście minut.
Po dwóch latach obejrzało go w sieci milion osób. Opowieść Stephena Hawkinga o początkach kosmosu
zainteresowała w ciągu kilku lat 5 mln widzów. Jednak numerem jeden pozostaje sir Ken Robinson, który doradzał
rządowi Wielkiej Brytanii w sprawie reformy edukacyjnej. Jego wykład z 2006 r. „Szkoły zabijają kreatywność”
obejrzało 15 mln osób.
- Dla mnie wykład Robinsona był olśnieniem – mówi „Wprost” Johannes Schneider, inżynier z Frankfurtu, który co
roku odwiedza dwie konferencje. – Połknąłem bakcyla. Teraz nie wyobrażam sobie porannej sobotniej kawy bez
wykładu TED na moim tablecie.
Ludzi takich jak Johannes jest więcej. Bo TED to wiedza z rozrywką dla globalnego ludu. W większości
po angielsku, ale wolontariusze tłumaczą prezentacje na wiele języków, także na polski.
Komputer na pastwę losu
Pierwsza konferencja odbyła się w 1984 r. i dotyczyła trendów w technologii. Zaproszeni goście zachwycali się
pierwszą płytą CD i komputerem Apple. Impreza była finansową klapą, a jej inicjator, architekt Richard Saul
Wurman potrzebował sześciu lat, żeby się pozbierać i zorganizować kolejną konferencję. Tym razem się udało.
Wydarzenie otoczone aurą elitarności z roku na rok stawało się coraz bardziej popularne wśród specjalistów. Krąg
prezenterów poszerzał się o naukowców, artystów i działaczy społecznych. Umiejętnie dobierano także widzów –
chodziło o to, żeby zarazili się projektem. W 1996 r. powstała Sapling Foundation, która w 2001 r. przejęła markę
TED. Dziś na konferencje zjeżdżają profesjonaliści i wizjonerzy albo ci, którzy bardzo chcą za nich uchodzić.
Co roku odbywają się dwie konferencje TED w USA oraz TED Global w Edynburgu. Istnieje też nagroda TED
dla „pragnących zmieniać świat”. W tym roku tę nagrodę, czyli milion dolarów, otrzymał Hindus Sugata Mitra
za koncepcję rozproszonej szkoły w slumsach. Kilkanaście lat temu Mitra wsadził do dziury w murze działający
komputer. – Zostawiłem go na pastwę losu, wiedząc, że ktoś go stamtąd ukradnie. Gdy wróciłem po ośmiu
godzinach, zobaczyłem dzieci przeglądające internet – opisuje początki projektu Mitra. Nagrodę chce przeznaczyć
na rozwój nowej koncepcji spontanicznej edukacji przy minimalnej pomocy nauczyciela.
Amerykański magazyn „Wired” ochrzcił tegoroczny TED „najpełniejszą” konferencją w historii. Wystąpiło 80 osób,
wśród nich Bono, wokalista U2, który mówił o walce z głodem w Afryce, i Elon Musk, właściciel firmy SpaceX, która
przeprowadziła komercyjny lot w kosmos. Inżynier robotyk Rodney Brooks przyszedł na scenę z Baxterem,
Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak Gimnazjalista 2013/2014, blok humanistyczny
str. 1
ETAP SZKOLNY, BLOK HUMANISTYCZNY 17 października 2013 r., czas trwania 60 minut
człekokształtnym robotem, który potrafi pomagać człowiekowi w codziennej pracy. Organizatorzy TED 2013 chwalą
się, że prawie połowa prezenterów została wyłuskana przez ich własną kuźnię talentów. Richard Turere, 12-letni
Kenijczyk, wynalazł zestaw ruchomych świateł odstraszających lwy. – Jeszcze rok temu byłem chłopcem
z sawanny. Patrzyłem na przelatujące samoloty i wmawiałem sobie, że kiedyś wejdę na pokład – mówił chłopiec. –
Na TED przyleciałem właśnie samolotem. Marzę, aby zostać inżynierem lotnictwa i pilotem, gdy dorosnę.
Zrób to sam
TED udziela licencji na organizację niezależnych konferencji o nazwie TEDx. Odbywa się ich kilka tysięcy rocznie.
Na stronie Ted.com/tedx każdy może znaleźć wydarzenie w swojej okolicy i zgłosić się jako uczestnik lub
prezenter. Albo zorganizować je od zera. TEDx może trwać tylko dzień, musi mieć swoją stronę internetową oraz
własną oś tematyczną, np. „przełamywanie barier” czy „za dziesięć lat”. Ma też w nazwie miejsce, z którego muszą
pochodzić prezenterzy. Organizatorami TEDx Gdańsk mogą zostać tylko ci, którzy mieszkają w tym mieście.
Choćby od niedawna. Adam Ambrożewicz, organizator TEDx Gdańsk, większość życia spędził w Australii. – Gdy
kilka lat temu zamieszkałem nad Motławą, chciałem zrobić coś dla miasta – mówi „Wprost”. W organizację
konferencji włożył własne pieniądze.
Adam na razie może zaprosić sto osób. Aby pojawiło się ich więcej, musi spełnić dodatkowe warunki, m.in.
pojechać na któreś z głównych wydarzeń TED. Obecnie największym TEDx w Polsce jest TEDx Warsaw, które
ma prawo gościć 800 widzów. Edycja 2013 już 21 marca. – Bez zbędnej skromności powiem, że to największe
multidyscyplinarne wydarzenie w Europie – mówi Ralph Talmont, główny organizator warszawskiej konferencji. On
tak samo jak Adam ma polskie korzenie. O organizacji TEDx myślał, odkąd wrócił z Nowej Zelandii. – Gdy wziąłem
się do projektu, znałem w stolicy tylko pięć osób – wspomina.
TED przyciąga. Gdy kończę pisać te słowa, od tygodnia dostępne jest nagranie TEDx z mojej prezentacji
opisującej wykorzystanie symulacji komputerowej w socjologii. Po polsku, z angielskimi napisami. Właśnie
otwieram nowy e-mail: „Dzień dobry, jestem studentką socjologii oraz informatyki, zainteresowała mnie użyta przez
pana metoda. Chciałabym dowiedzieć się więcej”. I o to chodzi.
Autor Grzegorz Lewicki
Numer: 10/2013 (1567) http://www.wprost.pl/ar/390334/Wiedziec-wiecej/
1.
A.
B.
C.
D.
Druga konferencja TED odbyła się
w roku 1992.
dwadzieścia lat temu.
w roku 1990.
pod koniec ostatniej dekady XX w.
2.
A.
B.
C.
D.
Zaznacz zdanie fałszywe.
TEDx może trwać tylko dzień.
TEDx musi mieć swoją stronę internetową.
TEDx musi posiadać licencję TED.
TEDx musi odbywać się w USA.
3. Sir Ken Robinson pozostaje „numerem
jeden”, gdyż:
A. doradzał rządowi Wielkiej Brytanii.
B. otwarcie mówił o potrzebie reformy oświaty.
C. krytykował szkołę za niedocenianie kreatywności
uczniów.
D. jego wykład obejrzało najwięcej osób.
4.
A.
B.
C.
D.
Kenijczyk Richard Turere
mówił o walce z głodem w Afryce.
został inżynierem lotnictwa i pilotem.
wynalazł odstraszacz lwów.
znalazł komputer w dziurze.
5.
A.
B.
C.
D.
Słowo też jest
partykułą.
spójnikiem.
przyimkiem.
zaimkiem.
6.
A.
B.
C.
D.
Antonimem słowa elitarny jest
uprzywilejowany.
egalitarny.
ubogi.
ekskluzywny.
7. Slumsy występują w wielu krajach, zwłaszcza w
wielkich miastach latynoamerykańskich. (np. tzw.
pueblos jovenes w Limie czy favelas w Rio de
Janeiro). Użyte w zdaniu słowo slumsy jest
zapożyczeniem z języka
A. łacińskiego.
B. angielskiego.
C. hiszpańskiego.
D. portugalskiego.
8. Śródtytuł Komputer na pastwę losu odnosi się
do
A. pierwszej konferencji TED, na której zaprezentowano komputer Apple.
B. wystąpienia Billa Gatesa, szefa Microsoftu.
C. komputera pozostawionego w slumsach.
D. elitarności TED.
9. Wypowiedzenie Na wielkiej scenie Bill Gates w
białej koszuli, czerwony napis „TED” i futurystyczne
bibeloty to
A. równoważnik zdania.
B. zdanie pojedyncze.
C. zdanie złożone współrzędnie.
D. zdanie złożone podrzędnie.
10. Która para określeń
wystąpienia Billa Gatesa?
A. dramatyczny, obszerny.
B. liryczny, obrazowy.
C. plastyczny, dynamiczny.
D. lapidarny, refleksyjny.
charakteryzuje
opis
11. Kościół popnauki, gdyby istniał, byłby dostępny
dla
A. naukowców.
B. wszystkich zainteresowanych.
C. znawców nowoczesnej technologii.
D. wyznawców najpopularniejszej religii.
Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak Gimnazjalista 2013/2014, blok humanistyczny
str. 2
ETAP SZKOLNY, BLOK HUMANISTYCZNY 17 października 2013 r., czas trwania 60 minut
12. Futurystyczne bibeloty to
A. drobne przedmioty kojarzące się z nowoczesnością
i rozwojem technologicznym.
B. gadżety o dużej wartości pamiątkowej i muzealnej.
C. ulotki promujące wynalazki ważne dla rozwoju
ludzkości.
D. instrukcje obsługi urządzeń, które pojawią się w
przyszłości.
13.
A.
B.
C.
D.
A. Ambrożewicza i R. Talmonta łączy
pasja tworzenia symulacji komputerowych.
pochodzenie.
zainteresowanie robotyką.
popularność wśród internautów.
14. Wskaż, w kontekście tekstu, właściwą
definicję związku frazeologicznego połknąć
bakcyla.
A. być źródłem najnowszych informacji
B. zainteresować się czymś bardzo mocno
C. uzależnić się od czegoś
D. mieć poczucie misji
15.
się
A.
B.
C.
D.
Socjologia to dyscyplina naukowa zajmująca
życiem wewnętrznym człowieka.
miejscem człowieka w środowisku przyrodniczym
strukturą i prawami rozwoju społeczeństwa.
zmianami ustrojowymi państw.
16. Wskaż szereg wyrazów, w którym pojawił się
błąd ortograficzny.
A. Wrocławianin, użyteczny, niedrogo.
B. Australijczyk, porządny, hiperpoprawność.
C. Słowianin, pożądany, kuźnia.
D. franciszkanin, przyrzeczenie, wziąć.
17. Wyraz człekokształtny to
A. zrost.
B. złożenie.
C. zestawienie. D. scalenie.
18. Skrót TED zaliczymy do typu
A. grupowców.
B. literowców.
C. szeregowców.
D. sylabowców.
19. Ocena TED, dokonana przez autora artykułu,
jest
A. subiektywna.
B. obiektywna.
C. sceptyczna.
D. cyniczna.
20. Wskaż zdanie o niepoprawnej strukturze
składniowej.
A. Patrzyłem na przelatujące samoloty i myślałem,
że tą trasę zaplanował inżynier lotnictwa.
B. Aby osiągnąć sukces, Adam musi zaprosić na
konferencję co najmniej sto osób.
C. Jeszcze rok temu byłem chłopcem z sawanny,
któremu nie śniło się o pobycie w Europie.
D. Organizatorzy konferencji chwalą się, że
prezenterzy wywodzą się z „kuźni talentów”.
21. Obszar tzw. Żyznego Półksiężyca obejmował
tereny dorzecza
A. Nilu.
B. Gangesu.
C. Tygrysu i Eufratu.
D. Huang-ho.
22. Wskaż zdanie zawierające fałszywą informację.
A. W Sparcie przykładano istotną wagę do retoryki.
B. Jedną z reform Solona było wprowadzenie klas
majątkowych.
C. Nie wszyscy mieszkańcy polis ateńskiej byli
obywatelami.
D. Początek okresu hellenistycznego wyznacza data
śmierci Aleksandra Wielkiego.
23. W 1822 r. Jean-François Champollion odczytał
tekst hieroglificzny, który był umieszczony obok
identycznego tekstu greckiego, co zapoczątkowało
nowy rozdział w poznawaniu dziejów starożytnego
Egiptu. Obydwa teksty znajdują się na
A. Kamieniu z Rosetty.
B. Stelli Hammurabiego.
C. koronie Ramzesa II.
D. Ścianie Płaczu.
24. W 313 roku został wydany Edykt Mediolański,
w którym
A. cesarz Romulus Augustulus został obalony.
B. cesarz Teodozjusz dokonał podziału cesarstwa.
C. cesarz Neron nakazał prześladowanie chrześcijan.
D. cesarz Konstantyn wprowadził wolność religijną.
25. Który z poniższych języków europejskich nie
należy do grupy języków romańskich?
A. francuski
B. włoski
C. niemiecki
D. rumuński
26. Bolesław Krzywousty przejął samodzielną
władzę w Polsce
A. desygnowany przez ojca.
B. po porozumieniu z cesarzem.
C. po zwycięskiej walce ze swoim bratem.
D. za zgodą papieża i cesarza.
27. Którzy z poniższych władców nie należał do
dynastii Piastów?
A. Bolesław Śmiały
B. Wacław II
C. Władysław Łokietek
D. Mieszko II
28. Podstawę prawną współdecydowania szlachty
w sprawach państwowych w XVI wieku stanowił/a/o
A. przywilej jedleńsko-krakowski i konstytucja Nihil novi.
B. Konstytucja Nihil novi i Statuty Łaskiego.
C. Przywilej nieszawski i konstytucja Nihil novi.
D. Konstytucja Nihil novi i przywilej koszycki.
29. Ruch egzekucyjny, działający w Polsce w XVI
wieku, ograniczał wpływy
A. króla.
B. magnaterii.
C. burżuazji.
D. chłopów.
Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak Gimnazjalista 2013/2014, blok humanistyczny
str. 3
ETAP SZKOLNY, BLOK HUMANISTYCZNY 17 października 2013 r., czas trwania 60 minut
30. Poseł na sejm w Rzeczypospolitej nie był
zobowiązany do
A. przestrzegania instrukcji poselskich uchwalonych na sejmie ziemskim.
B. pobierania diety z funduszy publicznych na
czas obrad sejmu.
C. składania sprawozdania z działalności poselskiej
na sejmie relacyjnym.
D. realizacji zobowiązań sejmu, także w wypadku
swojej absencji.
31. Zaznacz odpowiedź, w której podane
wydarzenia są uporządkowane w kolejności
chronologicznej.
A. Traktat
z
Verdun,
początek
Rewolucji
Francuskiej, pierwsze opłynięcie kuli ziemskiej
B. powstanie
Komisji
Edukacji
Narodowej,
Powstanie Chmielnickiego, ufundowanie Akademii
Krakowskiej
C. Pokój w Kaliszu, pierwsza wolna elekcja,
odsiecz wiedeńska
D. zdobycie
Jerozolimy
przez
krzyżowców,
konstytucja Nihil novi, bitwa pod Warną
32. Stolica Rzeczypospolitej, Warszawa, została
przyłączona
A. w trzecim rozbiorze do Rosji.
B. w trzecim rozbiorze do Austrii.
C. w trzecim rozbiorze do Prus.
D. w drugim rozbiorze do Austrii.
33. Kto na początku 1797 r. wydał poniższą
odezwę do rodaków: „Przybywajcie koledzy,
rzucajcie broń, którą was nosić przymuszono,
bijmy się za sprawę wspólną wszystkich
narodów, za wolność pod walecznym Bonaparte,
zwycięzcą Włoch!”?
A. Generał Jan Henryk Dąbrowski
B. Józef Wybicki
C. Adam Mickiewicz
D. Adam Jerzy Czartoryski
34. Zaznacz prawidłową kolejność, w jakiej
pojawiały się podane style architektoniczne.
A. gotycki, romański, barokowy, renesansowy
B. rokokowy, gotycki, barokowy, renesansowy
C. klasycystyczny, romański, gotycki, renesansowy
D. romański, gotycki, renesansowy, klasycystyczny
35. Skrajny nacjonalizm, wyrażający się w
bezkrytycznym stosunku do własnego narodu
oraz w pogardzie i nienawiści do innych
narodów, oraz postawa, którą charakteryzuje
brak tolerancji i przyznawanie uprzywilejowanej
pozycji własnej płci, rasie lub grupie to
A. szowinizm.
B. kosmopolityzm.
C. ksenofobia.
D. rasizm.
36. Zaznacz odpowiedź, w której najliczniejsze
mniejszości narodowe, zamieszkujące Polskę,
wymienione zostały według ich wielkości (od
największej do najmniejszej).
A. Białorusini, Niemcy, Ukraińcy
B. Ukraińcy, Białorusini, Niemcy
C. Niemcy, Ukraińcy, Białorusini
D. Białorusini, Ukraińcy, Niemcy
37. Wśród państw europejskich są takie, w których
kultywuje się tradycje monarchiczne. Z poniżej
wymienionych zaznacz ten kraj, w którym wciąż
funkcjonuje królewski dwór.
A. Grecja
B. Belgia
C. Włochy
D. Portugalia
38. A temu obojemu narodowi żeby już wiecznemi
czasy jedna głowa, jeden pan i jeden król spolny
rozkazował, który spolnymi głosy od Polaków i od
Litwy obran, a miejsce obierania w Polszcze, a
potem na Królestwo Polskie pomazan i koronowan
w Krakowie będzie. Powyższy cytat pochodzi z
A. Konstytucji 3 Maja.
B. Kodeksu Baltazara Behema.
C. Artykułów henrykowskich.
D. Aktu Unii Lubelskiej.
39. Powinniśmy zatem dziękować Panu Bogu, że
odkąd zaczęła grasować po Polsce ta zaraza
(reformacja), mieliśmy tam ciągle królów dobrych
katolików, mianowicie teraźniejszego Szweda (…) –
to fragment listu do nuncjusza apostolskiego Jana
de Torresa w 1621 roku. Który władca polski został
wspomniany w powyższym fragmencie listu?
A. Stefan Batory
B. Władysław IV
C. Zygmunt III Waza
D. Jan Kazimierz
40. Doprowadził do końca dzieło rewolucji, która
uformowała naród francuski, znosząc różne lokalne
pozostałości. Stworzył on dzięki swemu dziełu
prawodawczemu podstawy nowożytnego państwa,
zapewnił dzięki konkordatowi pokój religijny. Autor
powyższego fragmentu, historyk Andrzej Zahorski,
wyraża w nim ocenę działań
A. Maksymiliana Robespierra.
B. Napoleona Bonaparte.
C. Georgesa Dantona.
D. Ludwika XVI.
Wojewódzka Komisja Konkursowa, zDolny Ślązak Gimnazjalista 2013/2014, blok humanistyczny
str. 4